Fruitsap. > Handel, uit respect. foto: Tineke D haese

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Fruitsap. www.oww.be. > Handel, uit respect. foto: Tineke D haese"

Transcriptie

1 Fruitsap foto: Tineke D haese Handel, uit respect.

2 Chinaas Brazilië is wereldkampioen sinaasappels, maar de reus van Latijns-Amerika is niet de bakermat van de sinaasappel. Van origine komen de citrusvruchten uit de Chinese vlakten tussen de uitlopers van de Himalaya en de bergketens van Oost-China. De Arabieren introduceerden de vrucht in India, het Midden-Oosten en Afrika. Vandaaruit veroverde ze vanaf de vijftiende eeuw Europa. De Portugezen brachten begin zestiende eeuw de eerste sinaasappels naar hun Zuid-Amerikaanse kolonie Brazilië, alwaar zich in de loop der eeuwen lokale rassen ontwikkelden. De sinaasappel dankt zijn naam aan zijn plaats van herkomst. De oorspronkelijk Franse naam pomme de Sine komt vanaf het eind van de zeventiende eeuw in het Nederlands voor, onder andere als appel Chinaas, Appel-Sina en applecien. Vrijwel gelijktijdig verschijnen ook de eerste metathesisvormen chinas-appel, sinaasappel en sienappel. Uiteindelijk werd de officiële naam sinaasappel en de volksnaam appelsien. In het laatste kwart van de vorige eeuw verdubbelde het verbruik van sinaasappelsap in België. De laatste jaren stagneert het verbruik door de toenemende concurrentie van hippere frisdrankproducten. Toch drinkt de Belg nog altijd bijna tien liter sinaasappelsap per jaar. foto: Jürgen Kleinke Wereldkampioen Brazilië Elk jaar produceert de wereld meer dan 50 miljoen ton sinaasappelen. Geen land produceert meer appeltjes van oranje dan Brazilië: 15 miljoen ton in Een goede tweede zijn de Verenigde Staten (Florida) met 11 miljoen ton. De regio van de Middellandse Zee is goed voor zo n 10 miljoen ton. De Brazilianen zetten een groot deel van hun oogst om in concentraat. Daardoor is het land, met bijna de helft van de wereldproductie, ook wereldkampioen sapconcentraat. In Europa is zowat 95 procent van het sinaasappelsap van Braziliaanse oorsprong. Ter informatie: tien kilo verse vruchten geven ongeveer één kilo concentraat. Tien keer naar de maan In 1995 werden in Brazilië 107 miljard sinaasappels geplukt. Leg ze achter elkaar en je hebt een lint waarmee je tien keer heen en terug naar de maan slingert. Oranje Laranja betekent in het Portugees zowel sinaasappel als oranje. We gaan de laranja s uitpersen, zeggen de Brazilianen als ze tegen de oranje Hollanders gaan voetballen. 2 3

3 Jarenlang houdbaar Omdat het sap werd verwarmd, is het concentraat gepasteuriseerd. Daardoor zijn de flessen sap ongeopend jarenlang houdbaar. foto: Jürgen Kleinke Hoe wordt ons fruitsap gemaakt? De boeren (of hun coöperatie) brengen de vruchten met tractoren en vrachtwagens naar de fabriek. Daar wordt het fruit gecontroleerd, gewogen en in grote silo s opgeslagen. Tijdens de oogst zitten de silo s altijd vol en draait de fabriek 24 uur per dag. Het gewassen fruit komt terecht op schuddende tafels. Kleine sinaasappelen vallen door kleine gaten, grote door grote. Het persen verloopt bliksemsnel: pers klapt open, sinaasappel rolt erin, pers klapt dicht en perst het sap uit de sinaasappel, pers klapt weer open en duwt de schil eruit. Eén cyclus duurt één seconde. In een fabriek met 50 persen betekent dat 50 sinaasappelen per seconde. Of 4,32 miljoen per dag. In grote verticale installaties wordt het uitgeperste sap verwarmd tot al het water in het sap verdampt is. Wat overblijft is een kleverige stroop: het citrusconcentraat. De stroop wordt afgevuld in vaten van 250 kg en ingevroren tot 18ºC. De vaten worden geëxporteerd in diepvriescontainers of koelschepen. Aan de andere kant van de oceaan (onze kant) wordt het concentraat ontdooid, aangelengd met water precies zoveel als er aan onttrokken werd en afgevuld of gebotteld. Enkele grote importeurs en bottelaars domineren de markt. Ze hebben de mogelijkheid grote hoeveelheden concentraat te bewaren in enorme koelruimtes. Kringloop Uit de schillen wordt een olieachtig vocht geperst. Na filtering en concentratie wordt het gebruikt in cosmetica en als smaakmaker in ijs, pudding en zuivel. Wat daarna nog overblijft aan pulp en schil, wordt verwerkt tot veevoer en mest. Boeren leveren aan de ene kant van de fabriek hun fruit af en laden aan de andere kant hun wagen vol met mest en veevoer. Sapconcentraat Waarom al die moeite om eerst in Brazilië of Cuba het water aan het sap te onttrekken en het er daarna in België weer bij te doen? Ten eerste voorkom je dat je grotendeels water over de oceaan transporteert. Ongeveer 80 procent van het sap bestaat immers uit water. Omdat transport in diepgekoelde schepen verschrikkelijk duur is, spaar je dus veel geld uit. Ten tweede is het logistiek gemakkelijker om concentraat te hanteren dan sap. Neem zelf de proef op de som en laat het sap van uitgeperste sinaasappelen een dag staan: je zult merken dat de smaak enorm achteruit is gegaan. Concentraat bederft veel minder snel. Zijn nectars ook vruchtensappen? Twee op de drie vruchtensappen op de Belgische markt zijn gemaakt van sinaasappelen. Daarna volgen appelsap, multifruit en pompelmoes. Vruchtennectars worden eveneens van concentraat gemaakt. Voor het afvullen wordt echter (veel) meer water toegevoegd dan oorspronkelijk aan het sap onttrokken werd. Bovendien wordt suiker of zoetstof toegevoegd. foto: Transfair 4 5

4 Sinaasappelorkaan Citrusteelt in Brazilië: plukkersleed De orkaan Katarina kennen we vooral van de enorme ravage die hij op 28 augustus 2005 in de Amerikaanse stad New Orleans heeft aangericht. Maar weet je dat Katarina ook voor een ommezwaai in de markt van sinaasappelconcentraat heeft gezorgd? In Florida zorgde de orkaan voor een zodanige verzwakking van de citrusaanplantingen dat zeer veel plantages door citruskanker werden aangetast. De schadelijke virusziekte, die wel controleerbaar maar niet uitroeibaar is, leidde tot een productiedaling van 40 procent in de VS. Maar de een zijn dood is de ander zijn brood: Braziliaanse sapbedrijven waren er als de kippen bij om het gat in de Amerikaanse markt op te vullen. Hun stocks, onder andere in Gent, de tweede saphaven van de wereld, smolten als sneeuw voor de zon. De wereldmarktprijs verdubbelde in geen tijd.ook de Cubaanse sinaasappelproductie stortte in 2005 in elkaar als gevolg van verschillende opeenvolgende stormen. De gevolgen voor de wereldmarkt waren beperkt, maar Oxfam-Wereldwinkels zal de komende jaren minder sap uit Cuba kunnen aankopen.? Hoe gezond is fruitsap? Het sap uit de vrucht, plus de vezels die bij het uitpersen in het sap achterblijven, worden gedronken als fruit- of vruchtensap. Niet alleen de heerlijke smaak, maar ook de voedingswaarde is aantrekkelijk. In 0,1 liter fruitsap gaat gemiddeld een kwart tot een halve kilo vers fruit. Er zitten doorgaans dubbel zoveel vitaminen en mineralen in het sap dan in het verse product: vitamine C, vitaminen uit de B-groep, enkele mineralen en voedingsvezel. Alle vruchtensappen zijn caloriearm, vetarm en zuiver plantaardig. De citrusteelt in Brazilië is zeer sterk geconcentreerd in de staat Saõ Paulo, het economische centrum van het land. De deelstaat is goed voor 95 procent van de Braziliaanse citrusexport. Eén op de honderd citrusbedrijven in Saõ Paulo is groter dan duizend hectare. De meeste boeren zitten er via contractteelt vast aan een van de vier grote verwerkers. De citrusplantages stellen heel veel landarbeiders tewerk, vooral in de oogstperiodes. Dikwijls werken de arbeiders zonder degelijk contract en zonder enige vorm van sociale zekerheid. Lage lonen en een gebrek aan respect voor het milieu zijn er schering en inslag. Ook de boeren die leveren aan Oxfam-Wereldwinkels werken met landarbeiders, maar dan wel enkel met plukkers van geregistreerde groepen. Ze zijn beschermd door een collectieve arbeidsovereenkomst die de producenten en de plukkersvakbond hebben gesloten. Daardoor genieten ze van alle sociale rechten die de Braziliaanse grondwet voorziet, zoals een dertiende maand en een wekelijkse rustdag. En ook als het regent en er niet gewerkt kan worden, worden de plukkers betaald. 4 C s zorgen voor verwerking Meer dan 80 procent van de productie van sapconcentraat in Brazilië zit in de handen van slechts vier grote ondernemingen: Cutrale, Citrosuco, Citorvita en Dreyfus- Coinbra. Deze 4 C s bepalen niet alleen de prijzen en de regels op de wereldmarkt van citrusconcentraat, maar hebben ook de handelsketen grotendeels in handen: productie, verwerking, export, transport en opslag. 6 7 foto: Coagrosol

5 Eerlijk Brazilië sap uit Coagrosol Coagrosol is een organisatie in Itápolis, Capital Mundial da Laranja, de wereldhoofdstad van de sinaasappel, 350 km ten noorden van de stad Saõ Paulo. De 40 miljoen inwoners van de gelijknamige deelstaat staan in voor een derde van de economische activiteit van het land. Maar de rijkdom in Brazilië is erg ongelijk verdeeld. En de landbouwproductie is er weinig duurzaam, met in hoofdzaak grootschalige plantages van monocultuur. Op deze twee zaken tracht Coagrosol, een coöperatie met een 100-tal leden, in te spelen. Coagrosol is een groep van kleine en middelgrote bedrijven die zich onafhankelijk willen opstellen en een parallelle handelsketen met de eerlijke handel willen opbouwen. Met behulp van de eerlijke handel zet Coagrosol de boeren aan tot diversificatie en biologische teeltmethodes, enerzijds als antwoord op de lage prijzen van de voorbije jaren, anderzijds uit milieuoverwegingen. Door een stuk van de productie aan de eerlijke handel te verkopen, waren de boeren van Coagrosol verzekerd van een minimumprijs voor hun producten en konden ze investeringen foto: Coagrosol doen die anders niet mogelijk zouden geweest zijn. Lange tijd immers was de minimumprijs van de eerlijke handel hoger dan de prijs op de wereldmarkt. Nu de prijzen op de wereldmarkt flink gestegen zijn (zie Sinaasappelorkaan ), betaalt de eerlijke handel natuurlijk de wereldmarktprijs. Een groot deel van de fairtradepremie investeert Coagrosol in structurele projecten, onder andere voor jongeren. Op die manier hoopt ze het gesloten systeem te kunnen doorbreken, waarbij kinderen van landarbeiders vrijwel zeker ook landarbeider worden. Ze koopt bijvoorbeeld computers aan, zodat kinderen een informaticaopleiding kunnen volgen. Met een ander deel van de fairtradepremie koopt de organisatie toestellen aan waarmee een voedzame en vitaminerijke pap voor jonge kinderen kan bereid worden. Cealnor Cealnor is actief in de omgeving van Rio Real, een klein stadje in een achtergestelde regio met weinig sociale voorzieningen en veel armoede in de staat Bahia. Er zijn zowel kleine boerderijen die vooral op zelfvoorziening gericht zijn als kleinschalige plantages die exportgewassen zoals sinaasappelen en kokosnoten verbouwen. Cealnor groepeert 16 associaties in vijf verschillende dorpen. In totaal bereikt de organisatie een duizendtal boeren, voor wie de sinaasappelteelt een belangrijke activiteit is. Cealnor koopt de sinaasappelen van zijn leden aan en probeert ze een betere prijs dan de gewone markt te betalen. Een goede zaak voor de boeren: de meeste hebben moeite om hun bedrijf leefbaar te houden, maar ze hebben te weinig kapitaal om de oude aanplantingen te vernieuwen of om ziektes en onkruid te behandelen. De aankoop en de vermarkting van sinaasappelen is de kerntaak van Cealnor. Maar de organisatie heeft nog andere doelstellingen: opleidingen geven, zorgen voor inspraak op lokaal politiek niveau en biologische productie promoten. Een technicus van Cealnor begeleidt de boeren die willen overstappen op biologische productie. foto: Jürgen Kleinke 8 9

6 Cuba Eerlijk sap uit Cuba is een belangrijke leverancier van fruitsapconcentraat aan Oxfam-Wereldwinkels. Pompelmoesconcentraat komt zelfs integraal van het Caribische eiland. Sinds het begin van de jaren 1990 doet Cuba pogingen om de export te diversifiëren. Om die reden heeft het land fors in de citrussector geïnvesteerd. Daardoor is de kwaliteit van de productie en de verwerking erop vooruitgegaan. Oxfam-Wereldwinkels koopt het sapconcentraat via ANAP, de nationale vereniging van kleine boeren. ANAP behartigt de belangen van de kleine boeren; ze adviseert bijvoorbeeld de overheid over de landbouwprijzen die jaarlijks worden vastgelegd. ANAP beheert ook de fairtradepremie. Die besteedt ze vooral aan vormingsinitiatieven. De sinaasappelen en de pompelmoezen worden gekweekt door een paar coöperaties in het citrusgebied van de provincie Ciego de Avila. Twee zijn genoemd naar José Martí, de negentiendeeeuwse vader des vaderlands van de Cubanen. In sommige coöperaties is het land collectief eigendom en gebeurt al het werk collectief. Andere zijn diensten- en kredietcoöperaties van individuele boeren die hun eigen grond bewerken. Het concentraat wordt geproduceerd in een bedrijf in Ceballos. foto: Tineke D haese Eerlijk sap uit Kerala Nadukkara Agro Processing Company Ltd (NAPCL) is actief in de deelstaat Kerala in het zuiden van India. Kerala is een bijzondere staat. Sinds de jaren vijftig vaart de deelstaatregering er een democratisch-socialistische koers. Ze investeerde veel geld in onderwijs en gezondheidszorg. De vakbonden kregen er de kans zich sterk te ontwikkelen. De familiale landbouw werd er minder verwaarloosd dan elders. Het minimumloon in Kerala bedraagt het dubbele van elders in India. De gemiddelde levensstandaard is er relatief hoog. Maar nu India zich inschakelt in de globale wereldeconomie, investeert haast niemand in deze dure staat. Daardoor boert Kerala economisch achteruit en staat het staatssysteem hard onder druk. Deze context maakt het grote belang duidelijk van onze aankopen bij NAPCL, een producentencoöperatie met een eigen fabriekje. Enkele jaren geleden hebben de Europese Unie en de staat Kerala geïnvesteerd in de bouw van een concentraatfabriek. De aandelen werden voor een prijsje verkocht aan geïnteresseerde boeren. Op die manier beheren momenteel 300 kleine producenten deze moderne fabriek

7 Tropicalsap Sinaasappelsap Producenten Verschillende coöperaties (Cuba) Cealnor (Brazilië) Coagrosol (Brazilië) Puur en ongezoet, uit geconcentreerd sap van sinaasappels. Pompelmoessap Producent Verschillende coöperaties (Cuba) Puur en ongezoet, uit geconcentreerd sap van pompelmoezen. Producenten Verschillende coöperaties (Cuba): sinaasappel en mango. Cealnor (Brazilië): passievrucht. Coagrosol (Brazilië): passievrucht. NAPCL (India) : ananas. Samenstelling Sinaasappel uit Cuba (41%). Natuurlijk vers geperst appelsap uit België (Limburg) (24%). Ananas uit India (14%). Mango uit Cuba (11%). Passievrucht uit Brazilië (9%). Rodebietensap van Europese oorsprong (1%). Puur en ongezoet multivruchtensap; een gezonde combinatie van sinaasappel, mango, passievrucht, ananas, rode biet en appel. Voor al onze sappen geldt 12 Met Max Havelaarkeurmerk Zonder toegevoegde suikers, smaakstoffen en kunstmatige kleurstoffen. In hergebruikfles Afgevuld door Konings in Zonhoven (België) foto: Coagrosol

8 Worldshake Producenten Verschillende coöperaties (Cuba): pompelmoes- en sinaasappelconcentraat. Cealnor (Brazilië): pompelmoes- en sinaasappelconcentraat. Coagrosol (Brazilië): pompelmoes- en sinaasappelconcentraat. Urocal (Ecuador): bananenpuree. Samenstelling Natuurlijk vers geperst appelsap uit België (Limburg) (47%). Sinaasappel uit Cuba of Brazilië (40%). Pompelmoes uit Cuba of Brazilië (10%). Bananenpuree uit Ecuador (2%). Rodebietensap van Europese oorsprong (1%). Een originele en lekkere combinatie van pompelmoes, sinaasappel, banaan en rode biet. Natuurlijk vers geperst appelsap vervolledigt dit pure, ongezoete multivruchtensap. Bio Exotica Producent Coagrosol (Brazilië) Bio Exotica met biogarantielabel Samenstelling Sinaasappelconcentraat (75,8%). Puree van guave (14,5%). Puree van mango (8,7%). Puur limoensap (1%). Bio Exotica is een verfrissende mix van sinaasappel, guave, mango en limoen; de juiste balans tussen zoet en zuur. We kopen alle ingrediënten voor het sap bij producent Coagrosol in Brazilië. Alle ingrediënten zijn van biologische herkomst. Bio Exotica is een 100 procent biologisch sap. Met Biogarantielabel! foto: Coagrosol foto: Hilde van Bever

9 oww-ed % kringlooppapier - foto: Yel Verantw. uitgever: Leen Laenens, Ververijstraat 17, B-9000 Gent. Niet op de openbare weg gooien aub.

Chocomelk. van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! www.oww.be. Handel, uit respect.

Chocomelk. van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! www.oww.be. Handel, uit respect. Chocomelk van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! > Handel, uit respect. We slaan de brug tussen boeren uit Noord & Zuid! www.oww.be > Kiezen Kiezen voor nóg meer duurzaamheid Oxfam

Nadere informatie

Thema In de Kijker april / mei / juni 2012 Sinaas uit Brazilië. Document voor de begeleid(st)er van de quiz

Thema In de Kijker april / mei / juni 2012 Sinaas uit Brazilië. Document voor de begeleid(st)er van de quiz Thema In de Kijker april / mei / juni 2012 Sinaas uit Brazilië Document voor de begeleid(st)er van de quiz Methodiek: quiz Doelgroep: wereldwinkeliers Ideaal voor op de medewerkersvergadering Aantal deelnemers:

Nadere informatie

Gesjoemel in het koelvak

Gesjoemel in het koelvak Tekst 1 Lees eerst de vragen in het boekje Examen VMBO-KB. Zoek daarna de antwoorden op in de hierna volgende tekst. Je hoeft de tekst dus niet eerst door te lezen. Let op: deze tekst bestaat uit vijf

Nadere informatie

PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA

PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA 0 Lesschema 1 WAT IS PLANTAGELANDBOUW? 1.1 Bestudeer de afbeeldingen en satellietbeelden van plantages 1.2 Input, proces en output 2 WAAR DOET MEN AAN PLANTAGELANDBOUW?

Nadere informatie

Paradoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit

Paradoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit DAAR PLUKKEN DE BOEREN DE VRUCHTEN VAN HET SUCCES VAN GRUPO HUALTACO Groenten en fruit zijn niet alleen gezond voor ons lichaam, maar ook voor de wereldeconomie. De groente- en fruitsector is een van de

Nadere informatie

Stroop voor iedereen, in elke smaak

Stroop voor iedereen, in elke smaak Stroop voor iedereen, in elke smaak Er was eens... Een fruithandelaar, Jean Canisius genaamd. Hij kwam op het idee om het overtollige fruit (valfruit, fruit dat van de bomen valt) te verwerken tot stroop.

Nadere informatie

RECEPTFICHE 32 VERS FRUIT VOOR SENIOREN EN VOOR JONGEREN

RECEPTFICHE 32 VERS FRUIT VOOR SENIOREN EN VOOR JONGEREN RECEPTFICHE 32 1 Onderwerp: SMOOTHIE Materiaal: mengkom weegschaal blender Afbeelding: Te onthouden: KEUKENTERM VERS FRUIT VOOR SENIOREN EN VOOR JONGEREN Oudere mensen krijgen vaak problemen om verse stukken

Nadere informatie

Beste juffen en meesters,

Beste juffen en meesters, Beste juffen en meesters, In week 11 ontvangen jullie appels (Elstar), navelsinaasappels en waspenen. Ieder kind krijgt één appel, een sinaasappel wordt door twee kinderen gedeeld en een zak waspenen mag

Nadere informatie

ONTDEK HOE BRAZILIAANSE BOEREN

ONTDEK HOE BRAZILIAANSE BOEREN ONTDEK HOE BRAZILIAANSE BOEREN Waar jij niet aan denkt bij je glaasje sap bij je ontbijt De voorbije decennia gaven de regels van het handelsspel macht aan slechts enkele sapbedrijven. Het werd big business,

Nadere informatie

De sinaasappelboom of Citrus sinensis is een altijdgroene, bloeiende boom van 10 tot 15 meter hoog met de gekende ronde oranje vruchten..

De sinaasappelboom of Citrus sinensis is een altijdgroene, bloeiende boom van 10 tot 15 meter hoog met de gekende ronde oranje vruchten.. SINAASAPPEL 1. De plant Hoe ziet de plant er uit? De sinaasappelboom of Citrus sinensis is een altijdgroene, bloeiende boom van 10 tot 15 meter hoog met de gekende ronde oranje vruchten.. Waar groeit de

Nadere informatie

Naam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten:

Naam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten: Naam: GEZOND ETEN Gezonde voeding zorgt voor een gezond lichaam. Als je daarbij genoeg beweegt blijf je op een gezond gewicht. Daardoor word je minder snel ziek. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf

Nadere informatie

Smoothie s. Aardbei Banaan Smoothie. Aardbei Bosbessen Smoothie. Abrikoos Nectarine Smoothie. Ingrediënten. Bereiding. Ingrediënten.

Smoothie s. Aardbei Banaan Smoothie. Aardbei Bosbessen Smoothie. Abrikoos Nectarine Smoothie. Ingrediënten. Bereiding. Ingrediënten. Smoothie s Aardbei Banaan Smoothie 3/4 kop appelsap 1/2 kop natuur yoghurt 1 bevroren in stukken gesneden banaan 1 kop bevroren aardbeien 1. Giet het appelsap in de blender. 2. Voeg de yoghurt toe en mix

Nadere informatie

1,6 miljoen. Fairtrade in het Zuiden 87,7% 12,3% leden. kleinschalige boeren. arbeiders. kleinschalige boeren en arbeiders binnen Fairtrade.

1,6 miljoen. Fairtrade in het Zuiden 87,7% 12,3% leden. kleinschalige boeren. arbeiders. kleinschalige boeren en arbeiders binnen Fairtrade. Jaarcijfers Fairtrade in het Zuiden arbeiders en Dit zijn cijfers die verzameld zijn in op basis van auditrapporten van FLO Cert. Ze zijn verwerkt door Fairtrade International in en gepubliceerd begin

Nadere informatie

Change the world shopping

Change the world shopping Change the world shopping V.U./E.R.: Erik Devogelaere, Hoogstraat 35 E, 3360 Bierbeek, België - Belgique Op een plezierige manier de wereld veranderen Kies voor eerlijke kwaliteitsproducten Het hoeft

Nadere informatie

De bananenteelt. Kleinschalige boeren. Grote plantages

De bananenteelt. Kleinschalige boeren. Grote plantages De bananenteelt Geen product ter wereld wordt meer verhandeld dan bananen. Jaarlijks produceren tropische landen als Colombia, Dominicaanse Republiek en Peru meer dan 100 miljoen ton bananen. Bananen worden

Nadere informatie

Healthiness smoothies

Healthiness smoothies Healthiness smoothies Een smoothie receptenboek met heerlijke healthy smoothies, leuke weetjes, handige tips en trics. Inhoudsopgave Wie, wat, waar, waarom, wanneer Smoothies 3 Sporty smoothie 4 Raw cacao

Nadere informatie

INHOUD INLEIDING...7 EEN AANTAL TIPS VOORDAT JE AAN DE SLAG GAAT...8

INHOUD INLEIDING...7 EEN AANTAL TIPS VOORDAT JE AAN DE SLAG GAAT...8 water opmk 190x190.indd 3 INHOUD INLEIDING...7 EEN AANTAL TIPS VOORDAT JE AAN DE SLAG GAAT...8 Granny Smith-appel + limoen...12 Ananas + kokosnoot + kokoswater...14 Venkel + tijm + komkommer...16 Rood

Nadere informatie

foto: Tineke D haese Prijsopbouw Handel, uit respect. Handel, uit respect.

foto: Tineke D haese Prijsopbouw Handel, uit respect. Handel, uit respect. De relativiteit van een prijsopbouw De prijsopbouw van een Oxfam Fairtradeproduct publiceren is een moeilijke evenwichtsoefening. Ten eerste zijn prijsopbouwen erg tijdsgebonden. De marktprijs van een

Nadere informatie

10 VERFRISSENDE RECEPTEN MET TARWEGRAS WWW.OPTIMALEGEZONDHEID.COM

10 VERFRISSENDE RECEPTEN MET TARWEGRAS WWW.OPTIMALEGEZONDHEID.COM 10 VERFRISSENDE RECEPTEN MET 10 VERFRISSENDE RECEPTEN MET Wie heeft er inmiddels niet van gehoord: Tarwegras! Een ontzettend populair voedingsmiddel met een extreem hoge concentratie aan supergezonde voedingsstoffen.

Nadere informatie

smoothies en sappen - 0 -

smoothies en sappen - 0 - smoothies en sappen - 0 - Smoothies & Sappen Door Serita. De recepten zijn recepten veelal geleend van internet, even als de plaatjes. Sommige van de recepten zijn top-secret V&D La place sappen. Ik zal

Nadere informatie

Water met een smaakje

Water met een smaakje Water met een smaakje Workshop voor alle ouders in Kanaleneiland Voorwoord Ruim een kwart van de kinderen in de wijk Kanaleneiland is te zwaar. Overgewicht onder jonge kinderen van 4 tot 12 jaar is een

Nadere informatie

Werkboekje. Natuur en milieu educatie. Groep 7. Naam: Fruit in de mix. Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna

Werkboekje. Natuur en milieu educatie. Groep 7. Naam: Fruit in de mix. Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Werkboekje Natuur en milieu educatie Naam: Groep 7 Fruit in de mix Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Werkblad 1 Waar komt ons fruit vandaan? Vul 1. Teken het klassikale woordenweb die

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gezond-gemak.nl week 29-2014

Nieuwsbrief Gezond-gemak.nl week 29-2014 Nieuwsbrief Gezond-gemak.nl week 29-2014 Deze week in de nieuwsbrief: Inhoud Gezond- Gemak Boxen... 2 Bewaaradvies producten... 3 Adviesrecepten voor de HealthyBox, Proefbox en CombiBox... 5 Gezond-Gemak.nl

Nadere informatie

De Kracht van Cacao. Werkblaadjes voor de leerling. Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek

De Kracht van Cacao. Werkblaadjes voor de leerling. Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek De Kracht van Cacao Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek Werkblaadjes voor de leerling 1 www.oxfamwereldwinkels.be Wat zie je op deze foto s? Wat zou het verband hiertussen

Nadere informatie

COLD PRESSE supercharge DJ UECI yourself

COLD PRESSE supercharge DJ UECI yourself JCOLD supercharge PRESSED yourself UICE supercharge yourself Wij geloven dat de kracht van groente en fruit immens groot is. De natuur bevat superpowers. Wij gebruiken innovatieve technologieën om de kwaliteit

Nadere informatie

Gratis. Gratis. recepten. recepten. lekkere gezonde. nummer 1 in gezondheid

Gratis. Gratis. recepten. recepten. lekkere gezonde. nummer 1 in gezondheid IJS gezond 5 0 Gratis Gratis lekkere gezonde recepten recepten nummer Voorwoord Natuurlijk liggen de supermarkten vol met ijsjes in alle soorten en maten. Maar wat is er nu leuker dan zelf (water) ijsjes

Nadere informatie

ijsbereiding GEBRUIKSTABEL VOOR DIEPGEVROREN VRUCHTEN-EN GROENTE- PUREE 100% smaak nul toegeving, my-vb.com

ijsbereiding GEBRUIKSTABEL VOOR DIEPGEVROREN VRUCHTEN-EN GROENTE- PUREE 100% smaak nul toegeving, my-vb.com ijsbereiding GEBRUIKSTABEL VOOR DIEPGEVROREN VRUCHTEN-EN GROENTE- PUREE nul toegeving, 100% smaak my-vb.com FRUIT- en GROENTE-IJS (in gram) Recepten van Ollivier Christien Chef Pâtissier, Emmanuel Ryon

Nadere informatie

Bronnenboekje. Eindronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2012

Bronnenboekje. Eindronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2012 Bronnenboekje Eindronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2012 B Cacao Bron 1 Cacao De cacaoboom komt oorspronkelijk uit Middenen Zuid-Amerika en kan uitsluitend verbouwd worden in gebieden met een tropisch

Nadere informatie

5 GROENE SMOOTHIES RECEPTEN + TIPS

5 GROENE SMOOTHIES RECEPTEN + TIPS GROENE SMOOTIES TIPS 5 GROENE SMOOTHIES RECEPTEN + TIPS Month/Date/Year GEZOND, LEKKER EN EXTRA ENERGIE Hallo! Leuk dat je mijn 5 gratis recepten voor Groene Smoothies hebt aangevraagd. Ik heb zelf ervaren

Nadere informatie

Meer recepten vindt u op Groenesmoothie.eu

Meer recepten vindt u op Groenesmoothie.eu Meer recepten vindt u op Groenesmoothie.eu Inleiding Bedankt! Allereerst willen we u bedanken voor de geringe bijdrage voor dit e-book, door u kunnen onze servers draaien en kunnen anderen ook genieten

Nadere informatie

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013 Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt

Nadere informatie

Gedroogde zuidvruchten. Waar gaat deze kaart over? Voedingswaarde van gedroogde zuidvruchten. Wat wordt er van jou verwacht?

Gedroogde zuidvruchten. Waar gaat deze kaart over? Voedingswaarde van gedroogde zuidvruchten. Wat wordt er van jou verwacht? Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over gedroogde. In deze kaart staat wat gedroogde zijn. Je leert welke gedroogde er zijn en hoe je ze moet bewaren. Wat wordt er van jou verwacht? Na het bestuderen

Nadere informatie

Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 15-2014

Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 15-2014 Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 15-2014 Deze week in de nieuwsbrief: Inhoud HealthyFresh Boxen... 2 Bewaaradvies producten... 3 Adviesrecepten voor de HealthyBox, Proefbox en GroentenBox... 5 HealthyFresh.nl

Nadere informatie

De kritische consument

De kritische consument De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als

Nadere informatie

Chocolade Avocado Proteïne Smoothie

Chocolade Avocado Proteïne Smoothie Inhoudsopgave -Chocolade avocado proteïne smoothie -Tropical smoothie -Limoen proteïne smoothie -Lean and green smoothie -Spinazie bessen proteïne smoothie -Witte chocolade framboos proteïne smoothie -Aardbeien

Nadere informatie

Het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag. Het is de brandstof om je motor op te starten aan het begin van een nieuwe dag!

Het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag. Het is de brandstof om je motor op te starten aan het begin van een nieuwe dag! Het Ontbijt 1 Het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag Het is de brandstof om je motor op te starten aan het begin van een nieuwe dag! 2 Ontbijtgewoonten Veel mensen maken bij het ontbijt al

Nadere informatie

ijsbereiding GEBRUIKSTABEL VOOR DIEPGEVROREN VRUCHTEN-EN GROENTEPUREE nul toegeving, smaak.

ijsbereiding GEBRUIKSTABEL VOOR DIEPGEVROREN VRUCHTEN-EN GROENTEPUREE nul toegeving, smaak. ijsbereiding GEBRUIKSTABEL VOOR DIEPGEVROREN VRUCHTEN-EN GROENTEPUREE nul toegeving, smaak. FRUIT- EN GROENTENIJS ( in gram) Recepten van Ollivier Christien Chef Pâtissier, Emmanuel Ryon MOF Glacier 2000,

Nadere informatie

WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN

WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN BIO? DA S LOGISCH! INTROLES VOOR DE 2 e GRAAD 1 LESUUR WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN 2 BIO? DA S LOGISCH? - WERKBLADEN VIDEO: GEERT HOSTE Wat is biologische voeding? Schrijf zoveel mogelijk termen op die

Nadere informatie

FAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade

FAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade Wat is Fairtrade EERLIJKE HANDEL STAAT VOOROP KEURMERK INTERNATIONALE SAMENWERKING HANDEL GEMEENTE DUURZAAMHEID Een beter leven Veel boeren en arbeiders in arme landen (ook wel ontwikkelingslanden ) hebben

Nadere informatie

Koffie en Carbon in Mexico

Koffie en Carbon in Mexico Koffie en Carbon in Mexico Project voorstel van Solidaridad Oktober 2016 Uit de studie die Hesselink heeft laten uitvoeren door Ecofys, blijkt dat de CO2-voetafdruk van koffie voor 14% bij de plantage

Nadere informatie

SuperSimpele. Paleo JUICES. 8 Gemakkelijke Juice Recepten voor als je net even wat meer energie nodig hebt. bonus

SuperSimpele. Paleo JUICES. 8 Gemakkelijke Juice Recepten voor als je net even wat meer energie nodig hebt. bonus SuperSimpele Paleo JUICES 8 Gemakkelijke Juice Recepten voor als je net even wat meer energie nodig hebt. bonus www.supersimpelpaleo.nl SuperSimpele Paleo JUICES Team Foodie Mitchel van Duuren Christiaan

Nadere informatie

IJS FABRIEK AARDBEIEN

IJS FABRIEK AARDBEIEN IJS FABRIEK AARDBEIEN Rekenen voor vmbo-groen en mbo-groen Colofon RekenGroen. Rekenen voor vmbo- groen en mbo- groen Module IJsfabriek Aardbeien Leerlingtekst Versie 1.0. November 2012 Auteurs: Monica

Nadere informatie

ik deel daar wordt iedereen beter van eten

ik deel daar wordt iedereen beter van eten daar wordt iedereen beter van eten 1 Achtergrond 2 Onderzoek en Reflectie 3 Acties 4 Activiteiten in het Schooljaar ikdeel.be Een project van Met de steun van De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk

Nadere informatie

KOOLHYDRAATARM 9DETOX SMOOTHIES

KOOLHYDRAATARM 9DETOX SMOOTHIES KOOLHYDRAATARM 9DETOX SMOOTHIES Alsjeblieft, hierbij ontvang je mijn favoriete Detox Smoothies. Alle recepten zijn voor 1 persoon. Onder elk recept vind je de voedingswaarden voor elk recept, zodat je

Nadere informatie

10 Groene Smoothies Recepten

10 Groene Smoothies Recepten 10 Groene Smoothies Recepten D e t o x e n t h u i s. n l Recept 1 Groene Smoothie met mango, ananas en banaan 100 gram mango 100 gram ananas Spoel eerst de verse in de blender toe samen met het water.

Nadere informatie

Alles over (KOKOS)OLIE. E-book

Alles over (KOKOS)OLIE. E-book Alles over (KOKOS)OLIE E-book WAT IS KOKOS EIGENLIJK? KOKOS EN KOKOSVET KOMEN VAN DE KOKOSNOOT. KOKOSVET BEVAT HET MEESTE VERZADIGD VET VAN ALLE VET- EN OLIESOORTEN. VERZADIGD VET STAAT EROM BEKEND NIET

Nadere informatie

Hoe kwam Colombia aan zijn naam? Wat is de officiële taal in Colombia?

Hoe kwam Colombia aan zijn naam? Wat is de officiële taal in Colombia? Hoe kwam Colombia aan zijn naam? a. er zijn veel kolommen (rotszuilen) in het land. b. het is de naam die de oorspronkelijke inwoners gaven. c. de naam verwijst naar ontdekkingsreiziger Christoffel Columbus

Nadere informatie

nog even nagenieten! mok gratis Suikermaïs Nederland Per stuk voordeel prijs Clipper Thee Diverse varianten Per pak 2.39-2.69 bij aankoop van 2 pakjes

nog even nagenieten! mok gratis Suikermaïs Nederland Per stuk voordeel prijs Clipper Thee Diverse varianten Per pak 2.39-2.69 bij aankoop van 2 pakjes nog even nagenieten! Aanbiedingen zijn geldig van 31 augustus t/m 13 september 2015 Clipper Thee Per pak 2.39-2.69 bij aankoop van 2 pakjes gratis mok Max. 4 mokken per klant Suikermaïs Nederland Per stuk

Nadere informatie

Goedkoper en gewoner

Goedkoper en gewoner TEKST ELSE MEIJER, FERRY PLOEG PRIJSPEILING BIOLOGISCHE PRODUCTEN Goedkoper en gewoner 26 CONSUMENTENGIDS APRIL 2019 Biologische producten waren lange tijd vooral iets voor (milieu)bewuste consumenten

Nadere informatie

SCHOOL

SCHOOL INTRODUCTIE THEMA / INLEIDING Met de actie wereldwaterdag @ school, willen we ons waterverbruik onder de loep nemen. Een Belg verbruikt gemiddeld zo n 7400 liter water per dag. 120 liter rechtstreeks om

Nadere informatie

Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij

Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij dood gaat. De plant groeit op rijke, vochtige en diep

Nadere informatie

speelkaart grondstoffen

speelkaart grondstoffen speelkaart grondstoffen grondstoffen 100% biokatoen uit India. Bij de teelt komen geen pesticiden en kunstmest kijken. De oogst gebeurt handmatig. De katoenboer laat zijn arbeiders in goede omstandigheden

Nadere informatie

Sinaasappel. Banaan. Passievrucht. Ananas

Sinaasappel. Banaan. Passievrucht. Ananas Ananas Passievrucht Banaan Sinaasappel Banaan Herkomst: Costa Rica Afstand tot België: ongeveer 9000 km Bewaren: buiten koelkast, 2-6 dagen Typisch gerecht: bananenmilkshake Sinaasappel Herkomst: Spanje

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gezond-gemak.nl week 25-2014

Nieuwsbrief Gezond-gemak.nl week 25-2014 Nieuwsbrief Gezond-gemak.nl week 25-2014 Deze week in de nieuwsbrief: Inhoud Gezond- Gemak Boxen... 2 Bewaaradvies producten... 3 Adviesrecepten voor de HealthyBox, Proefbox en CombiBox... 5 Gezond-Gemak.nl

Nadere informatie

Watwaaromwiehoe. voorstelling. Handel, uit respect. oww.be

Watwaaromwiehoe. voorstelling. Handel, uit respect. oww.be Watwaaromwiehoe voorstelling > Handel, uit respect. oww.be 200 winkels van eerlijke handel Heb JIJ er s morgens al eens bij stilgestaan wie er achter die lekkere kop koffie zit? Of waar je vers gestreken

Nadere informatie

Alles voor een Avondje!

Alles voor een Avondje! Aanbiedingen zijn geldig van 23 november t/m 6 december 2015 Alles voor een Avondje! 4 99 Clementine Mandarijnen Doos 2 kilo Weleda gaat ervan uit dat alleen de natuur ons het beste kan bieden om de huid

Nadere informatie

FACTSHEET Nederland Handelsstroom verse groenten en fruit Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; ;

FACTSHEET Nederland Handelsstroom verse groenten en fruit Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; ; FACTSHEET Nederland Handelsstroom verse groenten en fruit Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com 60% HANDELSSTROOM GROENTEN/FRUIT KOMT UIT BUITENLAND Bijna 10% internationaal

Nadere informatie

Schappenplan Sappen * * * * * * * * * * * * * * * *

Schappenplan Sappen * * * * * * * * * * * * * * * * Plank: / - Locatie (X/Y): 0/90 95505 PURE GRANAATAPPELSAP MINI 50ML 38996400 *38996400* 95509 PRUIMENSAP MINI 50ML 3899640030 *3899640030* 9550 PURE BLUEBERRY SAP MINI 50ML 389964006 *389964006* 95488

Nadere informatie

Vraag: Welke exotische fruitsoort lijkt een beetje op een framboos?

Vraag: Welke exotische fruitsoort lijkt een beetje op een framboos? Exotisch fruit Vraag: Welke exotische fruitsoort is mooi van uitzicht maar niet zo uitgesproken lekker van smaak? mango stervrucht cactusvijg Exotisch fruit Vraag: Welke exotische fruitsoort lijkt een

Nadere informatie

Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,

Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel

Nadere informatie

Beste juffen en meesters, In week 12 ontvangen jullie navelsinaasappels, meloenen en komkommers. De verdeling is als volgt:

Beste juffen en meesters, In week 12 ontvangen jullie navelsinaasappels, meloenen en komkommers. De verdeling is als volgt: Beste juffen en meesters, In week 12 ontvangen jullie navelsinaasappels, meloenen en komkommers. De verdeling is als volgt: * Navelsinaasappel delen met 2 kinderen * Galia meloen delen met 8 kinderen *

Nadere informatie

Bonus Rapport : De GodenDrank

Bonus Rapport : De GodenDrank Bonus Rapport : De GodenDrank De Godendrank Om iedere dag optimaal te beginnen Katjaa Callens Copyright 2009. Alle rechten voorbehouden. www.wegmetdiekilos.com Denk aub eventjes aan het milieu voor je

Nadere informatie

Veelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers

Veelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers Veelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers Deze leidraad met vraag en antwoord bevat de basiskennis voor biowinkeliers en verkoopspersoneel. Een goede kennis van bio geeft immers vertrouwen aan jouw

Nadere informatie

Nieuw thee assortiment Fair Trade Original

Nieuw thee assortiment Fair Trade Original Nieuw thee assortiment Fair Trade Original Datum: september 2011 Introductie Mede op basis van onderzoek onder Wereldwinkels en consumenten heeft Fair Trade Original haar thee assortiment aangepast tot

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

mixen Fruttisso + Lattisso Bereidingswijze Belangrijk om weten Een recept

mixen Fruttisso + Lattisso Bereidingswijze Belangrijk om weten Een recept ice solutions by Fruttisso + Lattisso Als beide, Lattisso en Fruttisso, samen gebruikt worden, kan u met eenvoudige toevoeging van fruit naar keuze uw eigen heerlijk fruitijs maken. Bereidingswijze Breng

Nadere informatie

Cheery cucumber. Royal Orange Ice Tea. Citrus splash

Cheery cucumber. Royal Orange Ice Tea. Citrus splash Cheery cucumber Is dit een bekende cocktail die iedereen bijna wel kent. Komkommer is gezond, smaakvol en heeft een reinigende werking. Een ideale cocktail wanneer je dus niet helemaal fit voelt of omdat

Nadere informatie

Smoothies voor kinderen vanaf 1 jaar

Smoothies voor kinderen vanaf 1 jaar Smoothies voor kinderen vanaf 1 jaar Gezond én eenvoudig te bereiden 28 pagina s vol met recepten en tips! Smoothies voor kinderen vanaf 1 jaar 2015 Onderstaande recepten zijn in ieder geval geschikt voor

Nadere informatie

Nigeria. 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria

Nigeria. 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria Nigeria 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria Marèl Smit & Anne Jekel H3T3 1.Bevolking en welvaart in Nigeria Nigeria

Nadere informatie

Opdrachtkaart zoekopdracht fruit in reclamefolders

Opdrachtkaart zoekopdracht fruit in reclamefolders Opdrachtkaart zoekopdracht fruit in reclamefolders 1. Elke dag worden we overspoeld door reclame voor allerlei verschillende producten. Weten jullie waar al die producten vandaan komen? 2. Vul in de tabel

Nadere informatie

Fruitijs. Smaken op stock: NULO: suikerarm & vetarm ijs. Smaken op stock: Bloemenijs: les fleurs de Gand. Smaken op bestelling :

Fruitijs. Smaken op stock: NULO: suikerarm & vetarm ijs. Smaken op stock: Bloemenijs: les fleurs de Gand. Smaken op bestelling : ice moments by Fruitijs Ons fruitijs haalt het beste uit het zongerijpte fruit door een perfecte balans te creëren tussen het romige van roomijs en het frisse van sorbet. Het vers fruit samen met de beste

Nadere informatie

Smoothiegoodness De introductie

Smoothiegoodness De introductie Smoothiegoodness De introductie Hoera!! Hier begint jouw groene smoothieavontuur. Dit betekent een geweldige stap vooruit in je gezondheid en energieniveau, fantastisch dat je eraan gaat beginnen. Misschien

Nadere informatie

Het gezondste bezit....voor een heel leven!

Het gezondste bezit....voor een heel leven! Het gezondste bezit...voor een heel leven! Het gezondste bezit...voor een heel leven! Het menselijk lichaam - bestaat voor ongeveer 70% uit water. Door transpiratie, ademhaling en ontlasting verliest men

Nadere informatie

Frisdrank - omschrijving

Frisdrank - omschrijving Terug naar Smaaklessen Frisdrank - omschrijving Er zijn heel veel verschillende soorten frisdranken. Voorbeelden van frisdranken zijn cola, sinas, 7-up, cassis, tonic en bitter lemon. Ook dranken als ijsthee

Nadere informatie

4.4 Opdracht: de boer

4.4 Opdracht: de boer 4.4 Opdracht: de boer Deze opdracht is verdeeld in vier delen. Namelijk de volgende: opdracht 1: milieubelasting opdracht 2: de appel opdracht 3: ziektes bij de appel opdracht 4: Beleid, boeren, bedrijven

Nadere informatie

De uitgangspunten voor het assortiment van Nice & Nuts zijn:

De uitgangspunten voor het assortiment van Nice & Nuts zijn: Een uitgebreid assortiment biologische noten, zuidvruchten, zaden, pitten en mixen. Met Nice & Nuts bieden wij u een complete lijn biologische noten, zuidvruchten, zaden, pitten en mixen die staat voor

Nadere informatie

Verfrissend anders. Minder suiker, net zo lekker!

Verfrissend anders. Minder suiker, net zo lekker! Verfrissend anders Minder suiker, net zo lekker! Waarom minder suiker? Is suiker ongezond? Veel mensen vragen dit zich af. Suiker oftewel sacharose is een stof die van nature voorkomt in voeding als fruit,

Nadere informatie

In deze laatste week van het EU-Schoolfruitprogramma, week 15, ontvangen jullie Elstar appels, sinaasappels en kiwi's.

In deze laatste week van het EU-Schoolfruitprogramma, week 15, ontvangen jullie Elstar appels, sinaasappels en kiwi's. Beste juffen en meesters, In deze laatste week van het EU-Schoolfruitprogramma, week 15, ontvangen jullie Elstar appels, sinaasappels en kiwi's. Iedere leerling krijgt per soort één stuk fruit. Gelieve

Nadere informatie

Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 19-2014

Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 19-2014 Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 19-2014 Deze week in de nieuwsbrief: Inhoud HealthyFresh Boxen... 2 Bewaaradvies producten... 3 Adviesrecepten voor de HealthyBox, Combibox en ProefBox... 5 HealthyFresh.nl

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m , 1.8

Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m , 1.8 Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m 1.4 + 1.7, 1.8 Samenvatting door K. 958 woorden 9 november 2013 6,5 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Samenvatting aardrijkskunde paragraaf

Nadere informatie

19 MAART 2004. - Koninklijk besluit betreffende vruchtensappen, vruchtennectars, groentensappen en bepaalde soortgelijke producten

19 MAART 2004. - Koninklijk besluit betreffende vruchtensappen, vruchtennectars, groentensappen en bepaalde soortgelijke producten FEDERALE OVERHEIDSDIENST ECONOMIE, K.M.O., MIDDENSTAND EN ENERGIE EN FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 19 MAART 2004. - Koninklijk besluit betreffende

Nadere informatie

INTRODUCTIE. Deze pedagogische fiche ondersteunt jullie om de actie «Eet Lokaal» te bespreken in de klas.

INTRODUCTIE. Deze pedagogische fiche ondersteunt jullie om de actie «Eet Lokaal» te bespreken in de klas. INTRODUCTIE Ons voedsel legt gemiddeld 2000 km af voor het ons bord bereikt. Denk maar eens aan de groenten en het fruit dat we iedere dag eten. In de winkel vinden we het hele jaar door groenten en fruit

Nadere informatie

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook

Nadere informatie

Bekers geheim genieten: 225 ml (verpakt per 6)

Bekers geheim genieten: 225 ml (verpakt per 6) ice moments by NULO: suikerarm & vetarm ijs De zoete smaak wordt bekomen door een speciaal procedé waarbij de natuurlijke suikers uit de melk volledig tot ontplooiing komen. Met toevoeging van maltitol.

Nadere informatie

De Kracht van Cacao. Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek

De Kracht van Cacao. Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek De Kracht van Cacao Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek Lesmethodiek voor de tweede en derde graad Secundair Onderwijs Werkblaadjes voor de leerkracht Britt Hamblok en Loes

Nadere informatie

BIO BASED ECONOMY WERKT!

BIO BASED ECONOMY WERKT! Inhoudsstoffen uit uien Ui, meer dan voedingsbron alleen BIO BASED ECONOMY WERKT! GROene GRONDSTOFFEN Inhoudsstoffen GROene GRONDSTOFFEN Inhoudsstoffen uit uien Inleiding Uien zijn voor Nederland en zeker

Nadere informatie

IN DE KEUKEN. 200 recepten voor elke dag

IN DE KEUKEN. 200 recepten voor elke dag IN DE KEUKEN 200 recepten voor elke dag IN DE KEUKEN 200 recepten voor elke dag INLEIDING Ik heb besloten de recepten met u te delen die karakteristiek voor mij zijn als kok en die eenvoudig thuis te

Nadere informatie

Waarom heb ik voor dit onderwerp gekozen?

Waarom heb ik voor dit onderwerp gekozen? Chocolade Waarom heb ik voor dit onderwerp gekozen? Chocolade is heel erg lekker. Mijn zus kwam op het idee.en ik dacht goed idee. En toen heb ik het dus over chocolade gedaan. Waar komt chocolade vandaan?

Nadere informatie

Tropical Breeze Booster

Tropical Breeze Booster Tropical Breeze Booster Green Power Smoothie Spicy Choco Delight Green Power Smoothie Deze lactose-vrije smoothie geeft je lichaam een boost! Ideaal voor een goed begin van een actieve dag. De verse gember

Nadere informatie

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen Fair Trade in Openbare Aanbestedingen Workshop Duurzame voeding en catering, 22/11/2011 Inhoud workshop 1. Waarom een workshop van Max Havelaar? 2. Wat is Fair Trade en hoe herken je het? 3. Verschil met

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8 Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8 Samenvatting door V. 1226 woorden 30 oktober 2016 7,1 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Par. 1.2 Er zijn 2 manieren om

Nadere informatie

Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011

Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011 Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011 1 Dit is een voorproefje in druk van het digitale Cosun MVO-verslag over 2011. Wilt u meer gegevens raadplegen over wat wij zoal ondernemen met het oog op onze maatschappelijke

Nadere informatie

Ontwikkelingssamenwerking vmbo-kgt34

Ontwikkelingssamenwerking vmbo-kgt34 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 24 August 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/73827 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

zoetwaren en chocolaterie

zoetwaren en chocolaterie zoetwaren en chocolaterie GEBRUIKSTABEL VOOR DIEPGE- VROREN VRUCHTEN-EN GROENTE- PUREE nul toegeving, % smaak my-vb.com chocolaterie VRUCHTENGANACHE IN KADER (in gram) Recepten van Frank Kestner - MOF

Nadere informatie

Wilkin & Sons Kwaliteit behouden. Casestudy

Wilkin & Sons Kwaliteit behouden. Casestudy Wilkin & Sons Kwaliteit behouden Casestudy Wilkin & Sons werd meer dan 125 jaar geleden opgericht. Het bedrijf dat als boerderij begon, teelt ook nu nog allerlei zachte vruchten en steenvruchten, zoals

Nadere informatie

De wereld van. Optimel

De wereld van. Optimel De wereld van Volop variatie heeft een breed assortiment aan zuivelproducten. De drink, yoghurt en kwark zijn in verschillende fruitsmaken verkrijgbaar. De vla is verkrijgbaar in de smaakvarianten chocolade,

Nadere informatie

DIANA VERBEEK & MICHEL BEUGELSDIJK

DIANA VERBEEK & MICHEL BEUGELSDIJK DIANA VERBEEK & MICHEL BEUGELSDIJK Waarom groene smoothies? Om je heen zie je misschien mensen die al groene smoothies gebruiken. En anders heb je misschien wel (Amerikaanse) celebraties gezien die fan

Nadere informatie

Koffie. Inhoud. 1.Waar komt koffie vandaan. 1. Waar komt koffie vandaan

Koffie. Inhoud. 1.Waar komt koffie vandaan. 1. Waar komt koffie vandaan Koffie Inhoud 1. Waar komt koffie vandaan 2. Hoe groeit koffie 3. Oogsten 4. Het mengen en branden 5. 10 uur koffietijd 6. Volksdrank 7. De verpakking 8. Cafeïne en cafeïnevrije koffie 9. Koffiemolens

Nadere informatie

Vanille. 1 eetlepel F1 vanille, 240 ml sojamelk of appelsap, 2 eetlepels

Vanille. 1 eetlepel F1 vanille, 240 ml sojamelk of appelsap, 2 eetlepels Vanille Appel drink Shake 1½ eetlepel F1 vanille, 250 ml appelsap, ½ theelepel kaneel, ½ kleine appel en 1 schep roomijs Appel Milkshake 2 eetlepels F1 vanille, 240 ml sojamelk, ½ geraspte appel + beetje

Nadere informatie

Proef ons exotisch fruit!

Proef ons exotisch fruit! Neem me mee Colruyt i n f o r m e e r t Proef ons exotisch fruit! Vanaf 13 december in uw winkel Ontdek onze selectie exotisch fruit voor de feesten. Exotisch fruit geeft kleur aan uw eindejaarsgerechten.

Nadere informatie