Productenbegroting 2012

Transcriptie

1 PRODUCTENBEGROTING

2 Productenbegroting (vastgesteld door Gedeputeerde Staten op 5 juli 2011) Productgroepen: beschrijvingen en middeleninzet De Productenbegroting is een uitgave van de provincie Groningen en is verschenen in augustus Dit document vormt samen met de Programmabegroting en de daarbij behorende bijlagen de provinciale begroting van.

3 2

4 INHOUDSOPGAVE PRODUCTENBEGROTING Hoofdfunctie 1: Algemeen Bestuur 1001 Ondersteuning Provinciale Staten Gedeputeerde Staten Kabinetszaken Bestuurlijke organisatie Financieel toezicht op gemeenten Uitvoering van wettelijke regelingen Bestuurlijke samenwerking Voorzieningen personeel Communicatie Promotie en relatiemanagement Diensten voor derden Verhuur gebouwen Hoofdfunctie 2: Openbare orde en veiligheid 2001 Openbare orde en veiligheid Hoofdfunctie 3: Verkeer en vervoer 3001 Mobiliteitsbeleid (Re)constructie wegen en fietspaden Onderhoud en beheer wegen en fietspaden Verkeersveiligheid (Re)constructie waterwegen Hoofdfunctie 4: Waterhuishouding 4001 Water Water (PLG). 69 Hoofdfunctie 5: Milieubeheer 5003 Milieubeleid en duurzame ontwikkeling Energie en klimaat Bodem(sanering) Duurzaam bodembeheer en afval Hoofdfunctie 6: Recreatie en natuur 6101 Toerisme en recreatie Toerisme en recreatie (PLG) Natuur (PLG) 103 Hoofdfunctie 7: Economische en agrarische zaken 7001 Algemeen economische zaken Promotie en acquisitie Toeristische promotie Werkgelegenheid en arbeidsmarkt Regioprogramma's Hoofdfunctie 8: Welzijn 8001 Ontwikkeling en ondersteuning welzijn Media Asielzoekers Stichting Provinciaal Groninger Studiefonds Onderwijsbeleid Sportbeleid Creatieve netwerken Hoofdfunctie 9: Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting 9101 Ruimtelijke ontwikkeling Realisatie ruimtelijk beleid Technische infrastructuur Hoofdfunctie 0: Financiering en algemene dekkingsmiddelen 0010 Financieringsmiddelen Geldleningen langer of gelijk aan 1 jaar Provinciefonds Eigen middelen Onderhoud en beheer hoofdvaarwegen Onderhoud en beheer overige vaarwegen Onderhoud en beheer schutsluis Lauwersoog Luchtvaartvervoer Collectief personenvervoer Waterschapsaangelegenheden Bodem (PLG) Vergunningverlening Toezicht en handhaving Ontgrondingen Landschap en cultuurhistorie (PLG) Natuur en landschap Provinciale bedrijven Fysieke bedrijfsomgeving Marktsectoren Nutsvoorzieningen Landbouw en landinrichting (PLG) Het Verhaal van Groningen Dynamiek in de kunsten van stad en regio Bibliotheken Zorg en hulpverlening Wonen, welzijn en zorg voor kwetsbare groepen Jeugdzorg Jongerenparticipatie Gebiedsgericht werken Sociaal-economische vitalisering (PLG) Bouwen en wonen Deelnemingen Onvoorzien Saldo kostenplaatsen Mutaties reserves 221 3

5 4

6 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1001 Ondersteuning Provinciale Staten : Bestuur : Van den Berg : Berkhout Productgroepomschrijving Provinciale Staten richten zich op hun kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol. Zij hebben de beschikking over een eigen ondersteuning (griffier en medewerkers griffie). Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar Afronding project digitalisering. Dit project houdt in dat Provinciale Staten van Groningen overstappen van een papieren informatiestroom naar een digitale informatiestroom. 5

7 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid 9 * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Vergoedingen PS Reis- en verblijfkosten PS Fractievergoedingen Verslagen/Streaming PS Advertentiekosten PS Scholing Statenleden Internet Statenleden Uitvoering duale taken Diverse kosten PS 5 5 Noordelijke Rekenkamer Facilitair catering Totaal

8 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1101 Gedeputeerde Staten : Bestuur : Van den Berg : Scholtens Productgroepomschrijving Het college van Gedeputeerde Staten vormt het dagelijks bestuur van de provincie en vergadert in die hoedanigheid wekelijks (behalve in de vakantieperiodes). De commissaris van de Koningin is voorzitter van het college en wordt daarin ondersteund voor wat betreft de voorbereiding en uitvoering van o.a. vergaderingen, werkbezoeken en overleggen met derden. Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar Goed voorbereide en efficiënte vergaderingen en bijeenkomsten. 7

9 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid 8 * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Ondersteuning Gedeputeerde Staten Totaal

10 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1201 Kabinetszaken : Bestuur : Van den Berg : Boerma Productgroepomschrijving De commissaris van de Koningin (CdK) heeft als rijksorgaan een aantal bestuurstaken die zijn vastgelegd in zijn ambtsinstructie. Hierbij wordt hij ondersteund door zijn kabinet, dat deel uitmaakt van de afdeling Communicatie en Kabinet. Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar toezien op ordelijk verloop van de procedure met betrekking tot de (her)benoeming van een burgemeester. In deze procedure heeft de CdK een belangrijke rol: op zijn advies wordt de vacature opengesteld, hij vormt zich een oordeel over kandidaten, geeft de vertrouwenscommissie een overzicht van de sollicitanten en zijn selectie daaruit. Voordat de vertrouwenscommissie haar bevindingen in besloten zitting voorlegt aan de gemeenteraad, bespreekt ze deze met de CdK. Nadat de raad de aanbeveling heeft vastgesteld rapporteert de CdK aan de minister over het verloop van de procedure. voorbereiden en begeleiden van gemeentebezoeken; bevorderen van samenwerking tussen vertegenwoordigers van rijksdiensten die in de provincie werken en tussen hen, het provinciaal bestuur en gemeente- en waterschapsbesturen; afdoen van klachten van burgers; voorbereiden en begeleiding van eventuele koninklijke bezoeken; adviseren Koninklijke Onderscheidingen. 9

11 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Viering 4 en 5 mei Totaal

12 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1301 Bestuurlijke organisatie : Bestuur : De Vey Mestdagh : Smit Productgroepomschrijving De zorg voor een adequate bestuurlijke inrichting van de provincie, waarbij wij streven naar een zodanige inrichting van het openbaar bestuur en verdeling van taken en bevoegdheden dat publieke taken op het juiste niveau worden verricht. Voorts: bemiddelen bij dan wel beslechten van bestuursgeschillen tussen gemeenten, gemeenschappelijke regelingen en de behandeling van klachten over gemeentebesturen. Belangrijke actuele ontwikkelingen Versterking lokaal bestuur Beleid en doelen op Inzet op een wezenlijke versterking van de bestuurskracht en samenwerking termijn tussen gemeenten, de vormgeving van de samenwerking met gemeenten. Resultaten/activiteiten in planjaar Wanneer gereed Middelen Een actieve, bemiddelende en zo nodig een regisserende rol, wanneer gemeenten er onderling niet goed uitkomen. In overleg met gemeenten nagaan hoe we in de komende vier jaar samenwerken. De mogelijkheid tot het overhevelen van meer provinciale taken naar de gemeenten maakt onderdeel uit van dit gesprek. (proces) Bestaande formatie. 11

13 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Lidmaatschappen 1 1 Totaal

14 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1401 Financieel toezicht op gemeenten : Bestuur : De Vey Mestdagh : Smit Productgroepomschrijving Het financiële toezicht dat de provincies uitvoeren op de gemeenten (en gemeenschappelijke regelingen) is een medebewindstaak. Het betreft de uitvoering van de wettelijke opgedragen taken, zoals omschreven in vooral Titel IV van de Gemeentewet (artikelen 186 t/m 215) en in de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). Doel is het bevorderen van een gezond en evenwichtig financieel beleid en beheer bij gemeenten. Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor een gezond financieel beleid. Het centrale uitgangspunt daarbij is dat de toezichthouder gemeenten hun eigen verantwoordelijkheid laat, maar alert reageert op risico's die tot financiële ontsporingen kunnen leiden. In het algemeen tracht de financiële toezichthouder eraan bij te dragen dat gemeenten blijvend in staat zijn hun taak en rol op een adequate wijze te vervullen. Hiertoe is door ons het beleidskader 'Zichtbaar toezicht' vastgesteld (mei 2008). Het beleidskader is een gezamenlijk product van de toezichthouder provinciale financiën (minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en de toezichthouders gemeentefinanciën (Gedeputeerde Staten). Hierin is de wijze vastgelegd waarop - zowel bij het Rijk als bij de provincies - aan het toezicht invulling wordt gegeven binnen het wettelijke kader. Met het financieel toezicht wordt een structureel financieel gezonde situatie beoogd bij gemeenten (en gemeenschappelijke regelingen), zodat deze kunnen voortbestaan zonder een beroep te hoeven doen op middelen van de collectiviteit van gemeenten (artikel 12 Financiële-verhoudingswet). Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar Het streven is gericht op repressief toezicht voor alle gemeenten (100%). Door middel van een continu proces van overleg en informatie-uitwisseling met gemeenten, is het de bedoeling ontwikkelingen zodanig tijdig te signaleren dat waar mogelijk preventief toezicht kan worden voorkomen evenals het afglijden naar de artikel 12-status. Bevolkingskrimp: Indien gemeenten, naar ons oordeel in onvoldoende mate rekening houden met de te verwachten financiële effecten van de bevolkingskrimp zullen wij de betreffende gemeente daarop aanspreken. Artikel 12-behandeling gemeente Loppersum. Uitvoering gezamenlijk onderzoek door de provinciale toezichthouders. 13

15 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid - kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Totaal

16 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1501 Uitvoering van wettelijke regelingen : Bestuur : Van den Berg : Smit Productgroepomschrijving Ten eerste valt hieronder het uitvoeren van diverse wettelijke regelingen en verordeningen, waaronder de Drank- en Horecawet. Het gaat hierbij om het deugdelijk functioneren van de overheid voor zover het gaat om provinciale taken op basis van het wettelijk stelsel. Daarnaast - op basis van de Archiefwet 1995 en de nieuwe Wet revitalisering generiek toezicht die per 1 januari in werking treedt - het houden van toezicht op de archiefzorg van de provinciale organen, gemeenten, gemeenschappelijke regelingen, regiopolitie en waterschappen. Voorts het adviseren over ingediende bezwaar- en beroepschriften alsmede klachten. Hiermee wordt beoogd een optimale besluitvorming van provinciale organen en het voorkomen van beroepsprocedures bij de bestuursrechter en de Nationale ombudsman. Belangrijke actuele ontwikkelingen Transitie toezicht archiefzorg Beleid en doelen op De archiefinspectie moet de komende jaren haar werkwijze aanpassen aan de termijn nieuwe wet revitalisering generiek toezicht (RGT) en de geïnspecteerde overheden moeten voorbereid worden op hun nieuwe rol. Het streven is de wet RGT op 1 januari in werking te laten treden. Er is een Transitieplan archiefinspectie opgesteld en in GS vastgesteld. De huidige thematische aanpak van de inspectietaken moet aangepast worden, zodat een generieke werkwijze ontstaat. Als de geïnspecteerde overheden in control zijn kan het provinciaal toezicht meer op afstand. Resultaten/activiteiten in planjaar verder vormgeven aan de transitie van het archieftoezicht in het kader van interbestuurlijk toezicht: - pilots met gemeenten en waterschappen over inhoud informatiearrangement; - pilots opzet horizontaal toezicht door gemeenten en waterschappen. Wanneer gereed Middelen Reguliere budgetten. Voornaamste overige activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar Overige taken archieftoezicht: ad-hoc inspecties, voorlichting, landelijke taken, jaarverslag. Advisering inzake bij de provincie ingediende bezwaar- en beroepsschriften alsmede klachten. Beoordelen van vergunningaanvragen van door gemeenten geëxploiteerde horeca-inrichtingen in het kader van de Drank- en Horecawet. In 2010 zijn er geen vergunningaanvragen geweest, het 1 e kwartaal van 2011 ook geen aanvragen. Wellicht komen er in ook geen aanvragen. 15

17 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Commissie Rechtsbescherming 7 7 Nationale ombudsman Archieftoezicht Totaal

18 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1601 Bestuurlijke samenwerking : Bestuur : Moorlag, Van den Berg, De Vey Mestdagh : Smit Productgroepomschrijving Interprovinciaal Overleg (IPO): De provincie Groningen is lid van de vereniging IPO: het samenwerkingsorgaan van de twaalf provincies. Gedeputeerden en de CdK participeren in het bestuur en de bestuurlijke adviescommissies. Provinciale Staten participeren in de Algemene Ledenvergadering. Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN): De provincie Groningen vormt samen met de provincies Fryslân en Drenthe de Gemeenschappelijke Regeling SNN. Gedeputeerden en de CdK participeren in het Dagelijks Bestuur, de Bestuurscommissies, het Algemeen Bestuur en de strategische bijeenkomsten van de drie colleges van GS. Provinciale Staten participeren in het Algemeen Bestuur en in de jaarlijks te houden gezamenlijke bijeenkomst van de drie Staten. Bestuursacademie Noord-Nederland (BANN): Na de privatisering en fusie is de Gemeenschappelijke regeling BANN in stand gebleven als een garantievoorziening voor wachtgelden en ziektekostenpremies voor het personeel van de BANN dat in 2002 is overgegaan naar de stichting Bestuursacademie Noord- en Oost-Nederland (BAONN). De provinciesecretaris is lid van het Algemeen Bestuur BANN. In april 2004 is de BAONN gefuseerd met de Bestuursacademie West-Nederland tot de Bestuursacademie Nederland (BAN). De provincie participeert niet in het bestuur van de BAN. De provincie is lid van de steunvereniging BAONN. Europa: Activiteiten en acties van de provincie Groningen met betrekking tot de Europese Unie en Europa worden in beginsel in SNN-verband ontplooid. Zo is Noord-Nederland lid van de Conference of Peripheral Maritime Regions of Europe (CPMR) en haar regionale dochterorganisatie North Sea Commission (NSC). Middels Nordconnect wordt de samenwerking van de vijf economische noordelijke clusters met Duitse, Baltische en overige Noordwest-Europese collega's via bestuurlijke contacten ondersteund. Door deelname in samenwerking met Kamer van Koophandel wordt PINN als systeem ingezet om het overleg met ondernemers samen te versterken. Tot dit onderdeel van de productgroep wordt ook de grensoverschrijdende samenwerking met het aangrenzende Duitsland gerekend. In SNN-verband worden ook de vertegenwoordigingen in het Comité van de Regio's, andere Europese instellingen en de participatie in het Huis van de Nederlandse Provincies vormgegeven. Belangrijke actuele ontwikkelingen Bij de actueel belangrijke projecten en beleidsonderdelen gaat het om: 1. Uitwerking Bestuursakkoord Intensivering contacten Duitsland Voor de inhoudelijke uitwerking van deze onderwerpen verwijzen wij naar de Programmabegroting - programma Bestuur, thema Bestuurlijke samenwerking. 17

19 Voornaamste overige activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar IPO Als lid van het IPO mede zorg dragen voor een adequate belangenbehartiging van de provincies bij het Rijk voor voortzetting van het provinciale vernieuwingsproces en mede bijdragen aan een efficiënt en effectief platform voor uitwisseling van kennis en ervaring in provinciaal verband. SNN Wij participeren als lid in het Samenwerkingsverband Noord-Nederland. Gelet op de grote opgaven op sociaal- en ruimtelijk-economische terrein is het gewenst dat het Noorden gezamenlijk optreedt in de richting van de rijksoverheid en de Europese Commissie. Een aantal functies levert door het gezamenlijke noordelijk optreden een meerwaarde op voor de provincie Groningen. Het gaat dan om het platform voor overleg en afstemming, de lobbyfunctie, de gezamenlijke aanpak en optreden ten gunste van arbeidsdeling, de regionalisering op Europese schaal. Vanaf 2007 participeren wij, in SNN-verband, in de uitvoering van het EFRO-programma BANN Het belang van een goed bestuursdienstonderwijs op regionaal niveau wordt onderschreven en ondersteund. De provincie is lid van de steunvereniging en geeft daarmee gestalte aan de verankering van het openbaar bestuur met het bestuursdienstonderwijs. De steunvereniging is onder meer gespreksplatform voor betrokken overheden en waterschappen. De Gemeenschappelijke Regeling BANN blijft in stand als vangnet voor bestaande wachtgeldvoorzieningen en premiebetalingen voor voormalige medewerkers alsmede als garantie voor personeel dat bij de fusie met de stichting BAON onverhoopt binnen de termijn van het sociaal plan ontslagen is. Europa Door middel van ontmoetingen, overleg en samenspraak met bestuurlijke en ambtelijke collegae in Duitsland wordt primair inhoud gegeven aan goed nabuurschap en wordt gezamenlijk met andere partners verdere samenwerking gestimuleerd. Via het bestaande netwerk van bestuurlijke en ambtelijke contacten wordt de samenwerking met buitenlandse partners, onder meer in het oriëntatiegebied van de NOA, op gang gebracht en ontwikkeld. De vertegenwoordiging in Europese gremia en organisaties en deelname in de activiteiten van internationale organisaties strekt vooral tot belangenbehartiging van de regio. Een betere profilering van Noord- Nederland in Europese context is beoogd bijkomend effect. Het gemeenschappelijke Huis van de Nederlandse Provincies te Brussel vormt een bruggenhoofd naar de instellingen van de Europese Unie. Voortdurend wordt aandacht gegeven aan ontwikkeling, uitbreiding en onderhoud van bestuurlijk relevante internationale netwerken en het gezamenlijk behartigen van belangen bij de Europese Unie. 18

20 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten IPO SNN Internationale samenwerking Waarderingssubsidie EDR 7 7 Activiteiten Europa algemeen 4 4 Stimuleren contacten Duitsland BANN 4 4 Totaal

21 20

22 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1602 Voorzieningen personeel : Bedrijfsvoering : Moorlag : Nijmeijer Productgroepomschrijving Uitvoeren van voorzieningen ten behoeve van het huidige en voormalige personeel. Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar financiële bijdrage personeelsvereniging; reünie oud-werknemers; uitvoering diverse regelingen gewezen ambtenaren; behandelde klachten ongewenste intimiteiten; fitness-facilitering; IKAP-facilitering (o.a. fietsprivé, koop en verkoop verlof). 21

23 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten 657 Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Personeelsvereniging 9 9 Integriteit 1 1 Bedrijfsfitness Gepensioneerdendag 6 6 Totaal

24 Productgroepnummer en -naam : 1603 Communicatie Programma : Bestuur Portefeuillehouder : Van den Berg Productverantwoordelijke : Boerma Productgroepomschrijving Bestuurlijke en communicatieve advisering van het college van Gedeputeerde Staten in zijn externe contacten, het toelichten van en creëren van draagvlak voor het beleid en het onderhouden van de dialoog met de doelgroepen. Het informeren van bestuurlijk en ambtelijk betrokkenen binnen de provincie door het adviseren van de organisatie omtrent de keuze van boodschap, vorm en kanaal, het uitbrengen van periodieken en het organiseren van (interne) evenementen. Via de externe communicatie wordt een systematische bijdrage geleverd aan een duidelijk beeld van de taken van de provincie en het provinciaal beleid; verstrekken van informatie. Versterken van de betrokkenheid van belanghebbenden om draagvlak voor het provinciaal beleid te creëren. Opbouwen en onderhouden van goede contacten met de media en overige intermediairs. Het accent bij de communicatie met burger en intermediairs komt in het kader van interactief beleid steeds meer te liggen op tweezijdige communicatie, dus ook de communicatie naar de provincie toe. Bij de interne communicatie zal steeds het accent liggen op het gebied van informatie aan de medewerkers over wat hun collega's doen om zo het 'wij-gevoel' en daarmee de motivatie van de medewerkers te versterken. Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar Beleidscommunicatie: publiekscampagne ook de provincie; bestuurlijke en communicatieve advisering GS; project Factor C. Publiekscommunicatie: provinciale informatiepagina; website. 23

25 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid 19 * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen 1 - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Beleidsvoorlichting Monitoring Publieksvoorlichting Totaal

26 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1604 Promotie en relatiemanagement : Bestuur : Van den Berg, De Vey Mestdagh : Boerma, Corporaal Productgroepomschrijving Via relatiemanagement investeren wij in het opbouwen en onderhouden van goede contacten met personen, instanties en organisaties van wie de provincie (mede) afhankelijk is bij het realiseren van haar doelstellingen. De mensen die voor ons van belang zijn laten we op een zinvolle en aangename manier kennismaken met Groningen. Een kennismaking met ons gebied, maar ook met het provinciaal bestuur. In de marketing van onze provincie besteden we meer aandacht aan de profilering en samenhang tussen stad en ommeland. We profileren onze provincie nadrukkelijk als energieprovincie. Onze campagnes zijn er op gericht om Groningen bij een breed publiek zichtbaar te maken. Specifiek richten we ons op het bevorderen van het toerisme en de fietsroutes. In deze profilering spelen ook grote evenementen een rol, omdat deze evenementen bijdragen aan het 'corporate image' van Groningen in Nederland. Met het evenementenbudget willen we grotere en middelgrote evenementen ondersteunen die door hun promotionele en inhoudelijke waarde bijdragen aan een positief imago van Groningen. Evenementen zijn van belang voor de leefbaarheid en de ontwikkeling van onze provincie. Door evenementen en manifestaties te ondersteunen, kunnen we het beeld van Groningen als een enerverende en bedrijvige provincie versterken. Bovendien kunnen we zo het woon- en werkklimaat en de economische ontwikkeling bevorderen. Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar Relatiemanagement: aanschaf van relatiegeschenken; uitnodigen relaties bij evenementen; uitnodigen relaties op de Voorwaarts Voorwaarts; nieuwjaarsreceptie. Groningen Promotie: voortzetting campagne Er gaat niets boven Groningen; organiseren netwerkbijeenkomsten Ambassadeurs van Groningen. Evenementen: ondersteunen van evenementen op het gebied van cultuur, sport en toerisme die door hun promotionele en inhoudelijke waarde positief van invloed zijn op de beeldvorming - zowel van inwoners als daarbuiten - van de provincie. 25

27 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid 149 * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Evenementen Relatiemanagement Promotie Totaal

28 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1701 Diensten voor derden : Bedrijfsvoering : Moorlag : Diversen Productgroepomschrijving Diensten verleend aan derden worden binnen dit product verantwoord, evenals de ontvangsten hiervoor. Het kan hierbij gaan om ureninzet van provinciaal personeel dan wel levering van interne producten. Dienstverlening aan derden vergroot de flexibiliteit van de eigen werknemers en heeft een gunstig effect op het beeld van de provincie. Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar voor het SNN het verzorgen van de financiële administratie en het opstellen van begroting en rekening; het beschikbaar stellen van personeel voor advisering en voorbereiding van de besluitvorming door de Commissie Bodemdaling; ter ondersteuning van de Regiovisie het inzetten van een secretaris en overige ondersteuning. 27

29 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen 1 - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten SNN Secretariaat Commissie Bodemdaling Regiovisie EDR EU-lobbyist Prins Bernard Cultuurfonds Regiotram Overige diensten Totaal

30 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 1702 Verhuur gebouwen : Bedrijfsvoering : De Vey Mestdagh : Tetteroo Productgroepomschrijving Verhuur van vrijgekomen delen van het provinciehuis, zodat geen langdurige leegstand van (kantoor)ruimte plaatsvindt. Voornaamste overige activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar Verhuur van kantoorruimte in het provinciehuis. 29

31 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid - kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen - bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Verhuur gebouwen Totaal

32 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 2001 Openbare Orde en Veiligheid : Schoon/Veilig Groningen : Van den Berg : Boerma, Bloupot (Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid) Productgroepomschrijving De commissaris van de Koningin heeft - als rijksheer - een aantal zelfstandige bevoegdheden en taken evenals het college van Gedeputeerde Staten. Aan het college en de commissaris van de Koningin wordt ondersteuning gegeven bij de uitvoering van deze taken. Deze zijn: uitvoering van wettelijke taken (toezicht veiligheidsregio, geven van aanwijzingen); in stand houden risicokaart. Extern veiligheidsbeleid: Externe veiligheid is een specialisme binnen de ruimtelijke ordening en de milieu-uitvoering. Het richt zich op risico van bulkhoeveelheden gevaarlijke stoffen. Wij zijn penvoerder en regisseur van het uitvoeringsprogramma externe veiligheid Het programma versterkt de uitvoering en de handhaving van externe veiligheid door de Groningse gemeenten, de regionale brandweer en de provincie. Het Rijk heeft in de afgelopen jaren de wet- en regelgeving voor externe veiligheid aangepast en uitgebreid. Hierdoor zijn bij de provincies en de gemeenten verscheidene RO- en milieubesluiten niet meer actueel. In het kader van het programma wordt geadviseerd over externe veiligheid en geassisteerd bij het actualiseren van de paragrafen externe veiligheid van RO- en milieubesluiten. Het programma ondersteunt daartoe de gevormde samenwerkingsverbanden: het steunpunt externe veiligheid Groningen en het Samenwerkingsverband BRZO Noord-Nederland. Het programma zal worden bekostigd met rijksgelden. Voornaamste activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar uitvoeren Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid ; completeren en beheren van (de werkruimte van) het PAC (Provinciaal Actiecentrum); (financieel) participeren in het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Groningen; participeren in het Regionaal Informatie- en Expertise Centrum; deelnemen aan de gecoördineerde feitelijke calamiteitenbestrijding, zoals voorzien in diverse plannen; deelnemen aan multidisciplinaire oefeningen - voor zover de provincie daarin betrokkenheid heeft; uitvoeren van het beleid op het gebied van OOV en Rampenbestrijding/ Crisisbeheersing voor zover de provincie daarin een taak heeft, o.a.: - volgen van de veiligheidsregio Groningen in de uitwerking en uitvoering van haar beleid en taken; - bijwonen vergaderingen van het veiligheidsbestuur; - volgen rapportages van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid; - rapporteren over de bevindingen aan de minister van Veiligheid en Justitie. 31

33 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen bijdragen derden 498 Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Diverse kosten OOV Risicokaart Provinciaal Veiligheidsbeleid Uitvoeringsprogramma externe veiligheid Totaal

34 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 3001 Mobiliteitsbeleid : Bereikbaar Groningen : Boumans : De Visser Productgroepomschrijving Bereikbaarheid, mobiliteit en doorstroming zijn sleutelwoorden voor het functioneren van de verkeersinfrastructuur in onze provincie. Transport via de weg, het water, de lucht en het spoor is voor de vitaliteit van onze provincie van belang. We willen de kwaliteit van onze infrastructuur, het openbaar vervoer en de verkeersveiligheid verder verbeteren. Vergroten van de duurzaamheid is daarin een belangrijke randvoorwaarde. Het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer stimuleren we. Het draagt bij aan het duurzaam ontlasten van het wegennet, het verbeteren van de verkeersdoorstroming en de bereikbaarheid van de voorzieningen in de stedelijke centra. Verder is ons streven gericht op het aanbrengen van meer samenhang in de verschillende verkeersystemen. Wij kiezen voor samenhang en goede aansluiting van de verschillende systemen voor openbaar vervoer en het uitbreiden van de (capaciteit van) transferia. De komende jaren zullen vooral in het teken staan van de voorbereiding en uitvoering van het provinciale Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIT) waarin ook de bereikbaarheidsprojecten zoals die zijn ondergebracht in het convenant van het Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP-ZZL) zijn opgenomen. Belangrijke actuele ontwikkelingen Bij de actueel belangrijke projecten en beleidsonderdelen gaat het om: 1. Fietsbeleid Voor de inhoudelijke uitwerking van dit onderwerp verwijzen we naar de Programmabegroting - programma Bereikbaar Groningen, thema Mobiliteit en Infrastructuur. Overige belangrijke actuele ontwikkelingen zijn: Project Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2 (incl. bereikbaarheidsplan) Beleid en doelen op De Zuidelijke Ringweg Groningen is het grootste knelpunt in de termijn autobereikbaarheid van Groningen. De 1e fase Langman-maatregelen is in 2010 afgerond en geeft tijdelijk verlichting. In het RSP-ZZL en het projectenboek MIRT van het Rijk, is de 2e fase Zuidelijke Ringweg Groningen opgenomen, gebaseerd op de gelijknamige MIT-Verkenning. In 2009 zijn in een bestuursovereenkomst afspraken vastgelegd over de realisatie van het bestuurlijk voorkeursalternatief. Het bestuurlijk voorkeursalternatief gaat uit van een oplossing op het bestaande tracé, bestaande uit een variant met een verdiept liggende tunnelbak met overkluizingen ('deksels'). Inmiddels is de planuitwerking van dit project gestart die eind 2013 moet resulteren in een onherroepelijk Tracébesluit. Onderdeel van de planuitwerking is het opstellen van een bereikbaarheidsplan met maatregelen om stad en regio bereikbaar te houden tijdens de periode van ombouw tussen 2015 en Doel is een goede, veilige en duurzame autobereikbaarheid van de regio Groningen, waarbij een goede ruimtelijke inpassing en leefbaarheid van de omgeving uitgangspunt is. Doel van het bereikbaarheidsplan is het waarborgen van de bereikbaarheid tijdens de ombouw, waarbij de verkeershinder tot een acceptabel niveau wordt beperkt. 33

35 Activiteiten in planjaar Resultaten/gevolgen in planjaar ontwikkelen definitief ontwerp; ontwikkelen en ter visie leggen Ontwerp Tracébesluit/MilieuEffectRapport en uitvoeren van de daarvoor benodigde effectonderzoeken; uitwerken Minder Hinder-plan (bereikbaarheidsplan) en uitwerken daaruit voortvloeiende maatregelen. vastgesteld definitief ontwerp; vastgestelde OTB/MER; vastgesteld Minder Hinder-plan. 624 miljoen (prijspeil 2007), waarvan 200 miljoen uit Middelen Taakstellend budget is het MIRT en 424 miljoen uit het RSP-ZZL. Project N366 Beleid en doelen op termijn Activiteiten in planjaar Resultaten/gevolgen in planjaar De provincie Groningen participeert in het projectbureau Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2 dat de beschreven werkzaamheden uitvoert. Project is opgenomen in het provinciaal MIT onder nummer 1. Enkele jaren geleden is begonnen met de ombouw van de N366 tot volwaardige autoweg met ongelijkvloerse aansluitingen. Deze route staat op de tweede plaats van provinciale onveilige routes en heeft problemen met de verkeersafwikkeling. Het doel is te komen tot een weg die vlot en veilig doorstroomt en landschappelijk evenwichtig is ingepast. Het is onze ambitie om de gehele N366 in 2015 op orde te hebben. Dit mede in relatie tot de in 2009 gestarte Gericht Verkeerstoezicht-aanpak (GVT), die ook tot 2015 loopt. Extra aandacht voor de verkeersveiligheid, vooral in de vorm van educatie/voorlichting en verkeershandhaving kan zo geïntegreerd worden met de verbeteringsmaatregelen. Als de weg in 2015 op orde is, kan dan ook het GVT-project stoppen. De komende jaren wordt gefaseerd naar dit eindbeeld toegewerkt. Ieder jaar worden er aansluitingen gereconstrueerd of wegvakken verbreed. In 2008 is de ombouw van de aansluitingen Alteveer en Nautilusweg afgerond. In 2010 is gestart met de ombouw van de aansluitingen van Boekerenweg en Onstwedderweg. In 2011 zijn de aansluitingen Exloërweg en Kruisstraat in uitvoering genomen en wordt de verbreding van de hoofdrijbaan van het weggedeelte Stadskanaal - Ter Apel afgerond. In 2011 wordt de planuitwerking van drie aansluitingen afgerond. Twee daarvan kunnen in in uitvoering komen. Tot 2015 moeten daarna nog vier aansluitingen en drie wegvakken worden gereconstrueerd. In 2015 moet dan het aantal ongevallen en aantal slachtofferongevallen met 50% zijn gereduceerd en de doorstroming tot minimaal 2020 zijn gegarandeerd. ombouwen van de aansluitingen Nulweg en Adriaan Tripweg; verder ter hand nemen van de planuitwerking van aansluitingen en wegvakken; voorleggen realisatiebesluit aan Provinciale Staten; middels het lopende GVT-project verder investeren in educatie/voorlichting en verkeershandhaving om de verkeersveiligheid te verbeteren. De in uit te voeren maatregelen zullen bijdragen aan het gestelde doel om in 2015 zowel het aantal ongevallen te reduceren en de verkeersafwikkeling te verbeteren. Een nadere concretisering voor de resultaten van de in het planjaar uit te voeren werkzaamheden is niet te geven. 32,6-40,6 miljoen opgenomen. De bandbreedte is afhankelijk van de gekozen oplossingen. In het MIT is een bedrag van 15 miljoen beschikbaar. Middels cofinanciering en BDU-sparen is het beschikbare budget naar verwachting circa 36 miljoen. Dit zit binnen de te verwachten bandbreedte. Echter vanwege de ambitie van goede landschappelijke inpassing staat er druk op de beschikbare middelen. Van belang is bij de komende projecten inzet te plegen op voldoende cofinanciering en bij deelprojecten waar dat kan niet voor het maximum te gaan. De projecten Nulweg en Adriaan Tripweg zijn geraamd op respectievelijk 2,1 en 1,5 miljoen. Middelen In het MIT is een bedrag aan projectkosten van 34

36 Voornaamste overige activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar uitvoering geven aan het werkplan Mobiliteitsmanagement; BDU-bestedingsplan 2013; (mede) uitvoering geven aan de diverse Groningse projecten uit het RSP-ZZL; uitvoering geven aan MIT-projecten; uitvoering geven aan de projecten uit het Actieplan Fiets. 35

37 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid bijdrage voorziening - kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen bijdragen derden 319 Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Verkeerstellingen Onderzoek ongevallengegevens 5 5 Verkeersonderzoek Communicatie Abonnementen/lidmaatschappen 6 6 Vervoersmanagement Cofinanciering BDU Uitvoering Beleidsnota Fiets BDU-middelen Reservering BDU-middelen Nog te besteden BDU-middelen Uitvoering werkplan VVB Totaal

38 Productgroepnummer en -naam Programma Portefeuillehouder Productverantwoordelijke : 3101 (Re)constructie wegen en fietspaden : Bereikbaar Groningen : Boumans : Lombaerts Productgroepomschrijving Voorbereiding en uitvoering van wegen, rotondes, fietspaden, viaducten, tunnels en dergelijke voor verbetering en reconstructie van de infrastructuur ten behoeve van het oplossen van verkeersknelpunten, maatregelen voor de verbetering van de verkeersveiligheid, realisatie voorwaarde scheppende ontsluitingen alsmede de aanleg en verbetering van utilitaire en recreatieve fietspaden. Belangrijke actuele ontwikkelingen Bij de actueel belangrijke projecten en beleidsonderdelen gaat het om: 1. Bereikbaarheid Lauwersmeergebied N361 Voor de inhoudelijke uitwerking van dit onderwerp verwijzen wij naar de Programmabegroting - programma Bereikbaar Groningen, thema Mobiliteit en Infrastructuur. Overige belangrijke actuele ontwikkelingen zijn: N : Fietsroute Plus Groningen-Bedum Beleid en doelen op De keuze voor de realisatie van de Fietsroute Plus tussen Groningen en Bedum termijn is gemaakt in het Actieplan Fiets Dit actieplan is een uitwerking van de Beleidsnota Fiets, waarin de realisatie van Fietsroutes Plus één van de doelen is om de verkeersveiligheid voor fietsers te verbeteren en het fietsgebruik te laten toenemen door de concurrentiepositie van de fiets ten opzichte van de auto te verbeteren. Door de aanleg van een extra breed fietspad op grotere afstand van de weg met een hoogwaardige verharding (beton) waarbij fietsers zoveel mogelijk voorrang krijgen, wordt getracht het fietsgebruik te stimuleren. Ook worden een aantal veiligheidsknelpunten op de bestaande route aangepakt. de verkeersveiligheid verbeterd. Context: Aanleg fietspaden, fietsvoorzieningen. Resultaten/activiteiten in planjaar Het ontwikkelen en realiseren van de Fietsroute Plus tussen Groningen en Bedum. Wanneer gereed Middelen Actieplan Fiets provincie Groningen ,-- Bijdrage beheer en onderhoud ,-- Regiovisie Groningen-Assen ,-- Totaal ,-- Reconstructie Oostelijke Ringweg (N46) Groningen Beleid en doelen op Voor 2020 moeten op de Oostelijke Ringweg Groningen alle gelijkvloerse termijn kruisingen door ongelijkvloerse kruisingen worden vervangen. Dit is afgesproken met het Rijk bij de overdracht van de N46 van het Rijk naar de provincie Groningen. Provinciale Staten hebben die afspraak begin 2007 bevestigd. De studie Eindbeeld Oostelijke Ringweg Groningen is door Provinciale Staten op 22 april 2009 vastgesteld. De in het eindbeeld genoemde maatregelen moeten leiden tot een kortere reistijd en een hogere betrouwbaarheid van de reistijd in de spits op de Ringweg 37

39 (bijvoorbeeld reistijd in spitsperiode maximaal 1,5 van reistijd in dalperiode), het aantal ongevallen moet met tenminste 40% dalen ten opzichte van huidige niveau. De reconstructie van de Oostelijke Ringweg is opgenomen in het MIT (nr.21) en is onder verdeeld in een aantal deelprojecten. Dit zijn achtereenvolgens; kruising Lewenborg/Ulgersmaborg, kruising Kardinge/Ulgersmaborg, kruising Beijum- Zuid/De Hunze en kruising Beijum-Noord/De Hunze. De voorbereiding van het deelproject Lewenborg is afgerond met een realisatiebesluit op 7 juli 2010 en het project is inmiddels aanbesteed en in uitvoering. De verwachte duur van de uitvoering is twee jaar en zal eind gereed zijn. De overige 3 deelprojecten Kardinge, Beijum-Noord en Beijum-Zuid zullen in 2015 afgerond zijn. Het doel van het gehele project is verbetering van de verkeersveiligheid en doorstroming van het verkeer op de Oostelijke Ringweg alsmede het kruisendeen aansluitende verkeer (incl. fietsvoorzieningen) door een duurzame inrichting van een ongelijkvloerse Oostelijke Ringweg. Resultaten/activiteiten in planjaar Wanneer gereed Middelen Uitvoering van het kruispunt Lewenborg en kruispunt Beijum-Zuid. Bestekvoorbereiding en uitvoering van het kruispunt Kardinge. Planuitwerking/bestekvoorbereiding van het kruispunt Beijum-Noord/ De Hunze. De werken aan de Oostelijke Ringweg Groningen moeten in 2015 gereed zijn. Provincie Groningen: Overdrachtsmiddelen N46: 17,9 miljoen; BDU: 4,32 miljoen; Eigen middelen: 4,32 miljoen. Gemeente Groningen: BDU: 1,73 miljoen; Eigen middelen: 1,73 miljoen. Voornaamste overige activiteiten Resultaten/activiteiten in planjaar N355: planuitwerking Vervanging bruggen Aduard/Dorkwerd; N355: bestekvoorbereiding wegomlegging Noordhorn/Zuidhorn; N360: stationsgebied Appingedam; N361: planuitwerking Winsum-Mensingeweer; N366: planvorming verdubbeling N366 (Veendam-Pekela); N366: uitvoering reconstructie aansluiting N367 Pekela; N366: uitvoering kruisingen Exloërweg en Kruisstraat; N366: planvorming kruisingen Pekela-West, AVEBE, Nulweg en Westerstraat en N391; N370: uitvoering Reitdiepplein fase 2; N370/N46: uitvoering reconstructie kruispunt Lewenborg; N370/N46: planuitwerking/bestekvoorbereiding reconstructie kruispunten Kardinge en Beijum-Zuid; N370/N46: uitvoering reconstructie Noordzeebrug/Bedumerweg; N983: uitvoering herinrichting Warfhuizen; groot onderhoud op basis van prioriteitstelling; diverse werkzaamheden in het kader van het RegioSpecifiek Pakket Zuiderzeelijn; vervanging verkeersregelinstallaties. 38

40 Benodigde en beschikbare financiën Omschrijving rekening 2010 begroting 2011 na wijziging begroting meerjarenraming Lasten: - apparaatskosten programmakosten * nieuw beleid * aanvaard beleid kapitaallasten Totaal lasten Baten: - heffingen/belastingen - rijksbijdragen bijdragen derden Totaal baten Saldo t.l.v. algemene middelen Specificatie lasten en baten naar producten Code Product Lasten Baten Saldo Apparaatskosten Planvorming algemeen Uitbesteding Civiele Techniek Kapitaallasten wegen en fietspaden Advertentiekosten/bestekken 1 1 Totaal