Stofwisseling & Water- en Zout Huishouding I
|
|
- Marina Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Stofwisseling & Water- en Zout Huishouding I I Morfologie Tractus Digestivus II Leverfuncties en Lipidenmetabolisme III Secretie en Absorptie IV V VI Eiwit- en Aminozuurmetabolisme De Nier: Morfologie en Hemodynamica Osmo- en Volumeregulatie Stofwisseling & Water- en Zouthuishouding I 1
2 I Morfologie Tractus Digestivus Algemene bouw tractus digestivus Specifieke bouw tractus digestivus Oesophagus meerlagig onverhoornend plaveiselepitheel + glandulae propriae in submucosa. Cardiaklieren nabij de maag; productie HCL. Maag Dunne darm Dikke darm Fovelae; afvoergang. Eenlagig epitheel met slijmnapcellen (apicaal granula). Maagkliertje (onder isthmus) - Stamcellen (halsgebied: regeneratie beide zijden) - Halscellen - Wandcellen (HCl + intrisic factor; opname VB-12; cel, intracellulair caniculi) - Hoofdcellen (pepsinogeen, lipase) - Entero-endocriene cellen (basaal granula, zwarte korrels). Plicae, villi + crypten en microvilli. Zowel enterocyten als slijmbekercellen in epitheel. - Entero-endocriene cellen (serotonine, stimulatie darmperistatiek) - Paneth cellen (met apicaal lysozym: bacteriën verwijderen) - Stamcellen (onderin crypte): regeneratie een kant op. Klieren van Brünner in duodenum submucosa (neutraliseren ph) alleen crypten, hogere verhouding slijmbekercellen:enterocyten(1:3) Galblaas: eenlagig cilindrisch epitheel met laterale digitaties voor water resorptie. Geen muscularis mucosae. Geen slijmbekercellen. G-cellen: gastrineproductie; zet corpusklieren aan tot secretie. In maag + duodenum. Bouw hepar Fat storing cell: in ruimte van Disse: productie reticuline, opslag vitamine A in vetdruppels. Cell van Von Kupffer: in lumen sinusoïde, vast aan endotheel, uitsteeksels voelen aan erytrocyten, macrofaag van de lever, controle binnenstromende portale bloed. Pitcel: wand sinusoïd, met lymfocyten met granula, geactiveerde Natural Killer cel. 2
3 II Leverfuncties en Lipidenmetabolisme Vetzuren Linolzuur (omega 6) en Linoleenzuur (omega 3) dubbele binding na Delta C-10, dus essentieel; productie eicosanoïden (prostaglandines, thromboxanen, leukotrienen) Proces Lipogenese Lipolyse Wanneer Proces Koolhydraat opname groter dan nodig, teveel omzetten in vetzuren Reductieproces: opnemen van elektronen Afbreken van vetzuren Oxidatieproces: afstaan van elektronen Energievoorziening* NADPH NADP + + H + + 2e - NAD + + H + + 2e - NADH Plaats Cytoplasma Mitochondriën *met P = anabool, p voor productie. Zonder p is metabool. Beta-oxidatie: afbreken vetzuren tot acetyl-coa: steeds 2 C-atomen afgeknipt, dus palmitinezuur (C16) kan 7x worden geknipt waarbij 7 NADH (x2,5 ATP) en 7 FADH2 (x1,5 ATP) vrij komen (totaal 28 APT). Er ontstaan totaal 8 Acetyl-CoA (x10 ATP) die de CZC in gaan. (80 ATP + 28 ATP = 108 ATP) Glucose: C6: 2x knippen, dus 2NADH, 2 FADH2, 3 Acetyl-CoA: 38 ATP. Meer glucose = meer Acetyl-CoA: carboxylatie door ACC (acetyl-coa carboxylase) en daardoor ontstaat een palmitine (vetzuur). Tijdens langdurig vasten: Vetzuurafbraak voor energie, gaat CZC in voor gluconeogenese. OAA raakt op als aminozuurtoevoer uit spieren minder wordt, waardoor Acetyl-CoA niet meer de CZC in kan en er een ophoping ontstaat. Moet worden omgezet in ketonlichamen voor energie: hersenen gebruiken dit als brandstof. Cholesterol Opnametransporter apicaal enterocyt, geremd door ezetimibe. (werkt niet cholesterol verlagend, want lichaam zal dan meer cholesterol produceren.) Cholesterol-ester: cholesterol + aan de OH-groep een vetzuur, geproduceerd door LCAT (plasma) en ACAT (in cel), dit kan worden opgenomen door HDL. Cholesterolsynthese: in lever, darm, bijnierschors, gonaden: acetyl-coa beginstof, reductieproces (zie hierboven), HMG-CoA snelheidsbepalende stap, door statines geremd (wel cholesterol verlagend, want minder intracellulair cholesterol: LDL receptoren actief: minder LDL in plasma) Galzuren Galzuursynthese: cholesterol beginstof 1. Carboxylering: 3 C-atomen vervangen door carboxylgroep 2. Hydroxylering door 7α-hydroxylase; snelheidsbepalende stap 3. Conjugatie: COOH vervangen door Glycine (NH-COOH) of Taurine (NH-SO 3 H) Cholestyramine: bindt galzuren (remt enterohepatische circulatie), hierdoor verhoogde afgifte via ontlasting. Normaal secundaire galzuren (omzetting van primair door bacteriën) terug naar lever, kan nu niet. Dus verhoogde productie galzuren uit cholesterol en verlaagde cholesterol concentratie. Hierdoor verhoogde expressie LDL receptor. 3
4 Digestie en opname lipiden 1. De galblaas wordt geleegd door Hepatocrinine en Cholecystokinine. 2. Galzouten + TAG vormen door amfipatisch karakter galzouten mixed micellen: kleiner dan vetdruppels, belangrijk voor vertering. 3. Lipase zorgen voor afbraak 4. Vetzuren en andere afbraakproducten opgenomen door enterocyten via diffusie a. < 10C-atomen en glycerol: gebonden aan albumine, diffusie. Meteen naar poortader. b. > 12C-atomen: vormen TAG s op RER, reactie vervolg zie hieronder: - Vormen chylomicronen met fosfolipiden, cholesterol en apolipoproteïne voor vervoer naar lever. Door thoracic duct (lymfekanaal) naar bloedbaan (dus eerst hele lichaam door) - LPL (lipoprotein lipase) in capillair zorgt voor afbraak zodat vetzuren opgenomen kunnen worden. Wat overblijft is de chylomicron remnant die door LDL receptor weer wordt opgenomen door de lever. - Lever herpakt cholesterol en vetzuren in VLDL - Door LPL hydrolyse TAG s waardoor IDL ontstaat - Door HTGL verdere hydrolyse waardoor LDL ontstaat LDL en IDL nemen cholesterol op uit HDL in ruil voor TAG s mbv cholesterol actyltransferase protein. LDL en IDL worden opgenomen door lever en lysosomale enzymen komt cholesterol weer vrij is cytoplasma. Uitscheiding via gal of vrij. ApoCII activeert het LDL, terwijl apociii dit enzym juist remt Familiaire hypercholesterolemie: mutatie in LDL receptor Familiaire dyslipidemie: mutatie in apoe Icterus (Bili plasma> 50 µmol/l.) Normaal geen geconjugeerd bili in urine! - Preheptisch: Te veel ongeconjugeerd bili wat naar weefsels gaat, niet in urine. - Posthepatisch: o UDP-gluconyl transferase werkt niet. Ophoping ongeconjugeerd (kan door BBB): kernicterus mogelijk. o Ophoping ongeconjugeerd in plasma door verminderde uptake door lever. o Verminderde secretie van bili dus verhoogd in plasma. - Intrahepatisch: cholestase (intrahepatisch; nog wel een deel geconjugeerd bili afgevoerd via galwegen) of galgangen (helemaal geen transport meer) Prehepatisch Intrahepatisch Posthepatisch Urobili in urine Ja (normaal) Ja (normaal) Nee (afwijkend) Geconjugeerd bili in urine Nee (normaal) Ja (afwijkend) Ja (normaal) Kleur Urine = Donker Donker Kleur Feces = = Licht AST/ALT = Verhoogd = ALP = = Verhoogd Heem Biliverdine (water oplosbaar) ongeconjugeerd/ indirect bili (niet water-oplosbaar, gebonden aan albumine voor transport opname door lever geconjugeerd bili door verestering carboxylgroepen met ribose, xylose, glucuronzuur door UDP-gluconyl transferase door galgang naar darm door bacteriën omgezet in kleurloos urobilinogeen/stercobilinogeen. Dit product wordt vervolgens geoxideerd tot urobiline/stercobiline (kleur) uitscheiding in feces of opname door enterocyten en zo in bloedbaan naar nier en in urine. 4
5 Stollingsfactoren Leverproductie: De factoren I (fibrinogen), II (prothrombine), VII (serum prothrombine conversion accelerator), IX (Christmas factor) en X (Stuart-Prower factor) γ-carboxylase is afhankelijk van vitamine K (vetoplosbaar) om glutamaat te carboxyleren waardoor glutamaat calcium kan binden, hierdoor worden stollingsfactoren actief. Warfine/aspirine inhibeert activiteit vitamine K; minder bloedstolling. Acute fase respons: macrofagen produceren pro-inflammatoire cytokines (IL-1, IL-6, TNF), die zetten de productie van acute fase eiwitten aan door verhoogde eiwitafbraak van de spier - Opsonines: binden macromoleculen afkomstig van beschadigde weefsels en bevorderen zo de opname van deze moleculen door macrofagen. o Bijv. CRP: snelle toename, kleine halfwaardetijd - Complement factoren: bevorderen de fagocytose van lichaamsvreemde moleculen. o Alfa 1-antitrypsin: Serpine (serine protease remmer); remt elastase (zorgt voor afbraak, zonder remming aantasten weefsels) afkomstig van macrofagen - Protease remmers: remmen proteolitische (eiwitsplitsende) enzymen. Ceruloplasmine: productie in lever; te weinig ceruloplasmine leidt tot bloedarmoede - bindt en transporteert koperionen in bloed - oxideert Fe 2+ tot Fe 3+ (alleen Fe 3+ kan aan transferrine binden en zo getransporteerd worden). α-fetoproteine (AFP) wordt bij volwassen aangemaakt tijdens leverregeneratie (kanker). Lijkt op albumine in foetes; transportfunctie, fysiologisch. Proteasomen: Afbraak van intracellulaire eiwitten. Eiwitten moeten eerst worden ge-ubiquitineerd aan lysylgroep, daarna gaat eiwit proteasomen in, ontvouwt en ondergaat hydrolyse. Atherosclerotische plaque Beschadiging endotheel: VCAM-1 en MCP-1 komen tot expressie en binden en activeren monocyten die vervolgens de intima binnendringen en daar transformeren in macrofagen. Deze macrofagen produceren ROS die vetzuren en fosfolipiden in binnengedrongen LDL oxideren; stimuleren meer macrofagen. LDL bindt op scavenger receptoren A (Klasse B op lever zorgt voor HDL opname): binden veel verschillende moleculen, expressie wordt niet gecontroleerd door ligand dat wordt opgenomen: overloading en dus ontstaan schuimcellen: schuimcellen sterven, opgestapelde lipiden komen vrij en vormen kern plaque. VSMC s vanuit media naar intima; productie collageen, elastine dat kap over plaque vormt: afsluiten bloedvat. Ruptuur en komt in aanraking met bloedplaatjes: bloedstolsel. Normaalwaarden Cholesterol: 3,7 6,8 Triglyceriden: 0,6 3,2 HDL: 1,37 VLDL: 0,41 LDL: 3,18 Casus 1: Hoog cholesterol door LDL: LDL receptor werkt niet of te weinig receptoren. Casus 2: Hoog cholesterol door hoog triglyceriden gehalte: pancreas enzymen werken niet goed. Casus 3: Hoog cholesterol door HDL: gezond persoon. 5
6 III Secretie en Absorptie Secretie Koolhydraatvertering: speeksel, pancreas, dunne darm Eiwitten: maag, dunne darm, pancreas Vetten: mond, maag, pancreas Maagsapsecretie: gastrine, histamine, acetylcholine Direct stimulatie H + - Gastrine productie (G-cel). Gastrine direct effect op H +. - Ook acetylcholine door cefalische stimulatie direct effect. - Histamine door mestcellen effect op parietaalcel. Indirect stimulatie H + - Acetylchonine en gastrine stimuleren ECL cel tot afgifte histamine die op parietaalcel werkt. Als reflex ook toename pepsinogeen. Fysiologisch remmen: somatostatine door D-cellen bij toename H + : remt G-cel en parietaalcel. Ook prostaglandines + Epidermal Growth Factor (EGF) remmen. Remmen mbv medicijnen: - Omeprazol: remt K/H-pomp, dus werkt helemaal achteraan cyclus. - Cimetidine: remt histamine receptor, maar dus nog wel H + in cel door aceth en gastrine. Pancreassecretie: secretine, cholecytokinine, GIP, GLP Zuur: in duodenum zorgt voor de productie van secretine: remt zuur secretie in maag en stimuleert HCO3 - uit pancreas, inhibeert legen van de maag, stimuleert pepsine. Koolhydraten: GIP: gastric inhibitory peptide. En GLP: glucagon like peptide: minder zuur + insuline Vet: cholecytokinine: galblaascontractie + pancreassecretie stimulatie Trypsinogeen geactiveert door enteropeptidase tot Trypsine. Dit activeert vele andere pancreasenzymen in de darm. CF: CFTR kanaal (Cloride vanuit cel naar lumen) defect. Normaal Cl - in lumen uitgewisseld tegen HCO3 -, dit kan nu minder. Plus geen water aanzuiging, omdat er ook geen natrium naar het lumen komt omdat er geen negatieve lading is. Secretoire diarree: CFTR kanaal overactief door toxinen, veel Cl - in lumen dus veel Na +, en dus ook veel water komt mee 6
7 Digestie- en absorptie Apicaal SGLT1 transporter: Na cotransport met glucose of galactose. GLUT5: fructose GLUT2 basolateraal zowel glucose als fructose. Lactase deficiëntie: lactase uit borstelzoom enterocyt; epitheelcellen duodenum werkt niet waardoor lactaat niet kan worden omgezet in glucose en galactose en kan dus niet worden opgenomen. Opname eiwitten: - Kleine peptiden via transocytose - Aminozuren met natrium cotransport (basolateraal passief transport) - Dipeptiden/tripeptiden met waterstof cotransport (basolateraal passief transport) Secretagogen: hormonen en peptiden die maag- darm kanaal tot secretie aanzetten. Motoriek maag- darm kanaal Interstitiële cellen van Cajal: langzame depolarisatie. - Ca 2+ influx: spikes: zorgt voor calcium influx uit SR; Ca bindt aan calmoduline, activeert myosin light chain kinase (MLCK): fosfoliseert lichte ketens myosinekoppen en activeert ATPase en zorgt dus voor peristatiek maag-darm kanaal. - K + kanalen open: repolarisatie - Ca 2+ kanalen sluiten, K + kanalen sluiten ook (zijn Ca 2+ afhankelijk). Weer langzame depolarisatie. Isotoon snelst uit maag, daarna hypotoon en dan pas hypertoon. Braken + Diarree: hypovolemisch, RAAS activatie, wordt Na+ retentie en K+ secretie: hypokaliëmie Braken: verlies aan zuur: alkalose. Diarree: verlies aan HCO3-: acidose. 7
8 IV Eiwit- en Aminozuurmetabolisme Digestieproblemen - PKU: opstapling phenylalanine door missen pre-oh-ase; mentale retardatie. Geen tyrosine gevormd dus ook geen melanine. Tyrosine ook beginproduct van dopamine en adrenaline. - AKU: alkaptonuria: opstapeling homogentisinezuur door missen dioxygenase: blauwkleuring - Thyrosinemia: opstapeling bijproduct succinyl acetoacetaat, toxisch, acuut leverfalen. Hoger in pathway remmen mbv NTBC. Aminozuren Autoactivatie van pepsinogeen tot actief pepsine (ph < 5.0), knipt zichzelf Autocatalyse van pepsinogeen tot actief pepsine door al actief pepsine. Zure maaginhoud in duodenum stimuleert de afgifte - I-cellen: cholestystokinine: lediging galblaas + spijsverteringsenzymen acinaire cellen pancreas - S-cellen: secretine bicarbonaatrijke vloeistof vanuit de ductulaire cellen Essentiële aminozuren: phenylalanine, valine, threonine, trytophan, isoleucine, methionine, histidine, arginine, leucine, lysine. NH 2 van glutamine meestal gebruikt voor het omzetten van α-ketozuren in aminozuren. Afbraak van aminozuren: - NH 2 groep door aminotransferases/transaminases (require pyridoxal phosphate als co-factor, van vitamine B6) op o Oxaloacetaat Aspartaat o α-keto-glutaraat Glutamaat - Aspartaat en glutamaat gaan ureumcylus in. Glutamaat kan naast amino-groep donor ook acceptor voor een aminogroep zijn: wordt glutaminezuur. Brengt aminogroep naar lever; hierdoor blijft de ph constant. Acidose: meer glutamine door lagere ph, dus minder glutamaat voor ureumproductie. Naast glutamine kan ook aspartaat (pyruvaat + NH 2 ) aminogroepen vervoeren van periferie naar weefsels. Leucine en Lysine zijn de enige aminozuren die niet kunnen worden omgezet in glucose (ketogeen) Maple syrup urine disease (MSUD): defect van het mitochiondriële enzym branched chain keto-acid decarboxylase, alfaketozuren kunnen dus niet verder afgebroken worden en hopen op in het bloed. 8
9 Eiwit en aminozuurmetabolisme Glut-1 : rode bloedcellen Glut-2 : lever, darm, nier, hersenen, β-cellen Glut-3 : overal Glut-4 : skeletspier, hartspier, vetcellen: Insuline-afhankelijke expressie op plasmamembraan Glut-5 : darm Eilandje van Langerhans in pancreas: - De beta-cel maakt insuline (werkt op: lever, spier en vetweefsel) - De alfa-cel maakt glucagon (spier heeft geen glucagon receptor) - De delta-cel maakt somatostatine Insuline-afhankelijke glucose opname: Glut-4: spieren/vetcellen +Glut-2: lever. Lever: Acetyl-CoA carboxylase wordt geactiveerd door insuline en zorgt voor omzetting overschot glucose in vetzuren. Wordt geremd door adrenaline en glucagon. Glucagon stimuleert glycogenese. Lever maakt glucose uit: - Lactaat (rode bloedcellen) - Alanine (spieren) - Glycerol (vetcellen) Alcohol verhoogt NADH. Daardoor wordt pyruvaat omgezet in lactaat en krijg je minder gluconeogenese. Dit kan leiden tot hypoglycemie. Type I DM: afbraak β-cellen door eigen afweersysteem; - te weinig insuline (geen glycolyse, glycogeensynthese, lipgenese) - relatief te veel glucagon (stimulatie lipolyse, glycogenolyse, ketogenese (ph daling), gluconeogenese) Dus lever gaat glucose en ketonlichamen aanmaken: glucose in plasma stijgt, ketonlichamen stijgen. 9
10 V De Nier: Morfologie en Hemodynamica Glomulaire filtratie < 2 nm vrije filtratie, Tussen 2 nm en 4 nm beperkt, > 4 nm geen filtratie Cationen (+) >> anionen (-) (eiwitten) GFR constant als bloeddruk tussen 90 en 180 mm Hg ligt 1. Myogene reactie (flow~ P/R) 2. Tubuloglomerulaire feedback 3. Hormonale en neuronale regulatie: a. Vasodilators: prostaglandine, bradykinine, NO. b. Vasoconstrictors: Endothelien, sympatic, ANGII Filtratie fractie = GFR / RPF Nierfysiologie 10
11 VI Osmo- en Volumeregulatie Type a intercalair: tijdens acidose, zuursecretie Type b intercalair: tijdens alkalose, bicarbonaatsecretie. ACE: angiotensine converting enzyme: zet ANGI in longen om in ANG II. Insuline, adosteron en acetylcholine stimuleren de opname van kalium in de cel. Hyperkalemie: insuline + glucose geven. Metabole acidose: hyperkalemie. 11
BT15 tm 1 toets BT15 tm 1 toets
1 2013-2014 BT15 tm 1 toets 2 SPIJSVERTERING 1. Waar mondt de ductus parotideus uit in de mondholte? A. Bij de 2 e molaar van de maxilla B. Bij de 2 e molaar van de mandibula C. Bij de 2 e premolaar van
Nadere informatieB l o k t o e t s 1. 5 t o e t s m o m e n t Bloktoets 1.5 toetsmoment 1
2 0 1 4-2 0 1 5 B l o k t o e t s 1. 5 t o e t s m o m e n t 1 1 2014-2015 Bloktoets 1.5 toetsmoment 1 2 0 1 4-2 0 1 5 B l o k t o e t s 1. 5 t o e t s m o m e n t 1 2 SPIJSVERTERING (CASUS 1 T/M 6) 1.
Nadere informatieAnatomie en fysiologie van de lever. Suzanne van Meer AIOS MDL, UMC Utrecht 5 april 2018
Anatomie en fysiologie van de lever Suzanne van Meer AIOS MDL, UMC Utrecht 5 april 2018 Disclosure Geen belangenverstrengeling Inhoud Doelen: - Kennis over de macro en micro anatomie van de lever - Kennis
Nadere informatieLes 8 Spijsvertering 3. Vertering vetten vervolg en resorptie water en zouten. Resorptie zouten uit darm
Les 8 Spijsvertering 3 Vertering, resorptie water en zouten, lever, enterohepatische kringloop, opname geneesmiddelen ANZN 1e leerjaar - Les 8 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 Vertering vetten vervolg
Nadere informatieHyperglycemie Keto-acidose
Hyperglycemie Keto-acidose Klinische les Marco van Meer SJG 20 06 2007 (acute) ontregeling van diabetes Doel Op het einde van mijn presentatie is jullie kennis over glucose huishouding en ketoacidose weer
Nadere informatieMetabolisme koolhydraten RozenbergSport.nl 2012 pagina 1 / 5
RozenbergSport.nl 2012 pagina 1 / 5 Inhoud Aerobe glycolyse Glycogenolyse Cori cyclus Aerobe glycolyse aerobe glycolyse NADH, vormen voor respiratoire keten Voorwaarde NAD + moet beschikbaar zijn, NADH
Nadere informatieVetzuur- en cholesterolsynthese
Vetzuur- en cholesterolsynthese Vetzuursynthese De vetzuursynthese is niet het omgekeerde van de beta-oxidatie; Beta-oxidatie Vetzuursynthese Plaats Mitochondriale matrix Cytoplasma en glad ER Enzymen
Nadere informatiePhysiological functions of biliary lipid secretion SAMENVATTING
Physiological functions of biliary lipid secretion SAMENVATTING De lever neemt een centrale plaats in in de regulering van de cholesterol huishouding. I: De lever speelt een belangrijke rol in de handhaving
Nadere informatie50102 Stofwisseling, water- en zouthuishouding 1 26 april 2013 10.00 uur
Universitair Medisch Centrum Faculteit_ der Medische Wetenschappen Bloktoets Datum Aanvang 50102 Stofwisseling, water- en zouthuishouding 1 26 april 2013 10.00 uur Deze tentamenset kunt u na afloop meenemen
Nadere informatieLes 7 Spijsvertering 2. Spijsvertering Maag. Maagwand. Maag, duodenum, gal, resorptie, vetten, eiwitten, poortader
Les 7 Spijsvertering 2 Maag, duodenum, gal, resorptie, vetten, eiwitten, poortader ANZN 1e leerjaar - Les 7 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 Spijsvertering Maag ventriculus gaster maag leeg ongeveer
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema Vertering
Samenvatting Biologie Thema Vertering Samenvatting door een scholier 999 woorden 11 december 2012 7,5 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou basisstof 1; Voedingsmiddelen en voedingsstoffen
Nadere informatieLipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieSamenvatting O102 Stofwisseling en Water-zouthuishouding 1 Chistriaan Mooij, bewerkt door Mark de Leeuw
Samenvatting O102 Stofwisseling en Water-zouthuishouding 1 Chistriaan Mooij, bewerkt door Mark de Leeuw DEEL 1: Morfologie tractus digestivus Opbouw Het spijsverteringskanaal bezit een algemeen bouwpatroon,
Nadere informatieDia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting In dit proefschrift wordt de rol en interactie van verschillende cholesterol en fosfolipiden transporters besproken. Deze transporters zijn erg belangrijk voor het bewaren van
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 13 Hormonen
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 13 Hormonen Samenvatting door Elin 1039 woorden 4 april 2018 9,5 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie Hoofdstuk 13 13.1 * Hormoonklieren = organen die
Nadere informatie1. Een orgaan waarbij stoffen vanuit het interne milieu naar het externe milieu gebracht worden
Paragraaf 5.1 1. Een orgaan waarbij stoffen vanuit het interne milieu naar het externe milieu gebracht worden 2. a) Huid, longen, nieren en lever b) Water c) Huid: zouten, Longen: CO 2, Nieren: Ureum,
Nadere informatieTractus digestivus externe secretie
Tractus digestivus externe secretie Spijsverteringskanaal: Mond Mond keelholte Slokdarm Maag Dunne darm Dikke darm Endeldarm Anus Spijsverteringsstelsel: Lever Galblaas Alvleesklier Wand van het spijsverteringskanaal
Nadere informatiewww.vetserieus.nl Beste Student,
www.vetserieus.nl Beste Student, De documenten op VETserieus.nl zijn alleen bedoeld als ondersteuning bij het studeren. De samenvattingen worden nagekeken door studenten tijdens het volgen van de lessen
Nadere informatieThe role of apolipoprotein E in the assembly and secretion of very low density lipoproteins Mensenkamp, Arjen Rutger
University of Groningen The role of apolipoprotein E in the assembly and secretion of very low density lipoproteins Mensenkamp, Arjen Rutger IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieTHEMA: VOEDING EN VERTERING VWO
THEMA: VOEDING EN VERTERING VWO H E N R Y N. H A S S A N K H A N S C H O L E N G E M E E N S C H A P L E L Y D O R P [ H H S - S G L ] A R T H U R A. H O O G E N D O O R N A T H E N E U M - V R I J E A
Nadere informatieNaam: Student nummer:
Vraag 1. a. Vergelijk de elektronen transportketen van de ademhaling met de elektronentransport keten van de licht reactie (eventueel met tekening). Geef aan waar ze plaats vinden, wie de elektronen donors
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieNederlandse. Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het metabole syndroom is tegenwoordig een veel voorkomend ziektebeeld dat getypeerd wordt door een combinatie van verschillende aandoeningen. Voornamelijk in de westerse landen
Nadere informatie1. Hier zie je een overzicht van alle compartimenten van het spijsverteringsstelsel in ons lichaam. Geef de namen van de compartimenten en organen.
Spijsvertering vragen bij het COO-programma bij Biologie van dieren Algemeen 1. Hier zie je een overzicht van alle compartimenten van het spijsverteringsstelsel in ons lichaam. Geef de namen van de compartimenten
Nadere informatieAnalyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek
Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek Fellowonderwijs Intensive Care UMC St Radboud De relatie tussen ph en [H + ] ionen 300 250 [H + ] nmol/l 200 150 100 50 0 6,4 6,6 6,8 7 7,2 7,4 7,6 7,8 ph
Nadere informatieANTWOORDEN COMMUNICATIE HOOFDSTUK 7
ANTWOORDEN COMMUNICATIE HOOFDSTUK 7 Tekstvragen 28 voorbeelden van een juist antwoord: Aspirine werkt koortsverlagend en heeft zo een nadelig effect op de remming van de vermeerdering van virussen ten
Nadere informatieModule 5 Spijsverteringsstelsel. De evolutie. De visser verzamelaar. Overleven en eten of gegeten worden
Module 5 Spijsverteringsstelsel 1/18 De evolutie De visser verzamelaar Overleven en eten of gegeten worden 2.6 miljoen jaar geleden stenen tijdperk (Paleolithicum) Geen exclusief dieet, gevarieerd door
Nadere informatieSPIJSVERTERINGSKLACHTEN
DE VOEDINGSSUPPLEMENTEN VAN ALFA AAN JE GEZONDHEID BOUW JE ELKE DAG SPIJSVERTERINGSKLACHTEN ONDERSTEUNING VAN EEN VLOTTE MAAGWERKING DE SPIJSVERTERING, EEN INGEWIKKELD PROCES De spijsvertering bestaat
Nadere informatieDe Kracht van Eiwit. Hans Wassink. EFAA Fitness- & Personal Training Congres 15 Februari 2009, Noordwijkerhout
De Kracht van Eiwit Hans Wassink EFAA Fitness- & Personal Training Congres 15 Februari 2009, Noordwijkerhout Programma Eigen Kracht 10.00 uur De Kracht van Eiwit Hans Wassink 11.15 uur Afslanken met IJzer
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20887 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Vroegrijk, I.O.C.M. Title: Fatty acid metabolism and metabolic inflammation :
Nadere informatieAlgemeen. 25 oktober 2017
Hand-out COO Spijsvertering 25 oktober 2017 Zelfstudie bij paragraaf 42.3 van 'Biology', Campbell (11e editie) Inhoud: dr. J.H.B. Diederen, dr. J.W.M. Freriksen, dr. J. Bogerd, dr. R.W. Schülz Realisatie:
Nadere informatieBloed, Afweer en Infectieziekten
Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen
Nadere informatieVoor voortgangtoets 3.1
H8 Bloedsomloop H8 Bloedsomloop 8.1 t/m 8.4 8.6 t/m 8.10 Colloid osmotische druk, Osmose, diffusie, actief transport Voor voortgangtoets 3.1 Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19769 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lammers, Bart Title: Macrophage lipid genes in cardiovascular disease Issue Date:
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18920 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Diepen, Janna Alida van Title: The role of inflammation in lipid metabolism Date:
Nadere informatieBouw. Spijsverteringsstelsel. Tractus digestivus 2 Mond en verder. bestaat uit: Cavum oris (mondholte)
Tractus digestivus 2 Mond en verder FHV2009 / Cxx54 9+10 / Anatomie & Fysiologie -Tractus digestivus 2 1 Bouw Cavum oris (mondholte) FHV2009 / Cxx54 9+10 / Anatomie & Fysiologie -Tractus digestivus 2 2
Nadere informatieAlcohol en de lever. H.Van Vlierberghe MD PhD Dienst Maag-, Darm en Leverziekten UZ Gent
Alcohol en de lever. H.Van Vlierberghe MD PhD Dienst Maag-, Darm en Leverziekten UZ Gent Indeling. Normale anatomie/fysiologie Gevolgen van leverbeschadiging Pathogenese van leverfibrose/cirrose Pathofysiologie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Behorende bij het proefschrift: Regulation of T cell responses in atherosclerosis Hart- en vaatziekten zijn ondanks het vele onderzoek en de verschillende cholesterol en bloeddruk
Nadere informatieBiologie paragraaf 10.4 en 10.5 De dialyse is de zuivering van het bloed. Er gaan afvalstoffen (zoals ureum), overtollige zouten, overtollig water en
Biologie paragraaf 10.4 en 10.5 De dialyse is de zuivering van het bloed. Er gaan afvalstoffen (zoals ureum), overtollige zouten, overtollig water en lichaamsvreemde stoffen (bijvoorbeeld resten van medicijnen)
Nadere informatieOvermatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het
SUIKERZIEKTE Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het lichaam. U kunt hierbij denken aan slecht functionerende
Nadere informatieHypercholesterolaemie, het biochemisch defect en reden voor behandeling
Hypercholesterolaemie, het biochemisch defect en reden voor behandeling Frits Wijburg, kinderarts metabole ziekten Cholesterol Cholesterol is een vet dat een essentiële bouwsteen is voor het lichaam. Ongeveer
Nadere informatieOptimale biggen voeding Hoe verteerd een big en hoe kan ik hem daarbij helpen?
Optimale biggen voeding Hoe verteerd een big en hoe kan ik hem daarbij helpen? Albert Timmerman Hoe kunnen we door middel van voer onze biggen helpen opnemen en verteren en daarmee de weerstand en resultaten
Nadere informatieBij hoeveel procent vochtverlies gaat de sportprestatie achteruit? Ong. 1% Bart van der Meer WM/SM theorie les 11 Amice
Bij hoeveel procent vochtverlies gaat de sportprestatie achteruit? Ong. 1% Bart van der Meer WM/SM theorie les 11 Amice Bij hoeveel procent vochtverlies krijg je een dorstsignaal? Ong. 2% Bewerkt door
Nadere informatie5. a) Ja, brood bevat veel zetmeel (polysachariden) en snoep veel suiker (disachariden) b) D Want zonnebloem olie bevat meer onverzadigd vet
Paragraaf 3.1 1. a) consumenten b) producenten en consumenten c) alleen producenten 2. (Per stap van de voedselpyramide gaat 70-90 % van de biomassa verloren, dus voor 1 kilo vlees is 6-10 kilo plantaardig
Nadere informatieADDENDUM. Nederlandse Samenvatting
& ADDENDUM Nederlandse Samenvatting Addendum Wereldwijd neemt het aantal patiënten met type 2 diabetes ( ouderdom suikerziekte ) snel toe, wat voornamelijk komt door de toename in overgewicht. Diabetes
Nadere informatievwo voeding en vertering
vwo voeding en vertering Resorptie van glucose In het celmembraan komen allerlei transporteiwitten voor. Er zijn enkelvoudige transporteiwitten die gefaciliteerde diffusie van een bepaalde stof door het
Nadere informatieSpijsvertering samenvatting 2013-2014
Spijsvertering samenvatting 2013-2014 4 basale processen in spijsverteringsstelsel: - Vertering Chemische en mechanische afbraak van eten in absorbeerbare stukjes - Absorptie Verplaatsing van materiaal
Nadere informatie5. a) Ja, brood bevat vel zetmeel (polysachariden) en snoep veel suiker (disachariden) b) D Want zonnebloem olie bevat meer onverzadigd vet
Paragraaf 3.1 1. a)consumenten b) producenten c) producenten 2. (Per stap van de voedselpyramide gaat 70-90 % van de biomassa verloren, dus voor 1 kilo vlees is 6-10 kilo plantaardig voedsel nodig, wat
Nadere informatieEen verhoogde VLDL productie is een gemeenschappelijk kenmerk van verschillende veel voorkomende ziektes zoals diabetes type II en obesitas
Een verhoogde VLDL productie is een gemeenschappelijk kenmerk van verschillende veel voorkomende ziektes zoals diabetes type II en obesitas (vetzucht). Een betere kennis van het regulatiemechanisme van
Nadere informatieSportcafé. (Sport)voeding in functie van prestatie en herstel
Sportcafé (Sport)voeding in functie van prestatie en herstel Opzet Voeding Vocht Koolhydraten Eiwitten Eten en drinken rondom inspanning Vragen Belang sportvoeding Gezondheid / energie Optimale prestatie
Nadere informatieReis door het Nephron. Hilde de Geus
Reis door het Nephron Hilde de Geus Anatomie De nier Het nephron Het nephron Wat is nierfunctie? Vermogen om bloed te zuiveren referentie stof volume bloed per tijdseenheid (ml-min) Bloeddruk regulatie
Nadere informatieChapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING
Chapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING Ondanks de behandeling met cholesterol en bloeddruk verlagende geneesmiddelen, blijven hart- en vaatziekten één van de belangrijkste doodsoorzaken in de wereld. Naast
Nadere informatieHoorcollege Tractus digestivus. Dirk Geurts
Hoorcollege Tractus digestivus Dirk Geurts Voorbereiding E-book/boek Anatomie en fysiologie van Martini lezen (Hoofdstuk 16, Het spijsverteringsstelsel); probeer een goed overzicht te krijgen van wat dit
Nadere informatieThema: Transport HAVO. HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai
Thema: Transport HAVO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet - de bestanddelen van bloed kunnen noemen, ingecalculeerd de kenmerken
Nadere informatieENZYMEN. Hoofdstuk 6
ENZYMEN Hoofdstuk 6 H6 ENZYMEN opbouw en werking mechanisme Invloeden op de enzymactiviteit Temperatuur ph Enzym-substraatconcentratie Remstoffen Naamgeving Toepassing mogelijkheden enzymen Spijsverteringsenzymen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Hart- en vaatziekten zijn één van de meest voorkomende doodsoorzaken in Nederland en andere westerse landen. Een belangrijke oorzaak van hart- en vaatziekten
Nadere informatieBloktoets Stofwisseling, water- en zouthuishouding juli 2013 Blz. 1 van in totaal 16
UM C ttj St Radboud q",,...1" Universitair Medisch Centrum Faculteit_ der Medische Wetenschappen Bloktoets Datum Aanvang 50102 Stofwisseling, Water- en Zouthuishouding 1 *herhaaltoets* 23 juli 2013 10.00
Nadere informatie4. Toevoeging van een ontkoppelaar zal in mitochondrien de snelheid van NADH consumptie doen en de snelheid van ATP synthese doen
1. Ontkoppeling van mitochondriale oxidatieve fosforylatie a. laat nog steeds mitochondriale ATP vorming toe, maar zal het verbruik van O 2 doen stoppen b. zal alle mitochondriale metabolisme doen stilvallen
Nadere informatieEn voor ongeveer de helft van de aminozuren - de novo synthese van nieuwe aminozuren; dit kan alleen voor de niet-essentiele aminozuren.
Aminozuurmetabolisme Aminozuren zijn belangrijk als bouwstenen voor eiwitten maar zijn ook belangrijke bouwstenen voor afgeleiden zoals sfigosine en choline (serine), haem (glycine), polyamine (methionine).
Nadere informatieWAT ZIJN AANGEBOREN EIWITSTOFWISSELINGSSTOORNISSEN?
WAT ZIJN AANGEBOREN EIWITSTOFWISSELINGSSTOORNISSEN? Eiwitten (proteïnen) zijn een vast onderdeel van onze natuurlijke voeding. Bij het verteringsproces worden ze afgebroken tot hun bouwstenen (aminozuren)
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieDiabetes of suikerziekte
Diabetes of suikerziekte (bron: Weet je voldoende over diabetes - Vlaamse Diabetes Vereniging) SUIKER EN HET MENSELIJK LICHAAM In onze dagelijke voeding zijn tal van koolhydraten (=suikers) aanwezig. Deze
Nadere informatieMetabolisme. Opbouwstofwisseling anabole (assimilatie) reactie. Afbraakstofwisseling katabole (dissimilatie) reactie. Kost energie.
Spijsvertering Metabolisme Opbouwstofwisseling anabole (assimilatie) reactie Kost energie Afbraakstofwisseling katabole (dissimilatie) reactie Geeft energie Energie nodig voor Chemische arbeid (omzetting
Nadere informatieBloedgassen. Homeostase. Ronald Broek
Bloedgassen Homeostase Ronald Broek Verstoring Homeostase Ziekte/Trauma/vergiftiging. Geeft zuur-base en bloedgasstoornissen. Oorzaken zuur-base verschuiving Longemfyseem. Nierinsufficientie Grote chirurgische
Nadere informatie1. In zoogdieren zal elk van devolgende reacties gebeuren in de Krebscyclus, behalve:
1. In zoogdieren zal elk van devolgende reacties gebeuren in de Krebscyclus, behalve: a. vorming van α-ketoglutaarzuur b. vorming van NADH en FADH 2 c. metabolisme van acetaat tot koolstofdioxide en water
Nadere informatieHet menselijk lichaam is opgebouwd uit zeer veel cellen. Deze cellen bestaan uit verschillende kamertjes (organellen), die in het celvocht (cytoplasma
Het menselijk lichaam is opgebouwd uit zeer veel cellen. Deze cellen bestaan uit verschillende kamertjes (organellen), die in het celvocht (cytoplasma) liggen dat omgeven wordt door een muur (de celmembraan).
Nadere informatieImmunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving
Immunologie Afweer 1 Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Verstoring van het evenwicht tussen organisme en omgeving kan ertoe leiden dat ons lichaam door indringers uit de omgeving
Nadere informatieVragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011
Celstofwisseling I Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Inleiding 1-12 Deze module gaat over de omzetting van voedsel in energie
Nadere informatieNascholing verpleegkundig specialisten oncologie De Lever: anatomie, leverschade en leverfunctie
Nascholing verpleegkundig specialisten oncologie De Lever: anatomie, leverschade en leverfunctie GJ (Geert) Bulte, MDL-arts i.o. Jeroen Bosch ziekenhuis, s Hertogenbosch donderdag 19-6-2014 5x leverfuncties
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Om een meercellig organisme goed te kunnen laten functioneren is het essentieel dat cellen met elkaar communiceren. Intercellulaire communicatie kan plaatsvinden via de uitscheiding van hormonen en groeifactoren
Nadere informatie5,2. Samenvatting door een scholier 1671 woorden 17 december keer beoordeeld. Biologie voor jou. 1. Voedingsmiddelen en voedingsstoffen.
Samenvatting door een scholier 1671 woorden 17 december 2012 5,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1. Voedingsmiddelen en voedingsstoffen. Voedingsmiddelen, alles wat je eet of drinkt,
Nadere informatieSpijsverteringsstelsel. Anatomie. Mondholte Andere namen: Transportfunctie. Digestieapparaat Spijsverteringsapparaat
Spijsverteringsstelsel Andere namen: Digestieapparaat Spijsverteringsapparaat Transportfunctie Mond Keelholte Slokdarm Maag Darmen: dunne darm dikke darm Lever Alvleesklier Anatomie Mondholte 1 Tong Smaakpapillen
Nadere informatieDiagnostische toets Van HIV tot AIDS?
Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Moleculen 1. Basenparing In het DNA vindt basenparing plaats. Welke verbinding brengt een basenpaar tot stand? A. Peptidebinding B. Covalente binding C. Zwavelbrug
Nadere informatieDit artikel is eerder gepubliceerd in Carnivoor nr Voer Voor Katten
1 REFEEDING SYNDROOM WAT IEDERE DIERENARTS ZOU MOETEN WETEN DOOR ARRIANNE LIEFRINK Chronisch ondervoede katten, katten met IBD of kanker, en katten die een operatie hebben ondergaan lopen het risico om
Nadere informatieMetabole acidose. Bob Zietse 15 december 2016
Metabole acidose Bob Zietse 15 december 2016 ACID-BASE BALANCE langzaam volledig Metabole verstoring Compensatie renaal ph = pk + 10 log [HCO3-] 0.03 * pco 2 Respiratoire verstoring Compensatie ventilatie
Nadere informatieTheorie-examen fysiologie 2 mei 2008
Theorie-examen fysiologie 2 mei 2008 1. Wat kan gesteld worden van een orgaanstelsel? A. Dit zijn alle organen tezamen in het lichaam. B. Dit is een groep organen die samen een bepaalde functie vervullen.
Nadere informatieDoel van deze studie
141 Achtergrond Cholesterol is nodig voor de opbouw en instandhouding van de wand van de cel, het celmembraan, en voor de produktie van hormonen. In het bloed wordt cholesterol vervoerd in kleine bolletjes,
Nadere informatieFysiologie / spijsvertering
Fysiologie / spijsvertering Onder de fysiologie vallen bij de sportmassage de volgende onderdelen: Celleer/cytologie Weefselleer/histologie Stofwisseling/metabolisme Spijsvertering Hart, bloedvaten en
Nadere informatieAmyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer
Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Introductie onderzoeksproject De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer is een neurologische aandoening en is de meest voorkomende vorm van dementie.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
Nadere informatieOPGERICHT IN 1988 ZWITSERSE BELANGENGROEP VOOR FENYLKETONURIE EN ANDERE AANGEBOREN EIWITSTOFWISSELINGSSTOORNISSEN SWISSPKU
OPGERICHT IN 1988 SWISS PKU ZWITSERSE BELANGENGROEP VOOR FENYLKETONURIE EN ANDERE AANGEBOREN EIWITSTOFWISSELINGSSTOORNISSEN SWISSPKU SWISS PKU 1 WAT ZIJN AANGEBOREN EIWITSTOFWISSELINGS- STOORNISSEN? Eiwitten
Nadere informatieMitochondriële ziekten
Mitochondriële ziekten Spijsvertering NCMD Het Nijmeegs Centrum voor Mitochondriële Ziekten is een internationaal centrum voor patiëntenzorg, diagnostiek en onderzoek bij mensen met een stoornis in de
Nadere informatieAnatomie / fysiologie
Anatomie / fysiologie Regulatie Hormoonstelsel 1 FHV2009 / Cxx55 9+10 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 1 1 FHV2009 / Cxx55 9+10 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 1 2 Hormonen Homaein (Gr)
Nadere informatiePKU 3-activa tomaat. Bereiding: Eén sachet PKU 3-activa wordt in 125 ml warm water opgelost.
PKU 3-activa tomaat Omschrijving: PKU 3-activa bevat een aminozuurmengsel verrijkt met vetten, koolhydraten, vitamines, mineralen en spoorelementen. PKU 3-activa is geschikt voor de dieetbehandeling van
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting In de Westerse wereld vormen cardiovasculaire ziekten de eerste doodsoorzaak, terwijl ook de prevalentie hiervan in Oost-Europa en ontwikkelingslanden toeneemt. De hoofdoorzaak van cardiovasculaire
Nadere informatieVWO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA
Thema: Transport VWO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet 5V: blz. 215 t/m
Nadere informatieInspanningsfysiologie. Energiesystemen. Fosfaatpool. Hoofdstuk 5. 1. Fosfaatpool 2. Melkzuursysteem 3. Zuurstofsysteem
Inspanningsfysiologie Hoofdstuk 5 Energiesystemen 1. Fosfaatpool 2. Melkzuursysteem 3. Zuurstofsysteem Fosfaatpool Anaërobe alactische systeem Energierijke fosfaatverbindingen in de cel Voorraad ATP en
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting Hematopoiesis Een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed waarin zich miljarden cellen bevinden. Deze cellen zijn onder te verdelen op basis van
Nadere informatieAuto-immune enteropathie. Roy van Wanrooij, MDL-arts
Auto-immune enteropathie d Roy van Wanrooij, MDL-arts 1 Disclosure belangen spreker (potentiele) belangenverstrengeling Geen Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of
Nadere informatieVraag 1. Welke neurotransmitter is betrokken bij de zweetsecretie: a. Acetylcholine. b. Norepinefrine. c. Serotonine. d. Endorfine.
Vraag 1 Welke neurotransmitter is betrokken bij de zweetsecretie: a. Acetylcholine b. Norepinefrine c. Serotonine d. Endorfine. Vraag 2 Er is sprake van long-loop feedback regulatie bij remming van de
Nadere informatiehoofdstuk 3 hoofdstuk 4 hoofdstuk 5
Samenvatting Samenvatting De lever heeft een aantal belangrijke functies, waaronder het produceren van gal en het verwerken en afbreken van schadelijke verbindingen. Zij bestaat uit verschillende soorten
Nadere informatieChapter 10 C H A P T E R. Nederlandse Samenvatting
Chapter 10 C H P R ederlandse Samenvatting 10 175 S M V I G Haemostase Hartinfarct en beroerte zijn het gevolg van trombi (bloed stolsels) die belangrijke vaten afsluiten en daardoor weefsel beschadiging
Nadere informatie5 juli blauw. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatie-etiket blauw Toelatingsexamen arts en tandarts 5 juli 2016 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Figuur 1A: Werking van een wateroplosbaar hormoon:
Nadere informatie5 juli geel. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatie-etiket geel Toelatingsexamen arts en tandarts 5 juli 2016 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Figuur 1A: Werking van een wateroplosbaar hormoon:
Nadere informatieCelademhaling & gisting
Celademhaling & gisting Tekst voor de leerlingen V. Rasquin - 1 - DISSIMILATIE - TEKST VOOR DE LEERLINGEN celademhaling & GISTING Wij weten dat heel wat processen endergonisch zijn (ze vergen energie).
Nadere informatieExamen VWO. Biologie. Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 19 mei 13.30 16.30 uur. Boekje met informatie.
Biologie Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 19 mei 13.30 16.30 uur 19 99 Boekje met informatie 900006 18B Begin informatie 1 Indicatorsoorten van de macrofauna voor
Nadere informatie