Jaarverslag 2010 Kale - Leie Archeologische Dienst

Transcriptie

1 1 Jaarverslag 2010

2 2 Jaarverslag Jaarverslag 2010

3 4 Jaarverslag Inhoud Inleiding 9 Deel I. Administratief overzicht Raad van Bestuur Bestuur van de KLAD Bestuursvergaderingen Contactgegevens KLAD Inrichting en uitrusting Inrichting van het gebouw Investeringen en uitrusting Personeel Algemeen Rechtspositionering en personeelsstatuut Inzet van het personeel 13 Deel II. Archeologische werking Beleidsvoorbereidende en -opvolgende taken Centraal archeologische inventaris (cai) Lokaal archeologische advieskaarten (laa) Archeologisch advies Veldwerk 19 COLOFON 2011, D. Vanhee tenzij anders vermeld Lay-out : D. Vanhee, Kale-Leie Archeologische Dienst Ontwerp cover : D. Vanhee, Kale-Leie Archeologische Dienst Druk & bindwerk : Zquadra, Kortrijk Verantwoordelijk uitgever : Kasteelstraat 26, 9880 Aalter Werfcontroles Knesselare - Ursel Schuilkelder Prospecties met ingreep in de bodem Deinze Markt (Stani Vandecatsye & Karen Laisnez EEC vzw) Deinze Stokstorm (Karl Cordemans VLM) 28

4 6 Jaarverslag Deinze Tolpoortstraat (KLAD) Evergem De Nest (Pieter Laloo GATE bvba) Evergem - Ertvelde Hoge Avrije (KLAD) Evergem - Sleidinge Polenstraat (AS bvba) Evergem - Kluizen Forelstraat (Pieter Laloo GATE bvba) Knesselare - Ursel Onderdale (KLAD) Nevele Kerrebroek (KLAD) Nevele Landegem Spoorwegstraat (KLAD) Nevele Merendree Merendreedorp (KLAD) Archeologische onderzoeken Aalter Woestijne (VIOE) Deinze Kerkplein (Stani Vandecatsye & Karen Laisnez EEC vzw) Evergem Christoffelweg (Jordi Bruggeman & Natasja Reyns All-Archeo bvba) Evergem De Nest (Izabel Devriendt & Pieter Laloo GATE bvba) Evergem - Belzele Schoonstraat 199 (KLAD) Tentoonstelling De Middeleeuwen Website Week van de Smaak Vrijwilligerswerking Wetenschappelijke publicaties en lezingen 96 Deel III. Planning Beleidsplan Plan van aanpak Algemene taken Taken in het kader van de Resultaatsverbintenis Traject 1: Inventariseren & Evalueren, Adviseren en Begeleiden Traject 2: Veldwerk en Rapportage en Trajectbegeleiding Traject 3: Kennisverwerving, Depotwerking en Ontsluiting en sensibilisering Inzet van personeel Deel IV. BeeldVerantwoording Knesselare - Ursel Onderdale Nevele - Vosselare Hoogstraat (Adelheid De Logi & Evelyn Schynkel EEC vzw) Nevele - Merendree Merendreedorp (Adelheid De Logi Adelheid 87 & Stijn Van Cauwenbergh EEC vzw) Publiekswerking Tentoonstelling Velden vol verleden Tentoonstelling Vlucht over het verleden Educatieve koffer Speuren naar sporen Bezoek van de archeoloog Erfgoeddag Openmonumentendag 95

5 8 Jaarverslag Inleiding Beste lezer, Momenteel hebt u het Jaarverslag 2010 in handen. Zoals u merkt heeft het jaarverslag een nieuwe lay-out gekregen om het wat nieuwer en frisser te laten ogen. Want op dit nieuw en fris elan wil de KLAD dan ook verder gaan als intergemeentelijke archeologische dienst voor de gemeenten Aalter, Deinze, Evergem, Knesselare, Lovendegem en Nevele, om er in te staan voor de dienstverlening rond archeologie voor de gemeenten en de bouwheren werkzaam binnen hun grondgebied. De KLAD voerde dan ook in 2010 opnieuw zelf een aantal vooronderzoeken met proefsleuven en werfcontroles uit, begeleidde een reeks opgravingen en leverde op het vlak van publiekswerking heel wat inspanningen om de resultaten zo breed mogelijk te verspreiden. Daarnaast werd het beleidsplan boven de doopvont gehouden. Met dit document kunnen de KLAD en de gemeenten tot een modern archeologisch beleid komen. Dit jaarverslag brengt een overzicht van de archeologische werking, naast een administratief en een financieel overzicht. Het jaarverslag is daarom opgedeeld in drie grote delen. Deel I behandelt de administratieve taken binnen de KLAD, Deel II het veldwerk en de publiekswerking en Deel III belicht het beleidsplan en de aanpak voor de periode 2011 in het bijzonder. De verslagen van de Raad van Bestuur, de begroting voor 2010 en de eindbalans van 2010 met alle stavingstukken en facturen zijn als losse bijlagen opgenomen. Op die manier kan het jaarverslag ook in de bibliotheken en de archieven opgenomen worden, daar de bijgevoegde verslagen van de Raad van Bestuur niet openbaar zijn.

6 10 Jaarverslag Deel I. Administratief overzicht 1. Raad van Bestuur 1.1 Bestuur van de KLAD Tijdens 2010 waren er enkele aanpassingen binnen de Raad van Bestuur. De Deinse vertegenwoordiger, de heer Christoffel Roos, stapte dit jaar uit de politiek en werd vervangen door de heer Bruno Dhaenens. Mevrouw Martine Schelstraete veranderde dit jaar van loopbaan. Haar nieuwe functie in de financiële sector was niet verenigbaar met haar taak als penningmeester. De heer Kris Ally werd verkozen als nieuwe penningmeester. In de Raad van Bestuur van de KLAD zetelen de volgende leden: Voorzitter martine Bergez (Aalter) Ondervoorzitter Johan Beke (Prov. Oost-Vlaanderen) Ondervoorzitter Hugo Verhaeghe (Nevele) Secretaris gerda Ginneberge (Deinze) Penningmeester Kris Ally (Knesselare) Leden met effectieve stem : Aalter eveline Eggerick Deinze Bruno Dhaenens Evergem filip Lehouck en Eddy Carette Knesselare martine Schelstraete Lovendegem chris De Wispelaere en Etienne Van Acker Nevele Johan Cornelis Prov. Oost-Vlaanderen Luc Lampaert Leden met raadgevende stem : Aalter Joost Sturtewagen Deinze tony De Kimpe Evergem Kathleen Pisman Knesselare roland Bonami Lovendegem Ann Mattheeuws Nevele mia Pynaert Technisch adviseurs : Filip Bastiaen Aalter, Dienst Bevolking Luc Bauters Prov. Oost-Vlaanderen, Dienst Monumentenzorg en Cultuurpatrimonium Wim De Clercq Universiteit Gent, Vakgroep Archeologie en Oude geschiedenis van Europa David Vanhee KLAD Nancy Lemay Agentschap Ruimte en Erfgoed Jessica Vandevelde Agentschap Ruimte en Erfgoed Germain Van Beversluys Deinze, Dienst Cultuur Raf Walgrave Nevele, Werkgroep Monumenten, Landschappen en Archeologie, Wende De Raad besliste in 2010 een dagelijks bestuur te installeren om bepaalde zaken snel te beslissen en de Raden van Bestuur voor te bereiden. Daarin zetelen de voorzitter, de ondervoorzitter, de secretaris en de penningmeester van de KLAD.

7 12 Jaarverslag Bestuursvergaderingen De Raad van Bestuur kwam in 2010 acht keer samen. 3 februari stadhuis Deinze 12 februari Koetshuis Kasteel van Poeke 7 april gemeentehuis Nevele 16 april Koetshuis Kasteel van Poeke 2 juni gemeentehuis Knesselare 15 juni Koetshuis Kasteel van Poeke 25 augustus OCMW-gebouw Lovendegem 3 november gemeentehuis Nevele De verslagen van de Raad van Bestuur bevinden zich in bijlage (zie Deel Bijlagen). 1.3 Contactgegevens KLAD Adres: Kale Leie Archeologische Dienst Kasteelstraat 26, 9880 Aalter Tel. en Fax: 051/ Website: info@deklad.be Contactpersoon: David Vanhee (Intergemeentelijke Archeoloog) GSM: 0498/ david.vanhee@deklad.be 2. Inrichting en uitrusting 2.1 Inrichting van het gebouw In 2010 werd het bureau heringericht, zodat er 3 volwaardige werkplaatsen zijn gecreëerd. Ook de bibliotheek is herschikt en er is plaats voor een vergadertafel. Volgend jaar zal de werkplaats aangepakt worden. De loods werd reeds in 2009 herschikt, maar wegens de grote instroom van nieuw materiaal (onder meer de skeletten van het Deinse kerkplein) en het achterwege blijven van een oplossing voor natuurwetenschappelijk onderzoek, waardoor stalen blijven staan, heeft ze de limiet van haar opbergcapaciteit ongeveer bereikt. De KLAD heeft in het Beleidsplan dan ook de depotopdracht opnieuw bekeken. 2.2 Investeringen en uitrusting De KLAD investeerde dit jaar in de aankoop van een nieuwe desktop, een Apple imac Quadcore 27 en printer-scanner die A3-formaat aankan. De dienst zoekt nog naar een oplossing om efficiënter op het terrein te werken en naar goede externe opslagmogelijkheden voor gegevens. 3. Personeel 3.1 Algemeen Door de financiële situatie is de KLAD teruggevallen op een intergemeentelijk archeoloog die voor het volledige takenpakket van de dienst moet instaan. Om dit realistisch te houden wordt steeds meer werk, zoals grote (voor-)onderzoeken, uitbesteed. Dit gebeurt via archeologische bedrijven of via het Ename Expertisecentrum voor Erfgoedontsluiting. 3.2 Rechtspositionering en personeelsstatuut Op 1 januari 2008 is het ontwerpbesluit rond de rechtspositionering van het gemeentepersoneel in werking getreden. Het regelt onder meer de arbeidsvoorwaarden (bezoldigingen, aanstelling schorsing ontslag, diensttijden, verlof ) van het gemeentepersoneel. Voor intergemeentelijke projectverenigingen, die een tijdelijk karakter hebben, blijft het onduidelijk welke rechtspositie de personeelsleden hebben. Het decreet, de weddecentrale Schaubroeck, noch de VVSG bieden hierop een antwoord. Bij navraag bij andere intergemeentelijke archeologische diensten bleek dat de rechtspositionering van hun personeelsleden aan dat van een van de deelnemende gemeenten gekoppeld was. Bij KLAD is dat niet het geval, voor die problematiek nog geen oplossing gevonden. 3.3 Inzet van het personeel In de resultaatsverbintenis 2010 legt de Vlaamse Overheid op dat de subsidie van dient aangewend te worden om het loon van een archeoloog te betalen. Nieuw is dat nu ook bepaald wordt dat deze archeoloog 75% van de werktijd dient te besteden aan de takenclusters die omschreven zijn in de resultaatsverbintenis, 25% mag zelf ingevuld worden. De Vlaamse Overheid heeft echter niet omschreven hoe dit dient aangetoond te worden. De taken zijn wel bijgehouden in de agenda Daarom is op basis van deze agenda een overzicht gemaakt van het totaal aantal gepresteerde uren waarna een opsplitsing is

8 14 Jaarverslag gemaakt tussen het aantal gepresteerde uren aan taken uit de resultaatsverbintenis en taken voor de KLAD. Maand Dagen Uren Agentschap KLAD Januari ,5 151,5u (90,5%) 16u (9,5%) Februari ,5 135,5u (84%) 26u (16%) Maart ,5 97,5u (72,5%) 37u (27,5%) April ,5 101,5u (62%) 63u (38%) Mei u (83%) 25u (17%) Juni u (69%) 53u (41%) Juli u (91,5%) 8u (8,5%) Augustus u (85%) 14u (15%) September u (82%) 34u (18%) Oktober u (89%) 17u (11%) November u (82%) 28u (18%) December u (89,5%) 11u (10,5%) Deze gegevens tonen dat er op 215 gewerkte dagen (excl. verlofdagen, feestdagen en ziektedagen) 1743 u gepresteerd werden (gemiddeld 40,5 u per week). Daarvan werden 1411u gespendeerd aan taken uit de resultaatsverbintenis of 82,7%. De resterende tijd (332 u of 19,3%) werd zelf ingevuld. Van de zelf ingevulde 19,3%, ging zowat 10% van de tijd naar het runnen van de dienst. Vooral de grote hoeveelheid administratieve taken slorpen veel tijd van de intergemeentelijk archeoloog op: het regelen van verzekeringen, het betalen van facturen, het uitbetalen van het loon, de bedrijfsvoorheffing en de RSZPPO, het bestellen van maaltijdcheques, de correspondentie onderhouden en beantwoorden, het bijhouden van de boekhouding, het organiseren van bestuursvergaderingen, het bijwonen van allerhande vergaderingen Daarnaast komen er steeds nieuwe onverwachte taken en opdrachten binnen en ook deze nemen tijd in beslag. Er werd tevens tijd besteed aan de reorganisatie van het depot en het herinrichten van het bureau. Natuurlijk kunnen de deelnemende gemeenten van de KLAD meeprofiteren van activiteiten die in het kader van de resultaatsverbintenis worden georganiseerd. We denken daarbij heel specifiek aan de begeleiding van de gemeente als bouwheer door het traject, het verlenen van allerlei advies en vooral aan de projecten rond ontsluiting en sensibilisering. Los van dit schema volgde de intergemeentelijke archeoloog twee cursussen van elk 60 u in avondonderwijs aan het CVO-KISP in Mariakerke, nl. Illustrator CS4 en Indesign CS5. Van die 83,7% is veel tijd besteed aan projecten die tot de ontsluiting van het archeologisch patrimonium en de sensibilisering bijdragen. Op die manier probeert de KLAD ook de gemeenten en de bevolking warm te maken voor het eigen patrimonium en naambekendheid te verkrijgen. Gezien de verandering in de codex op de ruimtelijke ordening is er minder tijd besteed aan advisering. Toch was er geregeld (telefonisch) contact met de erfgoedconsulenten aangaande door hen te adviseren dossiers. De KLAD stond tevens in voor het uitschrijven van verschillende Bijzondere Voorwaarden. Tijdens 2010 ging heel wat tijd naar het uitschrijven van een Beleidsplan tot 2015 en een Plan van aanpak Ook al omdat de Vlaamse Overheid eind oktober een beter uitgeschreven plan van aanpak met taakfiches en met meetbare resultaten eiste, wat een nieuwe aanpak vergde. Er werd minder tijd besteed aan het uitvoeren van vooronderzoeken met proefsleuven of werfbegeleidingen, meer en meer werk wordt uitbesteed. Dat impliceert dat er meer werk gaat naar het begeleiden van de externe archeologen en het uitschrijven van bijhorende Bijzondere Voorwaarden. Daarbij hoort ook de begeleiding van de bouwheren door het gehele traject. Het uitvoeren van minder veldwerk impliceert ook minder inzet en contact met vrijwilligers en studenten. Daarnaast is het niet toegestaan vrijwilligers in te zetten bij projecten, uitgevoerd door privébedrijven. Studenten kunnen er onder voorwaarden en na toestemming van de universiteit soms wel terecht. Vrijwilligers worden nu doorgestuurd naar projecten van het Ename Expertisecentrum.

9 16 Jaarverslag Deel II. Archeologische werking 1. Beleidsvoorbereidende en -opvolgende taken 1.1 Centraal archeologische inventaris (cai) De KLAD heeft een gebruiksovereenkomst met de CAI, wat impliceert dat de KLAD de gegevens uit de CAI kan raadplegen en gebruiken. Voor het werkgebied van de KLAD zijn er net geen 1600 sites in de CAI opgenomen. De dienst gebruikt, verbetert en vult de gegevens van deze databank aan, die men vooral bij het adviseren van stedenbouwkundige aanvragen inzet. Bij gebruik vastgestelde ongeregeldheden, fouten of hiaten werden wel doorgegeven, maar tot op heden gebeurde dat niet gestructureerd. Daarom is dit opgenomen in het beleidsplan zodat jaarlijks een deel van de ca sites gecontroleerd worden. Daarnaast zorgt de KLAD dat de gegevens uit prospecties, vooronderzoeken en opgravingen toegevoegd worden aan de CAI. Daarvoor is er een paragraaf opgenomen in de Bijzondere Voorwaarden, dat de uitvoerder van een opgraving ertoe verplicht, de gegevens in de inventaris in te voeren. Daarvoor maakte de CAI een eenvoudig sjabloon op, dat samen met het nodige kaartmateriaal en een digitale versie van het rapport aan de CAI wordt opgestuurd. Ook de gegevens van vrijetijdsarcheologen, actief in de regio, moeten in de CAI opgenomen worden. De KLAD spoort hen aan, deze gegevens zelf in te geven via het VIOE-meldingsformulier. Om dit gemakkelijker te laten verlopen, zal er op de website van de KLAD een link naar bovenstaand formulier ingebouwd worden. 1.2 Lokaal archeologische advieskaarten (laa) De LAA s van de verschillende gemeenten werden in 2006 opgemaakt. Deze kaarten beslaan verschillende zones met elk een specifiek label, die gekoppeld zijn aan ordes van grootte. In 2006 was het de bedoeling dat de gemeentelijke diensten nieuwe bouwdossiers aan deze kaarten zouden toetsen en ter advies aan de KLAD zouden doorsturen. Sinds de verandering van de Codex op de Ruimtelijke Ordening, op 1 september 2009, is vastgelegd welke dossiers de gemeenten voor archeologisch advies moeten doorsturen aan het Agentschap Ruimte en Erfgoed. Behalve informatief is de rol van de kaarten momenteel wat uitgespeeld. 1.3 Archeologisch advies Door de aanpassing van de Codex op de Ruimtelijke Ordening (Besluit van 5 juni 2009) is vastgelegd welke dossiers archeologisch geadviseerd moeten worden. Het advies wordt verleend door het Agentschap Ruimte en Erfgoed (RE). De gemeenten dienen dan ook sinds 1 september 2009 voor de volgende aanvragen advies bij het Agentschap Ruimte en Erfgoed te vragen: 1. Verkavelingen van ten minste tien loten bestemd voor woningbouw, of met een grondoppervlakte groter dan een halve hectare, ongeacht het aantal loten. 2. Groepswoningbouwprojecten waarbij ten minste tien woongelegenheden ontwikkeld worden. 3. De bouw of de herbouw van appartementsgebouwen waarbij ten minste vijftig

10 18 Jaarverslag appartementen gecreëerd worden. 4. Aanvragen voor nieuwbouwprojecten met een bebouwd oppervlak van 500 m² of meer in woongebieden en recreatiegebieden. 5. Aanvragen voor ontginningsgebieden en uitbreiding van ontginningsgebieden zoals omschreven in het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en de toepassing van de ontwerp-gewestplannen en de gewestplannen, respectievelijk artikel en artikel De KLAD heeft eind 2010 een afspraak gemaakt met het Agentschap om deze dossiers samen te adviseren via een preadvies. Dat houdt in dat de dossiers door de gemeente zowel naar Vlaanderen als naar de KLAD worden verstuurd. De KLAD levert een niet-bindend advies met een grondige motivering af aan het Agentschap. De archeologen van het Agentschap beslissen uiteindelijk in hoeverre ze het advies overnemen. Het officieel advies wordt afgeleverd door het Agentschap Ruimte & Erfgoed. Op die manier worden adviezen verstrekt vanuit een niveau dichter bij het terrein. Het voordeel van deze procedure is dat het tijdsbestek van de advisering parallel werkt, waarbij de vertraging van het doorsturen wordt weggewerkt. Zo is een veel snellere afhandeling van de dossiers mogelijk. Het zicht op de geadviseerde werkzaamheden blijft altijd behouden. De praktische afspraken met de gemeenten zullen begin 2011 gemaakt worden. Er blijven echter nog een aantal dossiers over die niet door het Agentschap RE zullen worden geadviseerd, zoals te ontwikkelen industriegebieden of nieuwe ontwikkelingen buiten recreatie- of woongebieden. De KLAD moet daar met de gemeentelijke diensten nieuwe afspraken maken om deze dossiers zelf te kunnen adviseren. Door de aanpassing op de Codex Ruimtelijke Ordening wordt het merendeel van de adviezen uitgeschreven door het Agentschap RE, al dan niet in samenspraak met de KLAD. De KLAD schreef tijdens de eerste helft van 2010 dan ook minder adviezen uit dan gewoonlijk. Het gaat voornamelijk om adviezen voor kleinere projecten of bij RUP en/of MER. Hierna volgt een overzicht van de in 2010 uitgebrachte adviezen. Gemeente : Deinze Adres : Markt Werf : herinrichting stadskern Advies : vooronderzoek d.m.v. proefsleuven/kijkputten Aangevraagd door : Stad Deinze Gemeente : Deinze Adres : Tolpoortstraat Werf : sloop van een deel van het voormalig postgebouw en bouw van twee nieuwe winkels (voormalig markizaat van Deinze) Advies : vooronderzoek d.m.v. proefsleuven Aangevraagd door : Stad Deinze Gemeente : Deinze - Vinkt Adres : Poekestraat zn. Werf : Werf : verkaveling met 4 loten Advies : geen bezwaar Aangevraagd door : Stad Deinze Gemeente : Knesselare - Ursel Adres : Tramstraat Werf : verkaveling 4 loten Advies : geen bezwaar Aangevraagd door : gemeente Knesselare Gemeente : Knesselare - Ursel Adres : Urselseweg 172 Werf : verkaveling 2 loten Advies : geen bezwaar Aangevraagd door : gemeente Knesselare Gemeente : Nevele Adres : Oostbroek Werf : RUP, herbestemming gebied met ruimte voor sociale woningbouw, woningbouw, sport en recreatie. Advies : aanpassing bestaand advies, naar vooronderzoek d.m.v. proefsleuven eventueel aangevuld door een booronderzoek. Aangevraagd door : Gemeente Nevele Gemeente : Nevele - Landegem Adres : Vosselarestraat 73 Werf : RUP, reorganisatie bedrijf Visser & Smit Hanab Advies : geen bezwaar Aangevraagd door : Gemeente Nevele 2. Veldwerk 2.1 Werfcontroles De KLAD voerde in 2010 enkele werfcontroles uit. Slechts 1 leverde resultaat op Knesselare - Ursel Schuilkelder Op 19 mei 2010 werd de archeoloog van de KLAD uitgenodigd om een kijkje te nemen in de schuilkelder, gelegen onder Urseldorp te Knesselare Ursel. Deze was door de dorpskernvernieuwingswerken terug kortstondig toegankelijk via een luik op het plein. Omdat rond deze schuilkelder nog nooit enig onderzoek was gevoerd stelde de KLAD voor deze in te meten en te beschrijven, vooraleer het luik terug zou gesloten worden. Dit werd uitgevoerd op 20 en 21 mei Deze schuilkelder stamt uit de Tweede Wereldoorlog en de bouw was in opdracht van de Duitse troepen gebeurd. Wie deze opdracht uitvoerde en in welk jaar is momenteel niet bekend. Behalve bewijzen op de muren dat er geregeld water in de kelder staat (tot ca. 60 cm hoog) en het feit dat bruikbare zaken uit het interieur, de leidingen, de deuren enz. reeds lange tijd geleden gesloopt zijn, is de kelder in zeer goede staat. Er zijn 9 verschillende ruimtes en de totale lengte aan de binnenzijde bedraagt 20,10 m. De meeste kamers zijn ongeveer 3,49 m breed. Anno 2010 kregen we toegang tot de kelder via het mangat of de nooduitgang in het noorden. De oorspronkelijke toegang zat in het zuiden, ter hoogte van Urseldorp nr. 20. Hoewel de beschrijving van het mangat

11 20 Jaarverslag naar de ingang toe gebeurde, verkiezen we de logische opbouw te volgen vanaf de oorspronkelijke toegang. Ruimte 1: Toegang met trappen De oorspronkelijke toegang is na de oorlog dichtgemaakt met een plaat in gewapend beton. Aan de binnenzijde merken we nog vergane stutten op waar de betonvloer oorspronkelijk op rust. De trap is 3,15 m lang en 1,30 m breed en bestaat uit 13 betegelde treden. Elke trede is ca. 33 cm lang en 16 cm diep. In de muur langs de trap zijn de resten van de leuning nog zichtbaar. Ruimte 2 De trap mondt uit in een ruimte van 2,90 m bij 2,47 m en de hoogte is 2,35 m. De vloer is betegeld met vierkante betontegels (z = 15 cm) en waar de trap uitmondt is een vierkante rooster met een zijde van 28 cm ingebouwd in de vloer om het regenwater op te vangen. In de kelder moet een afvoer van regen- en vuilwater (uit het toilet en de badkamer) ingebouwd geweest zijn, vermoedelijk aangedreven door pompen. Daarvan werden echter niks meer teruggevonden. In deze ruimte kwamen ook de water- en elektriciteitsleiding binnen, ze liepen door de muur naar de volgende ruimtes. Ruimte 3 Ruimte 3 is de eerste ruimte van de schuilkelder en kon goed afgesloten worden. Deze kamer is 2,78 m lang, 2,,98 m breed en 2,18 m hoog, ze ligt ten oosten van de trap en Ruimte 2 en in het verlengde van de rest van de bunker. Deze kamer werd aan beide zijden afgesloten van Ruimte 2 met een deur (breedte = 80 cm, hoogte = 1,85 m). De deuren zijn verdwenen, maar de hengsels zijn aan beide zijden van de muur nog aanwezig. Het ijzeren frame aan de oostelijke zijde van de deuropening wijst op de aanwezigheid van een stevige deur. De muur tussen de deuren blijkt 33 cm dik. Fig. 1: De oorspronkelijke toegang tot de schuilkelder werd na de oorlog dichtgemaakt. De trap is nog intact. is een geel glazuur aangebracht. Fig. 2: Zicht op het ijzeren deurframe aan de binnenzijde van Ruimte 2. De vloer van Ruimte 3 is betegeld met vierkante betontegels (z = 15 cm) en in de zuidoostelijke hoek zit een afvoerput voor water. Op de muur tegen de zuidwestelijke hoek zijn negatieve sporen zichtbaar van een kast, mogelijk van een telefoon. De toegang tot de volgende ruimtes ligt in de noordelijke muur. Het deurgat is 185 cm hoog en 79 cm breed. Afgaand op de resten van het ijzeren frame was ook hier een stevige deur voorzien die opendraait in de richting van Ruimte 3. De muur tussen beide ruimtes is 25 cm dik. Ruimte 4: Zitruimte, toilet en douchekamer Dit is de eerste ingerichte ruimte. Ze is 4,95 m lang, ca. 3,49 m breed en 2,16 m hoog. De vloer van deze ruimte en alle volgende ruimtes is betegeld met bleke vierkante betontegels (z = 15 cm). De bijhorende plinten zijn ca. 11 cm hoog, 1,5 cm dik en zo n 20,5 cm lang. Aan de westelijke zijde zijn over een lengte van 4 m de resten van een zitbank vastgesteld. Ook in deze ruimte is een afvoerput voor water voorzien. Centraal door de ruimte loopt een verluchtingskanaal en de waterleiding en de elektriciteitsleiding lopen langs de zuidelijke muur en de oostelijke muur. In de noordoostelijke hoek was een toilet (Ruimte 5) voorzien. De toegang aan zuidelijke zijde was 82 cm breed en 199 cm hoog. De toiletpot zelf was verdwenen, maar de wateraanvoer en de waterafvoer en de bevestigingsbouten van de pot waren nog aanwezig. Dit toilet was binnen Ruimte 4 opgebouwd uit een soort snelbouwtegels met tandgroefsysteem. Deze vierkante tegels hebben een zijde van 17 cm en zijn 4 cm dik. Aan beide zijden Met hetzelfde type tegels is ook een douchekamer (Ruimte 6) in deze ruimte gebouwd, tegen de westelijke muur van Ruimte 4. Deze bestaat uit 3 ruimtes van elk ca. 90 cm lang en 110 cm breed. De douche bevindt zich in het midden en aan beide zijden is een vermoedelijke kleedkamer gebouwd. De zuidelijke kleedkamer wordt betreden vanuit Ruimte 4 via het oosten, terwijl de noordelijke kleedkamer kan worden betreden vanuit Ruimte 7. Beide kleedkamers geven natuurlijk uit in de douchekamer. De douchekamer heeft een douchebak van 72 cm bij 92 cm en met een diepte van ca. 20 cm. In het midden is de afvoer voorzien. De douchekop is verdwenen maar de resten van de waterleiding lopen over het plafond tot boven het midden van de douchebak. Er is in deze kamers ook een aparte verluchting voorzien. Ruimte 7 Deze ruimte is 3,46 m lang, 3,49 m breed en 2,16 m hoog. Vanuit Ruimte 4 geven twee openingen toegang tot Ruimte 7. Een via de badkamer (Ruimte 6) en een via Ruimte 4 zelf. De deuropeningen zijn respectievelijk 74 cm en 89 cm breed en de hoogte van beide bedraagt 196 cm. De muur tussen beide ruimtes is 22,5 cm dik. Er zijn geen deuren meer bewaard, maar de houtresten tonen wel aan dat er bij beide minstens deurlijsten waren voorzien. Centraal door de ruimte lopen het verluchtingskanaal en de waterleiding verder, terwijl de elektriciteitsleiding langs de oostelijke muur loopt. Tegen de westelijke muur werd nog een afvoer voor water aangetroffen en een reeks negatieve sporen. Mogelijk waren hier een wastafel en een spiegel gemonteerd.

12 22 Jaarverslag voor troepen. De aanwezigheid van Duitse troepen in het kleine Ursel is zeker niet verrassend gezien de aanwezigheid van een militair vliegveld (B-67 site) op het grondgebied van Ursel. Dit was een van de drie militaire hulpvliegvelden in het Meetjesland, aangelegd in 1939 door de Belgische Militaire Luchtvaart. Tijdens de bezetting is het gebruikt door de Duitse en Italiaanse luchtmacht (De Decker C. 2006), wat toch heel wat troepen in de buurt met zich meebracht. Bibliografie De Decker C., Vleugels boven het Meetjesland, en de oorlogsgeschiedenis van de vliegvelden Ursel, Maldegem en Aalter, Eeklo, Prospecties met ingreep in de bo- Fig. 3: Zicht op de restanten van de bank in Ruimte 3. Fig. 4: Zicht op de ingebouwde doucheruimte met kleedkamers. Ruimte 8 De laatste kamer is 4,98 m lang, 3,49 m breed en 2,15 m hoog. Er is een toegang via Ruimte 7 van 89 cm breed en 197 cm hoog. Deze toegang bevindt zich in de zuidelijke muur van Ruimte 8 aan de oostelijk kant. Bij de bouw van de kelder is trouwens voorzien dat de toegangen tot de verschillende ruimtes niet op 1 lijn liggen, maar geschrankt. Ook hier lopen het verluchtingskanaal en de waterleiding centraal en loopt de elektriciteitsleiding langs de oostelijke muur. Deze ruimte is voorzien van een nooduitgang (Ruimte 9) in de noordoostelijke hoek, die bereikt wordt via een lage opening van 1,66 m hoog. Deze smalle nooduitgang is 110 cm bij 78 cm en is 2,87 m hoog. In de westelijke muur is een trap met 11 metalen spurten bevestigd en bovenaan is een mangat afgesloten via een loodzwaar luik. Conclusie Deze schuilkelder is een vrij imposante constructie van meer dan 20 m lang. Hoe gepantserd het massief was blijft onbekend, maar er is wel een aanwijzing. De afstand tussen de bodem en het luik van de nooduitgang bedraagt 2,87 m, terwijl de gemiddelde hoogte van de schuilkelder 2,16 cm bedraagt. Een eenvoudige rekensom (71 cm) en rekening houdende met de dikte van de bestarting boven de bunker (gemiddeld 20 cm) doet ons vermoeden dat de dakdikte toch 50 cm kan bedragen. Het is geen schuilkelder opgetrokken voor (enkel) burgers. De zwaar verstevigde toegangen tot de kamers en de geschrankte toegangen tussen de ruimtes, bewijzen dat deze vanuit zuiver militair standpunt is opgetrokken. Daarnaast wijst ook het verhoogde comfort met apart toilet, douchekamer en elektriciteit, water, verluchting en mogelijk zelfs telefoon op een uitrusting voor een langer schuilverblijf dem Tijdens 2010 voerde de KLAD zelf 5 prospecties met ingreep in de bodem uit, terwijl er in de regio 6 prospecties met ingreep in de bodem werden uitgevoerd door externe bedrijven. Hierbij een overzicht Deinze Markt (Stani Vandecatsye & Karen Laisnez EEC vzw) Vorig jaar maakte het Deinse stadsbestuur de plannen omtrent de stadskernvernieuwing bekend, waarbij zowat het hele stadscentrum grondig wordt aangepakt. De stad hield daarbij al rekening met de factor archeologie en nam contact op met provinciaal archeoloog L. Bauters en met de KLAD. Samen werkten ze een gericht onderzoeksprogramma uit om de inhoud en intactheid van het gekend en ongekend archeologisch patrimonium van de Deinse Fig. 5: Grondplan van de schuilkelder met aanduiding van de 9 ruimtes.

13 24 Jaarverslag stadskern te valideren door middel van gerichte proefsleuven en kijkputten. Hierbij wordt in eerste instantie de aard en de omvang van het stedelijk bodemarchief op verschillende locaties binnen de stadskern in kaart gebracht. Er wordt nagegaan of de archeologisch waardevolle zones onder bedreiging staan door de geplande werken. Eerst wordt bekeken of deze resten via aanpassingen in situ bewaard kunnen worden. Indien dit onmogelijk is, wordt er een opgraving uitgevoerd. Daar de oudste stadsgeschiedenis nauwelijks gekend is, biedt de geplande stadskernvernieuwing ook een opportuniteit om deze geschiedenis verder te onderzoeken. Zo startte in de zomer van 2009 in het stadscentrum van Deinze een intensieve archeologische campagne. Eerst kwamen het Rheinbachplein en het plein aan de kerk aan de beurt. In 2010 werd een eerste fase van de Markt met proefputten onderzocht door de KLAD (zie Jaarverslag 2009). Op de Markt werden tijdens het najaar van proefputten van zes op zes meter aangelegd om een beter zicht te krijgen op de aard en de omvang van het bodemarchief tussen de kerk en de Ramstraat. Het onderzoek werd uitgevoerd door archeologen Stani Vandecatsye en Karen Laisnez van het Ename Expertisecentrum onder begeleiding van de Kale-Leie Archeologische Dienst en de Provinciale Archeoloog. Proefput 1 Ter hoogte van proefput 1 bleef het archeologisch bodemarchief niet zo goed bewaard. De middeleeuwse occupatielaag, de zgn. zwarte laag, beperkte zich hier tot een dunne lens die lokaal verstoord werd door recentere ingrepen. De beperkte hoeveelheid vondstmateriaal doet een datering tussen de 12e en de 13e eeuw vermoeden. Onder deze bewoningslaag tekenden zich in de moederbodem oudere sporen af. Het gaat om een aantal paalkuilen en greppels. De paalkuilen verraden de aanwezigheid van een houtbouw. De beperkte omvang van de proefput liet hieromtrent geen verdere interpretatie toe. In de vulling van deze structuren werd roodbeschilderd aardewerk aangetroffen waardoor we ze tussen de 10e en de 12e eeuw kunnen dateren. Proefput 2 In proefput 2 werd onder de bestrating een omvangrijk humeus pakket aangetroffen met aan het oppervlak dierlijk botmateriaal en aardewerk. In het grondvlak werden intacte houten paaltjes herkend. Na een systematische verdieping rond deze structuren bleek dat deze paaltjes deel uitmaakten van meerdere, opeenvolgende vlechtwerkbeschoeiingen. De stratigrafie wijst qua opbouw op de aanwezigheid van een poel met opeenvolgende indammingsfases. Over de omvang van de poel kunnen we vanwege de beperkte oppervlakte van de proefputten geen uitspraken doen. Kerkplein In de poel werd nederzettingsafval gedumpt. Zo kwamen bij het uitdiepen van de werkput naast aardewerk en bot ook aanzienlijke hoeveelheden bewerkt leer aan het licht. De leerresten omvatten voornamelijk gebruikte schoenzolen met reparatiesporen en bovenleer. Het aardewerk bestaat naast gebruiksaardewerk uit een beperkte hoeveelheid hoogversierde waar. Onder het dierlijk botmateriaal zien we een overwicht van runderen. Al het aangetroffen vondstmateriaal wijst op een datering in de 13e eeuw. In de moederbodem werden er in deze proefput ook oudere sporen ontdekt. Het gaat om greppels met een noord-zuid-oriëntatie, vergelijkbaar met de structuren aangetroffen in werkput 1. In deze Rheinbach plein Fig. 6: Situering van de verschillende opgravingszones (p. 25). google earth - google.com.

14 26 Jaarverslag Coupe op L10, 11, 13 1m Coupe op L10, 12, 13 Coupe op L6 L7 Locus 6: rond grijs spoor (paalkuil) Locus 7: langwerpig spoor, grijze vulling met ijzermigratie (greppel) Locus 8: langwerpig spoor, grijze vulling met met ijzermigratie (greppel) Locus 9: relatief homogeen beige spoor met mangaanspikkels. Locus 10: relatief homogeen grijs, rond spoor (paalkuil) Locus 12: relatief homogeen grijs, rond spoor (paalkuil) Locus 14: sleuf van een oude nutsleiding. In het oosten vulling met vnl.zand. In het westen zeer heterogene bruine bruingrijze vulling. Locus 15 & 16: heterogene grijsbruine sporen met houtskoolspikkels, (restanten van het bovenliggend pakket). BESCHRIJVING: Sporen in grondvlak (niveau moederbodem) greppels werd ook roodbeschilderd aardewerk aangetroffen. Proefput 3 In proefput 3 werd onder de bestrating ook een donkergrijs humeus pakket aangetroffen. Hier wordt deze context aan het oppervlak nog oversneden door recentere structuren (16e-17e eeuw). Het aardewerk uit de donkergrijze laag zelf is gelijkaardig aan de keramiek uit proefput 2 en we kunnen het in de 13e eeuw dateren. Onder de donkergrijze laag bevonden zich een aantal lenzen waarna er een donkerbruine, zeer humeuze laag dagzoomt. We konden vaststellen dat er sprake is van een aantal structuren die deze laag doorsnijden of vanuit deze laag doorlopen tot in de moederbodem. Het gaat om kuilen en mogelijk om een gracht. De diepere structuren konden niet verder onderzocht worden vanwege het vriesweer, de sneeuw en de daaropvolgende dauw waardoor de profielen inkalfden. Op het niveau van de moederbodem wordt in deze werkput een gelijkaardig beeld verwacht als in werkput 1 en 2 waarbij de oudste sporen zich in de moederbodem aftekenen. L11 8,16 L9 Fig. 8: Proefput 2, intekenen van de beschoeiing. Fig. 9: Lederen schoenzool met reparatiesporen. L13 8,17 L10 L8 Fig. 10: Hoogversierd aardewerk met gestileerd gezicht. L12 L15 8,19 8,12 L7 L6 8,16 L7 8,19 L14 8,23 8,21 L16 8,23 L14 8,23 8,31 5m Fig. 7: Vlaktekening van proefput 1.

15 28 Jaarverslag Fig. 11: Westprofiel van proefput 3 (links). Fig. 12: De zwarte laag in proefput 3 (onder) Deinze Stokstorm (Karl Cordemans VLM) Op de grens van de gemeenten Deinze en Kruishoutem ligt de glastuinbouwzone Stokstorm. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) kocht in 2002 de hoeve Stokstorm en 33 ha omliggende grond. In de loop van werd een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan opgemaakt om dit gebied te bestemmen voor duurzame glastuinbouw. Fig. 13: Situering van het projectgebied op de topografische kaart. Bron: Topografische kaart 1/50.000, raster NGI, Nationaal Geografisch Instituut. In het PRUP werd voorafgaand aan de werken een archeologisch proefsleuvenonderzoek opgelegd, eventueel aangevuld met booronderzoek in functie van de detectie van steentijdbewoning. Op basis van dit advies voerde de VLM tussen 1 maart 2010 en 22 maart 2010 een vooronderzoek met proefsleuven uit, aangevuld met kijkvensters. Op basis van de waargenomen bodemprofielen werden vervolgens zones voor aanvullend booronderzoek geselecteerd. Het beschrijven van de sporen in de sleuven en in de kijkvensters en van de bodemprofielen en het uitvoeren van de boringen duurden tot november Methodiek Het gebied werd onderzocht door middel van 163 lange, parallelle proefsleuven. De proefsleuven werden grosso modo per perceel in een andere oriëntatie aangelegd om het missen van lineaire sporen te voorkomen. De sleuven werden met platte bak uitgegraven tot op het archeologische niveau, variërend in diepte van 30 cm tot 1,2 m. De tussenafstand van as tot as bedraagt gemiddeld 14 m. In totaal werd zo ca m² of ca. 12,5% van het projectgebied archeologisch onderzocht. De sleuven werden doorlopend genummerd. Alle sporen werden gefotografeerd en digitaal opgemeten met RTK-GPS (Flepos, nauwkeurigheid 2 cm) door de Cel Werken van de VLM. Enkele sporen werden gecoupeerd ter waardering. Verspreid over het ganse terrein werden 6 grote en 10 kleine kijkvensters aangelegd. Aansluitend werd er nog een booronderzoek (goed voor 230 boringen) uitgevoerd met de 15 cm edelmanboor in een 5 x 5 m grid, waarbij de boormonsters nat werden uitgezeefd op 1 mm maaswijdte. Fysisch kader Stokstorm is gelegen in het interfluvium tussen Leie en Boven-Schelde De bodem binnen het projectgebied bestaat vnl. uit fluvio-periglaciaal zand en lemig zand. Het gebied heeft een hoogte van 10 à 12 m T.A.W. In het onderzoeksgebied vinden we verschillende bodemtypes terug. Het grootste deel is vrij nat (.d.) en heeft geen of weinig profielontwikkeling(..p en..c). Een kleine zone in het noordwesten bestaat uit een verbrokkelde podzol. Even ten oosten hiervan bevindt zich ook een vrij groot gebied waar er volgens de bodemkaart geen profielontwikkeling is, maar waar er in de proefsleuven moerasmergel werd aangetroffen in de ondergrond. Deze bevindt zich soms net onder de ploeglaag, maar in andere gevallen zit die op een diepte van wel 1,2 m. Uit de spreiding valt af te leiden dat er zich hier ooit een vrij grote waterpartij bevond (ca. 100 m diameter). Vermoedelijk dateert dit meertje uit het laatglaciaal (naar analogie met gelijkaardige, eerder onderzochte moerasmergels zoals o.a. in Sint-Gillis-Waas). In het zuidoosten vinden we dan weer een sterk afgeknotte zandrug met op beide flanken een goed bewaarde podzol.

16 30 Jaarverslag Fig. 14: Situering van het onderzoeksgebied op de bodemkaart. Bron: Digitale versie van Bodemkaart van Vlaanderen, IWT, Uigave 2001 (OC-GIS Vlaanderen). Resultaten In eerste instantie werden er niet veel sporen verwacht. Dit leek ook bevestigd te worden door de eerste 20 gegraven proefsleuven; ze leverden slechts enkele recente grachten en een markant spoor [fig. 15-1] op. Het is een ca. 2 m brede gracht, aan de noordzijde geflankeerd wordt door grote afgeronde, rechthoekige kuilen die doen denken aan een palissade. Deze gracht werd schuin aangesneden en kon in verschillende proefsleuven gevolgd worden. De gracht valt volgens de Popp-kaart samen met een oude perceelsgrens. De vulling is echter homogeen bruin-grijs en lijkt vrij recent te zijn. Er werd geen materiaal aangetroffen in de gecoupeerde sporen. Tijdens het verder onderzoek kwamen er tegen de verwachtingen in toch een groot aantal sporen aan het licht. Zo werden ca. 50 m ten noorden van de palissadegracht 3 parallelle grachtjes geobserveerd. Uit het profiel kon worden afgeleid dat deze grachten zeker verschillende eeuwen oud zijn (mogelijk zelfs Romeins of ouder). Er werden echter geen stavende artefacten aangetroffen. Om de interpretatie te vergemakkelijken, werd een kijkvenster aangelegd (fig 15 2). Daaruit blijkt dat de grachten abrupt stoppen. Er werden geen andere sporen aangetroffen in dit 500 m² grote kijkvenster. Een derde kijkvenster (fig. 15 3) lag ter hoogte van een grachtenstructuur op het meest noordwestelijk gelegen perceel. Deze gracht lijkt eveneens van een aanzienlijke ouderdom te zijn. De aanwezigheid van een smal dieper stuk (zgn. enkelbreker) laat vermoeden dat de gracht van Romeinse oorsprong is. Enkele kleinere grachten sluiten aan op deze gracht. Verder werden geen geassocieerde sporen aangetroffen. Het lijkt erop dat de aangetrof- Fig. 15 Overzichtsplan van de proefsleuven en kijkvensters

17 32 Jaarverslag Fig. 16: Overzichtsfoto van de pallisadegracht. fen grachten een afbakening vormen voor de nattere zone, waar ook moerasmergel aanwezig is. Op het meest noordelijke perceel trof men zeer veel onduidelijke sporen in de proefsleuven aan. Om ze beter te kunnen duiden, werd hier een groot kijkvenster (fig. 15 4) van ca m² aangelegd. Geen van de sporen bevatte archeologica en ze vertoonden alle een gelijkaardige vulling met houtskoolfragmenten. Mogelijk kunnen deze kuilen geïnterpreteerd worden als sporen van de laatmiddeleeuwse ontginning. Het lijkt erop dat struiken en boompjes werden uitgestoken en vervolgens werden afgebrand om de bodemvruchtbaarheid te verhogen. Verder werd een kijkvenster (fig.15 5) aangelegd ter hoogte van de brede perceelsgracht die diagonaal over het grootste perceel loopt en een scherpe hoek maakt. Daaruit blijkt dat deze ca. 10 m brede gracht in een latere fase is opgevuld met puin en wit zand. Deze gracht is herkenbaar op de Atlas der Buurtwegen en houdt vermoedelijk verband met de ontginningsfase van dit gebied. Om de interpretatie van een schijnbare configuratie van paalkuilen mogelijk te maken, werd een kijkvenster (fig. 15 6) aangelegd aan het zuidelijke kant van het meest oostelijke perceel. In het kijkvenster konden verschillende sporen geobserveerd worden, maar daaruit kon geen duidelijke configuratie afgeleid worden. Aangezien geen archeologica aangetroffen werd, is de datering niet mogelijk. De sporen zijn vermoedelijk laatmiddeleeuws. Fig. 17: Profiel van de gracht met enkelbreker, kijkvenster 3. Op de zandrug op het meest zuidelijk gelegen perceel tenslotte (fig. 15 7) werden in de proefsleuven haardkuilen aangetroffen. Daarom werd tussen elke sleuf een klein kijkvenster (ca. 25 m²) aangelegd met het oog op de detectie van andere bodemsporen uit de steentijd. In totaal werden er 10 dergelijke kleine kijkvensters aangelegd, echter zonder resultaat. In een aantal kijkvensters waren wel een aantal recentere, vuile sporen te zien. Bij prospectie van het afgegraven zand kon steeds vuursteen materiaal gerecupereerd worden. Op dit hoogst gelegen (zuidoostelijke) perceel langs de Karreweg werden in de proefsleuven verschillende bodemsporen waargenomen op de aanwezige afgeknotte zandrug. Deze sporen bevatten geen archeologica en kunnen momenteel moeilijk geïnterpreteerd worden. Waarschijnlijk zal er nog een vervolgonderzoek uitgevoerd worden om deze sporen te duiden. In dezelfde zone werden op beide uiteinden van de afgeknotte zandrug ook 2 haardkuilen en verschillende silexfragmenten aangetroffen. In samenspraak met de vakgroep Archeologie (UGent) werd hierop beslist in eerste instantie de oostelijke flank met de goedbewaarde podzol af te boren met de 15 cm edelmanboor in een 5 x 5 m grid. Er werden 121 boormonsters genomen tot in de C-horizont. Alle boormonsters werden getransporteerd naar De Sterre en daar nat uitgezeefd op een maaswijdte van 1mm. Na droging werd het zeefresidu nauwkeurig onderzocht op silex, houtskool, bot, hazelnoot De geselecteerde vondsten werden bestudeerd door Dr. Joris

18 34 Jaarverslag Fig. 19: Kijkvenster met enkele vuile sporen. Sergant van de Vakgroep Archeologie (UGent). Dit leverde in totaal 6 positieve boringen op met tenminste 1 artefact en 11 potentieel positieve boringen. Omdat het in bijna alle gevallen om kleine silexfragmenten (chips) gaat, is het soms moeilijk om met absolute zekerheid te stellen dat het om artefacten gaat. In 1 boring werden er 3 artefacten en een verbrand hazelnootfragment aangetroffen. Op basis van deze informatie werd beslist, ook de westelijke flank van de zandrug af te boren volgens dezelfde methodiek. Zo werden er nog 112 bijkomende boringen uitgevoerd. Ook hier waren 10 boormonsters positief en 4 boormonsters vermoedelijk positief. In totaal geeft dit dus 16 boringen die met zekerheid op zijn minst een archeologisch artefact bevatten (fig. 21) Fig. 18: Overlay van de sporen van de ontginningsgracht met de Atlas der Buurtwegen. gisoost.be Conclusie Het archeologisch vooronderzoek van dit gebied met een laag ingeschatte archeologische potentie leverde heel wat sporen op. Meest opvallende is de steentijdbewoning op de afgeknotte zandrug met een goed bewaard podzolprofiel op de flanken. Dit zal nog verder onderzocht worden in Verder leverde het onderzoek ook interessante gegevens op over de ontginning van dit vroeger marginale gebied. Een groot aantal diffuse (postmiddeleeuwse?) sporen wachten nog op interpretatie in een vervolgonderzoek. Ten slotte leverde het onderzoek een unieke kijk op de bodem. Opvallendst is de aanwezigheid van een verland meertje, wat blijkt uit de aangesneden moerasmergel.

19 36 Jaarverslag Fig. 21: Resultaten van het booronderzoek. Fig. 20: De meest zuidelijk gelegen haardkuil (diameter 1,4 m) Deinze Tolpoortstraat (KLAD) Het project aan in de Tolpoortstraat 30 en 32 te Deinze omvat de sloop van het voormalige postgebouw met uitzondering van de historische toren en het huis aan de straatkant in combinatie met de nieuwbouw van een winkelpand. Deze terreinen zijn kadastraal gekend als Deinze, Afd. 1, sectie B, 270 M en L. Uit historische en iconografische bronnen, zoals de kaart van J. Van Maldeghem uit 1786, was echter bekend dat hier het voormalige markizaat van Deinze had gestaan. Anno 2010 is van dit oorspronkelijke gebouw enkel nog de toren aan de straatkant bewaard. De KLAD had dan ook geadviseerd om in de tijdsspanne tussen de sloop van het opstaande gebouw en de bouw van het nieuwe winkelpand een mogelijkheid tot archeologisch vooronderzoek te voorzien. Oorspronkelijk zouden 2 proefsleuven over de lengte van het perceel aangelegd worden. Methodologie Het was oorspronkelijke de bedoeling het terrein d.m.v. 2 proefsleuven te inventariseren. Bij aankomst op het perceel werd het echter duidelijk dat dit niet mogelijk zou zijn, omdat de oude muurresten zichtbaar waren. Daarom werd afgezien om te werken met 2 parallelle proefsleuven. In de zuidoostelijke hoek, en bij notie van de aanwezigheid van archeologi- sche sporen, werd zoveel mogelijk manueel vrijgemaakt om inzicht in de oppervlakte en het grondplan van het gebouw (of de gebouwen) te krijgen en om tevens zoveel mogelijk de dieptes van de aanwezige niveaus te bepalen. Daarvoor werden een aantal vrijwilligers opgeroepen van de naburige site aan het kerkplein. Waar geen notie van archeologische sporen was, werden proefsleuven aangelegd. Evaluatie Een proefsleuf werd systematisch parallel met de noordelijke gevel aangelegd (Sleuf I), van oost naar west. Daar de geplande bouwmethode slechts een verstoring van 60 cm

20 38 Jaarverslag Fig. 22: Op de kaart van J. Van Maldeghem staat het Markizaat duidelijk aangegeven. De rechtertoren bestaat nog. Bij het onderzoek kwamen het hoofdgebouw en een deel van het smaller bijgebouw aan het licht. Fig. 23: De ligging van het postgebouw op de luchtfotografische opname. gisoost.be (rechtsboven). Fig. 24: De kleine schuilkelder werd aangetroffen in sleuf I (rechtsonder). voorziet, werd niet dieper gegraven dan 80 cm. Bij de eerste 10 m van Sleuf I werden enkel puinlagen aangetroffen. Daarna werden de regenputten en een reeks leidingen van het oude postgebouw gevonden. Op ca. 20 m van de oostelijke gevel - en in de oorspronkelijke binnenkoer van het gebouw - werd een betonnen constructie aangetroffen. Na de uitbreiding van de sleuf bleek het om een schuilkelder te gaan, die vermoedelijk in Wereldoorlog II te situeren is. De kelder is

21 40 Jaarverslag voorzien van een toegang met trap, een luchtkoker aan de westelijke kant en meet ca. 7 m bij 3 m. Omdat de kelder nog vol water stond, kon deze niet worden betreden. De rest van de sleuf langs de noordelijke gevel leverde geen verdere resultaten op. De zuidoostelijke zijde van het perceel werd met de hulp van 4 vrijwilligers en van de kraanman, grotendeels manueel vrijgemaakt. Dit bood inzicht op een deel van het markizaat. Op basis van het plan van J. Van Maldeghem gaat om een groot gebouw (I) en een kleiner bijgebouw (II). Het grootste gebouw (I) meet ca. 25 m bij 6 m. Het baksteenformaat bedraagt 25 x 11 x 5 cm, wat overeen lijkt te komen met het baksteenformaat in de opstaande toren. Opvallend is dat de weggebroken muren nog steeds duidelijk zichtbaar zijn in nog bestaande scheidingsmuur, of dus de zuidelijke gevel van het oorspronkelijke gebouw. Vermoed wordt dat ook een deel van het pleisterwerk (blauw en roze op de foto s) op deze muur origineel is, of dat daaronder nog originele lagen aanwezig zijn. In het oostelijk gedeelte van dit gebouw werd een kelder gevonden waarvan het diepste vloerniveau op ca. 70 cm onder het huidige loopvlak zit. Daarna volgt een ruimte met een haard. Deze zit slechts enkele cm onder het oorspronkelijke vloerniveau van de post. De vloer van de kamer met deze haard zit ca. 10 cm dieper. Meer naar het midden van het gebouw lijkt de ruimte opgedeeld in tenminste twee kamers. Dit is niet helemaal duidelijk omdat er recentere vloeren en muren overheen zijn gebouwd. Het is dus niet uit te sluiten dat er zich hieronder nog kelders of andere diepere structuren bevinden. Wel is duidelijk de grootste kamer binnen deze structuur zich in het westen bevindt. Hier werd een tweede haard aangetroffen. Ook de grijze tegelvloer is nog deels bewaard. Van gebouw II is momenteel minder vrijgelegd. Toch zijn de vloer en een deel van het fundament zichtbaar. Dit gebouw was merkelijk smaller en liep oorspronkelijk tot aan de toren. Het is echter niet volledig bewaard. Uit het vooronderzoek is ook gebleken dat het postgebouw in meerdere fasen is opgetrokken. Er zitten onder meer recentere muren uit betonsteen in, typisch voor de jaren 50 van de vorige eeuw. De andere muren zijn opgetrokken in bakstenen van 19 x 8 x 5 cm. De vloeren bestaan uit vierkante tegels, maar ze zijn vaak overgoten met cement. Het is echter momenteel onbekend wat er resideerde in de gebouwen vooraleer het door de Post werd gebruikt. Wel is het duidelijk dat het baksteenformaat van de oudste muren overeenkomt met dat van het opstaande gebouw langs de Tolpoortstraat. Over de rest van het terrein werd nog een korte proefsleuf aangelegd, maar hier werden geen archeologische sporen aangetroffen. Besluit Het vooronderzoek op de percelen van het voormalige Postgebouw in de Tolpoortstraat 30 en 32 te Deinze legden heel wat fundamenten en vloeren vrij. De oudste daarvan zijn toe te schrijven aan het voormalige Markizaat, en gaan mee met de toren aan de Tolpoortstraat. De andere muurresten zijn afkomstig van het postgebouw en een voorganger ervan. Daarnaast is op het terrein ook nog een schuilkelder aangetroffen Fig. 25: Overzichtsfoto van de muurresten van het grootste gebouw van het markizaat. De contouren zijn afgebakend door jalons. Achteraan de foto zijn de resten van de haard duidelijk zichtbaar (zwart). Daarachter ligt de dieptste kelder. De KLAD adviseerde een verder onderzoek op de aangetroffen resten van het Markizaat, in combinatie met een muurwerkstudie van de zuidelijke gevel, de toren en het opstaande gebouw. De bunker dient verder ingemeten en bestudeerd te worden. Na overleg bleek de bouwheer te opteren voor een bewaring in situ. Daarvoor zou wel de volledige constructiemethode aangepast moeten worden. De KLAD wacht de nieuwe plannen af en zal met de bouwheer rond de bewaring in situ afspraken maken, want er moeten garanties zijn dat dit ook daadwerkelijk gebeurt en dat de site ook beschermd is en blijft. Het impliceert goede afspraken met de bouwheren, de aannemers en eventuele andere betrokkenen bij het project en een controle tijdens de werken. Op basis van dit dossier wil de KLAD een protocol bewaring van site in situ uitwerken, met een afsprakennota en/of contract tussen de verschillende partijen en een controlesysteem tijdens de cruciale fase van de werkzaamheden Evergem De Nest (Pieter Laloo GATE bvba) Van 12 februari tot en met 12 maart 2010 greep te Evergem-Nest een archeologisch proefsleuvenonderzoek plaats over een gebied van in totaal ca. 50 ha groot. Op het terrein werd een nieuwe industriezone aangelegd door Ghent Industrial Investment nv (G2I). Het gebied strekt zich uit van de Doornzeelsestraat tot aan de Langerbruggekaai. Door de aanwezigheid van wegenissen en van ondergrondse en bovengrondse nutsleidingen kon slechts 35 ha van de totale oppervlakte worden onderzocht aan de hand van proefsleu-