Afstudeervisie Regionale Dagblad journalistiek

Transcriptie

1 Afstudeervisie Regionale Dagblad journalistiek School voor Journalistiek Utrecht Datum: Student: Kumari den Ouden Nummer: Docent: Frank Wezenberg

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING STELLING EN ARGUMENTATIE ARGUMENTEN VOOR DE STELLING... 4 Minder regiojournalisten... 4 Kosten... 5 Waakhond ARGUMENTEN TEGEN DE STELLING... 7 Ervaring... 7 Maatwerk... 8 Naadloze overname CONCLUSIE BRONNEN REACTIE TON VAN BRUSSEL, VOORMALIG HOOFDREDACTEUR NOS REACTIE MICHEL TEEUWEN, EINDHOVENS DAGBLAD OPLAGECIJFERS BRON VOOR KOSTEN GPD/DPD BEZETTING REDACTIE DPD

3 1. Inleiding Op 14 juni besluit het bestuur van de vereniging van aangesloten kranten bij de Geassocieerde Pers Diensten (GPD) dat de GPD per 1 januari 2013 wordt opgeheven. Dit besluit valt nadat Wegener in maart 2012 laat weten zich terug te trekken uit het samenwerkingsverband van 15 regionale dagbladen, een landelijk dagblad (het Nederlands Dagblad) en twee Belgische kranten (Gazet van Antwerpen en Het belang van Limburg). De GPD leverde sinds 1936 nationale en internationale nieuwsartikelen en berichtgeving aan deze kranten. Het persbureau richtte zich voornamelijk op achtergrondverhalen en onderscheidde zich daarmee van andere persbureaus als ANP en Novum Nieuws. Door het terugtreden van Wegener is het voor de andere aangesloten dagbladen (de NDC-kranten, HDC-kranten en het Nederlands Dagblad) financieel niet meer haalbaar om de GPD overeind te houden. DPD Het wegvallen van de GPD dwingt de aangesloten kranten hun artikelen elders te halen. Wegener start in oktober met de nieuwe persdienst De Wegener Persdienst (WPD), later De Persdienst (DPD). De HDC-regiokranten stappen over naar dit nieuwe persbureau. De overige kranten maken nog tot 31 december 2012 gebruik van de GPD. Daarna maakt het Nederlands Dagblad gebruik van de Volkskrant en de NDC-kranten van het Algemeen Dagblad. Wegener weet met een groot deel Wegener-journalisten en een vijftal voormalig GPD-journalisten een bijna volledige redactie te vormen. Op een aantal vlakken (politiek, economie, sport en cultuur) ontbreekt het Wegener echter aan expertise 2. DPD haalt onder andere uit deze specialisaties journalisten weg van de bij Wegener aangesloten regiokranten. Dit gebeurt in de vorm van detachering 3. Zeven journalisten van BN/de Stem, acht van het Brabants Dagblad, acht van de Gelderlander en zeven van het Eindhovens Dagblad verlaten hun plek met vertrouwde portefeuilles bij de regioredactie en vertrekken naar de Nijmeegse redactie van DPD. De plekken die zij achterlaten worden deels gevuld met tijdelijke nieuwe krachten. Wegener De reorganisatie 4 is onderdeel van Digital First, de nieuwe bedrijfsstrategie van Wegener. Een ander onderdeel 5 is het schrappen van 300 tot 350 arbeidsplaatsen binnen het concern. In januari 2013 kondigt Mecom, het Britse moederbedrijf van Wegener, aan dat door tegenvallende advertentie-inkomsten Wegener in delen verkocht 6 gaat worden. Daarnaast komt er met de komst van Wegener s nieuwe CEO Susan Duinhoven in mei 2013, nog een bezuinigingsronde 7 bovenop de geplande inkrimping van Digital First in Samengevat heeft het besluit van Wegener voor ingrijpende veranderingen bij de regionale dagbladen gezorgd. Maar wat betekent dit precies voor de regionale nieuwsvoorziening? Kees Pijnappels in augustus 2012: " De overige tien banen betreft functies waarvan Pijnappels verwacht dat Wegener die expertise niet in huis heeft. Ik denk daarbij aan politiek, economie, sport en cultuur. " 3 Zie tabel 1. waar komen DPD redacteuren vandaan 4 Van de regioredacties door detacheren van journalisten naar DPD

4 2. Stelling en argumentatie Het gaat niet goed met de regionale kranten in Nederland. Alle kranten kampen met dalende oplagen 8 en minder abonnees. Ook de kranten van Wegener hebben in de afgelopen drie jaar te maken gehad met deze dalingen 9 en met teruglopende advertentie-inkomsten 10. Het gevolg hiervan zijn bezuinigingen op de regioredacties. Dit brengt mij bij mijn stelling. 2.1 Stelling De opheffing van de GPD heeft een negatieve invloed op de kwaliteit 11 van de regionale kranten van Wegener. 8 Zie tabel: 9 Zie Nielsen grafiek en 10 Zie 11 Wat is kwaliteit: de opleiding, het netwerk en werkervaring van een regiojournalist. Die staan voor de kwaliteit van de regionale journalistiek. Dat wat een redactie succesvol of onsuccesvol maken. 3

5 2.2 Argumenten voor de stelling Minder regiojournalisten Het sterke punt van de regiokrant is de regioverslaggeving. De regioredacties van de Wegener-kranten zijn kleiner geworden, niet alleen door de bezuinigingen in 2012 maar ook omdat een deel van hen is overgeplaatst naar DPD. Daarnaast volgt dit jaar nog een ontslagronde onder de Wegener-kranten, waarbij gekort wordt op 20 procent van het totale personeelsbestand. Dat zijn ongeveer 125 arbeidsplaatsen op de regioredacties. Voormalig GPD-verslaggever Gert van Harskamp: Door zelf een landelijke persdienst op te richten heeft Wegener ervaren verslaggevers van de regioredactie afgehaald. Ook in de regio is daarmee een groot netwerk en veel journalistieke ervaring verdwenen. Goede regioverslaggevers storten zich nu op landelijke berichtgeving. Daarmee schiet nu ook het nieuws uit de regio te kort. Door onderbezetting verdwijnen edities of worden ze samengevoegd 12. Hierdoor ontstaat een grotere afstand tussen de lezer van het regionale dagblad en de krant. Het opheffen van de GPD heeft dus verschraling van de landelijke nieuwsvoorziening veroorzaakt en verschraling van de regionale nieuwsvoorziening bewerkstelligd. Daarmee hebben de regionale dagbladen indirect hun eigen bestaansrecht in gevaar gebracht. Alexander Pleijter, lector journalistiek & innovatie: De GPD zorgde voor uitwisseling van kopij tussen regionale kranten en produceerde eigen kopij over niet-regionale onderwerpen. Als dat wegvalt is dat een verlies voor de regionale kranten. Maar het kan opgelost worden. Zo is De Persdienst van Wegener een soortgelijk initiatief begonnen, gericht op het produceren van niet-regionale artikelen. Met het idee dat regionale kranten die stukken kunnen inkopen en gebruiken. Maar als de regionale redacties echt te lijden hebben onder de aankomende ontwikkelingen, dan is dat inderdaad een slechte zaak voor de regionale krant. Minder regiojournalisten betekent minder mankracht in de regio en dus een verzwakking van de regionale verslaggeving. Dat komt de kracht van de regionale krant niet ten goede, vrees ik. Bezuinigingen hoeven niet noodzakelijkerwijs een verslechtering te betekenen, zo vertelt Pieter Sijpersma, hoofdredacteur van Dagblad van het Noorden. Over het algemeen is een bezuiniging geen verbetering, tenzij er slimme dingen zijn bedacht om dat te compenseren. Natuurlijk hebben wij ook moeten snijden, maar we wisten rampen te voorkomen door bijvoorbeeld te korten op de eindredactie. Zo werd de verslaggeverij beschermd. We gaan meer investeren in de regio, meer eigen agenda onderzoek, meer kleiner nieuws en meer verdieping in de reguliere journalistiek. * 13 Hoofdredacteur DPD Kees Pijnappels over het korten op regioredacties 14 : Dat het slecht is voor de regionale journalistiek is een theorie. Je zou ook kunnen zeggen dat door de komst van de Persdienst er juist ruimte komt voor jonge journalisten. Die brengen dynamiek op de redacties, hun eigen netwerk, enzovoorts. Dit heeft een positief effect op de redactie. Er is immers sprake van vergrijzing op de regioredacties en als je hiermee jonge journalisten binnen haalt is dat voor de redactie beter. Mensen met verschillende leeftijdscategorieën dragen bij aan diversiteit. 12 Bijvoorbeeld de Stentor, waar het Veluws Dagblad eerst twee edities had: zuidwest Veluwe (Nijkerk, Hoevelaken, Nijkerkerveen) en Noordwest-Veluwe (Nunspeet, Harderwijk, Ermelo en Putten) en nu nog maar een. * NDC krijgt dit jaar weer te maken met reorganisatie en het verlies van banen op de regioredactie is ook voor hen dit keer onontkoombaar 14 Voorbeeld van berekening: gedetacheerden+vervangers+ontslagen 4

6 Kosten Wegener probeert kosten te drukken door nieuws op maat te maken met een eigen persbureau. De huidige positie van Wegener en de kosten van DPD wijzen uit dat dit niet is gelukt. De contributie die Wegener betaalde voor de GPD was lager dan de gemaakte kosten voor het opzetten van DPD. Toch is er volgens Pijnappels geen verlies geleden met het opzetten van DPD: Het geld wat we de laatste maanden bespaarden op de GPD hebben we in DPD gestopt, het heeft ons geen extra geld gekost. De cijfers die Luut Stallinga, voormalig directeur van de GPD, verschaft doen echter anders denken. Het is reëel de operationele kosten van DPD in te schatten op een bedrag tussen de 4,5 en 5 miljoen per jaar. Daar zijn de kosten van huisvesting en wat dies meer zij dan bij inbegrepen. Het is ongetwijfeld meer dan men betaalde voor deelneming aan de GPD. Wel heeft DPD beperkte inkomsten uit de doorverkoop aan HDC, mogelijk zo'n 0,5 miljoen, maar dit is een schatting. De aangekondigde bezuinigingsronde geeft de onzekere toekomst van de uitgeverij weer. Kranten realiseren zich dat het steeds moeilijker wordt om de bezuinigingen op te vangen. * Mocht DPD het einde van het jaar niet halen, dan zal dit verstrekkende gevolgen hebben voor de regiokranten van HDC en Wegener, die nu zo goed als volledig leunen op de persdienst. * Blijkt uit een belronde langs de redacties, zie reactie Michel Teeuwen in bijlagen 5

7 Waakhond Doordat regioredacties uitgekleed en samengevoegd worden, ontbreekt de kracht om regionale gebeurtenissen in politiek, bestuur, scholen, kerk en dergelijke blijvend te monitoren. Zo kunnen regionale kranten de rol van waakhond 15 niet meer vervullen. Voormalig verslaggever van de Stentor Boudewijn Warbroek laat in een interview in Trouw 16 weten dat de controle op het bestuur en het gemeenschapsgeld aan het verdwijnen is. De rek is er in de regionale journalistiek al helemaal uit. Je komt steeds minder toe aan de inhoud, omdat er andere klussen bijkomen. Zelf foto s maken of filmpjes voor internet, zonder dat er een investering tegenover staat. De krant heeft een waakhondfunctie, maar dan moet je wel armslag hebben en die is er niet. Als je nu weer gaat snijden, zit je niet op maar in het bot. Maar is er eigenlijk nog wel vraag naar die regionale waakhond? Volgens Piet Sijpersma niet. Onze lezers zeggen zelf; kunnen jullie ons dat alsjeblieft besparen, al die conditievergaderingen. Dat is voor ons een journalistieke keuze, heel veel lezers stellen die ouderwetse notulenvergadering niet meer op prijs. Het interesseert ze niet hoe er politiek gekissebist wordt. Agendajournalistiek zie je bij ons ook bijna niet meer, een volwassen krant maakt zijn eigen agenda. Wanneer onroerend goed belasting omhoog gaat moet je dat vertellen, dat voelen ze in hun beurs. Maar al die vergaderingen bijwonen heeft geen zin. 15 Hoe vaak gaat een journalist nog naar een gemeentevergadering? Als hij dat niet doet, wie stelt dan de kritische vragen, krijgt onder tafel privé stukken toegeschoven en doet tussen alle gemeentestukken een dubieuze ontdekking?

8 2.3 Argumenten tegen de stelling Ervaring Een deel van de journalisten bij DPD heeft inderdaad geen tot weinig ervaring met het verslaan van nationaal nieuws. Dit maakt hen niet minder goede journalisten en wil niet zeggen dat zij dit niet snel kunnen leren. Andersom is het lastiger. Een landelijk verslaggever kan zich niet meteen onderdompelen in de regio. Dat heeft tijd nodig, om vertrouwen en contacten op te bouwen. Doordat de gedetacheerde DPD-journalisten niet meer werkzaam zijn in hun regio, gaat hun opgebouwde expertise en netwerk op regionaal niveau verloren. Daarnaast, zegt Gert van Harskamp, werkten bij de GPD op elke redactie ervaren mensen met hun eigen netwerk, hun eigen journalistieke ervaring en hun eigen historische kennis. Journalisten die wisten hoe je moest netwerken, landelijke journalistiek vereist andere competenties dan regionale journalistiek. Door afscheid te nemen van de GPD, hebben de regionale dagbladen ook afscheid genomen van deze journalistieke ervaring en kennis, aanwezig historisch besef en een groot landelijk netwerk dat aantoonbaar garant stond voor wekelijkse landelijke primeurs, eigen landelijk nieuws en nieuws- en onderzoeksartikelen. 7

9 Maatwerk Wegener had verschillende redenen voor het starten van een eigen persbureau, bijvoorbeeld om te voorkomen dat gemaakte artikelen uiteindelijk de krant niet halen. Maatproductie biedt hier uitkomst. Op deze manier beheerst het concern zelf de hele kopijstroom inclusief de auteursrechten, zodat Wegener de kopij zelf kan vermarkten. Dit werd voorheen verhinderd door het auteursrecht van de GPD. Ook voor Yvo Grote, redactiechef HDC Media, is de verandering merkbaar. De GPD was een persdienst in de juiste zin des woords. Het leverde per dag een flinke diversiteit aan onderwerpen en artikelen, waaruit de aangesloten redacties konden selecteren. DPD is eigenlijk geen persdienst. Het is een algemene reactie die voor de negen Wegener-titels de algemene pagina's vullen. Dus met de dagelijkse afweging die DPD maakt, moeten wij ons ook behelpen. Nu doen ze dat nog niet zo verkeerd, maar het is wel een verschraling ten aanzien van de GPD. Bovendien had GPD ook betere landelijke spreiding omdat kranten uit alle windhoeken waren aangesloten en ze ook onderling stukken uitwisselden. DPD gaat bijvoorbeeld alleen naar Groningen als daar een grote landelijke kwestie speelt. De geografische verschillen tussen het HDC-gebied en DPD-gebied speelt ons ook parten. Voor ons is berichtgeving uit de Randstad heel belangrijk, voor de Wegenerkranten in Brabant, Limburg, Zeeland en Overijssel minder. Dus als een bepaalde kwestie in bijvoorbeeld Amsterdam niet voor die kranten interessant genoeg is, laat DPD het lopen. Voor HDC alleen gaan ze er niet op uit. In de ogen van Kees Pijnappels zijn de kranten juist verbeterd: Wij leveren maatwerk, de GPD produceerde op grond van wat de agenda en de actualiteit bood, de persdienst werkt veel meer vanuit de krant. Wij maken geen grondstof maar een eindproduct. De kranten kiezen niet, de persdienst maakt de pagina s kant en klaar. Bij de GPD wist je pas aan het einde van de dag waar je aan toe was, wij nemen dat probleem weg. Als wij aan de dag beginnen hebben wij duidelijk voor ogen hoe de krant er uit moet komen te zien. Wij denken vanuit het eindproduct en dat is een hele andere manier van werken dan bij de GPD. Omdat wij een ander systeem hebben, leveren wij betere journalistieke producten. Maar, vraagt Van Harskamp zich af, is het een verbetering als 's ochtends al precies vaststaat wat voor stukken er de volgende dag in de krant staan? Sjablonen vind ik niet journalistiek 8

10 Naadloze overname In principe is DPD een vervanging van de GPD. Voor de kranten is dat geen achteruitgang. Lars Anderson (journalist bij onder andere het Parool en de Groene Amsterdammer) denkt dat het er maar net van af hangt of de overgang merkbaar is. Ik weet niet of het opheffen van de GPD echt een negatieve invloed heeft. Het hangt er vanaf hoe ze er mee omgaan. Het grote probleem is wel dat DPD veel moet verslaan met een beperkt aantal mensen. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor de hoeveelheid content dat ze leveren waarmee ze het risico lopen dat de kwaliteit afneemt in verband met de snelheid van het nieuws. Kees Pijnappels: Wij hebben juist een flinke redactie, waardoor onze capaciteit groter is dan die van de GPD. Daarnaast is DPD eerder een persdienst dan persbureau, niet als ANP en GPD. Wij maken kant en klare producties en niet alleen journalistieke kopij. Door onze mooie vormgeving maken wij juist extra mooie kranten. DPD is binnen een half jaar opgezet. De kranten zijn daarmee in korte tijd verbeterd en er is helemaal niemand die de GPD wat dat betreft nog mist. Een van de hoofdredacteuren zei dat het ons gelukt was hen de GPD te doen vergeten. Onze abonnees hebben deze overgang niet negatief maar positief ontvangen, dat is belangrijk. We zijn heel snel op gang gekomen en hebben alles overgenomen. 9

11 3. Conclusie Het gevolg van de opheffing van de GPD voor de regionale journalistiek blijft een punt van discussie. Toch ben ik van mening dat de opheffing uiteindelijk niet goed is geweest voor de regionale dagbladjournalistiek. Alle regionale kranten krijgen te maken met bezuinigingen. Voor de Wegener-kranten komen daar bovenop de bezuinigingen binnen Wegener zelf, omdat deze ook betrekking hebben op DPD. Wanneer een gedetacheerde journalist wordt weggestuurd bij DPD dankzij bezuinigingen heeft deze een terugkeergarantie. Maar waar naar toe? De journalist komt terecht op een redactie die moet bezuinigen en loopt alsnog het risico om ontslagen te worden. Daarnaast gaan de regionale kranten van Wegener een onzekere toekomst tegemoet met een uitgever en een persdienst die beide te koop staan. Moederbedrijf Mecom zal net zo lang bezuinigingen doorvoeren in Wegener tot het concern zo goedkoop wordt dat het aantrekkelijk genoeg is voor derden. Ten tijde van de GPD waren regionaal en landelijk nieuws in balans. Er was een landelijke samenwerking van regionale dagbladen en de afnemers waren tevreden over de journalistieke productie die het ruim zeventig jaar ervaren persbureau leverde. Wegener, uitgever van zeven regionale dagbladen, investeert in een landelijke persdienst (die daarvoor al bestond in de vorm van de GPD). Deze investering gaat ten koste van haar eigen regionale redacties omdat er gespecialiseerde regiojournalisten gedetacheerd worden naar DPD. Ondanks de redenen van Pijnappels zorgt de overgang van de GPD naar DPD daarom wel degelijk voor kwaliteitsverlies bij de redacties van regiokranten. De GPD ontliep de bezuinigingsrondes van Wegener, omdat het een op zichzelf staand persbureau was. DPD is dat niet, en regionale kranten worden nu geconfronteerd met bezuinigingen op hun eigen burelen én een inkrimpende persdienst. Dat kan het regionale nieuws onmogelijk ten goede komen. 10

12 4. Bronnen A. Mondelinge bronnen: Jos Timmers (oud-hoofdredacteur GPD) - geschreven reactie is onderweg Gijs van Oosten (oud-chef verslaggeving GPD) geschreven reactie is onderweg Gert van Harskamp (oud-verslaggever GPD) geschreven reactie is onderweg Bjinse Dankert (oud-verslaggever GPD) geschreven reactie is onderweg Marijn Kramp (chef Leidsch Dagblad) benaderd, doorverwezen naar Yvo Grote Yvo Grote (Leidsch Dagblad) benaderd, reactie ontvangen Kees Pijnappels (Hoofdredacteur DPD) telefonische reactie ontvangen Rob Wijnberg (De correspondent) benadert, nog geen reactie Piet Bakker (HU) kan niet in gaan op verzoek Marcel Broersma (journalistiek wetenschapper) kan niet in gaan op verzoek Jeroen Smit (hoogleraar Journalistiek RUG) benaderd, geen reactie Irene Costera (hoogleraar journalistiek VU) Geen gefundeerde mening Jo Bardoel (hoogleraar Journalistiek en Media RU benaderd, geen reactie Mark Deuze (hoogleraar Mediastudies UVA benaderd, geen reactie Quint Kik (Stimuleringsfonds voor de Pers) benaderd, geen reactie Alexander Pleijter (journalistiek deskundige) geschreven reactie ontvangen, nog in gesprek Regiokranten (oud-hoofdredacteuren) Ton van Brussel (oud-hoofdredacteur Leidsch Dagblad) - geschreven reactie ontvangen Pieter Sijpersma (hoofdredacteur Dagblad van het Noorden) reactie ontvangen Lars Anderson (journalist voor onder andere het Parool) telefonische reactie ontvangen B. Schriftelijke bronnen: Currah, Andrew (2009). Navigating the Crisis in Local and Regional News: A Critical Havermans, Onno (2008, 2 juli). Regionale krant wordt tandeloze waakhond. Trouw. Pleijter, Alexander (2008, 10 juli). De onzichtbaarheid van lokale journalisten. De Nieuwe Reporter. E. Geraadpleegde websites: Cebuco HOI-online Nielsen Villa Media De nieuwe reporter 11

13 D. Digitale bronnen: E. Webpagina s Artikel NRC, Dagbladen bezuinigen op personeel en papier Artikel de Nieuwe Reporter, Wegener doet het nu al met 50 minder journalisten Artikel de Volkskrant, het wordt stil in de regio Artikel op blog Michiel de Ruijter, Teloorgang van de regiojournalistiek Artikel de Nieuwe Reporter, journalistieke dieptepunten door Jos Timmers (Jos Timmers, GPD) Artikel de Volkskrant, Uitgevers in de problemen Artikel gevonden op sector instituut openbare bibliotheken, over dalende oplagen Quote van Kees Pijnappels: De overige tien banen betreft functies waarvan Pijnappels verwacht dat Wegener die expertise niet in huis heeft. Ik denk daarbij aan politiek, economie, sport en cultuur. Artikel uit het Parool, Wegener en MGL fuseren (2009) ( Limburg-fuseren.dhtml) Artikel op nu.nl, over dalende oplagen (2013) Cijfers dalende oplagen (2012) Relevante visie: 12

14 F. Overige relevante en gebruikte websites: Een afvaardiging van de directie van NDC Mediagroep en de vakbonden FNV KIEM, NVJ en CNV Dienstenbond hebben overeenstemming bereikt over de hoofdlijnen van een nieuw sociaal plan. Kern is de boventallige medewerker zo snel mogelijk te begeleiden naar nieuw werk. Begin volgende week worden de hoofdlijnen van het plan door de vakbonden aan hun leden toegestuurd en ontvangen zij een uitnodiging voor ledenraadpleging op 24 juni H et Stimuleringsfonds heeft afgelopen maandag enkele voorlopige resultaten van het onderzoek naar de waakhond in de regio gepresenteerd op het OLON-congres 'Revolutie gezocht: de toekomst van de lokale omroep'. Uit de resultaten blijkt dat de lokale omroepen beter scoren dan de regionale omroepen in het brengen van politiek nieuws Overige linkjes:

15 Piet Bakker (via regioswitch 17 ) HET EINDE VAN DE GPD De Digital Switch van Mecom (Wegener, Media Groep Limburg) was de onvermijdelijke opmaat voor het einde van de Geassocieerde Persdiensten (GPD). Met de grootste klant verdween de bodem onder het samenwerkingsverband. (Van de Digital Switch is daarna weinig meer vernomen.) Wegener ging voor zichzelf zorgen met minder mensen en voor lagere kosten met De Persdienst (DPD). Het nieuwe persbureau heeft ook nr. 2 van de regionale uitgevers binnengehaald: TMG (Haarlems -, Noordhollands - en Leidsch Dagblad en Gooi- en Eemlander). Daarmee is eigenlijk DPD GPD geworden. De NDC (Leeuwarder Courant, Dagblad van het Noorden) gaat nieuws van Persgroep (AD en Parool) betrekken terwijl het Nederlands Dagblad nieuws van de Volkskrant gaat kopen. Het verdwijnen van de GDP is geen incident maar een trend. Nieuws is namelijk overal, waarom heb je eigenlijk nog een persbureau nodig? Metro, NRC en Het Financieele Dagblad namen al afscheid van ANP. Soms komt er iets nieuws voor in de plaats, zoals Novum, een sneue operatie waar ze prima berichten kunnen overschrijven - maar wel lekker goedkoop. De GPD hadden veel correspondenten. Maar heb je dat nog wel nodig? De Telegraaf verving bijna al hun correspondenten door goedkopere stringers. Geen klacht gezien. Heb je een Engelse correspondent nodig om de Engelse kranten over te schrijven? Nee, dat kan net zo goed in Amsterdam. Eigenlijk is het helemaal geen probleem dat persbureaus verdwijnen en correspondenten worden vervangen door stringers zolang dat leidt tot meer origineel en eigen nieuws. Maar of dat gebeurt is nog maar de vraag. Het kan ook leiden tot overschrijven, kopiëren, knippen en plakken

16 Reactie Ton van Brussel, voormalig hoofdredacteur NOS De regionale pers met en zonder de GPD De GPD ooit opgericht als de Grote Provinciale Dagbladen, later omgevormd tot Gemeenschappelijke Pers Dienst en weer later gefuseerd met de kleine Persunie, was een belangrijke stap op weg naar de professionalisering van de regionale dagblad pers. Daar lag traditioneel het accent op regionaal nieuws. Om een betere concurrentiepositie ten opzichte van de landelijke dagbladen te verwerven moest de kwaliteit van het niet regionale nieuws worden versterkt. De GPD realiseerde dat door een eigen binnenlandse nieuwsvoorziening, door onderlinge uitwisseling van de kopij van de aangesloten bladen en door een netwerk van buitenlandse correspondenten. Daarmee ontstond een nieuwsvoorziening die zich kwantitatief en kwalitatief kon meten met de landelijke bladen met een bereik van meer dan een miljoen lezers. Het wegvallen van die nieuwsvoorziening heeft onmiskenbaar gevolgen voor de kwaliteit van de regionale dagbladen. Het aanbod is beperkter: minder pluriform en minder specialistisch. Daarentegen blijft het de eerste prioriteit van regionale dagbladen om te investeren in de kwaliteit van de berichtgeving uit de regio. Het is de vraag of het regionale dagblad in de toekomst als volwaardige complete krant kan blijven bestaan. Op tal van plaatsen in het land zie je titels opduiken die zich beperken tot het brengen van regionaal nieuws en zo de vergelijking/concurrentie met landelijke kranten ontlopen. Die formule zou wel eens de regionale krant van de toekomst kunnen zijn. 15

17 Reactie Michel Teeuwen, Eindhovens Dagblad Ook wij hebben moeten bezuinigen, maar we hebben vooral gekozen voor een andere werkwijze en redactie indeling. We hebben wel iemand van de regioredactie moeten laten gaan, maar verder voornamelijk van de einden internetredactie. Daarnaast hebben we ook een eigen nieuwsdienst opgezet voor het bovenregionaal nieuws. Het Eindhovens Dagblad is nog winstgevend dus wij hadden voor Wegener geen prioriteit qua bezuinigingen. Maar we zitten nu in een nieuwe situatie door dramatische ontwikkelingen op de advertentie markt. De nieuwe CEO laat er geen gras over groeien. Desondanks is ons beloofd dat we onze eigen bepalingen houden, maar dat is eigenlijk een wassen neus want dan moet je wel over eigen mogelijkheden beschikken. Michel Teeuwen, waarnemend coördinator Eindhovens Dagblad. 16

18 Oplage regionale dagbladen Wegener, NDC en HDC Bron: HOI Oplagecijfers Titel Uitgeverij BN/DeStem Wegener Media BV ,055 96,523-7% Brabants Dagblad Wegener Media BV , ,718-8% Dagblad De Limburger (combinatie) Media groep Limburg % Dagblad van het Noorden NDC Mediagroep B.V , ,951-10% De Gelderlander Wegener Media BV , ,537-9% De Gooi- en Eemlander HDC media b.v ,033 22,603-9% De Stentor Wegener Media BV , ,596-8% De Twentsche Courant Tubantia Wegener Media BV , ,652-6% Eindhovens Dagblad Wegener Media BV ,715 93,238-7% Leeuwarder Courant NDC Mediagroep B.V ,591 75,191-11% Leidsch Dagblad HDC media b.v ,011 27,132-9% Noordhollands Dagblad HDC media b.v , ,361-8% Provinciale Zeeuwse Courant Wegener Media BV ,291 47,506-6% 17

19 18

20 19

21 Bron voor kosten GPD/DPD Luut Stallinga, voormalig financieel directeur GPD, legt de cijfers uit: Het laatste jaar (2012) werkte de GPD met een budget van 6,3 miljoen. Wegener (inclusief MGL) droeg daar voor 60 procent in bij (3,8 miljoen). De GPD werkte met een vast personeelsbestand van zo'n 45 FTE waarvan 43 journalisten. Voor de opzet van DPD werden, naast de centrale redactie die al in Nijmegen zat, nog eens 35 mensen aangetrokken. Zowel GPD als DPD werkt daarnaast met een flinke schil aan freelancers, met name in het buitenland en op het gebied van servicekopij, maar ook fotografie is een behoorlijke kostenpost. Naast de structureel hogere kosten van DPD heeft men met de opheffing van de GPD ook nog een forse prijs betaald in de kosten van liquidatie als zodanig. In plaats van voor 60 procent deelgerechtigd te blijven in het eigen vermogen van de GPD (dat eind 2011 nog 3,6 miljoen beliep) heeft men een niet nader te noemen bedrag op tafel moeten leggen om de winkel te kunnen sluiten. Wegener zal waarschijnlijk anders rekenen. Van de 35 mensen DPD komen er iets van 25 uit eigen gelederen en in mindering op (de kosten van) het aantal redactionele ontslagen daar, decentraal zal het zoals gesteld besparingen opleveren, het kantoorpand aan de Waal stond er toch wel met genoeg lege ruimte en bepaalde overheadkosten (technische en administratieve ondersteuning, HRM, management en directie) worden wel of niet in zo'n plaatje meegenomen 20

22 Weggelaten argument: Social Media. Omdat ik al veel te veel woorden had heb ik besloten om het onderdeel social media er uit te halen. Ik kreeg het niet voor elkaar om echt concrete voorbeelden en reacties er bij te plaatsen en het ging al gauw toch weer over burgerjournalistiek. In zijn algemeenheid wordt er niet heel hoog gedacht van social media. Het is een handig hulpmiddel maar niet meer dan dat. Sociale media maken het mogelijk nieuws op afstand te volgen en kunnen dus regioverslaggevers vervangen. Kleinere regioredacties zouden daarom niet sterk te lijden hebben onder het verlies van verslaggevers. Daar is voormalig NOS hoofdredacteur en journalist Lars Anderson het niet mee eens. We gaan er maar vanuit dat burgers verslag kunnen doen van gebeurtenissen in de regio, maar het zijn geen journalisten. Als journalist weet je welke vragen je wel en niet moet stellen, ben je objectief en ben je zelf vaak de bron van informatie. Burgers hebben schroom om kritische vragen te stellen. Kijk, een foto opsturen van de gebeurtenis kan iedereen. Maar je moet daar dan ook iemand ter plaatsen hebben met kennis van zaken, die kan bevestigen dat wat daar gebeurt ook daadwerkelijk gebeurt. Tegenwoordig hecht men veel te veel waarde aan burgerjournalistiek terwijl het juist minimalistisch is. Wij journalisten bepalen de agenda, wij bepalen wat er in het nieuws komt. Pieter Sijpersma is ook geen fan van de digitale burgerjournalistiek: Onzin, er wordt wel veel getwitterd maar dat is meer geroep in het café nieuws. Het is wel goed dat journalisten het gebruiken, maar ik zie heel weinig burgerjournalistiek waar ik echt van onder de indruk ben. Als er in eens kort bericht gemeld wordt dat er ergens een brand is uitgebroken en dat het vuur inmiddels onder controle is, zijn er vast wel mensen die denken, dit is genoeg. Maar dat is altijd incidenteel, nooit structureel. Kijk, tegen het snelle nieuws kan een krant sowieso niet meer op. Maar de volgende dag willen mensen toch het verhaal in zijn verband zien. Dan weten ze precies wanneer de brand begon, wie hem heeft aangestoken, hoeveel mensen gewond zijn geraakt en wie de brandweerman was die zijn hand verbrandde. Een goede journalist heeft ook een eigen agenda, die wil dingen uitzoeken, dat doen gewone burgers niet. Daar voelen ze zich niet toe geroepen. 21

23 Bezetting redactie DPD Waar komen de redacteuren van de Wegener Persdienst (DPD) allemaal vandaan. Een deel natuurlijk van het concern Wegener zelf, en een deel van de opgeheven persdienst de GPD. Maar daar kun je natuurlijk geen volledige nieuwe persdienst mee vullen, en dus moeten de verslaggevers bij de betrokken regionale redacties weggehaald worden. Hieronder kunt u vinden waar zij allemaal vandaan komen. Algemeen Kees Pijnappels (hoofdredacteur de Gelderlander) Ine Dulos (Wegener) Mark van Assen (GPD) Paul Verlinden (BN/de Stem) Monique Couwenberg (Wegener) Leo Kuntze (Wegener) Art Jos van Koolwijk (Wegener) Anke Arts (onbekend) Ben Vosseberg (onbekend) Birgitta Hermans (Brabants Dagblad) Erna van Eerdewijk (Wegener) Gemma Kessels (onbekend) Henk te Boekhorst (Wegener) Jos Diender (Wegener) Marietta de Boer (Wegener) Mark Reijntjens (de Persdienst / Eindhovens Dagblad) Nourdin Kouch (de Pers) Ruud Willems (Wegener) Beeld Jolanda Heerius (Wegener/Brabants Dagblad) Ronald Visser (Brabants Dagblad) Cultuur Anja van den Akker (Eindhovens Dagblad) Martin Hermens (de Gelderlander) Den Haag Michel Reijns (ANP) Niels Klaassen (MGL/ de Persdienst) Laurens Kok (GPD) Francine Wildenborg (de Gelderlander) Economie Mo Prins (Eindhovens Dagblad) Chris van Alem (de Gelderlander) 22

24 Jelte Posthumus (de Stentor) Sander van Mersbergen (Brabants Dagblad) Wilko Voordouw (GPD) Eindredactie Tanja Kits (Wegener) Chris Halkes (Wegener) Harry Havekes (Wegener) Ilze Rike (Brabants Dagblad) Joep Trommelen (BN de Stem) Joost de Poel (Eindhovens Dagblad) Niek Opten (Tubantia) Joost Bosman (PZC) Feature Bauke Boersma (Friesch Dagblad) Jan van Mullem (Wegener) Johan Bosveld (Wegener) Lindy Jense (Brabants Dagblad) Marcha van Schijndel (de Gelderlander) Moniek Husken (de Gelderlander) Peter de Groot (de Gelderlander) Alain Schepers (de Stentor / Wegener) Online Erik Meuleman (Wegener) Esther de Kloe (Eindhovens Dagblad) Herman Bluemink (Wegener) Miriam van den Brand (Brabants Dagblad) Peter Schong (onbekend) Sport Jaap van Essen (de Gelderlander) Ad Pertijs (BN/de Stem) Geert Langendorff (GPD) Rik Spekenbrink (Brabants Dagblad) Verslaggeving Annemieke van Dongen (BN/de Stem) Chris Halkes (BN/de Stem) Cyril Rosman (BN/de Stem) Floor Ligtvoet (GPD) Freke Remmers (Tubantia) Hans Goossen (MGL) Hub Dohmen (Eindhovens Dagblad) Lilian Dominicus (PZC) Niki van der Naald (MGL) 23

25 Patrick Wiercx (Eindhovens Dagblad) Paul Bots (MGL) Paulus Smits (GPD/Brabants Dagblad) Peter Winterman (de Stentor) Sandra Donker (GPD) Saskia Wassenaar (de Gelderlander) Wilma de Cort (BN/de Stem) 24