Impressieverslag ouderplatformbijeenkomst Het puberbrein een uitdaging voor ouders en onderwijs, 25 november 2009
|
|
- Stijn Vedder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Impressieverslag ouderplatformbijeenkomst Het puberbrein een uitdaging voor ouders en onderwijs, 25 november 2009 Welkom en inleiding Otger Meuwissen, penningmeester van ouderplatform Gooi & Omstreken, heet de aanwezigen welkom en stelt de bestuursleden voor. Hij geeft korte informatie over het Ouderplatform, dat sinds drie jaar bestaat; de laatste twee jaar als stichting. De doelstelling van het Ouderplatform is de belangenbehartiging van ouders van leerplichtige kinderen in de regio Gooi & Omstreken met speciale aandacht voor kinderen met een extra zorgbehoefte. Het Ouderplatform is van mening dat ouders structureel meer betrokken moeten worden in het gesprek over en met het onderwijs. De afstand tussen ouders en onderwijs is nu te groot, dat wordt ook door het onderwijs zelf ervaren. Veel onderwerpen waar scholen mee geconfronteerd worden, spelen zich ook buiten de school af en kunnen niet worden opgepakt door de scholen alleen. Ouders hebben daar ook een rol en verantwoordelijkheid in. Het Ouderplatform streeft naar beter onderwijs in de regio Gooi en omstreken door een goede samenwerking met het onderwijs. Het wil zich daarbij steeds constructief opstellen en conflicten en confrontaties mijden. In de praktijk doet het Ouderplatform dat door: ouders die hun weg zoeken in het onderwijs en de zorg, vaak mensen die daarvoor niet terecht kunnen bij de onderwijsconsulenten en de telefoonlijn, actief te begeleiden. Bijvoorbeeld ouders die pas kort bezig zijn met de zorgvraag met betrekking tot hun kind, ouders die de zorg mijden, angstig zijn voor de diagnose van hun kind en de consequenties van het contact met zorgverleners. De insteek van het Ouderplatform is ondersteuning vanuit het ouderperspectief en de ervaring met eigen en andermans kinderen. gesprekken te voeren met gemeentebesturen in de regio over een plekje bij de Centra voor Jeugd en Gezin, waar zij in elke gemeente een dagdeel in de week een ouderspreekuur wil houden. zich vanaf de zijlijn te bemoeien met de opzet van Passend onderwijs in het Gooi. Daarnaast heeft het Ouderplatform van de regio Eemland het verzoek gekregen hen te ondersteunen bij de opzet van een ouderplatform in die regio. gesprekken te voeren met de gemeenten en het onderwijs om te komen tot een oplossing voor het VSO-tekort in en buiten de regio. In dat kader is gestart met een inventarisatie van het aantal rugzakleerlingen in het Gooi in groep 7 en 8 van het basisonderwijs. Door deze gegevens systematisch te verzamelen, zal eindelijk een helder beeld van de situatie ontstaan. Het Ouderplatform hoopt vervolgens dat alle betrokken partijen/bestuurders hieruit hun conclusies zullen trekken en hun verantwoordelijkheid zullen nemen. twee keer per jaar een thema-avond te organiseren voor ouders, mensen uit het onderwijs, zorgverleners, deskundigen en andere geïnteresseerden. Doel is om in dialoog met elkaar onderwerpen bespreken die een rol spelen bij het onderwijs in de regio en ouders en onderwijs te verbinden en te versterken. Vanuit ouders is de vraag gekomen een thema-avond te organiseren over pubers en pubergedrag. Omdat veel van het pubergedrag te verklaren valt uit de ontwikkelingen van het puberbrein, is gekozen voor het Puberbrein als hoofdthema van de avond. Het doel van de avond is om ouders handvatten te bieden om beter met het niet altijd makkelijke en begrijpelijke pubergedrag van hun kinderen om te kunnen gaan en
2 de mensen voor de klas handvatten te bieden om beter in te kunnen spelen op de ontwikkelingen en mogelijkheden van het puberend brein. Plenaire inleiding Otger Meuwissen introduceert Petra Verbaan, neuropsychologe van het HCO, het onderwijsadviesbureau voor scholen in Den Haag en omgeving. Petra Verbaan geeft aan dat de laatste 20 jaar veel onderzoek is gedaan naar het functioneren van het brein. Met een fmri-scan kan hersenactiviteit zichtbaar gemaakt worden en kan worden onderzocht hoe de ontwikkeling van het brein verloopt. Het binnenste deel van je brein is het meest basale hersendeel: het reptielenbrein. Het regelt bijvoorbeeld het slaap-waakritme, reflexen (vechten of vluchten) en ademhaling. Om het reptielenbrein bevindt zich het lymbisch systeem, de plaats van de emoties. Onderdeel daarvan is de frontale cortex, die functies aanstuurt die je nodig hebt voor plannen en structureren, lange termijn denken en rationele beslissingen. In de tijd dat de hersenen groeien, komt er een vettig laagje (myeline) om. Dit zorgt voor een betere verbinding, prikkels kunnen sneller worden doorgegeven. Bij de frontale cortex komt deze myelinisatie later op gang. Pubers werken voornamelijk vanuit het reptielenbrein en het lymbisch systeem en kunnen hun ratio nog niet vooropstellen. Dit betekent dat ze nog veel meer vanuit hun emoties reageren. Ze zijn impulsief, zoeken bevrediging op korte termijn en zijn niet toekomstgericht bezig. Ze kúnnen zich dus nog niet volwassen gedragen. Nu is dit wel een generalisatie: niet alle pubers zijn er even ver in. Het brein van pubers is dus nog in aanbouw; het is pas voltooid op 24 à 25-jarige leeftijd. Ook daarna groeit het brein nog: elk moment dat je iets leert worden nieuwe verbindingen gelegd. Verbindingen die je niet gebruikt worden afgebroken: use it or loose it. De Italiaanse neuropsycholoog Rizzalotti heeft ontdekt dat mensen spiegelen: ze imiteren onbewust gedrag van anderen. Dit gebeurt al vanaf een heel jonge leeftijd. Dit is belangrijk om te weten: als je schreeuwt tegen kinderen, krijg je dat ook weer terug. Bij pubers is het dagnachtritme in disbalans. Hun brein maakt later melatonine aan, zodat ze pas later moe worden en in slaap vallen. Toch hebben ze negen uur per dag slaap nodig. Rust en een slaapritueel is ook voor pubers van belang. Het feit dat het puberbrein nog niet volgroeid is, betekent niet dat je geen eisen mag stellen: je moet de pubers wel stimuleren. In het boek 'De ontdekking van het puberbrein' wordt een link gelegd tussen wetenschap en praktijk. Tot slot stipt Petra vast de vijf principes van breinvriendelijk onderwijs aan, waar ze in haar workshop uitgebreider op in zal gaan. Otger bedankt Petra voor haar inleiding. Hij vertelt welke workshops er zijn en introduceert de workshopleiders: 1. Communicatie met pubers Marina van der Wal (Mamma weet alles) 2. Puberteit en autisme/adhd Peter Mol (directeur REC4 Noord-Holland)\ 3. Breinvriendelijk onderwijs, praktische toepassingen binnen het voortgezet onderwijs Petra Verbaan Workshop 1 Communicatie met pubers Bij de workshop van Marina van der Wal zijn veel mensen aanwezig met kinderen jonger dan groep 7. Hoofdlijn van de workshop is het erkennen van gevoelens: Laat merken dat je iemand werkelijk ziet en communiceer doelgericht. Ouders zeggen te snel: je móet Dat werkt niet in het puberbrein.
3 Wat ouders wel kunnen doen: 1. Identificeren van gevoelens 2. Uitnodigen van/tot een gesprek, bijv. Ik begrijp, ach 3. Je verbeelding inzetten. Uiteindelijk wel zeggen maar we gaan het niet doen 4. Beseffen dat emoties buiten proportie kunnen raken Een kind hoort tot aan zijn twaalfde keer wat hij niet goed doet. Belangrijke taak van ouders is om ondanks alles te laten blijken dat je kind er mag zijn. Nog een aantal punten, dat aan de orde komt: - 64 % van de ouders maakt zich zorgen terwijl het met hun kind juist goed gaat. - Er is veel miscommunicatie tussen ouders en kinderen. Je moet zien wat er niet gezegd wordt. Bijv. een puber die het heeft over een stomme wiskundeleraar en hem een sukkel noemt, kan een kind zijn dat roept om hulp, omdat de leerkracht de leerstof zo uitlegt dat deze leerling het niet begrijpt. - Wij hebben als volwassenen te snel de neiging om er meteen op in te gaan. Maar kijk naar het gedrag van de pubers en denk na over wat je puber bedoelt te zeggen met zijn/haar gedrag. Workshop 2 Puberteit en autisme/adhd Een puber verandert op fysiek, cognitief en sociaal-emotioneel gebied. Peter Mol geeft aan dat de beperkingen van pubers met autisme of ADHD andere verschijningsvormen krijgen, omdat in de nieuwe leeftijdsfase andere eisen aan hen worden gesteld. De andere eisen doen een appel op wat toch al de zwakke plekken van deze kinderen zijn: contacten leggen, communiceren, verbeelden van de wereld om zich heen, herkennen van de samenhang, plannen en coördineren en schakelen. Vaak zijn mensen geneigd om te focussen op de negatieve aspecten van gedrag, terwijl niet wordt gekeken naar wat een puber met autisme of ADHD wel goed kan. Op school zijn veel meer factoren van belang dan alleen het gedrag van de leerling, namelijk: - de emotie van de leerkracht: een leerkracht die niet lekker in zijn/haar vel zit, zal minder makkelijk met het gedrag van de leerling om kunnen gaan - onduidelijkheid van normen: als je een leerling vraagt om normaal te doen, moet deze leerling wel weten wat je dan precies van hem/haar verwacht - interpretatie door de leerkracht: een leerkracht kan denken dat een leerling iets doet om hem/haar te sarren - psycholoogje spelen: een leerkracht kan een andere lading achter bepaald gedrag zoeken - (on)professionaliteit: een leerkracht kan gedrag vertonen dat hij/zij van een leerling niet wil hebben, bijvoorbeeld op de tafel zitten, roken - (gebrek aan) planmatigheid: een leerkracht kan chaotisch zijn/chaotisch lesgeven - uitlokkend gedrag van de leerkracht: een leerkracht kan heel sarcastisch doen of schreeuwen tegen een leerling vaak zal een leerling dan terug gaan schreeuwen (spiegelgedrag) Het is belangrijk om pubers met autisme of ADHD goed voor te bereiden op lichamelijke veranderingen als ze het niet begrijpen, kunnen ze bang worden. Bijvoorbeeld bij haargroei bang dat ze veranderen in een weerwolf, het zien als straf. Bereid ze ook voor op psychische en sociale veranderingen, bijvoorbeeld gevoelens van seksualiteit en verliefdheid. Pubers willen zelf bepalen wat ze met hun leven doen, los van hun ouders. Maar hoe zelfstandig ze ook willen zijn, ze hebben je nog wel nodig.
4 Bevorder hun gevoel van eigenwaarde: Je bent wie je bent en dat is prima. Geef aan: Je bent geen autist, je hebt autisme. Help de pubers te accepteren dat ze anders zijn, maar dat dit niet erg is. Benadruk ook de positieve aspecten: mensen met autisme zijn betrouwbaar, ze praten zonder anderen te willen beïnvloeden. Maak een lijstje waar je met een puber met autisme/adhd over moet praten voor hij/zij naar de middelbare school gaat, zodat je niet iets vergeet. Maak het bespreekbaar, bijvoorbeeld aan de hand van het boek Pubergids autisme van Caroline van der Velde, ISBN De deelnemers krijgen een boekje mee uit een serie die wordt uitgegeven door REC 4.5, met als titel: ADHD op school en ASS in de klas. De boekjes kunnen besteld worden via Workshop 3 Breinvriendelijk onderwijs, praktische toepassingen binnen het voortgezet onderwijs Petra Verbaan gaat nog kort in op een aantal vragen en opmerkingen naar aanleiding van de plenaire presentatie. Er wordt vaak gezegd dat mensen maar een gedeelte van de hersenen gebruiken. Dit is een bekende mythe. Het is echter zo dat we wel degelijk alle hersenen gebruiken. Use it or loose it. Wanneer we bijvoorbeeld stevige verbindingen in ons brein hebben gelegd, is het ook moeilijk deze weer weg te krijgen. Op de basisschool wordt er veel samengewerkt. In het voortgezet onderwijs kan dat ook, alleen moet je kijken op welke manier je dit doet. Dit heeft een andere aanpak nodig. Structuur aanbrengen in samenwerken is hierbij belangrijk. Structureel Coöperatief Leren is een manier waarop je kinderen op een bepaalde manier aan het werk kunt zetten. Er zijn vijf principes waaraan voldaan moet worden om breinvriendelijk onderwijs te realiseren. 1. Zorg voor veiligheid; in een onveilige situatie is er geen ruimte voor denken. 2. Zorg voor voeding van het brein. Ons brein leeft op zuurstof, dat via het bloed onze hersenen bereikt. Wanneer leerlingen voldoende bewegen komt de bloedsomloop op gang, wat de hersenen voedt. 3. Sociale omgang; wanneer leerlingen met elkaar communiceren en aan elkaar uitleggen, zijn meer gebieden van de hersenen actief en wordt het geleerde beter verwerkt en vastgehouden. 4. Gebruik van emoties; wanneer leerlingen echt iets hebben met het onderwerp in de vorm van humor, schok, angst of vrolijkheid beklijft de stof langer. 5. Informatieverwerkingsprocessen; met de hedendaagse onderzoeksgegevens weten we steeds beter hoe informatieverwerkingsprocessen in het brein verlopen. Zo kunnen we er ook preciezer op inspelen. Voor het onderwijs is het van belang te weten, dat het brein zoekt naar: nieuwigheid, voorspelbaarheid, feedback en betekenis. We onthouden informatie in verschillende geheugensystemen en we gebruiken verschillende intelligenties bij het verwerken van informatie. In breincentraal onderwijs creëren we onderwijsprocessen op basis van deze vijf principes. Afsluiting Otger Meuwissen en Marijke van Grafhorst, algemeen bestuurslid ouderplatform Gooi & Omstreken, bedanken de ouders voor hun komst en hopen dat deze avond hen geïnspireerd heeft. Ieder vertrekt in ieder geval met een ander brein!
5 Otger nodigt mensen uit om mee te denken binnen het ouderplatform of zitting te nemen in het bestuur. Zij kunnen hierover contact met hem opnemen: of tel JJG
Spoorboekje. Als je het mij vraagt. Onderwijs Vanuit autisme bekeken
Spoorboekje Als je het mij vraagt Onderwijs Vanuit autisme bekeken 1 Start Wat vinden kinderen en jongeren met autisme eigenlijk van het onderwijs? Vanuit autisme bekeken vroeg hen wat zij willen vertellen
Nadere informatieWelkom bij. Mijn puber en de sociale media hoe ga ik daar mee om? Gaby Herweijer
Welkom bij Mijn puber en de sociale media hoe ga ik daar mee om? Gaby Herweijer Welkom in de Puberteit Pubers ondergaan veel veranderingen Vrienden School Lichamelijk Seksualiteit Hersenen Pubers vragen
Nadere informatieOuderavond Bataafs Lyceum 4H/V. Executieve vaardigheden. Welkom! Nancy Lussing
Ouderavond Bataafs Lyceum 4H/V Executieve vaardigheden Welkom! Nancy Lussing Even voorstellen 25 jaar voor de klas (speciaal en regulier) 10 jaar achterin de klas Ondersteuning algemeen Coördinator masterclass
Nadere informatieImpressieverslag thema-avond De succesvolle brugklasser, 21 april 2010
Impressieverslag thema-avond De succesvolle brugklasser, 21 april 2010 Welkom en inleiding Otger Meuwissen, penningmeester van ouderplatform Gooi & Omstreken, heet de aanwezigen welkom bij deze 10 e themabijeenkomst
Nadere informatiePUBERTEIT & SOCIAL MEDIA
PUBERTEIT & SOCIAL MEDIA PUBERTEIT JE VOET IS DE KLUTS KWIJT Deze oefening laat zien dat je niet altijd de baas bent over jouw brein. Wat is er aan de hand? Ledematen aan dezelfde kant van je lichaam zijn
Nadere informatieAanvullende notities bij presentatie: Het Puberbrein, Gerda de Boer. Filmpje Emma ( Emma aan het woord ): https://www.youtube.com/watch?
Aanvullende notities bij presentatie: Het Puberbrein, Gerda de Boer Sheet 2 Filmpje Emma ( Emma aan het woord ): https://www.youtube.com/watch?v=ibdwlpspjru Sheet 4 Illustratie: Brein (Hersenstichting)
Nadere informatieOntwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps
Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over
Nadere informatieBetrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl
Betrokken bij Buiten Welkom Het puberbrein als basis 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Pubers Welk (puber)gedrag valt jou het meest op? We zijn allemaal puber geweest Leef je in!
Nadere informatieFijn, mijn kind heeft een puberbrein
Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkeling Ontwikkelingsgebieden A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek
Nadere informatieWorkshop Het puberende brein
Workshop Het puberende brein Stellingen Eens Oneens Meisjes komen eerder in de puberteit dan jongens! Verschil puberteit en adolescentie Puberteit onderdeel van de adolescentie seksuele volwassenwording.
Nadere informatieInformatie voor ouders
Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!
Nadere informatieImpressieverslag thema-avond Betrokken Ouders, d.d. 20 oktober 2010
Impressieverslag thema-avond Betrokken Ouders, d.d. 20 oktober 2010 Welkom Otger Meuwissen, lid van het dagelijks bestuur van ouderplatform Gooi & Omstreken, heet de aanwezigen welkom bij deze 11 e themabijeenkomst.
Nadere informatieLEZINGEN EN WORKSHOPS OPVOEDEN
LEZINGEN EN WORKSHOPS OPVOEDEN GGD Kennemerland geeft diverse bijeenkomsten voor ouders. Over opvoeding, gezondheid en gedrag bij kinderen. Deze bijeenkomsten kunnen als school, peuterspeelzaal of kinderdagverblijf
Nadere informatieLeer uw kind De Ondergoedregel.
1. Leer uw kind De Ondergoedregel. Ongeveer één op de vijf kinderen is slachtoffer van seksueel geweld, waaronder seksueel misbruik. U kunt helpen voorkomen dat het uw kind overkomt. Leer uw kind De Ondergoedregel.
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieHet puberbrein. 1 Inleiding
DC 50 Het puberbrein 1 Inleiding Over het puberbrein is veel geschreven. Ging men er eerst vanuit dat de hersens van kinderen met 6 jaar volgroeid waren, tegenwoordig weet men dat dat pas rond het 23e
Nadere informatieNaar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH
Cluster B Naar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH René Steinmann Pubertijd: Van de basisschool naar het voortgezet onderwijs Eindelijk naar de middelbare
Nadere informatieOver kalveren en vlinders
Woord vooraf Over kalveren en vlinders Woord vooraf a Over kalveren en vlinders 9 Kalverliefde : de eerste verliefdheid, de eerste keren vlinders in de buik, de verliefdheid van de puberteit. Denk jij
Nadere informatieFebruari 2012 Workshop Eviont
Het Brein heeft een doel nodig! Februari 2012 Workshop Eviont Het Brein heeft een doel nodig! Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE...2 LEESWIJZER...3 INLEIDING...4 STAP 1: HET KADER...5 STAP 2: STATE, GEDRAG EN
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatiePuberteit en Autismespectrumstoornissen
Uitnodiging Puberteit en Autismespectrumstoornissen Het Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg organiseert op woensdag 2 maart 2016 een thema-avond met als onderwerp puberteit en autismespectrumstoornissen.
Nadere informatieFijn, mijn kind heeft een puberbrein
Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkelingsgebieden Ontwikkeling A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek
Nadere informatie<titel slide gecentreerd plaatsen>
BEWUST OMGAAN MET PUBERS OUDERAVOND CALSCOLLEGE NIEUWEGEIN 2019 VITRAS ALGEMEEN MAATSCHAPPELIJK WERK MARIET FERGUSON PROGRAMMA - Welkom, voorstellen - Puber quiz - De
Nadere informatieADHD en lessen sociale competentie
ADHD en lessen sociale competentie Geeft u lessen sociale competentie én heeft u een of meer kinderen met ADHD in de klas, dan kunt u hier lezen waar deze leerlingen tegen aan kunnen lopen en hoe u hier
Nadere informatieHoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:
Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van
Nadere informatieDoelstellingen van PAD
Beste ouders, We kozen er samen voor om voor onze school een aantal afspraken te maken rond weerbaarheid. Aan de hand van 5 pictogrammen willen we de sociaal-emotionele ontwikkeling van onze leerlingen
Nadere informatieVoor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? Hulpaanbod
Voor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? - Normaal begaafde kinderen van 4 tot 13 jaar, woonachtig in de regio Gelderland-Zuid, die in hun gedrag signalen afgeven die mogelijk duiden op een problematische
Nadere informatieTactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker
Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Informatie, advies en hulp Alcohol, drugs, medicijnen, gamen, gokken Bianca Swart Preventiewerker Preventie basisonderwijs
Nadere informatieDO'S EN DON'TS VOOR OUDERS
WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun
Nadere informatieCaroline Penninga-de Lange Je kind in balans
Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:
Nadere informatiePUBERBEURS LEIDERDORP
PUBERBEURS LEIDERDORP P R O G R A M M A 19:45 Inloop koffie /thee 20:00 Opening 20:10 Presentatie & Theater 20:40 Pauze 21:00 Presentatie & Theater 21:45 Afsluiting DE PUBERTEIT VROEGE ADOLESCENTIE vroege
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieVertrouwen na hersenletsel, hoe zit dat?
Vertrouwen na hersenletsel, hoe zit dat? Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item
Nadere informatieOuderavond Bataafs Lyceum 4H/V. Executieve functies. Welkom! Nancy Lussing
Ouderavond Bataafs Lyceum 4H/V Executieve functies Welkom! Nancy Lussing Even voorstellen Ondersteuning algemeen, coördinator masterclass Leer- & gedragsspecialist Stelling Een hoog IQ is bepalend voor
Nadere informatieHet puberbrein; werk in uitvoering. Anneke E. Eenhoorn
Het puberbrein; werk in uitvoering Anneke E. Eenhoorn Bij 12 begint het pas! Uitspraak van Nelis en Sark in Puberbrein binnenstebuiten Hoe zo? Tot 12 jaar moeten ouders hun kinderen goed begeleiden, daarna
Nadere informatieInformatiefolder Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam. Annemarie Trouw Schoolleider St Maartensschool, Limmen (NH)
Nieuwsgierigheid een basis in de school? Informatiefolder Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam Annemarie Trouw Schoolleider St Maartensschool, Limmen (NH) Sanne Dekker Neuropsycholoog, onderzoeker
Nadere informatiePuberteit en ASS; een goede combinatie? Anneke E. Eenhoorn
Puberteit en ASS; een goede combinatie? Anneke E. Eenhoorn Gedrag komt nooit alleen. Vier factoren spelen een rol bij het ontstaan en in stand houden van gedrag. Kindfactor Opvoedvaardighedenfactor Ouderfactor
Nadere informatieHUISWERK!!! Begeleiden of strijden? Ilse Land Griftland College Soest
HUISWERK!!! Begeleiden of strijden? Ilse Land Griftland College Soest Wat gaan we vanavond doen? Wat verwacht u te halen? Overzicht begeleiding binnen en buiten de school. Time management van uw kind:
Nadere informatieWiekslag Speciaal. Vanuit het kamertje
Wiekslag Speciaal Vanuit het kamertje Uw dochter van vijf vraagt hoe baby's in een buik komen. Uw zoontje van vier laat trots zijn stijve piemeltje zien. Uw 9-jarige moet er ineens niet meer aan denken
Nadere informatieOuderavond Bornego jr.
Ouderavond Bornego jr. 27 oktober 2015 Thema Loslaten?! Deze avond... - - - - : hoe houd je het leuk? Met tips! Wie staat er voor u? Wie staat voor u Voorlezen Schrijfster: actuele puberonderwerpen Oud-lerares
Nadere informatieALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29
ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet
Nadere informatieEnergetische achtergronden van autisme bewustzijnskanalen, het energieraster om de aarde, contracten en blokkades
Energetische achtergronden van autisme bewustzijnskanalen, het energieraster om de aarde, contracten en blokkades Ieder kind is uniek, dus ook kinderen met autistische symptomen. Er zijn allerlei oorzaken
Nadere informatieOpleiders in de school: Els Hagebeuk elshagebeuk@de-gouw.nl Sjef Langedijk sjeflangedijk@de-gouw.nl. Begeleiden van pabostudenten
Opleiders in de school: Els Hagebeuk elshagebeuk@de-gouw.nl Sjef Langedijk sjeflangedijk@de-gouw.nl Begeleiden van pabostudenten Dit stuk geeft je handvatten bij de begeleiding van een pabostudent. Als
Nadere informatieLEERPROBLEMEN KIND/JONGERE
Training - Begeleiding - Coaching LEERPROBLEMEN KIND/JONGERE TIJDELIJKE ONDERSTEUNING BIJ SCHOOLVAKKEN MATRIXCOACHING BIJ LEER- EN EMOTIONELE PROBLEMEN HERKENT U DIT? Heeft uw kind moeite met een of meerdere
Nadere informatieVragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar
4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar
Nadere informatiePuberbrein, huiswerk en ouders..
Puberbrein, huiswerk en ouders.. Opbouw Introductie Deel 1: Het puberbrein Deel 2: Pubers, huiswerk en hun ouders Deel 3: Tips Introductie Wie Jongeren aan het woord Stellingen Deel 1: Het puberbrein Breinfeit
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieHet puberbrein een handleiding. Hoofdvaart College Ouderavond 20 oktober 2014 dr. Aletta Smits
Het puberbrein een handleiding Hoofdvaart College Ouderavond 20 oktober 2014 dr. Aletta Smits Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan? Wie
Nadere informatieKINDEREN LEKKER IN HUN VEL
KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een
Nadere informatiehet lerende puberbrein
het lerende puberbrein MRI / fmri onbalans hersenstam of reptielenbrein automatische processen, reflexen, autonoom het limbisch systeem of zoogdierenbrein cortex emotie, gevoel, instinct, primaire behoeften
Nadere informatieBeste ouders/verzorgers,
INTAKEFORMULIER Parel 9 t/m 12 School Alex Beste ouders/verzorgers, Dit intakeformulier is bedoeld om die informatie te verkrijgen die wij nodig hebben om nieuwe kleuters zo goed mogelijk op te vangen
Nadere informatieinformatiepakketje voor leerlingen van de basisschool
informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool Spreekbeurt voor een huis Leuk dat je dit pakketje van onze website hebt gedownload! Ga je een spreekbeurt houden over het werk van Wereldfoundation?
Nadere informatieLicht verstandelijke beperking. Praktische tips voor herkennen. voor professionals
Licht verstandelijke beperking Praktische tips voor herkennen voor professionals Begrijp je wat ik bedoel? Kinderen en jongeren zijn er bij gebaat wanneer vroegtijdig wordt herkend of er sprake is van
Nadere informatieTer inspiratie: Opschuddertje Nee denken en niet zeggen. Nee zeggen is te leren!
Ter inspiratie: Opschuddertje Nee denken en niet zeggen Nee zeggen is te leren!. 2 Nee denken en niet zeggen put je uit Nee is voor velen van ons één van de moeilijkste woordjes om uit te spreken. Waarom?
Nadere informatieWij hebben autisme. De impact van ASS op de gezinsleden en enkele overlevingstips. Anneke E. Eenhoorn
Wij hebben autisme De impact van ASS op de gezinsleden en enkele overlevingstips. Anneke E. Eenhoorn Wat betekent een kind dat anders is voor het gezin Verstoring van het gewone gezinsleven Ouders moeten
Nadere informatieMogelijkheden in de (non-) verbale communicatie
Mogelijkheden in de (non-) verbale communicatie Non verbaal werken in de AZC s Inleiding In toenemende mate krijgen we in de AZC s te maken met nieuwkomers. Bewoners die onze taal niet spreken en wij,
Nadere informatieCopyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0
2 Deel 1 Beïnvloeden van gedrag - Zeg wat je doet en doe wat je zegt - 3 Interactie Het gedrag van kinderen is grofweg in te delen in gewenst gedrag en ongewenst gedrag. Gewenst gedrag is gedrag dat we
Nadere informatieNieuwsbrief Januari 2011
Nieuwsbrief Januari 2011 Eerste nieuwsbrief 2011 Het jaar 2010 is een jaar geweest waarin hard is gewerkt en ook weer veel is gebeurd. Een mens kan veel meer dan hij/zij denkt, als hij/zij vertrouwen heeft
Nadere informatieBenodigheden. Lesdoelen. Puberteit. Begrippen
Kriebels in je buik Puberteit 1 Puberteit Groep 8 130 min Begrippen Puberteit, lichamelijke ontwikkeling, menstruatie, ongesteld, borsten, vrouwelijk geslachtsdeel, groeispurt, vagina, maandverband, tampon,
Nadere informatieIn gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en
Peuters spelender wijs! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht
Nadere informatieHersenen in verbouwing
Hersenen in verbouwing 23 april 2012 Sascha Roos, Gz-psycholoog / neuropsycholoog Cecile Gunning, Klinisch-psycholoog/ psychotherapeut Programma Breinfeiten Het ontwikkelende en lerende brein Het emotionele
Nadere informatiePedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam
Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest
Nadere informatieCollectief aanbod Jeugd Houten
Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining
Nadere informatieOmgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl
Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk
Nadere informatieBaby s die veel huilen Informatie voor ouders
Baby s die veel huilen Informatie voor ouders Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 1177 Inleiding Als uw baby veel huilt gaat u van alles proberen om de oorzaak te vinden. Zeker als uw baby
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatieInleiding. Wat is afasie?
Afasie Inleiding De logopedist heeft bij u afasie geconstateerd. Afasie is een taalstoornis. In deze folder wordt u uitgelegd wat afasie is en hoe het ontstaat. Daarnaast kunt u lezen wat u, maar ook uw
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatieVoel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Nadere informatieLeer hoe je effectiever kunt communiceren
Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de
Nadere informatieLEZINGEN EN WORKSHOPS OPVOEDEN
LEZINGEN EN WORKSHOPS OPVOEDEN GGD Kennemerland geeft diverse bijeenkomsten voor ouders. Over opvoeding, gezondheid en gedrag bij kinderen. Deze bijeenkomsten kunnen als school, peuterspeelzaal of kinderdagverblijf
Nadere informatieAUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn
AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine
Nadere informatieRegie over eigen leerproces? In het nieuws. Hersenweetjes. PET, MEG en MRI. Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017
Introductie brein Voorwaarden voor leren Tips om het leren te ondersteunen Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017 Workshops: Gameverslaving Alcohol/drugs Social media Praten met je puber Invloed van
Nadere informatieAls je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.
Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen
Nadere informatieCommunicatie. Els Ronsse. april 2008
Communicatie Els Ronsse april 2008 Communicatie =? Boodschappen Heen en weer Coderen loopt bij mensen met autisme vaak fout Maar communicatie is meer. Relatiegericht Aandacht vragen Bevestiging geven Aanmoedigen
Nadere informatieVragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012
Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012 Toelichting Beste leerling, Jij zit in de Eureka!-klas. We zijn benieuwd naar jouw mening. Die kun je geven in deze vragenlijst. Die bestaat
Nadere informatieProtocol begaafdheid op de Curtevenne
Parklaan 3, Kortenhoef Postbus 118, 1243 ZJ Kortenhoef (035) 656 10 19 info@curtevenneschool.nl www.curtevenneschool.nl Protocol begaafdheid op de Curtevenne Ieder kind is uniek en toch lekker samen. en
Nadere informatieNypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken
Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid
Nadere informatieAlle uitspraken/ antwoorden van ouders op onderwijscafé OPONOA, 26/10. Per vraag in volgorde van belangrijkheid (antwoorden zijn gewogen).
Bijlage bij verslag oudercafé OPONOA 26 oktober 2016 Aan : CvB, klankbordgroep (verspreiding bepalen in klankbordgroep) Betreft : Impressie en uitkomsten oudercafé 26 oktober 2016 Datum: : 28 oktober 2016
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieBij pesten zijn er altijd 5 partijen: de pester, het slachtoffer, de grote zwijgende groep, de leerkrachten en de ouders.
Versie nov. 2012 Pestprotocol. Inclusief regels en afspraken binnen de school. Wat is pesten? Pesten betekent iemand op een gemene manier lastig vallen: bewust iemand kwetsen of kleineren. Het gebeurt
Nadere informatieHoe kunt u angst herkennen? Wanneer reden tot zorg?
1 Bang zijn mag! 2 Bang zijn mag! Iedereen is wel eens bang. Angst is een alarm dat afgaat als er gevaar dreigt. Zonder deze waarschuwing zouden we in zeven sloten tegelijk lopen. Deze folder legt in het
Nadere informatieWerkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht
Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht 1. Welke associaties heeft u bij het begrip Autisme? Contactgestoord, nemen geen initiatief. Beperkt in het sociaal wenselijk gedrag, grotere behoefte aan
Nadere informatieRonald van Assen. Een ervaringsverhaal. 40 dagen, 40 angsten Uitgeverij Tobi Vroegh 1e druk Ronald van Assen ISBN
1 Ronald van Assen 40 dagen, 40 angsten Uitgeverij Tobi Vroegh 1e druk 2014 Ronald van Assen ISBN 978-9-07876-142-6 redactie: Jan Matse correctie: Hella de Groot grafisch ontwerp: Robert Nieman www.tobivroegh.nl
Nadere informatieOuderen en seksualiteit:
Ouderen en seksualiteit: een oud taboe of een sexy verhaal? Vaak denken jongeren dat mensen van boven de 60 geen seks meer hebben, of daar toch zeker niet van genieten. Niets is minder waar. Maar ook in
Nadere informatieOmgaan met ADHD en/of PDD-NOS
Omgaan met ADHD en/of PDD-NOS Iedere leerling maakt wel eens ruzie in de klas of op het schoolplein. Maar soms loopt dit uit de hand en wordt er gevochten, geslagen of gedreigd. Wat doe je dan? TRAffic
Nadere informatieIntakevragenlijst ouders Datum van invullen Ingevuld door
Intakevragenlijst ouders Datum van invullen Ingevuld door Uw kind komt in aanmerking voor onderzoek naar lees- en spellingsproblemen. Wij willen u vragen om ten behoeve van dit onderzoek onderstaande vragenlijst
Nadere informatieONDERNEMEN IS VOOR HELDEN
ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat
Nadere informatieKwaliteitsgericht omgaan met kinderen denken vanuit mogelijkheden zien van kernkwaliteiten handelen vanuit respect voor ieders eigenheid
POWer: Kwaliteitsgericht omgaan met kinderen Leerkrachten ervaren dat kinderen zich anders gedragen dan vroeger. Steeds vaker mondiger, meer intuïtief, zelfbewust en minder genegen gewoon te doen wat van
Nadere informatieVerbindingsactietraining
Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken
Nadere informatieExecutieve functies in de klas: interventies
Executieve functies in de klas: interventies Door Wijnand Dekker, gezondheidszorgpsycholoog Anneke Dooyeweerd, pedagoog/coach Inleiding In de vorige nieuwsbrief omschreven we wat er wordt verstaan onder
Nadere informatieHet empathiequotiënt (eq)
Het empathiequotiënt (eq) Het empathiequotiënt (EQ) versie voor volwassenen Hoe moet deze vragenlijst ingevuld worden? In deze vragenlijst staan een aantal stellingen opgesomd. Lees elke stelling aandachtig
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieHet puberbrein een handleiding. Eindhoven Bisschop Bekkers Lyceum 15 april 2015 dr. Aletta Smits
Het puberbrein een handleiding Eindhoven Bisschop Bekkers Lyceum 15 april 2015 dr. Aletta Smits Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan? Wie
Nadere informatieExplorers. Begeleiding. Explorerraad
Explorers De oudste leden van de Graaf Ottogroep zijn lid van het speltak Explorers. Explorers zijn zelfstandige, creatieve, gezellige en nieuwsgierige jongeren die niet bang zijn iets vreemds uit te proberen.
Nadere informatieEen consequente benadering creëren voor gedrag op school
Een consequente benadering creëren voor gedrag op school N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere
Nadere informatieHuiswerkbeleid Onderwijsteam 7
Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert
Nadere informatieHet puberbrein een handleiding. 26 juni 2014 dr. Aletta Smits
Het puberbrein een handleiding 26 juni 2014 dr. Aletta Smits Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan? Wie zijn pubers? En wie zijn wij? Twee
Nadere informatieDyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs. De Meent
DE DE DE DE MEENT MEENT MEENT MEENT MAARN MAARN MAARN MAARN Dyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs De Meent Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Wat is dyslexie... 1 3. Van signaleren tot
Nadere informatie