zich veilig teruggetrokken op de zelf gekozen, overigens lastig te controleren, kerntaak: het maken van p!annen en algemene regels, het
|
|
- Nathalie van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 r " "' = DE UITVERKOOP VAN HET OVER HEIDSBEDRIJF: MOTIEVEN, EFFECTEN, KOERSCORRECTIES DE GROTE UITVERKOOP De overheid is niet slhts een mehanisme ter beslehting van maatshappelijke onjliten. Natuurlijk is het pleierig dat wanneer burgers er elf niet meer uitkomen, er een hogere instantie beshikbaar is die na een openbaar debat en bindende uitspraak wil doen in het geshil en dwingend een bepaalde orde kan opleggen. Elke samenleving heeft o'n geagsinstantie nodig, anders wordt ht en puinhoop. Maar de overheid is - of in ieder geval was tot voor kort - meer dan een mehanisme voor bindende besluitvonning. je kon ook op de ovrheid en broep doen voor de verlening van feitelijke dinsten. Als ondrdaan prees je je vroger gelukkig wanneer het betrouwbare overheidsbedrijf aan de voordeur brieven, lektra, water, kabelsignalen en gas kwam afleveren, en aan de ahtenleur bereid bleek huishoudelijk afval en ongedierte af te voeren. We konden als burger nog rekenn op een atieve verorgingsstaat die orgde voor bussen, trams, treinen en goed onderhouden, veilige wegen. Lag er een stoeptegl los, dan blde je de gemeentelijke openbare werkn en dan kwam er owaar een gemeenteman langs die elf (dus onler externe opdrahtverlening) in staat was het fysieke uvl 'rauwelings' het hoofd te bieden en de opnbare weg te herstellen. Was er iets mis, dan wist je als burger tenminste wlke instantie (namelijk: de overheid) je op dat euvl kon aanspreken. Inmiddls is het allemaal anders geworden. De vrorgingsstaat maakte plaats voor een versoberingsstaat. Elke vorm van dienstverlning die maar een betje tastbaar is en waar elke burger ih een onreet beeld van kan vormen, is uitbesteed, aanbesteed, afgestoten of verelfstandigd. De overheidsjimtionarissen elf hellben ih veilig teruggetrokken op de elf gekoen, overigens lastig te ontroleren, kerntaak: het maken van p!annen en algemene regels, het uitbesteden, het rgisseren, het toeiht houden, het toekijken en het evalueren. Dee erebralisering van het overheidsbedrijf laat ih illustreren aan de samenstelling van het overheidspersoneel. Aan het begin van de twintigste euw (in 1899) was 62% van le overheidsdienaren nog werkaam in de sfeer van aanleg, onderhoud, bediening, bewaking en verorging en hield slehts 38% van het overheidspersonel ih beig met de voorbereiding en vaststlling van beleid.' Nu, aan het begin van de eenentwintigste eeuw, ijn de rollen omgedraaid en riht meer dan 7% van het overheidspersoneel ih op het ontwerpen, experimentern, voorbereiden, bepalen, monitoren, doumenteren en evalueren van bleidsplannen.' De 'doeners' ijn inmiddels grotendeels vertrokkn naar de gprivatiseerde en verelfstandigde uitvoerende diensten en de 'praters' en 'digitalen' hebben in groten getale plaatsgenomen ahter de overheidsburelen. De terugtred van de overheid heeft ih niet beperkt tot de middenlange termijn. Het was geen korte termijntrend die werl ingegeven door de onjunturele noodaak van beuiniging en de behoefte om met een weepslag de doelmatigheid van ingedutte overheidsdiensten te vergroten. Ook na de twaalf magere jaren van Lubbers ( ) wordt er in devette, paarse jaren van eonomishe groei nog volop aanbesteed, uitbesteed, afgestoten en verelr standigd.' Het enthousiasme voor de uitverkoop van de kroonjuweln van de verorgingsstwt is onveranderd groot. Het is aileen jammer- althans voor de dames en heren politii -
2 CDV I NR 1 I OKTOBER 2 11 dat de shappen met resterende overheidsdiensten bijna leeg is. Ge!ukkig kan er nag een vo!!e kabinetsperiode worden besteed aan het uitverkopen van de wateruivering, de water!eiding, de gevangenissen, de straatver!ihting en de verkeerspo!itie. Maar daarna a! de wa! het ship keren en a!- wanneer de po!itii willn blijven vluhten in strutuurdisussies boven inlwudelijk de bat- noodgedwongen weer begonnen moten worden met het o!!etiviseren van de meest onbstuurbaar gebleken, in het verleden ooit geprivatiseerde, diensten. Zo al de gemente Breda dan wel!iht het Chassetheater weer terugkopen, al de gemeente Amsterdam welliht het Gemeente!ijke Vervorsbedrijf herol!etiviseren en is het niet uitgesloten dat oak de gemeente Groningen ht spraakmakende, maar navenant verlislijdende, museum weer in eigen beheer al nemen. Het Rijk al dan wel!iht overwegn om de verelfstandiging van dens weer ongedaan te maken. Maar voor het over is, stroomt er nag heel wat water door de Rijn. Onlangs deed professor Bemelmans-Vide in dit tijdshrift de oproep om Ianger stil te staan bij de vershillende vormen van publiek-privat samenwerking en de risio's van hybriditeit, dat wil eggen het vermengen van publieke en ommeriele waarden in een en deelfd organisatie.' Dit artikl vormt een eerste reatie op dee oproep. DE KWALITEITSOMSLAG Wat verrmdert er, wanneer de overheid een olletieve dienst in de uitverkoop gooit? Ik ie als gevolg van dee ingreep veranderingen op drie niveaus: het eigendom, het personeelsbeleid en de bejegening van de klant. In de eerste plaats gaat het eigendom (de beshikkingsmaht) over de infrastrutuur (het net, het materieel, de entrale verwerkingsinstallatie) over van de staat of een ander openbaar lihaam naar een partiuliere rehtspersoon, met overwegend partiuliere eigenaren (pensioenfondsen, beleggers, bedrijven). Voorafgaand aan de privatisering wen! het geag over de dienstver!ening uitgeoefend door gedeputeerden, wethouders of (gedlegeerd) ambtenaren die rehtstreeks ressorteren onder de btrokken minister. Over hun bsluiten kon verantwoon!ing worden gevraagd door de Tweede Kamer, Proviniale Staten of de gemeenteraad. Na de uitverkoop is het denkbaar dat vrtegenwoordigrs van niet in Nederland gevestigde bedrijvn grate invloed uitoefenen (enkele namen van meerderheidsdeelnemingen om de gedahten te bepalen: An-iva, Ul'C, Bfi, RWE). Wanneer er besluiten worden genomen, al er onder een publiek eigendom vooral aandaht worden bsteed aan 'ventlende rehtvaardighei!', 'unijjrme beshikbaarheid', 'soberheid' en 'produrele orgvuldigheid'. Wanneer er besluiten worden gnomen onder de v(e;eur van partiulier eigendom al er voora! aandaht worden besteed aan vermogensgroei, verliesbeperking, effiieny en kostenbeperking. De tweede verandering is dat het personeel van de uitvoerende lienst niet Ianger kan terugvalln op een overheidswerkgever. In vergelijking met een partiuliere werkgever al een overheidswerkgever veel waarde hehten aan het uit de weg gaan van onj1iten met het overheidspersoneel, aan diploma's, aan het bieden van life-long-employment, en aan het neeretten van een gemiddeld hoog, maar relatief vlak salarisgebouw. Na de privatisering ien wij snel de ontouren van een vrel steiler loongebouw ontstaan. Voor de overstappende topmanagers is dat (in!usief de versnelde pensioenopbouw) natuurlijk erg aantrekkelijk. '" r- 2
3 12 : "" " "' _, "' "" "" :t "' ~ '" r- : Rhalve uitshietrs aan de top van ht salarisgebouw, is er onder het partiuliere wrkgevershap- voor over de arbeidsmarkt dat natuurlijk toestaat- ook een sterker streven naar meer (vaak onvrijwillige) flexibiliteit aan de onderkant van het salarisgebouw: het ogeheten flexwerk. In het private bedrijf wordt a an diploma's ('past pe1jormane') veel minder waarde geheht dan bij de overheid en dmait ht vooral om de atude bijdrage van de individuele werknemr aan het huidige bedrijfwe- sultaat. Het is dan ook eker geen uitondering wanneer na (of bij antiipatie reeds voorafgaam! aan) de privatisering de uitstroom naar veilige parkeerhavens oals wahtgeld, WAOjinvaliditeit en pre-vut signifiant aantrekt. De derde verandering die de privatisering brengt, is een veranderde relatie met het publiek (met de doelgroep). Voor de privatisring worden de diensten verleend op en sobere wije, onform de regels van de geldend wet of de standaardleveringsvoorwaarden. Het motto van de publieke dienstverlening!ijkt te ijn: 'gelijke monniken, glijke kappen'. Natuurlijk ijn er de obligate kortingen voor snioren, studenten en kinderrijke geinnen, maar daarmee hebben we de tariefdi.f.frntiati ook wel gehad. Na de privatisering leveren de dienstverlnende bedrijven - ook wanneer het infeite private monopolisten ijn en de onsument op de quasi-markt weinig heeft in te brengen - diensten aan in allerlei vormen en soorten. De dolgroep wordt gesegmenteerd, en elk segment wordt bediend met en eigen produt-prijs-ombinatie. De tariefs- en produtdir ferentiatie nemen toe. Om de gedahten te bepalen kunnen we denken aan het standaardikenfonds-pakket als exponent van een publiek dienstverleningsaanbod en aan het onoverihtelijke sala mogelijkheden dat de diverse partiulier iektekostenverekemars in de aanbieding hebben als exponent van het aanbod na privatisering. Een e.f.fet van privatisering is dat de betreffnde organisatie al pro- IJCrn de klant sterker aan ih te binden door een breder pakkt aan dienstn aan te bieden.' Als voorbeeld kan worden gedaht aan het uitgebreide orgaanbod van een partiuliere servienat voor ouderen in vergelijking met het wat meer sobere orgaanbod in een aanleunwoning bij een regulier verorgingshuis. DE PARADOX Wat mij fasineert is dat en organisatie (in dit geval de overheid) de produten en diensten waaraan e haar groei en aanien (als vrorgingsstaat) te danken heeft, onder blikken of bloen verkwanselt. Het gaat om een ingrijpend vmndering met verstrekkende gevolgen die aileen tegen hoge kosten weer ongeiaan kan worden gemaakt. Wat it l1ier ahter7 Wat ijn de gevolgen? Wat dot o'n overhidsorganisati wanneer nadat de plannen ijn verweenlijkt het allemaal wat tegenvalt? In de volgende drie pamgrafen al ik dee vragen beantwoorden aan de hand van de eerste empirishe studies die de afgelopen jaren over de effeten van verelfstandiging en privatisering in Nederland ijn vershenen.r. Gelukkig hoeven we voor one beeldvorming over vrlfstandiging en privatisering dus niet meer terug te vallen op de wiskundige moillen van spraakmakende eonomen en op de bedrijfskundige suesverhalen uit de Engelssprekende wreld (bij voorkeur uit: Nieuw-Zeeland of Florida). Bepalend voor de gangbare beeldvorming in ons land is de enthousiasmerend Marktwerking, deregulering en wetgevingskwaliteit (MDW)-propaganda van 11et energieministrie Ministerie van Eonomishe Zaken, de heraut van het Europese marktdenken in
4 CDV I NR 1 I OKTOBER 2 13 Nederland. Bekend ijn daarnaast natuurlijk ook de wat meer tot nadenken stemmnde rapporten van de Algemene Rekenkamer over de ejftn van verlfstandiging, van de Wetenshappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) over de borging van ht publieke belang ('dus over het kind dat niet met ht badwater mag worden weggespoeld') en beshikken wij oak over de rapporten van twee deskundigenommissies (die onder het voorittrshap van Cohen en van Sint) over de risio's van hybride organisatis en privatise ring.- MoTIFVEN om TE VERKOPEN Wat ijn nu motieven om uitverkoop te hem- een onbehersbaar geworden ajhankelijkden? Een eerste motif is het bed rag ineens dat door de verkoop van de aandelen door het over- heidsorgaan wordt verkregen. Dit motief al hebbn gespeeld aan het begin van de tahtiger jaren toen de staat de aandelen DSM verkoht. Ook bgrijplijk, want ton waren de staatsfinanin uit het lood geslagen en was er in de marla voldoende belangstelling voor aandelen DSM. Oak thans speelt dit motief en rol bij gemeenten en provinit's die nag aandeelhou!er ijn van een energibedrijf of kabelnet en die weten dat Ministerie van Eonomishe Zaken en de Huropese Unie d markten binnen afienbar tijd volledig willen 'liberalisern '. Zij vragen ih tlwns niet meer af of e als lagere overheid afstand moeten nemen van hun aandlen. Dat is voor vlen van hen een uitgemaakte aak. De overblijvnde vragen ijn vooral: wat is thans en redelijke prijs en welke private onderneming doet volgens one adviseurs het beste bod. Waarshijnlijk heeft oak bij de verkoop van diverse gmeentelijke kabelnettn aan UPC het inasseren van een bedrag ineens een doorslaggevnd rol gespeeld. Wanneer het bedrag ineens het belangrijkste argument geworden is, betekent dit dat het hier- wat de betrejjende overheidslaag betreft - niet Ianger gaat om een publieke taak. Dat wil niet eggen dat dee bestuurders vaak niet tegelijkertijd van mening ijn dat een hogere overheidslaag (bijvoorbeeld Brussel) wel met nadere regels moet komen en wel al moeten toeien op een goede marktwerking en de naleving van de onessievoorwaanlen. De bestuurslast wonlt daarmee doorgeshovn naar een hoger bestuursniveau, terwijl de verkoopwaanle op het lagere bestuursniveau wordt ginasseerd. Kortom, een stukje entm- lisatie op initiatiefvan de lagere overheid elj Hen tweede motief is dat de overhid af wil van heidsrelatie: het openbare nutsbedrijf is in het verleden een bodemloe put gebleken. Natuurlijk dnken wij vaak dat de aandeelhoudende overheid ht openbar nutsbedrijf stevig in haar greep heeft en jaarlijks enkele miljoenen ovnvinst opstrijkt. Zo'n situatie deed ih in het verleden inderdaad wel eens voor in de energiesetor (de roemruhte gemeentelijke gasbedrijven). Maar het kan ook heel anders uitpakken. Het open bare nutsbedrijf vertoont voortdurend exploitatietekorten en tart elke serieue paging tot finanicle beheersing. We denken dan al snel aan een grootstdelijk vervoersbedriji Tegen o'n ahtergrond is het best te begrijpen dat de gemeent Groningen haar Gemeentelijke Vervorsbedrijf (GVB) in 1998 heeft verkoht aan de Amerikaanse vervoerders, Vanom. Dee privatisering was niet primair bedoeld als de oplossing voor een inhoudelijk vrvoersprobleem, maar voor een politik lastig probleem van terugkerende verantwoordelijkhid voor een slht draaiend organisatieonderdel. Oak in en meer algemeen vrband is gesigna- ;-
5 14 " " : "' " = leerd dat diverse parlementaire enquetes werden gevolgd door het verder op af,tand plaatsn van de onderohte, uitvoerend dienst. Het onderliggende motief is het verkleinen van de politieke verantwoordelijkheid van de minister voor het feitelijk fa len van de betreffende dienst. Door niet Ianger de igenaar te ijn van de uitvoerende dienst kan de overheid ih beperken tot het via de subsidie dan wel de onessie sturen op de hoofdlijn, onder in de volksvertegenwoordiging aangesproken te worden op de details van de uitvoering en de onvermijdelijke reorganisatie. Een derde motief voor privatisering is dat een volledig privaat bedrijf makkelijker de vleugels kan uitslaan in en ander bestuurlijk territoir. Publieke grenen - tussen gemeenten, provinies en Ianden - worden gemakkelijker overshreden met een private jas aan dan met een publiek jas. Een private Koninklijke Posterijen Nederland (KPN) kan met meer eenvoud een dee! van de Slowaaks telefonie overnemen dan een Nederlands staatsbedrijf voor Post, Teleform en Telegrafie. Ht is voor BFI eenvoudiger om in vershillende gemeenten een opdraht te verwerven om afval te mogen inamelen dan voor de milieudienst van en entrumgemeente. Hen milieudienst van een entrumgemeente die opdrahten verwerft in buurgemeentn, wordt soms door de randgemeenten gedwongen in het kurslijf van de Wet Gemeenshappelijke Regelingen (WGR). Dat laatste brengt extra bestuurslasten met ih mee. Oak binnen de Europese Unie ijn de grnen voor private rehtspersonen (overname, verkoop, levrantis) volledig vrij. Er mag immers geen onurrentievervalsing ijn. Heel anders ligt dit voor de oprihting van ommunautaire openbar nutsbedrijven die werken in en of meer EU-lidstaten. Dit wil maar niet lukkn. Om de samensmelting van de Duitse en de Benelux-verkeersleiding mogelijk te makn (een ehte publieke taak, dunkt mij) ijn one oosterburen wel eens van plan geweest om eerst de Duitse verkeersleiding te privatiseren en pas dam-na de samensmelting te bewerkstelligen met de eveneens te privatiseren luhtverkeersleiding in de Benelux. Een vierde motief voor de vrkoop van de aandelen in het nutsbedrijf is het losser maken van de finaniele band tussen overhid en nutsbedrijf om vervolgens tussen de overblijvende nutsbedrijven een ekere onurrentie te bevorderen waarbij de ovrhid op enige af,tand dee marktwerking kan bewaken. Tgenwoordig wil elke overheid graag regisseur ('marktmeester') ijn. Het doel van de marktwerking is het bevorderen van een meer doelmatige bedrijfsvoering en dus lagere tariven per gepresteerde eenlwid produt. Op het spoor ien we dat naast dens, eerst Lover, maar dan nu ook Noordnet wordt toege!aten. Op de elektriiteitsmarkt ien we dat de vier produenten met elkaar moeten gaan onurreren om de gunst van de overblijvende distributeurs. Het doorknippen van de band tussen een voormalig staatsbedrijf en een bevoogdende overheid is een moeiaam proes. Het kan bovendien enige tijd duren voordat ih op de betreffende markt volwaardige tegenspelers aandienen. Een probleem daarbij is dat de ne over/wid wat sneller is om de marktwerking in te voeren dan het andere land. Bovendien is het optredn van de overheid halfslahtig. Het liefst iet men immers dat de eigen dohter (het elf geprivatiseerde bedrijj) o groot en krahtig wordt dat het andere bedrijven kan overnemen. Dat de eigen inwoners ten behoeve van de marktwerking op een grotere ruimtelijke shaal worden geonfronteerd met een partiuliere monopolist nemen de bestuurders dan op de koop toe.
6 CDV I NR 1 I OKTOBER 2 15 Tenslotte komen wij nog wel eens het ideologishe motief tegen waarbij sommige bestuurders menen dat blidsuitvoering door een partiulire organisatie per definitie beter (want meer kostenbewust) is dan publieke uitvoering. En dat- in het verlengde van de verwahtingprivatisering automatish alleiden tot lagere eindtarievn voor de gebruiker, terwijl de eventuele doelmatigheidswinst bijvoorbeeld niet al worden opgeslokt door reorganisatiekosten en additionele salarisstijging voor het topmanagement. EFFECTEN VAN PRIVATISERING Een van de redenen om een staatsmonopolie te vestigen was indertijd dat o van binnenuitdoor het reht de direteur te benoemen - betrouwbare informatie kon worden verworven over het reilen en eilen van het bedrijj Na de volledige privatisering is het iniht bij de overheid in de strategishe planning en de operationele uitvoering van de gprivatiseerde instelling vaak fors gedaald. Soms ontbreekt bij de overheid de inhoudelijke kennis om de wel deglijk geleverde data bedrijfsmatig te interpreteren. Soms ook wordt de informatie te summier aangeleverd. Vaak wordt er eerst geprivatiseerd en wordt daarna pas nagedaht over de informatie die de vroegere overheidseigenaar van het onessiehoudende bedrijf nodig heeft. In de ontraten, beshikkingen en wetgeving heeft de overheid dan veruimd om vast te leggen wlke informatie periodiek door de uitvoerende instantie moet worden aangleverd. Dee omissie doet ih voor ten aanien van de inhoudelijke beleidsprestaties (gereden ritten, vervoerde passagiers, aantal beoekers), maar is nog veel grater ten aanien van gegevens over het interne vermogensheheer en de aanwending van de finanifle hulpbronnen.s Hard onderhandelen over de JinaniCle stromen vindt men in politik Den Haag kennelijk nit erg hique. Dat past ook minder hinnen de vigerende onsensusultuw~ Dat het extern aansturen van een volledig verelfstandigd bedrijj niet makkelijk is, laat de spanningsrelatie tussen de huidige minister van Vrkeer en Waterstaat en het vereljstandigde, nag niet volledig geprivatiseerde, staatshedrijf dr NS ien. Hen tweede aangetroffen effet is dat de verlf standigde nutsbedrijven die straks aan meer onurrentie ullen worden blootgesteld, alvast de kans grijpen om door jitsies een sterker speler op de toekomstig markt te worden waarmee tegelijkertijd ook het aantal onurrenten wordt verkleind. Dee tendens tot verkleining van ht a1.mtal spelers kon worden aangetroffen hij de woningbouwverenigingen.') Na de privatisring begin jaren negentig ijn er o'n vierhondenl elfstandig orporaties door jilsle verdwenen. Er ijn r nog maar evenhonderd over. In de sfer van de vroegere hedrijfsverenigingen en later de uitvoeringsorganisaties soiale verekering heeft ih een vergelijkbaar fusieproes voltrokken. Talloe andere voorbeelden kunnen worden opgesomd, bijvoorbeeld in de energiemarkt. Het tempo en de maatvoering van de shaalvergroting ijn hierbij soms o groot dat van de aanvankelijk gewenste marktwerking hij gehrek aan overblijvend onurrenten niets tereht kan komen. Hen derde effet dat met enige regelmaat lam worden aangetrojfen is dat nu ook buitenstaanders kunnen intervenieren. De markt is nu open voor toetreding door niuwkomers. Soms al dat ijn door de aankoop van een bestaand bedrijj Zo koht BFI bestaande - gemeentelijke en partiuliere - afvalinamelaars. UPC koht bestaande kabelexploitanten " :: "'
7 16 "' op. Arriva maakte ih meester van bestaande busbedrijven in het Noorden en Zuiden des Lands. Slehts bij grate uitondering intervenieren dee buitenstaanders door het investeren in een nieuw net, in een nieuwe entrale vooriening, dus in een ree!e uitbreiding van het aanbod voor de burger. Zo'n aanbodsuithreiding ien wij bijvoorbeeld bij de mobiele telefoni, het bellen naar het huitenland, en in het aanbod van ommeriele tv-signalen. Maar het is eker geen regel dat het aanbod van diensten door privatisering wordt vergroot. Fen vierde effet is dat de geprivatiseerde bedrijvn sterker nog dan in het vrleden proberen om de klanten vast te houden. UiL het verleden wisten we al dat iekenfondsen ook een bovenwettelijke partiuliere iektekostenverekering aanbieden voor hun leden die door inkomensstijging boven de iekenfondsgrens uitkomen. Verrassender ijn de allianties tussen thuisorg, verorgingshuis en verpleeghuis. Een eigentijds 'wooo' biedt een breder dienstenpakket aan dan in ht vrleden voor mog;elijk werd gehouden. Ook in de soial ekerheid iet men allianties tussen aanpalende setoren (arhodienst en uitkeringsadministratie). In bepaalde gevallen is dee portefeuilleverbreding funtioneel en welliht biedt het ook een nuttige vooriening voor de klant. Maar dit is niet altijd het geval. Er ijn beslist pakketverbredingen waarbij men een vraagtken kan plaatsen. Bont maakt de EDON, tlwns ESSENI; het. Men kan ih afvmgen in hoeverre hier nog sprake is van een eonomish juntioneel pakket. Bij de ~DON/ESSFNT tre.ffen wij immers aan: vuilverbranding, reyling, telefonie, gasdistributie, elektriiteitsdistributie, kabelexploitatie, energie-advisering en inassodiensten. Bij o'n opsomming moet ik onwillekeurig denken aan de vroegere OGEM. We ijn hierme gekomen in de sfeer van de kinderiekten: het vij.fde effet. Die kinderiekten horen er natuurlijk bij als ambtelijke staatsbedrijven ommerieel gaan. In de pers kunnen we steeds vee! over dee kinderiekten leen. Om een greep te doen kan worden gedaht aan de verkoop door het Gemeenshappelijk Administratiekantoor (GAK) van de automatiseringstaken aan een partiulier automatiseringsbedrijf waarmee meteen het noodakelijke vernwgen werd gevormd. Ook boeiend was de sherpe salarisstijging voor de topleiding van het Gemeenslwppelijk Administratiekantoor (GAK), tenvijl gelijktijdig een forse reorganisatie en afslanking went doorgevoerd op het uitvoerende vlak. Op het gevaar af straks beshuldigd te worden van populisme, wil ik hier tah oak nog even herinneren aan de sponsoring door NUON van de voetballub Vitesse. Het duurt nag minstens een paar jaar voor de modale voetbalkijker ijn eigen elektriiteitsdistributeur kan kieun. Als het over een paar jaar o ver is, is de kans groot dat NUON al ijn overgenomen door een buiten!ands energiedistributeur, en dus ook een andere merknaam al dragen. De miljoeneninvestering; in naamsbekendheid die tlwns nog steeds niet heeft kunnen rendern, al dan hlijken voor niks te ijn geweest. Hen paar honderd miljon gemeenshapsgeld in de sloot. Zander enige moeite kan dit lijstje met kinderiekten worden uitgebreil. Het opmerkelijke is dat wij oveel over dee kinderiekten te weten komen via de pers. In die in blijven ook geprivatiseen!e nutsbedrijven volop in de shijnwerper staan. Dat is op het eerste geiht vreemd, want de publiekrehtelijke jas is toh uitgetrokken? Bij nader inien is het minder vreemd, want het blijven olletieve voorieningen die ons allen aangaan. We itten allemaal wel eens in de trein
8 CDV I NR 1 I OKTOBER 2 17 ehter afhangen van de onsequentheid waar- of de bus. En we hebben a!lemaal een kabel-, gas- en telefoonaansluiting. Ook al is het geen 'Haagse' politik meer, het blijft voor journalisten 'lonend' om te shrijven over de kwaliteit van de geprivatiseerde nutsvoorieningen. Een laatste effet is dat de klantenkring vee! beter wordt bewerkt dan voor de privatisering. Bij woningbouwverenigingen kan worden aangetoond dat e na de privatisering meer letten op huurders in het betere segment die ouden kunnen overstappen naar de koopmarkt en bovendien een hogere huuropbrengst met ih mee brengen. Klahten van huurders die geen uitweg hebben (die dus 'ingesloten' ijn) worden met een wat lager, meer bedaagd tempo verholpen. "' Opvallend is dat het aanbod van tlfoontarieven, treinkaarten enorm is toegenomen. Enerijds is het reele aantal aanbieders van openbare nutsdiensten aan ht afnemen, maar anderijds is de varieteit in de polisvoorwaarden en in de vormgeving (het ogeheten 'maatwrk') sterk aan het groeien. Dat is en paradoxale ontwikkeling." En dee! van de gesignaleerde ejfeten is natuurlijk gewenst. Dat geldt voor de shaalvergroting, de uitbreiding van het aanbod, de groei van de keuemogelijkhden en de mindr vrijblijvende aansturing van het personeel. Andere, regelmatig gesignaleerde nevenejjeten ijn ongewenst. Dat gldt natuurlijk voor de kinderiekten, maar ook voor bepaalde vormen van uitsluiting (van minder gewenste klantgroepen) en van verkleining van de werkelijke marktwerking (door het afnemen van het aantal aanbieders). Want ook onder privatisering onurreren publieke universiteiten, sholen en woningbouwverenigingen natuurlijk met elkaar. Het is bepaald een paradox dat door de privatisering de feitelijk marktwerking in de soiale woningbouw is afgenomen. CORRECTIES BIJ ONGEWENSTE NEVENEFFECTEN De meest voor de handliggende reatie op een probleem is een paging te repareren. Meestal al die reparatie de vorm aannemen van het intensiveren van het toeiht. Vaak is er eerst een inident nodig voordat de kameraadshappelijke relatie tussen de heren van de overheid en het nutsbedrijf wordt doorbroken. Het duurt een tijdje maar dan worden de toeihtsinstellingen geativeerd. Bijvoorbeeld door de instelling van een Dienst toeiht op de energiemarkt, of de Onafhankelijke Post en Teleommuniatie Autoriteit (OPTA). Vee! al mee de toeihthouders ih opstellen. Wat dat betreft mogen we ons in one polder best we! orgen maken. Want de algemene gedoog- ultuur maakt het voor geprivatiseerde nutsbedrijven erg aannemelijk dat het in de Lage Landen bij de ee toh wel niet o'n vaart al!open. Als we ons in de polder graag willen bedienen van Amerikaanse marktverhoudingen, ullen we toh ook de Amerikaanse onflitultuur moeten overnemen. Wie de strutuur verandert, al ook de ultuur moeten aanpassen. Anders is het evenwiht oek. L:'en tweede orretie is om de privatisering elf ongedaan te maken. De vroegere minister van Soiale Zaken, de Vries, gaf in 1999 een aardig voorbeeld door aan te kondigen de vier geprivatiseerde Uitvoeringsinste!ling (uvi's) weer onder te Willen brengen in een publiek bedrijf Een derde orrtie is om de regelgeving ten aanien van de uitoefening van de betreffende dienst sterk uit te breiden. Dit is hetgeen de WRR in haar reente rapport adviseert. De privatisering leidt dan tot extra regulering. Een vierde orretie is het intrekken van de onessie of de vergunning. Het is een nogal harde atie. Meer iets om mee te dreigen. Zowel de "' :r:
9 , = USZO, als de IBG ijn al eens met dit dreigement geonfronteerd gewest. Oak een woningorporatie in Zuid-Limburg shijnt dee waarshuwing inmiddels ontvangen te hebben. Ten aanien van het noordelijke streekvervoer kan ik mij voorstellen dater in de Proviniale Staten disussies ullen komen om teijnertijd de onessie voor Noordned of ARRNA niet te verlengen. Tah past o'n hard optreden niet in de huidige poldrultuur. De vijfde orretie is dat de rehter het beleid van de volledig geprivatiseerde instelling wat shrper al gaan toetsen dan voor de volledige privatisering. Op ih is dee rehterlijke orretie van geringe betekenis omdat het in de openbare nutssetor vooral gaat om feitelijk handelen en niet om beshikkingen en besluitn. Maar uitsluitingen, afsluitingen, terugvorderingen, boetes en dergelijke lenen ih natuurlijk wel voor een beroep op de onafhankelijk rhter. Met de volledige privatisering is oak het ogeheten 'gekoen-bestuurders-voordeel' weggevallen. De gedahte dat de rehter niet op de stoel mag gaan itten van het demoratish geontrolerde bestuur kan door een publiek staatsbedrijf veel makkelijker met geag worden aangevoerd dan door een valledig geprivatiseent, ommerieel bedrijf Een aardige asus is wat dat btreft de reente uitspraak van de Utrehtse rehter die onlangs een geprivatiseerde thuisorginstlling dwong om laims van klanten te honoreren, hoewel het budget om dee laims te bekostigen niet toereikend was. Het lijkt rop dat de bestuursrehter een private orgaanbieder net o streng tegemoet tredt als welke andere partiulier dan oak. De esde en laatste orretie die ik wil noemen is opmerkelijk omdat hierbij de traditionele omweg via de politik gewoon wordt overgeslagen. Aties onmiddellijk geriht tegen het geprivatiseerde nutsbedrijf maken naar mijn waarneming shool. Interessant vond ik de op de publieksmedia gerihte aties van de ouderenorganisatie ANBO tegen het voornemen van de NS nog meer loketten op te hejjen en nog meer kaartautomaten in te voeren. Dee atie was bepaald suesvol. Reent werd in Gnmingen een atie gevoerd waarin publieksklahten tegen de nieuwe dienstregeling van de busonderneming ARRIVA werden geinventariseerd. Oak hier heeft dit vervoersbedrijf in reatie op dee publieksklahten bepaalde verbeteringen doorgevoerd in de dienstrgeling. Het interessante van dee ontwikkeling is dat in de relatie tussen geprivatiseerde olletieve-nutsvooriening en klantvoorkeuren nu een vorm van olletieve atie optreedt die geriht is op de media, onder voorbijgaan aan de traditionele politik. De grote nutsbedrijven hebben inmiddels in het gehele land een naam te verlieen en ijn dus extra kwetsbaar voor publieksaties. Oat maakt e responsief Dr. Mihie! Herweijer is hoogleraar in de vakgroep bestuursreht en bestuurskunde van de Rijksuniversiteit Groningen Noten F.M. van der Meer en L.J. Roborgh, ;\mbtenaren in Nederland, aademish proet: shrift, tabel 3.24, Leiden p.93, F.M. van der Meer en L.J. Roborgh, Ambtenaren in Nederland, pp.92-97, Leiden 1993; Hans Weggemans, Astrid Koek en Annt
10 CDV I NR 1 I OKTOBER 2 19 Hunderman, Trndrapport arbeidsmarkt hinnnlands bestuur, CAB, Groningen M.S. de Vries, Het idee van beleidsgeneraties, Bleidswetenshap, 1999, nr.3, pp M.L. Bemelsmans-Vide, Zelfregulering: opdraht en uitwerking van een bestuursfilosofie, Christen Demnratishe Vrrknningen, nr.1, 2, pp Tao Brandsen, Jasper van den Brink en Kim Putters, Klant in de knel: de elfvernietiging van soiale markten, Puhliek Managemenl, nr. 4, 2, p.l C.H.G. Voogd, Subsidie verorgd?, proefshrift, Den Haag 2; G.M. Kuiper, Finanii'l wntrole op elf,tandige hestuursnrganen, proef s hrift, Deven ter 1999; J.V. Groenenlijk, Overheidsinvloed in het open/mar vervoer, proefshrift, Den Haag 1998; J.J. Sylvester, De praktijk van privatisering, proefshrift, Den Haag 2; H.J. ter Bogt, Managementontrol en verelfstandiging, proefshrift, Groningen 1995; Hans de Bruijn, Ernst ten Heuvelhof en Heleen de Vlaam, 'Interonnetiegeshillen en le rol van de overheid: Tussen inhoud en proes', Beleidswtenshap, j rg.l2, nr.4, deember ARK, Toeiht op uitvoering publieke taken, TK , nrs.1-2, 1998; WRR, Het borgen va 11 publiek blang, Den Haag, 2; Commissi-Cohen, Markt en overheid, TK 24 36, nr.45, 1997; Commissie-Sint, Vemntwoord verlfstandign, TK 21 42, nr.19, G.M. Kuipers, Finonide ontrole op elfstandige hestuu rsorga nen, Deventer 1999, pp Tao Brandsen, Jasper C. van den Brink en Kim Putters, De klant beklemd: Conurrentie in de uitvoering van soiaal bleid, Rekidswetenshap, jrg.14, nr.l, Ibid. 11. Ibid. 7 "
Datum 8 november 2012 Onderwerp Beantwoording kamervragen over de toegang van de VS tot data in de cloud
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den
Nadere informatieKerngegevens Arbeidsmarktagenda oktober 2017 MEEST GESTELDE VRAGEN. Aan het werk. voor ouderen!
Kerngegevens Arbeidsmarktagenda 2023 oktober 2017 MEEST GESTELDE VRAGEN Aan het werk voor ouderen! KERNGEGEVENS ARBEIDSMARKTAGENDA 2023 AAN HET WERK VOOR OUDEREN! Interessant voor bestuur beleid uitvoering
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag. Datum 15 maart 2010 Betreft Kamervragen Kruidvat
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag FM/2010/3544 U Uw brief (kenmerk) 2010Z03508 2010Z03659 Datum 15 maart
Nadere informatieWerken in een andere sector of branche: iets voor u?
Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of
Nadere informatieAan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief
Nadere informatiezittingsjaar 2011-2012 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie
vergadering C231 WON21 zittingsjaar 2011-2012 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie van 16 mei 2012 2 Commissievergadering nr. C231 WON21 (2011-2012) 16
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage. Datum 22 november 2010
> Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal voor Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den
Nadere informatieBeantwoording vragen bericht OPTA waarschuwt ondernemers voor ongewilde telefonie overstap
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag
Nadere informatieFLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2
FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van
Nadere informatieDe consument in de economische theorie
5 De onsument in de eonomishe theorie TOEPASSING 5.1 Tot tien leren tellen (p. 95) Beargumenteer op basis van deze empirishe kennis waarom wél voorspellingen kunnen worden gedaan over het keuzegedrag van
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieModel van de logische niveaus
Model van de logishe niveaus 3 Logishe niveaus van Dilts De logishe niveaus van Dilts geven een ondersheid in niveaus aan waarop doelen stellen, visie en missie op het persoonlijke vlak zih afspelen. Hierdoor
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 24 036 Marktwerking, deregulering en wetgevingskwaliteit Nr. 364 BRIEF VAN HET PRESIDIUM Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieDe maatschappelijl{e onderneming in de gezondheidszorg
CDV I NR 7.8.91 THEMANUMMER 2000 De maatschappelijl{e onderneming in de geondheidsorg PROF.MR.DR. J.P. BALKENENDE EN G. DOLSMA > "" "' 0 "' " Een duuraam, toekomstbestendig en solidair stelsel dat voor
Nadere informatieOVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT
E-blog OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT Reeks: bestuurders over vitaliteit Colofon: einde artikel Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate
Nadere informatie2016D22881 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG
2016D22881 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG De vaste commissie voor Financiën heeft op 2 juni 2016 een aantal vragen en opmerkingen voorgelegd aan de Minister van Financiën over zijn brief
Nadere informatieToespraak staatssecretaris H.A.L. van Hoof bij de opening van de miniconferentie O&O-fondsen op 10 september 14.00u in Den Haag
Toespraak staatssecretaris H.A.L. van Hoof bij de opening van de miniconferentie O&O-fondsen op 10 september 14.00u in Den Haag Welkom, blij dat u er bent. Uit het feit dat u met zovelen bent gekomen maak
Nadere informatieVoorzitter. In de bijlage vindt u nader uitgewerkte onderzoekvragen en alsnog de overige relevante stukken.
Voorzitter Aan de Sociaal-Economische Raad t.a.v. de voorzitter, dr. A.H.G. Rinnooy Kan Bezuidenhoutseweg 60 2594 AW Den Haag Den Haag, 25 november 2008 Geachte heer Rinnooy Kan, Jft ht [vjfyji&wusi (
Nadere informatieSpeech van Minister Henk Kamp van VROM op de manifestatie Heilige Huisjes in Rotterdam op zaterdag 5 oktober 2002.
Speech van Minister Henk Kamp van VROM op de manifestatie Heilige Huisjes in Rotterdam op zaterdag 5 oktober 2002. Dames en heren, Veel mensen dromen ervan om zelf een huis te ontwerpen en te bouwen. Wie
Nadere informatieInleiding. Esther Mulder Petra Bergsma Schiphol, 26 juni 2014
Inhoud Inleiding... 2 1. Het ontstaan van het idee D@T@POORT... 3 2. Wat is de D@T@POORT... 4 2.1 Verbinden... 4 2.2 Informeren... 5 2.3 Profileren... 6 2.3 Een begrip voor Amsterdam: D@T@POORT... 6 3.
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA s-gravenhage
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA s-gravenhage Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieVragenlijst Depressie
Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best
Nadere informatieOverstappen op VoIP i.c.m. Online Dashboard.
Overstappen op VoIP i.c.m. Online Dashboard. Online Dashboard is de nieuwe dienst van WeTalk Telecom gebaseerd op hosted PBX IP telefonie. Overstappen op VoIP is voor veel organisaties al snel lonend.
Nadere informatieGlobalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS
Globalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS door Myriam Vander Stichele (SOMO) Presentatie voor het Belgisch Sociaal Forum Brussel, 21 september 2002 1. Privatisering
Nadere informatieOmnibus 88 SP: GVB-referendum
Omnibus 88 SP: GVB-referendum In opdracht van: de gemeenteraadsfractie van de SP Projectnummer: 12057 Jessica Greven Dr. Willem Bosveld Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal 300 Telefoon 020 251 0330 Postbus
Nadere informatieEvaluatie project webshop 2.0
Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk
Nadere informatieAlleen samen maken we Nijkerk mooier
Woningstichting Nijkerk De klant staat centraal. Je kunt geen ondernemingsplan openslaan, of je stuit op deze missie. Zet je de klant centraal door in zijn schoenen te gaan staan? Dat is een goed begin,
Nadere informatie'Gratis' mantelzorg (m/v)
'Gratis' mantelzorg (m/v) Presentatie Eelco Wierda bij NVR-expertmeeting 'Gendersensitief beleid bij gemeenten' 11 juni 2015 Vorig jaar ben ik mij vanuit Atria als Kenniscentrum voor Emancipatie verder
Nadere informatieLiberalisering spoorvervoer
Liberalisering van het reizigers vervoer per spoor in Nederland Ton Spaargaren Provincie Gelderland Brussel, 24 april 2008. Voor uw beeldvorming Inwoners Oppervlakte 16,4 miljoen 41.528 km2 Voor uw beeldvorming:
Nadere informatieQredits bestaat vijf jaar. Dat is een felicitatie waard: in de eerste. plaats natuurlijk aan Qredits en haar medewerkers die deze
(GESPROKEN WOORD GELDT) Majesteit, dames en heren! Qredits bestaat vijf jaar. Dat is een felicitatie waard: in de eerste plaats natuurlijk aan Qredits en haar medewerkers die deze organisatie in korte
Nadere informatiePlan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein
Plan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein Gemeente Bronckhorst, 23 augustus 2016 1. Aanleiding We willen het beleidsplan Sociaal Domein 2015-2018 gemeente Bronckhorst tussentijds
Nadere informatieJong en oud door dezelfde trend gegrepen. Siegwart Lindenberg en René Veenstra
Jong en oud door dezelfde trend gegrepen Siegwart Lindenberg en René Veenstra Jongeren jagen steeds meer materiële genoegens na zonder dat ouders ingrijpen. Om de lieve vrede in huis te bewaren, zwichten
Nadere informatieSpreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013
Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 Welkom allemaal! Om te beginnen fantastisch dat we met zo n grote groep en uit diverse geledingen hier bij elkaar zijn
Nadere informatieDebat: Nationalisering of privatisering?
Debat: Nationalisering of privatisering? Korte omschrijving werkvorm: Uw leerlingen leren wat een collectieve voorziening is. Doorgaans worden collectieve voorzieningen in Nederland door de overheid gefinancierd,
Nadere informatieBestuurlijke planning en control en concernsturing
Miniconferentie 19 september 2003 Bestuurlijke planning en control en concernsturing Respons voor provincies Hoe sluit de ambtelijke cyclus aan op de bestuurlijke? Wat is de balans tussen sturing en verantwoording?
Nadere informatieCIVIC CROWDFUNDING VOOR EINDHOVEN
Raadsnummer 15R6401 CIVIC CROWDFUNDING VOOR EINDHOVEN Inleiding Crowdfunding is een vorm van financiering voor projecten en ondernemingen. Een grote groep mensen legt een klein bedrag in om een project
Nadere informatieabcdefgh De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG Geachte voorzitter,
abcdefgh De voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Contactpersoon Datum 30 november 2006 Ons kenmerk DGP/MDV/U.06.03210 Onderwerp Leerwerktraject voor het contractvervoer
Nadere informatieOp de foto is een bord te zien van een doner kebab tent bij het station van hoofddorp. Op dit bord hebben ze geprobeerd te communiceren met de
Op de foto is een bord te zien van een doner kebab tent bij het station van hoofddorp. Op dit bord hebben ze geprobeerd te communiceren met de mensen, maar naar mijn mening komt dit niet goed over bij
Nadere informatieBeleidsregel Deskundigheid dagelijks beleidsbepalers artikel 4:9 en 5:29 Wft
AFM Beleidsregel Deskundigheid s artikel 4:9 en 5:29 Wft Beleidsregel Wet op het financieel toezicht 08-01 van de Stichting Autoriteit Financiële Markten van 24 maart 2008 inzake de deskundigheid van s
Nadere informatieMet het Eurotarief worden internationale mobiele gesprekken minder duur in de Europese Unie: gebruiksaanwijzing voor roaming
MEMO/07/251 Brussel, 25 juni 2007 Met het Eurotarief worden internationale mobiele gesprekken minder duur in de Europese Unie: gebruiksaanwijzing voor roaming De verordening van de Europese Unie (EU) inzake
Nadere informatiede aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.
Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.
Nadere informatie7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER)
E-blog 7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER) In leidinggeven Er zijn 7 interessante ingrediënten voor leidinggevenden om uit hun medewerkers te halen wat er in zit en hun talent
Nadere informatieHet is goed om het grote belang van die rol hier te midden van u, de gemeenteraadsleden, nog maar eens te onderstrepen.
Toespraak van Commissaris van de Koning Ank Bijleveld-Schouten bij de eedaflegging en installatie van mevrouw Ellen Nauta-van Moorsel als burgemeester van Hof van Twente op woensdag 15 mei 2013 Burgemeester
Nadere informatieEuropa in de Tweede Kamer
Europa in de Tweede Kamer Europa krijgt steeds meer invloed op het dagelijks leven van haar burgers, ook in Nederland. Daardoor lijkt het soms alsof de nationale parlementen buiten spel staan. Dat is niet
Nadere informatiePRAKTISCH CONSUMENTENRECHT
PRAKTISCH CONSUMENTENRECHT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Over het kopen en verkopen van dieren leven vele vragen. Die
Nadere informatie10 grootste ergernissen. Hein Albeda
10 grootste ergernissen Hein Albeda Wij ergeren ons aan elkaar Gebrek aan normen en waarden in de samenleving. Reclamespotjes. Hoge prijzen artikelen/prijsverhogingen Zinloos geweld. Vandalisme. A-sociaal
Nadere informatieOpeningstoespraak Staatssecretaris Teeven tgv symposium Buiten winnen is binnen beginnen. Soesterberg, Detentiecentrum Zeist, 20 november 2014
Openingstoespraak Staatssecretaris Teeven tgv symposium Buiten winnen is binnen beginnen. Soesterberg, Detentiecentrum Zeist, 20 november 2014 Dames en heren, Op Youtube staat een alleraardigst filmpje.
Nadere informatiegemeente Eindhoven Raadsvoorstel Wijziging Algemene Subsidieverordening Eindhoven- social return
gemeente Eindhoven Inboeknummer 14bst00009 Beslisdatum B&W 14 januari 2014 Dossiernummer 14.03.252 Raadsvoorstel Wijziging Algemene Subsidieverordening Eindhoven- social return Inleiding Iedereen moet
Nadere informatiePresentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatieSamenvatting herziene Woningwet
Samenvatting herziene Woningwet 1. Algemeen De Tweede Kamer stemde op 5 juli unaniem in met de herziening van de Woningwet. In het najaar van 2012 wordt het wetsvoorstel door de Eerste Kamer besproken.
Nadere informatieVoorwoord 7 Inleiding 11
Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 11 1. Klanttevredenheid volstaat niet 13 2. De verkoper centraal 23 3. Wat is klantknuffelen? 31 4. Het knuffelhormoon 41 5. Praktische knuffeltips 49 6. Het knuffelonderzoek
Nadere informatieKlantmeting Bijzondere bijstand. Onderzoek in het kader van Ontwikkelagenda AmSZ
Klantmeting Bijzondere bijstand Onderzoek in het kader van Ontwikkelagenda AmSZ Gemeente 's-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Oktober 2010 1 Samenvatting In september en oktober 2010 heeft
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde.
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde. Dames en heren, Het is een mooie gewoonte om een boom te planten om een ingrijpende
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieAllereerst wil ik de organisatoren van deze dag, de Stichting Lezen en Schrijven
Toespraak staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid tijdens het bedrijvencongres Samen scholen, pure winst! op 11 september 2009 in Eindhoven. Dames en heren, Allereerst wil ik de
Nadere informatieWijziging van de Wet op de kansspelen in verband met de modernisering van het speelcasinoregime
Wijziging van de Wet op de kansspelen in verband met de modernisering van het speelcasinoregime Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje- Nassau, enz. enz. enz.
Nadere informatieMet plezier heb ik de uitnodiging aangenomen hier vandaag te spreken.
De gesproken tekst geldt. Toespraak van drs. A.Th.B. Bijleveld- Schouten, commissaris van dekoningin in de provincie Overijssel, bij de Nieuwjaarsbijeenkomst van TSE Overijssel, op donderdag 27 januari
Nadere informatieBesluit van. Hebben goedgevonden en verstaan: ARTIKEL I. Het Besluit personenvervoer 2000 wordt als volgt gewijzigd:
Besluit van tot wijziging van het Besluit personenvervoer 2000 in verband met de ingangsdata van de aanbestedingsverplichting in het openbaar vervoer en de verlenging van de maximale concessieduur Op de
Nadere informatie1.1 Ik weet precies hoe ik verzekerd ben
Verzekeringen In hoeverre ben je het (on)eens met de volgende stellingen? 7 6 1.1 Ik weet precies hoe ik verzekerd ben 57% (n=535) 5 4 3 14% 1 Zeer mee eens Mee eens Neutraal Mee Zeer mee Zeer mee Ja,dat
Nadere informatieMINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP
MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Nr. WJZ/2005/30013 (3764) (Hoofd) Afdeling DIRECTIE WETGEVING EN JURIDISCHE ZAKEN Nader rapport inzake het voorstel van wet houdende wijziging van de Wet
Nadere informatieDe staatssecretaris had dit graag meegemaakt. Maar helaas is haar agenda in haar eerste week overvol met andere belangrijke zaken.
Speech van Jeroen Fukken, directeur OV en Spoor, bij het Railforum Jaarcongres, Den Haag, 8 november 2012. Dames en heren, Allereerst van harte gefeliciteerd! Railforum bestaat 20 jaar en dat mag gevierd
Nadere informatieWijziging Uitvoeringsinstructie 12 Tijdelijke Verhuur naar aanleiding van de wijzigingen in de Leegstandwet d.d. 1 juli 2013(3B, 2014, 179)
GEMEENTEBLAD Nr. 65220 17 november Officiële uitgave van gemeente Amsterdam. 2014 Wijziging Uitvoeringsinstructie 12 Tijdelijke Verhuur naar aanleiding van de wijzigingen in de Leegstandwet d.d. 1 juli
Nadere informatieRijkswaterstaat Maaswerken t.a.v. Postbus 1593 6201 NB Maastricht. Geachte,
Directie Regionale Zaken Rijkswaterstaat Maaswerken t.a.v. Postbus 1593 6201 NB Maastricht uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 06-04-2006 DMW 2006/2196 DRZZ 06-2626/GV 20-07-2006 onderwerp doorkiesnummer
Nadere informatieDossier opdracht 5. Kijk op leerlingen en leren
Dossier opdracht 5 Kijk op leerlingen en leren Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 19 januari, 2008 Samenvatting Als voorbereiding op onze baan in
Nadere informatieVragenlijst effectmeting herindeling gemeenten provincie Zuid-Holland
Vragenlijst effectmeting herindeling gemeenten provincie Zuid-Holland De Rijksuniversiteit Groningen (RuG) en Berenschot onderzoeken in opdracht van de provincie Zuid-Holland gemeentelijke herindelingen.
Nadere informatieDeze cirkel bestaat uit vijf stappen die u kunt doorlopen om uw wervingscampagne systematisch op te zetten. Waar wil je vrijwilligers voor werven?
Werving U wilt nieuwe vrijwilligers werven. Mensen die één keer aan een actie meedoen, mensen waar u af en toe een beroep op kunt doen, of mensen die voor langere tijd willen meewerken. U wilt hen in elk
Nadere informatiehiermee bezig te houden. TEKST MIRJAM JANSSEN
Centrum helpt scholen en kinderopvang Nieuw kennis voor bouwen 20 podium maart 2012 om huisvestingszaken goed af te wikkelen centrum en renoveren Mede op aandringen van de PO-Raad krijgen school besturen
Nadere informatieHoofdstuk 5 - Tabellen, grafieken, formules
Hoofdstuk 5 - Taellen, grafieken, formules ladzijde 130 V-1a d De grafieken van de grond en de luht vertonen veel grotere temperatuurshommelingen dan de grafiek van het water. De grafiek van de grond omdat
Nadere informatie16 december 2014 Toekomst inzameling huishoudelijk afval Peter Verbaas 0180-698767 p.verbaas@barendrecht.nl -- 118580 -- --
RAADSINFORMATIEBRIEF Aan De Gemeenteraad van Albrandswaard Datum Betreft Contactpersoon Doorkiesnummer Email Bijlage(n) Ons kenmerk Uw kenmerk CC 16 december 2014 Toekomst inzameling huishoudelijk afval
Nadere informatieSamen aan de IJssel Inleiding
Samen aan de IJssel Samenwerking tussen de gemeenten Capelle aan den IJssel en Krimpen aan den IJssel, kaders voor een intentieverklaring en voor een onderzoek. Inleiding De Nederlandse gemeenten bevinden
Nadere informatieMijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar
Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Gebaseerd op ervaringen die ik opdeed in meer dan 10 verschillende ziekenhuizen Mirjan van der Meijden Zorginformatisering Vooraf In
Nadere informatieOCV trucks. Een lange natte en winderige winter is net voorbij en iedereen is dan ook weer blij.
OCV trucks Oldtimer Contactgroep Veluwe Stroe, april 2016 Verslag van de lenterit 2016. Een lange natte en winderige winter is net voorbij en iedereen is dan ook weer blij. Wat duurt dan zo n winterperiode
Nadere informatieJuridische medewerker
28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...
Nadere informatie2. Het college werkt bij de uitvoering van het eerste lid, onderdeel a, samen met het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen.
Artikel 7. Opdracht college 1. Het college: a. ondersteunt bij arbeidsinschakeling: 1. personen die algemene bijstand ontvangen, 2. personen als bedoeld in de artikelen 34a, vijfde lid, onderdeel b, 35,
Nadere informatiePlan van aanpak huishoudelijke hulp toelage gemeente Oisterwijk
Plan van aanpak huishoudelijke hulp toelage gemeente Oisterwijk Betreft : Aanvraag huishoudelijke hulp toelage (HHT) Voor : Ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport Van : Gemeente Oisterwijk Contactpersoon:
Nadere informatieZELF EEN WEBLOG MAKEN
ZELF EEN WEBLOG MAKEN Kristof De Loose ICT-coördinator GBS De Waterleest Eppegem GBS De Pimpernel Zemst-Laar Zelf een weblog maken - 1 - Kristof De Loose INHOUD Inleiding 2 Wat is een weblog? 3 Waarom
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018. 2500 EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directoraat-Generaal Wonen en Bouwen Directie Woningmarkt Turfmarkt
Nadere informatieZienn gaat verder. Jaarplan 2014
Zienn gaat verder Jaarplan 2014 Een verhaal heeft altijd meer kanten. Zeker de verhalen van de mensen voor wie Zienn er is. Wij kijken naar ál die kanten. Kijken verder. Vragen verder. Gaan verder. Zo
Nadere informatieDe volgende alinea wordt toegevoegd in de inleiding van hoofdstuk 7 van de Beleidsregels Ontslagtaak UWV (Bedrijfseconomische redenen):
Uitvoeringsinstructie UWV De volgende alinea wordt toegevoegd in de inleiding van hoofdstuk 7 van de Beleidsregels Ontslagtaak UWV (Bedrijfseconomische redenen): Sinds enige tijd komt het voor dat werkgevers
Nadere informatieDe accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs
De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs Aanleiding Op 13 november 2015 publiceerde de NBA haar consultatiedocument De accountant en het bestuursverslag: Verder kijken dan de jaarrekening.
Nadere informatieBeleving op Schiphol
Beleving op Schiphol Schiphol wil Europe s preferred airport zijn. Dat lukt aardig: onze nationale luchthaven is ook dit jaar weer verkozen tot de beste van Europa en tot de nummer drie op de wereldranglijst.
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage AV/KO/2004/19004
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon
Nadere informatieOP ZOEK NAAR JE EERSTE WONING? DE STARTERSLENING MAAKT HET MOGELIJK
OP ZOEK NAAR JE EERSTE WONING? DE STARTERSLENING MAAKT HET MOGELIJK EEN EIGEN HUIS WIE DROOMT DAAR NIET VAN? De zoektocht naar een eigen woning is leuk, maar er komt wel veel uitzoekwerk bij kijken. Belangrijke
Nadere informatieVoorstel Instemmen met de Vaststellingsovereenkomst inzake terugbetaling commanditair kapitaal en toetreding tot STIVAM II
Aan de gemeenteraad Agendapunt Roden, Onderwerp Nieuw contract voor de verwerking van restafval met de VAM c.a. Voorstel Instemmen met de Vaststellingsovereenkomst inzake terugbetaling commanditair kapitaal
Nadere informatie13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl
13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met
Nadere informatieT-Mobile biedt 4G voor alle smartphones, dus ook de iphone 5
T-Mobile biedt 4G voor alle smartphones, dus ook de iphone 5 Samen Meer Bereiken Een netwerk voor mobiele telefonie is nooit af. T-Mobile volgt het gebruik en de prestaties van het mobiele netwerk op de
Nadere informatieConcept Raadsvoorstel
Concept Raadsvoorstel Aan de raad van de gemeente Sliedrecht Sliedrecht, Onderwerp: Voortzetten verstrekking van startersleningen. Voorgesteld besluit 1. In te stemmen met overboeken van 210.000 van de
Nadere informatieRapport. Eigen regie en zelfredzaamheid ; een enquête onder senioren
Rapport Eigen regie en zelfredzaamheid ; een enquête onder senioren Woerden, juli 2014 Inhoudsopgave I. Omvang en samenstelling groep respondenten p. 3 II. Wat verstaan senioren onder eigen regie en zelfredzaamheid?
Nadere informatie1. Samenvatting. 2. Inleiding. 3. Informatie. Agenda nr.7c
Agenda nr.7c Onderwerp: Informatieve notitie betreffende de aanvraag Huishoudeljike Hulp Toelage Peel 6.1 Soort: Informatieve notitie Opsteller: M. Peijnenburg Portefeuillehouder: Zaaknummer: SOM/2014/012164
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 32b van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 5380 9 april 2010 Beleidsregels UWV pilot plaatsingssubsidie 30 maart 2010 Het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen,
Nadere informatieConsumenteninformatie van de Autoriteit Financiële Markten. Loop geen onnodig risico. Verstandig beleggen
Consumenteninformatie van de Autoriteit Financiële Markten Loop geen onnodig risico Verstandig beleggen Voor wie is deze folder? Deze folder is voor iedereen die wil beleggen. In Nederland zijn er 1,5
Nadere informatieWelke hoofdlijnen? ISO inventariseert instemmingsrecht hoofdlijnen begroting
Welke hoofdlijnen? ISO inventariseert instemmingsrecht hoofdlijnen begroting Mei 206 Inhoud Inhoud... Aanleiding... Duidelijkheid over hoofdlijnen?... Medezeggenschapsreglement... 5 Investeringen... 6
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG..
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Hoger Onderwijs en Studiefinanciering IPC 2250 Rijnstraat 50 Den Haag
Nadere informatieAfschrift: provincie Gelderland en Arriva Bijlage: klacht reiziger
Syntus t.a.v. de heer C. Anker Directeur Postbus 297 7400 AG DEVENTER Uw kenmerk: Uw datum: Ons Kenmerk: RGS451 Onderwerp: Incheckpaaltjes Afschrift: provincie Gelderland en Arriva Bijlage: klacht reiziger
Nadere informatieToespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009. Dames en heren,
Toespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009 Dames en heren, Een maand geleden mocht ik in Utrecht samen met vertegenwoordigers van 47 Europese landen
Nadere informatiemi ALTIJD NIJMEGEN Onafhankelijke Nijmeegse Partij Zwanenveld 65-03 6538 RV Nijmegen KvK 09181463
Onafhankelijke Nijmeegse Partij Zwanenveld 65-03 6538 RV Nijmegen KvK 09181463 W: www.onafhankelljkenijmeegsepartij.nl E: info@onafhankelijkenijmeeg$epartij.nl T: @ONP_Nljmegen Nijmegen, maandag 28 ol
Nadere informatieInformatie over de Autoriteit Financiële Markten. Een kennismaking. Wat doet de AFM?
Informatie over de Autoriteit Financiële Markten Een kennismaking Wat doet de AFM? Wie is de AFM? AFM is de afkorting voor Autoriteit Financiële Markten. De AFM is de gedragstoezichthouder op de financiële
Nadere informatie