TDM VAN IMMUNOSUPPRESSIVA ANNO 2007
|
|
|
- Martina Pieters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 TDM VAN IMMUNOSUPPRESSIVA ANNO 2007
2 INLEIDING
3 UpToDate, 2007 ALLOIMMUNE RESPONS DONOR APC MHC DIRECT ALLORECOGNITION Peptide Ag T-cel receptor T-cel receptor MHC RECIPIENT T-CEL MHC allopeptide RECIPIENT APC INDIRECT ALLORECOGNITION
4 NEJM 2004; 351: ALLOIMMUNE RESPONS 3-SIGNAL MODEL OF ALLOIMMUNE RESPONS Signal 3 Signal 2 Signal 1
5 PHARMACOLOGICAL AGENTS GLUCOCORTICOIDS IMMUNOPHILIN-BINDING DRUGS IMMUNOSUPPRESSIVA CLASSIFICATIE Calcineurine inhibitors cyclophylin-binding drugs: cyclosporine Neoral FKBP12-binding drugs: tacrolimus Prograft Target-of-rapamycin inhibitors sirolimus, everolimus Rapamune, Certican INHIBITORS OF NUCLEOTIDE SYNTHESIS/CEL DIVISION Purine synthesis inhibitor mycophenolate mofetil Cellcept Antimetabolite azathioprine Imuran BIOLOGICAL AGENTS DEPLETING ANTIBODIES Polyclonal antibody Mouse monoclonal anti-cd3 Ab Humanized monoclonal anti-cd52 antibody B-cell-depleting monoclonal anti-cd20 antibody NON-DEPLETING ANTIBODIES AND FUSION PROTEINS Humanized monoclonal anti-cd25 antibody Fusion protein with natural binding properties horse or rabbit antithymocyt globulin muromonab-cd3 alemtuzumab rituximab daclizumab, basiliximab CTLA-4-Ig INTRAVENOUS IMMUNE GLOBULIN
6 PHARMACOLOGICAL AGENTS GLUCOCORTICOIDS IMMUNOPHILIN-BINDING DRUGS IMMUNOSUPPRESSIVA CLASSIFICATIE Calcineurine inhibitors cyclophylin-binding drugs: cyclosporine Neoral FKBP12-binding drugs: tacrolimus Prograft Target-of-rapamycin inhibitors sirolimus, everolimus Rapamune, Certican INHIBITORS OF NUCLEOTIDE SYNTHESIS/CEL DIVISION Purine synthesis inhibitor mycophenolate mofetil Cellcept Antimetabolite azathioprine Imuran BIOLOGICAL AGENTS DEPLETING ANTIBODIES Polyclonal antibody Mouse monoclonal anti-cd3 Ab Humanized monoclonal anti-cd52 antibody B-cell-depleting monoclonal anti-cd20 antibody NON-DEPLETING ANTIBODIES AND FUSION PROTEINS Humanized monoclonal anti-cd25 antibody Fusion protein with natural binding properties horse or rabbit antithymocyt globulin muromonab-cd3 alemtuzumab rituximab daclizumab, basiliximab CTLA-4-Ig INTRAVENOUS IMMUNE GLOBULIN
7 IMMUNOSUPPRESSIVA 3-SIGNAL MODEL OF ALLOIMMUNE RESPONS Signal 1 NEJM 2004; 351:
8 PHARMACOLOGICAL AGENTS GLUCOCORTICOIDS IMMUNOPHILIN-BINDING DRUGS IMMUNOSUPPRESSIVA CLASSIFICATIE Calcineurine inhibitors cyclophylin-binding drugs: cyclosporine Neoral FKBP12-binding drugs: tacrolimus Prograft Target-of-rapamycin inhibitors sirolimus, everolimus Rapamune, Certican INHIBITORS OF NUCLEOTIDE SYNTHESIS/CEL DIVISION Purine synthesis inhibitor mycophenolate mofetil Cellcept Antimetabolite azathioprine Imuran BIOLOGICAL AGENTS DEPLETING ANTIBODIES Polyclonal antibody Mouse monoclonal anti-cd3 Ab Humanized monoclonal anti-cd52 antibody B-cell-depleting monoclonal anti-cd20 antibody NON-DEPLETING ANTIBODIES AND FUSION PROTEINS Humanized monoclonal anti-cd25 antibody Fusion protein with natural binding properties horse or rabbit antithymocyt globulin muromonab-cd3 alemtuzumab rituximab daclizumab, basiliximab CTLA-4-Ig INTRAVENOUS IMMUNE GLOBULIN
9 IMMUNOSUPPRESSIVA 3-SIGNAL MODEL OF ALLOIMMUNE RESPONS Signal 3 NEJM 2004; 351:
10 PHARMACOLOGICAL AGENTS GLUCOCORTICOIDS IMMUNOPHILIN-BINDING DRUGS IMMUNOSUPPRESSIVA CLASSIFICATIE Calcineurine inhibitors cyclophylin-binding drugs: cyclosporine Neoral FKBP12-binding drugs: tacrolimus Prograft Target-of-rapamycin inhibitors sirolimus, everolimus Rapamune, Certican INHIBITORS OF NUCLEOTIDE SYNTHESIS/CEL DIVISION Purine synthesis inhibitor mycophenolate mofetil Cellcept Antimetabolite azathioprine Imuran BIOLOGICAL AGENTS DEPLETING ANTIBODIES Polyclonal antibody Mouse monoclonal anti-cd3 Ab Humanized monoclonal anti-cd52 antibody B-cell-depleting monoclonal anti-cd20 antibody NON-DEPLETING ANTIBODIES AND FUSION PROTEINS Humanized monoclonal anti-cd25 antibody Fusion protein with natural binding properties horse or rabbit antithymocyt globulin muromonab-cd3 alemtuzumab rituximab daclizumab, basiliximab CTLA-4-Ig INTRAVENOUS IMMUNE GLOBULIN
11 IMMUNOSUPPRESSIVA 3-SIGNAL MODEL OF ALLOIMMUNE RESPONS NEJM 2004; 351:
12 IMMUNOSUPPRESSIVA 3-SIGNAL MODEL OF ALLOIMMUNE RESPONS Signal 3 Signal 2 Signal 1 NEJM 2004; 351:
13 TDM NEVENEFFECTEN IMMUNODEFICIENTIE - Infectierisico - maligniteit NIET-IMMUNOLOGISCHE TOXICITEIT Geneesmiddel Merknaam Neveneffecten Cyclosporine (Mod.) Neoral, Gengraf Nefrotoxiciteit, hemolytisch-uremisch syndroom, hypertensie, neurotoxiciteit, convulsies, hirsutisme, post-transplantat diabetes mellitus, tandvleeshyperplasie, hyperlipidemie Tacrolimus Prograft Cfr. cyclosporine maar in mindere mate, uitz. hogere incidentie post-transplant diabetes mellitus Sirolimus Rapamycin Hyperlipidemia, thrombocytopenie, verminderde wondheling, uitgestelde graft functie, mondzweren, pneumonitis, interstitiële longziekte, neveneffecten van CI. Mycofenolaat mofetil Cellcept Gastrointestinale stoornissen, neutropenie, milde anemie Azathioprine Imuran Leukopenie, beenmergdepressie, macrocytosis, hepatotoxiciteit Everolimus Certican Hyperlipidemia, thrombocytopenie, gastrointestinale stoornissen, neveneffecten van CI
14 TDM THERAPEUTISCHE DRUG MONITORING Een geneesmiddel is een geschikte kandidaat voor TDM indien gekarakteriseerd door: - een duidelijk verband tussen geneesmiddelconcentratie en effect - een nauwe therapeutische index - aanzienlijke intraindividuele variabiliteit - moeilijk te bepalen farmacologisch effect. NIET -OKT3 - antilymfocyten globulines - corticosteroïden - azathioprine WEL - Cyclosporine -Tacrolimus - Sirolimus -Everolimus - Mycofenolaat mofetil
15 CAT VRAAGSTELLING I. Wat zijn de hedendaagse guidelines inzake immunosuppressieve therapie na vaste orgaantransplantatie? II. Wat zijn de klinische vereisten van TDM van immunosuppressiva en hoe richt men de therapie o.b.v. de bekomen spiegels? Voldoen de analyses uitgevoerd i.k.v. deze TDM aan deze vereisten? III. Wat is de plaats van everolimus in de klinische praktijk?
16 I.1 ALGEMEEN GEBRUIK IMMUNOSUPPRESSIEVE THERAPIE Inductietherapie = intensieve therapie, gedurende de 1ste dagen posttransplant vaak supplement specifieke antilymfocyten antistoffen 5-7d Onderhoudstherapie = standaardregime = triple therapie combinatie van CI, antiproliferatief geneesmiddel, corticosteroïden Behandeling van een acute transplantafstoting
17 I.1 ALGEMEEN GEBRUIK IMMUNOSUPPRESSIEVE THERAPIE Inductietherapie = intensieve therapie, gedurende de 1ste dagen posttransplant vaak supplement specifieke antilymfocyten antistoffen 5-7d Onderhoudstherapie = standaardregime = triple therapie combinatie van CI, antimetabolieten, corticosteroïden Behandeling van een acute transplantafstoting EVOLUTIE: TRENDS Calcineurine inhibitoren: Cyclosporine microemulsie Tacrolimus Antimetabolieten: Azathioprine Mycofenolaat mofetil Sirolimus: gebruik
18 I.1 ALGEMEEN GEBRUIK SIROLIMUS Recente melding van meerdere, ernstige neveneffecten en dit na verschillende vaste orgaantransplantaties: vertraagde wondheling incl. bronchiale anastomose opening! alveolaire hemorragie interstitiële pneumonitis incidentie aan lymfocoeles incidentie aan HAT na levertransplantatie allograft verlies bij onmiddellijk posttransplant gebruik na niertransplantatie BEPERKTE TOEPASSING: bij niertransplantatie in combinatie met CsA en corticosteroïden, bij specifieke patiëntengroepen.
19 I.2 LONGTRANSPLANTATIE REGISTRATIEDATA ISHLT: januari 2000 juni 2004 (Trulock et al., J Heart Lung Transplant 2006; 25: ) Year 1 (n= 3.482) Year 2 (n= 1.569) CsA + Aza 12% 16% CsA + MMF 13% 14% Tac + Aza 20% 18% Tac + MMF 33% 26% Sir + CsA/Tac 6% 7% Sir + Aza/MMF 1% 2% Others 17% 18% ALGEMEEN Tac lijkt CsA te vervangen, maar CsA blijft eerste keuze CI Aza blijft voorkeursantimetaboliet, in afwezigheid van neveneffecten.
20 I.3 HARTTRANSPLANTATIE REGISTRATIEDATA ISHLT: januari 2003 juni 2005 (Taylor et al., J Heart Lung Transplant 2006; 25: ) Kobashigawa et al., 2005: vergelijkende studie Tac+Sir; Tac + MMF; CsA + MMF ALGEMEEN Tac is minstens evenwaardig aan CsA. Beide worden ongeveer evenveel gebruikt. MMF wordt beter verdragen dan Aza, en heeft Aza bijna volledig vervangen.
21 I.4 NIERTRANSPLANTATIE REGISTRATIEDATA OPTN/SRTR: jaarrapport 2005 (Meier-Kriesche et al., Am J Transplant 2006; 6: ) Webster et al., 2005: meta-analyse Tac en CsA (30 studies) Woodward et al., 2005: analyse USRDS ALGEMEEN Algemene voorkeur voor Tac, maar verdere studie vereist. MMF heeft Aza bijna volledig vervangen.
22 I.5 LEVERTRANSPLANTATIE REGISTRATIEDATA OPTN/SRTR: jaarrapport 2005 (Meier-Kriesche et al., Am J Transplant 2006; 6: ) Haddad et al., 2006: systematische review van Tac vs CsA (16 studies) ALGEMEEN Tac wordt beschouwd als eerste keuze CI Hoewel niet aangewezen bij alle levertransplantpatiënten, voorkeur voor MMF.
23 Data LAG tot I.6 UZLEUVEN LTx HTx % aanvragen % aanvragen ,5 0,5 NEF ,5 0, CsA Evero MPA Siro Tacro CsA Evero MPA Siro Tacro CsA Evero MPA Siro Tacro % aanvragen % aanvragen HEP ,5 0,1 0,4 CsA Evero MPA Siro Tacro
24 CAT VRAAGSTELLING I. Wat zijn de hedendaagse guidelines inzake immunosuppressieve therapie na vaste orgaantransplantatie? II. Wat zijn de klinische vereisten van TDM van immunosuppressiva en hoe richt men de therapie o.b.v. de bekomen spiegels? Voldoen de analyses uitgevoerd i.k.v. deze TDM aan deze vereisten? III. Wat is de plaats van everolimus in de klinische praktijk?
25 II.1 PREANALYTISCH STAALSOORT Volbloed/plasma verhouding= cyclosporine = 2 tacrolimus = sirolimus = 36 Stabiliteit: bij 4 C gedurende 14 dagen tenminste 1 jaar -40 C EDTA VOLBLOED MPA= 99,9% in plasma EDTA PLASMA Stabiliteit: 8 uur bij kamertemperatuur tenminste 96h bij 4 C, tenminste 11 maanden bij -20 C KT glucuronidase MPAG MPA
26 CYCLOSPORINE Algemeen toegepast: C 0 - monitoring II.1 PREANALYTISCH TIJDSTIP STAALNAME Specifieke farmacokinetische profielen: t.g.v. belangrijke variabiliteit in PK slechte correlatie tussen C 0 en AUC (Kahan et al., 2004) Alternatieven AUC 0 12 metingen: invasief, arbeidsintensief AUC 0 4 bepaling: minder (2-4) staalnames omvat absorptiefase blijft arbeidsintensief + kostelijk C 2 -dosering: virtueel hoogste concentratie beste 1-tijdstip predictor van AUC 0 4 (Mahalati et al., 1999) AUC 0 4 blijft beste predictor van klinische efficaciteit en toxiciteit. Binnen deze periode is C 2 de beste ééntijdsstip predictor van AUC 0 4 Mahalati et al., 1999 International Neoral Renal Tranplantation Study group, 2002
27 CYCLOSPORINE: UZLEUVEN II.1 PREANALYTISCH TIJDSTIP STAALNAME NierTx LongTx LeverTx HartTx Frequentie < 1 maand 1-6 maand Dagelijks 2x/week Dagelijks 2x/week Dagelijks 2x/week Dagelijks 2x/week Staal Volbloed; C 0 Volbloed; C 0 Volbloed; C 0 Volbloed; C 0 Doelwaarden < 4 maand > 4 maand µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l CsA TDM is gebaseerd op C 0 -monitoring met doelwaarden opgesteld o.b.v. eigen ervaring en de gebruikte analysemethode
28 TACROLIMUS Algemeen toegepast: C 0 - monitoring Slechte correlatie tussen C 0 en AUC 0 12 II.1 PREANALYTISCH Alternatief: AUC 0 4 In praktijk: omslachtig, onpraktisch en kostelijk TIJDSTIP STAALNAME AUC 0 4 is beste predictor van klinische efficaciteit en toxiciteit. Prospectieve studies zijn vereist om toegevoegde waarde AUC 0 4 monitoring te bevestigen.
29 TACROLIMUS: UZLEUVEN II.1 PREANALYTISCH TIJDSTIP STAALNAME NierTx LongTx LeverTx HartTx Frequentie < 1 maand 1-6 maand Dagelijks 2x/week Dagelijks 2x/week Dagelijks 2x/week Dagelijks 2x/week Staal Volbloed; C 0 Volbloed; C 0 Volbloed; C 0 Volbloed; C 0 Doelwaarden < 4 maand > 4 maand µg/l 8-12 µg/l µg/l 5-10 µg/l 8-10 µg/l 5-10 µg/l µg/l 10 µg/l Tac TDM is gebaseerd op C 0 -monitoring met doelwaarden opgesteld o.b.v. eigen ervaring en de gebruikte analysemethode
30 MYCOFENOLAAT MOFETIL Nut van TDM is controversieel II.1 PREANALYTISCH TIJDSTIP STAALNAME Contra : - vaste dosis = 1 of 1,5 g BID - mild neveneffectenprofiel Pro: - belangrijke interindividuele variabiliteit in MPA-PK - veranderingen PK in de tijd - invloed van comedicatie Geen correlatie tussen C 0 en AUC 0 12 (Arns et al., 2006) Alternatief: AUC 0 2 (C 0, C 30 of C 40 of C 2 ) In praktijk: omslachtig, onpraktisch en kostelijk AUC 0 2 is beste predictor van klinische efficaciteit en vooral nuttig onmiddellijk postoperatief.
31 II.1 PREANALYTISCH TIJDSTIP STAALNAME MYCOFENOLAAT MOFETIL: UZLEUVEN NierTx LongTx LeverTx HartTx Frequentie Initieel:AUC 0 2 Follow up: geen strikte monitoring 1x/week Initieel:AUC 0 2 Follow up: geen strikte monitoring 1-2x/week Staal Plasma Initieel: AUC 0 2 Follow up: C 0 Plasma; C 0 Plasma Initieel:AUC 0 2 Follow up: C 0 Plasma; C 0 Doelwaarden AUC: 45-60mg.h/L C 0 : 2,5-4 mg/l C 0 : 2,5-4 mg/l AUC: mg.h/l C 0 : 2,5-4 mg/l C 0 : 2-4 mg/l Zowel bij nier- als levertransplantatie worden de MPA-spiegels, voornamelijk onmiddellijk postoperatief, gecontroleerd o.b.v. AUC 0 2 -monitoring. SIROLIMUS Goede correlatie C 0 -waarden en AUC 0 24 (MacDonald et al., 2000)
32 Shaw et al. Ther Drug Monit 1995; 17: II.2 ANALYTISCH ALGEMENE VEREISTEN 1. MEETMETHODE gevalideerde, specifieke meting van het farmacologisch actieve geneesmiddel 2. IMPRECISIE CV% 5-10% op elk concentratieniveau 3. ACCURAATHEID In vergelijking met de referentiemethode - linaire regressie rico= ± 10% van de theoretische waarde 1,0 - linaire regressie intercept= statistisch niet verschillend van 0 4. PATIENTENPOPULATIE Validatie inzake specificiteit omvat een brede groep van patiënten (alle transplanttypes) 5. METABOLIETEN Identificatie; indien actief, meting samen met moedermolecule is aangewezen 6. KWALITEITSZORG Deelname aan een extern kwaliteitscontrole programma is essentieel 7. TURNAROUND TIME (TAT) een voldoende snelle TAT is essentieel om tot dosisaanpassingen over te gaan
33 Cattaneo et al., 2005; Armstron et al., 2001 II.2.1 CYCLOSPORINE BESCHIKBARE ASSAYS Gouden standaard = HPLC-UV en LC-MS/MS Immunosassays = kruisreactiviteit, afhankelijk van type transplant en tijdstip posttransplant Test Firma Analyseprincipe meetbereik (µg/l) * TDx FPIA-non-specific Abbott fluorescence polarization immunoassay TDx FPIA-specific Abbott fluorescence polarization immunoassay AxSYM FPIA-specific Abbott fluorescence polarization immunoassay afwijking t.o.v. LC- MS/MS (%) RIA Cylco-Trac-specific DiaSorin radio-immunoassay EMIT Dade Behring homogeneous enzyme multiplied immunoassay CEDIA plus Microgenics cloned enzyme donor immunoassay Dimension ACMIA Dade Behring affinity column mediated immunoassay
34 Cattaneo et al., 2005; Armstron et al., 2001 II.2.1 CYCLOSPORINE BESCHIKBARE ASSAYS Gouden standaard = HPLC-UV en LC-MS/MS Immunosassays = kruisreactiviteit, afhankelijk van type transplant en tijdstip posttransplant Test Firma Analyseprincipe meetbereik (µg/l) * TDx FPIA-non-specific Abbott fluorescence polarization immunoassay TDx FPIA-specific Abbott fluorescence polarization immunoassay AxSYM FPIA-specific Abbott fluorescence polarization immunoassay afwijking t.o.v. LC- MS/MS (%) RIA Cylco-Trac-specific DiaSorin radio-immunoassay EMIT Dade Behring homogeneous enzyme multiplied immunoassay CEDIA plus Microgenics cloned enzyme donor immunoassay Dimension ACMIA Dade Behring affinity column mediated immunoassay
35 II.2.1 CYCLOSPORINE GEBRUIKTE ASSAYS Immunosuppressive drugs International Proficiency Testing Scheme Dec (n=581) HPLC/MS (9%) FPIA TDx (22%) CEDIA (13%) ACMIA (18%) UZLEUVEN EMIT (14%) AxSYM (16%) ACMIA-bepaling op Dimension afwijking t.o.v. LC-MS/MS = -5% geen manuele voorbereiding CV% 10% TAT < 1 dag kit voor C 2 -monitoring Deelname aan Proficiency testing (NEQUAS) Algemeen aanvaardbare analyse voor CsA TDM
36 II.2.2 TACROLIMUS BESCHIKBARE ASSAYS Gouden standaard = LC-MS/MS Immunosassays = kruisreactiviteit, afhankelijk van type transplant en tijdstip posttransplant Cave: interpretatie onmiddellijk post levertransplantatie Test Firma Analyseprincipe meetbereik (µg/l) Pro-Trac II DiaSorin Inc. enzyme-linked immunosorbent assay EMIT 2000 Tacrolimus Dade Behring homogeneous enzyme multiplied immunoassay IMx Tacrolimus Abbott microparticle enzyme-linked immunoassay Architect Tacrolimus Abbott chemiluminescent microparticle immunoassay Nieuwe immunoassay: Dimension ACMIA geen manuele voorbereiding afwijking t.o.v. LC- MS/MS (%) preliminaire evaluatie: CV% low= 6,9%; CV% high= 4,9% Wallemacq. Clin Chem Lab Med 2004; 42:
37 II.2.2 TACROLIMUS GEBRUIKTE ASSAYS Immunosuppressive drugs International Proficiency Testing Scheme Dec (n=378) OTHERS (8%) PRO-TRAC II (0,5%) HPLC (17%) IMx (50,5%) EMIT (24%) UZLEUVEN MEIA op IMx afwijking t.o.v. LC-MS/MS = 6% TAT < 1 dag CV% low= 20,2%; CV% high=12,6% Deelname aan Proficiency testing (NEQUAS) Schijnbaar betere performantie met Dimension ACMIA. Momenteel in evaluatie.
38 Wallemacq. Clin Chem Lab Med 2004; 42: II.2.3 MPA BESCHIKBARE ASSAYS Gouden standaard = HPLC-UV of LC-MS/MS Immunosassays = kruisreactiviteit, afhankelijk van type transplant en tijdstip posttransplant Test Firma Analyseprincipe meetbereik (mg/l) EMIT Dade Behring Homogeneous enzyme multiplied immunoassay afwijking t.o.v. LC- MS/MS (%) 0,
39 II.2.3 MPA GEBRUIKTE ASSAYS Immunosuppressive drugs International Proficiency Testing Scheme Okt (n=114) LC-MS/MS (11%) OTHERS (2%) HPLC/UV (36%) EMIT (51%) UZLEUVEN LC-MS/MS Praktijk: bepaling elke weekdag (TAT < 3 dag) CV% low= 10%; CV% high=9,0% Deelname aan Proficiency testing (NEQUAS) Referentiemethode in UZLeuven Uitvoerfrequentie kan 3x/week
40 II.2.4 SIROLIMUS BESCHIKBARE ASSAYS Gouden standaard = HPLC-UV of LC-MS/MS Immunosassays = kruisreactiviteit, afhankelijk van type transplant en tijdstip posttransplant Test Firma Analyseprincipe meetbereik (µg/l) IMx Sirolimus Axis Shield microparticle enzyme-linked immunoassay CEDIA Microgenics cloned enzyme donor immunoassay Architect Sirolimus Abbott chemiluminescent microparticle immunoassay * Moris et al., 2006 ; ** Westley et al., 2005; Package insert Architect Sirolimus afwijking t.o.v. LC- MS/MS (%) 3-30 * ±50 * 3-30 ** ±20 ** 2-30 ±20
41 II.2.4 SIROLIMUS GEBRUIKTE ASSAYS Immunosuppressive drugs International Proficiency Testing Scheme Nov (n=171) HPLC/UV (15%) LC-MS/MS (42%) MEIA (43%) UZLEUVEN LC-MS/MS bepaling elke weekdag TAT < 3 dagen CV% low= 10%; CV% high=7,0% Deelname aan Proficiency testing (NEQUAS) LC-MS/MS is de voorkeursmethode voor TDM van sirolimus.
42 CAT VRAAGSTELLING I. Wat zijn de hedendaagse guidelines inzake immunosuppressieve therapie na vaste orgaantransplantatie? II. Wat zijn de klinische vereisten van TDM van immunosuppressiva en hoe richt men de therapie o.b.v. de bekomen spiegels? Voldoen de analyses uitgevoerd i.k.v. deze TDM aan deze vereisten? III. Wat is de plaats van everolimus in de klinische praktijk?
43 III. EVEROLIMUS CHEMISCHE EIGENSCHAPPEN Structuur afgeleid van sirolimus PSI of mtor Synergisme met CI FARMACOKINETIEK Everolimus Sirolimus BB 16% 14% T max 2h 1h Metabolisme CYP3A4 CYP3A4 T 1/2 28h 60h Dosis 2x/dag 1x/dag T ss 7 dagen 13 dagen Fig. Structuurformule Everolimus
44 REFERENTIE BEHANDELING PAT. STUDIEOPZET EN DUUR Niertransplantatie Lorber et al., 2005 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =588 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Oppenheimer 2003 et al., Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =583 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Nashan et al., 2004 Certican 3 mg/dag + = dosis CsA Certican 3 mg/dag + dosis CsA MMF 2g/dag (+ basiliximab en corticosteroïden) =111 Gerandomiseerde, open-label, parallelle studie 3 jaar Harttransplantatie Eisen et al., 2003 Kovarik et al., 2003 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =634 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 2 jaar (1 jaar dubbelblind, 1 jaar open) Longtransplantatie Valentine et al., 2004 Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =213 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (3 jaar dubbelblind)
45 REFERENTIE BEHANDELING PAT. STUDIEOPZET EN DUUR Niertransplantatie Lorber et al., 2005 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =588 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Oppenheimer 2003 et al., Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =583 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Nashan et al., 2004 Certican 3 mg/dag + = dosis CsA Certican 3 mg/dag + dosis CsA MMF 2g/dag (+ basiliximab en corticosteroïden) =111 Gerandomiseerde, open-label, parallelle studie 3 jaar Harttransplantatie Eisen et al., 2003 Kovarik et al., 2003 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =634 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 2 jaar (1 jaar dubbelblind, 1 jaar open) Longtransplantatie Valentine et al., 2004 Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =213 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (3 jaar dubbelblind)
46 III.1 CLINICAL IMPACT NIERTRANSPLANTATIE STANDAARDDOSIS CSA Het gebruik van everolimus is even effectief als MMF voor de preventie van acute en chronische rejectie (Lorber et al., 2005) (Oppenheimer et al., 2005) EverolimusC 0 3 µg/l lager risico op BPAR dan C 0 < 3 µg/l (P<0,0001) (Lorber et al., 2005) Gelijkaardige incidentie aan neveneffecten in de 3 patiëntengroepen, uitz. everolimus: lagere incidentie aan CMV-infectie (6% en 7% vs. 20%; P< 0,05) (Oppenheimer et al., 2005) hogere [creatinine] median (1,7 en 1,8 vs. 1,5 mg/dl) dosis CsA (50-75 µg/l), zonder BPAR (Lorber et al., 2005) Lorber et al., 2005 Oppenheimer et al., 2005
47 III.1 CLINICAL IMPACT NIERTRANSPLANTATIE VERMINDERDE DOSIS CSA Nashan et al., 2005: patiëntengroep met dosis CsA incidentie aan primair efficaciteitsfalen (P < 0,05) creatinineklaring (P < 0,01) Vitkoet al. Am J Transpl 2004; 4: Lorber et al. Clin Transpl 2005; 19: ALGEMEEN Meta-analyse PSI als primaire immunosuppressie bij niertransplantpatiënten (33 studies) combinatietherapie van PSI met CI en corticosteroïden na niertransplantatie lager risico op acute transplantafstoting en hogere GFR Webster et al. Transplantation 2006; 81:
48 Kauffman et al. Transplantation 2005; 80: ANTITUMORALE EFFECTEN III.1 CLINICAL IMPACT PSI celgroei van maligne cellen CI NIERTRANSPLANTATIE Meta-analyse PSI: risico op de novo maligniteiten post vaste orgaantransplantatie primaire, vaste niertransplantpatiënten (OPPTN/UNOS ) tijdstip posttransplantatie= 963 dagen primair eindpunt= incidentie en RR van de novo maligniteiten en nonskin vaste tumoren
49 REFERENTIE BEHANDELING PAT. STUDIEOPZET EN DUUR Niertransplantatie Lorber et al., 2005 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =588 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Oppenheimer 2003 et al., Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =583 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Nashan et al., 2004 Certican 3 mg/dag + = dosis CsA Certican 3 mg/dag + dosis CsA MMF 2g/dag (+ basiliximab en corticosteroïden) =111 Gerandomiseerde, open-label, parallelle studie 3 jaar Harttransplantatie Eisen et al., 2003 Kovarik et al., 2003 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =634 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 2 jaar (1 jaar dubbelblind, 1 jaar open) Longtransplantatie Valentine et al., 2004 Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =213 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (3 jaar dubbelblind)
50 III.1 CLINICAL IMPACT HARTTRANSPLANTATIE RESULTATEN De incidentie van efficaciteitsfalen is significant lager (vnl.bpar) voor everolimus dan voor aza na 12, 24 en 48 maanden (P < 0,05) (Eisen et al., 2006) De incidentie van CMV-infectie is significant lager voor everolimus dan voor aza (P <0,001) (7,7% en 7,6% vs. 21,5%) (Eisen et al., 2003) Hogere [creatinine] serum in de everolimusgroep, t.g.v. nefrotoxiciteit CsA na 12 maand CsA C 0 tot 100 ng/ml (Eisen et al., 2003) De incidentie aan CAV was na 12 maanden significant lager in de everolimusgroepen (P < 0,05) (35,7% en 30,4% vs. 52,8%) (Eisen et al., 2003)
51 III.1 CLINICAL IMPACT HARTTRANSPLANTATIE VASCULAIRE REMODELING Diffuse luminele vernauwing verdikking intima Allograft bloedvat Repetitieve cycli van cytokine vrijzetting Opregulatie van groeifactoren Gladde spiercel proliferatie Arteriosclerosis Ischemia Neumayer et al. Transplantation 2005; 79: S72-75
52 III.1 CLINICAL IMPACT HARTTRANSPLANTATIE Eisen et al. Transplantation 2003; 349:
53 III.1 CLINICAL IMPACT HARTTRANSPLANTATIE IVUS parameters na 24 maanden behandeling met everolimus en azathioprine Eisen et al. Nephrol Dial Transplant 2006; 21: iii9-iii13
54 III.1 CLINICAL IMPACT HARTTRANSPLANTATIE IVUS parameters na 24 maanden behandeling met everolimus en azathioprine Eisen et al. Nephrol Dial Transplant 2006; 21: iii9-iii13 FDA review (Eisen et al., 2003) 1. IVUS onderzoek bij slechts 1/3 van de patiënten en selectiecriteria niet prospectief gedefinieerd bestudeerde patiënten zijn niet ad random gekozen 2. De verminderde creatinine klaring was gelijk in beide everolimusgroepen zelfs na 24 maanden verminderde nierfunctie reversiebel? Voor FDA-approval is nog meer evidentie vereist Hiatt et al. Circulation 2006;113: e
55 REFERENTIE BEHANDELING PAT. STUDIEOPZET EN DUUR Niertransplantatie Lorber et al., 2005 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =588 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Oppenheimer 2003 et al., Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag MMF 2g/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =583 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (1 jaar dubbelblind, 2 jaar open) Nashan et al., 2004 Certican 3 mg/dag + = dosis CsA Certican 3 mg/dag + dosis CsA MMF 2g/dag (+ basiliximab en corticosteroïden) =111 Gerandomiseerde, open-label, parallelle studie 3 jaar Harttransplantatie Eisen et al., 2003 Kovarik et al., 2003 Certican 1,5 mg/dag Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =634 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 2 jaar (1 jaar dubbelblind, 1 jaar open) Longtransplantatie Valentine et al., 2004 Certican 3 mg/dag AZA 1-3 mg/kg/dag (+ standaarddosis CsA en steroïden) =213 Vaste dosis Certican Gerandomiseerde, dubbelblinde, parallelle studie 3 jaar (3 jaar dubbelblind)
56 III.1 CLINICAL IMPACT ANDERE VASTE ORGAANTRANSPLANTATIES LONGTRANSPLANTATIE Everolimus is na 12 maanden posttransplant superieur aan aza in de preventie van longfunctievermindering bij stabiele longtransplantpatiënten incidentie aan ΔFEV 1 > 15% = 15,8% vs 27,7% (P <0,05) incidentie aan ΔFEV1 >15% + BOS = 8,9% vs 20,5% Valentine et al. Am J Transplant 2004; 4: abstract 403
57 III.1 CLINICAL IMPACT ANDERE VASTE ORGAANTRANSPLANTATIES LONGTRANSPLANTATIE Everolimus is na 12 maanden posttransplant superieur aan aza in de preventie van longfunctievermindering bij stabiele longtransplantpatiënten incidentie aan ΔFEV 1 > 15% = 15,8% vs 27,7% (P <0,05) incidentie aan ΔFEV1 >15% + BOS = 8,9% vs 20,5% Valentine et al. Am J Transplant 2004; 4: abstract 403 LEVERTRANSPLANTATIE Everolimus vertoont een aanvaardbaar veiligheidsprofiel bij levertranspantpatiënten zonder in HAT Levy et al. Liver Transplant 2006; 12: OPENING THE BOX?
58 III.1 CLINICAL IMPACT ALGEMEEN BESLUIT Europese goedkeuring als immunosuppressivum in combinatie met CsA en corticosteroïden voor de prophylaxis van transplantafstoting bij zowel volwassen hart- en niertransplant- patiënten nten, als bij pediatrische niertransplantpatiënten In combinatie met stents voor de behandeling van coronaire laesies Het gebruik van everolimus als immunosuppressivum in combinatie met CsA en steroïden lijkt veel belovend voor de prophylaxis van transplantafstoting bij volwassen long- en levertransplantpatiënten, maar vergt nog verder onderzoek.
59 III.2 ANALYTICAL IMPACT PREANALYTISCH STAALSOORT In bloed: everolimus 75% proteïnegebonden 75% in RBC EDTA VOLBLOED Stabiliteit: bij 4 C gedurende 14 dagen tenminste 6 maanden bij -80 C TIJDSTIP STAALNAME Goede correlatie C 0 met AUC (r²= 0,88) (Kovarik et al., 2001) Interindividuele farmacokinetische variabiliteit in AUC =85,4% Intraindividuele interoccasionele variabiliteit in AUC = 40,8% TDM Nauw therapeutisch dosisinterval= [3-8] µg/l (Kovarik et al., 2002) BESLUIT: TDM van everolimus vereist de staalname van C 0 -volbloedstalen
60 III.2 ANALYTICAL IMPACT ANALYTISCH BESCHIKBARE ANALYTISCHE METHODEN LLOQ-Max Staalvolume %CV afwijking t.o.v. (µg/l) (ml) LC-MS/MS(%) LC-MS/MS (Salm et al., 2002) 0, ,5 0,8-2,3 / HPLC-UV (Baldelli et al., 2005) Innofluor Certican (Seradyn Inc.) * ,4-14,5 / ,3 9,5-12,5 27 Morris et al., 2006; bevestigd door Salm et al., 2006 (24,4%) en Engelmayer et al., 2005 (23,1%) *
61 III.2 ANALYTICAL IMPACT ANALYTISCH: UZLEUVEN ROUTINE PRAKTIJK LLOQ-Max Staalvolume %CV Freq. (µg/l) (ml) ± 4 µg/l ± 12 µg/l ± 25 µg/l /week Innofluor Certican ,3 12,3 9,5 11,6 1x (vrijdag) TAT van 6 dagen bemoeilijkt optimale TDM
62 III.2 ANALYTICAL IMPACT ANALYTISCH: UZLEUVEN ROUTINE PRAKTIJK LLOQ-Max Staalvolume %CV Freq. (µg/l) (ml) ± 4 µg/l ± 12 µg/l ± 25 µg/l /week Innofluor Certican ,3 12,3 9,5 11,6 1x (vrijdag) TAT van 6 dagen bemoeilijkt optimale TDM IN ONTWIKKELING LLOQ-Max Staalvolume %CV Freq. (µg/l) (ml) ± 4 µg/l ± 12 µg/l ± 25 µg/l /week LC-MS/MS 0, ,2 8,7 4,7 5,6 2x (di en do)
63 III.2 ANALYTICAL IMPACT PASSING BABLOK BLAND ALTMAN Coefficient 95% CI Intercept 1,417 0,046 to 2,019 Slope 0,977 0,852 to 1,169 [3-8] µg/l Mean bias 26,3% 15 y = 0,9773x + 1,4173 [3-8] µg/l Innofluor UCL Difference between methods (%) LC-MSMS m ean Mean of all methods
64 III.3 KOSTEN IMPACT BINNEN HET LABORATORIUM HUIDIGE KOSTPRIJS Test uitgevoerd in onderaanneming UCL NOMENCLATUUR Nomenclatuurnummers: / B600 (17,20 / test) INNOFLUOR CERTICAN Ref. Tacrolimus assay op TDx kostprijs/test = 12,7 bij duplo bepaling kostprijs/test= 18,0 LC-MS/MS Ref. sirolimus bepaling op LC-MS/MS kostprijs/test = 15,5
65 III.4 DECISION MAKING KLINIEK LABO Goedkeuring als immunosuppressivum bij hart- en niertransplantpatiënten nten Veelbelovend immunosuppressivum bij long- en levertransplantpatiënten Goede correlatie C 0 outcome Subtherapeutische C 0 vaak 1 ste signaal bij klinisch aspecifieke graftrejectie. Inhuis bepaling Nieuwe LC-MS/MS methode voor bepaling [everolimus] volbloed Verhoging uitvoerfrequentie tot 2x/week ACCURATE TDM VAN EVEROLIMUS
66
67 III. EVEROLIMUS AANVRAGEN n= n=5 n=11 n=14 n=10 n=4 n=17 n=23 n=31 n=21 n=23 n=21 Hep Htx Ltx Nef Ite Hem Jan 06 Feb 06 Mrt 06 Apr 06 Mei 06 Jun 06 Jul 06 Aug 06 Sep 06 Okt 06 Nov 06 Dec 06
68 III.3 KOSTEN IMPACT BUITEN HET LABORATORIUM Eisen et al. Nephrol Dial Transplant 2006; 21: iii9-13
69 III.3 KOSTEN IMPACT BUITEN HET LABORATORIUM Eisen et al. Nephrol Dial Transplant 2006; 21: iii9-13
70 Pascual. Nephrol Dial Transplant 2006; 21: iii18-iii23
71 Pascual. Nephrol Dial Transplant 2006; 21: iii18-iii23
72 Hummel. J Heart Lung Transplant 2005; 24: S
73 Kovarik et al. Clin Pharmacol Ther 2001; 69: Everolimus AUC (ng.h/ml) 2 mg BID 1 mg BID 0,5 mg BID Months posttransplant Everolimus C min (ng/ml) Months posttransplant
74 III.2 ANALYTICAL IMPACT PREANALYTISCH Vrijstelling van transplantafstoting hypertriglyceridemie thrombocytopenie 3 15 Kovarik et al. Transplantation 2002; 73:
Immuunsuppressiva na niertransplantatie. Maarten Naesens UZ Leuven
Immuunsuppressiva na niertransplantatie Maarten Naesens UZ Leuven 2008 Immuunsuppressiva Afstoting - Voorkomen - Behandelen Nevenwerkingen - Direct - Indirect Afstoting Immuunsysteem natuurlijke afweer
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/29755 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29755 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Moes, Dirk Jan Alie Roelof Title: Optimizing immunosuppression with mtor inhibitors
NEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING P. Langers en B. van Hoek Afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden Na orthotope levertransplantatie worden afweeronderdrukkende medicijnen
Heeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon?
Heeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon? Dr. Michel DE PAUW Hartcentrum UZ Gent 1 juli 2013 1 Waarom aandacht voor voeding na transplantatie? Meer kans voor infecties door een verminderde
CAT Critically Appraised Topic Titel: Therapeutische Drug Monitoring van immunosuppressiva anno 2007
CAT Critically Appraised Topic Titel: Therapeutische Drug Monitoring van immunosuppressiva anno 2007 AUTHOR: Lieve Van Hoovels SUPERVISOR: Koen Desmet, Zahur Zaman SEARCH/METHODOLOGY VERIFIED BY: Johan
Medicatie na niertransplantatie. Dialyse of Transplantatie? Opbouw presentatie. Niertransplantatie. Wens: zo n normaal mogelijk leven
Medicatie na niertransplantatie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Werkingsmechanismen en bijwerkingen van immuunsuppressieve therapie. Dirk Kuypers Dienst Nefrologie
Werkingsmechanismen en bijwerkingen van immuunsuppressieve therapie Dirk Kuypers Dienst Nefrologie Kidney transplantation: 4180 150 116 106 105 113 117 125 115 142 136 128 136 140 144 125 137 144 128 126
Personalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum
Personalized medicine bij niertransplantatie Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Samenvatting proefschrift Jeroen H. Gerrits. Promotiedatum: 8 januari 2010 Erasmus Universiteit, Rotterdam. Promotor: Prof.Dr. W.
De publicatie van dit proefschrift werd in 2009 gesponsord met een bijdrage van de Samenvatting proefschrift Jeroen H. Gerrits Donor-reactive T-cell responses after HLA-identical living-related kidney
THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers - Commissie Analyse & Toxicologie
Mycofenolzuur Geldt voor Monstermateriaal Afnametijdstip doelgroepen: volwassenen en kinderen indicatiegebied: patiënten na een allogene orgaantransplantatie of stamcel transplantatie EDTA buis; bepaling
THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers - Commissie Analyse & Toxicologie
TACROLIMUS Geldt voor: Monstermateriaal: Afnametijdstip: Patiënten met een nier-, lever-, of harttransplantatie Volbloed, 4 ml in EDTA-buis Meerder mogelijkheden: 12 uur na laatste inname van tacrolimus,
CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels , UZ Leuven
CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels 15-03-2016, UZ Leuven De nieren https://craniumcommander.wikispaces.com/urinary+system+-
New Onset Diabetes After Transplantation
New Onset Diabetes After Transplantation Eelco de Koning Paul van der Boog 22 januari 2009 Onderwerpen 1. Inleiding de novo diabetes na transplantatie 2. Inleiding immuunsuppressie 3. Casuistiek 4. Steroidvrij
Personalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum
Personalized medicine bij niertransplantatie Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Personalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum
Personalized medicine bij niertransplantatie Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
POVOPEN-# Rapport mycofenolaatmofetil (Cellcept ) bij niertransplantatie
Rapport mycofenolaatmofetil (Cellcept ) bij niertransplantatie Vraagstelling Er is vanuit de praktijk kritiek gekomen op het huidige CFH-advies (zie onder) betreffende de toepassing van mycofenolaatmofetil
Chapter 7. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Talrijke publicaties hebben aangetoond dat de behandeling van jicht verbetering behoeft. Dit ondanks het feit dat de oorzaak en het ontstaan van deze aandoening goed bekend is,
Chapter 9. Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications
Chapter 9 Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications Nederlandse samenvatting Bij orgaan transplantatie patiënten is een goede onderdrukking van de immunologische reactie tegen het
Rapport mycofenolaatmofetil (Cellcept ) bij longtransplantatie
Rapport mycofenolaatmofetil (Cellcept ) bij longtransplantatie Vraagstelling Mycofenolaat mofetil (Cellcept ) kent thans de volgende geregistreerde indicaties (Sectie 4.1 van de 1B tekst): 4.1 Therapeutische
resultaat van de vergrote lengte van zo n sensor probe wordt de invloed van het niet complementaire nucleotide significant minder in vergelijking met
210 Samenvatting In 2006 wachtten in Nederland 1054 patiënten op een donornier, terwijl in hetzelfde jaar slechts 360 niertransplantaties werden uitgevoerd. Niet alleen de levensverwachting maar ook de
Midazolam spiegels. MDO IC Voordracht. Sander Wout AIOS Anesthesiologie 5 januari 2018
Midazolam spiegels MDO IC Voordracht Sander Wout AIOS Anesthesiologie 5 januari 2018 Aanleiding Patient 1959 BMI 54 (145 kg) Traumatisch schedel-hersenletsel na auto vs boom (50 km/u) Initieel E 1 M 1
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23059 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Mourer, Jacqueline Sarah Title: Late concentration-controlled calcineurin inhibitor
VERPLEEGKUNDIGE OPVOLGING VAN LTX PATIËNTEN. BVPV 03/12/2011 Veronique Schaevers, verpleegkundig specialist longtransplantatie
VERPLEEGKUNDIGE OPVOLGING VAN LTX PATIËNTEN BVPV 03/12/2011 Veronique Schaevers, verpleegkundig specialist longtransplantatie Inhoud Verpleegkundige opvolging op lange termijn Lange termijncomplicaties
Donderdag 28-jan 6:30 8:27 11:54 12:54 15:34 17:23 19:20
Januari 2016 Vrijdag 1-jan 6:44 8:50 11:41 12:44 14:55 16:41 18:45 Zaterdag 2-jan 6:44 8:50 11:41 12:45 14:56 16:42 18:46 Zondag 3-jan 6:44 8:50 11:42 12:45 14:57 16:43 18:47 Maandag 4-jan 6:44 8:49 11:42
Rol van ST2 in ADHF. CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt
Rol van ST2 in ADHF CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt Overzicht Inleiding Huidige praktijk in het beleid van ADHF Cardiale biomerkers Wat is ST2? Meetmethode
Mycofenolzuur is een immunosuppressivum dat wordt. Indicatie voor therapeutic drug monitoring van mycofenolzuur
overzichtsartikel Indicatie voor therapeutic drug monitoring van mycofenolzuur Reinier M. van Hest a*, Teun van Gelder ab en Ron A.A. Mathôt a a Apotheek, Erasmus MC, Rotterdam. b Inwendige Geneeskunde,
Literatuur. Praktische implicaties. Het immunosuppressivaregime is een van de belangrijkste mogelijkheden om het risico op NODAT te verkleinen.
plantatie in het oorspronkelijke edmontonprotocol, zelfs additief de insulinesecretie vermindert en apoptose van bètacellen induceert. 23 Bètacelapoptose verklaart wellicht ten dele de verhoogde incidentie
Karen Robijns KKGT, Den Haag. Immunoassays
Karen Robijns KKGT, Den Haag Immunoassays Inhoudsopgave Aanleiding Historie Principe Immunoassay s EIA FPIA Turbidimetrische immunoassays KIMS PETINIA MEIA CMIA Methodedefinitie Aanleiding Methodedefinitie
De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg. Bouke Hepkema en Stefan Berger
De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg Bouke Hepkema en Stefan Berger Translantaatfalen In de VS nr 5 van oorzaken voor nierfalen 4% van de dialysepopulatie
Point-of-care INR monitoring in patiënten op vitamine K antagonisten. Jossi Biedermann Erasmus MC Star-MDC
Point-of-care INR monitoring in patiënten op vitamine K antagonisten Jossi Biedermann Erasmus MC Star-MDC Patiënten behandeld met VKA in Nederland Federatie Nederlandse Trombosediensten: Samenvatting medisch
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Certican Dispers 0,1, dispergeerbare tabletten 0,1 mg Certican Dispers 0,25, dispergeerbare tabletten 0,25 mg 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE
Therapeutic Drug Monitoring van Infliximab DORIEN VAN DEN BOSSCHE ASO KLINISCHE BIOLOGIE AZ DELTA KLINISCH LABORATORIUM KLINISCHE CHEMIE
Therapeutic Drug Monitoring van Infliximab DORIEN VAN DEN BOSSCHE ASO KLINISCHE BIOLOGIE AZ DELTA KLINISCH LABORATORIUM KLINISCHE CHEMIE ANALYTICAL AND CLINICAL PERFORMANCE EVALUATION OF TWO POC TESTS
DEFINITIEF JAARRAPPORT POCT GLUCOSE 2017
EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE DEFINITIEF
Samenvat ting en Conclusies
Samenvat ting en Conclusies Samenvatting en Conclusies 125 SAMENVAT TING EN CONCLUSIES In dit proefschrift werd de invloed van viscerale obesitas en daarmee samenhangende metabole ontregelingen, en het
LDL-Cholesterol: Gemeten versus Berekende waarde
LDL-Cholesterol: Gemeten versus Berekende waarde DORIEN VAN DEN BOSSCHE ASO KLINISCHE BIOLOGIE AZ DELTA KLINISCH LABORATORIUM KLINISCHE CHEMIE PROMOTOR: DR. D. DE SMET Overzicht presentatie LDL-Cholesterol
Samenvatting Samenvatting Bij patiënten die met antikanker geneesmiddelen worden behandeld wordt een grote interindividuele variabiliteit gezien in de antitumor werking en de bijwerkingen. Naast klinische
Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie
Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie - Literatuurstudie - Renata Haghedooren Co assistent 2011-2012 Promotor: Dr. M Verhaegen Delayed graft function Huidig vochtbeleid Doel van de literatuurstudie
Thyroglobuline in de opvolging van gedifferentieerd schildkliercarcinoom: belang van de functionele sensitiviteit.
CAT Critically Appraised Topic Thyroglobuline in de opvolging van gedifferentieerd schildkliercarcinoom: belang van de functionele sensitiviteit. Author: Niels Graindor Supervisor: Sara Vijgen Date: 03-04-2014
Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie
Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie Marc Vervloet Amsterdam Papendal 15 december 2016 Head to head: PTx vs Cinacalcet Will there be a winner? Disclosure belangen spreker
DEFINITIEF JAARRAPPORT POCT GLUCOSE 2016
EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE DEFINITIEF
Calcitonine en PCT als tumormerker
Calcitonine en PCT als tumormerker Marlies Oostendorp Symposium Genetische endocriene ziekten 2 SKML Sectie Endocrinologie 10 december 2014 PCT en calcitonine: fysiologie Calcitonine 32 aminozuren Productie
Ciclosporine A bepaling op de LC-MS/MS
Ciclosporine A bepaling op de LC-MS/MS Abdel Chahbouni en René Vos Laboratorium Klinische Farmacologie en Apotheek VU medisch centrum De Boelelaan 1117 a.chahbouni@vumc.nl Fig.1 Ciclosporine A Inleiding
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx The Role of Regulatory T cells in Kidney Transplantation Promotie: 17 december 2009 Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Promotor: Prof. dr. W. Weimar Co-promotor:
Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes?
Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes? Part B: Evaluation of point-of-care instruments for glycated hemoglobin A1c testing in an ambulant hospital setting
CHAPTER 10 NEDERLANDSE SAMENVATTING
CHAPTER 10 NEDERLANDSE SAMENVATTING 167 168 Systemische lupus erythematosus (SLE) is een chronische auto-immuunziekte waarbij auto-antilichamen een ontstekingsreactie door het gehele lichaam kunnen veroorzaken.
JAARRAPPORT POCT GLUCOSE 2013
scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
JAARRAPPORT 2006 EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE NIET INFECTIEUZE SEROLOGIE
ISSN 0778-8363 WIV J. Wytsmanstraat, 14 B-1050 BRUSSEL FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST VOOR LABORATORIA
BIJLAGE WETENSCHAPPELIJKE CONCLUSIES EN REDENEN VOOR DE WEIGERING OPGESTELD DOOR HET EMEA
BIJLAGE WETENSCHAPPELIJKE CONCLUSIES EN REDENEN VOOR DE WEIGERING OPGESTELD DOOR HET EMEA HERONDERZOEK VAN HET ADVIES VAN HET CHMP VAN 19 JULI VOOR NATALIZUMAB ELAN PHARMA Op zijn bijeenkomst van juli
Ervaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)
Fosinopril C09AA09, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt fosinopril door Ephor als behandeling van hypertensie niet
De waarde van de expert IGF-1 harmonisatie
De waarde van de expert IGF-1 harmonisatie Eef Lentjes Sectie Endocrinologie SKML Jun 2015 doel van laboratorium bepalingen Identificeren van verstoring in een patient en monitoren van behandelingen Goede
Algemene kennis over farmacokinetiek (PK)
Algemene kennis over farmacokinetiek (PK) C max, klaring, Vd, halfwaardetijd, AUC, biologische beschikbaarheid, proteinebinding Watis ditjargon? Is dit belangrijk voor mij? 2-1 Algemene kennis over farmacokinetiek
JAARRAPPORT POCT GLUCOSE 2012
scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
Externe kwaliteitsevaluatie. Alcoholbepaling in bloed 2003/1. Mei
Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Klinische Biologie Externe kwaliteitsevaluatie Alcoholbepaling in bloed 2003/1 Mei Dit rapport mag uitsluitend worden gereproduceerd, gepubliceerd of
De tabletten zijn wit tot geelachtig, gemarmerd, rond, plat met een schuine rand.
Samenvatting van de kenmerken van het product 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Certican 0,25 mg tabletten Certican 0,5 mg tabletten Certican 0,75 mg tabletten Certican 1,0 mg tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE
DEFINITIEF JAARRAPPORT POCT GLUCOSE 2014
EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE DEFINITIEF
Schatting van de nierfunctie met de egfr implicaties voor de klinische praktijk. Iefke Drion 30 oktober 2014
Schatting van de nierfunctie met de egfr implicaties voor de klinische praktijk Iefke Drion 30 oktober 2014 Casus Casus Vrouw 43 jaar Fam anamnese: moeder op 45 jaar ernstige nierfunctiestoornissen o.b.v.
Therapeutic Drug Monitoring BiologicalDMARDs Utile or Futile
Therapeutic Drug Monitoring BiologicalDMARDs Utile or Futile Dr. Bart van den Bemt, apotheker/onderzoeker Afdeling Farmacie Sint Maartenskliniek, Nijmegen Inhoud: 1) Is TDM bij anti-tnf bij reumatische
5-jaars Follow-up van de FAME studie
5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of
JAARRAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
ISSN 778-8363 WIV J. Wytsmanstraat, 14 B-15 BRUSSEL FEDERALE OVERHEIDSDIENST (FOD) VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST VOOR LABORATORIA
16/01/2015. Niertransplantatie voor polycystose Een klassieke indicatie voor niertx. Transplantatie voor polycystose
Niertransplantatie voor polycystose Een klassieke indicatie voor niertx Transplantatie voor polycystose Pentalfa 8 januari 2015 Jacques Pirenne, MD, MS, PhD Abdominale transplantatiechirurgie UZ Leuven
Geneesmiddelen voor de behandeling van het nefrotisch syndroom. bijwerkingen. J.F.M. Wetzels E. Levtchenko Universitair Medisch Centrum Nijmegen
Geneesmiddelen voor de behandeling van het nefrotisch syndroom bijwerkingen J.F.M. Wetzels E. Levtchenko Universitair Medisch Centrum Nijmegen Opzet van de voordracht 1. Welke geneesmiddelen gebruiken
DEFINITIEF JAARRAPPORT POCT GLUCOSE 2015
EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE DEFINITIEF
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden diagnostische en therapeutische aspecten van acute leukemie bij kinderen beschreven, o.a. cyto-immunologische en farmacologische aspecten en allogene
Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten. Vrijdagochtendkrans 10/04/2015
Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten Vrijdagochtendkrans 10/04/2015 Inhoud Indicaties: 1) Postoperative nausea & vomiting (PONV) preventie 2) Verlengen perifeer zenuwblock 3) Multimodale
Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie
Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Annemie Rutten Medische Oncologie AZ St. Augustinus Maligne melanoma 10% van alle huidkankers, maar meest agressieve. Incidentie van maligne melanoma neemt
Dosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd.
Fosinopril C09AA09, april 2019 Indicatie Behandeling van hypertensie en symptomatisch hartfalen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Fosinopril wordt door Ephor niet geadviseerd als behandeling van hypertensie
Is er evidentie voor point of care testen voor de diagnose van occulte ernstige bacteriële infecties bij ambulante kinderen met koorts zonder focus?
Is er evidentie voor point of care testen voor de diagnose van occulte ernstige bacteriële infecties bij ambulante kinderen met koorts zonder focus? Critically appraised topic Leuven 10 mei 2011 Dr. Apr.
Samenstelling Levensloop Platina Fonds in 2015
Samenstelling Levensloop Platina Fonds in 2015 januari 813,401 535,514 1,568 1,350,482.89 10,416.12 februari 835,453 519,550 4,203 1,359,207.13 9,964.25 maart 877,904 524,371 3,271 1,405,545.28 10,002.50
SPOTTEN MET BLOED. Ir. Mariëtte T. Ackermans, PhD Analytisch Chemica Laboratorium voor Endocrinologie Academisch Medisch Centrum Amsterdam
SPOTTEN MET BLOED Ir. Mariëtte T. Ackermans, PhD Analytisch Chemica Laboratorium voor Endocrinologie Academisch Medisch Centrum Amsterdam Burgers Zoo 17-11-2015 DISCLOSURE (Potentiële) Belangenverstrengeling
Hoe kwam ik in mijn zetel?
Hoe kwam ik in mijn zetel? Dr. M. De Pauw Hartcentrum UZ Gent 10 december 2013 1 Het doel van een transplantatie De vervanging van een ziek orgaan door een normaal werkend wisselstuk of ruilorgaan, maar
Nederlandse samenvatting
198 Het eerste deel van dit proefschrift beschrijft de effectiviteit van clopidogrel en tirofiban in patiënten met een acuut hart infarct verwezen voor een spoed dotter behandeling. In hoofdstuk 1 werd
Stand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry. Carla Hollak, internist AMC
Stand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry Carla Hollak, internist AMC Chaperone behandeling Substraat remming De ziekte van Fabry natuurlijk beloop Klassieke mannen Eerste verschijnselen
Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER
Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER 16-06-2016 INHOUD Achtergrond Ovarium carcinoom HE4 Retrospectieve studie AvL & AMC Opzet van prospectieve
Het kritisch oog van de klinisch bioloog. Prof. Dr. Peter Declercq K.U.Leuven Virga Jesseziekenhuis, Hasselt
Het kritisch oog van de klinisch bioloog Prof. Dr. Peter Declercq K.U.Leuven Virga Jesseziekenhuis, Hasselt 1 Overzicht De postanalytische fase Zijn confirmatie en autorisatie nodig? (de toegevoegde waarde
Adrenogenitaal syndroom bij kinderen ken je steroïden!
s.a.a.vandenberg@erasmusmc.nl Adrenogenitaal syndroom bij kinderen ken je steroïden! Sjoerd van den Berg Laboratoriumspecialist klinische chemie + endo Afdeling Klinische Chemie Ken je steroiden? ken je
Multipel myeloom 2012
Multipel myeloom 2012 Op weg naar genezing? Prof. Dr. R Schots MYELOOMKLINIEK UZ Brussel Mijlpalen in de geschiedenis 1969 2008 1996 Mijlpalen in de behandeling van multipel myeloom Autologe stamceltransplantatie
JAARRAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
ISSN 778-8363 WIV J. Wytsmanstraat, 14 B-15 BRUSSEL FEDERALE OVERHEIDSDIENST (FOD) VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST VOOR LABORATORIA
Voorstellen. Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen
Voorstellen Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen Niertransplantatie UMCG Niertransplantatie 8 centra NL * UMC 1 e jaar UMC vervolg 2 e lijn, periferie
Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do?
Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do? Kathleen De Greef, MD, PhD Hepatobiliaire, endocriene en transplantatieheelkunde Universitair Ziekenhuis Antwerpen Risicodonor 1: to do or not to do?
Symposium Borstkanker bij jong en oud. Chemotherapie bij jonge patiënten K. Punie
Symposium Borstkanker bij jong en oud 15-10-2016 K. Punie Algemene Medische Oncologie Multidisciplinair Borstcentrum UZ Leuven - Gasthuisberg Mortality rate reduction in breast cancer EBCTCG, Lancet 2012;
Veranderende analysemethoden voor TDM (geneesmiddelconcentraties in humane matrices) en klinische en forensische toxicologie
LAB-Analyse Analyse 30 oktober 2008, De Kuip Rotterdam Veranderende analysemethoden voor TDM (geneesmiddelconcentraties in humane matrices) en klinische en forensische toxicologie Implementatie van de
TDM van betalactam antibiotica op de IC: toekomstmuziek
TDM van betalactam antibiotica op de IC: toekomstmuziek Jan J. De Waele MD PhD Surgical ICU Ghent University Hospital Ghent, Belgium. Jan.DeWaele@UGent.be @CriticCareDoc TDM OUTCOME Agenda Het concept
Wijzigingen in de Samenvatting van de Productkenmerken en Bijsluiter, voorgesteld door het Europees Geneesmiddelenbureau
BIJLAGE II Wijzigingen in de Samenvatting van de Productkenmerken en Bijsluiter, voorgesteld door het Europees Geneesmiddelenbureau Deze Samenvatting van de Productkenmerken en Bijsluiter zijn het resultaat
Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Als een lichaamsvreemd orgaan, zoals een nier, getransplanteerd wordt, zal het afweersysteem moeten worden geremd om acute afstoting (rejectie) tegen te gaan. In het begin van
Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC
Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden Teske Schoffelen, arts-assistent IC 28-02-2019 Casus Vrouw, 67 jaar Presentatie Koorts, niet-productieve hoest, dyspnoe Acuut hypoxisch
FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE
FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMITE VAN DESKUNDIGEN JAARRAPPORT EXTERNE
Medicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt!
(Diabetes-)(dialyse-)verpleegkundigen, internisten, arts-assistenten,.. Medicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt! Dr. T. van Gelder internist-nefroloog en internist-klinisch farmacoloog
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Samenvatting en conclusies. Introductie
Cytostatica (antikanker middelen) zijn één van de belangrijkste behandelingsmethoden van kanker. Ondanks een aanzienlijke verbetering in de behandeling van gemetastaseerde (uitgezaaide) kanker in de afgelopen
Doet ie het of doet ie het niet?
Doet ie het of doet ie het niet? Eenduidige bewijs voor chronisch overmatig alcoholgebruik, wat is daarvoor nodig? Jos Wielders 3 juni 2010 Overzicht lezing CDT als routine matig beschikbare biomarker
Aanvraagpaden Orgaantransplantatie
1. PRE-TRANSPLANTATIE AANVRAGEN BIJ ORGAANRECEPTOREN... 1 1.1. Nier (9501/M_201), nier & pancreas (9502/M_202), nier & lever (9503/M_203), nier & hart OF long (9504/M_204)... 1 1.2. Hart (9511/M_205),
Samenvatting (Dutch summary)
De SMOKE studie Achtergrond Chronisch obstructief longlijden, ook wel Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) genoemd, word gezien als een wereldwijd gezondheidsprobleem. Ten gevolge van onder andere
DEFINITIEF GLOBAAL RAPPORT THERAPEUTISCHE MONITORING ENQUETE 2016/2
scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
Vancomycine Therapeutisch drug monitoring
Vancomycine Therapeutisch drug monitoring Katrien Lagrou University Hospitals Leuven and KU Leuven, BELGIUM Vancomycine: GLYCOPEPTIDE antibioticum Celwand bacteriën: peptidoglycaan Vancomycine: interactie
Nieuwe middelen in acute lymfatische leukemie. Anita W Rijneveld Erasmus MC, Rotterdam
Nieuwe middelen in acute lymfatische leukemie Anita W Rijneveld Erasmus MC, Rotterdam EFS bij volwassenen 100% 80% 1989-1994 1995-2000 2001-2006 2007-2012 RSR 60% 40% 2007-2012 20% 0% 1989-1994 0 1 2 3
Chapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
Inflammatory Bowel Disease Update Richtlijn 2009
Inflammatory Bowel Disease Update Richtlijn 2009 Handleiding 2014-2015 Therapeutic drug monitoring en farmacogenetica ter optimalisatie van IBD therapie Dirk de Jong, Radboudumc Mede namens Nanne de Boer,
Farmacokinetiek en dynamiek
Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?
Transplantatie voor Diabetes: Pancreas- en Betacel Transplantatie
Transplantatie voor Diabetes: Pancreas- en Betacel Transplantatie 4 e VLAAMSE NEFROLOGIEDAG P Gillard UZ-Leuven PANCREAS BETACEL RATIONALE METHODE RESULTATEN TECHNIEK PATIENTEN OVERLEVING DIABETESCOMPLICATIES
Nierinsufficiëntie 24/04/2013. Nierinsufficiëntie. Functies van de nieren Universitair
Nierinsufficiëntie Stand van zaken Behandeling Vroegbegeleiding Impact op arbeidsongeschiktheid Nierinsufficiëntie Definitie van chronisch nierlijden (CKD) CKD en co-morbiditeit Hoe de evolutie van CKD