Zijn pesticiden verantwoordelijk voor de verdwijning van bijen?
|
|
- Elias van de Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bach Kim Nguyen en Eric Haubruge Unité d Entomologie fonctionnelle et évolutive Gembloux Agro-Bio Tech Université de Liège 5030 bk.nguyen@ulg.ac.be Zijn pesticiden verantwoordelijk voor de verdwijning van bijen?
2 De Honingbij, een belangrijke schakel in de landbouw bloeiende
3 De Honingbij, een belangrijke schakel in de landbouw De invloed van de insecten op de bestuiving is moeilijk in te schatten. Desondanks wordt geschat dat in onze streken een derde van onze voedselvoorziening rechtstreeks of onrechtstreeks afhankelijk is van bestuiving door insecten. In landen zoals België en Frankrijk werd berekend dat 20 % van de opbrengsten van de culturen die afhankelijk zijn van bestuiving door insecten (zonnebloem, boomgaarden, vlinderbloemigen) door Apoidea gerealiseerd worden.
4 De Honingbij, een belangrijke schakel in de landbouw Naast de verbetering van de bestuiving van de gewassen is de Honingbij van belang voor het behoud van de genetische diversiteit, de productie van honing en hun rol als bio-indicator. Als levend en bovenal sociaal organisme vormt ze een uiterst interessant biologisch model.
5
6 Mean winter loss (%) Hoe groot is de sterfte bij bijenkolonies? 35 Gemiddelde wintersterfte (%)
7 De teloorgang van de Honingbijenkolonies Alles lijkt begonnen te zijn in 1997 In Frankrijk Dood van de bijen Gaucho Regent
8 De teloorgang van de Honingbijenkolonies De terugkeer van «silent spring»
9 De teloorgang van de Honingbijenkolonies Insecticiden als hoofdverdachten!!!! Imidaclopride, een systemisch insecticide, wordt geproduceerd en gecommercialiseerd door het bedrijf Bayer in 140 landen en voor 70 verschillende teelten.
10 De teloorgang van de Honingbijenkolonies Insecticide Insecticiden vallen voornamelijk het zenuwstelsel aan
11 De verdwijning van Honingbijenkolonies «het voorzichtigheidsprincipe toepassen» De Franse regering heeft op het volledige Franse grondgebied het gebruik van de 2 insecticiden (Gaucho en Regent) verboden bij de teelt van zonnebloem en maïs. Deze insecticiden werden verantwoordelijk geacht voor het vernietigen van bijenpopulaties en de entomofauna (4 opeenvolgende wettelijke besluiten in 1999, 2002, 2004 et 2006 voor Gaucho).
12 De verdwijning van Honingbijenkolonies En in Wallonië
13 De teloorgang van de Honingbijenkolonies: symptomen Verschillende symptomen werden beschreven of waargenomen: Sterfte Ontwikkelingsproblemen Voortplantingsproblemen Problemen met de koningin Verminderde honingproductie Gedragsstoornissen
14 De teloorgang van de Honingbijenkolonies: symptomen op niveau van de kast Op niveau van de bijenkast De plaats waar de dode bijen gevonden worden is variabel
15 De teloorgang van de Honingbijenkolonies: symptomen Op niveau van de bijenkast Lege bijenkasten of opeenhoping van bijen op de bodem
16 De teloorgang van de Honingbijenkolonies: symptomen 48 symptomen zijn bekend op niveau van het volk of de individuele bij Tegenstrijdige symptomen bv: lege kast of grote hoeveelheid dode bijen op de bodem van de kast Abstracte symptomen bv: abnormaal gedrag Co-specifieke symptomen bv: trillende bijen kruipende bijen Mijtziekte Nosemose ABPV CBPV SPV Vergiftiging Amoebiase Dysentrie
17 De teloorgang van de Honingbijenkolonies: symptomen
18 Evaluatie van de bestaande situatie ( ) Analyse per variabele (monofactoriële analyse) Gelijktijdige analyse van meerdere variabelen (multifactoriële analyse)
19 gemiddeld 17 % vastgesteld. Bepaling van het sterftecijfer 17 % In werd een sterftegraad van
20 Wanneer vindt de sterfte plaats? J F M A M J J A S O N D J F M A ,14% 14,29% 78,57% 93 % van de sterfte vindt plaats tijdens de wintermaanden.
21 Monofactoriële analyse Omgeving Pesticides Ziektes 16 sites terreinobservaties Analyse van kaartmateriaal 16 sites staalname laboratoriumonderzoek (HPLC-MS/MS, GC-MS/MS) 84 sites terreinobservaties laboratoriumonderzoek (microscooponderzoek, microbiologisch en moleculair onderzoek) De gegevens over omgeving, pesticiden en ziektes worden apart verwerkt
22 Omgeving Teelt per perceel (DGA) 33 km Km De kaartgegevens i.v.m. landbouw werden verzameld (straal van 3 km) tussen 1999 en 2007
23 Mortality rates (%) Mortality rates (%) Omgeving Mortality rates = 49,0470-0, Number of plots S = 26,8638 R-carré = 8,9 % R-carré(ajust) = 2,4 % 90 3 km Fobs=1,37 P=0, Apiary 1 Mortality rates - winter Number of plot 1112 Agricultural area (ha) 2327, Number of plots , , , , , , ,6 1578,9 2495, Mortality rates = 47,2238-0, Agricultural area S = 27,0978 R-carré = 7,3 % R-carré(ajust) = 0,7 % Fobs=1,106 P=0, , , ,4 1351,61 991,87 836, Agricultural area (ha) 2500
24 Omgeving Is er een verband tussen hoge sterftecijfers en de landbouwomgeving? Er werd geen enkel verband gevonden tussen het sterftecijfer van de kolonies en het aantal landbouwpercelen rond de bijenstallen. (Fobs = 1,37; p = 0,261) Er werd geen enkel verband gevonden tussen het sterftecijfer van de kolonies en de totale landbouwoppervlakte rond de bijenstallen. (Fobs = 1,106; p = 0,31)
25 M o rta lity ra te Oorzaken van het afsterven van Honingbijenkolonies: rond de Omgeving Maximun of hives Test of Ho: var1 and var2 are independent Prob > t = Er is een verband tussen het sterftecijfer en het aantal kolonies per bijenstand
26 Pesticiden techniek honing bijen was totaal Aantal geanalyseerde stalen LC-MS/MS GC-MS/MS Er werd een analysemethode ontwikkeld die gebaseerd was op een chromatografische scheiding in een vloeibare en een gasvormige fase, in tandem gekoppeld met een massaspectrometer. 56 moleculen kunnen onderscheiden worden in 3 media: honing, was en de bijen.
27 Pesticiden honing Pesticide Detectietechniek Aantal analyses Aantal positieve honingstalen 11 pesticiden werden gedetecteerd % Min Concentratie A - Rotenone LC-MSMS ,2% 0,05ppb< x < 0,5ppb > 2ppb A - Coumaphos GC-MSMS ,4% 124ppb > 400ppb F - Flusilazole LC-MSMS ,3% 0,005ppb< x < 0,05ppb 0,005ppb< x < 0,05ppb I - Methiocarb sulfoxide LC-MSMS ,3% 0,5< x < 5ppb 0,5< x < 5ppb F - Trifloxystrobin LC-MSMS ,5% 0,05ppb< x < 0,5ppb 0,05ppb< x < 0,5ppb I - Imidacloprid LC-MSMS ,6% 0,05ppb< x < 0,5ppb 0,05ppb< x < 0,5ppb A - Bromopropylate GC-MSMS ,2% 5ppb< x < 50ppb 5ppb< x < 50ppb F - Bitertanol LC-MSMS ,9% 0,12 ppb 0,12ppb I - Carbofuran LC-MSMS ,9% > 0,6ppb > 0,6ppb I - Pirimicarb LC-MSMS ,9% 0,04ppb< x < 0,1ppb 0,04ppb< x < 0,1ppb F - Vinclozolin GC-MSMS ,1% > 40ppb > 40ppb max
28 Pesticiden bijen was Pesticiden Detectietechniek Aantal analyses Aantal positieve stalen % Aantal analyses Aantal positieve stalen A77 Bromopropylate GC-MSMS ,0% ,5% A52 Coumaphos GC-MSMS ,0% ,4% A24 Flusilazole LC-MSMS ,0% ,5% 2 pesticiden werden gedecteerd in de bijen en 15 in de was A70 Rotenone LC-MSMS ,0% ,3% A37 Pirimicarb LC-MSMS ,0% ,2% A73 Trifloxystrobin LC-MSMS ,0% ,2% A25 Tau-Fluvalinate GC-MSMS ,0% ,5% A08 Bitertanol LC-MSMS ,0% ,1% A18 Difenoconazole LC-MSMS ,0% ,1% A04 Atrazine LC-MSMS ,0% ,1% A86 Lindane GC-MSMS ,0% ,1% A46 Vinclozolin GC-MSMS ,0% ,1% A43 Terbuthylazine LC-MSMS ,0% ,0% A72 Terbuthylazine-2- hydroxy LC-MSMS ,0% ,0% A81 Chlorpyrifos GC-MSMS ,0% ,1% %
29 Uit de analyse van de staalnamen uit de periode bleek dat in 79,17 % van de bijenkolonies op zijn minst 1 pesticide gedetecteerd werd. In totaal werden 18 verschillende pesticiden gedetecteerd in 16 bijenstanden.
30 Bestaat er een verband tussen verhoogde sterftecijfers en de aanwezigheid van pesticiden in de bijenkorf? Regressieanalyse Fobs P-value R² Pesticiden 0,252 0,623 0,018 Insecticiden 0,000 0,996 0,00 Acariciden 5,94 0,029 0,298 Fungiciden 0,274 0,609 0,019 Herbiciden 0,737 0,405 0,05 Mollusciciden 1,778 0,204 0,113 Het aantal gedecteerde acariciden per bijenkast is een significante factor.
31 Imidaclopride werd in 2 bijenstanden gedecteerd. Geen enkele sterfte werd er vastgesteld tijdens het seizoen
32 Bestaat er een verband tussen het sterftecijfer en de aanwezigheid van maïsteelten waarbij de zaden met imidacloripid omhuld werden? 3 km 3 Km Data of crop occupation (DGA)
33 Bestaat er een verband tussen het sterftecijfer en de aanwezigheid van maïsteelten waarbij de zaden met imidacloripid omhuld werden? Bijenstand 1 Oppervlakte landbouwgrond Oppervlakte maïs Oppervlakte maïs behandeld met imidaclopride
34 Sterftecijfer 0% Bestaat er een verband tussen het sterftecijfer en de aanwezigheid van maïsteelten waarbij de zaden met imidacloripid omhuld werden? Bijenstand 1 Total agricultural area : 2327,31 ha (1112 plots) Total corn area : 426,81ha (219 plots) Total treated corn area : 4,54ha (4 plots) Bijenstand 2 Total agricultural area : 2421,3 ha (818 plots) Total corn area : 108,92 ha (54 plots) Total treated corn area : 23,25 ha (13 plots)
35 Sterftecijfer >49% Bestaat er een verband tussen het sterftecijfer en de aanwezigheid van maïsteelten waarbij de zaden met imidacloripid omhuld werden? ijenstand 3 Total agricultural area : 2418,59 ha (839 plots) Total corn area : 112,78 ha (47 plots) Total corn treated area: 0 ha (0 plots) ijenstand 4 Total agricultural area : 1463,42 ha (536 plots) Total corn area : 151,52 ha (87 plots) Total corn treated area : 0 ha (0 parcelles)
36 Bestaat er een verband tussen het sterftecijfer en de aanwezigheid van maïsteelten waarbij de zaden met imidacloripid omhuld werden? 6 scenario s werden bekeken Max 1000 m Max 1500 m Max 1750 m Max 2000 m Max 2500 m Max 3000 m
37 Bestaat er een verband tussen het sterftecijfer en de aanwezigheid van maïsteelten waarbij de zaden met imidacloripid omhuld werden? Table 2. Scenario Distance of pollen-collecting Number of plots (ha) Option Test # P (expressed in meter) Treated Total 1 < 1, (58) 188 (412) Surface of plots treated around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.76 (-0.92 to -0.41) Total surface of plots around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = (-0.79 to 0.05) 2 < 1, (98) 344 (732) Surface of plots treated around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.73 (-0.93 to -0.47) Total surface of plots around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.50 (-0.81 to 0.01) 3 < 1, (122) 441 (936) Surface of plots treated around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.75 (-0.91 to -0.38) Total surface of plots around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.49 (-0.80 to 0.02) 4 < 2, (129) 555 (1134) Surface of plots treated around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.75 (-0.91 to -0.38) Total surface of plots around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.55 (-0.83 to -0.06) 5 < 2, (193) 791 (1699) Surface of plots treated around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.61 (-0.86 to -0.14) Total surface of plots around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.53 (-0.82 to -0.02) 6 < 3, (226) 1027 (2235) Surface of plots treated around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.57 (-0.84 to -0.08) Total surface of plots around apiaries (ha) Spearman's rank correlation = * 0.50 (-0.81 to -0.01) Legend: # for the Spearman's rank correlation (95% confidence interval) ; * statistically significant at P = 0.05
38 We vonden in de bijenkasten: Varroa destructor Paenibacillus larvae Nosema apis Virus (SBV, DWV) Melissoccocus pluton Ascosphera apis Aspergillus flavus Galleria mellonela Achroia grisella Braula coeca Tyrophagus putrescentae, Trombidium sp. Fungi
39 Varroa destructor Overal aanwezig
40 31 sites Waarnemingen op het terrein Kaartgegevens Staalname Chemische (HPLC-MS/MS, GC- MS/MS), biomoleculaire, microscopische en microbiologische analyses Multifactoriële analyse Omgeving Pesticiden Ziektes Multifactorial analysis multiple regression (Stapsgewijs)
41 Alle factoren die apart bestudeerd werden werden gelijktijdig via een multifactoriële regressieanalyse bestudeerd (Stepwise - Minitab 13.20). Deze verkennende analyse laat toe om het verband te bepalen tussen een afhankelijke variabele en meerdere onafhankelijke (of voorspellende) variabelen.
42 Step Constant 25,17 20,55 16,50 Varroa Deformed Honeybees Valeur de T 3,38 3,94 4,53 P 0,002 0,000 0,000 Food quantity Valeur de T 2,19 2,58 P 0,037 0,016 American foulbrood 40 Valeur de T 2,22 P 0,035 De multifactoriële analyse die toegepast werd op de resultaten uit liet zien dat andere risicofactoren van belang zijn: voedselgebrek tijdens de overwintering en Amerikaans Vuilbroed (klinisch stadium).
43 Tijdens de monofactoriële analyse werden verschillende oorzaken aangetoond: Het aantal bijenkasten per bijenstand De behandeling tegen Varroa destructor Tijdens de multifactoriële analyse werden de volgende oorzaken aangetoond: Varroa destructor De hoeveelheid voedsel tijdens de overwintering Amerikaans vuilbroed (klinisch stadium)
44 Vervolg van het onderzoek Virusonderzoek Stuifmeelonderzoek Chemische analyse Voedingswaarde
45 Bij meer dan 97 % van de geteste bijenstanden werd minstens 1 virus gevonden Enkel besmetting met ABPV had een significant effect besmette kolonies hadden 14 keer meer kans op afsterven dan niet geïnfecteerde kolonies. We vonden een duidelijk bewijs dat een co-infectie met 2 of meerdere virussen een belangrijk effect had op de overlevingskansen van een kolonie.
46 Pesticides in stuifmeel (2007 et 2008) Aantal analyses Positieve stalen Pesticide % Coumaphos* A ,7 Diflufenican* H ,5 Difenoconazole F ,5 Methiocarb sulfoxide* I ,2 Roténone* A ,2 Simazine* H ,2 Diethofencarb F ,2 Imidacloprid I ,2 Vinclozolin F ,2 Fluazifop-p-butyl H ,2 Chlorpyriphos I ,2
47 Achteruitgang van Honingbijenkolonies: conclusies Imidacloprid (Gaucho ) is niet verantwoordelijk voor de vastgestelde sterfgevallen in België. 79% van de opgevolgde kolonies bevatte op zijn minst één pesticide. In totaal werden 18 verschillende pesticiden gedetecteerd. Er is een verband tussen het aantal acariciden dat werd gedetecteerd in de bijenstallen en het hoge sterftecijfer van de honingbijenkolonies in Wallonië.
48 Achteruitgang van Honingbijenkolonies: conclusies De Varroamijt is de grote verantwoordelijke voor de sterfte. Fundamenteel gebrek aan een methode om de Varroamijt te bestrijden Voorstel van een bestrijdingsstrategie - Langdurige behandeling - Gerichte behandeling (buiten het bijenbroedsel) op het einde van de herfst
49 Achteruitgang van Honingbijenkolonies: conclusies Zes virussen, die buitengewoon schadelijk zijn voor de bij, werden in groten getale gedetecteerd in de bijenstallen. Hun grote aantal houdt verband met de sterfte van de bijen en met de grote aanwezigheid van de Varroamijt. De impact van die virussen op bijen die verzwakt zijn door de aanwezigheid van de Varroamijt, ligt waarschijnlijk aan de basis van het hoge sterftecijfer onder de bijen.
50 De achteruitgang van Honingbijenkolonies: perspectieven en prioriteiten Methodes uitwerken voor de geïntegreerde bestrijding van parasieten. Een strategie invoeren voor de selectie van bijenrassen. Het verband tussen de risicofactoren beter bestuderen. Toxicologische tests ontwikkelen op het niveau van de kolonie/bijengemeenschap en niet op het niveau van het individu. Het contact van bestuivers met pesticiden beperken.
51 Achteruitgang van Honingbijenkolonies: een groot aantal pesticiden in de bijenkast USA 121 pesticides H, F, I Espagne 15 pesticides I Belgique 11 pesticides H, F, I Pologne 8 pesticides F, I Portugal 8 pesticides I Turquie 10 pesticides I Jordanie 12 pesticides H, I Inde 10 pesticides I Brésil 14 pesticides H, F, I France 12 pesticides H, F, I Grèce 10 pesticides I
52 Achteruitgang van Honingbijenkolonies: multifactoriële oorzaken worden bevestigd Sterftecijfer (%) van Honingbijen Insecticide - Fungicide Synergetische effecten van een combinatie insecticide-fungicide : in het geval van deltamethrin (D.) en prochloraz (P. 1), hetzij afzonderlijk verstoven (I en II), hetzij vlak na elkaar verstoven (III en IV), hetzij gemengd verstoven (V). Gebruikte dosissen : deltamethrin : 0,125 g/ha, prochloraz : 25 g/ha. Belzunces L., Colin M., Abeilles et pesticides. Effets synergiques des traitements phytosanitaires chez l'abeille à des doses sublétales. L'Abeille et le Miel, n spécial, avril 1993.
53 Achteruitgang van Honingbijenkolonies: multifactoriële verbanden worden bevestigd Insecticide - Parasiet Sporen van Alaux C., Brunet J.-L., Dussaubat C., Mondet F., Tchamitchan S., Cousin M., Brillard J., Baldy A., Belzunces L.P., Le Conte Y. Interactions betweennosema microspores and a neonicotinoidweakenhoneybees (Apis mellifera). EnvironmentalMicrobiology, (2009) doi: /j x
54 Bedankt voor uw aandacht
55 Unité d Entomologie fonctionnelle et évolutive Eric Haubruge (Prof.) Bach Kim Nguyen Laboratoire d Epidémiologie et analyse des risques Claude Saegerman (Prof.) Centre d Analyse des Résidus en Traces Edwin De Pauw (Prof.) Joëlle Widart Catherine Pirard
Pilootbewakingsproject bijensterfte Voorlopige resultaten bezoekreeks 1
Agence fédérale pour la Sécurité de la Chaîne alimentaire Pilootbewakingsproject bijensterfte Voorlopige resultaten bezoekreeks 1 Bénédicte Verhoeven FAVV Controlebeleid Dierengezondheid 1) Algemeen kader
Nadere informatieEPILOBEE Eerste resultaten
Agence fédérale pour la Sécurité de la Chaîne alimentaire EPILOBEE 2013-2014 Eerste resultaten Bénédicte Verhoeven FAVV Controlebeleid Dierengezondheid 1) Stand van zaken 2) Eerste resultaten 3) Conclusies
Nadere informatieGearchiveerd op 17/09/2013
Provinciale dienst van:... Datum:... Verantwoordelijke Controleur:... Nr:... Operator :... N uniek... Adres :...... PRI 2484 - Pilootproject voor toezicht op de mortaliteit in bijenkolonies 2013-2014 -
Nadere informatieGearchiveerd op 31/07/2013
Provinciale dienst van:... Datum:... Verantwoordelijke Controleur:... Nr:... Operator :... N uniek... Adres :...... PRI 2484 - Pilootproject voor toezicht op de mortaliteit in bijenkolonies 2012-2013 [2484]
Nadere informatiePilootbewakingsproject bijensterfte Eerste resultaten
Agence fédérale pour la Sécurité de la Chaîne alimentaire Pilootbewakingsproject bijensterfte 2012-2013 Eerste resultaten Bénédicte Verhoeven FAVV Controlebeleid Dierengezondheid 1) Stand van zaken 2)
Nadere informatieBijen en zo. Villa Augustus 6 mei 2014. Adriaan Guldemond, CLM Eva Cossee
Bijen en zo Villa Augustus 6 mei 2014 Adriaan Guldemond, CLM Eva Cossee Maar eerst een BIJENQUIZ Alle antwoorden staan in Het lied van de honing Vraag 1: Hoe lang leeft een bijenkoningin? 1 jaar of 5 jaar
Nadere informatieNeonicotinoïden en bijen
Neonicotinoïden en bijen Tjeerd Blacquière, Guy Smagghe, Kees van Gestel & Veerle Mommaerts 17 maart 2012, Wageningen Neonicotinoiden en bijen Introductie: bijen sterfte Neonicotinoiden + bijen: sinds
Nadere informatiePRI HealthyBEE [3380] v2
Provinciale dienst van : Datum : Veranwoordelijke controleur : Nr : Operator : N uniek : Adres : PRI 338 - HealthyBEE [338] v2 C : conform NC : niet-conform NA : niet van toepassing H : Hoofdstuk B : Bijlage
Nadere informatieBijensterfte: oorzaken en gevolgen + stand van zaken voorjaar Insectbestuiving & Bijenhouderij Succes story / Ramp scenario?
Bijensterfte: oorzaken en gevolgen + stand van zaken voorjaar 2009 Tjeerd Blacquière, bijen@wur, Plant Research International, WUR, Wageningen Insectbestuiving & Bijenhouderij Succes story / Ramp scenario?
Nadere informatieDe Bij hoort erbij. 10 juni 2015 Probus 1 Maastricht Guus Gerards
. 10 juni 2015 Probus 1 Maastricht Guus Gerards Wat heb ik met bijen. Als klein jongetje al met mieren en bijen bezig. Grote tuin met fruitbomen Kortom, de natuur en het behoud ervan is mij lief Einstein
Nadere informatieHoningbijen als exotische soort. Honey bees, origin and distribution. Invasieve soort Varroa destructor: tijd voor een andere strategie
Invasieve soort Varroa destructor: tijd voor een andere strategie Tjeerd Blacquière Bijen@wur, Wageningen UR Symposium Bijengezondheid, Wageningen, 24 maart 18 Honey bees, origin and distribution Honingbijen
Nadere informatieBanking for Food en de Bij. Food & Agri
1 Banking for Food en de Bij Ruud Paauwe Lambert van Horen Sectormanager Tuinbouw Accountmanager Grootzakelijk, Food & Agri Agenda Strategie Rabobank Banking for Food Bij eeuwen lang betrokken De bezige
Nadere informatiePRI 3512 Houden van bijen - Diergezondheid [3512] v.3
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen LCE : Datum : Verantwoordelijke controleur : Operator : VEN : Adres : PRI 3512 Houden van bijen - Diergezondheid [3512] v.3 C: conform NC: Niet-conform
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES
WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 16-2015 Betreft: Bijensterfte: studie van de resultaten met betrekking tot België afkomstig van het Epilobee
Nadere informatieNVWA en bijen Toon Driessen Divisie Landbouw en Natuur Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA)
NVWA en bijen Toon Driessen Inspecteur Toezichtsontwikkeling Divisie Landbouw en Natuur Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) Catharijnesingel 59 3511 GG Utrecht Postbus 43006 3540 AA Utrecht
Nadere informatieDiseases and heavy metals in honeybees in the Netherlands, results of a national monitoring in June 2008
Diseases and heavy metals in honeybees in the Netherlands, results of a national monitoring in June 2008 J. van der Steen*, B. Cornelissen*, T. Blacquière*, I. Salden** * PRI, bijen@wur ** Province Limburg
Nadere informatieAfweer van bijenvolken
Afweer van bijenvolken Tjeerd Blacquière Bijen@wur, Wageningen UR Symposium bijen@wur, 14 maart 2015 Actieplan Bijengezondheid pijler 1: pesticiden pijler 2: ziekten en plagen pijler 3: voedsel en biodiversiteit
Nadere informatieBestuiving = instandhouding van soorten
Bestuivers vandaag? Bestuiving = instandhouding van soorten MiNa Raad Wuustwezel 17.06.2013 2 Bestuiving van de natuurlijke flora DIENT DE VOORTPLANTING Bestuiving van cultuurgewassen DIENT (o.a.) DE PRODUCTIE
Nadere informatieImidacloprid en bijensterfte?
Imidacloprid en bijensterfte? Tjeerd Blacquière, Adindah Visser bijen@wur, Plant Research International, WUR, Wageningen Bijensterfte & Bestuivingscrisis Rol en neergang bestuivers Gevolgen wereld Nederland
Nadere informatieBijen zijn geen bijzaak. Tips en weetjes voor een bijenvriendelijke omgeving
Bijen zijn geen bijzaak Tips en weetjes voor een bijenvriendelijke omgeving De bijen hebben het vandaag bijzonder moeilijk. In Vlaanderen verdween de voorbije jaren haast 40 procent van de bijenkolonies.
Nadere informatieBIJSLUITER VOOR: PolyVar Yellow 275 mg Strip voor in de bijenkorf
BIJSLUITER VOOR: PolyVar Yellow 275 mg Strip voor in de bijenkorf 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN
Nadere informatieAngeldragers Honingbij Solitairebij Hommel Wesp
Insecten Angeldragers Honingbij - Geel en bruin van kleur - Angel met weerhaakjes bij alle werkbijen - Koningin legt eitjes - Leven in kolonie (in de zomer: 30.000-70.000) in een kast of een korf - De
Nadere informatieDen Haag Bij voorbeeld. Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen
Den Haag Bij voorbeeld Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen Inleiding Bijensterfte neemt wereldwijd en in Nederland alarmerend toe. Door het grootschalige gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen
Nadere informatieEffect op honingbijenvolken van andere stressoren samen met de exotische invasieve varroamijt. Klimaat en weer. Coby van Dooremalen,
Effect op honingbijenvolken van andere stressoren samen met de exotische invasieve varroamijt Wetenschappelijke manuscript in voorbereiding (ingediend voor publicatie) Coby van Dooremalen, Honingbijenvolken
Nadere informatieTwee nieuwe invasieve exotische soorten
Twee nieuwe invasieve exotische soorten probleem of uitdaging? 24 maart 2018, Bram Cornelissen & Jolanda Tom KLEINE BIJENKASTKEVER SINDS 2014 IN EU (ZUID-ITALIË) AANGIFTEPLICHTIG VLIEGGEVAARLIJK Foto:
Nadere informatieResultaten multifactorieel onderzoek: effect multi-stressoren op bijenvolken. Coby van Dooremalen. 23 februari 2019 Bijscholingsdag leraren bijenteelt
Resultaten multifactorieel onderzoek: effect multi-stressoren op bijenvolken Coby van Dooremalen 23 februari 2019 Bijscholingsdag leraren bijenteelt Sommige links naar artikelen is alleen de samenvatting
Nadere informatieOp tijd bestrijden van varroa redt de winterbijen
Op tijd bestrijden van varroa redt de winterbijen Lonne Gerritsen, Tjeerd Blacquière, Bram Cornelissen, Jeroen Donders, Sjef van der Steen PPO Bijen Inleiding Er is de afgelopen jaren veel te doen geweest
Nadere informatieDe gezondheid van bijen in Europa. Feiten en cijfers
Goed boeren met bijen! De gezondheid van bijen in Europa. Feiten en cijfers Overzicht van de meest recente gegevens over de gezondheid van bijen in Europa SAMENVATTING EN TOELICHTINGEN Dit document geeft
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL PolyVar Yellow 275 mg Strip voor in de bijenkorf 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén strip voor in de bijenkorf bevat
Nadere informatieWORKSHOP GEZONDE BIJEN IS DE IMKER ZELF DE GROOTSTE VERSPREIDER? IMKER ALS STERKSTE SCHAKEL!
WORKSHOP GEZONDE BIJEN IS DE IMKER ZELF DE GROOTSTE VERSPREIDER? IMKER ALS STERKSTE SCHAKEL! Piet Huitema 26 maart 2013 MONITORING (VIRUS)ZIEKTEN 170 standen in Nederland (2008) 8 virussen onderzocht.
Nadere informatieBeevital HiveClean Habeetat en Beetricious Habeetat Beetricious Habeetat Beetricious
Ik ga hier niet in op de geschiedenis van de varroamijt en de herkomst. Verderop kun je lezen hoe en wanneer de mijt moet worden bestreden. De mijt zelf is een parasiet van de bij. De mijt is in staat
Nadere informatieKritische kijk op wintersterfte bij honingbijen en maatregelen om het tij te keren prof. Dirk de Graaf
Kritische kijk op wintersterfte bij honingbijen en maatregelen om het tij te keren prof. Dirk de Graaf Agrolink Vlaanderen workshop, 4 mei 2016 inzoemen op de bijensterfte 6 th periode van massaal uitsterven
Nadere informatieBIJEN ONZE GEZONDHEID, OOK 2012-2014. Lightpoet - Fotolia.fr
BIJEN ONZE GEZONDHEID, OOK 2012-2014 Lightpoet - Fotolia.fr Inhoudsopgave Algemene introductie... 1 DEEL I. SITUERING... 3 Achtergrond... 5 Bestuiving, een openbare dienst die onontbeerlijk is voor de
Nadere informatieAdvies : Ontwerp koninklijk besluit betreffende de bestrijding van de besmettelijke ziekten van de bijen (dossier Sci Com 2005/80) Het Wetensc
Advies 11-2006 : Ontwerp koninklijk besluit betreffende de bestrijding van de besmettelijke ziekten van de bijen (dossier Sci Com 2005/80) Het Wetenschappelijk Comité van het Federaal Agentschap voor de
Nadere informatieNeonicotinoïden: opnieuw een dode lente op het boerenland? Frank Berendse Wageningen University
Neonicotinoïden: opnieuw een dode lente op het boerenland? Frank Berendse Wageningen University Veranderingen in de dichtheid van vogelsoorten van het boerenland in Eemland en Gelderse Vallei tussen
Nadere informatieOpbouw verhaal 26/04/2013. Honingbijen, oorsprong en verspreiding. Het V-woord en de weerstand daartegen
Het V-woord en de weerstand daartegen Onderzoek bijen@wur Tjeerd Blacquière (PRI) / bijen@wur 13 april 2013 Symposium Bijengezondheid bijen@wur, Wageningen Bestuiving Voeding van bijen Ziekten van bijen
Nadere informatieStudieavond Courgette
Ecologie van courgettevirus in Vlaanderen de weg naar een duurzame geïntegreerde beheersing Studieavond Courgette 28 februari 2014 IWT landbouw: 100893 Mathias De Backer Kris De Jonghe Thijs De Langhe
Nadere informatie"BIJENGEZONDHEID, OOK ONZE GEZONDHEID"
1 23 oktober 2012 "BIJENGEZONDHEID, OOK ONZE GEZONDHEID" BIJKOMENDE ACTIES 2012-2014 2 Inhoudsopgave Algemene introductie... 4 DEEL I. SITUERING... 6 1. Achtergrond... 6 1.1 Bestuiving, een "openbare"
Nadere informatieVoorstel van resolutie. betreffende een actieplan voor de bescherming en het behoud van de honingbij en van de wilde bij in Vlaanderen
stuk ingediend op 1137 (2010-2011) Nr. 1 16 mei 2011 (2010-2011) Voorstel van resolutie van de heren Dirk Peeters en Hermes Sanctorum betreffende een actieplan voor de bescherming en het behoud van de
Nadere informatieGeïntegreerde gewasbescherming (IPM)
1 Geïntegreerde gewasbescherming (IPM) Update i.v.m. het verbod op neonicotinoïden De plaaginsecten De rol van de waarnemingsdienst 23/01/2019 Zaaizaadbehandelingen met NNI: waarom is (was) dit een goede
Nadere informatieKoolzaadbericht nr 03 mei 2013 Koolzaadsnuitkever -Sclerotinia
Koolzaadbericht nr 03 mei 2013 Koolzaadsnuitkever -Sclerotinia 1. Stand van het gewas (observatie 7mei) Op vandaag zijn alle percelen volop in bloei. Op de percelen met een egale gewasstand, behalen we
Nadere informatieVarroabestrijdingsadvies 2017: een uniforme aanpak in heel België
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Controlebeleid Directie Dierengezondheid en Veiligheid van de Dierlijke Producten AC-Kruidtuin Food Safety Center Kruidtuinlaan 55 1000 Brussel
Nadere informatieBijenhoudersvereniging St Ambrosius Boxtel
januari In deze maand zijn de hommelkoninginnen nog in hun winterslaap. februari Op een warme dag komt een hommelkoningin uit haar schuilplaats en gaat op zoek naar voedsel. Als het kouder wordt moet ze
Nadere informatieNOODPLAN BELGIË MAÏSWORTELBOORDER (DIABROTICA VIRGIFERA LE CONTE)
NOODPLAN 2009 - BELGIË MAÏSWORTELBOORDER (DIABROTICA VIRGIFERA LE CONTE) 1 ALGEMEEN Het volgende ontwerpplan wordt jaarlijks ontwikkeld voor België om een snelle reactie toe te laten in geval van een uitbraak
Nadere informatieRAPPORT. Resultaten COLOSS-enquête wintersterfte
Your reference: Our reference: Contact: Date: DL/02061/2017 Dries.Laget@UGent.be 06/02/2017 RAPPORT Resultaten COLOSS-enquête wintersterfte 2015-2016 1. Inleiding In april 2016 werd vanuit COLOSS een enquête
Nadere informatieRapport BIJ-1. (deel1 2011) De impact van een gereduceerde aanvoer van stuifmeel en van Imidacloprid op de ontwikkeling van bijenvolken
Rapport BIJ-1 (deel1 2011) De impact van een gereduceerde aanvoer van stuifmeel en van Imidacloprid op de ontwikkeling van bijenvolken J. van der Steen, C. HokaHin, P. Hendrickx, B. Cornelissen, C. van
Nadere informatieBijen, de meeste mensen jagen ze snel weg wanneer ze te dichtbij
De bijen hebben het zwaar Bijen, de meeste mensen jagen ze snel weg wanneer ze te dichtbij komen. Maar deze beestjes, die overigens lelijk kunnen steken, zijn zeer belangrijk voor de natuur en ons voedsel.
Nadere informatieFor quality of life. Ministerie EL&I Directeur AKV Postbus EK Den Haag. Geachte heer,
A WAG ENIN GEN For quality of life QE Postbus 16 ( 6700 AA Wageningen Ministerie EL&I Directeur AKV Postbus 20401 2500 EK Den Haag DATUM 26 mei 20 ONDERWERP Uitbreiding onderzoeksproject BIJ-1 POSTADRES
Nadere informatieDe toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015
De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen Wannes Keulemans 30 november 2015 structuur Voedselproductie en voedselzekerheid Wat verstaan we onder agrobiodiversiteit
Nadere informatie2) Bepaling van de ernst van de varroabesmetting
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Controlebeleid Directie Dierengezondheid en Veiligheid van de Dierlijke Producten AC-Kruidtuin Food Safety Center Kruidtuinlaan 55 1000 Brussel
Nadere informatieHet wordt stil in de bijenkast
De wetenschap over bijensterfte Het wordt stil in de bijenkast Er is iets goed mis met de honingbij: s winters legt een derde van de volken het loodje. Geleidelijk aan krijgt de wetenschap meer inzicht
Nadere informatieZittingsdocument B7-0000/2010 ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van vraag voor mondeling antwoord B7-000/2010
EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Zittingsdocument 14.9.2010 B7-0000/2010 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van vraag voor mondeling antwoord B7-000/2010 ingediend overeenkomstig artikel 115, lid 5, van het
Nadere informatie3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR)
3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR) Bestuivende insecten Ca. 88% wilde bloemplanten door insecten bestoven Ca. 84% gewassen in Europa door insecten bestoven Relevantie insectenbestuiving
Nadere informatiebetreffende een actieplan voor het behoud van de honingbij en van de wilde bij in Vlaanderen
stuk ingediend op 1211 (2010-2011) Nr. 1 28 juni 2011 (2010-2011) Voorstel van resolutie van de heer Karlos Callens, de dames Gwenny De Vroe en Mercedes Van Volcem en de heren Dirk Van Mechelen en Sas
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting 107 Achtergrond van het onderzoek Plaaginsekten kunnen in (fruit)boomgaarden veel schade veroorzaken. Vaak wordt het optreden van plaaginsekten in boomgaarden tegengegaan door
Nadere informatieBIJENSTERFTE EN STUIFMEEL
Omgaan met BIJENSTERFTE EN STUIFMEEL Zutendaal, 14 november 2015 Omgaan met bijensterfte en stuifmeel Vele oorzaken Protisten Trypanosomen Gregarines Amoeben Stuifmeeltekort Bacteria Melissococcus plutonius
Nadere informatieThermoregulatie bij honingbijen
Thermoregulatie bij honingbijen Hoe houd ik mijn huis warm in de winter? Frank van Langevelde & Coby van Dooremalen Wageningen University Resource Ecology Plant Research International Bees@wur Bijensterfte
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11435 1 maart 2018 Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 21 februari 2018, nr. 18028493, houdende
Nadere informatieBijen en Exoten. Tjeerd Blacquière,
Bijen en Exoten Tjeerd Blacquière, bijen@wur tjeerd.blacquiere@wur.nl Bijen en exoten / bijen als exoten 1. Honingbijen (Apis mellifera) 1. herkomst en voorkomen 2. Apis mellifera als exoot 1. koloniën
Nadere informatieGezondheid en bescherming van bijen Uitdagingen en opiossingen
Science For A Better Life Gezondheid en bescherming van bijen Uitdagingen en opiossingen Bayer CropScience AG Bayer HeaithCare - Animal Health Aifred-Nobel-Str. 50 40789 ivlonheim am Rhein Germany Email:
Nadere informatie1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström
1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd
Nadere informatieChampignon teelt. afrekenen met bacteriën, virussen + schimmels
Champignon teelt Champignonteelt Hoewel champignons zelf schimmels zijn stimuleert het gebruik van Vires5 Food de groei en de ontwikkeling van de champignons. Vires5 Food staat garant voor een constante
Nadere informatieLandbouw & Bijen. Belang bijen Voor de imkers: Honing, was, propolis, Waardeschatting USA 2000: 100 000 ton (honing) x 1316 US $/T = 0,13 miljard US $
Nevenwerkingen bij bijen van Nevenwerkingen bij bijen van INHOUD 2) Gebruik insecticiden in fruitteelt: risico blootstelling? 3) Effecten van subletale contaminaties op het foerageergedrag 4) Link foerageergedrag
Nadere informatieBIJENSTERFTE, EEN RECEPT VOOR HONGER
BIJENSTERFTE, EEN RECEPT VOOR HONGER pag 1 INHOUD DE ONSCHATBARE WAARDE VAN BIJEN 2 BIJEN IN DE GEVARENZONE 3 WAAROM STERVEN DE BIJEN? 4 GROTER EN ARMER: DE INDUSTRIALISERING VAN DE LANDBOUW 6 HOE KUNNEN
Nadere informatieDilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf.
Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf. Gewasbescherming en FAB: Functionele Agro Biodiversiteit: Conflicterend of aanvullend? Gewasbescherming en FAB: De akkerrand als oplossing?
Nadere informatieInhoud. Data. Analyse van tijd tot event data: van Edward Kaplan & Paul Meier tot David Cox
van tijd tot event data: van Edward Kaplan & Paul Meier tot David Cox Bram Ramaekers Bianca de Greef KEMTA Masterclass Inhoud Data Kaplan-Meier curve Hazard rate Log-rank test Hazard ratio Cox regressie
Nadere informatieEffectieve bestrijding van varroa. bijen@wur
Effectieve bestrijding van varroa bijen@wur 1 2010 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) Alle intellectuele eigendomsrechten en auteursrechten op de inhoud van dit document behoren
Nadere informatieVoorstel van resolutie. betreffende een actieplan voor het behoud van de honingbij en van de wilde bij in Vlaanderen
stuk ingediend op 1340 (2011-2012) Nr. 1 27 oktober 2011 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heren Karlos Callens, Dirk Peeters en Jos De Meyer, mevrouw Els Robeyns en de heer Mark Demesmaeker betreffende
Nadere informatieVlaams Bijenteeltprogramma
In uitvoering van het Vlaams Bijenteeltprogramma Contact: Dries.Laget@UGent.be Status: Praktijkproef: Meting varroapopulatie in zomermaanden Uitgevoerd in juli 2018, te Gent, Krijgslaan 281 S33 Finaal
Nadere informatieEieren & Pluimvee. afrekenen met bacteriën, virussen + schimmels
Eieren & Pluimvee Eieren en Pluimvee Vires5 Animalia laat steeds weer enorme resultaten zien. Dieren die dagelijks 3% Vires5 Animalia in hun drinkwater drinken, zien er gezonder uit, zijn fitter en minder
Nadere informatieBONEN. sclerotiënrot; bladluizen; snuitkevers of otiorhynchi, van de familie van de coleoptera. Beter voorkomen dan genezen!
BONEN Er bestaan erg veel variëteiten van bonen: groene bonen, bonen waarvan u alles mag opeten, bonen die u moet doppen, enz. Ze verschillen van elkaar qua rijpingsperiode, grootte, de kleur van hun peul
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 22-2013
WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 22-2013 Betreft : Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 7 maart 2007 betreffende
Nadere informatie(Voor de EER relevante tekst)
L 132/40 UITVOERINGSVERORDENING (EU) 2018/785 VAN DE COMMISSIE van 29 mei 2018 tot wijziging van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 540/2011 wat betreft de voorwaarden voor de goedkeuring van de werkzame
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTEIGENSCHAPPEN. 1. BENAMING VAN HET GENEESMIDDEL VOOR DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK APILIFE VAR bijenkorf strip voor honingbijen
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTEIGENSCHAPPEN 1. BENAMING VAN HET GENEESMIDDEL VOOR DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK bijenkorf strip voor honingbijen 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Iedere bijenkorf
Nadere informatieParaat. BASF Nederland B. V., Divisie Agro WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT. Toelatingsnummer 11432 N W.7 Productgroep: fungicide Formulering:
Paraat Toelatingsnummer 11432 N W.7 Productgroep: fungicide Formulering: spuitpoeder Werkzame stof: 50% dimethomorf Verpakking: 10 x 1 l en 1 x 10 l Gevarenaanduidingen: H412 Schadelijk voor in het water
Nadere informatieInvloed van imidaclopridresiduen in oppervlaktewater op bijensterfte in Nederland
Invloed van imidaclopridresiduen in oppervlaktewater op bijensterfte in Nederland Adindah Visser Individuele verdieping 2009-2010 Invloed van imidaclopridresiduen in oppervlaktewater op bijensterfte in
Nadere informatieBeneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer. Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding. Workshop Bestuivers
Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding Workshop Bestuivers Inhoud Bestuiving Bestuivers Belang van bestuiving voor voedselvoorziening
Nadere informatieRapport BIJ-1 WP2: Nederlands Bijenvolk Onderzoek (NBO)
Rapport BIJ-1 WP2: Nederlands Bijenvolk Onderzoek (NBO) 2010-2012 J. van der Steen*, C. Hok-Ahin, B. Cornelissen bijen@wur. Plant Research International Wageningen UR + verantwoordelijk auteur van het
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Neonicotinoïden gevaarlijk voor dieren en mensen Er is de laatste tijd veel aandacht voor de bijensterfte en wat daar zoal de oorzaken van zijn. Het gebruik van pesticiden zou een oorzaak zijn al spreken
Nadere informatieMonitoring van dassen en dassenschade in Wallonië : indrukken en feiten
Monitoring van dassen en dassenschade in Wallonië : indrukken en feiten SCHOCKERT V., LAMBINET C. & DELANGRE J. Zoogeografische Onderzoekslaboratorium Universiteit van Luik v.schockert@ulg.ac.be (16844
Nadere informatieCharter: Aansluiting bij het netwerk van schuilplaatsen voor bestuivers
Charter: Aansluiting bij het netwerk van schuilplaatsen voor bestuivers * Charter geïnspireerd vanuit het «Réseau Nature» van Natagora Waarom een schuilplaats voor bestuivers worden? Bestuivende insecten
Nadere informatieBinnen de kast heeft elke bij haar eigen taken en verantwoordelijkheden: de koningin legt de eitjes, de darren vrijen met de koningin en de werksters
Hoe ziet een bij er uit? 1 2 3 4 Koningin, Werkster & Dar Iedereen zijn taak Binnen de kast heeft elke bij haar eigen taken en verantwoordelijkheden: de koningin legt de eitjes, de darren vrijen met de
Nadere informatiedestructor, neonicotinoïden en andere
1 Een observationele studie naar wintersterfte bij honingbijvolken en de associaties met Varroa destructor, neonicotinoïden en andere risicofactoren Romée van der Zee 1*, Alison Gray 2, Lennard Pisa 1,
Nadere informatie50% dimethomorf. 51/53 Vergiftig voor in het water levende organismen; kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken.
Paraat Toelatingsnummer 11432 N W.7 Productgroep: fungicide Formulering: spuitpoeder Werkzame stof: 50% dimethomorf N: Milieugevaarlijk Waarschuwingszinnen: 51/53 Vergiftig voor in het water levende organismen;
Nadere informatieSerologische testen en interpretatie van testresultaten
Serologische testen en interpretatie van testresultaten Serologische testen Serologie is de leer van de stoffen die zich bevinden in het bloedserum. Bloedserum is het vocht dat verkregen is nadat bloed
Nadere informatieBijenhouden ten behoeve van zaadteelt en groente productie. Willem J. Boot & Johan N.M. Calis Inbuzz, Imkersbedrijf Boot en Calis, VOF
Bijenhouden ten behoeve van zaadteelt en groente productie Willem J. Boot & Johan N.M. Calis Inbuzz, Imkersbedrijf Boot en Calis, VOF Geschiedenis Vanaf 1989, onderzoekers aan de Wageningen Universiteit.
Nadere informatieDE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT,
BD/2014/REG NL 9309/zaak 405493 DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, Gezien het verzoek van Vita (Europe) Limited te Hampshire
Nadere informatie(Voor de EER relevante tekst)
30.5.2018 L 132/35 UITVOERINGSVERORDENING (EU) 2018/784 VAN DE COMMISSIE van 29 mei 2018 tot wijziging van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 540/2011 wat betreft de voorwaarden voor de goedkeuring van de
Nadere informatieCursus Specialist Bijengezondheid. Amerikaans Vuilbroed. Jan Kruit
Cursus Specialist Bijengezondheid Amerikaans Vuilbroed Jan Kruit Programma Amerikaans Vuilbroed (oorzaak) Verspreiding Herkenning d.m.v. foto s Procedure bestrijding Eu en Nl Case Aanpak, ervaringen Buinerveen/Stadskanaal
Nadere informatieWeerbaarheid in grondgebonden teelten
Weerbaarheid in grondgebonden teelten 23-5-2013, Joeke Postma 1) & Wopke van der Werf 2) 1) Biointeracties en Plantgezondheid - WUR 2) Centre for Crop Systems Analysis - WUR Weerbaarheid - schaalniveau
Nadere informatieStand van zaken en vooruitzichten. 1 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
BLAUWTONG Stand van zaken en vooruitzichten Jozef Hooyberghs FAVV DG Controlebeleid Gent, 21 november 2007 1 Federaal Agentschap voor de Inhoud Situatie in België Situatie in Europa Maatregelen in België
Nadere informatieDiergeneeskundig middel tegen Varroa (*)
Bron: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond Jaargang: 94 Jaar: 2008 Maand: maart Auteurs: Andermatt BioVet GmbH Vertaling: Alois Schotanus & Dries Laget Diergeneeskundig middel tegen Varroa (*) Verpakking
Nadere informatie4.4 Opdracht: de boer
4.4 Opdracht: de boer Deze opdracht is verdeeld in vier delen. Namelijk de volgende: opdracht 1: milieubelasting opdracht 2: de appel opdracht 3: ziektes bij de appel opdracht 4: Beleid, boeren, bedrijven
Nadere informatieAfzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen,
Indicator 6 november 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen
Nadere informatieSamenvatting. Etiologie. samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding op dit proefschrift. Luchtweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen, die door een groot aantal verschillende virussen en bacteriën veroorzaakt kunnen
Nadere informatieSpuiten een must? Bescherm bewust! Meer weten? beschermbewust.nl
Spuiten een must? Bescherm bewust! Meer weten? beschermbewust.nl Spuiten een must? Bescherm bewust! Om veilig en gezond om te kunnen gaan met gewasbeschermingsmiddelen (of: bestrijdingsmiddelen) is kennis
Nadere informatieValse meeldauw in zonnebloemen. Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm
Valse meeldauw in zonnebloemen Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm Probleem in zonnebloemen Valse meeldauw (Plasmopara halstedii) > oomyceet In Nederland,
Nadere informatieVLAIO project: BYDV predictor. Jolien Bode Technisch onderzoeksmedewerker PIBO-Campus
VLAIO project: BYDV predictor Jolien Bode Technisch onderzoeksmedewerker PIBO-Campus Doelstelling Eerste doelstelling: Beheersingsstrategie voor BYDV (gerstvergelingsvirus) Houvast voor landbouwers Adviessysteem
Nadere informatieafweerbalans; virusinfecties in luchtwegen; auto-immuunziektes; ontstekingsziekten
Niet-technische samenvatting 2015322 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Nieuwe behandelmethoden voor schadelijke afweerreacties 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 5 jaar
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. THYMOVAR, 15 g geprepareerd textiel plaatje voor honingbijen. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL, 15 g geprepareerd textiel plaatje voor honingbijen. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een plaatje bevat: Werkzame bestanddeel:
Nadere informatie