Verslagen van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest over het beleid gevoerd in 2006 overeenkomstig de doelstellingen van de vierde

Transcriptie

1 Verslagen van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest over het beleid gevoerd in 2006 overeenkomstig de doelstellingen van de vierde wereldvrouwenconferentie die in september 1995 in Peking heeft plaats gehad. 1

2 Inhoudsopgave Inleiding Bijdrage Minister-voorzitter, Charles PICQUE BEVOEGHEID Plaatselijke besturen, stadsvernieuwing, Buitenlandse handel, Ontwikkelingssamenwerking Bijdrage Minister Guy VANHENGEL BEVOEGDHEID Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen Bijdrage Minister Benoît CEREXHE BEVOEGDHEID Tewerkstelling, Economie, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding, Dringende Medische Hulp Bijdrage Minister Pascal SMET BEVOEGDHEID Mobiliteit, Openbare Werken Bijdrage Minister Evelyne HUYTEBROECK BEVOEGDHEID Leefmilieu, energie, waterbeleid Bijdrage Staatssecretaris Françoise DUPUIS BEVOEGDHEID Huisvesting, Ruimtelijke Ordening Bijdrage Staatssecretaris Brigitte GROUWELS BEVOEGDHEID Ambtenarenzaken, Gelijke kansenbeleid, Toezicht op Haven van Brussel Bijdrage Staatssecretaris Emir KIR BEVOEGDHEID Openbare netheid, monumenten en landschappen Conclusie 2

3 Inleiding In 1995, op de Vierde Wereldvrouwenconferentie van de VN in Peking namen 189 regeringen via de Verklaring van Peking het engagement op, om te werken aan de doelstellingen inzake gelijkheid, ontwikkeling en vrede voor alle vrouwen in de wereld. Deze verklaring roept op tot het wegwerken van elke discriminatie ten aanzien van vrouwen om zo tot een echte gelijkheid van vrouwen en mannen te komen. Er werd een internationaal instrument ontwikkeld om dit te realiseren: het Actieplatform van Peking. Het is een lijst van 12 prioritaire domeinen die bijzondere aandacht en acties vereisen van de internationale gemeenschap, de regeringen en het verenigingsleven. Binnen elk van de 12 domeinen werden strategische doelstellingen bepaald en concrete aanbevelingen gedaan voor de nationale en internationale actoren. Het gaat om de volgende 12 domeinen: 1. Vrouwen en armoede 2. Vrouwen en onderwijs 3. Vrouwen en gezondheid 4. Geweld op vrouwen 5. Vrouwen en gewapende conflicten 6. Vrouwen en de economie 7. Zeggenschap en besluitvorming 8. Institutionele mechanismen voor de verbetering van de positie van de vrouw 9. Mensenrechten van vrouwen 10. Vrouwen en de media 11. Vrouwen en het milieu 12. Meisjes Dit internationaal engagement werd voor België op verschillende beleidsniveaus reeds omgezet in een verplichting tot een jaarlijkse rapportage over het beleid gevoerd ter bevordering van gelijke kansen voor mannen en vrouwen (de zogenaamde Peking-rapporten). Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestond deze verplichting tot april 2006 nog niet. De ordonnantie van 20 april 2006 betreffende het opstellen, door de Regering, van een jaarlijks evaluatieverslag over haar beleid inzake gelijkheid tussen mannen en vrouwen (BS ), bracht hier verandering in. Deze ordonnantie legt de Brusselse Hoofdstedelijke Regering op om jaarlijks een verslag uit te brengen over het beleid dat ze heeft gevoerd, conform de doelstellingen van de Vierde Wereldvrouwenconferentie van 1995 in Peking. De ordonnantie bepaalt dat elk lid van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering jaarlijks uiterlijk op 30 september een evaluatieverslag aan het Parlement voorlegt over de genomen initiatieven om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen te bevorderen. Aangezien dit een zeer belangrijke, maar niet eenvoudige oefening is, werd er een werkmethode ontwikkeld en aangeboden om de realisatie van het eerste Peking-rapport voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te begeleiden. De aangereikte methode bestond uit twee invulformulieren om de nodige informatie te verzamelen en een handleiding om via deze invulformulieren tot een tekst te komen voor de bijdragen aan het Peking-rapport van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Er werd in de handleiding tevens de nodige aandacht besteed aan de internationale context (de engagementen aangegaan tijdens de 4 e Wereldvrouwenconferentie in 1995 in Peking), aan het begrip gender en aan de bedoeling en het belang van de Peking-rapportage. Via een 3

4 informatiesessie en individuele contacten met de door elke Minister en Staatssecretaris aangewezen verantwoordelijken werden de vorderingen met betrekking tot de realisatie van de verschillende bijdragen aan het Pekingrapport verder opgevolgd. Het voorliggende rapport verschaft per beleidsdomein meer informatie over de invulling van de strategische doelstellingen, over de financiële middelen die ervoor uitgetrokken werden en over de realisaties en de toekomstige acties die de bevordering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen tot onderwerp hebben. Namens de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brigitte Grouwels Staatssecretaris belast met het gelijkekansenbeleid 4

5 Minister-voorzitter Charles PICQUE BEVOEGDHEDEN Plaatselijke Besturen, Stadsvernieuwing, Buitenlandse Handel, Ontwikkelingssamenwerking Prioritair domein A: Vrouwen en armoede Prioritair domein K: Vrouwen en het milieu Strategische doelstellingen: A1. Macro-economische beleidsmaatregelen en ontwikkelingsstrategieën, gericht op de behoeften en inspanningen van vrouwen die in armoede leven, toetsen, aannemen en doorvoeren. A2. Wetten en bestuurlijke praktijk herzien om te waarborgen dat vrouwen gelijke rechten en toegang tot economische hulpbronnen krijgen. K1. Vrouwen actief betrekken bij de besluitvorming inzake het milieu op alle niveaus K3. Mechanismen op internationaal, nationaal en regionaal niveau versterken of oprichten om de effecten van ontwikkelings- en milieubeleid op vrouwen te evalueren. Context In de Brusselse gemeenten hebben zich verschillende projecten ontwikkeld tijdens de vorige gemeentelijke zittingsduur die ijveren voor partnerschap binnen jumelage-akkoorden of Noord/Zuid-betrekkingen. De voormalige jumelageakkoorden kunnen als ondersteuning dienen voor de associaties inzake duurzame ontwikkeling en de toepassing ervan op lokaal niveau via Agenda 21. In dit kader heeft de Vereniging van de Stad en de gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2005 een Europees colloquium opgezet met als thema 'uitwisselingen tussen gemeentebesturen en Europese regio's, motor van duurzame ontwikkeling'. Het Bestuur Plaatselijke had de leiding over de worshops staatsburgerschap, gelijke kansenbeleid en participatie. Het accent kwam er te liggen op wereldlijke strategieën als middel om te komen tot duurzame ontwikkeling zoals uitgewerkt in Frankrijk en Italië. Actie Een Europees colloquium ten behoeve van de lokale verkozenen. Geplande initiatieven in 2007 Actie 1: Er bestaan verschillende schepenambten van de Noord/Zuid-betrekkingen in het Brussels gewest. De coördinatie zal deelnemen aan de Noord/Zuid-projecten opgezet in de gemeenten om er 'gender-mainstreaming' in te voeren en te ontwikkelen. 5

6 Actie 2: Invoering van gender-mainstreaming in gemeentelijke projecten inzake Noord/Zuid-betrekkingen. Verspreiding van de methodologie inzake verkenning van markten die rekening houdt met zowel de gender als de evolutie van de samenleving. Deelneming aan de enquête «Time and Budget» in opdracht van de federale overheid waarvan de resultaten ter beschikking worden gesteld door het Gewest. Actiepistes Het gender-aspect ruimte geven in onze bevoegdheid 'Ontwikkelingssamenwerking'. Prioritair domein B: Vrouwen en onderwijs Strategische doelstelling C4: C4. Onderzoek bevorderen en informatie verspreiden betreffende de gezondheid van de vrouw. Context In 1994 werd de 'Smet/Tobback'-wet van kracht «voor het promoten van een evenwichtige verdeling tussen mannen en vrouwen op de lijsten van verkiezingskandidaten» waarbij het de politieke partijen verboden werd om méér dan twee derde kandidaten van eenzelfde geslacht op de lijsten te zetten. De wil om een evenwichtige politieke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen tot stand te brengen was met name één van de prioriteiten van federaal minister Laurette Onkelix, die in 2000 een wetsontwerp heeft ingediend met als doel een gelijke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen op kieslijsten voor gemeenteraads-, provinciale en Europese verkiezingen. Het Brussels gewest heeft een aantal initiatieven op het getouw gezet om vrouwen blijvend bij het politieke gebeuren te betrekken, o.a. door via de coördinatie van het gelijke-kansen-beleid opleidingen te verzorgen rond 'gendermainstreaming' en door een netwerk van verkozen vrouwen op te zetten die een hart hebben voor deze materie. In 2006 nam het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een ordonnantie aan betreffende de kieswet in de Brusselse gemeenten die bepaalt dat voortaan «op elke lijst van kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest mag het verschil tussen het aantal kandidaten van elk van de geslachten niet méér dan 1 bedragen». De eerste twee kandidaten van elke lijst moeten van een verschillend geslacht zijn. Het toenmalige ministerie van Binnenlandse zaken was niet bij machte om statistieken voor te leggen, de enige gegevens waarover wij beschikken zijn afkomstig van de toenmalige federale minister bevoegd voor Gelijke kansen, toen de organisatie van gemeeteraadsverkiezingen nog een federale bevoegdheid was. Men heeft moeten wachten op de overheveling van deze bevoegdheid naar de gewesten om te kunnen beschikken over databases en vast te stellen hoe gunstig het Brussels gewest wel is gelet op het aantal vrouwelijke verkozenen in dat gewest vergeleken met de andere beide gewesten. 6

7 Acties en resultaten Actie 1: Opstarting van een database in 2007 omtrent gegevens die betrekking hebben op het geslacht van alle gemeenteraadsverkozenen. Deze database wordt regelmatig bijgehouden en dient tevens als studiemateriaal voor universiteiten in het kader van bijvoorbeeld de gemeentelijke zittingstijd. De database dient als uitgangspunt voor alle contacten met de verkozenen en zorgt ervoor dat er een spoor achterblijft dat kan dienen voor latere academische studies. Actie 2: Tijdens de huidige gewestelijke zittingstijd worden opleidingen verstrekt i.v.m. openbare aanbestedingen, gewestelijke instellingen, het woord voeren in het openbaar... die gender-mainstreaming opnemen in het gemeentelijk mandaat. Een netwerk van lokaal verkozenen die een bijzondere interesse hebben voor het gelijke-kansenbeleid kan aldus worden opgezet. Maar liefst een zestigtal vrouwelijke verkozenen nam op een of ander moment deel aan het netwerk. Indicatoren Op dit stadium is het haast onmogelijk om de impact van de samenstelling van netwerken en van de opleidingen op de loopbaan van de verkozenen te evalueren. De positieve evaluatie van de leden en de aanwending van het netwerk van verkozenen door het Instituut voor de Gelijkheid van mannen en vrouwen bij de totstandbrenging van haar jongste studie, bevestigt het belang van deze methode. Geplande acties voor 2007 Begin 2007 de resultaten van de studie verspreiden, met name dankzij de medewerking van het netwerk van verkozenen. De aanpak bestaat erin diegenen die hebben bijgedragen tot de werkzaamheden van de cel prioritair in te lichten over de opzoekingen. Dit was het geval voor volgende studies: «Genre et gestion locale du changement», «Les hommes en changement», «Genre et politique». Actiepistes Deze acties hervatten bij de volgende gemeentelijke zittingstijd daarbij zorgend voor meer gemengdheid opdat de mannen meer oog zouden hebben voor de gelijkheid tussen de seksen. 7

8 Prioritair domein D: Geweld op vrouwen strategische doelstellingen: D1. Geïntegreerde maatregelen treffen om geweld jegens vrouwen te voorkomen en uit te bannen. D2. De oorzaken en gevolgen van geweld jegens vrouwen en de doeltreffendheid van preventiemaatregelen bestuderen. Context De gender ingang doen vinden in de doelstellingen i.v.m. de veiligheid van de publieke ruimte conform de regeringsverklaring van 2004 die van de veiligheid van personen en goederen een prioritaire doelstelling maakt en van 'gendermainstreaming' een aandachtspunt dat zijn uitwerking vindt in het gewestelijk beleid. Tengevolge de vaststellingen die werden gedaan a.d.h. van de «Verkenning van markten» omvatten de gewestelijke initiatieven inzake ruimtelijke ordening een veiligere omgeving aangepast aan de vrouwelijke gebruikers van de openbare ruimte. Voorlopig bestaan er slechts statistieken over het personeel dat is aangesteld in het kader van veiligheid- en preventiecontracten. Het zou goed zijn om genderspecifieke statistieken te laten opmaken voor de ondernomen acties. Acties en resultaten Actiepunt 1: Sensibilisering en verspreiding van steekproeven die in het buitenland zijn gedaan met name in Canada en in eigen land. Organiseren van een conferentie rond een vrouwvriendelijke inrichting van de publieke ruimte in het kader van de veertiendaagse van vrouwenrechten die in 2004 door de Stad Brussel werd opgezet. Hieraan nam o.a. het comité «Femmes et Ville» uit Luik deel met een uiteenzetting over de coördinatie van het gemeentelijk beleid. Actiepunt 2: Het integreren van de wetsbepalingen in de gemeentelijke regelgeving is indertijd gecontroleerd door de directie Gemeentepersoneel van het Bestuur Plaatselijke Besturen. Actie punt3: De coördinatie van het gelijke-kansenbeleid van het BPB nam deel aan het begeleidingscomité van de universitaire studie die tot doel had een methodologie uit te stippelen voor de verkenning van markten. in ontwikkeling. Geplande acties in 2007 De methodologie die door de ULB is uitgewerkt zal aan de Brusselse gemeenten worden voorgesteld. 8

9 Actiepistes Invoering van gender-mainstreaming via het gewestelijk veiligheidsplan en tegelijk verspreiding van de methodologie inzake verkenning van de markten. Prioritair domein F: Vrouwen en de economie strategische doelstelling: F6. Harmonisering van verantwoordelijkheden voor werk en gezin van vrouwen en mannen bevorderen. Context Er werd een enquête gedaan bij het opstarten van de activiteiten van de coördinatie van het BPB. Doel was om een positief actieplan voor te stellen dat in het gelijke-kansebeleid voor het lokale niveau zou worden opgenomen. De ondernomen acties inzake gelijke kansen werden eerder slecht ontvangen door de mannen en als gunstig waargenomen door de vrouwen. Er waren overigens geen statistieken noch enige opiniepeiling hieromtrent. Alleen uit enquêtes over 'budget-tijdspendering' weten we dat er een groot verschil bestaat tussen de tijdsbesteding van mannen en die van vrouwen in België. Acties Actiepunt 1: Kwalitatieve enquête georganiseerd in een Europees kader door de universiteit van Toulouse. Deze enquête was erop gericht de reacties van mannen met administratieve en politieke verantwoordelijkheden inzake gelijke-kansenbeleid door te lichten op gelijkheidkwesties. De studie heeft uitgewezen dat deze mannen bar weinig afwisten van deze materie en vooral dat zij de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen niet als structureel en systemisch ervoeren, maar eerder zagen als het gevolg van persoonlijke keuzen. Inventarisering van de gemeenten die het vaderschapsverlof toekennen. Indicatoren Het gaat om kwalitatieve enquêtes die zijn uitgevoerd a.d.h. van een vragenlijst die is opgesteld om een uitvoerig gesprek aan te gaan met de ondervraagde. Actiepunt 2: Sensibiliseringsactie In 2005 werd de studie in Brussel verspreid ter gelegenheid van een tweedaags gewestelijk colloquium over de rol van man en vrouwen en de Stad Brussel. Sensibilisering t.a.v. een onderwerp dat steeds meer aandacht opeist, t.w. de rol en de betrokkenheid van mannen bij het gelijkheidsideaal. Indicatoren Enquête uitgevoerd d.m.v. een vragenlijst. 9

10 Geplande acties in 2007 Nieuwe enquête in 2007 over de toestand inzake gelijkheid tussen mannen en vrouwen op het lokale niveau. Actiepistes Specifieke acties en opleidingen gericht op een mannelijk publiek met het oog op hun bewustmaking van de problematiek van de ongelijkheid. Prioritair domein G: Zeggenschap en besluitvorming strategische doelstellingen: G1. Maatregelen treffen om te zorgen voor een volwaardige participatie van vrouwen in machtsstructuren en besluitvorming. G2. De capaciteiten van vrouwen om te participeren in besluitvorming en leiding vergroten. Context De context is die van de 'Smet-Tobback'-wet die verkiezingslijsten oplegt waarvan hooguit twee derde van de kandidaten van eenzelfde geslacht mogen zijn. De noodzaak om deze wet naar waarde te schatten deed zich gevoelen en ook een uitvoerige genderspecifieke database van de verkozenen bleek nodig alvorens enige stappen te ondernemen met het oog op het promoten van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen op het lokale niveau. (zie ook het formulier «Vrouwen en onderwijs») Er waren geen enkele globale genderspecifieke statistieken voorhanden meteen na de stembusgang. Er werd enkel op toegezien of de wet was nageleefd, t.w. het gemengd karakter van de lijsten, maar er werd niet gepeild naar de doelstellinggen (gemengd karakter bij de uitoefening van de macht). Het is belangrijk te weten dat deze materie toen nog een federale bevoegdheid was, met name een bevoegdheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het was wachten op de studie die toenmalig minister van Gelijke kansen, Laurette Onkelinx, had besteld om een globale kijk te krijgen op de genderspecifieke uitslagen van zowel de gemeenteraads- als de provinciale verkiezingen. Het was bovendien nodig om te kunnen beschikken over gedetailleerde statistieken en onderzoek te doen naar de redenen waarom vrouwen afhaken van hun politiek mandaat. Dit werd namelijk vastgesteld door de coördinatie inzake Gelijke kansen en aan het licht gebracht in het verslag van de vzw Amazone «Vrouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest» dat in 2005 werd opgesteld. Uit academische studies blijkt het belang van networking, d.i. het aanleggen van databases die als ondersteuning kunnen dienen voor toekomstig onderzoek en bewustmakingsacties inzake Gelijke kansen. Sinds het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bevoegd is voor het organiseren van gemeenteraadsverkiezingen heeft zij ervoor gezorgd dat de verkiezingsuitslagen genderspecifiek zijn. Deze gegevens worden opgesteld en verzameld door een dienst van het Bestuur Plaatselijke Besturen. 10

11 Acties en resultaten Actiepunt 1: Opmaak van een genderspecifieke database van alle Brusselse gemeenteraadsverkozenen. Dankzij het aangelegde netwerk en de database kunnen vrouwelijke verkozenen snel worden gecontacteerd in het kader van een studie, zoals dat in 2005 gebeurde met de studie «Vrouwelijke loopbanen in de politiek» dat op aanvraag van het Instituut voor Gelijke kansen van Mannen en vrouwen gecoördineerd werd door Stefaan Fiers. De beslissing om up-to-date genderspecifieke statistieken en databases bij te houden over verkiezingsuitslagen werd voor het eerst genomen ter gelegenheid van de gemeenteraadsverkiezingen van october Het inzetten van de nodige middelen hiervoor door het Bestuur Plaatselijke Besturen heeft het mogelijk gemaakt om al van bij de verkiezingsavond over genderspecifieke statistieken te beschikken. Er loopt thans overigens een academische studie om de resultaten van de verkiezingen haarfijn te analyseren. Actiepunt 2: Aanleg van een netwerk van vrouwelijke verkozenen in het kader van opleidingen met het oog op het integreren van Gelijke kansen in het lokale mandaat en op het geven van meer macht aan vrouwelijke verkozenen (empowerment). Dit is een jaarlijks terugkerende actie. Het netwerken en de opleidingen zijn per definitie kwalitatief hoogstaande acties. De resultaten hiervan zijn niet te meten met cijfermateriaal, en bovendien gaat het hier om acties die erop gericht zijn vrouwen duurzaam bij het politiek gebeuren te betrekken. Actiepunt 3: De studies die door het Instituut zijn gevraagd werden in januari 2007 onder de lokaal verkozenen verspreid. Zo'n 49 personen woonden het colloquium bij en een twintigtal verkozenen vroegen nog bijkomende documentatie aan. Geplande initiatieven in 2007 De door het Instituut bestelde studies werden in januari 2007 verspreid onder de Brusselse lokaal verkozenen. De opleidingen en het netwerken met de nieuw verkozenen werden hervat. Er loopt thans een academische studie over de uitslagen van de verkiezingen. Actiepistes Op grond van de bestaande databases zou het nuttig kunnen zijn om een nieuwe studie te bestellen die de redenen onderzoekt waarom vrouwen afhaken van de politiek, met name de vrouwelijke verkozenen in

12 Prioritair domein H: Institutionele mechanismen voor de verbetering van de positie van de vrouw Strategische doelstellingen: H1. Nationale organen en andere overheidsinstellingen oprichten en versterken H2. Een genderperspectief integreren in wetgeving, overheidsbeleid, -programma s en -projecten. H3.Naar sekse uitsplitsen van gegevens en informatie verspreiden ten behoeve van planning en evaluatie. Context Creatie van een regionale coördinatie Gelijke Kansen binnen de Administratie Plaatselijke Besturen (APB) om het transversale karakter van de gevoerde acties in dit domein te verzekeren. De enige beschikbare statistieken waren deze die opgesteld worden door de RSZ/BPB in haar jaarlijkse rapporten over het personeel van de plaatselijke besturen die genderspecifiek zijn op het globale, nationale totaal. Sinds twee jaar verzamelt de Directie van het Gemeentepersoneel systematisch nieuwe geseksueerde gegevens en nieuwe dossiers die betrekking hebben op het personeel. Acties en resultaten Actie 1: Om het transversale karakter van de regionale acties inzake gelijkekansenbeleid te verzekeren, doet een begeleidingscomité, bestaande uit afgevaardigden van de Brusselse ministeriële kabinetten en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, de opvolging van de taken die worden toevertrouwd aan de coördinatie Gelijke Kansen binnen de directie Plaatselijke Besturen. De coördinatie heeft een specifiek budget voor vorming aan verkozenen en aan gemeenten voor lokale gelijkekansenprojecten. De acties die gevoerd worden door de coördinatie bij de administratie Plaatselijke Besturen maken deel uit van een jaarlijks rapport dat wordt goedgekeurd door het kabinet van de Minister-President, het begeleidingscomité en het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. De budgetten van de coördinatie 'Gelijkheid' bedragen euro voor acties zoals vormingen, colloquia,... en euro als gemeenschappelijk budget voor de gemeenten dankzij een akkoord tussen de Minister-President en de Staatssecretaris voor Gelijke Kansen. Er zullen opleidingen voorgesteld worden aan drie eenheden van administratieve medewerkers (juridisch, Personeelsdienst, specifieke initiatieven). De acties situeren zich binnen de competenties, bijvoorbeeld het advies over een gemeentereglement door de adminstratieve hiërarchie in functie van de ministeriële besluiten. 12

13 Actie 2: Genderspecifieke statistieken en een database op basis van geslacht van de lokale verkozenen werden opgesteld. Een bijkomende investering om bepaalde objectieven te behalen. Actie 3: De directie van het personeel maakt eveneens een genderspecifieke database op van het gemeentepersoneel dat statutair of contractueel in dienst is. Hieruit resulteren bijna volledige geseksueerde gegevens (er ontbreken drie gemeenten) op jaarlijkse basis. Er bestaat nochtans geen enkele bindende bepalingen ten overstaan van de gemeenten. Geplande initiatieven in 2007 Actie 1: Ter gelegenheid van de nieuwe gemeentelijke legislatuur worden in een beweging om het geheel te dynamiseren en te stroomlijnen binnen de gemeenten en binnen de Administratie Plaatselijke Besturen acties voorzien. Onder andere, wordt het charter van de Raad van de Gemeenten en Regio's van Europa (Conseil des Communes et Régions d'europe CCRE) opgestuurd en voorgesteld aan de gemeenten. Actie2: Vergelijking van de huidige situatie met deze van de enquête van 2001, die als diagnose diende binnen de administratie om de stand van zaken met betrekking tot Gelijke Kansen te kennen in de gemeenten, evenals de gemaakte vooruitgang. Een nieuw analytisch rapport zal uitgewerkt worden in samenwerking met de gemeenten om over een algemeen beeld te beschikken van de situatie van mannen en vrouwen. Toekomstperspectieven Genderbudgetting introduceren op het niveau van de Directie van de Gemeentefinanciënau niveau de la Direction des Finances communales. Prioritair domein I: Mensenrechten van vrouwen strategische doelstellingen: I1. De mensenrechten van vrouwen bevorderen en beschermen door de volledige uitvoering van alle mensenrechteninstrumenten, en wel in het bijzonder het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (CEDAW). I.2. Gelijkheid en non-discriminatie in het recht en in de praktijk verhogen. I3. Vrouwen in staat stellen kennis te nemen van hun rechten. Context De enquête van 2001 over de gelijkheid van kansen en de lokale positieve actiepunten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben aangetoond dat de kennis van het recht op gelijkheid onvolledig is. Vooral de toepassing van de 13

14 wettelijke bepalingen, zelfs indien ze bindend zijn en in het bijzonder van die bepalingen betreffende het KB van over de positieve actiepunten, is onvoldoende. In het begin van de jaren '90, toen de provincie Brabant verantwoordelijk was voor de coördinatie van de gelijkheid van kansen, werden de maatregelen in acht genomen. Toen de provincie Brabant verdween, werd er op lokaal niveau in Brussel geen enkel gecoördineerd actiepunt meer uitgevoerd, noch rond het thema gelijkheid, noch rond partnergeweld. Sinds 2006, en ook onder de huidige legislatuur, hebben alle gemeentes minstens één gelijkekansenambtenaar. Deze neemt deel aan de vergaderingen van het netwerk van gemeenteambtenaren. Dankzij deze verandering kon een basisvormingsprogramma ontwikkeld worden voor actoren van de gelijkheid en vooral voor diegenen die in aanraking komen met uitheems recht in een professioneel kader. Betreffende het nieuwe Marokkaanse familiewetboek, deed de Commissie voor de Interculturele Dialoog in 2004 de aanbeveling om het juridische statuut van de vrouw te verbeteren, vooral in geval van migratie en in geval van de dubbele nationaliteit, wanneer wetten met elkaar in conflict komen. In zal er werk gemaakt worden van de opvolging van het gelijkekansenbeleid en zijn internationale aspecten, alsook van de publicatie van statistieken die de naleving van het KB weergeven. Acties en resultaten Actie 1: De opleiding gelijkheidsrecht voor gemeenteambtenaren, opgesteld met de hulp van de vzw Amazone, voorziet een theoretisch en een praktisch deel. De theorie wordt gegeven door een universiteitsprofessor en in het praktijkgedeelte wordt gezocht naar de gegevens die gevonden kunnen worden op het internet. In het kader van de veertiendaagse «Vrouwen en de stad» in 2005 werd er een verkorte versie van de opleiding voorgesteld aan de vrouwenverenigingen. Sinds het begin van de legislatuur wordt de opleiding zonder onderbreking georganiseerd. Ze richt zich voornamelijk op ambtenaren bevoegd voor gelijkheid, diversiteit, de bijstand aan personen en de juridische diensten. In 2006 beschikten alle gemeentes over minstens één ambtenaar gelijke kansen die deelnam aan de vergaderingen van het netwerk van gemeenteambtenaren die tijdens de legislatuur drie keer per jaar plaatsvinden. Actie 2: In 2006 en 2007 werden in België twee opleidingen georganiseerd over de Moudawana (het Marokkaanse familiewetboek). De opleidingen gingen over de basis van het Marokkaanse familierecht, het sociologische en historische kader en de effecten ervan sinds de toepassing van het internationaal privérecht. De tweede opleiding werd afgesloten met een rondetafelgesprek en een vragenronde aan verschillende vertegenwoordigers: van het Consulaat van Marokko, het Parket van Brussel, een advocate en een vrouwelijke universiteitsprofessor. Dankzij het succes van de eerste opleiding werd er een tweede opleiding georganiseerd waaraan in totaal 86 mensen deelnamen. 14

15 Actie 3: In november 2006 werd in samenwerking met de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een brochure, getiteld «Vademecum van de plaatselijke verkozenen», opgesteld met informatie voor de nieuwe verkozenen. Een van de hoofdstukken gaat over de regionale actiepunten rond gelijkheid in de gemeentes. De verspreiding van de brochure gebeurt door de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, het Bestuur Plaatselijke Besturen,... Geplande initiatieven in 2007 Actie 1: Opleidingen recht voor de plaatselijke verkozenen en gemeenteambtenaren. M.b.t. het Marokkaanse familiewetboek wordt er een ontmoeting georganiseerd met specialisten uit de grenslanden. Het burgerlijk wetboek van deze landen lijkt op het onze en de vragen die gesteld worden over de opneming van dit Marokkaanse recht zijn dezelfde. Actiepistes De evolutie en de effecten van dit recht op immigranten met een dubbele nationaliteit dienen blijven opvolgen. Prioritair domein J: Vrouwen en de media Strategische doelstellingen: J1. Bevorderen van de deelname van vrouwen aan besluitvorming en het uiten van hun mening via de media en nieuwe communicatietechnologieën. J2. Een evenwichtige, niet-stereotype afschildering van vrouwen in de media bevorderen. Context Wat de opleiding van de verkozenen betreft, ongeacht hun geslacht, was het nodig om hen bewust te maken van stereotiep gedrag van vrouwen in het bijzonder, en hun aandacht te vestigen op hun verantwoordelijkheid inzake de keuze van bepaalde uitgaven of vergunningen (bijv. het aanplakken van verkiezingsaffiches) en de uitslag van gedaan onderzoek inzake stereotiep seksistisch gedrag te verspreiden en mogelijk verhaal hierop. De actie werd gevoerd in samenwerking met de beide gemeenschappen bevoegd voor audiovisueel beleid. Van bij het begin is de aanvraag gesteund op de wil van de vrouwelijke verkozenen om zich te vormen inzake communicatie in de brede zin, met inbegrip van het genderaspect. 15

16 Acties Actie 1: Opleidingen gebaseerd op het woord voeren en op communicatie in het algemeen waarbij bijzondere aandacht wordt besteed aan genderspecificiteit. Actie 2: Een studiedag werd gewijd aan de thematiek «Vrouwen, stereotypen en media» met o.a. de studies uitgevoerd in 2005 door de Universiteit van Antwerpen in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap. Meer bepaald het imago van vrouwen en in het bijzonder van politica in de media (sprekerstijd, aangesneden onderwerpen etc...) kwam hierbij ter sprake. Thema's als het imago van vrouwen in de reclame, het wettelijk en politiek kader, alsook de bestaande rechtsmiddelen hiertegen, met name vanuit de Franse gemeenschap, kregen bijzondere aandacht. Geplande initiatieven in 2007 Opleidingen inzake genderspecifieke acties en communicatie. Actiepistes De aangevatte acties voortzetten en er nieuwe over dezelfde thematiek opzetten. 16

17 Actiedomein D: Geweld op vrouwen Context In 2005 heeft de Federale Staat, de Provincies, de Gewesten en Gemeenschappen betrokken bij de uitwerking van het NAP (Nationaal Actieplan inzake de strijd tegen het partnergeweld). Dit plan omvat 6 strategische krachtlijnen: sensibilisering, vorming, preventie, opvang en bescherming van het slachtoffer, repressieve maatregelen en evaluatie. Een gemeenschappelijke definitie 1 van het begrip geweld tussen partners werd aangenomen op een interministeriële vergadering waaraan de betrokken autoriteiten, de federale regering en de deelstaten deelnamen. In 2005 sloot het Gewest, vertegenwoordigd door Minister-President Charles Picqué en Staatssecretaris Brigitte Grouwels met het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen een Overeenkomst die voorzag in de indienstneming van een gewestelijke coördinatrice inzake partnergeweld. Deze overeenkomst werd in 2006 vernieuwd. De taken en opdrachten van de gewestelijke coördinatrice inzake partnergeweld zijn als volgt : deelnemen aan de interdepartementale vergaderingen inzake de opvolging van het Nationaal actieplan ter bestrijding van het partnergeweld; informatie vergaren en analyseren en meer bepaald elk gegeven i.v.m. het thema partnergeweld opslaan om er achteraf rapporten over te maken het gewestelijk overlegplatform van locale en regionale actoren inzake partnergeweld bijeenroepen en begeleiden initiatieven inzake communicatie, sensibilisering en preventie opzetten en begeleiden antwoorden op vragen van de kabinetten, van het Instituut voor gelijkekansenbeleid voor vrouwen en mannen, van het betrokken begeleidingscomité, van bemiddelaars, gewone burgers... De vastgelegde opdrachten worden uitgevoerd onder het toeziend oog van een begeleidingscomité dat is samengesteld uit vertegenwoordigers van de ministerpresident van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, vertegenwoordigers van de staatssecretaris voor het Gelijkekansenbeleid en van afgevaardigden van het Instituut voor gelijke kansen van mannen en vrouwen. 1 «Geweld in intieme relaties is een geheel van gedragingen, handelingen en houdingen van één van de partners of ex-partners die erop gericht zijn de andere te controleren en te domineren. Het omvat fysieke, psychische, seksuele en economische agressie, bedreigingen of geweldplegingen die zich herhalen of kunnen herhalen en die de integriteit van de ander en zelfs zijn socioprofessionele integratie aantasten. Dit geweld treft niet alleen het slachtoffer, maar ook de andere familieleden, waaronder de kinderen. Het is een vorm van intrafamiliaal geweld. 17

18 Beginsituatie De beginsituatie (stand van zaken) is omslachtig omschreven in het Pekinrapport dat in maart 2006 door de kabinetten is ingediend. Strategische doelstelling D1: Maatregelen treffen in overleg om geweld tegen vrouwen te voorkomen en te stoppen. 1. In 2006 aangevatte gewestelijke acties 1. Medewerking aan het opstellen van het NAP Het Gewest heeft bijgedragen aan de uitwerking van het NAP en voorzien in onderstaande in het NAP opgenomen maatregelen en acties maatregelen voor volgende krachtlijnen: Sensibilisering: - Realisatie van een gewestelijk repertorium inzake partnergeweld - oprichting van een Brussels overlegplatform samengesteld uit actoren en vakmensen uit de sector - Samenwerking met de Brusselse gemeenten Preventie : - Begeleiding van de daders van partnergeweld - het luik «partnergeweld in de veiligheids- en preventiecontracten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest «- Projectoproep tot de Brusselse gemeenten Vorming : - Vorming van de Brusselse professionele actoren Opvang en bescherming van slachtoffers : - Coördinatie en gewestelijke netwerkvorming (Brussel-Hoofdstad) Evaluatie : - Studiedag of colloquium 2. Gewestelijk repertorium inzake partnergeweld Het repertorium van de gewestelijke actoren inzake partnergeweld is een werkinstrument bestemd voor de Brusselse professionele actoren die te maken hebben met slachtoffers of daders van partnergeweld. Dankzij het repertorium kunnen zij de personen die zich bij hen aanbieden op passende wijze doorverwijzen. Het repertorium werd in 2006 uitgewerkt. Het werd bekendgemaakt tijdens een persconferentie op 24 november 2006 ter gelegenheid van de internationale dag tegen vrouwengeweld. 3. Oprichting van het gewestelijk overlegplatform Het platform brengt expert(e)s en praktijkwerk(st)ers uit diverse sectoren (politie, justitie, sociale, medische en paramedische sector) bijeen die actief zijn m.b.t. partnergeweld in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Via het platform ontwikkelen de professionele actoren een integrale aanpak van deze problematiek om te komen tot een intersectorale en interdisciplinaire samenwerking. 18

19 Op basis van de algemene doelstellingen werden een methode en verwachte resultaten bepaald. Algemene doelstellingen van het platform: - uitwisseling en ontmoetingen bevorderen tussen professionele actoren uit diverse sectoren (gerecht, sociale sector, politie, medische sector, paramedische sector, verenigingsleven ) die te maken hebben met problemen rond partnergeweld ; - de behoeften van de diverse sectoren in het licht van deze problematiek nagaan ; - goede praktijken inzake partnergeweld ingang doen vinden ; - de opvang van slachtoffers en daders verbeteren. Verschillende werkgroepen werden opgericht : - De werkgroep (WG) politie justitie is samengesteld uit de referentiemagistraat inzake intrafamiliaal geweld van het gerechtelijk arrondissement Brussel, de referentiepersonen bij de politie inzake partnergeweld en de Buurtjustitie. Deze werkgroep vergadert om de 3 maanden. - De WG psychosociale bijstand en gezondheidszorg is samengesteld uit psychologen, maatschappelijke assistenten, dokters, activiteitsleiders van vzw s. Deze leden vertegenwoordigen de Brusselse sociale, medische en paramedische sector. Ze vergaderen om de 3 maanden. - De WG opleiding en sensibilisering vergadert occasioneel en is samengesteld uit diverse actoren die reeds activiteiten, sensibilisering en opleidingen terzake hebben verstrekt.. - De plenaire vergadering komt om de 3 maanden bijeen. Hierdoor kan er een synthese worden gemaakt en een verslag van de werkzaamheden worden voorgelegd. 4. Projectoproep tot de Brusselse gemeenten met betrekking tot gelijke kansen en partnergeweld Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stelt geldelijke middelen ter beschikking van de gemeenten die uitgesproken acties willen ondernemen om partnergeweld tegen te gaan en om hen aldus goede praktijken aan te kweken. In deze projectoproep gaat bijzondere aandacht uit naar projecten voor sensibilisering en preventie inzake partnergeweld. De oproep werd uitgeschreven in april en verschillende gemeenten hebben projecten ingediend op het vlak van partnergeweld. II. Resultaten (+ indicatoren) 1. Medewerking aan het opstellen van het NAP De acties en maatregelen van het Gewest zijn opgenomen in het NAP. 2. Gewestelijk repertorium inzake partnergeweld Evenement: het repertorium werd bekendgemaakt op 24 november. Vorm: het repertorium is beschikbaar in 500 gedrukte exemplaren. Het repertorium is beschikbaar op de site van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Aantal verspreide exemplaren : +/- 500 exemplaren van het repertorium werden in 2006 verspreid. 19

20 Een heruitgave is voorzien voor het einde van Oprichting van het gewestelijke overlegplatform Aantal aanwezigen op de vergaderingen : Plenaire vergadering : 28 à 32 personen WG opleiding en sensibilisering : 15 à 20 personen WG psychosociale bijstand en gezondheidszorg : 10 à 15 personen WG politie en justitie : 15 à 20 personen Vertegenwoordigde sectoren : Plenaire vergadering : alle in de WG s vertegenwoordigde sectoren WG opleiding en sensibilisering : vrouwenbewegingen, politie, advocatuur, plaatselijke bemiddeling, CAW s 2, verenigingen voor opvang van daders en slachtoffers, WG psychosociale bijstand en gezondheidszorg : medische centra, vrouwenbewegingen, plaatselijke bemiddeling, CGGZ s 3, CAW s, verenigingen voor opvang van daders en slachtoffers, WG politie en justitie : referentiemagistraat inzake intrafamiliaal geweld en een aantal leden van zijn team, een onderzoeksrechter, een vertegenwoordigster van de buurtjustitie, referentiepersonen van de politiezones van het gerechtelijk arrondissement Brussel. 4. Projectoproep tot de Brusselse gemeenten met betrekking tot gelijke kansen en partnergeweld Sinds 2006 heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een luik «partnergeweld» toegevoegd aan de oproep tot indienen van projecten i.v.m. gelijke kansen voor mannen en vrouwen die zij jaarlijks richt aan de Brusselse gemeenten die bereid zijn mee te werken door locale acties op te zetten ter bestrijding van partnergeweld. Deze projecten die weliswaar aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen, worden voor de administratieve opvolging en de evaluatie doorverwezen naar de coördonnatiecel inzake partnergeweld. III. In 2007 geplande acties 1. Opleiding voor de plaatselijke en gewestelijke professionele actoren Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal specifieke opleidingen inzake partnergeweld verstrekken aan de praktijkwerkers en vooral de eerstelijnsactoren. Het doel bestaat erin : tot betere preventie te komen en sensibiliseren, meer kennis te verschaffen over partnergeweld, hulpmiddelen aan te reiken voor een beter onthaal ontwikkelen van een adequate hulpverlening voor slachtoffers en daders. 2. Samenwerking met de Brusselse gemeenten De oproep tot indienen van projecten inzake partnergeweld die begin dit jaar aan de verschillende colleges van Burgemeester en Schepenen van Brussel is gericht, is aangevuld met infosessies gericht aan de betrokkenen of diegenen die zich door de problematiek aangesproken voelen. Deze, binnen de administratie opgezette bijeenkomsten, zorgen ervoor dat de werkingsmiddelen van de coördinatie, van het platform en van de subsidiëring door het Brussels gewest 2 Centra voor Algemeen Welzijnswerk 3 Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg 20

21 beter gekend zijn, wat bevorderlijk is voor een vlotte samenwerking (zowel intern als extern) binnen het netwerk van gemeenten. 3. Overlegplatform : voortzetting van de werkzaamheden Sinds 2006 houdt het platform zich hoofdzakelijk bezig met het opzetten van een overlegorgaan in de groepen die samen het platform uitmaken, met name aan de hand van vergaderingen die tot eind 2007 zijn belegd. 4. Uitgave en on-line-plaatsen van het repertorium Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft een lijst opgesteld van instellingen die te maken hebben met de problematiek van partnergeweld in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit jaarlijks te verschijnen repertorium waarvan 500 exemplaren werden gedrukt, zal eind 2007 opnieuw worden uitgegeven. De elektronische versie is nu al toegankelijk op IV. Denksporen voor acties 1. Het interministerieel overleg voortzetten tussen de gewesten, de provincies en de gemeenschappen met het oog op een verbeterde algehele en tranversale aanpak inzake de bestrijding van het probleem 'partnergeweld'. 2. Een luik «partnergeweld» opnemen in het pakket maatregelen van de Veiligheid- en preventiecontracten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor Strategische doelstelling D2: De oorzaken en gevolgen van geweld jegens vrouwen en de efficiëntie van de preventiemaatregelen onderzoeken. I. In 2006 aangevatte acties Opmaken van een stand van zaken m.b.t. de problematiek van partnergeweld in het BHG Van bij haar oprichting heeft de coördinatie inzake partnergeweld een aantal gesprekken gevoerd met veldwerkers van de sector die te maken hebben met deze problematiek. Een eerste diagnose is gesteld ten aanzien van de verwachtingen, de behoeften en de moeilijkheidsgraad. Uit de gesprekken is gebleken: dat de professionele eerstelijnsactoren van de verschillende sectoren en diensten vaak weinig opgeleid werden voor het opvangen van rechtstreekse en/of onrechtstreekse slachtoffers en daders van partnergeweld, dat er een gebrek is aan een overleg- en coördinatienetwerk voor de terreinactoren Het cijfermateriaal en de nuttige gegevens, de noodzaak of van een al dan niet regionale concentratie, de bestaande initiatieven en de interessante werkmiddelen. Deze stand van zaken, in de vorm van cijfermateriaal, en nuttige gegevens en toepassingen, bevestigt eens te meer hoe belangrijk het is dat de acties opgenomen in het NAP leiden tot concrete verwezenlijkingen. Ook moet er een regionaal actieplan worden opgezet ter bestrijding van partnergeweld, alsmede een overlegplatform voor de Brusselse veldwerkers zonder daarbij het samenwerkingsverband met de gemeenten en tussen gemeenten onderling te vergeten. 21

22 II. Resultaat (+ indicatoren) Opmaken van een stand van zaken m.b.t. de problematiek van partnergeweld in het BHG Op basis van deze stand van zaken werd het repertorium inzake partnergeweld opgevat als een eerste aanzet tot de nodige bewustmaking. III. In 2007 geplande acties Op 23 november 2007 zal een colloquium aan deze problematiek worden gewijd die experts, terreinwerkers en locale en regionale politieke afgevaardigden samenbrengt met het oog op: een globale evaluatie te maken van de in 2006 en 2007 gerealiseerde acties inzake preventie, opleiding, opvang en bescherming van slachtoffers, toekomstperspectieven uit te stippelen, een impuls geven aan een transversaal regionaal beleid op lange termijn inzake partnergeweld IV. Denksporen voor acties Uitwerking van indicatoren om gewestelijke statistieken te kunnen aanleggen in samenwerking met de federale studie geleid door het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (IGVM) die in 2008 zal plaatsvinden, om dezelfde indicatoren te gebruiken. Opmaak van de handelingen van het colloqium en voorstellen i.v.m. te nemen maatregelen en acties in het kader van de behandelde thema's, de gevoerde debatten en de daaruit getrokken conclusies. 22

23 Minister Guy VANHENGEL BEVOEGDHEDEN Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen Minister Vanhengel, minister van Financiën, Budget, Externe Relaties en Informatica, maakt melding van feit dat hij in zijn bevoegdheden niet anders kan dan vaststellen dat hij geen specifieke vrouwvriendelijke maatregelen voorziet die aansluiten bij het Peking Rapport, zijn beleid is op alle terreinen gender-neutraal te noemen. Specifiek maakt hij wel melding dat hij met overtuiging 1 miljoen Euro heeft uitgetrokken op de begroting voor 2007, dit voor de organisatie van de grote Brusselse genderconferentie. Op de bevoegdheid informatie heeft hij als aandachtspunt de export van know how ten behoeve van buitenlandse projecten, zo bijvoorbeeld de technische ondersteuning vanuit Brussel (CIBG) van borstkankerscreening in Rabat, Marokko. 23

24 Minister Benoît CEREXHE BEVOEGDHEDEN Tewerkstelling, Economie, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding, Dringende Medische Hulp In het kader van de ordonnantie betreffende het opstellen, door de Regering, van een jaarlijks evaluatieverslag over haar beleid inzake gelijkheid tussen mannen en vrouwen, die op 20 april 2006 is goedgekeurd, zet de minister van Tewerkstelling, Economie, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp verdere stappen om een grotere gelijkheid van kansen te bevorderen op de vele domeinen waarvoor hij bevoegd is. Dit beleid blijft vaak onuitgesproken, maar het vertolkt zich ook in specifieke maatregelen, vooral binnen prioritair domein 6 van de doelstellingen die geformuleerd zijn op de vierde wereldconferentie over vrouwen die plaatsvond in Peking: Vrouwen en de economie. In elk geval, en zoals dat uitdrukkelijk geformuleerd is in het actieplan dat de Brusselse Hoofdstedelijke Regering op 29 maart 2007 heeft goedgekeurd, wijzen de acties die op die bevoegdheidsdomeinen ontwikkeld zijn op een bereidheid om te overleggen met de minister die bevoegd is voor Gelijke Kansen. Actiedomein C: Vrouwen en gezondheid Stategische doelstelling C4: Onderzoek bevorderen en informatie verspreiden betreffende de gezondheid van de vrouw Op het vlak van wetenschappelijk onderzoek is er Perspective Research for Brussels, een programma voor de subsidiëring van onderzoek aan de universiteiten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat 3 tot 4 jaar loopt. Elk jaar wordt aan de verschillende onderzoekers een activiteitenverslag gevraagd en worden er opvolgingscomités georganiseerd waarbij de kabinetten en de administraties samenkomen. In 2005 heeft het programma namelijk de nadruk gelegd op het thema Stad en Gezondheid, wat steun verzekerde en nog altijd verzekert voor drie onderzoeksprojecten die rechtstreeks verband houden met de fysieke gezondheid en de sociale integratie van vrouwen. De onderwerpen die momenteel worden onderzocht zijn de volgende: Gender, zorg en sociale banden: een benadering van het welzijn van hulpbehoevende bejaarden in Brussel, door Onderzoeksgroep Internationale Actoren en hun Discours van de ULB: dit moet een beter inzicht verschaffen in de rol die zorgverleners spelen bij de vermindering van de sociale kwetsbaarheid van een bijzonder zwak publiek, dat van de hulpbehoevende bejaarden. Prenatale zorg in Brussel. Analyse van zorgtrajecten en hun beïnvloedende factoren, door de eenheid MESO van de VUB: het doel is om te onderzoeken hoe de Brusselse vrouwen de prenatale zorg ervaren en hoe deze situatie de individuele en organisatorische factoren beïnvloedt Studie over de prevalentie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van verschillende varianten van het humane papillomavirus in het 24

25 genitaalkanaal en de baarmoeder en de klinische gevolgen ervan, door de Eenheid Microbiologie van de ULB Institut Pasteur: het doel is om de prevalentie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te onderzoeken van verschillende varianten van het humane papillomavirus in die gevallen waar ze de hoofdoorzaak vormen van baarmoederhalskanker om eventueel de inenting te begeleiden, op te volgen en te verbeteren. De drie studies zijn in 2006 van start gegaan en de resultaten ervan worden verwacht voor De onderzoeksprogramma s die de volgende jaren steun zullen krijgen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zullen rekening blijven houden met de genderdimensie, waar die samenhangt met de politieke en onderzoeksnoden. Actiedomein F : Vrouwen en de economie Prioritaire doelstelling F1: De economische rechten en de onafhankelijkheid van vrouwen bevorderen, inclusief toegang tot werkgelegenheid, passende arbeidsvoorwaarden en zeggenschap over economische hulpbronnen Op het vlak van wetenschappelijk onderzoek maakt Research in Brussels het de Brusselse universiteiten mogelijk om buitenlandse onderzoekers 3 à 12 maanden lang te huisvesten, als wat ze onderzoeken te maken heeft met de bevoegdheden van het Gewest. In dat kader heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2005 een studie gesubsidieerd die rechtstreeks over de genderkwestie ging, Het werk van vrouwen in de sector van de thuisdiensten. Is er groei, is er kwaliteit, is er een beleid? Een vergelijking tussen huishoudelijke helpsters die werken bij particulieren in Frankrijk en België, onder leiding van het Departement Toegepaste Economie van de ULB. Het doel was om de loopbaan te onderzoeken van arbeidsters die thuisdiensten verrichten, om zo de toegangswegen tot het zwartwerk in die sector beter aan het licht te brengen, en dat zowel vanuit het standpunt van de werkgevers als van de werkneemsters. Strategische doelstelling F2 : De gelijke toegang van vrouwen tot hulpbronnen, werkgelegenheid, afzetgebieden en handel vergemakkelijken De gewestelijke directie Werkgelegenheidsbeleid, die verantwoordelijk is voor het toekennen van arbeidskaarten en vergunningen, voor de erkenning en financiering van plaatselijke initiatieven ter bevordering van de werkgelegenheid en inschakelingsondernemingen, en voor de erkenning van private tewerkstellingsagentschappen, beschikt momenteel, evenmin als het Brusselse Agentschap voor de Onderneming, niet over statistieken waarmee de wezenlijke vragen met betrekking tot het aandeel mannen / vrouwen gepreciseerd kunnen worden, namelijk op het gebied van studieniveau, de uitoefening van verschillende functies, de soorten arbeidscontracten, maar beide instellingen zijn van plan een statistisch programma te ontwikkelen rond de genderkwestie, om zo eventuele probleemsituaties op te sporen en meer structurele oplossingen ervoor te helpen bedenken. De aanstelling van een diversiteitsmanager binnen de administratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft ook als doel om een transversaal beleid te maken van het genderbeleid in de verschillende directies van de administratie, namelijk door: 25

26 een netwerk gelijke kansen uit te bouwen, dat bestaat uit vertegenwoordigers van elke directie, die als opdracht krijgen om onder andere behoeften, vragen en opmerkingen te formuleren rond gelijke kansen, een thema waar ook de genderkwestie onder valt; maatregelen in de vorm van samenhangende acties uitwerken, uitvoeren en opvolgen binnen de verschillende directies; een charter over diversiteit en gelijke kansen binnen de administratie zelf publiceren. Onder impuls van de minister van Tewerkstelling en Economie waakt de gewestelijke directie Werkgelegenheidsbeleid en Meerwaardeneconomie erover dat het principe van gelijke behandeling van mannen en vrouwen effectief verankerd ligt in de diverse wetgevingen. De wetgevende initiatieven die daartoe zijn genomen, meer bepaald met betrekking tot de ondernemingen, vullen perfect het diversiteitscharter aan dat op 19 december 2005 is voorgesteld en dat meteen is onderschreven door een vijftigtal grote ondernemingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Bovendien is er in 2006, omdat de betreffende budgetten verhoogd werden, beslist om nieuwe initiatieven inzake sociale economie te ondersteunen, en dan in het bijzonder initiatieven die het vrouwen gemakkelijker willen maken om een micro-onderneming op te starten, omdat dat een beroepssfeer is waarin ze verhoudingsgewijs minder goed vertegenwoordigd zijn. Als voorbeeld kunnen we het project Femmes d affaires & Affaires de Femme noemen, dat er dankzij een geïntegreerde benadering voor zorgt dat een aantal vrouwen een ondernemingsproject durft opzetten en voorziet in opleiding, begeleiding en financiering. Wat nu precies die steun aan de oprichting van ondernemingen en aan beroepsbegeleiding betreft, doet het Brusselse Agentschap voor de Onderneming, gestimuleerd door de minister van Economie, het volgende: heeft een genderbenadering ontwikkeld in het kader van zijn studies, zoals in de studie Starter 2006 Identiteitskaart van de oprichters van bedrijven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die, al heeft ze heel duidelijk bevestigd dat het aantal vrouwen dat kiest voor een carrière als zelfstandige stijgt, ook aan het licht heeft gebracht dat die vrouwen minder ervaren en/of minder goed opgeleid als ze een carrière als zelfstandige wensen te beginnen. het ondersteunt daarom initiatieven die het mogelijk maken om uitwisselingsen contactnetwerken op te zetten op commercieel en economisch gebied en om beroepsbegeleiding te krijgen, in het bijzonder via jobcoaching. Strategische doelstelling F5: Seksescheiding in de beroepsuitoefening en alle vormen van discriminatie bij de arbeidsvoorziening uitbannen De politieke actie van de minister van Tewerkstelling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest inzake genderdiscriminatie op de arbeidsmarkt is onder meer gebaseerd op de conclusies van twee recente studies die uitgevoerd zijn in het kader van het Territoriaal Pact door het Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties en die de volgende onderwerpen behandelden: de situatie van de vrouwen op de arbeidsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2004) en het beleid inzake tewerkstelling en beroepsopleiding in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vanuit een genderperspectief (2005). De studies die zijn uitgevoerd hebben als doel om een actieplan op te stellen dat verder zal worden uitgewerkt door de sociale partners binnen de Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en dat betrekking heeft op alle vormen van discriminatie, inclusief genderdiscriminatie. Er wordt rekening gehouden met de eigenschappen die de stadsstructuur van het Brussels 26

27 Hoofdstedelijk Gewest vertoont, daarom is voorzien om de nadruk te leggen op de situatie van eenoudergezinnen, vrouwen die laaggeschoold zijn en/of van buitenlandse origine en vrouwen die terugkeren op de arbeidsmarkt, en er zullen specifieke acties ondernomen worden met betrekking tot deze bijzonder kwetsbare bevolkingsgroepen. Niettemin is de campagne ter bestrijding van de discriminatie bij aanwerving een opdracht die overgedragen is aan de BGDA De budgetten die bij de BGDA voor dit doel gereserveerd zijn laten toe: financiering van het Territoriaal Pact voor de Werkgelegenheid, dat seminaries organiseert, meertalige brochures uitgeeft voor werkzoekenden en sensibiliseringscampagnes organiseert om de discriminatie bij aanwerving te bestrijden. Financiering van diversiteitsplannen in de bedrijven, waaraan het Gewest complementair kan bijdragen, à rato van maximum euro per plan en per onderneming. Aanstelling van 5 diversiteitsconsulenten, waarmee het aantal diversiteitsconsulenten die de actie van de Regering ondersteunen, op 7 brengt. 2 raadgevers waren immers reeds eerder aangesteld door het Brussels Nederlandstalig Comité Tewerkstelling en opleiding (BNCTO). De BGDA beschikt sinds 2003 over een loket Discriminatie waarvan de wettelijkheid berust op het Brussels Sociaal Pact 25,april 2002 en de wet van 25 februari Er valt op aan het loket maar heel weinig klachten worden neergelegd die verband houden met de genderkwestie. Tijdens het eerste jaar dat het loket actief was, zijn er 433 klachten ingediend, en daarvan gingen er maar zeven over de genderkwestie. Van die zeven personen is er maar één verwezen naar het Centrum voor Gelijke Kansen voor eventuele gerechtelijke vervolging. Er moet nog eens op gewezen worden dat de BGDA-consulent als opdracht heeft de situatie te analyseren om ze zo objectief mogelijk te maken. Daarna bepaalt de consulent met de aanklager of de vermoedens van discriminatie vastgesteld zijn en of de situatie gerechtelijke vervolging vereist. Eventueel ontmoet de aanklager bij de BGDA een jurist van het Centrum voor Gelijke Kansen die de nodige steun zal verlenen om zo nodig een schadeloosstelling te krijgen. Over het algemeen wenden de personen die voor een rechtsvordering kiezen zich ook tot de sociale begeleidingsdienst van de BGDA, wat hen verder helpt in hun zoektocht naar werk. Er valt op te merken dat het Territoriaal Pact voor Werkgelegenheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in samenwerking met de twee universiteiten, het initiatief heeft genomen tot een studie die moet bepalen wat de nuttige indicatoren zijn om de huidige methodologie en procedure te evalueren. De conclusies van die studie zullen de evaluatie van de klacht en de behandeling ervan bevestigen en/of staven met een stevig wetenschappelijk kader. Daarenboven neemt het loket regelmatig deel aan diverse evenementen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waardoor de problematiek van discriminatie in alle stadia van de aanwerving voor het voetlicht wordt gebracht, en dat voor een zo groot mogelijk publiek. Tenslotte laat zijn actie toe om, na synthese, bewijs te leveren van de gevallen van discriminatie waaronder vooral de vrouwen te leiden hebben (gezondheid, religieuze overtuiging, sociale handicap...) en het draagt ook bij tot onderzoek en mededelingen die ertoe aansporen om een kwaliteitslabel uit te werken voor goede praktijken inzake het human resources management). 27

28 Prioritaire doelstelling F6: Harmonisering van verantwoordelijkheden voor werk en gezin van vrouwen en mannen bevorderen Onder impuls van het tewerkstellingsbeleid Wegens de vaststelling dat er een structureel tekort bestaat aan gesubsidieerde kinderopvang in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en dat de crèches, die bovenal bedoeld zijn voor ouders die werken, bijna systematisch kinderen van werkzoekenden uitsluiten en op die manier de re-integratie van die werkzoekenden op de arbeidsmarkt moeilijker maken of zelfs belemmeren, is de BGDA, gestimuleerd door de verschillende ministers van Tewerkstelling, een noodzakelijke partner geworden voor de opvang van kinderen van werkzoekenden die een mogelijke werkgever moeten kunnen ontmoeten of beslissen om een opleiding te volgen die nuttig is voor hun herinschakeling op de arbeidsmarkt. In 1990 heeft een enquête immers aangetoond dat voor één kind op de twee niet de nodige opvang kon gevonden worden opdat hun ouders op sollicitatiegesprek zouden kunnen of andere stappen zouden kunnen ondernemen om werk te vinden. Die situatie trof zowel mannen als vrouwen, maar men kon alleen maar vaststellen dat de vrouwen er over het algemeen het meest door benadeeld werden. Onder impuls van de minister van Tewerkstelling werkt de BGDA 3 soorten acties uit: Oprichting van het Kinderdagverblijf van de BGDA, die punctuele kinderopvang biedt aan werkzoekenden, die in het algemeen economisch, sociaal of psychologisch kwetsbaarder zijn, en op die manier beter kunnen omgaan met het kritieke moment waarop ze weer aan de slag gaan, doordat hun kinderen tijdelijk kunnen worden opgevangen. Daarbij kan benadrukt worden dat de personen die van die dienst gebruikmaken in 91,8% van de gevallen vrouwen zijn, voor het grootste deel laaggeschoold en kwetsbaar. Als er een tijdelijke omkadering ter beschikking is voor hun kinderen kunnen ze zich weer volop concentreren op hun proces van socioprofessionele reintegratie en maken ze meer kans om aangeworven te worden. Dit soort structuur is des te meer nodig omdat contracten zoals de dienstencheques en tijdelijke contracten almaar meer voorkomen en cultureel voorbehouden zijn voor het vrouwelijke publiek. De BGDA beschikt over een opvangcapaciteit van 35 plaatsen, met een toegestane afwijking tot 40 kinderen. Er is al een beslissing genomen over een tweede locatie voor het Kinderdagverblijf. Dat wordt het gebouw van het wijkcontract Maritiem, waar nog eens 48 kinderen kunnen worden opgevangen. De Regering heeft in 2006 aan het Kinderdagverblijf GECO-personeel toegewezen. De tweede locatie zal in de nabije toekomst opengaan. Daarbij valt op te merken dat het Kinderdagverblijf niet beschikt over statistieken noch over indicatoren waarmee het zijn doeltreffendheid op lange termijn zou kunnen opmeten of analyseren. Het verblijf weet bijvoorbeeld niet wat er van de ouders geworden is nadat ze het Kinderdagverblijf of crèches die ermee samenwerken hebben verlaten. Daarom krijgt de directie de opdracht om indicatoren uit te werken waarmee de invloed van de maatregel op lange termijn constant kan worden geanalyseerd. In ruimere zin zal de directie preciezer onderzoeken wat voor werk de ouders hebben gevonden. Daarna zal ze de krachten gaan bundelen en samen gaan werken met andere structuren of organismen die de werkgelegenheid of de opvang van kleine kinderen bestuderen (inclusief het Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en Kwalificaties). 28

29 Uitbreiding van de samenwerking met opvangplaatsen en crèches voor de kinderen van werkzoekenden die een opleiding volgen bij een erkende partner van de BGDA of die een uitkering krijgen van het OCMW. De toegang tot het netwerk van crèches die samenwerken met de BGDA wordt uitgebreid tot de werkzoekenden (ook al vallen ze niet onder het begeleidingsplan) die een opleiding volgen bij een erkende partner van de BGDA of die een uitkering krijgen van het OCMW en ingeschreven zijn in een programma voor socioprofessionele integratie dat gewaarborgd is door een integratieambtenaar. Elk kind wordt maar opgevangen voor de duur van de opleiding, zodat er zoveel mogelijk personen kunnen genieten van de dienst. Het netwerk telt 93 plaatsen, verdeeld over 14 crèches. Constante en jaarlijkse steun, onder de vorm van GECO-personeel, aan het beleid ter uitbreiding van het aantal beschikbare opvangplaatsen zoals uitgewerkt in het beleid van de gemeenschappen. Onder impuls van het economisch beleid In 2006 werden door de Minister van Economie verschillende economische maatregelen ingesteld met als tot doel de verzoening tussen privéleven en beroepsleven te vergemakkelijken, onder andere : De vestiging van 3 tweetalige en gemeenschappelijke crèches voor verschillende ondernemingen in de zones van de GOMB. -De GOMB heeft een ruimte aangekocht in de gemeenschappelijke industriële gebouwen van het Da Vincipark om er een crèche in onder te brengen. In de nieuwe ruimte zouden zowat 30 kinderen van personeelsleden van de op het Da Vinciterrein gevestigde bedrijven opgevangen kunnen worden. -De GOMB huurt lokalen op het terrein van Tour en Taxis en overweegt om er een nieuwe crèche in te richten voor de personeelsleden van de bedrijven die gelegen zijn in de nabijheid van het «Gosset»-terrein. De inrichtingswerken moeten nog aangevat worden. -Ten slotte steunt de GOMB het vastgoedproject «Kameleon» te Evere, dat voorziet in het optrekken van een gebouw waarin ook een nieuwe crèche komt, die openstaat voor het publiek. Het opnemen van een specifieke sectie in de ontwerpordonnantie betreffende de bevordering van de economische expansie die betrekking heeft op steun aan ondernemingen die zorgen voor opvangplaatsen voor de kinderen van hun personeel dicht bij de plaats van tewerkstelling. Benoît CEREXHE 29

30 Minister Pascal SMET BEVOEGDHEDEN Mobiliteit & Openbare Werken Actiedomein D: Geweld tegen vrouwen Strategische doelstelling D1: Geïntegreerde maatregelen treffen om geweld jegens vrouwen te voorkomen en uit te bannen De klantenbarometer van de MIVB, die dient om de tevredenheid van de klanten te meten, geeft informatie over de onveiligheid en het onveiligheidsgevoel van de gebruikers. 47,7% van de vrouwen voelen zich (soms) onveilig tegenover 38% van de mannen. De vrouwen zijn ook vaker het slachtoffer van agressie, hoofdzakelijk verbale agressie en diefstal: 37,9% van de vrouwen, tegenover 30,7% van de mannen. Jongerenbendes, verlaten plaatsen en gangen zorgen voor het grootste onveiligheidsgevoel. De metrostations zijn de plaatsen waar men zich het minst veilig voelt. Agressies vinden het vaakst in de metro plaats. Met de steun van het Gewest en in het kader van de bijzondere dotatie voor de veiligheid werkt men sinds 2001 aan een grotere menselijke aanwezigheid in de metrostations. Hiervoor werden stewards, patrouilleleden en begeleidende agenten in dienst genomen en opgeleid. In het kader van het plan stations werd de rol van de agenten op een ingrijpende manier veranderd zodat ze zichtbaarder en actiever op het terrein aanwezig zouden zijn. Er werden tevens nieuwe functies gecreëerd. De 68 stations werden in 24 zones opgedeeld die elk over een team van 4 tot 12 personen kunnen beschikken ( ). Als men daar het schoonmaakpersoneel bij telt, die eveneens duidelijker zichtbaar gemaakt werden, en de interventieagenten, dan loopt het aantal aanwezige agenten in de stations van de MIVB op tot 498. Vanaf 2006 wordt de aanwezigheid in de stations versterkt tussen 16 en 24 uur, in 30 stations die als kwetsbaar worden beschouwd (fase 1: 82 personen en fase 2: 30 personen extra). De projecten inzake de beveiliging van de openbare ruimte omvatten tevens de camera- en video-uitrusting van de stations en voertuigen, en de renovatie van de stations, waarbij lange gangen en duistere zones (de plaatsen waar het onveiligheidsgevoel het grootst is) worden weggewerkt. Bij studies en inrichtingen wordt bijzondere aandacht besteed aan de verwachtingen van de vrouwelijke bevolking, meer in het bijzonder wat betreft sociale controle en veiligheid. Dit is bijvoorbeeld een van de belangrijkste grondgedachten bij de herinrichting van de voetgangersbruggen, zoals bijvoorbeeld die van Etterbeek. 30

31 Actiedomein F: Vrouwen en de economie Strategische doelstelling F1: De economische rechten en de onafhankelijkheid van vrouwen bevorderen, inclusief toegang tot werkgelegenheid, passende arbeidsvoorwaarden en zeggenschap over economische hulpbronnen Strategische doelstelling F5: Seksescheiding in de beroepsuitoefening en alle vormen van discriminatie bij de arbeidsvoorziening uitbannen In 2006 maakten mannen 92,01% van het personeelsbestand van de MIVB uit! De werkgroep diversiteit, die in 2006 werd gevormd, stelt concrete maatregelen voor om de diversiteitsdoelstellingen van de MIVB te bereiken. De groep kreeg de opdracht een actieplan voor te stellen om vrouwen aan te trekken, vooral voor functies als bestuurder. De doelstelling is om tegen 2010 een aandeel van 16% vrouwen te bereiken. Het plan Amazon onderzoekt de mogelijkheid om deeltijds werk en regelmatiger uurroosters aan te bieden. Hiermee mikt men duidelijk op de vrouwen. In haar wervingscampagnes ziet de MIVB erop toe het beeld te verspreiden van een onderneming waar er plaats is voor vrouwen, ondanks de erg mannelijke connotatie van het beroep van bestuurder. De jobaanbiedingen die men kan raadplegen op de website van de MIVB worden geïllustreerd met een foto van een mannelijke buschauffeur en een vrouwelijke trambestuurder. Bepaalde wervingscampagnes waren zelfs specifiek vrouwgericht met een publicatie van advertenties in vrouwenbladen zoals Femmes d aujourd hui, met het moet gezegd heel weinig resultaat. Strategische doelstelling F6: Harmonisering van verantwoordelijkheden voor werk en gezin van vrouwen en mannen bevorderen De MIVB is er zich van bewust dat de uurroosters van haar bestuurders, die noodzakelijk zijn om tegemoet te komen aan de vervoersbehoefte in het Gewest, de verzoening tussen privé-leven en beroepsleven niet gemakkelijk maken ( s ochtends vroeg, s avonds laat, weekends, gespreide uurroosters). Momenteel wordt het project Drivers II bestudeerd. Dit project beoogt een ruimere keuze aan uurroosters aan te bieden en op die manier de levenskwaliteit en het welzijn van de medewerkers te verbeteren. Het voorziet onder andere in een specifiek uurrooster voor de medewerkers die om beurten hun kinderen opvangen. Actiedomein K: Vrouwen en het milieu Een van de initiatieven om het fietsgebruik te promoten was een specifieke campagne die zich tot allochtone vrouwen richtte, in samenwerking met de vzw Pro-Vélo, geconcretiseerd in de verspreiding van een brochure met de titel Dames, ga fietsen!. 31

32 Actiedomein J: Vrouwen en de media Strategische doelstelling J2: Een evenwichtige, niet-stereotiepe afschildering van vrouwen in de media bevorderen Zowel bij de interne als de externe communicatie ziet de MIVB erop toe een evenwichtig beeld van mannen en vrouwen te verspreiden. Zo staan er bijvoorbeeld op de foto s in de onthaalbrochure van de nieuwe medewerkers systematisch ook vrouwen. Het News videoreportages over het bedrijf interviewt vrouwen, telkens wanneer dat mogelijk is. De info- en wervingscampagnes waarbij het personeel in beeld komt, tonen vrouwen aan het werk (bijvoorbeeld bij de wervingscampagne voor patrouilleleden en controleurs). De website van de MIVB geeft een beeld van een onderneming die openstaat voor diversiteit. 32

33 Minister Evelyne HUYTEBROECK BEVOEGDHEDEN Leefmilieu, Energie, Waterbeleid Actiedomein A: Vrouwen en armoede Context Er wordt indirect een genderbeleid gevoerd in het kader van: de sociale watertarieven (ordonnantie van 20 oktober 2006 tot opstelling van een kader voor het waterbeleid), de sociale verplichtingen die worden opgelegd aan de bedrijven op de vrijgemaakte Brusselse energiemarkt (ordonnantie van 14 december 2006 tot wijziging van de ordonnanties van 19 juli 2001 en van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest). Deze bepalingen zijn erop gericht de meer kwetsbare bevolkingsgroepen te beschermen, en in de Brusselse stedelijke omgeving gaat het dan in het bijzonder over de vele alleenstaande vrouwen met kinderen. Vrouwen zijn dus de voornaamste begunstigden van dit soort sociaal beleid. Water en energie zijn geen gewone consumptiegoederen. Het zijn basisvoorzieningen waar iedereen gegarandeerd van moet kunnen genieten. Die garanties worden steeds belangrijker nu energie en huisvesting duurder worden. Acties Wat het waterbeleid betreft zijn de volgende principes ingevoerd in de ordonnantie voor de watertarieven: de prijsstructuur van het water moet aan iedereen de toegang verzekeren tot het water dat nodig is voor de gezondheid, de hygiëne, en de menselijke waardigheid en kan, bijgevolg, in sociale maatregelen voorzien; de waterprijs die wordt toegepast voor het huishoudelijk gebruik houdt rekening met het aantal personen die het gezin samenstellen; de operator moet een deel van de inkomsten afkomstig van de tarifering van water voorbehouden voor maatschappelijke doeleinden. Wat het energiebeleid betreft, behoudt en versterkt de ordonnantie de sociale verworvenheden door rekening te houden met de economische en sociale situatie van de gezinnen: 1. De bestaande verworvenheden zijn bevestigd ondanks de vrijmaking van de markt: recht op een ononderbroken minimumlevering van elektriciteit, het gas of de elektriciteit kunnen pas afgesloten worden nadat een bevoegde rechter daarover een uitspraak heeft gedaan, samen met de OCMW s worden betalingsplannen opgemaakt, enz. 2. Er is een sociaal fonds voor energiebegeleiding opgericht, om situaties te vermijden waarbij niet wordt betaald en de schulden zich opstapelen. 1. De leveranciers moeten ervoor zorgen dat hun aanbiedingen duidelijk zijn en alle informatie vermelden. 2. Een contract wordt afgesloten voor minimum drie jaar, om zo te vermijden dat kwetsbare gezinnen uitgesloten worden. 3. De leverancier moet aan alle huishoudelijke afnemers leveren zonder hen te discrimineren op basis van met name hun statuut, hun inkomstenniveau of hun woonplaats. 33

34 4. Er zijn maatregelen genomen om situaties te vermijden en aan te pakken waarin kwetsbare consumenten, de beschermde afnemers schulden opstapelen (begrenzer, aanzuiveringsplan, verbreking van het contract na een uitspraak van de vrederechter, elektriciteitsvoorziening tijdens de winterperiode, enz.). Anderzijds vormen de vrouwen een bevoorrechte doelgroep bij sensibiliseringscampagnes voor rationeel energiegebruik, om de doeltreffendheid ervan te bevorderen. Vooruitzichten Het Parlement moet een evaluatieverslag krijgen een jaar na de vrijmaking van de energiemarkt. Dit kan een goede gelegenheid zijn om te onderzoeken wat voor invloed de maatregelen hebben, in het kader van een genderbeleid. Actiedomein G: Zeggenschap en besluitvorming Context De aanwezigheid van vrouwen binnen de administraties zorgt ervoor dat ze betrokken zijn bij de besluitvorming. Daarvoor moeten ze dan wel een baan met verantwoordelijkheid uitoefenen binnen de administraties of de ministeriële kabinetten. Acties Hieronder vindt u het percentage banen dat wordt ingevuld door vrouwen binnen Leefmilieu Brussel: niveau A: 45% niveau B: 62% niveau C: 65% niveau D: 28% niveau E: 0.6% Bij de directiefuncties (departementschef, divisiechef, enz.) zijn de vrouwen wel minder sterk vertegenwoordigd: 29%. Op 14 juni 2007 heeft de Regering 7 bevorderingen tot A2 (departementshoofden) toegekend, waaronder 4 voor vrouwen. De tendens om het evenwicht te herstellen zet zich dus voort. Op het Kabinet vult een veel groter aantal vrouwen belangrijke banen in: Adviseur: 45% Ondersteuning: 61% Aantal directiefuncties daaronder: 43% Vooruitzichten De vervrouwelijking voortzetten, vooral voor banen met verantwoordelijkheid. Daarbij zullen de statutaire regels die van kracht zijn en het principe van gelijke behandeling gerespecteerd worden. 34

35 Actiedomein K: Vrouwen en het milieu Vervrouwelijking van de milieuberoepen Context De parkbewaker is een wijkagent geworden die ten dienste staat van het milieu, de maatschappij en de burgers. Hij speelt een primordiale rol wat het veiligheidsgevoel betreft en bemiddelt of beheert conflicten. Bovendien is de parkbewaker voor Leefmilieu Brussel een belangrijke bron van informatie over de verwachtingen van de bevolking. Daarom is het een probleem dat er bijna geen vrouwen deel uitmaken van het team bewakers. Ook andere functies moeten vervrouwelijkt worden, zoals die van tuinier of boswachter. Acties Er komt een studie over de volledige reorganisatie van het beheer van de bewakers en tuiniers van Leefmilieu Brussel. Een van de aspecten zal de vervrouwelijking van de milieuberoepen zijn. Het volstaat overigens niet vrouwen aan te werven om de gewenste doelstelling te bereiken : die personeelsleden moeten dan ook hun opdrachten in gunstige omstandigheden kunnen vervullen. Daartoe is (en zal er in de toekomst nog worden) geïnvesteerd in de aanpassing van de bewakers- en tuiniersgebouwen van Leefmilieu Brussel voor gemengde teams (toiletten, douches, enz.). Vooruitzichten Studie over de vervrouwelijking van de milieuberoepen. Verdere investeringen. Er zijn nog andere beleidsvormen mogelijk wat milieu betreft, bijvoorbeeld vrouwelijke ondernemers steunen die aan duurzame ontwikkeling doen. Maar dat overschrijdt de milieubevoegdheden in de strikte zin van het woord, omdat het daarbij eerder gaat over aspecten van het beleid werkgelegenheid-vorming. 35

36 Staatssecretaris Françoise DUPUIS BEVOEGDHEDEN Ruimtelijke Ordening, Huisvesting Actiedomein G: Zeggenschap en besluitvorming Strategische doelstellingen G1: Maatregelen treffen om te zorgen voor een volwaardige participatie van vrouwen in machtsstructuren en besluitvorming G2: De capaciteiten van vrouwen om te participeren in besluitvorming en leiding te vergroten Adviesraden van de huurders De verkiezing en werking van de adviesraden van de huurders die zijn ingesteld bij de openbare vastgoedmaatschappijen worden geregeld door de Brusselse Huisvestingscode en een besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 26 juni 2003 (Belgisch Staatsblad van 4 juli 2003). De leden van de adviesraden van de huurders worden verkozen door de huurders van de openbare vastgoedmaatschappijen voor een termijn van drie jaar. De nadere regels voor het indienen en behandelen van de kandidaturen zijn bepaald in het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 26 juni Er is voorgeschreven dat de kandidaturen ingediend moeten worden in de vorm van lijsten. De volgorde van de kandidaten op de lijsten is evenwel niet bepaald in de regelgeving. Bij besluit van 31 augustus 2006 (Belgisch Staatsblad van 19 september 2006), heeft de Regering het besluit van 26 juin 2003 gewijzigd, meer bepaald wat betreft het opstellen van de kandidatenlijsten. De huurders dienen individueel hun kandidatuur in. Deze kandidaturen worden door de openbare vastgoedmaatschappij opgenomen in één lijst. Bij het opstellen van deze lijst, die op het stembiljet vermeld wordt, moeten de kandidaten van verschillend geslacht worden afgewisseld en alfabetisch gerangschikt per geslacht. 36

37 Staatssecretaris Brigitte GROUWELS BEVOEGDHEDEN Ambtenarenzaken, Gelijke Kansen, Toezicht op de Haven van Brussel BEVOEGDHEID Ambtenarenzaken Sinds de aanstelling van de Staatssecretaris voor Gelijke Kansen is er in de administratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een cel gelijke kansen opgericht. Deze cel organiseert vormingen, heeft een diversiteitscharter opgesteld, organiseert op regelmatige tijdstippen een Middag van de Gelijkheid en voert sensibiliserings-, informatie- en communicatie-acties om de ambtenaren gevoelig te maken voor het gelijkekansenbeleid. Het doel van deze inspanningen is om de diversiteit en de gelijke kansen voor mannen en vrouwen te bevorderen. Onder impuls van de Staatssecretaris voor Gelijke Kansen nam de Regering in april 2006 een besluit ter bescherming van personeelsleden tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk dat van toepassing is op de verschillende administraties van het Gewest. In uitvoering hiervan werd bij het ministerie een team van vertrouwenspersonen aangewezen ter preventie van deze problematiek. De Staatssecretaris heeft ook het initiatief genomen om het principe van nondiscriminatie, zowel bij aanwerving als bij de eigenlijke tewerkstelling, vast te leggen in een ordonnantie. Dit geldt voor alle gewestelijke overheidsdiensten. Algemene context A. De gewestelijke overheidsdienst: algemene beschouwingen met cijfergegevens Het rapport dat het Observatorium van de Werkgelegenheid heeft gepubliceerd, betreft de situatie van het personeel van het ministerie en de instellingen van openbaar nut van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op 31 december Het gaat om de volgende instellingen 4 : Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (MRBC-MBHG) Net Brussel (ARP-GAN) Centrum voor Informatica voor het Brusselse Gewest (CIRB-CIBG) Brussels Instituut voor Milieubeheer (IBGE-BIM) Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling (ORBEM-BGDA) Gewestelijke Havenmaatschappij van Brussel (PORT-HAVEN) Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij van Brussel (SDRB-GOMB) Brusselse Hoofdstedelijke Dienst voor Brand en Dringende Medische Hulp (SIAMU-DBDMH) Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (SLRB-BGHM) 4 De MIVB en de GIMB worden niet opgenomen vermits het toepassingsgebied van het besluit van de Regering van 4 december 1997 tot oprichting van het observatorium van de Werkgelegenheid zich beperkt tot het Ministerie en de instellingen van openbaar nut van het type A en B. Het personeel van een instelling dat ter beschikking wordt gesteld van een andere instelling wordt verrekend in de oorspronkelijke instelling. Jobstudenten worden niet in aanmerking genomen in dit rapport. Het personeel wordt geteld in eenheden en niet in voltijdse equivalenten (FTE). Op 30/06/2006 telde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest personeelsleden, dat zijn 85 eenheden meer sinds december

38 71 % van de personeelsleden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is van het mannelijk geslacht. De verdeling vrouw/man varieert evenwel sterk van instelling tot instelling. De instellingen die meer mannen dan vrouwen in dienst hebben, zijn de volgende (in dalende orde van het percentage mannen): GAN (95 %), DBDMH (93 %), CIBG (77 %), HAVEN (69 %) BIM (67 %). De instellingen met meer vrouwen dan mannen zijn (in dalende orde van het percentage vrouwen): BGDA (69 %), BGHM (58 %), MBHG (53 %), GOMB (52 %). Wanneer we deze gegevens kruisen met het niveau, stellen we vast dat de niveaus waar mannen de meerderheid uitmaken, de volgende zijn: niveau E (92,64 %), niveau D (81,94 %), niveau A (57,18 %). Voor wat de niveaus D en E betreft, kan de tendens worden verklaard door het feit dat de werknemers die afval ophalen (niveau E) en de brandweerlieden (niveau D) voornamelijk van het mannelijke geslacht zijn. Alle instellingen hebben een meerderheid mannen in dienst in niveau A (tussen 54,55 en 87,50 %), behalve de BGDA (65,40 % vrouwen op niveau A). Bij de DBDMH (87,50%) en bij het CIBG (85,37%) ligt het percentage mannen in niveau A het hoogste. In niveau B vormen de vrouwen de meerderheid in vijf instellingen (52 tot 67,21 %), maar niet in de volgende: HAVEN (45,45 %), MBHG (42,74 %), CIBG (25,45 %) en DBDMH (12,07 %). In niveau C zijn de vrouwen in de meerderheid in de meeste instellingen (60 tot 79,17 %), maar niet bij de volgende: het CIBG (38,46 %), het GAN (35,34 %) en de DBDMH (17,71 %). Op de niveaus D en E maken de vrouwen de meerderheid uit in de volgende instellingen: MBHG (63,64 % en 61,25 %), BGDA (84,81 % en 73,68 %) en BGHM (100 % en 75 %). De globale percentages (71,41 % mannen en 28,59 % vrouwen) zijn gelijk gebleven sinds december B. Het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voert de beleidsbeslissingen van de Regering of de Ministers uit volgens hun respectievelijke bevoegdheidsgebieden. Het Ministerie is ingedeeld in 5 besturen, naast het Secretariaat-generaal: Bestuur Uitrusting en Vervoer (BUV); Bestuur Economie en Werkgelegenheid (BEW); Bestuur Plaatselijke Besturen (BPB); Bestuur Financiën en Begroting (BFB); Bestuur Ruimtelijke Ordening en Huisvesting (BROH). Elk van deze besturen bestaat uit diensten die ingedeeld zijn in directies. Wat de organisatie en de werking betreft (personeelsbeleid, IT, logistiek, interne communicatie), is de staatssecretaris voor Ambtenarenzaken politiek verantwoordelijk op regeringsniveau. 38

39 II. Context gelijke kansen en diversiteit op het ministerie In uitvoering van het Koninklijk Besluit van 27 februari 1990 houdende maatregelen ter bevordering van gelijke kansen voor mannen en vrouwen in de overheidsdiensten, voert het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een beleid van positieve actie. Het toepassingsveld van het koninklijk besluit vermeldt expliciet de diensten van de Gemeenschaps- en de Gewestexecutieven. Het Ministerie komt tegemoet aan de vier verplichtingen die in dit besluit voorkomen. (zie verder, bij actiedomein H) Ingevolge de regeringsverklaring van 15 juli 1999, die expliciet bepaalde dat de administratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de weerspiegeling moet zijn van de bevolking en terzake een voorbeeldfunctie heeft, en rekening houdende met de nieuwe bepalingen van de federale wet van 25 februari 2003 inzake de bestrijding van discriminatie 5, werd dit uitgebreid naar een integraal diversiteitsbeleid. Ook de gewestelijke beleidsverklaring van de Regering van juli , hecht belang aan dit aspect. De diversiteit bij het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft meerdere doelstellingen: De samenstelling van de samenleving beter weerspiegelen teneinde de gehele bevolking beter te kunnen dienen ; Het voorbeeld geven op het vlak van sociale rechtvaardigheid en de strijd tegen discriminatie en ongelijkheid ; Het personeel een werkomgeving bieden waar iedereen zich gewaardeerd voelt, aangezien de acties gericht zijn op een geïntegreerd, kwalitatief en duurzaam beleid. De collectieve doelstelling 2005 betreffende het beheersplan diversiteit omvatte twee delen: De verwezenlijking van een diversiteitscharter. De verwezenlijking van een studie over de stand van zaken in verband met deze kwestie bij het MBHG. Met het opzetten van het diversiteitnetwerk werd een hefboom gevonden voor het uitwerken van een veranderingsstrategie (visie, concretisering, intentieverklaring) door op participatieve wijze een diversiteitscharter op te stellen. Hiertoe werden een diversiteitsmanager voor het MBHG aangewezen, evenals diversiteitscorrespondenten bij elk bestuur. 5 Deze wet somt een hele reeks vormen van discriminatie op: geslacht, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische oorsprong, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, fortuin, leeftijd, godsdienst of levensbeschouwing, huidige of toekomstige gezondheidstoestand, handicap of fysieke eigenschap. 6 Deze bepaalt dat: de Regering de ondernemingen en openbare instellingen zal aanmoedigen om "diversiteitsplannen" op te stellen en "diversiteitsmanagers" aan te wijzen opdat de plaats van tewerkstelling een weerspiegeling zou zijn van de Brusselse maatschappij. De overheidsinstanties zullen het voorbeeld geven." 39

40 Actiedomein F: Vrouwen en de economie Strategische doelstellingen: F1. De economische rechten en de onafhankelijkheid van vrouwen bevorderen, inclusief toegang tot werkgelegenheid, passende arbeidsvoorwaarden en zeggenschap over economische hulpbronnen. F2. De gelijke toegang van vrouwen tot hulpbronnen, werkgelegenheid, afzetgebieden en handel vergemakkelijken. F5. Seksescheiding in de beroepsuitoefening en alle vormen van discriminatie bij de arbeidsvoorziening uitbannen. I. Man-vrouwverdeling en sensibilisering binnen het ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Context Algemene verdeling mannen/vrouwen per niveau op 31/12/2006 Op 31 december 2006 telde het MBHG in het totaal personeelsleden. Daarvan zijn 963 personeelsleden statutair en 795 contractueel. Het statutaire personeel bestaat voor 46,11% uit vrouwen en voor 53,89% uit mannen. Bij de contractuelen is 55,85% vrouw en 44,15% man. V % M % Totaal A % % 617 B % % 324 C % % 456 D % % 180 E % % 181 Totaal % % 1758 Toch blijkt uit de onderstaande grafiek over de leeftijdspiramide dat het evenwicht tussen mannen en vrouwen behouden blijft tot de leeftijd van veertig jaar, met zelfs een hoger percentage vrouwen van niveau A in de leeftijdscategorie jaar (37,50% vrouwen tegenover 20,69% mannen). Dat valt zeker te verklaren door de inspanningen die de voorbije jaren geleverd zijn om de gelijkheid te herstellen door jonge vrouwen met een universitair diploma aan te werven op het ministerie. 40