De Onderwijsonderneming
|
|
- Oscar van Dijk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1ste ja a rga n g 2010 NUMMER 2 De Onderwijsonderneming Gastcolumn: Leren en werken in de Duurzaamheidsfabriek 3 Energie vinden voor ondernemerschap 6 Summerschool wakkert ondernemerschap aan 8 Voorwoord De internationale concurrentiepositie van Nederland staat al enige tijd onder druk. Onze kosten zijn te hoog en de verdiensten drogen op. Ondernemingen worden daardoor nog meer aangezet bestaande activiteiten en processen kritisch te beoordelen en te verbeteren. Remaking the way we make things is een enorme kans om bedrijfsvoering te verduurzamen en tegelijkertijd winstgevender te worden. Twee studenten van de EUR die recent hun Master behaalden (Entrepreneurship, Strategy and Organizational Economics) hebben kunnen aantonen dat dit werkt. Uit hun onderzoek onder 350 MKB-bedrijven in Nederland kwam naar voren dat er kwantificeerbare correlaties bestaan tussen verduurzamen van de bedrijfsvoering en de winstgevendheid van het bedrijf. Er zijn uitsluitend positieve correlaties aangetroffen en wel op het gebied van omzetstijging, kostenverlaging en hogere engagement van personeel. Beide studenten hebben nu hun eigen onderneming waarin zij MKB-bedrijven adviseren en begeleiden naar verduurzaming. Wat mij betreft een mooi bewijs dat juist in tijden van economische teruggang het hebben van een kwalitatief hoogwaardig onderwijssysteem essentieel is. Kenniseconomie, gedegen vakmanschap en een ondernemende attitude worden nog belangrijker. In de tweede editie van De Onderwijsonderneming veel aandacht voor ondernemerschap en duurzaamheid. ABN AMRO wil graag bijdragen aan het bewustzijn van de combinatie. Zoals u weet bouwt ABN AMRO Bank momenteel, samen met Fortis Bank Nederland, aan een nieuw fundament, van wat een sterke, Nederlandse bank moet gaan worden met toonaangevende dienstverlening. Een van onze speerpunten daarbij zal zijn onze klanten te faciliteren naar een duurzame bedrijfsvoering. In deze nieuwsbrief leest u een artikel met Rein Meester, directeur van het Leerpark Dordrecht, over de vernieuwende vorm van wonen, werken en leren en het hieruit voortvloeiende icoonproject De Duurzaamheidsfabriek. ABN AMRO is vanaf de start als partner/huisbankier betrokken bij deze ontwikkeling. De gastcolumn is dit keer geschreven door Margot Schmitz van Ravestein & Zwart en als communicatieprofessional onder andere betrokken bij de projectorganisatie MBO2010. Verder een verslag over het ABN AMRO Public Banking congres de kracht van energie tijdens het World Tennis Tournament, een inspirerende bijeenkomst waarin energiemanagement centraal stond. Tot slot aandacht voor het 1e Lustrum van de Summerschool Ondernemerschap die in de week van 5-9 juli aanstaande gehouden zal worden en het onderzoek door lector Eric Wierstra van Saxion naar de leereffecten die dit heeft opgeleverd. Ik wens u veel leesplezier. Eric Zwaart Sectormanager Onderwijs eric.zwaart@nl.abnamro.com
2 2 De Onderwijsonderneming Colofon De uitgave De Onderwijsonderneming is een publicatie van ABN AMRO Bank N.V. Deze publicatie wordt zowel intern als extern verspreid. Samenstelling en redactie Eric Zwaart Jildou Holtrop Aan dit nummer werd verder meegewerkt door Martijn Gort Distributie Tel: Voor vragen en opmerkingen kunt u contact opnemen met: Public Banking Nederland: Eric Zwaart Regio Noord: Rob Lijzenga Regio Midden: Tjeerd Glastra Regio Zuid: Jan Willem Spijkman Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO vergaarde informatie, die op zorgvuldige wijze is verwerkt. Noch ABN AMRO, noch medewerkers van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. Copyright ABN AMRO Bank N.V., 2010 Gastcolumn: Bij de millenniumwisseling was iedereen er op voorbereid: het op tilt slaan van cruciale computers in vitale onderdelen van organisaties. Er gebeurde vrijwel niets. Een enkeling was stiekem teleurgesteld, de overgrote meerderheid opgelucht. Vreemd genoeg had Duitsland op 1 januari 2010 ineens te maken met een soort vertraagde millenniumbug. Dagenlang lag het pinverkeer plat, omdat de machines moeite hadden met de datum Het jaar 2010 begon althans bij onze oosterburen met een verrassing. Welke verrassingen brengt 2010 nog meer? Bijvoorbeeld op ? Voor het middelbaar beroepsonderwijs geen verrassingen dit jaar. Toch is het een bijzonder jaar, omdat alle mbo ers na de zomervakantie starten in de nieuwe kwalificatiestructuur. In een kwalificatiedossier staat wat de leerling moet kunnen en kennen als hij de opleiding afrondt. De inhoud van het beroep is beschreven, evenals de benodigde competenties, kennis en vaardigheden. Niet alleen leerlingen, maar ook mboinstellingen en onderwijsprofessionals moeten er aan geloven. Meer maatwerk, zelfstandigere leerlingen, aansluiten op de beroepspraktijk betekent een andere bedrijfsvoering, coachende professionals en docentenstages. Ofwel: van een complete cultuuromslag tot met soms volledige nieuwbouw. Samengevat moeten scholen eigenlijk bedrijfsmatiger werken en ja inderdaad: onderwijsondernemingen worden. Gaat dat lukken voor 1 augustus 2010? Het exacte antwoord op die vraag moet ik u helaas schuldig blijven. Er is in elk geval één ROC dat zichzelf onderwijsonderneming noemt. Rijn IJssel. Tenminste: als je je baseert op Google en blijft hangen op de eerste pagina. Verder komen we over het algemeen niet. Onmiddellijk doemt bij mij de vraag op: waarom noemen ROC s zich niet vaker onderwijsondernemingen? Aan het woord kan het niet liggen. Onderwijsonderneming is een goed woord. In meerdere opzichten: het dekt de lading en allitereert prachtig. Is het een gebrek aan zelfvertrouwen, ondernemerschap of lef? Of is het een bewuste keuze? Ik betwijfel het. Mbo-instellingen willen het beste voor hun leerlingen. In dat opzicht verschillen ze niet van bedrijven die de beste producten of diensten willen leveren. De vernieuwingsoperatie van de afgelopen zes jaar getuigt van een groot doorzettingsvermogen. Daar schort het ook niet aan. Er kan maar één reden zijn: ze zijn nog niet zo ver. En misschien hangt dat weer samen met een knellende cao of de regelgeving van de Inspectie. Volgens Walther Tibosch van SintLucas niet: Er is meer ruimte dan misschien in eerste instantie lijkt. Het opzoeken van die ruimte vraagt om lef. En ondernemerschap. Misschien brengt 2010 toch nog verrassingen voor het mbo. Ik zet in op Margot Schmitz Ravestein & Zwart
3 1e jaargang Da Vinci College en gemeente Dordrecht werken aan duurzaamheid Leren en werken in de Duurzaamheidsfabriek Leren in echte werksituaties, daar gaat het om bij Leerpark Dordrecht. De samenwerking tussen het Da Vinci College, drie andere scholen voor (v)mbo (het Dalton Lyceum, Insula College en Wartburg College), de gemeente en het bedrijfsleven krijgt steeds meer vorm. De nieuwste ontwikkeling is de Duurzaamheidsfabriek. Initiatiefnemer en directeur Leerparkontwikkeling Rein Meester vertelt erover. Leerpark Dordrecht is een nieuw stadsdeel van Dordrecht waar wonen, werken en leren samenkomen. Het vmbo, mbo en het bedrijfsleven ontwikkelen er vernieuwende vormen van onderwijs en de gemeente Dordrecht en het Da Vinci College bouwen daar aan de Duurzaamheidsfabriek. Hier zullen leerlingen en het bedrijfsleven samen werken aan producten voor de maakindustrie. Bijzonder is de sterke gerichtheid op duurzaamheid, zowel in het werk binnen de Duurzaamheidsfabriek als in het gebouw zelf. Het moet een inspirerende omgeving worden waar met name techniekleerlingen voorbereid worden op de beroepspraktijk en van meet af aan met duurzaamheid bezig zijn. De kracht van deze regio is dat we sterk zijn in de maakindustrie. In Dordrecht en omgeving vind je veel toelevering aan de maritieme sector en een grote gerichtheid op elektronica en machinebouw. De industrie is voor de aanwas van nieuw personeel afhankelijk van het beroepsonderwijs. Zestig tot zeventig procent van de Dordrechtse leerlingen volgt beroepsonderwijs. En dat concentreert zich op het Leerpark Dordrecht, vertelt Rein Meester, directeur Leerparkontwikkeling. Hij houdt zich bezig met de gebiedsontwikkeling van het 25 hectare tellende Leerpark Dordrecht en is de drijvende kracht achter de Duurzaamheidsfabriek. Met de ontwikkeling van het leerpark is een bedrag van 180 miljoen euro gemoeid. Techniek grijpbaar maken Het doel van het leerpark en de Duurzaamheidsfabriek is het werkveld en het onderwijs bij elkaar te brengen, legt Meester uit. Door leerlingen intensief met de praktijk te confronteren, wordt de techniek weer grijpbaar. Het probleem is dat de jeugd wel overal winkels en dergelijke tegenkomt, maar in het dagelijks leven nauwelijks met industrie in aanraking komt. Dat hebben we in onze samenleving weggeduwd naar industrieterreinen waar je alleen komt als je er wezen moet. Onbekend maakt onbemind. Bovendien heeft de techniek een imagoprobleem. Om daar wat aan te doen, hebben we als gemeente en onderwijsinstellingen besloten om alles rond techniek bij elkaar te brengen en een goede aansluiting te zoeken op de praktijk. Duurzaamheid is een belangrijk thema voor de instellingen en bedrijven op Leerpark Dordrecht. Daar zit een bewuste keuze achter. Duurzaamheid gaat een steeds grotere rol spelen in de samenleving en de maakindustrie. Daar moet je in de opleidingen dus nu al de nadruk op leggen. De scheepsbouw waar we in de Drechtsteden veel werkgelegenheid in hebben, zal naar het buitenland verdwijnen. Maar de inbouw van de aandrijftechniek voor die schepen blijft hier. Het opvallende is dat daar dezelfde soort technieken wordt toegepast als bij de fabricage van windmolens. De duurzame maakindustrie heeft hier dus een sterke basis. Dat zie je bijvoorbeeld ook terug in de installatiebranche, waar besparing of het terugwinnen van energie een hoge vlucht neemt. De manier waarop Dordrecht met duurzaamheid bezig is, wordt ook buiten de gemeentegrenzen met waardering bekeken. Stichting Urgenda, een actieorganisatie voor innovatie en duurzaamheid, heeft Leerpark Dordrecht als icoonproject omarmd. Ondernemerschap introduceren De Duurzaamheidsfabriek wordt een gebouw van zesduizend vierkante meter met laboratoria, een techniekhal voor de productie van prototypes en series, bedrijfsruimtes en kennis- en ontmoetingsruimtes. Leerlingen van het vmbo, mbo en hbo leren hier het vak in de praktijk. Om dat te bereiken worden bedrijven uitgenodigd in de Duurzaamheidsfabriek actief te worden. De gedachte achter de Duurzaamheidsfabriek is dat je
4 4 De Onderwijsonderneming ondernemerschap in het onderwijs introduceert, omdat je als instelling en als leerling samenwerkt met het bedrijfsleven. De opdrachten die de leerlingen maken, zijn rechtstreeks gerelateerd aan de productie van een bedrijf. Daar willen we uiteraard wel reëel in blijven, want het is en blijft natuurlijk een leersituatie. Bedrijfsleven en onderwijs Elders op Leerpark Dordrecht zijn al voorbeelden te zien van deze combinatie tussen bedrijfsleven en onderwijs. Zo heeft het Da Vinci College in samenwerking met Innovam en Amega een garage gebouwd. Leerlingen oefenen hier niet op het droge met autotechniek, maar voeren onder professionele begeleiding echte reparaties uit. Een ander voorbeeld is de kapper die in het gebouw van het Da Vinci College is gevestigd. Ook hier wordt een combinatie gemaakt tussen professionele dienstverlening en leren. Verder krijgen we een uitrukpost van de brandweer op het leerpark. Hier kunnen mensen het vak van brandweerman in de praktijk leren. Bovendien zijn de brandweerauto s voor de vrachtwagenopleiding inspirerend materiaal om aan te sleutelen. Je zou de Duurzaamheidsfabriek een bijzonder soort bedrijfsverzamelgebouw kunnen noemen, merkt Meester op. Daarbij geldt dan wel dat we steeds de combinatie met onderwijs zoeken. We vragen bedrijven die zich hier willen vestigen altijd of ze iets met onderwijs doen. Het biedt voor hen ook echt een voordeel dat ze hier zo dicht op het onderwijs zitten, want de vervangingsvraag voor werknemers in de techniek is gigantisch. In deze regio hebben we in de nabije toekomst per jaar nieuwe gediplomeerden techniek nodig, terwijl we er maar 700 opleiden. XCalibur Krohne Altometer en het NMI (Nederlands Meetinstituut) zijn een van de eerste partijen die hebben aangekondigd mee te doen aan de Duurzaamheidsfabriek. Deze bedrijven die actief zijn in de metrologie kennen in de Botlek aan EuroLoop, de grootste en nauwkeurigste meetinstallatie ter wereld voor de petrochemische industrie. In de Duurzaamheidsfabriek wordt daar een kleinere kopie van gebouwd: XCalibur. Deze proefinstallatie van flowmeters zal niet alleen studie- en werkmateriaal zijn voor mbo ers, maar ook voor hbo-studenten. Dit voegt volgens Meester de nieuwe dimensie toe aan het onderwijs: Het wordt voor mensen met vmbo en mbo steeds belangrijker om in teamverband te kunnen werken. Bedrijven vragen daar nadrukkelijk om. Natuurlijk moet er ook gewoon gelast worden, maar je bent als werknemer vooral interessant als je ook geleerd hebt om samen te werken. Daar kunnen we hier in de praktijk mee oefenen, door teams te maken van hbo- tot en met vmboniveau, in combinatie met het bedrijfsleven. Ook het gebouw zelf heeft alles met duurzaamheid te maken. De Duurzaamheidsfabriek is een ontwerp van Thomas Rau, een architect van veel bekende duurzame gebouwen. Er komt onder meer warmte- en koudeopslag in en panelen voor zonne-energie. Alles draait erom zelfvoorzienend te zijn in energie. Dit gebouw zal energie opleveren, niet alleen voor zichzelf maar ook voor gebouwen in de omgeving. Daarnaast moet de
5 1e jaargang Duurzaamheidsfabriek als gebouw ook een leerobject zijn. Vandaar dat alle installaties en leidingen zichtbaar blijven en dat de gevelsystemen steeds opnieuw vervangen kunnen worden. Zo kunnen de leerlingen steeds de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid op dit gebouw uittesten. Ik ben ervan overtuigd dat dat veel inspiratie oplevert. Zeg nou zelf, hoe kun je nou mooier de principes van de natuurkunde uitgelegd krijgen dan door gewoon in zo n gebouw de werking van vijf verschillende energiesystemen te demonstreren? Resultaten Leerpark Dordrecht bestaat nog niet zo lang en is nog volop in ontwikkeling. Toch weet Meester nu al wat voorzichtige eerste resultaten te melden. Je hoort bedrijven zeggen dat de oud-leerlingen die ze aannemen beter inzetbaar zijn dan voorheen. Het zijn goede samenwerkers en ze zijn oplossingsgericht en inventief, krijgen wij te horen. Verder is de uitval van leerlingen enorm gedaald. Dat heeft ook te maken met het feit dat de opleidingen tegenwoordig meer op het individu gericht zijn. Leerlingen kunnen op maar liefst zes momenten in het jaar aan een nieuwe opleiding beginnen. Ook het begrip duurzaamheid schiet steeds meer wortel bij de werknemers van de toekomst. Dit is een generatie die sowieso al veel meer met duurzaamheid bezig is dan oudere generaties ooit geweest zijn. Hier worden mensen opgeleid die het straks in hun werk vanzelfsprekend vinden om zuinig te zijn met energie en grondstoffen. Het grappige is dat daar soms ook wel een spanningsveld in zit. Zou je deze leerlingen het voorstel doen om een elektrische scooter te maken, dan vinden ze dat maar niks. Zo n ding moet wel herrie maken. Maar daar kun je wel wat op vinden, lijkt mij. Je moet de leerlingen uitdagen om goede dingen te maken. Want daar zit de maatschappij op te wachten m2 scholen en sportcomplex m2 bedrijfsruimte, waarvan 9000 m2 leerwerkbedrijven m2 kantoren 2000 m2 detailhandel 2000 m2 overige voorzieningen m2 openbare ruimte 450 woningen 175 miljoen investering Directeur Leerparkontwikkeling Rein Meester bij een maquette van het Leerpark
6 6 De Onderwijsonderneming Congres de Kracht van Energie Energie vinden voor ondernemerschap De kracht van energie en de kunst van het toevoegen. Dat was het thema van het congres dat ABN AMRO op 11 februari organiseerde voor de publieke sector, tijdens het 37ste ABN AMRO World Tennis Tournament. Drie sprekers vertelden over hun ervaringen met energie in de breedste zin des woords. Duurzaam ondernemen is een competitie die we moeten willen winnen Dagvoorzitter Jort Kelder kondigt als eerste miss duurzaam Anne- Marie Rakhorst aan. Deze directeureigenaar van ingenieursbureau Search vertelt het publiek bestuurders en managers van zorgorganisaties, woningcorporaties en onderwijsinstellingen over het belang van milieubewust en duurzaam bouwen. Ze constateert dat de klimaattop in Kopenhagen niet voldoende heeft opgeleverd, maar dat dit eigenlijk een pluspunt is. Het drukt ons namelijk met de neus op het feit dat we het zelf moeten doen. Duurzaam ondernemen is een competitie die we in Nederland moeten willen winnen. Met voetbal willen we altijd winnen van de Duitsers. Als we dat nou ook zouden willen met duurzaamheid, dan gaan we de goede kant op. Duurzame energie Er ligt nog het nodige huiswerk, want Duitsland haalt Nederland in veel opzichten in, bijvoorbeeld bij de toepassing van windenergie. Het zogeheten feed-in-systeem dat onze oosterburen hanteren waarbij een goede prijs betaald wordt voor stroom die teruggeleverd wordt aan het elektriciteitsnet is een belangrijke stimulans gebleken. Rakhorst: Je kunt er als ziekenhuis of school dus geld mee verdienen. Als je bijvoorbeeld een gebouw hebt dat meer energie oplevert dan je zelf nodig hebt, dan maak je van duurzame energie ineens een positieve businesscase. Rakhorst brengt het in Nederland zelf alvast in de praktijk, in twee nieuwe bedrijfspanden van haar tweehonderd medewerkers tellende onderneming. Beide kantoren wekken zelf alle energie op die we nodig hebben. We werken onder meer met verticale windmolens, warmte-/koudeopslag en zonnecollectoren. Het moest wel economisch haalbaar zijn, hebben we gezegd. Dat is gelukt. We konden dit ruimschoots binnen budget realiseren. Duurzaam bouwen is niet duurder. Ook Gustav Mahler, het hoofdkantoor van ABN AMRO, is volgens haar een goed voorbeeld van duurzaam bouwen. Maar laten we elkaar met deze voorbeelden niet voor de gek houden. De meeste winst is te behalen in de renovatie van de bestaande woningvoorraad van woningcorporaties. Waarom plaatsen we geen zonnepanelen op het dak en laten we bewoners daar ook wat mee verdienen? We hebben altijd veel werk gemaakt van betaalbare huren. Maar door de sterk stijgende energielasten dreigen mensen met een laag inkomen nu alsnog in de financiële problemen te komen. Nederland zou volgens haar het principe van duurzaamheid moeten omarmen op dezelfde manier als de Amerikanen dat deden met de reis naar de maan: Wat het ons ook gaat kosten, we gaan het gewoon doen, zei president Kennedy destijds. Bouwen aan de organisatie Energie. Dat is nou niet direct wat ABN AMRO-medewerkers krijgen als ze de afgelopen jaren op een verjaardagsvisite moeten vertellen waar ze werken, zegt Caroline Princen. Als beoogd lid van de raad van bestuur van de nieuw te vormen ABN AMROorganisatie is ze volop betrokken bij de langdurige wortelkanaalbehandeling waar we als bank in zitten en die ook nog eens in alle media te volgen is. De bank reorganiseert, gaat samen met Fortis Bank Nederland en moet de komende jaren ruim zesduizend banen schrappen. Hoe voeg je in die omstandigheden energie toe aan een organisatie? Dat is niet gemakkelijk. We zitten behalve een financiële en economische crisis ook met een vertrouwenscrisis. Vooral het vertrouwen in ABN AMRO heeft een enorme knauw gekregen.
7 1e jaargang En veel mensen hebben het boek De Prooi gelezen, vertelt Princen. Aan de andere kant is er weinig interessanter dan nu te mogen meebouwen aan deze bank. ABN AMRO is nog steeds een ongelooflijk sterk merk. We blijven het zoeken in onze deskundigheid en in de relatie met de klant. Mijn ambitie is dat er over een paar jaar een heel ander boek over ons wordt geschreven. Ik zie er naar uit dat onze medewerkers dan met voldoening kunnen zeggen: Ik was daarbij. Energie krijgen Princen vertelt hoe de organisatie de komende tijd voor de opgave staat om Fortis Bank Nederland en ABN AMRO te integreren. Klanten moeten in één systeem ondergebracht worden en kantoren van beide banken die soms aan dezelfde straat staan worden samengevoegd. En ondertussen gaat het dagelijkse werk gewoon door. Dáár moet de energie vandaan komen, vindt Princen. De successen die behaald worden in de relatie met de klant, daar zit de kracht van energie. Verder bouwen we aan een bank die integriteit, zorgvuldigheid en duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. Ook dat levert enorm veel energie op bij onze medewerkers. Het belangrijkste is dat er weer duidelijkheid komt over waar de bank naartoe wil. Want dat verkleint de onzekerheid bij mensen. En onzekerheid is een van de grootste energieslurpers in een organisatie. Richard Kraijcek Toernooidirecteur Richard Kraijcek praat bij wijze van intermezzo de congresgangers bij over de ontwikkelingen op het tenniscourt. Hij merkt op dat er een opvallend verschil is tussen de sport en het ondernemerschap. Als je wilt slagen in de sport, zeker in de individuele sport, dan moet je een tunnelvisie hebben. Maar als je in de maatschappij wilt slagen, dan moet je juist ontdekken dat de wereld niet om jou draait. Energie heeft hij onder meer gekregen van het spel van Thiemo de Bakker. Hij is vandaag de laatste Nederlander die in het toernooi zit. Het kan heel snel gaan met hem. Hij zou komend jaar zomaar titelkandidaat kunnen zijn, voorspelt Kraijcek. Energie managen Koen Gonnissen, de laatste spreker, legt uit hoe mensen niet alleen hun tijd maar ook hun energie kunnen managen. De oud-coach van het Belgische Davis Cup Team is directeur van het Mentally Fit Institute. In plaats van sporters traint hij nu mensen in het bedrijfsleven. De laatste jaren is het leven zo versneld dat veel mensen het niet meer kunnen bijbenen, constateert Gonnissen. Hij schrijft erover in zijn boek De Bedrijfsatleet. Ondernemers zouden zich moeten verdiepen in de energiehuishouding van mensen, vindt Gonnissen. Als het stormt in hun leven, bijvoorbeeld door veranderingsprocessen op het werk, dan reageren mensen daar verschillend op. Een deel gaat in de overlevingsstand, wat vaak gepaard gaat met absentie. Een ander deel kiest voor coping, waarbij ze wel aanwezig zijn maar niet veel meer van zich willen laten vragen. Dan zijn er mensen die zich committeren en er dus echt wat van willen maken. En tenslotte stelt een deel van de medewerkers zich proactief op. In de praktijk zie je veel mensen overlevingsmechanismen of coping toepassen, terwijl je als bestuurder natuurlijk liever commitment of proactiviteit ziet. Wat hier volgens Gonnissen mis gaat, is dat veel ondernemingen eenzijdig de nadruk leggen op het IQ. Dat is niet terecht. Je wordt doorgaans weliswaar aangenomen op basis van je kennis, maar een promotie maakt je vaak veel meer op basis van je emotionele ontwikkeling (EQ) en je fysieke gesteldheid (PhQ). Bij een gezonde ontwikkeling van medewerkers moet aan alle drie de quotiënten aandacht gelijktijdig besteed worden. Dus moet bijvoorbeeld het cursusaanbod niet alleen voorzien in kennisvermeerdering, maar ook in de ontwikkeling van zelfbewustzijn, sociale intelligentie en teamdynamiek. De goede dingen doen Met een goed energiemanagement kunnen mensen het verschil maken tussen effectief werken en efficiënter werken, legt Gonnissen uit. Als je effectief werkt, dan lever je af wat er van je gevraagd wordt. Dan doe je de dingen goed. Maar als je efficiënter werkt, dan behaal je dezelfde resultaten met minder inspanningen. Dan doe je de goede dingen. Dat bereik je door vaste rituelen te veranderen en door beter je prioriteiten te stellen. De volgende stap is excellent werken: betere resultaten behalen met dezelfde efficiëntie. Wie excellent werkt, doet de goede dingen goed. Dit soort veranderingen kost tijd. Het komt er vooral op aan om vol te houden. Gonnissen: Onze cellen willen altijd terug naar de laatste status waarin ze zich comfortabel voelden: homeostasis. Daarom ga je altijd door een moeilijke fase als je van de ene naar de andere stabiele status wilt. Vergelijk het met joggen. Ondernemers moeten zich verdiepen in de energiehuishouding van mensen Als je daar net mee begint, dan doet het pijn. Maar als je het drie maanden volhoudt, dan bereik je een omslagpunt en komt er juist energie vrij. Wanneer je daar als ondernemer rekening mee houdt, dan kun je de energie van je medewerkers beter benutten.
8 8 De Onderwijsonderneming Summerschool wakkert ondernemerschap aan Voor het vijfde jaar op rij organiseert ABN AMRO in samenwerking met verschillende hogescholen en universiteiten de Summerschool Ondernemerschap. Lector Erik Wierstra van Saxion heeft de effecten van de Summerschool onderzocht. De deelnemers vinden het nuttig, inspirerend en leerzaam. Het aantal studenten dat ondernemer wil worden is hoog. Maar studenten worden nog te vaak opgeleid voor werknemerschap, terwijl we ook aandacht zouden moeten besteden aan werkgeverschap, zegt Erik Wierstra, lector Kennisinnovatief Ondernemerschap aan hogeschool Saxion in Enschede. Van de twintigduizend studenten aan deze school is twee procent al ondernemer. En een groep van in totaal tien procent wil tijdens of na de opleiding ondernemer worden. A B N A M R O S U M M E R S C H O O L O N D E R N E M E R S C H A P Aanvulling Daarom is de Summerschool Ondernemerschap die ABN AMRO ieder jaar op verschillende hbo s en universiteiten organiseert zo waardevol, vindt Wierstra. Studenten krijgen in een kleine week een heel programma aangeboden. Dat gaat volledig buiten hun studie om, ze hebben op dat moment geen colleges meer. Ze krijgen presentaties van ondernemers, leggen bedrijfsbezoeken af en werken onder begeleiding van externe deskundigen aan hun businessplan. Met name de externe sprekers worden echt gewaardeerd. Je kunt als docent precies hetzelfde zeggen, maar het maakt toch verschil dat het uit de mond van een ondernemer komt die zijn sporen verdiend heeft. We zien dit als een aanvulling op wat we zelf al doen aan het stimuleren van ondernemerschap bij studenten. Ook het feit dat een presentatie door een succesvolle zakenman gegeven kan worden, maar evengoed door een ondernemer die failliet is gegaan, blijkt aspirant- of beginnende ondernemers aan te spreken. Wierstra heeft met twee collega s het effect van de Summerschool onderzocht. De deelnemers uit 2008 en 2009 zijn door middel van een voor- en nameting bevraagd, om te zien of de Summerschool tot een verandering in hun ondernemende houding leidt. We hebben bijvoorbeeld gevraagd in hoeverre ze bezig zijn met onderwerpen als huisvesting, financiering, inschrijving bij de Kamer van Koophandel, externe coaching en marktonderzoek. Er blijkt een significant verschil te zijn tussen de situatie vlak voor en direct na de Summerschool. Ze worden dus ondernemender. Het is aannemelijk dat de Summerschool hier positief aan bijgedragen heeft. Niet alleen economie Dit jaar wordt de Summerschool van 5 tot en met 9 juli gehouden. Per locatie van de deelnemende onderwijsinstellingen doen vijftien tot dertig studenten mee. Het zijn mensen die sterk geïnteresseerd zijn in ondernemerschap. Een kwart van deze studenten heeft al een eigen bedrijf. Opvallend is overigens dat het zeker niet alleen economiestudenten zijn die meedoen. We hebben bijvoorbeeld ook studenten gehad die zich als ondernemers willen toeleggen op forensisch onderzoek bij vermeende misdadigers. Dat is heel wat anders dan bijvoorbeeld een studie Small Business en Retail Management. Aan het eind van de week houden de studenten een pitch van twee of drie minuten. Daarna wordt er per locatie een winnaar bepaald die bij ABN AMRO in Amsterdam zijn of haar businessplan mag presenteren. De deelnemers vinden de Summerschool Ondernemerschap nuttig, inspirerend en leerzaam, vertelt Wierstra. Het is een mooie manier om tijdens je studie alvast met ondernemerschap bezig te zijn. We stimuleren dat ook, bijvoorbeeld door studenten erop attent te maken dat ze hun stage ook kunnen combineren met het eigen ondernemerschap. En een afstudeeropdracht kun je natuurlijk prima bij je eigen bedrijf doen. Ook als sommige studenten na afloop constateren dat het ondernemerschap niets voor hen is, dan is ook dat volgens Wierstra een goede uitkomst. Dan heb je eraan geproefd en het serieus geprobeerd en maak je een weloverwogen keuze. Winnaars Summerschool Ondernemerschap 2009 Het rapport Summerschool Ondernemerschap, effectmeting en evaluatie 2008 en 2009 is terug te vinden op saxion.nl/innovatieenondernemerschap, onder het kopje publicaties. Kijk voor meer informatie over voorgaande edities op www. abnamro.nl/summerschool. Vanaf april is hier meer informatie te vinden over Summerschool Ondernemerschap 2010.
zorginzicht Voorwoord
NUMMER 1 2010 Voorwoord Energie vinden voor ondernemerschap 2 De afgelopen jaren is er een stortvloed aan beleid en plannen neergedaald op de zorginstellingen. Een deel daarvan is gerealiseerd, anderen
Nadere informatieJuridische medewerker
28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...
Nadere informatieRapportage online marktonderzoek Wat maakt succes?
Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? December 2007 / Januari 2008 Door: Marco Bouman, Impulse, Strategie & Marketing Februari 2008 2008 Marco Bouman, alle rechten voorbehouden Het is niet
Nadere informatieWie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld
Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht
Nadere informatieEen gebouw inrichten. Lesbrief over inrichting en afwerking. Project Topstages www.ontdektechniek.nu
Een gebouw inrichten Lesbrief over inrichting en afwerking Project Topstages www.ontdektechniek.nu Deel A: Voorbereiding Inleiding Het Mondial College krijgt binnenkort een nieuw gebouw. In dit gebouw
Nadere informatieHet PENTA college in Hoogvliet is sinds augustus 2014 een gecertificeerde BUSINESS SCHOOL voor mavo en havo-top.
Het PENTA college in Hoogvliet is sinds augustus 2014 een gecertificeerde BUSINESS SCHOOL voor mavo en havo-top. Heb je een mavo- of mavo/havo-advies en wil je het beste uit jezelf halen? Kom dan eens
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieInhoud. Inleiding 6. 1 Introductie 7 Ondernemerschap in Nederland 8 Drie manieren om een bedrijf te starten 8 IK als ondernemer 9
Inhoud Inleiding 6 1 Introductie 7 Ondernemerschap in Nederland 8 Drie manieren om een bedrijf te starten 8 IK als ondernemer 9 2 Instanties in Nederland 13 Belangrijke instanties voor ondernemers 14 Kamer
Nadere informatieOndernemen is een vak... bij Hogeschool INHOLLAND Den Haag!
Ondernemen is een vak... bij Hogeschool INHOLLAND Den Haag! Ondernemen zie jij het al helemaal voor je? Droom jij van je eigen bedrijf? Of heeft je moeder een bedrijf en wil je dat graag overnemen? Misschien
Nadere informatieFactsheet persbericht
Factsheet persbericht Nut vakbonden onbekend bij jongeren 30 november 2011 Inleiding Van oktober 2011 tot november 2011 hield Zoekbijbaan.nl het Nationale Bijbanen Onderzoek. Aan het onderzoek deden 2464
Nadere informatienovacollege.nl/autotechniek Autotechniek 2016/2017
novacollege.nl/autotechniek Autotechniek Autotechniek 2016/2017 Iemand die zo sociaal is als jij, moet je niet verstoppen in een werkplaats. Dat zei mijn stagebegeleider tegen mij. Ik puzzel graag net
Nadere informatieEllen van Wijk - Ruim baan voor creatief talent B 3. Survey commitment van medewerkers
Survey commitment van medewerkers B 3 Survey commitment van medewerkers 229 230 Ruim baan voor creatief talent, bijlage 3 Voor je ligt een vragenlijst waarin gevraagd wordt naar verschillende aspecten
Nadere informatieDit is een uitgave van Leerpark Dordrecht. Aan dit exemplaar kunnen geen rechten worden ontleend, artist impressie s RAU.
Dit is een uitgave van Leerpark Dordrecht. Aan dit exemplaar kunnen geen rechten worden ontleend, artist impressie s RAU. De coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A. (gemeente Dordrecht en het Da Vinci College)
Nadere informatie> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE
TAALWERKBLAD PARTICIPATIE aanpak coach cultuur deelnemen doel eigenschappen heden integreren kwaliteiten meedoen mentor nu plan samenleving toekomst vaardigheden verleden verwachtingen wensen DE WERKWOORDSTIJDEN
Nadere informatieOnderhandelen met lef en liefde
Lodewijk van Ommeren, directeur van Bureau Zuidema, interviewt Judith Schoenmaeckers Onderhandelen met lef en liefde Dirty tricks? Judith Schoenmaeckers, commercieel directeur bij Randstad, heeft er niets
Nadere informatiePOP. Persoonlijk ontwikkelingsplan. Robin van Heijningen
1 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen 2 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen Hillegom 17 oktober 2013 Schoonderbeek Installatietechniek 3 Persoonlijk ontwikkelingsplan
Nadere informatieBusiness Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!
Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:
Nadere informatieWIJ ZIJN ACTIUM EN DIT IS ONZE KOERS STRATEGISCHE KOERS
WIJ ZIJN ACTIUM EN DIT IS ONZE KOERS STRATEGISCHE KOERS 2018-2021 Dit is onze strategische koers, dé leidraad bij ons denken en ons doen. Het is ons kompas, dat richting geeft aan de keuzes die we maken
Nadere informatieIrma Steenbeek VERSTAG
Irma Steenbeek VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van
Nadere informatieUtrecht Business School
Cursus Controlling & Accounting De cursus Controlling & Accounting duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties
Nadere informatieVooruit naar de oorsprong
Vooruit naar de oorsprong strategisch kader 2014-2016 1 Strategisch kader in 12 puntjes 1 We zien goed en plezierig wonen als basis van bestaan 2 We bieden mensen met lagere inkomens goede, passende woonruimte
Nadere informatieTineke Boudewijns VERSTAG
Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen
Nadere informatieMijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016
Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Hasmik Matevosyan, mode-onderzoekster Mode-industrie zonder verspilling Hasmik Matevosyan (1987) studeerde
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieVragenlijst leerlingen nameting
Bijlage C Vragenlijsten Vragenlijst voor leerlingen Vragenlijst leerlingen nameting Dit schooljaar doe jij mee aan de pilot havo Carrousel. Je bent bij een aantal organisaties op Carrouselbezoek geweest
Nadere informatiePresentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A
Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen
Nadere informatieOnderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS)
1 (13) Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS) Auteur Tineke Brouwers Respons onderzoek Op 31 mei kregen de panelleden van 12 tot en met 16 jaar (89 personen) een e-mail met de vraag of zij
Nadere informatieWorkshops De werkelijkheid van gedrag. 11 maart, 25 maart en 8 april 2010
Workshops De werkelijkheid van gedrag 11 maart, 25 maart en 8 april 2010 Workshops De werkelijkheid van gedrag Vandaag heb je de eerste workshop De werkelijkheid van gedrag gevolgd. De workshops geven
Nadere informatieOnderzoek Social Media in Transport & Logistiek
Onderzoek Social Media in Transport & Logistiek 19 maart 2014 2 Inleiding Na een aantal zware crisisjaren lijkt de sector transport & logistiek begin 2014 weer uit het dal te klimmen. De eerste signalen
Nadere informatieIk ga het niet doen, en mijn mensen ook niet!
Ik ga het niet doen, en mijn mensen ook niet! Wat zijn de belangrijkste eisen en uitdagen van jouw organisatie in de komende 6 maanden? Welke kritische succesfactoren worden er gesteld? Waar liggen de
Nadere informatieMANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN
MANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN Veel jongeren hebben al vroeg de zorg voor een gezinslid. Maar wie zorgt er eigenlijk voor hen? De klassieke verzorgingsstaat verandert in
Nadere informatieONDERNEMEN IS VOOR HELDEN
ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat
Nadere informatieNederlandse werkgevers en duurzame inzetbaarheid
1 Nederlandse werkgevers en duurzame inzetbaarheid Inleiding Het streven naar gezonde werknemers die zo weinig mogelijk ziek zijn is een streven van iedere werkgever. Het werken aan duurzame inzetbaarheid
Nadere informatieFlitsende en bruisende dienstverlening
Beleidsprogramma A+O fondsen Flitsende en bruisende dienstverlening Door: Rieke Veurink/ Fotografie: Shutterstock / Kees Winkelman Niet meer alleen het oude faciliteren, maar op weg gaan naar iets nieuws.
Nadere informatieEEN LEVEN LANG LEREN
EEN LEVEN LANG LEREN Martin van der Dong, 48 allround operator mengvoeder Agrifirm, Meppel Waarom ben je een EVC-traject gaan volgen? Wat was je motivatie? Mijn werkgever Agrifirm besloot om voor alle
Nadere informatieSuccesvol zijn wie je bent. Monique Dekker, mei 2018
E-BOOK Succesvol zijn wie je bent. Monique Dekker, mei 2018 0 Inhoudsopgave 1. Voorwoord... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2. Inleiding... 3 Wie is Monique Dekker?... 3 3. Bewustzijn... 4 Zijn wie
Nadere informatieM&O - een nieuw vak. Management & Organisatie. Management. Organisatie. Een nieuw vak in de bovenbouw van havo/vwo
Management & Organisatie Een nieuw vak in de bovenbouw van havo/vwo M&O - een nieuw vak Management en Organisatie (M&O) komt als vak niet voor in de basisvorming. In de Tweede Fase kan je M&O kiezen in
Nadere informatieHET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN
HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF
Nadere informatieMeerwaarde met Online Marketing Expertise
Meerwaarde met Online Marketing Expertise Webinar 26 mei 2015 Wat leer je in dit webinar? Nieuwe ontwikkelingen bij zelfstandig ondernemers De meest gestelde vraag door ondernemers Hoe je als VA daarop
Nadere informatieHet gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.
Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieLeren kiezen: Van ervaring naar zelfsturing
Leren kiezen: Van ervaring naar zelfsturing Peter den Boer Lector keuzeprocessen ROC West Brabant Onderzoeksbureau Onderzoekend Leren Opzet verhaal Probleem en hoe komt dat? Welke oplossingen en wat weten
Nadere informatieAansluiting onderwijs en arbeidsmarkt; kan dat wel?
Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt; kan dat wel? 1 Waar wil ik het over hebben? Het MBO De arbeidsmarkt Jongeren Waar hebben wij het over als we het hebben over aansluiting? Mijn conclusies 2 Het MBO
Nadere informatieOnderzoek Alumni Bètatechniek
Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse
Nadere informatieJe gedachten gestructureerd op papier
Online training: Je gedachten gestructureerd op papier Start: 14 september 2015 Een online programma, mét coaching, voor ondernemers en werknemers Voor als je logisch opgebouwde teksten wil leren schrijven,
Nadere informatieLaat zien en vertel, dat is het motto van
Geef een presentatie en doe dat vooral met tekeningen Dan Roam, Visueel presenteren - Het ontwerpen van presentaties die overtuigen, Vakmedianet, 260 blz., ISBN 978 94 6276 016 5. Het doel van de presentator
Nadere informatieEuropees Sociaal Fonds. Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Ondernemen INHOLLAND. biedt haar kennis, vraagt uw expertise. Samen boeken we winst
Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Europees Sociaal Fonds Ondernemen INHOLLAND biedt haar kennis, vraagt uw expertise Samen boeken we winst Dubbele winst Welke zaken houden uw organisatie bezig?
Nadere informatieLeiderschap in Turbulente Tijden
De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap
Nadere informatieAssociate degree Deeltijd
Associate degree Deeltijd 2018-2019 Bloemsierkunst Vakmanschap, effectief communiceren en managen op hbo-niveau in de bloemsierkunst U bent werkzaam in de bloemenbranche, als zelfstandig ondernemer of
Nadere informatieHet Loopbaanlab brengt onderwijsprofessionals in beweging
Oktober 2015 Het Loopbaanlab brengt onderwijsprofessionals in beweging Uitkomsten van meerjarig onderzoek naar de effecten van het Loopbaanlab Leestijd 8 minuten Hoe blijf ik in beweging? De kwaliteit
Nadere informatieOndernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over
Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over Rapport Marktmonitor 2015 18 September 2015 Colofon In opdracht van: Majka van Doorn Research Consultant 033 330 33
Nadere informatieCONCLUSIE Aantal niveaus te laag
Bijlage 1. Opening door Gelbrich Feenstra. Zij werkt als onderwijsadviseur bij APS in Utrecht en sinds ruim een jaar is zij projectleider Engels bij het VLC. Wat was de aanleiding voor deze conferentie?
Nadere informatieExact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.
BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor
Nadere informatieDiepteanalyse loopbaangesprekken Welk docentgedrag helpt?
Diepteanalyse loopbaangesprekken Welk docentgedrag helpt? Peter den Boer Esther Stukker Lectoraat keuzeprocessen ROC West-Brabant Opzet workshop 1. Introductie en voorstellen 2. U (kort) 3. Presentatie
Nadere informatieMobiliteit in Amsterdam Zuidoost Mobiliteit wordt beleid als de pijn voelbaar is
Mobiliteit in Amsterdam Zuidoost Mobiliteit wordt beleid als de pijn voelbaar is Bij mobiliteit denken we vaak aan auto s. Nog altijd. Maar is het niet meer dan dat? Werknemers verplaatsen zich voor hun
Nadere informatieInstallatie- & Elektrotechniek. Markiezaat College, het échte werk
2015 2016 Installatie- & Elektrotechniek Markiezaat College, het échte werk Installatietechniek: techniek die zorgt voor mensen "Je laat die mensen toch niet in de kou zitten?" Overal waar we wonen en
Nadere informatieLesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection
Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieChiang mai, februari 2011. Een nieuwsbrief.
Chiang mai, februari 2011 Een nieuwsbrief. Een andere naam voor iets wat voor de meeste lezers inmiddels al vertrouwd is. Werd dit bericht vroeger een rondzendmail of een halfjaarbericht genoemd; nu gaan
Nadere informatieCoöperatief Vergaderen
Coöperatief Vergaderen Een complete aanpak voor actief vergaderen met betrokken deelnemers Dr. Spencer Kagan Met Betty de Jaeger en Dook Kopmels Inhoud Hoe dit boek tot stand kwam 4 Voorwoord 5 Hoofdstuk
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieMKB ICT-onderzoek 2009
ICT: noodzakelijk kwaad of concurrentievoordeel? Voor 32% van het MKB vormt ICT een bijrol binnen de business, terwijl voor het overig deel ICT een sleutelfunctie heeft binnen de bedrijfsvoering: als de
Nadere informatieOndernemerschap in Nederland
Ondernemerschap in Nederland Je neemt deel aan het profiel Ondernemerschap. Dit betekent dat je erover denkt om in de toekomst als ondernemer te gaan werken. Dat is anders dan werken in loondienst. Dan
Nadere informatieforum beroepsonderwijs. DEC 6 dilemma s pittige discussies constructieve uitkomsten én hilarische momenten 1 oktober 2015 @THNK
forum beroepsonderwijs 1 oktober 2015 @THNK Vindt u ook wat van het beroepsonderwijs? Praat mee! De volgende bijeenkomst vindt plaats op: n e x t DEC 3 Terugblik op het eerste Forum op 1 oktober met als
Nadere informatieA1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik
Mediawijsheid A1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik Ik heb samen met de kinderen een gesprek gevoerd over de sociale media en het internet gebruik. Ik heb voor mezelf thuis een
Nadere informatieDat ze klaarstaat voor haar vrienden. Als ze samen is met haar vriendinnen, is er veel gein
Oefening 5 Persoon 1: Annet Kok (moeder) Talent: Prestatiegericht Betrouwbaar Humoristisch Optimistisch Vasthoudend Concreet voorbeeld: Tijdens de hockeywedstrijden Dat ze klaarstaat voor haar vrienden
Nadere informatieHeemstede slaat z n vleugels uit
Heemstede slaat z n vleugels uit 36 Een volksoproer heeft ervoor gezorgd dat het ambtelijk apparaat van de gemeente Heemstede nu geldt als een lichtend voorbeeld van Het Nieuwe Werken. Bouwplannen voor
Nadere informatieTransformatie leer je niet in een cursus
NIEUW VAKMANSCHAP Transformatie leer je niet in een cursus Door: Rieke Veurink Fotografie: Kees Winkelman Aansluiten bij de vraag uit de samenleving, regie voeren, werken in steeds veranderende omstandigheden:
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieAdinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Nadere informatieONTSLA JEZELF Jouw Eerste Stap Naar Werken Met Energie En Voldoening Dit rapport is geschreven voor iedereen die al lang op zoek is naar werk dat echt voldoening gaat geven en in een ideale wereld het
Nadere informatieInleiding. En uw parochie kan daaraan meedoen!
MaS In de Parochie Inleiding De maatschappelijke stage (MaS) is definitief begonnen en in volle gang. In Nederland zijn middelbare scholieren verplicht gedurende hun middelbare school carrière een maatschappelijke
Nadere informatieResultaten onderzoek Kinderen en geld. Februari 2015
Resultaten onderzoek Kinderen en geld Februari 2015 Resultaten onderzoek kinderen en geld 2015 2 Inleiding De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) organiseert ieder jaar in De week van het geld gastlessen
Nadere informatieDOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN
STUDIELOOPBAANBEGELEIDING DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN BUSINESS BENCHMARK COMMUNICATIEMIDDELEN INLEIDING COMMUNICATIE PROJECTMATIG WERKEN PRESENTEREN
Nadere informatieLEERACTIVITEIT IJs verkopen op straat Ent-teach Module 6 Project management
LEERACTIVITEIT IJs verkopen op straat Ent-teach Module 6 Project management Beschrijving van de leeractiviteit Voor de volgende opdracht zullen de studenten plannen* hoe ze gedurende een week ijs gaan
Nadere informatieHANDEL & VERKOOP. creatief en commercieel HANDEL & VERKOOP. creatief en commercieel. Handel en Verkoop
HANDEL & VERKOOP creatief en commercieel HANDEL & VERKOOP creatief en commercieel Handel en Verkoop 20e jaargang nummer 2 november 2012 informatiebrochure 2014-2015 Handel en Verkoop Een goed verkoopgesprek
Nadere informatieKWESTIE VAN KRACHT. Technische topbedrijven in een dynamische arbeidsmarkt
KWESTIE VAN KRACHT Technische topbedrijven in een dynamische arbeidsmarkt Rita Kostwinder Algemeen directeur Technicum Kwestie van Kracht Wat is de toegevoegde waarde van knappe medewerkers in dynamische
Nadere informatieWelkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 5: grip op geld Les 2: waarde
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 5: grip op geld Les 2: waarde Pen en papier? Kosten versus waarde Hoe zou het zijn om echt het geld te verdienen wat past bij de waarde die je levert? Om niet
Nadere informatieVoor vakmensen voor de toekomst
Voor vakmensen voor de toekomst D66 Gelderland wil een klimaatneutrale en toekomstbestendige provincie zijn. Dat betekent windmolens plaatsen, zonneweides aanleggen en elk huis in Gelderland energieneutraal
Nadere informatieDirecteur/bestuurder Peter Meijs aan het woord. Nieuwe leidinggevenden bij SDW stellen zich voor
SDWNIEUWS Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers oktober 2010 BELANGRIJKE Informatie voor jou, lees dit blad goed! Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord > Lees verder op
Nadere informatieQredits bestaat vijf jaar. Dat is een felicitatie waard: in de eerste. plaats natuurlijk aan Qredits en haar medewerkers die deze
(GESPROKEN WOORD GELDT) Majesteit, dames en heren! Qredits bestaat vijf jaar. Dat is een felicitatie waard: in de eerste plaats natuurlijk aan Qredits en haar medewerkers die deze organisatie in korte
Nadere informatieUtrecht Business School
Cursus Inkoopmanagement & Procurement De cursus Inkoopmanagement & Procurement duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties
Nadere informatieVan duurzaam gebouw naar duurzaam gebruik
Van duurzaam gebouw naar duurzaam gebruik Artikelen over duurzaam bouwen en renoveren buitelen over elkaar heen. Maar Nederland bouwt tegenwoordig al erg duurzaam. En het energieverbruik is al fors teruggedrongen.
Nadere informatieJouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost
Jouw praktische weg naar het hbo Onderdeel van AOC Oost 2014 2015 2Informatie Het Groene Lyceum 2014-2015 Lekker praktisch bezig zijn maar wel op een hoog niveau. Is dat ook voor jou de leukste route naar
Nadere informatieHoe kan Hogeschool Utrecht social media inzetten om een duurzame relatie op te bouwen met haar (oud) studenten?
Hoe kan Hogeschool Utrecht social media inzetten om een duurzame relatie op te bouwen met haar (oud) studenten? Deadline: 27 juni 2010 Prijzengeld: 5000,- Battle Type: (Zie voor meer informatie over de
Nadere informatiePlatform Bèta Techniek. Connect 05 2015. Chemiedag 2015. Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?
Platform Bèta Techniek Connect 05 2015 Chemiedag 2015 Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken? Succesvolle samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is de basis voor groei van
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieJonge ambtenaar van het jaar
Verkiezing opent vele deuren voor Katherine Diaz Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motiva Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motivatie voor het werk, bewustwording tijdens en kansen na het
Nadere informatieTERUGKOPPELING TEVREDENHEIDSENQUÊTE NOVEMBER 2014
TERUGKOPPELING TEVREDENHEIDSENQUÊTE NOVEMBER 2014 Beste ouders, Om te beginnen willen we alle 94 ouders die hebben bijgedragen aan het resultaat van deze tevredenheidspeiling hartelijk bedanken. U heeft
Nadere informatieAllereerst wil ik de organisatoren van deze dag, de Stichting Lezen en Schrijven
Toespraak staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid tijdens het bedrijvencongres Samen scholen, pure winst! op 11 september 2009 in Eindhoven. Dames en heren, Allereerst wil ik de
Nadere informatieHoe bouw ik een goede website?
Hoe bouw ik een goede website? Inleiding Stel, u heeft een eigen bedrijf en u wilt een website. U hebt gezien dat u zelf een site kunt bouwen met behulp van gratis tools die sommige providers aanbieden.
Nadere informatieAmbitie brengt je naar een hoger niveau
Ambitie: Excellent Lokaal Overheidsmanagement Ambitie brengt je naar een hoger niveau Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Duizenden aanbieders van opleidingen zijn er in overheidsland. En
Nadere informatieWie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg
Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs
Nadere informatieEindevaluatie. Riga. Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke
Eindevaluatie Riga 2011 Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke Inhoud Inleiding... 3 Wat voor cijfer geef je de Riga reis?... 4 Wat was je voornaamste reden om naar Riga te gaan?... 4 Hoe heb je de heenreis
Nadere informatiePersoonlijke aandacht voor de reis van de medewerker. Bart Beek Employer Branding Experience 2014
Persoonlijke aandacht voor de reis van de medewerker Bart Beek Employer Branding Experience 2014 Hoe de reis begon Manager Binding en Behoud Centraal Wervingsburo : waarom is/was zo n functie nodig? verschil
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatieHet Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen
Het Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen 1 Innovatiekompas Inspiratie Sessies Contacteer ons voor: Een voordracht om kennis te maken met het kompasmodel. Een workshop om het toepassen van
Nadere informatieProductencatalogus. www.ondernemrslabtwente.nl
1 Productencatalogus www.ondernemrslabtwente.nl 2 Voorwoord Ondernemerslab Het Ondernemerslab Twente is een samenwerking van het ROC van Twente en ROZ (Regionale Organisatie Zelfstandigen). Het Ondernemerslab
Nadere informatiePersoonlijk opleiding plan
Persoonlijk opleiding plan Een opdrachtgever adviseren Hem vertellen wat jou de beste optie lijkt. Het klopt dat ik deze competenties zo had ingevuld. Ik heb hiermee ervaring doordat ik vaak op forums
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatie