jaargang 12 nummer 3 november speciale uitgave

Transcriptie

1 jaargang 12 nummer 3 november speciale uitgave

2 Het is nooit af We kijken terug en we kijken vooruit en we realiseren ons op de eerste plaats dat er veel is bereikt. De gezondheidszorg kan er niet meer omheen: zij kan veel bijdragen aan de ondersteuning van borstvoeding. Wie kent niet de 10 vuistregels? 1 Borstvoeding is een onderwerp geworden dat groepen mensen om de tafel brengt om te discussiëren over de beste formulering van adviezen in het protocol. Uitgangspunten, doelstellingen, zorgacties, taakverdeling, rapportage en evaluatie, alles komt eraan te pas. 2 Het onderwerp staat op de nascholingskalender en tot je eigen verbazing vliegt het dagdeel borstvoeding voorbij. Dat je over zoiets basaals nog zoveel kunt bijleren! Over vaardigheden, maar ook over taal en toon, over keuzes en commercie. 3 Aanstaande ouders krijgen voorlichting die ze aan het denken zet. Ze realiseren zich al een beetje hoe zeer hun baby straks afhankelijk is van hun beslissingen. 4 Praktische tips staan in het licht van een goede start: de pasgeboren baby blijft warm toegedekt bloot bij moeder liggen zodat ze in alle rust aan elkaar kunnen wennen. En zoals alle jonge zoogdieren vindt de baby zelf de borst. 5 De onwennige eerste dagen is er deskundige hulp bij het aanleggen en eventueel kolven, zodat problemen en pijn worden voorkomen. 7 Vanzelfsprekend blijven moeder (of ouders) en kind bij elkaar. Dat gunstig voor de hechting en de preventie van wiegendood. 8 Ook leren de ouders daardoor subtiele voedingssignalen verstaan en wordt voeden op verzoek onderdeel van het (op)voedingspatroon; de hoeveelheid moedermelk blijft makkelijker in overeenstemming met de vraag. 9 Maar dan is het wel zaak om geruime tijd de fopspeen te vermijden, zodat de baby niet daarop zuigt terwijl hij toe is aan voeding. Het vraag-en-aanbodsysteem wordt dan gefopt. De speen, ook die van een fles, veroorzaakt regelmatig minder effectief zuigen aan de borst. 10 De informatie aan jonge ouders moet consistent zijn: samenwerking, afstemming en goede overdracht zijn essentieel in de keten, in de kring om ouders en baby heen. De borstvoedingorganisaties hebben hierin hun eigen unieke rol. Met de 10 vuistregels staat het WHO/UNICEF Baby Friendly Hospital Initiative na vijftien jaar goed op de kaart. Maar er is ook nog veel werk te verzetten. Borstvoeding lijkt zo eenvoudig dat concurrentie met andere onderwerpen dreigt. De kwaliteit bewaken en optimaliseren: blijf zorgen voor borstvoeding! Het is nooit af. 6 Het zelfvertrouwen van de ouders groeit met de dag en routinematig bijvoeden is al lang niet meer van deze tijd. Daar moet nu echt een gedegen medische indicatie voor gesteld zijn. Stichting Zorg voor Borstvoeding Adrienne de Reede Sanny van Ginkel Petra den Uijl 2 3

3 Koningin Beatrix op bezoek bij de UNICEF-tentoonstelling, augustus 1998 Omzien in... In 1996 gingen we van start met de stichting Zorg voor Borstvoeding op basis van het projectplan dat door UNICEF Nederland aan het Preventiefonds was voorgelegd. En met succes. We kregen een projectsubsidie van het Preventiefonds voor de duur van drie jaar en konden het internationale Baby Friendly Hospital Initiative ook hier gaan vormgeven. In die eerste jaren werkten we vooral aan informeren over de Tien vuistregels, die de internationale basis vormen voor optimale begeleiding. Een van de eerste wapenfeiten was de Nederlandse ondertiteling van de videofilm uit Noorwegen Breast is Best. Ook maakten we met extra financiële steun van de stichting Fondsenwervingsacties Volksgezondheid en de vereniging Borstvoeding Natuurlijk de video Borstvoeding een zorg minder voor (aanstaande) ouders, waarvan het eerste exemplaar tijdens de première werd aangeboden aan minister Borst. De website met veel informatie voor de gezondheidszorg ging in mei 1999 de lucht in en begin 2000 was ook de nieuwsbrief Goed Gevoed een feit, gratis toegestuurd aan 1000 zorginstellingen; inmiddels is de oplage meer dan verdubbeld. In dat eerste nummer konden we meteen aankondigen dat minister Borst akkoord ging met het de toekenning van een nieuwe subsidie voor drie jaar door ZorgOnderzoek Nederland. We hadden toen negen borstvoedingcertificaten toegekend, met name aan kraamzorgorganisaties. Het Havenziekenhuis in Rotterdam stond als enige ziekenhuis in het lijstje. Uit een enquête die we in februari 1999 hielden bleek dat zes van de tien vuistregels door 70% van de respondenten in praktijk werden gebracht en dat ruim 40 instellingen in 2000 en 2001 op willen gaan voor het certificaat. Een van de hoogtepunten van de eerste jaren was wel de grote tentoonstelling over borstvoeding die we op verzoek van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) namens UNICEF Nederland hebben gerealiseerd in de RAI op het internationale congres van kinderartsen in Omdat we er ook koningin Beatrix hebben rondgeleid, kreeg borstvoeding veel aandacht tot zelfs in het acht uur journaal! Terugkijkend valt op dat we de tijd en financiële mogelijkheden hadden om op allerlei verschillende manieren aandacht te vragen voor borstvoeding. En dat deden we volop: een tv spotje onder regie van UNICEF ambassadeur Monique van de Ven, fotokaarten en ansichtkaarten in Loesjestijl, waarvoor we de teksten in een workshop met onze relaties hadden verzonnen, elk jaar weer leuke attenties voor Wereld Borstvoeding Week. We richtten ons dus ook op de ouders: in feite was het streven de voorlichting aan ouders voor de gezondheidszorg zo makkelijk mogelijk te maken. 4 5

4 Beeldmerkjes voor een fictief product: het Japanse kaasje, gemaakt uit moedermelk... [archief André van Zwieten] Zelf hebben we veel plezier gehad met het idee voor de 1 aprilgrap: kaasjes van moedermelk geïmporteerd uit Japan. Door de militaire acties van de NAVO in Kosovo dat jaar raakte het persbericht daarover volledig ondergesneeuwd; alleen Trouw nam er een berichtje over op. Recht op borstvoeding. Een boekje open over de praktijk in Nederland anno 2000 : in een zwart kaftje lezen we in deze gezamenlijke uitgave van UNICEF Nederland en Zorg voor Borstvoeding de ervaringen van ouders met de begeleiding die ze gekregen hebben. Er kwamen binnen een paar weken meer dan 250 brieven binnen, praktisch allemaal reacties van teleurgestelde en gefrustreerde ouders. Ik was op dat moment nog niet in staat om te lopen, anders was ik hem zeker zelf gaan halen. De volgende ochtend vond ik een flesje in zijn wieg: hij was dus ondanks mijn nadrukkelijke verzoek die nacht bijgevoed. - de verloskundige zei: zijn mondje staat er niet naar, je kunt maar beter overgaan op de fles. Een krankzinnig antwoord, maar ik, onervaren moeder, geloofde haar. In dat jaar was het thema van Wereld Borstvoeding Week: borstvoeding, je goed recht, waarin aandacht werd gevraagd voor de manieren waarop de overheid borstvoeding kan en moet bevorderen. Bij de Wetenschapswinkel van de VU verscheen in 2000 het rapport A closer look at Breastfeeding in medical handbooks and teaching materials in the Netherlands, waarvoor Zorg voor Borstvoeding het initiatief had genomen. Uit dit onderzoek naar de inhoud van 17 verplichte lesboeken (van kraamzorg tot artsopleiding) bleek dat slechts drie een voldoende kregen volgens de WHO criteria. Veruit de beste score, een 8,8, was voor Begeleiding bij Borstvoeding, het studieboek dat nog steeds bij Zorg voor Borstvoeding te koop is, nu in de negende herziene druk van Later is op dezelfde manier een studie tot stand gekomen naar borstvoeding op de werkplek onder de titel Hand in eigen boezem (2002). Het eerste project in samenwerking met de Wetenschapswinkel van de VU realiseerden we in 1998: The economic benefit of Breastfeeding in de the Netherlands. Vanaf 2001 heeft Zorg voor Borstvoeding ook de Jeugdgezondheidszorg betrokken bij het certificeringprogramma. Een groep van JGZ verpleegkundigen (tevens lactatiekundigen) is betrokken geweest bij de formulering van de Zeven stappen voor ondersteuning van borstvoeding in de JGZ. Het was de aanleiding voor de herziene uitgave van de informatiefolder voor zorgverleners Zorg voor borstvoeding!. Om de drempels voor het borstvoedingcertificaat voor de gezondheidszorg weg te nemen ontwikkelden we een model plan-van-aanpak, dat je stapsgewijs meeneemt door het hele traject aan de hand van de Tien vuistregels of van de Zeven stappen voor de JGZ. Ook de cd-rom Andermans veren, waarvan we eerste versie in 2006 uitbrachten, is bedoeld om kwaliteitsverbetering te bevorderen. Door documenten met elkaar te delen wordt voorkomen dat iedereen kostbare tijd besteedt aan opnieuw het wiel uitvinden. 6 7

5 Andermans veren Documenten voor goede zorg - van collega s / voor collega s WHO/UNICEF Baby Friendly Hospital Initiative 2 Moedermelk en nog veel meer Je baby vindt zelf de borst en drinkt alsof hij nooit anders heeft gedaan. Tegelijkertijd heeft je kleintje nog lang heel wat hulp nodig. Door je baby veel bij je te houden leer je elkaar kennen. Je begrijpt steeds beter waar hij om vraagt. Je doet iets heel belangrijks voor zijn ontwikkeling wanneer je hem troost als hij huilt, want het is voor een baby nog te moeilijk zichzelf te kalmeren. Ook daarvoor heeft hij zijn ouders nodig. Vertrouwen in de wereld en in anderen, dat leert je kind van jullie. Langzaam maar zeker zal hij onafhankelijker worden. Een goede basis van liefde en zorg, dat is het mooiste kraamcadeau. Meer weten? informatie voor ouders: Vereniging Borstvoeding Natuurlijk t Borstvoedingorganisatie LLL Nederland t informatie voor de gezondheidszorg: Stichting Zorg voor Borstvoeding WHO/UNICEF Baby Friendly Hospital Initiative Postbus AA Krimpen aan de Lek Vanaf 2002 hebben we elk jaar informatiebijeenkomsten gehouden om belangstellenden de kans te geven van ons en vooral ook van elkaar te horen hoe de certificering in zijn werk gaat, hoe knelpunten zoals scholing, prenatale voorlichting, motivatie en samenwerking worden opgelost. Steevast zijn daar lactatiekundigen te gast die workshops leiden over de gang van zaken in hun gecertificeerde instelling. Ook de verloskundige praktijken worden hier voor uitgenodigd, sinds voor deze belangrijke groep BFHIcertificering in aangepaste versie wordt aangeboden, met de verloskundige praktijk Zeist als eerste succesvolle kandidaat in Uitgave van de stichting Zorg voor Borstvoeding x 10 dingen die je moet weten over Borstvoeding De folder 2 x 10 dingen die je moet weten over borstvoeding is een soort visitekaartje van onze stichting geworden en zal bij velen bekend zijn. Aanvullend op de folders van de borstvoedingorganisaties VBN en LLL schrijven we hierin met eenvoudige en beknopte bewoordingen waarom borstvoeding belangrijk is en hoe het gaat in de praktijk van alledag. De huidige versie nieuw vormgegeven in vrolijk rood - bevat op de achterzijde een korte tekst over de hechting tussen ouders en kind Zorg dat je baby goed gesteund dicht tegen je aan ligt, met hoofd en lijfje in een lijn en met het neusje bij de tepel. De baby zoekt de borst en doet haar mondje open. Vaak kun je zien hoe ze het tongetje uitsteekt. Pas als het mondje heel wijd opengaat, trek je de baby met de billetjes dichter tegen je aan. Ze houdt haar hoofdje iets naar achter. Zo gaat het goed: kinnetje tegen de borst, het neusje vrij, en het is een prettig gevoel. Eerst zuigt de baby snel en na een poosje gaat ze rustig drinken. Je hoort haar slikken. Soms stroomt de melk zo hard dat ze loslaat. Geen probleem, gewoon opnieuw beginnen. Als voeden pijn doet, haal je haar van de borst af. Dat doe je door met je pink in haar mondhoek het vacuüm te verbreken. Kijk altijd of je baby aan de andere borst nog verder wil drinken. Als ze goed is aangelegd, kun je voeden zo vaak en zo lang jij en je kind prettig vinden. Voeden naar behoefte zorgt voor melk naar behoefte: er is altijd genoeg. Blaadjes op? Bestel een nieuw bloc bij: Een scheurblok met op elke pagina een serie duidelijke aanlegfoto s met korte uitleg heeft in het hele land zijn weg gevonden en wordt veel gebruikt in de (prenatale) voorlichting. Mooi was ook het fotoalbum Zelf voeden, hoe gaat dat? voor ouders die weinig (Nederlands) lezen, een praktisch hulpmiddel bij de voorlichting aan deze groep. 8 9

6 De foto s voor Goed Gevoed en andere uitingen, zoals posters en presentaties op symposia, werden deels gemaakt door professionele fotografen. We merkten telkens wat een uitdaging het is om die echt perfecte aanlegfoto te maken, de ontspannen sfeer te bewaren of net het oogcontact tussen moeder en kind vast te leggen

7 Borstvoeding werkt. Tweede congres van de Samenwerkende Borstvoedingorganisaties En dan waren er de folders voor anderstaligen: Turks-Nederlands, Arabisch-Nederlands, Farsi-Engels en Frans-Engels: mooie uitgaven, die we echter in een latere subsidiefase moesten overdragen aan een van de borstvoedingorganisaties. Het viel buiten onze doelstelling. Tja die financiën, dat is wel een wederkerend refrein in ons bestaan gebleken. Bij de afsluiting van drie jaar ZonMw subsidie hielden we in Naturalis in Leiden in levendig Lagerhuisdebat met de titel Wie het weet mag het zeggen. Inmiddels was het Voedingscentrum ook actief geworden op borstvoedinggebied en Zorg voor Borstvoeding maakte van 2003 tot 2007 onderdeel uit van het masterplan Borstvoeding verdient tijd. We gaven twee maal een full color special van Goed Gevoed uit: in 2004 voor de ziekenhuizen en het jaar daarna voor de Jeugdgezondheidszorg. We werken elke twee jaar mee aan het congres van de Samenwerkende Borstvoedingorganisaties SBO, te beginnen met Borstvoeding leeft in De website werd in 2009 helemaal vernieuwd en de belangrijkste informatieve documenten voor zorginstellingen zijn nu eenvoudig gratis te downloaden. En intussen wordt continu de Externe Beoordeling aangevraagd en uitgevoerd met de hulp van onze groep van freelance assessors, allen lactatiekundigen. Talloze rapporten zijn geschreven, de toekenning van het WHO/UNICEF certificaat Zorg voor Borstvoeding is uiteindelijke onze belangrijkste taak. Dat geldt uiteraard ook voor de reassessments die telkens na drie jaar plaatsvinden. De VWS-subsidiekraan is dichtgedraaid. Vanaf 2011 moeten we de inkomsten uit de markt halen. Een bijzondere uitdaging voor alle betrokken partijen

8 Greetings on the 15th anniversary of Zorg voor Borstvoeding from the BFHI European coordinators network, and congratulations with their support and well done work regarding the extension of the Baby Friendly Initiative in the Netherlands. UNICEF Nederland is trots op de resultaten die Zorg voor Borstvoeding afgelopen 15 jaar bereikt heeft. 270 zorginstellingen in Nederland die met het behalen van het WHO/UNICEF borstvoedingscertificaat bewijzen te staan voor professionele ondersteuning en advies bij borstvoeding. Bijna 95% van alle kraamzorginstellingen en meer dan de helft van alle ziekenhuizen! Een prestatie van formaat die breed uitgemeten mag worden. Felicitaties namens UNICEF Nederland en de mensen die zich met ons inzetten voor de best mogelijke start voor kinderen wereldwijd. Jan Bouke Wijbrandi algemeen directeur UNICEF Nederland For a successful implementation of the BFHI the WHO advises Governments to design a National Infant and Young Child Feeding and Nutrition Authority. However this is not the norm in most European countries. But if there is lack of interest of authorities, this important task has been assumed by motivated and dedicated BFHI teams, such as Zorg voor Borstvoeding. Together with the enthusiasm and good work of professionals and mother support groups these teams are expanding the Initiative throughout Europe. This has resulted in increasing numbers of well fed babies and young children and more empowered and happy mothers. And in a higher quality of health care and more motivated and enthusiastic professionals. Along the road difficulties and barriers, innovative ideas and opportunities were successfully shared among countries. And in this Zorg voor Borstvoeding has also played an important role: it is just fair to recognize your valuable contribution to the well being not only of Netherlands mothers and children, but also of children of all Europe! In these moments of financial crisis monetary constraints affect all of us and following the BFHI expansion path is not easy. This makes the Zorg voor Borstvoeding achievements even more important. Congratulations Zorg voor Borstvoeding. You have demonstrated that nothing is impossible! Thank you for your efforts. M Teresa Hernández Aguilar, MD, MPH BFHI Spain - Coordinator of BFHI industrialized countries network 14 15

9 Waar begin je te schrijven Hoe bedank je collega s voor het delen van hun kennis en expertise? Wel, alles start met een wit blad en heel wat losse woorden. Een welgemeende dank je wel om samen met Zorg voor Borstvoeding de Belgische BFHI evaluatoren mee op te leiden, om de gezellige momenten die we gehad hebben te kunnen delen. Jullie gezelschap Internationaal in Basel, Berlijn, Firenze, Glasgow en weet ik nog waar allemaal! Wat ik wel weet is dat het steeds leuk was en leerrijk! Vernieuwend en open van geest. Tof om jullie te kennen en voor altijd in mijn hart mee te dragen, jullie en de fijne collega s die mee hielpen in België!! Gefeliciteerd! Vijftien jaar geleden was ik directeur bij de stichting Wemos, een organisatie die zich bezighoudt met gezondheid wereldwijd. Eén van de thema s was bescherming en promoten van borstvoeding. We wilden veel verbeteren maar ervoeren ook hoe lastig dat soms was. Het hielp als je visualiseerde wat je over een aantal jaar bereikt zou hebben. Dan kon je duidelijk op je beoogde- resultaten aansturen, doelgericht daar naar toe werken. Tegelijk moest je reëel blijven. Te pretentieuze resultaten leverden frustratie op. In die tijd werkte ik ook veel samen met de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk waarin o.a. Adrienne en Sanny actief waren. Die gingen iets nieuws doen: de Stichting Zorg voor Borstvoeding. Leuk, interessant, belangrijk, goed. Stel: Jullie hadden toen gezegd: In 2011 werkt een groot deel van de Nederlandse zorginstellingen volgens de richtlijnen van UNICEF en de WHO. Dan had ik jullie niet geloofd, en geadviseerd de beoogde resultaten niet zo ambitieus te formuleren. Ik had jullie ook gevraagd hoeveel geld jullie daar voor te beschikking zouden hebben en hoeveel medewerkers jullie dachten in te zetten. Dan hadden jullie waarschijnlijk gezegd: wij doen dit met een kleine groep mensen, met structureel te weinig geld. ik was verbijsterd achtergebleven. Jullie hebben zeer succesvol aan het realiseren van je idealen gewerkt. Echt een prestatie van formaat! Respect! Hartelijk gefeliciteerd met het behaalde resultaat, al 15 jaar!!!! wordt door jullie borstvoeding op de kaart gezet. Een kleine herinnering van de uitreiking van het certificaat dat wij als OLVG in ontvangst mochten nemen in 2000 als eerste ziekenhuis van Nederland. We zijn er nog steeds erg trots op. Gefeliciteerd namens de afdeling verloskunde, kinderafdeling en neonatologie. Antoinette van Geemen, lactatiekundige in het OLVG Serena Dubonnet Coördinator BFHI België, lactatiekundige IBCLC Jaap Kemkes Kemkes e.a. Beleidsadvies en interim-management voor ideële organisaties 16 17

10 Het Voedingscentrum feliciteert de Stichting Zorg voor Borstvoeding met hun jubileum. Dankzij jullie inzet kunnen ouders rekenen op zorg voor borstvoeding. Het Nederlands Huisartsen Genootschap feliciteert de Stichting Zorg voor Borstvoeding met hun 15 jarig bestaan. Een kroon op al uw inzet! Nederlandse Beroepsvereniging voor Kraamverzorgenden feliciteert Stichting ZORG VOOR BORSTVOE- DING met het 15 jarig bestaan. Namens het bestuur Tineke Bogaard, voorzitter De AJN wenst Zorg voor Borstvoeding een eeuwige jeugd toe! De afgelopen jaren hebben bewezen hoe succesvol hun inspanningen zijn gebleken. Chapeau! Het bestuur van de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk feliciteert de Stichting Zorg voor Borstvoeding met het 15 jarige jubileum! De commissie voeding van de NVK feliciteert de Stichting Zorg voor Borstvoeding met het 15 jarig jubileum en wenst de stichting veel succes om al het goede werk door te zetten. Namens de commissie, Dr Koen Joosten, kinderarts Al vijftien jaar lang vertaalt Zorg voor Borstvoeding internationaal gedragen beleid naar de Nederlandse situatie, iets waar La Leche League zich in herkent en bij thuis voelt. We hopen dat dit jubileum voelt als een kroon op jullie werk! Felicitaties van de V&VN aan de Stichting Zorg voor Borstvoeding met jullie jubileum, mede dank zij jullie kennis, inzet en doorzettingsvermogen is borstvoeding nu beter in beeld van de jeugdgezondheidszorg! Collega s van de Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen feliciteren de Stichting Zorg voor Borstvoeding met hun 15 jarig jubileum en hopen nog vele jaren hierna op een prettige professionele samenwerking, waarbij wij elkaar ondersteunen in de zorg rond borstvoeding! ActiZ feliciteert Stichting Zorg voor Borstvoeding met haar jubileum. De tien vuistregels en het charter voor borstvoeding zijn wat ons betreft hoogtepunten van de activiteiten van ZVB om borstvoeding op de kaart te zetten. Van harte gefeliciteerd! De werkers in de Jeugdgezondheidszorg kunnen al 15 jaar rekenen op júllie steun bij hún ondersteuning van moeders bij het geven van borstvoeding. Van harte gefeliciteerd met jullie 15-jarig bestaan. Dankzij jullie inspanningen blijft, in een omgeving vol technische en medische hulpmiddelen, het geven van borstvoeding natuurlijk. Anja Evers, directeur Nederlandse Vereniging van Diëtisten Ukie Harkema, diëtist, lid platform Borstvoeding Als V&VN VOG staan we achter een goede zorg voor borstvoeding. Onze felicitaties met jullie belangrijke bijdrage daaraan. Al 15 jaar! bestuur V&VN VOG 18 19

11 In 2010 vinden in 154 van alle 198 landen van de wereld activiteiten plaats in het kader van het Baby Friendly Hospital Initiative. Volgens een inventarisatie van de WHO zijn er in die landen in totaal ziekenhuizen en daarvan is 27% in het bezit van het borstvoedingcertificaat. De geïndustrialiseerde landen scoren gemiddeld lager dan de landen in ontwikkeling. In de selectie van landen in de tabel vallen de uitschieters op: Nieuw Zeeland, Zweden, Turkije. Maar ook Nederland bevindt zich in de hoogste regionen. Dat komt vooral door het feit dat de kraamzorg hierbij ook is meegerekend: het is het gemiddelde percentage van het bereik in ziekenhuizen (53%) en kraamzorg (93%). De kraamzorg kunnen we uiteraard niet buiten beschouwing laten. Per slot van rekening krijgt het overgrote deel van de pas bevallen vrouwen en hun baby s enige tijd de zorg en begeleiding van een kraamzorgorganisatie. De deelname aan het ZvB programma is in deze sector gelukkig groot. Borstvoeding is een belangrijk onderwerp in de dagelijkse zorg van moeder en kind in de thuissituatie, iets wat de kraamverzorgenden na aan het hart ligt. In 2010: totaal aantal geboortecijfer: ziekenhuizen* % in instelling met certificaat Zweden Nieuw Zeeland Turkije Nederland Noorwegen Luxemburg 5 60 Zwitserland Ierland Denemarken Groot Brittannië Australië Canada Finland Oostenrijk Portugal Polen België Rusland Hongarije Estland 17 6 VS Italië Duitsland Frankrijk Griekenland 50 2 Spanje *in Nederland inclusief kraamzorg bereik van door ZvB BHFI-gecertificeerde instellingen 100% 80% 60% 40% 20% 0% In 2004 was het bereik in de kraamzorg 35% en in 2011 al 97,5%. Ook de ziekenhuizen doen volop mee en gingen van 10% in 2004 naar 55% in In de Jeugdgezondheidszorg liggen de resultaten wat lager en is het bereik nu 48%. Tenslotte de verloskundige praktijken; daar is de inhaalslag sinds 2004 spectaculair geweest en krijgt nu naar schatting 45% van de moeders, die bevallen bij de verloskundige, zorg van een praktijk met het WHO/UNICEF certificaat Zorg voor Borstvoeding. kraam jgz ziekenhuis verlosk. praktijken Sinds 2005 bieden zorgverzekeraars aan de kraamzorgbedrijven een gunstiger tarief als ze het borstvoedingcertificaat bezitten: ze worden gekort als ze het niet behalen of behouden. We vertrouwen erop dat deze steun in de rug niet teloorgaat, want consistente en toetsbaar hoge kwaliteit van zorg kost de nodige inspanning. Daar mag voor een zorginstelling best wat tegenover staan

12 een zorg minder thuis maar ook bij werken buitenshuis kolven koelen verwarmen Met wat hulp leer je snel hoe borstvoeding gaat. Zelf voeden is makkelijk en plezierig Voed gerust wanneer je baby wil, de regelmaat komt vanzelf. Zorg ook goed voor jezelf en vraag om advies. Problemen zijn er om Weer aan het werk? Maak - in goed overleg - gebruik van je recht; een kwart van de borstvoeding blijft veilig voor moeder en kind. opgelost te worden. werktijd doorbetaald voeden of kolven. gezond en De beste start lekker Vragen over het WHO/UNICEF borstvoedingscertificaat? Bel voor brochure of verkooppunt: Vragen over borstvoeding? Vragen over verlofregelingen? Postbus AA Krimpen aan de Lek Borstvoedingorganisatie LLL postbus AE Zierikzee telefoon Met UNICEF geboortekaartjes helpt u kinderen overal ter wereld Vereniging Borstvoeding Natuurlijk postbus BC Wijk bij Duurstede telefoon Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid postbus LV Den Haag informatietelefoon: POSTERS WERELD BORSTVOEDING WEEK

13 Of we nu willen of niet, de mens is een natuurwezen, een onderdeel van een veel bredere kringloop van geboorte, leven en sterven in samenhang en als onderdeel van alle leven op aarde. De mensheid lijkt zich met haar enorme creativiteit en denk- en daadkracht soms los te zingen van deze realiteit. Dat heeft ons veel gebracht, maar hierbij lopen we ook tegen grenzen aan, waar maatschappelijke waarden en gezondheid het verliezen van de kracht van marketing. Zo erg dat mensen geen borstvoeding gaven met de opmerking: Ik ben toch geen aap of n koe. De campagnes van de stichting Zorg voor Borstvoeding hebben sterk bijgedragen aan een bewustwordingsproces in de gezondheidszorg dat borstvoeding natuurlijk en gezond is en dit telkens van een wetenschappelijk en praktisch kader voorzien. En juist omdat we dankzij ons denkvermogen anders dan apen zijn, kunnen we beredeneren waarom koemelk vooral geschikt is voor kalfjes en moedermelk voor onze kinderen. Laten we blij zijn dat er ook kunstvoeding bestaat, maar dit dan ook als kunstgreep hanteren wanneer de natuur hapert. Bert van Ruitenbeek, Voormalig bestuurslid UNI- CEF en mede-oprichter BFHI in Nederland De waarde van het BFHI-programma voor mij zit in het internationale karakter ervan. Meer dan welk initiatief of organisatie ook op het gebied van borstvoeding in Nederland zorgt de uitvoering van het BFHI-programma voor een brede, internationale visie waarin alle elementen van borstvoeding geven en krijgen worden gewaarborgd. Lydia de Raad, voorzitter SBO Laten we blij zijn dat er ook kunstvoeding bestaat, maar dit dan ook als kunstgreep hanteren wanneer de natuur hapert. De bijdrage van het BFHI-programma van Zorg voor Borstvoeding is een heel belangrijke gebleken: leidend tot bewustwording van het belang van borstvoeding, bewustwording van de huidige inzichten in begeleiding bij borstvoeding en een stimulans om gericht zorg te verbeteren. Het programma stimuleert en geeft richting aan een belangrijke professionaliseringsslag in het begeleiden bij borstvoeding. Blij ben ik met de aandacht die de begeleiding bij borstvoeding inmiddels bij professionals - en wat mij betreft bij verloskundigen in het bijzonder - heeft gekregen. Deze beroepsgroep is na enige aarzeling de uitdaging aangegaan en heeft een prachtig groeiproces doorgemaakt in de begeleiding bij borstvoeding. Vele initiatieven zijn in praktijken en verloskundige kringen ontstaan en de begeleiding bij borstvoeding staat professioneel op de kaart binnen deze beroepsgroep. Jolande IJsseldijk, STBN De uitdaging is om borstvoeding steeds meer tot de norm te maken. De uitdaging voor de toekomst is te zorgen dat vrouwen borstvoeding weer zien als de normaalste zaak van de wereld, als iets waar je soms best even moeite voor moet doen, en als iets waar je als het eenmaal goed loopt een lange tijd mee kunt doorgaan. Uiteraard hebben vrouwen een vrije keuze maar ze krijgen nu vaak het idee mee dat borstvoeding voordelen zou hebben. Dit is eigenlijk het omdraaien van de werkelijkheid. Borstvoeding geven heeft geen voordelen, geen borstvoeding geven heeft nadelen. De uitdaging is om borstvoeding steeds meer tot de norm te maken. Maartje van der Zedde Hoofdredacteur KraamSupport Zorg voor Borstvoeding heeft zich er hard voor gemaakt dat er landelijk op een eenduidige manier voorlichting en instructie aan zwangeren en jonge moeders wordt gegeven. De meeste kraamzorgaanbieders nemen het onderwerp nu veel serieuzer, hebben zich gecertificeerd en hebben vaak zelf een lactatiekundige in dienst. Ook de verloskundigen hebben zich hierin verder geprofessionaliseerd. Tussen beide beroepsgroepen wordt nu meestal een eenduidig beleid afgesproken. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen nu ook vaker op het einde van de kraamtijd nog volledige borstvoeding geven. Het feit dat zoveel kraamzorgaanbieders het WHO/UNICEF-certificaat voor borstvoeding in het bezit hebben, heeft een directe link heeft met het contracteerbeleid van diverse zorgverzekeraars. Sinds 2005 hanteerde UVIT namelijk een korting van 5% op het tarief, als het certificaat niet in het bezit was. Andere verzekeraars zijn ons daarin gevolgd. Als kritische noot willen we aangeven dat diverse kraamcentra kritiek hebben op de (stijgende) kosten van met name de audit. Voor verloskundigen, als zelfstandige ondernemer, is het certificaat meestal veel te duur. De uitdaging voor de toekomst is om de continuïteit na de kraamperiode, na de overdracht naar de JGZ, beter te borgen. Ook de begeleiding bij borstvoeding in ziekenhuizen heeft nog meer aandacht nodig. Jacqueline Kasdorp Zorgverzekeraar Univé - VGZ - IZA Trias 24 25

14 Borstvoeding is van de hobby van een arts of verpleegkundige nu een normaal en belangrijk onderdeel van het werk geworden. Zorg voor Borstvoeding heeft de borstvoeding op de kaart gezet als iets dat is door de gezondheidszorg serieus genomen moet worden. Het recertificeren ondersteunt de organisaties dat zij met hun manier van werken op de goede weg zijn. Zonder ZvB was dit allemaal niet gerealiseerd. Borstvoeding is van de hobby van een arts of verpleegkundige nu een normaal en belangrijk onderdeel van het werk geworden. De artsen en verpleegkundigen behoren te onderschrijven dat borstvoeding eerste keus is en zij dienen dit ook uit te dragen; voorheen was dit bijvoorbeeld geen onderwerp bij het inwerken. Vijftien jaar geleden vond men drie maanden borstvoeding geven al heel lang, en toen ik bij de GGD over het WHO/UNICEF advies van zes maanden 100% borstvoeding sprak, was lang niet iedereen gemotiveerd, laat staan ervan overtuigd, dat dit voor moeder en kind haalbaar en ook goed is. Dat is nu wel heel anders! De uitdaging voor de toekomst is dat de certificering wordt voortgezet: we moeten de overheid ervan overtuigen dat borstvoeding een kwaliteitseis is en controle nodig heeft. Elke drie jaar toetsen is echt belangrijk en zeer motiverend voor de organisaties. De samenwerking tussen de organisaties voor kraamzorg, kraamafdelingen, verloskundigen en de Jeugdgezondheidszorg kan nog veel beter. Kinderdagverblijven en bedrijfsartsen moeten we meer op voordelen van borstvoeding te attenderen. Ook de omgeving van de ouders zou meer borstvoedingminded moeten worden, zoals in Scandinavië. Ada Keur, lactatiekundige GGD Amsterdam Zorg voor Borstvoeding heeft in de afgelopen 15 jaar een belangrijke bijdrage geleverd aan een bewustwordingsproces onder de zorgverleners. Deze staan nu beter stil bij het belang van borstvoeding voor moeder en kind. De uitdaging voor de toekomst is een absolute vergroting van kennis onder zorgverleners. Centraal daarin moet staan de normale fysiologie en ontwikkeling van baby s en jonge kinderen en de rol van borstvoeding in dat geheel. De overheid heeft in dit krachtenveld van ultieme preventieve gezondheidszorg een belangrijke verantwoordelijkheid. Zij kan niet meer om de aangetoonde risico s van gebrek aan borstvoeding heen. De woorden van de wetenschap moeten vergezeld gaan van daden door de overheid en dus van budgetten en inzet die bijdragen aan een gezonde start van ieder nieuw mensenleven! Stefan Kleintjes en medewerkers, Kenniscentrum Borstvoeding Met de introductie van het WHO/UNICEF BFHI programma en de 10 vuistregels in Nederland is een ongekende revolutie op gang gebracht binnen de zorginstellingen die met ouders van jonge kinderen werken. In het Zuivelland van Friso en Nutricia kwam borstvoeding op de kaart als de wenselijke, de beste voeding voor alle zuigelingen. De overheid werd ook wakker en deed langzamerhand steeds beter mee om borstvoeding te promoten en bevorderen. Mijn persoonlijke interesse als wijkverpleegkundige was in 1997 gewekt na het lezen van een artikel over Zorg voor Borstvoeding en de 10 vuistregels in het Tijdschrift voor Verpleegkundigen. Rond dezelfde tijd vond er bij Zorg voor Borstvoeding een geweldig inspirerende bijeenkomst plaats met als thema Introductie van BFHI en het certificeringprogramma. Kort daarna viel bij mijn werkgever Stichting Thuiszorg Midden Gelderland het managementbesluit: we gaan ervoor, starten een projectgroep en laten een lactatiekundige opleiden, met als doel certificering in Hierop ontstond een vloedgolf van activiteiten en eindeloze vragen aan Zorg voor Borstvoeding: hoe zetten we een 0-meting op (uitkomst: de borstvoedingszorg is zwaar onvoldoende), hoe verzamelen we borstvoedingscijfers, waar is een lesprogramma te koop, waar vinden we lactatiekundigen om ruim 300 medewerkers bij te scholen, hoe komen we aan goede kolven en hulpmiddelen, hoe bespreken we de WHO-code en verbreken we de cirkel van trouwe, zoete contacten en reclame met de kunstvoedingsindustrie? We leverden ook een bijdrage aan het opstellen van de criteria voor de 7 stappen voor de JGZ. Het waren bruisende jaren, gekenmerkt door veel pionierswerk met gelijkgezinden, wat ook aanstekelijk werkte. Het Rijnstateziekenhuis en de Verloskundige Kring Arnhem en omgeving werkte ook aan de certificering voor borstvoeding. En een korte filmcarrière volgde, we werkten mee aan de voorlichtingsfilm van Zorg voor Borstvoeding Goede zorg werkt. Met het programma van Stichting Zorg voor Borstvoeding was het mogelijk om zeer doelmatig een gigantisch project van de grond te krijgen. We voldoen sinds vele jaren aan de eisen voor goede zorg voor borstvoeding en de ouders merken dat heel goed. ZvB gaat door met inspireren. De goede informatie die ons bereikt via Goed Gevoed, de fijne contacten rondom de recertificering en nieuwe aanbevelingen om de drie jaar houden ons borstvoedingsbeleid fris en in beweging. Onderzoeken en ontwikkelingen rondom het onderwerp borstvoeding gaan door en zo ook het BFHI van de WHO-UNICEF. Namens medewerkers en ouders hartelijk bedankt en van harte gefeliciteerd! Anna Ingadottir lactatiekundige IBCLC, stafmedewerker JGZ Met het ZvB-programma lukte het om zeer doelmatig een gigantisch project van de grond te krijgen

15 moedermelk waardevast In het verleden behaalde resultaten bieden een garantie voor de toekomst! Een goed begin is het halve werk Zorg dat je baby goed gesteund dicht tegen je aan ligt, met hoofd en lijfje in een lijn en met het neusje bij de tepel. 1 2 De baby zoekt de borst en doet het mondje open. Vaak kun je zien hoe ze haar tongetje uitsteekt. Pas als het mondje heel wijd opengaat, trek je de baby met de billetjes dichter tegen je aan. Ze houdt haar hoofdje iets naar achter. 3 4 Zo gaat het goed: kinnetje tegen de borst, het neusje vrij, en het is een prettig gevoel. Eerst zuigt de baby snel en na een poosje gaat ze rustig drinken. Je hoort haar slikken. 5 Soms stroomt de melk zo hard dat ze loslaat. Geen probleem, gewoon opnieuw beginnen. Resultaten Optimale gezondheid, want borstvoeding leidt onder meer tot: minder maag-darmstoornissen minder oorontsteking en luchtweginfecties En dat tegen minimale kosten: minder doktersbezoek of ziekenhuisopname een jaar flesvoeding kost ± 500 Garantie Het natuurlijke vervolg op de zwangerschap: snel herstel na de bevalling en weinig bloedverlies makkelijk terug op je oude gewicht Een investering met rendement: verzuim vanwege een zieke baby is beperkt besparing op ziektekosten ook op langere termijn Toekomst Een gezonde nieuwe generatie: minder allergische klachten minder overgewicht en suikerziekte En voor vrouwen die langer voeden geldt: stevigere botten (50+) minder risico op bepaalde vormen van kanker Als voeden pijn doet, haal je haar van de borst af. Dat doe je door met je pink in haar mondhoek het vacuüm te verbreken. 6 Kijk altijd of je baby aan de andere borst nog verder wil drinken. Als ze goed is aangelegd, kun je voeden zo vaak en zo lang jij en je kind prettig vinden. Voeden naar behoefte zorgt voor melk naar behoefte: er is altijd genoeg. POSTERS WERELD BORSTVOEDING WEEK

16 De gezamenlijke agenda van het platform Borstvoeding Charter voor borstvoeding Het platform Borstvoeding is in 2002 opgericht in het kader van de opdracht van het ministerie van VWS aan het Voedingscentrum om het geven van borstvoeding te stimuleren. In het platform Borstvoeding participeren vertegenwoordigers van beroepsgroepen en organisaties die in hun werk te maken hebben met borstvoeding. Doel van het platform is, behalve adviseren over de borstvoedingscampagne, ook onderling tot samenwerking en afstemming te komen. Borstvoeding levert aantoonbare gezondheidswinst voor moeder en kind. Daarom adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om baby s de eerste zes levensmaanden uitsluitend borstvoeding te geven en er daarna nog geruime tijd mee door te gaan in combinatie met geschikte vaste voeding. Veel kinderen in Nederland profiteren niet optimaal van de gezondheidseffecten van borstvoeding. Positief is dat ruim driekwart van de moeders begint met borstvoeding, maar helaas krijgt uiteindelijk minder dan 20% van de baby s van zes maanden uitsluitend borstvoeding. Met het oog op gezondheid èn vanuit economisch perspectief is dit een ongewenste situatie. Uit onderzoek naar de redenen waarom moeders stoppen, blijkt dat hier tal van oorzaken aan ten grondslag liggen die vaak te maken hebben met randvoorwaarden om borstvoeding te geven, zoals een goede begeleiding door zorgverleners, steun van anderen in de naaste kring, maar ook op het werk of in de samenleving als geheel. En daar valt wat aan te doen. Reden voor de leden van het platform Borstvoeding om de krachten (verder) te bundelen in een gezamenlijk streven om het geven van borstvoeding in Nederland gewoon te maken. De platformpartijen hebben zich verdiept in de vraag wat ervoor nodig is om borstvoeding te bevorderen en weer vanzelfsprekender te maken. Dit is beschreven in het Charter voor borstvoeding, dat twee jaar geleden werd gelanceerd. Als gezamenlijk streven beschrijft het Charter een samenleving waarin: het geven van borstvoeding gewoon is; iedereen bekend is met de voordelen van borstvoeding; ouders weloverwogen keuzes kunnen maken over de voeding van hun baby; vrouwen in staat zijn hun kinderen borstvoeding te geven zolang zij willen. Om dat te bewerkstelligen heeft het Platform Borstvoeding de volgende doelstellingen: verbeteren van de kwaliteit en continuïteit van de zorg; wegnemen van maatschappelijke belemmeringen; versterken van het zelfvertrouwen van moeders en hun partners; een werkklimaat scheppen samen met werkgevers en werknemers waarin het geven van borstvoeding en kolven gewoon is; verdere implementatie van de WHO-Code. Uiteraard spelen de platformorganisaties zelf een belangrijke rol in het realiseren van deze doelstellingen, maar dit kan niet zonder de bijdrage van anderen, zoals zorgverleners, zorgverzekeraars, media, gemeenten, werkgevers, opleidingsinstituten en zorginstellingen. Vandaar dat deze partijen in het Charter worden opgeroepen mee te helpen en steun te betuigen aan het Charter. Velen hebben inmiddels gehoor gegeven aan deze oproep, met UNICEF Nederland voorop, maar meer is beter! Steun betuigen aan het Charter en de hierin beschreven doelstellingen kan nog steeds. Ga naar en laat zien dat ook u het geven van borstvoeding vanzelfsprekend vindt. Het Voedingscentrum - Eerlijk over eten Karen van Drongelen Projectmanager 30 31

17 Geneva, 17 August 2011 Dear Colleagues and Friends in the Netherlands, It is my pleasure and privilege to write to you in my capacity of the European coordinator of IBFAN on the occasion of the 15th anniversary of the Baby-Friendly Hospital Initiative in your country. The year when you managed to gather support for making BFHI happen in the Netherlands I was still working for UNICEF. I remember how pleased we all were that one more industrialized country realized that BFHI was not just one more initiative for the third world but an essential step in making the world better for all children and mothers, no matter where they live. To the outsider, BFHI may seem relatively easy to implement. There are only 10 Steps, one simple condition to comply with the relevant provisions of the International Code of Marketing of breastmilk substitutes and resolutions of the World Health Assembly and --- well, it is done! You, with your 15 year experience, can testify that it is no small feat to implement BFHI. First you had to persuade decision-makers at various levels that the work and financial investment to get the Initiative underway and to sustain it are worthwhile. The fact that most decisions, despite the rhetoric about human rights, about ethical and moral obligations, are taken based on how much it costs and whether it makes sense in economic and also political terms, does not make BFHI implementation any easier. Secondly, you had to invest time and resources, always far greater than one ever imagines, in helping to launch the initiative and to maintain its standards. And finally and perhaps most importantly, you must have remained rigorous when there were pressures coming from many sides to close your eye when some step or other were not quite achieved, to lower your guard when funding for implementation is scarce and some partners with conflict of interest knock on the door, when people feel that BFHI is old news, so should not there be now something new. None of this is easy! You helped many professionals to understand that BFHI is about mothers and babies and not about profits or personal benefits. Yet, you did not give up, you stood firm and day after day, year after year you managed to stay on course. The immense progress of BFHI in your country is the best testimony of your efforts: 270 health care facilities proudly display the WHO/UNICEF BFHI award. Thanks to you, in all these facilities mothers have a chance to learn about how best to feed their babies, to be protected against pressures the commercial sector would otherwise put on them to feed their babies artificially, and to enjoy full breastfeeding support from all staff. The few mothers who cannot enjoy breastfeeding are assisted in how to make formula feeding the safest possible for their babies. And what more, you have helped to protect health professionals working in the BFHI facilities. They do no longer have to fend off company representatives or decide which infant formula should be the flavour of the months in their hospital or health centre, as still happens in too many hospitals around the world. You helped many professionals to understand that BFHI is about mothers and babies and not about profits or personal benefits. This is one of the reasons why BFHI has always been very close to the heart of IBFAN as the network works for the right of infants everywhere to the highest level of health; the right of families, and in particular women and children, to adequate food; the right of women to breastfeed and to make informed decisions about infant feeding; the right of women to full support for successful breastfeeding and for sound infant feeding practices; the right of all people to health services which meet basic needs; the right of health workers and consumers to health care systems which are free of commercial pressures; the right of people to organise in international solidarity to secure changes which protect and promote basic health. And BFHI makes an important contribution to all these rights. Dear all, who have been since 1996 investing your time, knowledge, experience and enthusiasm into making the Baby-Friendly Hospital Initiative work in your country, you deserve all the congratulations you will receive and you should be very proud of your work! With my best wishes and much admiration for your work, Lida Lhotska IBFAN Regional Coordinator for Europe 32 33

18 De 10 vuistregels, een simpel instrument Het BFHI-programma c.q. Zorg voor Borstvoeding heeft in zeer belangrijke mate bijgedragen aan de bevordering van borstvoeding. De belangrijkste factor was daarbij het opstellen van de 10 vuistregels. Deze 10 regels blinken uit door eenvoud en volledigheid. Hierdoor zijn ze gemakkelijk te onthouden en te hanteren. Het blijft overigens wel een voortdurende uitdaging om de 10 Vuistregels te borgen. Ze hebben bijgedragen aan uniformiteit bij het begeleiden van borstvoeding: je kon er steeds op terugvallen. Dezelfde regels golden, of het nu om een kraamafdeling, een couveuseafdeling of een zuigelingenafdeling ging. De 10 vuistregels maakten het mogelijk om bij zieke zuigelingen met problemen van bijvoorbeeld neonatale hypoglycaemie en hyperbilirubinemie tot een oplossing te komen: teruggrijpen op dezelfde eenvoudige 10 Vuistregels. Zodoende kon een beleid van het geven van glucosewater of bijvoeding in de vorm van kunstvoeding eenvoudig worden weerlegd door het simpele advies: eerder aanleggen, vaker aanleggen, niet onnodig bijvoeden. In de loop van de jaren werd het op sommige ziekenhuisafdelingen, mede door ondersteuning van het beleid van de 10 vuistregels, mogelijk om (ook bij keizersnede en zieke moeders) logistieke maatregelen te treffen om moeder en kind niet, of althans zo weinig en zo kort mogelijk, te scheiden. Huid-op-huid contact kwam hier als vanzelfsprekend uit voort. Hiervoor was soms een cultuurverandering nodig die geleidelijk in de loop van jaren kon ontstaan, dankzij een niet aflatend beroep op steeds weer diezelfde regels, die als belangrijkste argumentatie werden aangevoerd. Dit is volgens mij de belangrijkste bijdrage geweest aan een blijvende verbetering van de zorg rondom borstvoeding. Doordat de stichting Zorg voor Borstvoeding met het systeem van certificering is gekomen en de Vereniging Kind en Ziekenhuis met de Smileys, werden ziekenhuizen, in een tijd waarin Kwaliteit van Zorg door ziekenhuizen, zorginstellingen en ziektekostenverzekeringen zo belangrijk werd gevonden, uitgedaagd om tot het uiterste te gaan; ze wilden niet achterblijven bij andere instellingen. De noodzakelijke veranderingen kon men bij het ziekenhuismanagement realiseren door zich te beroepen op weer diezelfde 10 vuistregels. Een van de belangrijke zichtbare of meetbare verandering op borstvoedinggebied in de afgelopen 15 jaar is borstvoeding na een sectio Caesarea mogelijk maken. Huid-op-huid contact op de operatiekamer was 15 jaar geleden ondenkbaar, maar wordt nu zonder problemen getolereerd door gynaecologen/obstetrici en anaesthesiologen, door operatiekamerpersoneel en verkoeverpersoneel. Het is nu common practice, gekoesterd en aangemoedigd door genoemde professionals. Dé uitdaging voor de toekomst is om de terugval van de borstvoedingscijfers na drie maanden (als de moeder weer aan het werk moet) te lijf te gaan. Ergo: de overheid te overtuigen van de gezondheidsvoordelen van een jaar zorgverlof van de moeder om haar kind van borstvoeding en een goede hechting en veiligheidsbasis te voorzien. Chapeau voor het vele werk en jullie niet aflatende steun voor de bevordering van borstvoeding! Dr. Ben Semmekrot, kinderarts-neonatoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen Dé uitdaging voor de toekomst is om de terugval van de borstvoedingscijfers na drie maanden (als de moeder weer aan het werk moet) te lijf te gaan. Ergo: de overheid te overtuigen van de gezondheidsvoordelen van een jaar zorgverlof van de moeder om haar kind van borstvoeding en een goede hechting en veiligheidsbasis te voorzien

19 uitgave stichting Zorg voor Borstvoeding Stamp Collection: Signe Franks, Sweden edition: stichting Zorg voor Borstvoeding, The Netherlands Stamp Collection: Signe Franks, Sweden Geef borstvoeding de ruimte pasgeboren: niet storen Zorg voor Borstvoeding Borstvoeding kent geen grenzen To achieve optimal growth, development and health, infants should be exclusively breastfed for the first 6 months of life. Thereafter, to meet their evolving nutritional requirements, infants should begin to receive nutritionally adequate and safe complementary foods while breastfeeding continues for up to two years of age or beyond. Breastfeeding remains the unequalled way of providing ideal food for the healthy growth and development of infants and is an integral part of the reproductive process. Breast milk provides all the energy and nutrients that the infant needs for the first months of life, and it continues to provide up to half or more of a child s nutritional needs during the second-half of the first year, and up to one-third during the second year of life. It promotes sensory and cognitive development. Breast milk contains unique immunological properties which protect against both infectious and chronic diseases. Breastfeeding s positive contribution to the health and wellbeing of mothers, child-spacing, family and national economics, food security and a safe environment makes it a key aspect of primary health care and a important aspect of sound socioeconomic development. Accumulating evidence also demonstrates that: exclusive breastfeeding from birth is possible except in the case of a small number of specific medical conditions, and unrestricted exclusive breastfeeding from birth results in ample milk production; breastfeeding, while a natural act is also a learned behaviour. Virtually all women can breastfeed provided they have adequate information and support, and, if needed, skilled practical help, for example from breastfeeding counsellors, who can help build mothers confidence, improve technique, and prevent or resolve difficulties; women in paid employment can continue to breastfeed successfully provided they benefit from enabling conditions, for example paid maternity leave, part-time work, workplace facilities (onsite crèches, facilities for expressing milk), and breastfeeding breaks. Conditions which facilitate continued breastfeeding also benefit employers since they reduce employee turnover and absenteeism due to child illness; The Baby Friendly Hospital Initiative, launched in 1991, is the UNICEF/WHO s primary intervention strategy for strengthening the capacity of national, regional and local health systems to protect and support breastfeeding. The BFHI has thus been incorporated into best practice initiatives in maternity services worldwide and has been shown to have achieved significant improvements in breastfeeding rates and practices wherever it is applied. WHO/UNICEF accredits hospitals with a Baby Friendly quality standard designation when they have made the institutional and practice changes necessary to meet the Initiative s stringent assessment criteria. A BFH is a health care facility where the WHO/UNICEF 10 Steps to Successful Breastfeeding are the standard for maternal and child care with the aim of effectively protecting, promoting and supporting exclusive breastfeeding from birth. POSTERS WERELD BORSTVOEDING WEEK

20 ultidisciplinaire richtlijn preventie en aanpak van borstvoedingsproblemen De afgelopen jaren is door een groot aantal organisaties, waaronder Stichting Zorg voor Borstvoeding, onder leiding van TNO gewerkt aan een Multidisciplinaire Richtlijn over borstvoeding. Een bijzonder project. Meer dan 10 verschillende organisaties die samen een Richtlijn opstellen die bovendien uit 22 deelrichtlijnen bestaat. Een bijzondere richtlijn ook. Normaliter wordt een richtlijn geschreven voor de behandeling van een problematische situatie. Maar borstvoeding als zodanig is bepaald geen probleem. Integendeel, het is de normale fysiologische voeding voor mensenbaby s. Vandaar dat de richtlijn niet simpelweg Richtlijn Borstvoeding heeft maar deze lange naam heeft gekregen. Nu over de teksten overeenstemming is bereikt is het tijd voor de volgende fase. Gezien het grote aantal betrokken organisaties is ervoor gekozen om de richtlijn tot intellectueel eigendom te maken van het landelijk platform Borstvoeding. In datzelfde kader is ook is gekozen voor publicatie en beheer op een onafhankelijke website. Daarmee wordt de richtlijn toegankelijk voor alle geïnteresseerden. Er wordt een beheergroep gevormd en vanuit de NVL is voor het dagelijks onderhoud een beheerder aangesteld. En een van de eerste taken is het toewerken naar accordering door zoveel mogelijk betrokken organisaties. Een levende richtlijn Met alleen publiceren en accorderen zijn we er niet. De Richtlijn krijgt pas waarde als deze ook gebruikt gaat worden. Bij het vormgeven van de website is dan ook aandacht voor interactie. De lezer krijgt direct de kans om een inhoudelijke reactie te geven. Alle accorderende organisaties hebben nu zelf de taak om een implementatieplan te maken. Dat kan variëren van het bekendmaken van de richtlijn bij de betreffende beroepsgroep tot het organiseren van scholingen om aspecten uit de richtlijn in de praktijk mogelijk te maken. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van gewichtscurves. En hopelijk zullen ook opleidingen de link naar de Richtlijn weten te vinden en deze toegankelijk maken voor hun studenten, zodat zij gemakkelijk goede basisinformatie kunnen vinden en zich waar nodig kunnen gaan verdiepen in het onderwerp. De uitgebreide literatuurverwijzing zal daar zeker toe bij kunnen dragen. Zijn we nu voor de komende 10 jaar klaar? Nee, gelukkig niet. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar borstvoeding, zowel naar de gezondheidseffecten van al dan niet moedermelk krijgen en geven als naar methodes om borstvoeding zo prettig en effectief mogelijk te geven. Naar preventie en behandeling van borstvoedingsproblemen dus. Hopelijk gaan die ontwikkelingen zo snel dat binnen enkele jaren de richtlijn bijgesteld kan en moet worden. De beheergroep en beheerder staan garant voor onderhoud van de website en voor het verzamelen van en reageren op opmerkingen en onderwerpen die vragen om een toelichting. Wanneer er voldoende belangrijke nieuwe inzichten zijn, zullen zij het initiatief nemen om een herziening aan het platform voor te dragen. In het jubileumjaar voor Stichting Zorg voor Borstvoeding komt nu de eerste Nederlandse Landelijke Multidisciplinaire Richtlijn Preventie en Aanpak van Borstvoedingsproblemen beschikbaar. Toeval, maar een duidelijk teken dat er gelukkig zorg voor borstvoeding is en blijft. Myrte van Lonkhuijsen namens het platform Borstvoeding