Partnerschappen voor een leven lang leren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Partnerschappen voor een leven lang leren"

Transcriptie

1 Partnerschappen voor een leven lang leren 1

2 Inhoud Partnerschappen voor een leven lang leren 3 Partnerschappen in Comenius 4 Design Ecological 5 De preventie en de aanpak van agressie op school 6 Be Well and Tell 7 Fit as a Fiddle 8 Lego C(omputer) A(ided) T(echnology) International 9 Partnerschappen in Leonardo Da Vinci 10 Stimulate entrepreneurship in the provision of social services for people with disabilities 11 Interculturele Competenties voor Sociale beroepen 12 Thermovalorisations: practices and careers 13 Stimulating Entrepreneurial Education and Training 14 Partners Pro Internship 15 Partnerschappen in Grundtvig 16 Reading Clubs for Adult Learning Communities 17 Opening Doors: Developing learning disabled people s participation in the arts across Europe 18 I volunteer! 19 The Stimulation of elearning 20 Sharing the Understanding of Identity through Culture, Art & Self-Expression 21 2 Programma Een Leven Lang Leren / EPOS vzw 22 colofon Verantwoordelijke uitgever: Samenstelling: Ontwerp en drukwerk: Annemie Dewael - Algemeen directeur EPOS vzw - Koning Albert II-laan Brussel COMMiX graphic solutions -

3 Partnerschappen voor een leven lang leren Het Programma Een Leven Lang Leren heeft als doel ertoe bij te dragen dat de Europese Unie door middel van een leven lang leren een geavanceerde kennismaatschappij wordt met duurzame economische groei, meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang. Via financiële ondersteuning van een ruim scala aan acties wil het de onderlinge uitwisseling, samenwerking en mobiliteit tussen de onderwijs- en opleidingsstelsels in de deelnemende landen bevorderen. Binnen drie deelprogramma s (Comenius, Leonardo da Vinci en Grundtvig) wordt die samenwerking en uitwisseling onder andere gerealiseerd via partnerschapsprojecten. Deze partnerschapsprojecten zijn kleinschalige netwerken die de deelnemende organisaties toelaten om 2 jaar lang informatie en ervaringen uit te wisselen rond een thema dat relevant is voor elk van de 3 betrokken programma s. Zowel binnen Comenius als binnen Grundtvig zijn dit de belangrijkste acties die op Vlaams niveau beheerd worden. In Leonardo zijn ze een recente aanwinst (2008). Ook al is de financiering die een organisatie ontvangt voor deelname vrij beperkt (momenteel variërend van tot ), toch is duidelijk uit onderstaande tabel dat het Vlaamse veld via de partnerschapsprojecten een aanzienlijke financiële stimulans krijgt om met Europese partners samen te werken. Aantal geselecteerde aanvraagdossiers + gepland budget COMENIUS LEONARDO GRUNDTVIG Via deze brochure willen we u een staalkaart bieden van projecten waaraan Vlaamse organisaties participeren of geparticipeerd hebben. We hopen ten zeerste dat ze u kunnen stimuleren om ook uw Europese projectideeën te realiseren via partnerschappen voor een leven lang leren. 3 Wim Cloots Marc De Vlieger Renilde Reynders coördinator coördinator coördinator Comenius Leonardo da Vinci Grundtvig

4 COMENIUS Partnerschappen in COMENIUS De partnerschappen vormen de grootste actie binnen het Comeniusprogramma. Er zijn 3 types van partnerschappen: Regio Partnerschappen (bilaterale samenwerking tussen lokale of regionale onderwijsoverheden), bilaterale schoolpartnerschappen (bilaterale klasuitwisselingen tussen scholen) en multilaterale schoolpartnerschappen. Die laatste zijn veruit het talrijkst (jaarlijks ongeveer 85 nieuwe projecten in Vlaanderen, tegenover een 5-tal van de beide andere types). In deze brochure focussen we daarom op het laatste type van partnerschappen. De multilaterale schoolpartnerschappen beogen de versterking van de Europese dimensie in het onderwijs via internationale samenwerking tussen scholen, leerkrachten en leerlingen. Een multilateraal Schoolpartnerschap vereist minimum 3 scholen uit 3 verschillende landen. Eén van de scholen fungeert daarbij als coördinator. Sommige projecten mikken vooral op actieve betrokkenheid van en samenwerking tussen leerlingen (= leerlinggeoriënteerde projecten ). Andere projecten focussen op aspecten van school- en/of pedagogisch beleid waarbij de uitwisseling van kennis en ervaringen tussen leerkrachten, directies en administratief personeel centraal staat (= schoolgeoriënteerde projecten ). Nog andere projecten maken een mix van beide. De projectactiviteiten bestaan zowel uit lokale activiteiten (leeractiviteiten, veldwerk, onderzoek) als uit mobiliteitsactiviteiten naar de partners (projectvergaderingen, studiebezoeken, uitwisseling van personeel, trainingen, ). Multilaterale schoolpartnerschappen worden beoordeeld op basis van de kwaliteit van het werkprogramma, de kwaliteit van het partnerschap als geheel, de impact en de Europese toegevoegde waarde van het project en de verspreiding en het gebruik van de resultaten. 4 > Programma s > Comenius > Acties > Schoolpartnerschappen

5 Design Ecological COMENIUS acroniem DECO duurtijd website organisatie Campus D Hek adres Tiensestraat 57, 3400 Landen contact Elke Ceuleers telefoon elke.ceuleers@scarlet.be Vergina Lyceum Polarsirkelen Upper Secondary school Senefelder-Schule LEGT Raoul Follereau Koninklijk Atheneum D HEK Middenschool D HEK (coördinator) Cyprus Noorwegen Duitsland Frankrijk BESCHRIJVING In dit project werken leerlingen uit, Noorwegen, Duitsland, Frankrijk en Cyprus samen rond het actuele thema ecologisch bouwen. De studenten van de verschillende partnerscholen reizen van Noord- naar Zuid-Europa om een studie te maken over typische bouwstijlen en over de verschillende manieren van ecologisch bouwen. Het project ging van start in september In alle partnerscholen werd een logowedstrijd georganiseerd. Alle leerlingen uit de verschillende partnerlanden mochten een ontwerp indienen. Na de selecties binnen elke partnerschool werd in Noorwegen een tentoonstelling georganiseerd met de drie beste logo s uit ieder land. De leerlingen van de kunstschool uit Noorwegen kozen ten slotte het winnende logo en zorgden voor de digitalisatie ervan. Een tweede fase in het project was de creatie van een DVD met daarop informatie over bouwstijlen en architectuur in ieder partnerland. De studie bevat informatie uit heden en verleden. De Franse studenten verzamelden alle informatie en maakten er een DVD van die in de toekomst zal gebruikt worden in de lessen. Om ervoor te zorgen dat leerlingen naast Engels ook iets oppikken van de andere vreemde talen, maakten we een woordenboek met daarin zowel dagelijkse taal als typische bouwterminologie. Niet alleen de schrijfwijze, maar ook de uitspraak van de woorden werd vastgelegd. Dit product the glossary zal de komende jaren zeker nog van pas komen in de taallessen. Een laatste stap naar het eindproduct is de studie van verschillende technieken om ecologisch te bouwen in de toekomst. In ieder partnerland wordt een studie gemaakt van deze technieken, die zeer afhankelijk zijn van de regio. De leerlingen bundelen alle informatie en gaan op zoek naar de verschillen tijdens de meeting in Cyprus. Tot slot gebruiken de studenten alle eerder gemaakte producten om een plan en een maquette te maken van hun ecologische huis van de toekomst! Wij hebben ervoor gekozen om met zo veel mogelijk verschillende leerlingen te reizen. Het is dan ook onze doelstelling om zo veel mogelijk leerlingen te betrekken bij dit internationale project. De selecties voor deelname aan de reizen gebeuren voornamelijk op basis van inzet voor het project. 5 Een project kunnen uitwerken en organiseren dat onderwijsvormoverstijgend (ASO/TSO/BSO) is en een doelgroep omvat van leerlingen uit het 1ste leerjaar van de 1ste graad tot en met leerlingen uit het 2de leerjaar van de 3de graad is een echte uitdaging voor de school.

6 COMENIUS De preventie en de aanpak van agressie op school duurtijd website organisatie Secundaire scholen Sint-Ferdinand OV3-OV4 adres Sint-Ferdinandstraat Lummen contact Marc Hermans telefoon 013/ hermans.coenen@belgacom.net Juhola school, Järvenpää Purísima Concepción Las Nieves, Avilla Mugla Turgut Reis High School, Mugla BuSO Sint-Ferdinand, Lummen (coördinator) Finland Spanje Turkije 6 BESCHRIJVING Steeds vaker rapporteert men in de media over agressie in onze maatschappij, niet alleen op straat maar ook in scholen. In dit Comeniusproject werkten leerkrachten en directies uit vier Europese scholen samen rond het thema agressie op school. Uitgangsvragen hierbij waren: wat kunnen we preventief doen om agressie op school te voorkomen en hoe gaan we best om met agressie in de schoolcontext? Via overleg en bezoeken aan elkaars scholen leerden we niet alleen over agressie in de schoolcontext maar ontwikkelden we ook acties om agressie op school een halt toe te roepen. Internationale samenwerking rond preventie en aanpak van agressie op school verruimde onze blik op het onderwijs van vandaag en morgen. Gedurende het eerste werkjaar lichtte elke school toe hoe zij probeerde agressie te voorkomen op verschillende niveaus: -de intake -de klasorganisatie -de schoolorganisatie Zo bleek de intake van een jongere op school een cruciaal moment te zijn in het kader van preventie van agressie. We stelden bijvoorbeeld vast dat het belangrijk is dat een schoolteam voldoende achtergrondinformatie verkrijgt tijdens de intake over een leerling. Deze informatie geeft het schoolteam de kans om de leerling gepast te begeleiden (bij de keuze van de klas en de opleiding in functie van wat de jongere aankan, handelingsgerichte adviezen, ). Dit alles om de jongere meer kansen op slagen te bieden en hem of haar terug een nieuwe positieve ervaring te laten opdoen. Ook de invloed van de klasorganisatie op gedrag werd onder de loep genomen. niet alleen de klassamenstelling was hier belangrijk, maar ook de inrichting en zelfs het meubilair kwamen ter sprake. We onderzochten ook hoe er op organisatorisch vlak aanpassingen konden gebeuren ter preventie van agressie. Zo vonden we het beter om de leerlingen verantwoordelijk te stellen voor hun eigen klaslokaal en indien nodig de reparaties zelf te laten uitvoeren. Daarnaast besloten we dat het versterken of belonen van goed gedrag beter werkt dan steeds het negatieve gedrag te sanctioneren. Tijdens het tweede jaar observeerden we gedurende verschillende lesmomenten het gedrag van een groep (moeilijke) leerlingen, net als onze interventies. Dit observatiemateriaal werd besproken op één van onze meetings. We wisselden hierbij van ideeën omtrent de beste leerkrachtenstijl in de verschillende agressieve observatiemomenten. Zo groeide het idee om een STOP IT- day te organiseren op de vier Europese scholen. Bedoeling was om samen met leerlingen en leerkrachten een symbolische STOP te tonen aan elke vorm van agressie op school, onder andere door hier rond te werken tijdens de lesmomenten. Vanuit de bekommernis dat een school meer moet zijn dan enkel een centrum voor kennisoverdracht, brainstormden de comeniuspartners in een volgende fase over onze ideale school. Slotstuk van ons project was dan ook een adviesrapport, waarbij we aanbevelingen uitwerkten ten aanzien van het beleid van de school. Met deze suggesties wilden we de participerende scholen stimuleren om werk te maken van een warme, agressieloze school die ons ideaal benaderde.

7 Be Well and Tell COMENIUS duurtijd website organisatie ONDERWIJS STAD GENT Kleuterschool Ter Leie adres Gordunakaai 58, 9000 Gent contact Patrick D haenens telefoon terleie.dir@gent.be Enniskillen Nursery School (coördinator) Basisschool van het GO De Groene Vijver, Lede Evangelischer Michaeliskindergarten Blankenloch Istituto Comprensivo Di Barisardo Kulturparken Barnehage Escoles Bressol Municipals De Lleida GKS Ter Leie, Gent Groot-Brittannië Duitsland Italië Noorwegen Spanje BE WELL AND TELL comenius BESCHRIJVING In Be Well and Tell werken kleuterscholen uit Vlaanderen, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Italië, Spanje en Noorwegen samen rond het emotionele welbevinden van jonge kinderen. Via magische dozen met fotomateriaal, videoreportages, werkjes, brieven, materialen in functie van alle zintuigen wordt elke school bij de partnerschool geïntroduceerd. Zo leren de kinderen hun nieuwe vriendjes beter kennen. Bij de start van het project hebben de kinderen van elke school een mascotte gekozen die samen met de leerkrachten naar elke partnerschool reist. Dit maakt het voor jonge kinderen zeer visueel en levend. Voor onze kinderen was het een zeer duidelijke keuze, natuurlijk zou Jules meegaan en reisverhalen meebrengen. Na ieder bezoek brengt Jules een verhaal mee, in alle verhalen zijn verschillende emoties verweven. Die verhalen worden voorgelezen, gespeeld, gebracht door middel van een schimmenspel Hij introduceert ook zijn nieuwe vriendjes zoals: Patrick, Bruno, Miss Chicita, Dracomenius en Oskelon. Een belangrijke gebeurtenis bij elke ontmoeting. In het eerste jaar wordt ook een enquête rond welbevinden door leerkrachten en ouders ingevuld, zij zijn de belangrijkste schakel in ons onderzoek. Dit is het startpunt voor het ontwikkelen van een brochure met goede praktijkvoorbeelden. Praktijkvoorbeelden die we op het einde van het project willen delen met onze ouders. Ook ontluikende geletterdheid in een andere, toch onbekende taal is aan de orde, kunnen tellen, de kleuren kunnen benoemen, elkaar kunnen begroeten of een liedje op een gekende melodie kunnen zingen, zijn toch magische momenten voor de kleuters. We ontwikkelen ook een passend logo. In het tweede jaar zetten we de bezoeken verder. Alle verhalen zullen in boekvorm uitgebracht worden en van 3 liedjes wordt een CD aangemaakt in de verschillende talen. Dit jaar wordt ook een nieuw verhaal ontwikkeld, elke mascotte introduceert Het is een unieke kans om ook op Europees niveau te werken rond welbevinden van kinderen, hun ouders, leerkrachten, kortom alle schoolparticipanten. Het project is tweeledig, er wordt zowel op leerlingenniveau als op schoolniveau gewerkt. een nieuw personage, de verhaallijn groeit een verhaal om naar uit te kijken. Door middel van videoconferenties zullen de kleuters elkaar ook echt kunnen zien en tegen elkaar kunnen spreken, wat het voor hen nog zichtbaarder en levendiger maakt. Op het einde van het schooljaar zal elke school ook een Comeniusdag organiseren, een mooie afsluiter waar alle eindproducten worden voorgesteld. Door Be Well and Tell staan we ook stil bij het eigen welbevinden en functioneren binnen de school, wat de teamgeest maar ten goede komt. Met dit project willen we onze kinderen aanmoedigen om naar de wereld te kijken als een plaats waar alle kinderen kunnen samenspelen, samenwerken en samen leren. Al van zeer jonge leeftijd af, kunnen van elkaar leren en openstaan voor elkaars verschillen en gelijkenissen, is een uitdaging. We kunnen dit enkel maar bereiken door dit uit te proberen, er over te vertellen en over te discussiëren. Een internationale werking verruimt dit standpunt nog meer. Onze kleuters zijn de Europese burgers van de toekomst! 7

8 COMENIUS Fit as a fiddle duurtijd organisatie BS.GO! Veltwijck adres Veltwijcklaan 235, 2180 Ekeren contact Bianca Krinstinsky telefoon 03/ bs.ekeren.veltwijck@g-o.be Volksschule Ebersdorf (coördinator) Istituto Comprensivo Mons.A.Caselle C.P. José Lloret Taléns Seta Secondary school BSGO Veltwijck, Ekeren Duitsland Italië Spanje Litouwen BESCHRIJVING In dit project werken kinderen en leerkrachten uit Duitsland, Italië,, Spanje en Litouwen samen rond het thema gezondheid. Het streefdoel is het bevorderen van het zich zowel mentaal als fysiek kiplekker ofwel fit as a fiddle voelen. Elk deelnemend land is een gastland en zorgt voor een leerrijke invulling binnen een vastgelegd thema. Naast de schoolbezoeken worden er ook gezamenlijke activiteiten op school uitgewerkt en uitgewisseld. Dit bezoek stond in het teken van de landbouw. Vier kinderen en leerkrachten van onze school konden van nabij zien en proeven hoe mozarella en olijfolie geproduceerd wordt. Bij elke verplaatsing logeren kinderen bij gastgezinnen, waardoor ze als het ware ondergedompeld worden in een andere eet- en leefcultuur. Een hele belevenis! Na elk bezoek vertellen de kinderen die meereisden aan de hand van foto s wat ze gezien, geleerd en geproefd hebben. Deelnemende kinderen worden ondergedompeld in een andere cultuur... 8 In juni 2010 vond een Gamesday plaats. Alle landen zonden drie typerende sportspelletjes naar elkaar. Deze spelletjes werden op een gezamenlijke dag door alle scholen gespeeld en vastgelegd op DVD, die eveneens werd uitgewisseld. Onze school was in oktober 2010 het gastland. Dit bezoek stond in het teken van de gezondheidsdriehoek dat feestelijk werd afgesloten met een kookatelier waarbij gerechten van elk land werden bereid. Hieruit groeide een kookboek met dertig Fit as a fiddle gerechten. In april 2011 staat het bezoek in Spanje volledig in het teken van sport en dans. Als slot organiseert Litouwen in mei 2011 een atletiekmeeting, waarbij de kinderen van de deelnemende landen samen sporten om een welverdiende Fit as a fiddle medaille te kunnen bemachtigen. Begin schooljaar ging het project van start met het ontwerp van een logo. Alle kinderen van de deelnemende scholen kregen de kans om een origineel logo te creëren. Na stemmingen binnen de klas en school reisden vijf laureaten samen met drie leerkrachten in oktober naar Duitsland om de slotfinale met de andere buitenlandse finalisten bij te wonen. De uiteindelijke winnaar is het vaste logo van het project geworden. Via een webconferentie brachten de kinderen verslag uit aan het thuisfront. Als eerste activiteit stelde elke school een That s me book samen, waarin verschillende kinderen zich zoals in een vriendenboek voorstellen. De gebundelde boeken werden via post uitgewisseld. Een uitgelezen kans om voedingsgewoonten en sporten te vergelijken. De tweede verplaatsing vond in mei 2010 plaats naar het zuiden van Italië.

9 Lego C(omputer) A(ided) T(echnology) International COMENIUS acroniem LEGOCAT duurtijd website organisatie VTI Veurne adres Iepersesteenweg 90, 8630 Veurne contact Lut Hoornaert telefoon 058/ Portalens Gymnasium Uddevalla Vocational High School of Orestiada Zweden Griekenland BESCHRIJVING De projectnaam staat voor LEGO C(computer) A(aided) T(teaching/ technology). De bedoeling van het project was om leerlingen op een attractieve en creatieve manier kennis te laten maken met de principes van techniek en technologie. In alle deelnemende scholen werd geprobeerd om leerplandoelstellingen te vertalen naar praktische oefeningen met het pakket LEGO Mindstorms. Het project werd gecoördineerd door de leerlingen van de 6e klas Industriële Comeniusprojecten leerden ons dat leerlingen in de loop van zo n project voorheen ongekende talenten ontwikkelen. Wie in de klas stil op zijn bankje zit, blijkt uiteindelijk een volle zaal te woord te kunnen staan. Ook in dit project stelden we vast dat onze leerlingen vlot het voortouw nemen, ook zij waarvan we het niet verwachtten. Wetenschappen van VTI VEURNE die in hun Belgische luik lespakketten ontwierpen voor 13- à 14-jarige leerlingen TSO. In dient dit lesmateriaal voor de lessen Experimentele mechanica, ICT en Elektriciteit in de tweede graad TSO. Het was bovendien de bedoeling dat het cursusmateriaal grensoverschrijdend kon worden gebruikt en in 5 talen werd aangeboden. De educational manager van de LEGO/DACTA Company zorgde ervoor dat leerplan- en projectdoelstellingen enerzijds en beschikbaar didactisch materiaal anderzijds op elkaar werden afgestemd. Een grote inspanning werd daarnaast geleverd om ook het basisonderwijs in het project te engageren. In werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven waarbij lagere scholen werden uitgedaagd om een LEGO CAT te ontwerpen die het officiële logo van het project zou worden. Onze leerlingen trokken op pad naar de basisscholen en maakten de kinderen uit het 6e leerjaar enthousiast met een demonstratieles. Ook onze Griekse partners probeerden basisscholen bij het project te betrekken. Belangrijk vonden wij om onze leerlingen eerst en vooral voldoende tijd te gunnen om hun partners te leren kennen. Van bij de start, maar later ook doorheen het project kregen de leerlingen de kans om meestal in het Engels sociale contacten te leggen, maar ook projectoverleg te plegen met leeftijdsgenoten uit andere landen. Hedendaagse technologieën als webcam en heuse videoconferencing werden daarbij gebruikt. De motor van het project bestond uit een opeenvolging van projectmeetings in de partnerscholen die telkens werden opgebouwd rond een specifiek thema. In Griekenland richtten we ons op de zonne-energie en de eerste kennismaking met de LEGO-robot. Internationale teams bouwden een energie-efficient wagentje met zonnepanelen en een resem sensoren. De Zweedse meeting focuste op de eerste technische lespakketten die alweer door gemengd Belgisch-Griekse-Zweedse teams werden uitgetest. Een bezoek aan een waterkrachtcentrale bracht ons in contact met een tweede vorm van alternatieve energieopwekking. In restte ons nog windenergie, maar concentreerden we ons vooral op de eindafwerking van de technische lessen en de inbreng van de basisscholen. Een internationale jury bestaande uit de buitenlandse partners en de educational manager van LEGO/DACTA selecteerden de winnaars. Een resem projectmateriaal werd via de projectwebsite, etwinning en klascement ter beschikking gesteld van geïnteresseerde leerkrachten in binnen- en buitenland. 9

10 LEONARDO DA VINCI Partnerschappen in LEONARDO DA VINCI Alhoewel het Leonardo da Vinci-programma, het Europese programma voor beroepsonderwijs en opleiding, er al is sinds 1995, toch is het pas sinds 2008 dat de partnerschapsactie hier ook mogelijk is. Partnerschappen zijn 2-jarige kleinschalige netwerken tussen organisaties die rond een specifiek thema willen werken. Op die manier kunnen de medewerkers, cursisten, leerlingen, van de betrokken organisaties van elkaar leren en samen resultaten ontwikkelen die kunnen verspreid en toegepast worden.. Dit resultaat kan een handleiding zijn, een opleidingsconcept, een rapport, een instrument, een website, train the trainer-materiaal, De projectactiviteiten bestaan zowel uit lokale activiteiten (leeractiviteiten, veldwerk, onderzoek) als uit mobiliteitsactiviteiten naar de partners (projectvergaderingen, studiebezoeken, uitwisseling van personeel, trainingen, ). Ook al is Leonardo het programma voor beroepsonderwijs en opleiding, toch is het er niet enkel voor formele opleidingsverstrekkers zoals technische en beroepsscholen. Alle actoren die betrokken zijn bij beroepsonderwijs en opleiding kunnen aan een partnerschap participeren: dus ook andere opleidingsinstellingen, sectorale organisaties, bedrijven, vakbonden, kamers van koophandel, overheden, > Programma s > Leonardo da Vinci > Acties > Partnerschappen 10

11 Stimulate entrepreneurship in the provision of social services for people with disabilities LEONARDO DA VINCI acroniem STEPS duurtijd website sites.google.com/site/stepsprojectsite/ organisatie ADO Icarus vzw adres Kempische steenweg 293/8, 3500 Hasselt contact Jacques Geurts telefoon ADO Icarus vzw Independent Living Institute Inima de Copil Friends Academy of Management Zweden Roemenië Bulgarije Polen BESCHRIJVING MOTIVATIE: In de loop van de laatste decennia werden organisaties die ondersteuning bieden aan personen met een handicap in heel Europa in stijgende mate geconfronteerd met en uitgedaagd door twee belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen: De de-institutionalisatie: In alle lidstaten van de EU maakt de zorg voor en ondersteuning van personen met een handicap een overgang door van zorg voor personen met een handicap in grote institutionele voorzieningen naar ondersteuning binnen de gewone maatschappij en in familiaal verband. Sociaal ondernemerschap: In dezelfde periode veranderde de wijze waarop sociale diensten worden georganiseerd en gefinancierd ingrijpend: van sociale diensten (non for profit) evolueren ze naar sociale ondernemingen en worden ze in toenemende mate geconfronteerd met de benaderingen en methodieken uit de bedrijfswereld (for profit). DOELSTELLINGEN: Dienstverlenende organisaties uit alle lidstaten van de EU worden met deze nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen geconfronteerd. Daarom wil het project: Werkbezoeken organiseren in drie West-Europese lidstaten waarbij vooral gefocust wordt op het bezoeken van goede praktijkvoorbeelden en de uitwisseling van kennis en ervaring tussen de partnerorganisaties. Trainingen organiseren voor het management van organisaties in de drie landen uit Centraal- en Oost-Europa, met de bedoeling de managementscapaciteiten te vergroten en het sociaal ondernemerschap te introduceren. Een handboek opstellen waarin modellen van goede praktijken worden opgenomen alsook een aantal aanbevelingen en technieken om sociaal ondernemerschap ingang te doen vinden binnen dienstverlenende organisaties in heel Europa. Ik ben er reeds heel lang van overtuigd dat inzet, creativiteit en leiderschap over alle grenzen heen terug te vinden zijn en dat wij als lerende organisatie zo de kans krijgen om kennis en ervaring te delen met mensen en organisaties die in een totaal andere context vanuit dezelfde visie werken en dezelfde doelen nastreven. ACTIVITEITEN: Drie werkbezoeken georganiseerd door de partners uit de West-Europese landen: Nederland, Zweden en Spanje. Omdat in het oorspronkelijk consortium zowel de Nederlandse als de Spaanse partner niet weerhouden werden, zal ADO Icarus een werkbezoek in (Limburg) organiseren. Drie trainingen in de landen uit Centraal- en Oost-Europa (Polen, Roemenië en Bulgarije) bedoeld om de leiding en het management van een aantal dienstverlenende organisaties op te leiden op het vlak van management en sociaal ondernemerschap. Een afsluitende conferentie (in ) waarop de resultaten van het project toegelicht en besproken worden. Zeven ontmoetingen (werkvergaderingen) tussen de partnerorganisaties om de ontwikkelingen binnen het project op te volgen, te evalueren en eventueel bij te sturen. Deze partnermeetings worden telkens gekoppeld aan een andere projectactiviteit. 11

12 LEONARDO DA VINCI Interculturele Competenties voor Sociale Beroepen acroniem INCOSO duurtijd website organisatie CVO-SSH Sociale School Heverlee adres Groeneweg 151, 3001 Heverlee contact Kathelijne De Vriendt telefoon Kolping-Bildungswerk Württemberg Duitsland CVO - Sociale School Heverlee Printel Oy/ Edufin Finland Cardiff School of Health Sciences, Groot- University of Wales Institute, Cardiff Brittannië Hellenic Regional Development Centre -HRDC Griekenland Berufsförderungsinstitut Steiermark, bfi Oostenrijk Mittetulundusühing Inimeselt Inimesele NGO people to people Tallin Estland BESCHRIJVING Het project had als thema interculturele competenties voor werkers in sociale beroepen. Een aantal onderwijsinstellingen en NGO s wilden interculturele kennis, vaardigheden en waarden in de aangeboden opleiding verbeteren. Men deelde informatie over de wijze waarop kwesties rond interculturele competenties in de verschillende landen zich voordeden, en hoe ermee omgesprongen werd. Temidden van de moeilijkheid ligt de mogelijkheid (Einstein) Opleidingsbehoeften werden per land in kaart gebracht. De resultaten werden gedeeld en bediscussieerd. We zagen hoe gevarieerd het denken en handelen in ieder land was. Dit omdat de context in elk land zo verschillend is. Zodoende ontwikkelden we algemene en specifieke aanbevelingen per land. Deze aanbevelingen werden getest en pilootacties zagen het licht. 12 Aanvankelijk wisten we niet dat de situaties in de andere landen zo complex en gevariëerd waren. Door met vallen en opstaan te leren luisteren naar de anderen, ontdekten we hoe interculturele stress, meerderheid- en minderheidsstress ook in ons eigen project een rol speelde. We ervaarden hoe moeizaam je werkt als je verschillende talen spreekt, en dit niet alleen letterlijk. We leerden telkens naar contexten kijken, dit bracht begrip en waardering.

13 Thermovalorisations: practices and careers LEONARDO DA VINCI acroniem Thermovalor duurtijd organisatie PISO Tienen adres Alexianenweg 2, 3300 Tienen contact Wim Geuvens telefoon Hogeschool Gent PISO Tienen Technical University of Sofia - R and D sector Salpaus Further Education (Lahti Region Educational Consortium) Greta Quercy Rouergue Lycee Louis VICAT Bulgarije Finland Frankrijk Frankrijk BESCHRIJVING Het doel van dit project is om de regelgeving in verband met low energy gebouwen in de verschillende partnerlanden met elkaar te vergelijken. Het gaat hier voornamelijk over renovatie en bestaande gebouwen, hoewel nieuwbouw niet wordt uitgesloten. Tijdens de verschillende samenkomsten, telkens in andere landen, worden de verschillende reglementeringen met elkaar vergeleken. Bij deze ontmoetingen worden ook leerlingen betrokken. Zij voeren testen uit met infraroodcamera s om op die manier warmteverliezen op te sporen. De testresultaten Wij denken er sterk aan om een specialisatiejaar rond het Energie Prestatie Certificaat op te richten, na het beëindigen van dit project worden per land en de inherente reglementering verwerkt en vergeleken met de testresultaten van de andere partners. In gemengde groepen worden testen uitgevoerd door leerlingen, begeleid door specialisten uit de verschillende partnerlanden. We proberen de groepjes zo divers mogelijk samen te stellen om op deze manier de Europese dimensie te accentueren en te versterken. Door deze vergelijkende testen willen we met z n allen tot een gestandariseerde maatstaf komen die kan dienen als referentie voor een opleiding die moet leiden tot een certificaat, of getuigschrift of een diploma voor het uitvoeren en opstellen van een energie prestatie berekening en het afleveren van een goedgekeurd certificaat. 13 Het einddoel is het opstellen van een curriculum voor een dergelijke opleiding.

14 LEONARDO DA VINCI Stimulating Entrepreneurial Education and Training acroniem SEET duurtijd website organisatie Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming - SYNTRA Vlaanderen adres Kanselarijstraat 19, 1000 Brussel contact Ben Bruyndonckx telefoon bbd@syntravlaanderen.be Syntra Vlaanderen Dienst Beroepsopleiding Onderwijs - DBO Agentschap NL (voorheen: Senternovem) The Association of Icelandic Innovation and Entrepreneurship Education Teachers - FIKNF Confederation of Norwegian Enterprise, Telemark - NHO Telemark Scienter España Welsh Assembly Government Centro de Educação de Empreendedorismo em Portugal - CEEP (voorheen: Audax) Nederland IJsland Noorwegen Spanje Groot-Brittannië Portugal 14 BESCHRIJVING SEET werd als project opgericht als antwoord op het gebrek aan Ondernemerszin in Europa: de projectpartners onderschreven expliciet de aanbevelingen van de Oslo Agenda voor Ondernemend Onderwijs (oktober 2006), en meer bepaald deze over het opzetten van gemeenschappelijke Europese en nationale platformen van bestaande programma s, projecten en opleidingsmaterialen, en dit om het wederzijds delen van info en ervaring en disseminatie te versterken. De algemene doelstelling van SEET was en is dan ook het creëren van de basis voor een transnationaal netwerk om het valoriseren en de disseminatie van bestaande instrumenten, materialen en methodes voor de implementatie van nationaal of regionaal beleid om ondernemerschap in beroepsopleiding te stimuleren, en om de transfer van ondernemerscompetenties naar jongeren te verbeteren. Via SEET werd een totaal van 218 mobiliteiten gerealiseerd (waarvan 197 gefinancierd door het project), hiervan werden er 87 besteed aan 5 georganiseerde transnationale studiebezoeken, 76 zorgden voor deelnemers aan de vier georganiseerde transnationale seminaries of conferenties, 18 dienden voor bilateraal overleg en 37 werden besteed aan de 5 transnationale stuurgroepen. Naast de bovenvermelde transnationale evenementen, werden door de projectpartners diverse regionale activiteiten georganiseerd in het kader van SEET. Daarenboven formuleerde het partnerschap beleidsaanbevelingen in reactie op zowel de Oslo Agenda voor Ondernemend Onderwijs als het rapport Towards Greater Cooperation and Coherence in Entrepreneurship Education van de Europese Commissie (2010). Tot slot werd de basis van een transnationaal kenniscentrum over ondernemend onderwijs en opleiding gelegd via Het engagement van het partnerschp ging veel verder dan normaal verwacht wordt in een Leonardo Partnerschap Project; het bewijst dat je niet zeer veel geld nodig hebt om te doen wat je gelooft dat moet gedaan worden. Het project heeft een duidelijke impact gerealiseerd op het vlak van Ondernemende Onderwijs en Opleiding, en heeft het beleidsdebat op nationaal en regionaal niveau beïnvloed. (Geassocieerde) partners hebben ideeën en praktijken vanuit partnerlanden getransfereerd naar de eigen regio, en onderlinge netwerkverbanden en projecten opgestart. Ook het SEET netwerk zelf heeft de intentie om te blijven bestaan.

15 Partners Pro Internship LEONARDO DA VINCI acroniem PPI duurtijd website partnersprointernship/home organisatie VTI WAREGEM adres Toekomststraat 75, 8790 Waregem contact Pol Ostyn telefoon VTI WAREGEM VOLVO CARS GENT GOTHENBURG TECHNICAL COLLEGE BERUFLICHES SCHULZENTRUM I COBURG Zweden Duitsland BESCHRIJVING Het Partnerschapsproject Partners Pro Internship is een vervolg op het project Internship to Industry (i2i) dat liep van november 2007 tot november Het doel is buitenlandse stages voor leerlingen uit het nijverheidsonderwijs meer kwaliteitsvol laten verlopen. Het eindproduct van het vorige (i2i) project bestaat uit 3 online handleidingen (een voor de coördinerende school, een voor de stagementoren in de bedrijven en een voor de stageleerlingen) samengebracht op een website (zie internship2industry.eu). Het onvoorziene resultaat is dat we als extra tool een goede trainingscursus voor stagementoren in bedrijven zullen kunnen aanbieden. De cursus zal niet alleen van nut zijn voor het begeleiden van buitenlandse studenten maar zal ook gebruikt kunnen worden in de voorbereiding van de gewone stages (in het binnenland). Als school kun je zo n training bovendien veel goedkoper aanbieden dan andere trainingscentra. Op die manier kunnen we een tegenprestatie bieden aan de bedrijven op wie we een beroep doen om ons stageplaatsen te bezorgen. H e t hoofddoel van het vervolgproject Partners Pro Internship is de i2i-website verder promoten en uittesten in eigen mobiliteitsprojecten en tegelijk ook een netwerk scholen-stagebedrijven te creëren. Het tweede doel van het PPI-project is bespreken hoe elke partner een netwerk van stagebedrijven in het eigen land en in het buitenland kan uitbreiden en verstevigen. Om tot een win-win situatie te komen is het de bedoeling bij het einde van het project aan de bedrijven een trainingscursus voor stagementoren aan te bieden. Aan alle betrokkenen bij het organiseren van stages worden tenslotte ook tools aangeboden waarmee de Kritische Succesfactoren kunnen bepaald worden die beslissen over de kwaliteit van een stageproject. 15

16 GRUNDTVIG Partnerschappen in GRUNDTVIG In het Grundtvig-programma noemen we de partnerschappen steevast LEERpartnerschappen. Dit betekent dat hier in deze actie de klemtoon ligt op het LEER-proces dat ontstaat door de onderlinge samenwerkingsverbanden. Dit leerproces kan zowel gebeuren binnen de betrokken organisaties, de eraan verbonden personeelsleden als de cursisten of de volwassen lerenden. De hoofddoelstelling van een Leerpartnerschap (LP) is immers de uitwisseling van informatie en ervaringen rond een thema dat belangrijk is voor de volwasseneneducatie. Een LP betekent met andere woorden uitwisseling van voorbeelden van goede praktijk, het gezamenlijk bediscussiëren en uittesten van vernieuwende methodes. Dit leidt tot creativiteit, het leren van elkaar en een dieper inzicht in de volwasseneneducatie in de deelnemende landen. Hoewel het geen vereiste is, leiden LP s meestal toch tot concrete resultaten zoals een gezamenlijke tentoonstelling, een DVD enz. Een bijzonder kenmerk van de Grundtvig-acties is dat het programma zich niet alleen richt tot de formele volwasseneneducatie (CVO, TKO, Basiseducatie, H.O. enz) waarin diploma s en officiële certificaten worden uitgereikt, maar ook tot de hele non-formele sector. Dit wil zeggen dat elke organisatie die vorming / onderwijs verstrekt aan volwassenen, in aanmerking komt voor het Grundtvig-programma (dus bv bibliotheken, musea, vakbonden enz). In de LP s zien we dan ook interessante samenwerkingsverbanden tussen non-formele en formele volwassenenorganisaties over de grenzen heen. In het Grundtvig-programma zijn er net als bij COMENIUS en LEONARDO 4 types van LP s. Bijzonder bij Grundtvig is echter het type met 24 mobiliteitsactiviteiten. Dit soort partnerschappen stimuleert bij uitstek de mobiliteit van volwassen lerenden: er moeten immers minimaal 16 verschillende cursisten aan deze mobiliteitsactiviteiten deelnemen > Programma s > Grundtvig > Acties > Leerpartnerschappen

17 Reading Clubs for Adult Learning Communities GRUNDTVIG acroniem READCOM duurtijd website organisatie Katholieke Hogeschool Leuven Departement Lerarenopleiding adres Hertogstraat 178, 3001 Heverlee contact Annemie Leysen telefoon Wladyslaw Jan Grabski Public Library Ursus Warsaw Volkshochschule Donaustadt Vienna Instituto Politécnico De Castelo Branco Instituto Politécnico de Portalegre Ministry of Culture and Tourism General Directorate of Libraries and Publications Yada Foundation Katholieke Hogeschool Leuven - DLO Polen Oostenrijk Portugal Portugal Turkije Turkije BESCHRIJVING Lezen en leren over grenzen heen! Het Leerpartnerschap Readcom, Reading Clubs for Adult Learning Communities werd in 2006 opgestart door de Poolse coördinator Pjotr Jankowski. De nadruk lag daarbij vooral op het begeleiden van leeskringen met volwassenen. Als Lerarenopleiding wilden we een aanvullend accent leggen. We kozen voor het ontwikkelen van een Course for mentors voor leesgroepen met jongeren en volwassenen. De focus lag op cross-overliteratuur met een duidelijke interculturele dimensie. Uit de lectuur van en discussies over romans uit de betrokken landen distilleerden we didactische strategieën om interculturele literatuur bespreekbaar te maken met jongeren én volwassenen. Romans zoals The white Citadel van de Turkse Orhan Pamuk, De stad der blinden van de Portugese schrijver Jose Saramago, poëzie van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska en een heel aantal internationale cross-overromans lagen aan de basis van de didactische aanpak, ontwikkeld vanuit onze expertise als lerarenopleiders. Die bleek perfect toepasbaar op de strategieën van onze partners en werd in hun praktijk overgenomen. Omgekeerd leerden we, als Vlaamse leeskring, heel wat uit de specifieke benadering van lezen in groepen van senioren en achtergestelde communities aangebracht door onze partners. Het project leverde multilateraal zeer verrijkende leer-en leeservaringen op, die ook onze studenten ten goede kwamen. Heel wat eindscripties werden door die ervaringen geïnspireerd. Bovendien werkte de Leuvense bibliotheek Tweebronnen actief mee aan de uitbouw van gemengde leesgroepen en ging een Leuvense jongerentheatergroep aan de slag met fragmenten uit de romans, om die vervolgens tijdens een theaterfestival op de planken te brengen. Ook auteurs namen enthousiast deel aan het project. Kortom: er werden heel wat bruggen gebouwd over vele grenzen heen. 17 Interculturele verrijking, een inspirerende didactische aanpak, een leerrijke uitwisseling van ideeën tussen de projectpartners en een verrassende link met theatertoepassingen blijven de nog steeds actieve Vlaamse leesgroep enthousiasmeren.

18 GRUNDTVIG Opening Doors: Developing learning disabled people s participation in the arts across Europe duurtijd website organisatie Cultureel Centrum Leopoldsburg vzw adres Kastanjedreef 1, 3970 Leopoldsburg contact Leen Bouwens telefoon 011/ leen.bouwens@ccleopoldsburg.be Cultureel Centrum Leopoldsburg Headway Theatre Company St. James Cavalier Centre for Creativity UK Malta BESCHRIJVING Met dit project creëerden we mogelijkheden voor volwassenen met een leerstoornis om deel te nemen aan culturele en creatieve activiteiten, zowel lokaal als in andere Europese landen. Het imago van mensen met een leerstoornis en de bijdrage die zij aan hun gemeenschap kunnen leveren, werden hierbij in een positief daglicht gezet. In de drie deelnemende landen kwamen de deelnemers wekelijks bijeen voor een dramasessie en de deelnemers toonden het resultaat van hun creatieve proces op een festival in Malta, Engeland en. De dramadocenten ontwikkelden verschillende methodologieën en wisselden deze uit. Voorwaarde was wel dat het gevolgde leerproces belangrijker was dan het uiteindelijke resultaat. Het eindresultaat kon en mocht dus steeds anders zijn. Deze uitwisseling leidde tot een online Good Practice Guide. liedje ten gehore bracht. Ook leerden ze hun lichaam te verplaatsen in de ruimte en deze ruimte zo goed mogelijk in te nemen en te benutten. In het kader van dit project werd ook een blog opgezet, waardoor de deelnemers in contact kwamen met ICT. Al snel groeide de blog uit tot een contactinstrument tussen de deelnemers uit de verschillende landen. Met behulp van de begeleiders werd er lustig op los geblogd! Nog steeds praten 18 De belangrijkste meerwaarde van het project is het feit dat een hele nieuwe wereld openging voor de deelnemers. Impact op de deelnemers Dit project had op vele gebieden een impact op de deelnemers. Ten eerste gaf het hen de mogelijkheid om verschillende vaardigheden te ontplooien. Ze leerden hun stem gebruiken en trainden op volume en intonatie. Dit had als gevolg dat één deelnemer die voordien zelden sprak op het eerste festival in Malta een sommige Vlaamse deelnemers met hun buitenlandse tegenhangers via msn. Deelname aan dit project zorgde bij de meeste deelnemers voor een verhoogd zelfvertrouwen. Eén deelneemster, die voordien altijd onder begeleiding naar haar dansles ging, besloot na de trip naar Malta het volgende: als ik alleen naar Malta kan gaan, dan kan ik ook alleen naar de dansles!. Een andere deelneemster schreef zich in voor een zangworkshop uit het reguliere aanbod van het Cultureel Centrum. De toegangsdrempel tot het Cultureel Centrum werd trouwens wel op meer vlakken verlaagd. Op uitnodiging van het CC bezocht de groep een voorstelling uit het avondaanbod. De deelnemers en begeleiders waren hierover zo enthousiast dat ze nadien nog enkele keren een voorstelling bijwoonden, ook met andere bewoners uit het dagcentrum.

19 I volunteer! GRUNDTVIG duurtijd website organisatie Het Perspectief adres Henleykaai 83, 9000 Gent contact Carine Devolder telefoon Kansalaisareena ry./the Citizen Forum, Helsinki Förderkreis für Personalenentwicklung, Weiterbildung und Neue Medien e.v., Schwerin, Verein Amimbo, Krems Afyonkarahisar Belediyesi, Afyonkarahisar Brivpratïgais, Riga Het Perspectief Finland Duitsland Oostenrijk Turkije Letland BESCHRIJVING Het Leerpartnerschap I Volunteer! promoot vrijwilligerswerk als een middel tot sociale integratie. Het project steunt op 4 peilers nl. het recruteren, opleiden, inzetten en motiveren van vrijwilligers. Dit laat de vrijwilligers toe de nodige competenties te verwerven om inzetbaar te zijn in het integratieproces van mensen die met sociale uitsluiting worden bedreigd. Een onvoorzien resultaat was de bijzonder goede samenwerking met het buurtwerk van Stad Gent en de vraag van de vrijwilligers zelf naar verdere Europese samenwerking. Ze formuleerden een concreet projectidee dat aan de basis lag van het nieuwe leerpartnerschap I am your guide!. Elke partner werkt op een verschillend terrein maar steeds met het doel om mensen uit hun sociale uitsluiting te halen door hen te laten deelnemen aan een vorm van LLL. Zo probeert Oostenrijk via het verbouwen van slow food werklozen te activeren terwijl Turkije vrijwilligers opleidt in gebarentaal om jonge doven basiscomputervaardigheden bij te brengen. Ook Het Perspectief Gent werkt mee aan het dichten van de digitale kloof. Haar doelgroep zijn laagopgeleide senioren. In samenwerking met Stad Gent, geassocieerde partner in dit project, worden er in de seniorenclubhuizen van de wijken De Muide en Meulestede gratis computers ter beschikking gesteld. Na een gratis opleiding van 5 maanden in basiscomputervaardigheden ondersteunen de vrijwilligers de senioren in het gebruik van de PC. Dit kan zijn: uitleggen van de basisfuncties van de PC, helpen bij het zoeken van informatie of het gebruik van het internet. Belangrijk aspect van dit project is het tussen de partnerinstellingen uitwisselen van goede praktijkvoorbeelden ivm vrijwilligerswerk. Zo had Letland geen enkele traditie op dit vlak terwijl het vrijwilligerswerk in Finland en in Vlaanderen zeer goed is uitgebouwd. 19

20 GRUNDTVIG The Stimulation of elearning titel The Stimulation of elearning -web based learning and mobile learning - for Life Long Learning for adults acroniem stellla 2.0 duurtijd website stellla.mixxt.eu organisatie CVO HIK adres Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel contact Manuella Borghs telefoon manuella.borghs@hik.be CVO HIK Cyprus Neuroscience and Technology Institute Cyprus HAMK University of Applied Sciences Finland Université d Avignon et des Pays de Vaucluse (U.A.P.V.) Frankrijk ANOVA Multimedia Studios GmbH Duitsland RESEARCH ACADEMIC COMPUTER TECHNOLOGY INSTITUTE (RACTI) Griekenland ANFE DELEGAZIONE REGIONALE SICILIA Italië Radviliskio rajono savivaldybės svietimo ir sporto paslaugu centras suaugusuiju ir jaunimo neformaliojo ugdymo skyrius Litouwen Zespół Szkół Elektronicznych i Telekomunikacyjnych, Centrum Kształcenia Ustawicznego Polen Centro Navarro de Autoaprendizaje de Idiomas,.-S.A Spanje 20 BESCHRIJVING Sociale netwerken en afstandsleren stimuleren levenslang leren. SteLLLa 2.0 ontwikkelt en test methodieken uit met SMS- en podcast-leren in verschillende contexten en interessevelden. De groei en de resultaten van dit project zijn voorgesteld op onze website en meer specifiek in onze wiki. Zo willen we levenslang leren tastbaar maken en promoten. Een lerend partnerschap is een exponentiële verrijking voor alle rechtstreekse en indirecte deelnemers. Dankzij ons gevarieerd en heel aanvullend partnerschap, zowel geografisch als professioneel, staat onze synergetische samenwerking garant voor een hoogstaand project. Om de competenties van elke partner voldoende in te zetten hebben we voor bepaalde projectactiviteiten de groep in twee gedeeld, zodat elk zijn expertise ten volle kan inzetten. Sommige partners werken vooral rond podcast-leren terwijl anderen zich focussen op SMS-toepassingen. De leermethodes en de goede praktijkvoorbeelden worden uitgetest, besproken en aangepast tijdens projectmeetings met cursisten, leraars en ontwikkelaars. Elke projectactiviteit is ook door minstens twee andere partners begeleid, waardoor er voldoende interne controle is om het ontwikkelingsproces te garanderen en bij te sturen. Het project zelf en de globale werking worden op regelmatige tijdstippen geëvalueerd op verschillende niveaus. Tijdens de coördinatorenvergaderingen worden de evaluatieresultaten besproken en gebruikt om de kwaliteit van het project in al zijn facetten te verbeteren. De projectresultaten zijn onmiddellijk beschikbaar op onze website, en dit voor een heel heterogeen publiek van lerenden en trainers van over heel Europa. Naast goede praktijkvoorbeelden van SMS- en podcast-leren, het gebruik van een wiki voorziet de website ook ruimte om reflecties van meetings neer te pennen en te delen met elkaar. De deelnemers kunnen nieuwtjes uitwisselen en elkaar berichten sturen. De foto s van de meetings en samenkomsten getuigen van de positieve sfeer en de veelheid aan indrukken die we bij elk contact ervaren. Tijdens een internationale workshop zullen alle ontwikkelde materialen getoond worden en aangeleerd aan een nieuw doelpubliek. SteLLLa 2.0 laat elk lid toe om de werkomgeving van elke partner te ontdekken en te leren waarderen, om elkaars historische, politieke, sociale context te leren waarderen. Tijdens reële bezoeken en virtuele ontmoetingen ontdekken we elkaars levenswijze, leren we elkaars taal en leren we onze partners werkwijze begrijpen en zien we hoe ze in het leven staan. Wederzijds respect en tolerantie zijn een automatisch gevolg van de vriendschap die we dankzij dit project ontwikkelen voor elkaar en elkaars landgenoten. Kortom: dankzij SteLLLa 2.0 ontdekken we nieuwe leermethodes en steunen we op de specifieke expertise van elke partner om een optimaal projectresultaat neer te zetten. Podcasts en SMS-toepassingen vinden hun weg in elk van de deelnemende instellingen, bij collega s dankzij toonmomenten. Maar zeker even belangrijk is de vriendschap en de samenhorigheid en de eenheid die het project geeft aan de deelnemers.

Ryckevelde vzw. Internationalisering van A tot Z voor het secundair onderwijs. Programma. Mogelijkheden. Beweging voor Europees burgerschap

Ryckevelde vzw. Internationalisering van A tot Z voor het secundair onderwijs. Programma. Mogelijkheden. Beweging voor Europees burgerschap Internationalisering van A tot Z voor het secundair onderwijs Ryckevelde vzw Beweging voor Europees burgerschap Gent, 25 april 2012 Ryckevelde vzw, beweging voor Europees burgerschap Ryckevelde vzw, beweging

Nadere informatie

Europese. samenwerking. in de lerarenopleiding

Europese. samenwerking. in de lerarenopleiding Europese samenwerking in de lerarenopleiding Het Europese Een Leven Lang Leren -programma (LLP) geeft studenten, docenten en organisaties die een lerarenopleiding aanbieden de kans om hun horizon te verruimen.

Nadere informatie

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS INFO OPROEP 2019 ERASMUS STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN VOOR WIE? De School Exchange Partnerships (KA229) of samenwerking voor enkel scholen binnen Erasmus bestaat enkel voor scholen uit het

Nadere informatie

Q1 In welke hoedanigheid neemt u deel aan deze enquête:

Q1 In welke hoedanigheid neemt u deel aan deze enquête: Q1 In welke hoedanigheid neemt u deel aan deze enquête: Answered: 280 Skipped: 0 Leerkracht Schoolhoofd Leerling Ouder Vertegenwoor... Leerkracht Schoolhoofd Leerling Ouder Vertegenwoordiger van een andere

Nadere informatie

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers Brussel, 23 november 2011 - Tot 5 miljoen mensen, bijna tweemaal zo veel als nu, krijgen de kans om in het

Nadere informatie

Internationalisering Sint-Janscollege Poperinge. Ria De Wilde VLOR Seminarie internationalisering 16 februari 2016

Internationalisering Sint-Janscollege Poperinge. Ria De Wilde VLOR Seminarie internationalisering 16 februari 2016 Internationalisering Sint-Janscollege Poperinge Ria De Wilde VLOR Seminarie internationalisering 16 februari 2016 Historiek Periode vóór etwinning: - 1 uitwisseling in Alicante: * thema: Les jeunes et

Nadere informatie

#BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling

#BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling #BeActive Reglement ondersteuning clubs in het kader van Europese uitwisseling Artikel 1: Situering De Europese Week van de Sport is een initiatief van de Europese Commissie om sport en lichaamsbeweging

Nadere informatie

Erasmus+ voor schoolonderwijs. Erasmus + KA1: Nascholingsprojecten. Key Action 1. KA1: Nascholingsprojecten - budget. KA1: Nascholingsprojecten vb.

Erasmus+ voor schoolonderwijs. Erasmus + KA1: Nascholingsprojecten. Key Action 1. KA1: Nascholingsprojecten - budget. KA1: Nascholingsprojecten vb. Erasmus+ voor onderwijs Erasmus + Erasmus + Voor onderwijs Keyaction 1: Leer voor individuen Keyaction : Samenwerking voor innovatie en goede praktijken Keyaction3: Steun voor beleidshervorming 1. Leer

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing

Nadere informatie

Dossier Mediacoach 2015

Dossier Mediacoach 2015 Dossier Mediacoach 2015 Mediacoach is een opleiding voor professionelen die werken met jongeren en/of volwassenen en die mediawijsheid willen integreren in hun eigen beroepspraktijk. Mediawijsheid is onontbeerlijk

Nadere informatie

LEREN VAN EN IN HET BUITENLAND

LEREN VAN EN IN HET BUITENLAND LEREN VAN EN IN HET BUITENLAND EUROPAHUIS RYCKEVELDE = werken aan Europees burgerschap EUROPAHUIS RYCKEVELDE EUROPA BEGRIJPEN EUROPA BELEVEN Infosessies en workshops Evenementen Thematische campagnes Dossiers

Nadere informatie

Toll-net: samenwerken aan e-leren en gecombineerd leren voor volwassenen

Toll-net: samenwerken aan e-leren en gecombineerd leren voor volwassenen AFSTANDSLEREN EN ICT GECOMBINEERD ONDERWIJS 4 1 Toll-net: samenwerken aan e-leren en gecombineerd leren voor volwassenen Steven De Pauw Coördinator Toll-net Steven Verjans Universitair docent Open Universiteit

Nadere informatie

Verwelkoming. Het is beter een mijl te reizen dan om duizend boeken te lezen (Confucius)

Verwelkoming. Het is beter een mijl te reizen dan om duizend boeken te lezen (Confucius) Verwelkoming Het is beter een mijl te reizen dan om duizend boeken te lezen (Confucius) Informatie Oproepronde 2018 ERASMUS+ KERNACTIE 1 KA1 IN ERASMUS+ SCHOOL- ONDERWIJS SPORT BEROEPS- ONDERWIJS EN OPLEIDING

Nadere informatie

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?

Nadere informatie

Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa

Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa Brussel, 16 november 2011 Beleidsmakers moeten scholen beter ondersteunen

Nadere informatie

Betreft: Participeren en studeren in het buitenland. Knelpunten voor studenten met een functiebeperking

Betreft: Participeren en studeren in het buitenland. Knelpunten voor studenten met een functiebeperking Steunpunt Inclusief hoger Onderwijs Sint-Jorisstraat 71 8000 Brugge Betreft: Participeren en studeren in het buitenland. Knelpunten voor studenten met een functiebeperking Het Steunpunt Inclusief Hoger

Nadere informatie

ENTANGLE - Nieuwsbrief

ENTANGLE - Nieuwsbrief INHOUD Projectachtergrond 1 Projectomschrijving 2 Partners 3 Kick ck-off meeting in Brussel 4 Rethinking Education 4 Contactgegevens en LLP 5 ENTANGLE vindt zijn oorsprong in de dagelijkse praktijk binnen

Nadere informatie

EUROPEES LABEL VOOR INNOVATIEF TALENONDERWIJS 2008

EUROPEES LABEL VOOR INNOVATIEF TALENONDERWIJS 2008 EUROPEES LABEL VOOR INNOVATIEF TALENONDERWIJS 2008 INFORMATIEBROCHURE INHOUDSTAFEL 1. Wat is het Europees Label voor Innovatief Talenonderwijs? 2. Welk is het thema van het Europees Label voor Innovatief

Nadere informatie

ERASMUS+ voor scholen

ERASMUS+ voor scholen ERASMUS+ voor scholen Waarom nieuw programma? Begrotingen EU: zevenjaarlijks: 2007-2013: Een Leven Lang Leren 2014-2020: Erasmus+ Sterkere link met het beleid EU toegevoegde waarde en impact Stroomlijnen

Nadere informatie

Hogescholen en Universiteiten met een open blik

Hogescholen en Universiteiten met een open blik Editie 2009-2010 Hogescholen en Universiteiten met een open blik Om elkaar te begrijpen, moet je elkaar kennen. Vanuit die gedachte organiseert het Prins Filipfonds een project dat uitwisseling en samenwerking

Nadere informatie

Internationalisering in het kleuter- en lager onderwijs. De school in Europa - Europa in de school

Internationalisering in het kleuter- en lager onderwijs. De school in Europa - Europa in de school Internationalisering in het kleuter- en lager onderwijs De school in Europa - Europa in de school Programma Intro + de mogelijkheden in vogelvlucht etwinning: praktijkvoorbeeld + info Buurklassen: praktijkvoorbeeld

Nadere informatie

ATLEC. Ondersteunende Technologie Leren via Eenvormig Curriculum. State of the Art en Onderzoeksanalyse Samenvatting

ATLEC. Ondersteunende Technologie Leren via Eenvormig Curriculum. State of the Art en Onderzoeksanalyse Samenvatting ATLEC Ondersteunende Technologie Leren via Eenvormig Curriculum State of the Art en Onderzoeksanalyse Samenvatting WP nummer WP titel Status WP2 State of the Art en Onderzoeksanalyse F Project startdatum

Nadere informatie

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Helder &Wijzer Mijn opdrachten In een kort, blended programma In het kort Voor wie docenten/trainers die blended opdrachten willen leren ontwerpen en ontwikkelen

Nadere informatie

Het doel van het project was

Het doel van het project was 23.7 PP presentation 2 NL Leven Lang Leren Programma GRUNDTVIG Multilaterale projecten Project INTEGRA Integratie Kit voor Migranten: Basis taalvaardigheden voor omgaan met financiële zaken Successen en

Nadere informatie

Erasmus+ Jeugd. Informatiebijeenkomst 20 januari 2014

Erasmus+ Jeugd. Informatiebijeenkomst 20 januari 2014 Erasmus+ Jeugd Informatiebijeenkomst 20 januari 2014 Erasmus+ Nieuwe EU-programma voor onderwijs, training, jeugd en sport 2014-2020 Youth in Action gaat samen met het onderwijsprogramma Leven Lang Leren

Nadere informatie

KA 1 project: BE02-KA

KA 1 project: BE02-KA KA 1 project: 2014-1-BE02-KA101-000117 Het ontwikkelen van een e-safe e-learning leeromgeving.(platform) Groeien naar een tabletschool Gebruik van tablet introduceren.(gebruik in wiskunde, taal en WO)

Nadere informatie

EU-samenwerkingsprogramma etwinning - Deelname Vlaamse leerkrachten

EU-samenwerkingsprogramma etwinning - Deelname Vlaamse leerkrachten SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 592 van VERA CELIS datum: 29 juni 2017 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS EU-samenwerkingsprogramma etwinning - Deelname

Nadere informatie

Mogelijkheden. Internationalisering van A tot Z voor het basisonderwijs. 1. Prins Filipfonds. 2. Buurlandenbeleid

Mogelijkheden. Internationalisering van A tot Z voor het basisonderwijs. 1. Prins Filipfonds. 2. Buurlandenbeleid Mogelijkheden Internationalisering van A tot Z voor het basisonderwijs Leuven, 29 februari 2012 Prins Filipfonds Buurlandenbeleid Een Leven Lang Leren programma Comenius Study Visits Raad van Europa Ryckevelde

Nadere informatie

Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank

Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank GROEP / KLAS.. Naam: Ga www.schooltv.ntr.nl Zoek op trefwoord: EU Bekijk de clip Het ontstaan van de EU en maak de volgende vragen. Gebruik de pauzeknop

Nadere informatie

online! Telenet Foundation ondersteunt momenteel zo n 105 projecten in België. We bereikten al meer dan 111.000 mensen. Iedereen

online! Telenet Foundation ondersteunt momenteel zo n 105 projecten in België. We bereikten al meer dan 111.000 mensen. Iedereen Iedereen online! Telenet Foundation ondersteunt momenteel zo n 105 projecten in België. We bereikten al meer dan 111.000 mensen. 96 Telenet Jaarverslag 2012 Duurzaamheid Telenet Foundation Telenet Foundation

Nadere informatie

Achtergrond:uitgangspunt 11/20/2012. ENW-project Professionaliseringspakket voor ELO s in het secundair onderwijs

Achtergrond:uitgangspunt 11/20/2012. ENW-project Professionaliseringspakket voor ELO s in het secundair onderwijs 1 ENW-project Professionaliseringspakket voor ELO s in het secundair onderwijs Prof. dr. T. Schellens Leen Casier Veerle Lagaert Prof. dr. B. De Wever Prof. dr. M. Valcke 2 ENW-project Professionaliseringspakket

Nadere informatie

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren. Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent

Nadere informatie

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1 Erasmus + 2015 2016 Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden 10-12-2014 pag. 1 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO administratie door SAC 10-12-2014 pag. 2 Erasmus

Nadere informatie

Nationaal Agentschap Erasmus+ volwasseneneducatie. Peter van Deursen Hannah Achterbosch

Nationaal Agentschap Erasmus+ volwasseneneducatie. Peter van Deursen Hannah Achterbosch Nationaal Agentschap Erasmus+ volwasseneneducatie Peter van Deursen Hannah Achterbosch Wat is Erasmus+ Subsidieprogramma van de Europese Unie voor onderwijs, training, jeugd en sport. Looptijd: 2014-2020.

Nadere informatie

Alle ruimte. voor jou w groei COGNOSCO

Alle ruimte. voor jou w groei COGNOSCO Alle ruimte voor jou w groei COGNOSCO Cognosco Campus Het Spoor Mol 02 Inleidend woordje Campus Het Spoor biedt naast het traditionele onderwijs ook het succesvolle Cognosco-onderwijs. De leerlingen kiezen

Nadere informatie

KA 1 Mobiliteit Jeugd. Marrie Kortenbosch & Mireille Unger

KA 1 Mobiliteit Jeugd. Marrie Kortenbosch & Mireille Unger KA 1 Mobiliteit Jeugd Marrie Kortenbosch & Mireille Unger Erasmus+ Nieuwe EU-programma voor onderwijs, jeugd en sport 2014-2020 Youth in Action gaat samen met het onderwijsprogramma Leven Lang Leren (Erasmus,

Nadere informatie

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Dr. Maurice de Greef Prof. dr. Mien Segers 06-2016 Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School

Nadere informatie

Innoverend onderwijs op maat van uw kind.

Innoverend onderwijs op maat van uw kind. Innoverend onderwijs op maat van uw kind. GO! campus Genk Middenschool 1 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave... 1 2 Voorwoord... 2 3 Onderwijs van de toekomst... 3 3.1 Kerneigenschappen... 3 3.2 Werkvormen...

Nadere informatie

GIBO HEIDE. pedagogisch project

GIBO HEIDE. pedagogisch project GIBO HEIDE pedagogisch project gemeenteraadsbesluit van 26 mei 2015 Het pedagogisch project is de vertaling van de visie van directie en leerkrachten die betrekking heeft op alle aspecten van het onderwijs

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange?

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange? Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden administratie door SAC 13-10-2014 pag. 1 13-10-2014 pag. 2 Waarom

Nadere informatie

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap STEM Visietekst van het GO! 28 november 2016 onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap 2 Samenvatting In de beleidsnota 2014-2019 stelt Vlaams minister van Onderwijs de ambitie om leerlingen warmer te maken

Nadere informatie

INTELLECTUAL OUTPUT 6

INTELLECTUAL OUTPUT 6 EuroDuaLE INTELLECTUAL OUTPUT 6 Evaluatieverslagen Samenvatting Medegefinancierd door het Erasmus+-programma van de Europese Unie - 2015-1-IT02-KA203-015386 EuroDuaLE INTELLECTUAL OUTPUT 6 Evaluatieverslagen

Nadere informatie

Vormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015

Vormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015 Vormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015 Inhoud 3 Vooraf 5 Een andere kijk op spijbelen 6 Over de diepere betekenis van kinderspel 7 Kinderen hebben zo hun kijk op quality time 8 Plan

Nadere informatie

JAARACTIEPLAN Sept 2015 Aug 2016 RTC Vlaams-Brabant VZW

JAARACTIEPLAN Sept 2015 Aug 2016 RTC Vlaams-Brabant VZW JAARACTIEPLAN Sept 2015 Aug 2016 RTC Vlaams-Brabant VZW Periode 1 september 2015-31 augustus 2016 Goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 17/06/2015 1 Inleiding RTC Vlaams-Brabant vzw wil, net als zijn

Nadere informatie

Comenius 2.2a. Praktijkvoorbeelden. Walter Baeten, PhD Arteveldehogeschool

Comenius 2.2a. Praktijkvoorbeelden. Walter Baeten, PhD Arteveldehogeschool Comenius 2.2a Praktijkvoorbeelden Walter Baeten, PhD Arteveldehogeschool Opbouw Voorbeelden Includeme Most Vergelijking Erasmus Com 2.2 a Voorgeschiedenis Lerarenopleiding = beroepsopleiding Onder Leonardo?

Nadere informatie

> VERSLAG MAATSCHAPPELIJKE STAGES II Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 (namiddag)

> VERSLAG MAATSCHAPPELIJKE STAGES II Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 (namiddag) > VERSLAG MAATSCHAPPELIJKE STAGES II Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 (namiddag) Aanwezig: 18 leerlingen Vertegenwoordiging: Vrij Technisch Instituut Leuven, Sint-Theresia-instituut Kortrijk,

Nadere informatie

Achtergrond van het onderzoek:

Achtergrond van het onderzoek: Bureau van de Europese Unie voor de Grondrechten (FRA) MEMO / 26 januari 2010 De Holocaust bezien vanuit mensenrechtenperspectief: het eerste EU-brede onderzoek naar Holocaust-onderwijs en mensenrechtenonderwijs

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Werkplekleren: leren doen doet leren 6 februari 2012

Werkplekleren: leren doen doet leren 6 februari 2012 Werkplekleren: leren doen doet leren 6 februari 2012 Workshop werkplekleren: opbouw Wat is werkplekleren? Uitgangspunt Waarom werkplekleren? Getuigenissen Wedstrijd Toekomst werkplekleren? Advies SERV

Nadere informatie

Make it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids

Make it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids Make it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids Wat? Internationale stages worden steeds belangrijker in de context van de internationalisering van hoger onderwijs en

Nadere informatie

SchoolConnect. Een vriendschap tussen jullie school en een school in Ethiopië!

SchoolConnect. Een vriendschap tussen jullie school en een school in Ethiopië! SchoolConnect Een vriendschap tussen jullie school en een school in Ethiopië! SchoolConnect SchoolConnect is een programma van stichting Joni. Het is een samenwerkingsverband tussen scholen in Nederland

Nadere informatie

SAMENWERKEN MET EEN SCHOOL UIT AFRIKA, AZIË OF LATIJNS-AMERIKA

SAMENWERKEN MET EEN SCHOOL UIT AFRIKA, AZIË OF LATIJNS-AMERIKA ACTIEFICHE - BASIS/SECUNDAIR SAMENWERKEN MET EEN SCHOOL UIT AFRIKA, AZIË OF LATIJNS-AMERIKA VVOB Scholenbanden www.scholenbanden.be - info@scholenbanden.be Het is waar, we gaan de wereld niet spectaculair

Nadere informatie

Stages in Europa. Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden

Stages in Europa. Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden Stages in Europa Erasmus+ Traineeship voor afgestudeerden Inhoud presentatie Waarom op internationale stage gaan? Beurzen? Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm Erasmus+ programma - Doelgroep / voorwaarden

Nadere informatie

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest

Nadere informatie

Serie handleidingen. "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") PROJECT & TEAM WORK. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti

Serie handleidingen. LbD4All (Leren door Ontwikkeling voor iedereen ) PROJECT & TEAM WORK. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Serie handleidingen "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") PROJECT & TEAM WORK Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Deze publicatie werd gefinancierd door de Europese Commissie.

Nadere informatie

De ontplooiing en integratie van kwetsbare kinderen en jongeren via een bredere toegang tot buitenschoolse, sportieve en culturele activiteiten

De ontplooiing en integratie van kwetsbare kinderen en jongeren via een bredere toegang tot buitenschoolse, sportieve en culturele activiteiten Projectoproep van het BNP Paribas Fortis Foundation Fonds, beheerd door de Koning Boudewijnstichting De ontplooiing en integratie van kwetsbare kinderen en jongeren via een bredere toegang tot buitenschoolse,

Nadere informatie

EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT

EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT DE RAAD Brussel, 20 juni 2017 (OR. en) 2016/0186 (COD) PE-CONS 25/17 CULT 69 AELE 49 EEE 27 CODEC 867 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: BESLUIT VAN

Nadere informatie

Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk

Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid Van visie naar praktijk Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid De Koninklijke Bibliotheek en Cubiss

Nadere informatie

Het Huis der Talen. «Immersie onderwijs in de provincie Luik» Luik 10.06.2013. Agnes De Rivière

Het Huis der Talen. «Immersie onderwijs in de provincie Luik» Luik 10.06.2013. Agnes De Rivière Het Huis der Talen «Immersie onderwijs in de provincie Luik» Luik 10.06.2013 Agnes De Rivière Wie zijn wij? Opgericht in 2008 Platform Ondersteuning van de economische ontwikkeling in de regio. Promotie

Nadere informatie

1. WAAROM DIT HANDBOEK? 2

1. WAAROM DIT HANDBOEK? 2 2 1.1. WAAROM DIT HANDBOEK? Internationale mobiliteit wordt steeds meer een absolute noodzaak op een arbeidsmarkt waar een sterke vraag heerst naar meer flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Een van de

Nadere informatie

Comenius monitoring dagen. focus: verslaggeving. 7 mei 2015, Alden Biesen. 26 mei 2015, Brugge

Comenius monitoring dagen. focus: verslaggeving. 7 mei 2015, Alden Biesen. 26 mei 2015, Brugge Comenius monitoring dagen focus: verslaggeving 7 mei 2015, Alden Biesen 26 mei 2015, Brugge Verslaggeving Comenius Schoolpartnerschappen: programma Verslaggeving algemeen Eindverslag Bijhouden en voorleggen

Nadere informatie

Aandacht, affectie, waardering, respect en ondersteuning.

Aandacht, affectie, waardering, respect en ondersteuning. Het Pedagogisch Klimaat Schooljaar 2007 / 2008 Wat is een pedagogisch klimaat? Als we praten over een pedagogisch klimaat binnen Breedwijs Zuid Berghuizen gaat het over de sfeer die de partners willen

Nadere informatie

10 Innovatielessen uit de praktijk 1

10 Innovatielessen uit de praktijk 1 10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even

Nadere informatie

Visietekst rond de samenwerking tussen het basisonderwijs en het secundair onderwijs

Visietekst rond de samenwerking tussen het basisonderwijs en het secundair onderwijs Visietekst rond de samenwerking tussen het basisonderwijs en het secundair onderwijs Inleiding: De pedagogische begeleiding heeft voor volgende jaren de samenwerking tussen BaO en SO als prioriteit gekozen.

Nadere informatie

De school een aantrekkelijke plek voor leren en werken in 2030? Leer- & ontwerplab 24-28/08/2013. Bevindingen in een notendop

De school een aantrekkelijke plek voor leren en werken in 2030? Leer- & ontwerplab 24-28/08/2013. Bevindingen in een notendop De school een aantrekkelijke plek voor leren en werken in 2030? Leer- & ontwerplab 24-28/08/2013 Bevindingen in een notendop Traject in 4 fasen FASE 1 VERKENNEN Literatuurstudie Analyse diepteinterviews

Nadere informatie

PROJECTOPROEP FESTIVALBEELD EUROPALIA.TURKEY (2015) PROJECTOPROEP GERICHT TOT GRAFISCHE ARTIESTEN/ONTWERPERS/PROFESSIONELEN

PROJECTOPROEP FESTIVALBEELD EUROPALIA.TURKEY (2015) PROJECTOPROEP GERICHT TOT GRAFISCHE ARTIESTEN/ONTWERPERS/PROFESSIONELEN PROJECTOPROEP FESTIVALBEELD EUROPALIA.TURKEY (2015) PROJECTOPROEP GERICHT TOT GRAFISCHE ARTIESTEN/ONTWERPERS/PROFESSIONELEN KALENDER 23.06.14 : Deadline project 15.07.14 : Preselectie en interview met

Nadere informatie

Kinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten!

Kinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten! Kinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten! samen voor kinderen 2 2 Waarom is het belangrijk om leerlingen en leerkrachten te sensibiliseren over de Rechten van het Kind?

Nadere informatie

EU-Speak _ leslla docenten

EU-Speak _ leslla docenten EU-Speak _ leslla docenten Wat heeft een docent nodig om de laaggeletterde volwassen immigrant te leren lezen en schrijven? EU-Speak 1 Partners: Engeland, Zweden, Denemarken, Duitsland, Spanje, Nederland

Nadere informatie

ONDERNEMERSCHAP. www.epathways.eu. e-pathways CPD Handboek. Handboek nr. in serie

ONDERNEMERSCHAP. www.epathways.eu. e-pathways CPD Handboek. Handboek nr. in serie ONDERNEMERSCHAP e-pathways CPD Handboek www.epathways.eu Handboek nr. 10 in serie Wat is ondernemerschap? Een ondernemer kan gedefinieerd worden als iemand die een zakelijke mogelijkheid ziet of creëert

Nadere informatie

SMART SCHOOLS PROJECTOPROEP 2018

SMART SCHOOLS PROJECTOPROEP 2018 SMART EDUCATION @ SCHOOLS PROJECTOPROEP 2018 PUBLIC 9 maart 2018 OVERZICHT Imec Imec Smart Education Smart Education @ Schools Waarom? Wat? Wie? Budget Voorbeelden Aanvraagprocedure & evaluatiecriteria

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 VOORSTEL van: de Europese Commissie d.d.: 18 november 2003

Nadere informatie

VIRTUELE MOBILITEIT: EEN ALTERNATIEF VOOR OF EEN AANVULLING OP FYSIEKE MOBILITEIT?

VIRTUELE MOBILITEIT: EEN ALTERNATIEF VOOR OF EEN AANVULLING OP FYSIEKE MOBILITEIT? VIRTUELE MOBILITEIT: EEN ALTERNATIEF VOOR OF EEN AANVULLING OP FYSIEKE MOBILITEIT? Ilse Op de Beeck Leuvens Instituut voor Media en Leren KU Leuven 30 juni 2014 14 e Frans-Nederlandse Ontmoetingsdagen

Nadere informatie

HOE STEM OPTIMAAL INZETTEN IN DE LERARENOPLEIDING?

HOE STEM OPTIMAAL INZETTEN IN DE LERARENOPLEIDING? HOE STEM OPTIMAAL INZETTEN IN DE LERARENOPLEIDING? INSPIRATIE OP BASIS VAN DE LEERGEMEENSCHAP STEM VOOR DE BASIS EN STEM+ VLOR-Studiedag Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs: de lerarenopleidingen

Nadere informatie

Stages in Europa. Erasmus+

Stages in Europa. Erasmus+ Stages in Europa Erasmus+ Inhoud presentatie Waarom? Financiering? Erasmus+ programma Stageplatform voor Vlaanderen: Reconfirm Hoe vind je een buitenlandse stage? Tips voor een succesvolle stage Sociaal

Nadere informatie

DURF2020 ACHTERGRONDINFO

DURF2020 ACHTERGRONDINFO Je eigen leven, daar gaan we voor! DURF2020 ACHTERGRONDINFO ACHTERGRONDINFO DURF2020 START In het kader van mijn P2020 wordt er veel gesproken, nagedacht en nieuwe initiatieven genomen in functie van de

Nadere informatie

Vredescentrum. AANBOD BASISONDERWIJS Schooljaar

Vredescentrum. AANBOD BASISONDERWIJS Schooljaar Vredescentrum AANBOD BASISONDERWIJS Schooljaar 2017-2018 1 Vredescentrum van de provincie en stad Antwerpen vzw Het Vredescentrum voor de vrienden. Het Vredescentrum is al 30 jaar lang een enthousiaste

Nadere informatie

TALENT KAMPIOENEN. www.epathways.eu. e-pathways CPD Handboek. Handboek nr. in serie

TALENT KAMPIOENEN. www.epathways.eu. e-pathways CPD Handboek. Handboek nr. in serie TALENT KAMPIOENEN e-pathways CPD Handboek Handboek nr. 15 in serie www.epathways.eu Wat zijn talentkampioenen? De pool met getalenteerd personeel is waarschijnlijk de grootste hulpbron die elke organisatie

Nadere informatie

Basisvaardigheden en communicatie training met Geïntegreerde sportactiviteiten

Basisvaardigheden en communicatie training met Geïntegreerde sportactiviteiten Curriculum Golden Goal Basisvaardigheden en communicatie training met Geïntegreerde sportactiviteiten 1 Dit project is mede mogelijk gemaakt door het SOCRATES-GRUNDTVIG programma van de Europese Commissie.

Nadere informatie

Hogescholen en Universiteiten met een open blik Editie 2012

Hogescholen en Universiteiten met een open blik Editie 2012 Hogescholen en Universiteiten met een open blik Editie 2012 Om elkaar te begrijpen, moet je elkaar kennen. Vanuit die gedachte organiseert het Prins Filipfonds een project dat uitwisseling en samenwerking

Nadere informatie

Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie.

Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie. Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie. In 1517 maakte Maarten Luther in de Duitse stad Wittenberg

Nadere informatie

KA2- PROJECT ON A JOURNEY WITH THE ARTIST België, Finland, Ierland, Griekenland, Roemenië, Spanje

KA2- PROJECT ON A JOURNEY WITH THE ARTIST België, Finland, Ierland, Griekenland, Roemenië, Spanje KA2- PROJECT ON A JOURNEY WITH THE ARTIST 2015-2018 België, Finland, Ierland, Griekenland, Roemenië, Spanje Korte voorstelling GBS De Bosmier www.debosmier.be 014/813 813 Greet Snoekx directie.debosmier@balen.be

Nadere informatie

De arbeidsmarktintegratie van personen met een handicap in Europa. Barbara Vandeweghe IDEA Consult 12 december 2011

De arbeidsmarktintegratie van personen met een handicap in Europa. Barbara Vandeweghe IDEA Consult 12 december 2011 De arbeidsmarktintegratie van personen met een handicap in Europa Barbara Vandeweghe IDEA Consult 12 december 2011 IDEA Consult 1. Inleiding Studie naar de arbeidsmarktsituatie van personen met een handicap

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Interactieve werkvormen in de klaspraktijk. Onderzoeksresultaten en tips voor de praktijk

Nieuwsbrief. Interactieve werkvormen in de klaspraktijk. Onderzoeksresultaten en tips voor de praktijk Interactieve werkvormen in de klaspraktijk Onderzoeksresultaten en tips voor de praktijk Lia Blaton, medewerker Onderzoek naar onderwijspraktijk In het kader van de opdracht van het Steunpunt Gelijke Onderwijskansen

Nadere informatie

Tarieven Europa: staffel 1

Tarieven Europa: staffel 1 Tarieven Europa: staffel 1 Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan

Nadere informatie

VAN SCHOOLWERKPLAN OF KWALITEITSONTWIKKELINGSPLAN NAAR HET EUROPEAN DEVELOPMENT PLAN

VAN SCHOOLWERKPLAN OF KWALITEITSONTWIKKELINGSPLAN NAAR HET EUROPEAN DEVELOPMENT PLAN VAN SCHOOLWERKPLAN OF KWALITEITSONTWIKKELINGSPLAN NAAR HET EUROPEAN DEVELOPMENT PLAN wim.simoens@telenet.be KENMERKEN VAN ERASMUS+ Geen individuele aanvragen meer, 1 aanvraag per jaar per school voor alle

Nadere informatie

Evaluatierapport Nationale Opleiding MediaCoach 2015

Evaluatierapport Nationale Opleiding MediaCoach 2015 Evaluatierapport Nationale Opleiding MediaCoach 2015 www.nomc.nl De Nationale Opleiding MediaCoach wordt uitstekend en goed beoordeeld, door enthousiaste en kundige docenten, de link met de praktijk, prettig

Nadere informatie

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan direct aan. Volume: 0-49 zendingen

Nadere informatie

ONS EIGEN OPVOEDINGSPROJECT

ONS EIGEN OPVOEDINGSPROJECT ONS EIGEN OPVOEDINGSPROJECT - SCHOOLBROCHURE - Basisonderwijs DE LINDE, Overpelt ONS EIGEN OPVOEDINGSPROJECT In ons Eigen opvoedingsproject (EOP) kan u lezen hoe wij als school onze opvoedingstaak zien.

Nadere informatie

EuropEEs InstItuut voor onderzoek over de MEdItErranE En Euro-arabIschE samenwerking www.medea.be

EuropEEs InstItuut voor onderzoek over de MEdItErranE En Euro-arabIschE samenwerking www.medea.be Europees Instituut voor Onderzoek over de Mediterrane en Euro-Arabische Samenwerking www.medea.be V O O R S T E L L I N G Voor Europa is de samenwerking met haar naaste buren de Arabische en Mediterrane

Nadere informatie

RTC informeert! Infomoment 20/10/2015

RTC informeert! Infomoment 20/10/2015 Infomoment 20/10/2015 Infomoment: Welkom (Mil Kooyman, voorzitter RTC Oost-Vlaanderen) RTC-beheersovereenkomst 2015-2020: situering en toelichting en acties (Emmanuel Depoortere, coördinator RTC Oost-Vlaanderen)

Nadere informatie

Over de. Bernard van Leer Foundation

Over de. Bernard van Leer Foundation Over de Bernard van Leer Foundation Wie wij zijn De Bernard van Leer Foundation gelooft dat het realiseren van een sterke start voor alle jonge kinderen niet alleen goed is om te doen vanuit moreel perspectief,

Nadere informatie

Taskforce Vluchtelingen bekroond als URBACT Good Practice

Taskforce Vluchtelingen bekroond als URBACT Good Practice Taskforce Vluchtelingen bekroond als URBACT Good Practice Vandaag bekroont het Europese City Festival in Tallin (Estland) de Taskforce Vluchtelingen van de Stad Gent met het URBACT Good Practice-label.

Nadere informatie

Recensie: Wat wij moeten weten over jongeren en hun digitale wereld

Recensie: Wat wij moeten weten over jongeren en hun digitale wereld reageren bijlagen attenderen printversie Recensie: Wat wij moeten weten over jongeren en hun digitale wereld Datum 01/02/2007 Auteur publicatie Guus Wijngaards, Jos Fransen, Pieter Swager (INHOLLAND) Titel

Nadere informatie

STAGES VOOR LERAREN & TUTORS

STAGES VOOR LERAREN & TUTORS STAGES VOOR LERAREN & TUTORS e-pathways CPD Handboek www.epathways.eu Handboek nr. 7 in serie Wat zijn stages? Een stage is een tijdperiode waarin een individu werkt in een andere organisatie, met als

Nadere informatie

Europa voor de Burger Programma EU subsidie lijn EACEA (EC) 7-jarig programma ( ) Jaarlijkse oproep

Europa voor de Burger Programma EU subsidie lijn EACEA (EC) 7-jarig programma ( ) Jaarlijkse oproep Europa voor de Burger Programma 2007-2013 EU subsidie lijn EACEA (EC) 7-jarig programma (2007-2013) Jaarlijkse oproep 1 Europa voor de Burger: Doelstellingen (1) Het burgerschap van de Europese Unie ontwikkelen

Nadere informatie

Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015

Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015 Going abroad: Info session for BLT students 2014-2015 International Week March 9-13 Info about Mobility Study Training Projects Student Conferences kood International Activity 2 Buitenlandse mobiliteit

Nadere informatie

JOUW TALENTEN, ONZE ZORG.

JOUW TALENTEN, ONZE ZORG. INFO BROCHURE graad JOUW TALENTEN, ONZE ZORG. Ontdek en ontwikkel jouw talenten en interesses in onze brede eerste graad. nieuwenbosch.be NIEUWEN BOSCH HUMANIORA GENT In onze brede ste graad ontdekken

Nadere informatie

Opvoedingsproject. A. ONS OPVOEDINGSPROJECT p. 2. A.1 De christelijke identiteit p. 2. A.2 Gevarieerd en goed begeleiden p. 3

Opvoedingsproject. A. ONS OPVOEDINGSPROJECT p. 2. A.1 De christelijke identiteit p. 2. A.2 Gevarieerd en goed begeleiden p. 3 Opvoedingsproject A. ONS OPVOEDINGSPROJECT p. 2 A.1 De christelijke identiteit p. 2 A.2 Gevarieerd en goed begeleiden p. 3 A.3 Zorg voor elk kind = accent op talent p. 4 A.4 Een sterke teamspirit, een

Nadere informatie

PRAKTIJKVOORBEELD GBS DE BOSMIER BALEN

PRAKTIJKVOORBEELD GBS DE BOSMIER BALEN PRAKTIJKVOORBEELD GBS DE BOSMIER BALEN Intern seminarie VLOR Internationalisering Korte voorstelling GBS De Bosmier www.debosmier.be 014/813 813 Greet Snoekx directie.debosmier@balen.be 1. Ervaring met

Nadere informatie