Streek pact. arrondissement Mechelen Streekpact arrondissement Mechelen

Transcriptie

1 Streek pact arrondissement Mechelen Streekpact arrondissement Mechelen

2 Inhoud Inhoudsopgave Inleiding...6 SWOT - analyse...8 I. Achtergrond... 8 II. Sterktes... 8 III. Zwaktes... 9 IV. Bedreigingen... 9 V. Kansen...10 Profiel van het arrondissement Mechelen I. Geografische en demografische kenmerken Ligging Bevolking II. Tewerkstelling Arbeidsmarkt Activiteitsgraad Aanwezigheidsindex Jobs in loondienst Zelfstandigen en helpers in hoofdberoep Tewerkstelling naar bedrijfstak Tewerkstellingsgraden Secundariserings- en tertiairiseringsgraad Tewerkstellingsgraden in de industrie naar graad van technologie Tewerkstellingsgraden in de marktdiensten naar graad van kennisintensiviteit III. Werkloosheid Werkloosheidsgraad Kenmerken niet-werkende werkzoekenden Vacatures Knelpuntberoepen IV. Economische bedrijvigheid Economische groei Bruto Binnenlands Product Streekpact arrondissement Mechelen

3 4.3. Bruto Toegevoegde Waarde (BTW) Actieve ondernemingen Dynamiek van de economie Faillissementen Structuur van de economie Sectoraal aandeel in de bruto toegevoegde waarde Bedrijvenpopulatie in het arrondissement Mechelen Investeringen Concurrentiepositie Specialisatie V. Kenniseconomie (Medium)-hoogtechnologische industrie Kennisintensieve diensten Creatieve sectoren Patenten VI. Zorgsector Bevolkingsevolutie Residentiële ouderenzorg Rusthuizen Serviceflateenheden Centra voor kortverblijf en dagverzorging Thuiszorg Gezinszorg Oppashulp Lokale dienstencentra Kinderopvang Buitenschoolse kinderopvang Voorschoolse opvang VII. Toeristische sector...64 VIII. Land- en tuinbouwsector...67 IX. Onderwijs...68 X. Cultuur Podiumkunsten en film Sociaal-culturele sector Streekpact arrondissement Mechelen

4 XI. Welvaart...71 XII. Armoede...72 XIII. Veiligheid...75 XIV. Bodembezetting Onbebouwd Bebouwd XV. Wonen Prijs van huizen en appartementen Prijs van bouwgrond Sociale huurwoningen XVI. Mobiliteit...78 XVII.Bedrijventerreinen Oppervlakte bedrijventerreinen IJzeren Voorraad Verontreinigde industriegronden Hefbomen voor het arrondissement Mechelen I. Uitgangspunt...82 II. Hefboom 1: Imago en profilering...83 III. Sociaal-economische hefbomen...84 Hefboom 2: Economie, arbeidsmarkt en werkgelegenheid Economie Sectoren van de toekomst Innovatie Regio van het ondernemerschap Streekpact arrondissement Mechelen

5 Inhoud Inhoudsopgave Maatschappelijk verantwoord ondernemen Arbeidsmarkt en werkgelegenheid Behoud en creatie van (extra) werkgelegenheid Sociale economie Toerisme en recreatie Land- en tuinbouw Zorg Hefboom 3: Levensbreed leren (in een lerende regio) Hefboom 4: Ruimtelijke ordening en mobiliteit Mobiliteit Ruimte om te ondernemen en te werken Zonevreemde bedrijven Hefboom 5: Zorg als werkgever IV. Sociaal-maatschappelijke hefbomen...93 Hefboom 6: Vrijetijdsbesteding Hefboom 7: Zorg voor de inwoners Hefboom 8: Levenskwaliteit Armoede en sociale uitsluiting Samenlevingsproblematiek Wonen en huisvesting Leven en werken als combinatiemodel Bronnen...97 Tabellen...99 Grafieken Streekpact arrondissement Mechelen

6 In Inleiding In 2004 kreeg het Vlaamse streekbeleid een nieuwe vorm. In het kader van het kerntakendebat en de discussie rond Beter Bestuurlijk Beleid besloot de Vlaamse overheid het sociaal-economisch streekbeleid (gecoverd door het Streekplatform) en het subregionale arbeidsmarktbeleid (via het Subregionaal Tewerkstellingscomité) in één structuur te integreren. In de nieuwe structuur worden de domeinen werkgelegenheid en economie in de streek niet meer los van elkaar, maar in onderlinge samenhang benaderd. De geïntegreerde aanpak van het subregionale arbeidsmarkt en sociaal-economische streekbeleid wordt geregeld in het decreet betreffende het statuut, de werking, de taken en de bevoegdheden van de erkende regionale samenwerkingsverbanden (ERSV), de sociaaleconomische raden van de regio (SERR) en de regionale sociaal-economische overlegcomités (RESOC). De SERR organiseert het overleg tussen werkgeversafgevaardigden en vakbonden. Naast de SERR werd het RESOC in het leven geroepen. In dit orgaan plegen de lokale besturen en de provincie voortaan samen met de sociale partners - de werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers - overleg inzake de sociaal-economische streekontwikkeling. Hiermee wil de Vlaamse overheid het lokaal en provinciaal economisch en arbeidsmarktbeleid en/of lokale en provinciale initiatieven terzake stimuleren. De thema s die aan bod komen in een RESOC zijn bovenlokale, lokale en intergemeentelijke beleidsaangelegenheden en dit vanuit een sociaal-economische dimensie. Een belangrijke opdracht van het RESOC is de opmaak van een streekpact. Dit streekpact is een (middel)langetermijnstrategie voor de economische ontwikkeling en de werkgelegenheid op regionaal niveau. In dit pact worden de missie en de visie van de streekactoren op de streekontwikkeling omgezet in concrete engagementen op lange termijn. De eerste aanzet tot de opmaak van een streekvisie werd al gegeven in de periode Een zeer ruime en diepgaande consultatie- en discussieronde binnen het Go-for-it project leverde een uitgebreide SWOT-analyse op en deed het verlangen naar een meer permanent samenwerkingsverband op regionaal niveau groeien. Op basis van de conclusies van het Go-for-it project, het Streekcharter van het Strategisch Plan Arrondissement Mechelen (SPAM) en de arbeidsmarktanalyses en ervaringen van het Subregionaal Tewerkstellingscomité (STC) Mechelen, heeft het RESOC Mechelen een visie voor de nabije toekomst ( ) van het arrondissement Mechelen ontwikkeld. Het streekpact is opgebouwd uit drie delen: een SWOTanalyse, het profiel van de regio en de hefbomen voor 6 Streekpact arrondissement Mechelen

7 leiding het arrondissement Mechelen. Allereerst worden de resultaten van de SWOT-analyse weergegeven, wat een beeld geeft van de huidige sterktes en zwaktes van de regio en de kansen en bedreigingen waarmee het arrondissement op termijn geconfronteerd zal worden. om op opportuniteiten die zich in de toekomst aanbieden in te gaan. Bovendien dient de gepastheid van een actie steeds op een bepaald tijdstip en binnen de dan actuele context afgewogen te worden. Een goede actie vandaag, is niet noodzakelijk een goede acties morgen. In een tweede deel wordt het profiel van de regio beschreven. Het profiel reikt statistische gegevens aan die de huidige sociaal-economische situatie van het arrondissement en zijn dertien steden en gemeenten schetst. Deze data kunnen in de toekomst aangewend worden om prioritaire acties te selecteren en ze naderhand, d.m.v. een nieuwe meting, op hun doeltreffendheid te beoordelen. In het laatste deel wordt de visie van de regio uit de doeken gedaan. Op (middel)langetermijn wil het arrondissement Mechelen uitgroeien tot een attractieve en performante regio. Door middel van een achttal hefbomen wil het RESOC het heft in eigen handen nemen en het arrondissement naar een hoger niveau tillen. De hefbomen zullen aangewend worden om bepaalde doelstellingen waar te maken die de realisatie van de vooropgestelde visie bewerkstelligen. De door het RESOC Mechelen ontwikkelde visie en strategie dienen daarom gezien te worden als een ruim kader waarbinnen toekomstige acties getoetst zullen worden op hun waarden. Het is een door alle leden van RESOC Mechelen en de door hen vertegenwoordigde organisaties en besturen goedgekeurde en gedragen toekomstvisie die vorm en inhoud geeft aan het gezamenlijke engagement van sociale partners, de lokale besturen en de provincie. Het is het resultaat van de gemeenschappelijke overtuiging van alle leden dat samenwerking een meerwaarde betekent voor de regio. We streven dan ook samen naar de realisatie van de doelstellingen die in dit document vastgelegd zijn, wat de sociaal-economische ontwikkeling van onze regio absoluut ten goede komt. Onder elke doelstelling wordt een niet-limitatieve opsomming van mogelijke acties weergegeven. RESOC Mechelen heeft er namelijk voor gekozen om in dit stadium de keuze van de acties open te laten omwille van een aantal redenen. Dit stelt ons in de mogelijkheid Caroline Gennez Voorzitter RESOC Mechelen Streekpact arrondissement Mechelen

8 Swot SWOT - analyse I. Achtergrond I In het kader van het Go-for-it-project werd in het voorjaar van 2005 aan de hand van workshops en interviews een uitgebreide SWOT-analyse van het arrondissement Mechelen opgemaakt. Aan de vier workshops - één per subregio 1 - namen in totaal een 120-tal vooraanstaande personen deel uit alle geledingen van het arrondissement Mechelen. De opzet van de workshops bestond erin te brainstormen over de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen van de specifieke subregio en het arrondissement Mechelen in zijn geheel. Tijdens dezelfde periode werden interviews afgenomen van een 25-tal regionale sleutelfiguren, bevoorrechte getuigen uit verschillende sectoren. Ook zij werden bevraagd over de sterke en zwakke punten van de regio en de opportuniteiten en gevaren waarmee het arrondissement geconfronteerd wordt en zal worden. Hieronder worden de gebundelde vaststellingen van het ganse proces beknopt besproken. II. Sterktes D De stakeholders van het arrondissement Mechelen hebben grosso modo een viertal sterktes van de regio geïdentificeerd. Een eerste belangrijke troef is de ligging. Het arrondissement ligt zeer centraal, midden in de Vlaamse ruit - het economische hart van Vlaanderen - tussen de grootsteden Antwerpen en Brussel. Zowel de Antwerpse haven als de luchthavens van Zaventem en Antwerpen liggen op een boogscheut van de regio. Bovendien doorkruisen vele auto-, spoor-, en vaarwegen de regio. Deze ligging, gekoppeld aan de toenemende verzadiging van Antwerpen en Brussel, maakt het arrondissement een zeer aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven uit verscheidene sectoren. Een tweede sterkte betreft het aanzienlijk uitgebouwde onderwijsnetwerk. De regio kent een grote diversiteit aan onderwijsinstellingen en een sterk gevarieerd aanbod van studierichtingen. In de regio bevinden zich een groot aantal (departementen van) hogescholen. En hoewel het arrondissement geen universitaire instellingen op zijn grondgebied heeft, zijn er meerdere in de aangrenzende regio s, op slechts korte afstand. Voorts kenmerkt de Mechelse regio zich door een grote diversiteit aan economische activiteiten en de heterogeniteit aan bedrijven. De vier economische sectoren - primair, secundair, tertiair en quartiair - zijn relatief ruim vertegenwoordigd in het arrondissement. Binnen elk van deze sectoren vindt een verscheidenheid aan activiteiten plaats. Bovendien telt de regio, naast de vele KMO s die ze rijk is, een aanzienlijk aantal multinationale bedrijven. Deze diversiteit en heterogeniteit zorgen voor vele kruisbestuivingen en geven het arrondissement een grote draagkracht om economische schokken op te vangen. Een laatste troef betreft de kleinschaligheid en overzichtelijkheid van de regio. Het arrondissement kenmerkt zich als een stedelijk landschap met belangrijke natuurlijke, agrarische en landschappelijke kwaliteiten. Centraal ligt de stad Mechelen, een regionale stad met een groot aantal centrumfuncties met een regionaal bereik. Ze combineert de stedelijke functies en potenties met de overzichtelijkheid van een dorp. Dit geldt ook voor de stad Lier - zij het dat de stadsbeleving er minder is dan in de stad Mechelen. De bevattelijke stedelijkheid van de steden Mechelen en Lier wordt aangevuld met de schaalbaarheid van de andere gemeenten van het arrondissement. 1 Omwille van praktische overwegingen werd het arrondissement opgedeeld in vier subregio s: Klein-Brabant Vaartland, Mechelen Bonheiden Sint-Katelijne-Waver, Lier Duffel - Berlaar Nijlen en Heist-op-den-Berg Putte. 8 Streekpact arrondissement Mechelen

9 foto: POM Antwerpen N Naast de hierboven besproken sterktes kampt het NIII. Zwaktes zwaktes. arrondissement Mechelen natuurlijk ook met een aantal Een eerste zwakte situeert zich op het terrein van de mobiliteit. Zoals reeds vermeld doorkruisen vele auto-, spoor-, en vaarwegen de regio, wat maakt dat het arrondissement van buiten af goed bereikbaar is. De interne mobiliteit - in het bijzonder de oost-west verbinding - daarentegen laat duidelijk te wensen over. Bijkomend zijn enkele cruciale locaties en IV. Bedreigingen bedrijventerreinen moeilijk bereikbaar. aantal verkeersinfarcten. Naast zwaktes die zich reeds vandaag manifesteren, wordt de toekomst van het arrondissement bedreigd door een aantal negatieve ontwikkelingen. Ten eerste dreigt de mobiliteit van de regio op termijn in gevaar te komen. Het aantrekken van bijkomende bedrijvigheid en de stijgende welvaart zullen de mobiliteitsstromen doen toenemen. Bovendien kampt de verkeersinfrastructuur vandaag reeds met enkele bottle necks. Het arrondissement lijkt, zonder bijkomende maatregelen, af te stevenen op een toename van het Ook op het gebied van ruimtelijke ordening heeft het arrondissement een aantal gebreken. Vooreerst zijn er in de regio te veel voorbeelden van slechte inplanting van bedrijventerreinen. Conflicten tussen woongebieden en gebieden voor economische bedrijvigheid zijn dan ook legio. Bovendien neemt de druk op de open ruimte toe. Een derde zwakte is de dualiteit in de regio. Ondanks de hoge regionale welvaart kent ook het arrondissement Mechelen zijn deel kansarmen. Het gaat vooral om allochtonen en kortgeschoolden. De kansarmen zijn echter verre van gelijkmatig verspreid over gans het arrondissement. Zij zijn vooral geconcentreerd in de steden Mechelen en Lier en in de grotere gemeenten. De regionale identiteit ten slotte - of beter gezegd het gebrek aan - is een vierde zwakte. Slechts weinig inwoners identificeren zich met de bestuurlijke creatie die het arrondissement Mechelen is. De afwezigheid van een regionale identiteit maakt het moeilijk om interne solidariteit en samenwerking te stimuleren en de regio extern te promoten. De tweede bedreiging hangt zeer nauw samen met de eerste. Gezien de ligging is de regio - of alleszins bepaalde gebieden ervan - zeer aantrekkelijk voor bedrijven uit de logistieke en distributieve sector. Deze sector maakt echter, meer dan andere economische sectoren, intensief gebruik van de verkeersinfrastructuur. Een sterke focus op het aantrekken en verder ontwikkelen van bedrijven uit deze sector zal de verkeersellende dan ook versneld doen toenemen. 2 Daarenboven is deze sector enorm ruimtebehoevend. Voorts dreigt de kloof tussen werkenden en nietwerkenden, en tussen rijk en arm zich uit te breiden. Hierdoor zal de dualiteit in de samenleving - en de daaraan verbonden problemen - toenemen. Een grote bedreiging voor de tewerkstelling van velen - en in de eerste plaats voor de kansengroepen - is de evolutie naar een diensten- en kenniseconomie. Een laatste geïdentificeerde bedreiging heeft betrekking op de lokale besturen. De toekomst van de regio hangt zeer nauw samen met de efficiëntie en daadkracht van de stads- en gemeentebesturen in het arrondissement Mechelen. Indien ze de samenhang tussen de diverse beleidsdomeinen én de verschillende steden en gemeenten niet ter harte nemen, dreigen zij belangrijke hefbomen te mislopen. 2 Het aantrekken van bedrijven uit de logistieke en distributieve sector kan dan ook best gepaard gaan met het zoeken naar oplossingen om de mobiliteit te vrijwaren en waar mogelijk te verbeteren Streekpact arrondissement Mechelen

10 Kansen foto: Gemeente Puurs NV. Kansen Net zoals het arrondissement Mechelen geconfronteerd wordt met bedreigingen dienen er zich ook opportuniteiten aan om de toekomst van de regio (tijdelijk) veilig te stellen. Allereerst reiken toerisme en cultuur een hele resem kansen aan. Zowel de stad Mechelen als de buitengebieden kennen een ongezien potentieel tot toeristische en culturele ontwikkeling. Het komt er op aan om dit potentieel ten volle te benutten. Toerisme en cultuur bieden onder meer tewerkstellingskansen, kunnen bijdragen tot een versterking van het imago en zijn gunstig voor de levenskwaliteit van de burgers. foto: POM Antwerpen Een tweede kans die zich aanbiedt, is de versterking van de relatie tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Door beide met elkaar in contact te brengen en een duurzame relatie op te bouwen, kan een interactieve kennisuitwisseling ontstaan. Deze zal beide sectoren ten goede komen. Ook het opzetten en het verder uitbouwen van goede overlegstructuren op regionale schaal is een opportuniteit die het arrondissement ten volle dient te grijpen. Overleg én samenwerking tussen de gemeenten, de sociale partners en gemeenten en sociale partners onderling kunnen leiden tot een ongekende dynamiek in de regio. foto: Luc Daniëls Ten slotte liggen er nog een aantal specifieke kansen voor het grijpen. Het arrondissement - in het bijzonder de gemeente Willebroek - heeft een aantal brownfields op zijn grondgebied. Door sanering en herwaardering van de oude, vervuilde bedrijventerreinen creëert men nieuwe ruimte om te ondernemen zonder de druk op de open ruimte op te voeren. Verder kan men de aantrekkelijkheid van de stad Mechelen - en in haar verlengde van de ganse regio - verhogen door de binnenstad te herwaarderen. De ontwikkeling van de Arsenaalsite hangt hier zeer nauw mee samen. Dit project biedt de mogelijkheid om de nood aan ruimte om te ondernemen, ruimte om te ontspannen en ruimte om te wonen gedeeltelijk in te vullen op een voor de stad Mechelen doorn in het oog. 10 Streekpact arrondissement Mechelen

11 Profiel van het arrondissement Mechelen I. Geografische en demografische kenmerken H 1.1. Ligging Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen catalogeert H de stad Mechelen als regionaalstedelijk gebied en Lier en Heist-op-den-Berg als kleinstedelijke gebieden. Voorts worden de gemeenten Bornem, Duffel, Puurs en Willebroek als specifieke economische knooppunten bestempeld (SVR, 2006, blz. 324). Bornem Het arrondissement Mechelen, grotendeels gelegen binnen de Vlaamse Ruit, loopt als een brede band door het zuiden van de provincie Antwerpen, van Bornem aan de Schelde tot het Kempense Heist-opden-Berg. Het arrondissement omvat 13 gemeenten: Berlaar, Bonheiden, Bornem, Duffel, Heist-op-den- Berg, Lier, Mechelen, Nijlen, Putte, Puurs, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Met een totale oppervlakte van 510 km 2 is Mechelen het kleinst van de drie arrondissementen in de provincie Antwerpen. Sint- Amands Puurs Willebroek Mechelen Duffel Lier Sint-Katelijne- Waver Bonheiden Putte Nijlen Berlaar Heist-opden-berg De regio Mechelen wordt door belangrijke verkeersinfrastructuren doorkruist die de internationale bereikbaarheid waarborgen. Van noord naar zuid lopen twee autosnelwegen, E19-A1 en A12, die maken dat het arrondissement zich op slechts 15 minuten rijden van Antwerpen en Brussel bevindt. Door zijn centrale ligging op het traject Antwerpen-Brussel kan het arrondissement Mechelen eveneens rekenen op een goede ontsluiting per trein. Daarenboven is de Mechelse regio vlot bereikbaar via de binnenwateren: het Zeekanaal Brussel-Rupel en het kanaal Leuven-Dijle lopen door het arrondissement. De multimodale ontsluitingsmogelijkheden en de nabijheid van de luchthavens van Zaventem en Antwerpen, en de haven van Antwerpen zijn belangrijke troeven van het arrondissement Mechelen voor het aantrekken van economische activiteiten. Bovendien speelt de toenemende verzadiging van de grootsteden Antwerpen en Brussel in zijn voordeel Bevolking Het arrondissement telt inwoners (1 januari 2006), of ongeveer 3 procent van de totale Belgische bevolking en 5,17 procent van de Vlaamse bevolking. Tussen 1 januari 1996 en 1 januari 2006 nam de bevolking in de regio Mechelen jaarlijks gemiddeld met 0,44 procent toe. De totale Vlaamse bevolking daarentegen groeide jaarlijks gemiddeld met 0,34 procent. Binnen het arrondissement was de bevolkingsaangroei vooral merkbaar in de gemeenten Berlaar en Bonheiden waar de bevolking jaarlijks gemiddeld met respectievelijk 0,76 en 0,83 procent aangroeide. De gemeenten Bornem en Duffel noteerden de zwakste stijging (0,28% in beide gemeenten) (grafiek I.1). Kaart 1: Het arrondissement Mechelen Streekpact arrondissement Mechelen

12 Volgens prognoses van het Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS) zou de totale bevolking in de regio Mechelen van 2004 tot 2025 nog toenemen, zij het met gemiddeld slechts 0,21 procent per jaar. Dit is wel hoger dan de (verwachte) gemiddelde groei van 0,16 procent op Vlaams niveau. Opvallend is dat, in tegenstelling tot de andere gemeenten uit het arrondissement, de jaarlijkse bevolkingsgroei in de stad Mechelen voor de periode hoger zou liggen dan in (0,50% tegenover 0,40%). In de meeste gemeenten van het arrondissement zou de bevolking de komende jaren nauwelijks groeien. De gemeente Bornem zou zelfs met een afname van de bevolking te maken krijgen (grafiek I.1). Grafiek I.1: Gemiddelde jaarlijkse bevolkingsgroei, arrondissement Mechelen, per gemeente, tussen 01/01/ /01/2006 en 01/01/ /01/2025 (%) Tussen1/1/2004 en 1/1/2025 Tussen1/1/1996 en 1/1/2006 Arr. Mechelen Willebroek Sint-Katelijne-Waver Sint-Amands Puurs Putte Nijlen Mechelen Lier Heist-op-den-Berg Duffel Bornem Bonheiden Berlaar 0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 Bron: Eigen berekening op basis van gegevens van Kenniscentrum Statistiek (2005) en Lokale Statistieken (2007) De bevolkingsdichtheid bedraagt 616 inwoners per km 2. Het Vlaamse Gewest daarentegen telt slechts 450 inwoners per km 2 (tabel I.1). In de ranglijst van de 22 arrondissementen van het Vlaamse Gewest staat het arrondissement Mechelen op de elfde plaats qua oppervlakte, op de zevende qua inwonersaantal en op de derde qua bevolkingsdichtheid. Over de periode is de bevolkingsdichtheid in het arrondissement Mechelen met 4,9 procent toegenomen. Op Vlaams niveau steeg de bevolkingsdichtheid tijdens deze periode met 4,2 procent. 12 Streekpact arrondissement Mechelen

13 Tabel I.1: Bevolkingsdichtheid, arrondissement Mechelen en Vlaanderen, (inwoners per km 2 ) Arr. Mechelen Vlaanderen Bron: Kenniscentrum Statistiek (2007) De grootste gemeenten wat betreft inwoners zijn Mechelen ( inwoners), Heist-op-den-Berg (38.513) en Lier (33.272). De meest bevolkte gemeente uit het arrondissement is de stad Mechelen met 1200 inwoners per km 2. Tabel I.2: Totale bevolking, oppervlakte (hectare) en bevolkingsdichtheid (inwoners per km 2 ), arrondissement Mechelen, per gemeente, 1 januari 2006 Totale bevolking Oppervlakte Bevolkingsdichtheid Berlaar Bonheiden Bornem Duffel Heist-op-den-Berg Lier Mechelen Nijlen Putte Puurs Sint-Amands Sint-Katelijne-Waver Willebroek Bron: Kenniscentrum Statistiek (2007) Grafiek I.2: Bevolkingsdichtheid, arrondissement Mechelen, per gemeente, 1 januari 2006 Willebroek Sint-Katelijne-Waver Sint-Amands Puurs Putte Nijlen Mechelen Lier Heist-op-den-Berg Duffel Bornem Bonheiden Berlaar Bron: Eigen verwerking van gegevens van Kenniscentrum Statistiek (2007) Streekpact arrondissement Mechelen

14 Anno 2006 telde het arrondissement Mechelen inwoners met een niet-belgische nationaliteit. Dit kwam overeen met 3,2 procent van de totale Mechelse bevolking. In het Vlaamse Gewest daarentegen maakten vreemdelingen 5,2 procent van de totale bevolking uit. Ten gevolge van de wet van 22 december 1999 betreffende de regularisatie van het verblijf van bepaalde categorieën van vreemdelingen in België, daalde het aantal vreemdelingen in de regio van 3,7 procent in 2000 naar 2,9 procent in Sindsdien groeit hun aantal opnieuw gestaag aan. Een soortgelijke evolutie doet zich ook voor op Vlaams niveau. De grootste concentraties van niet-belgen vinden we in Mechelen, Willebroek en Lier: op 1 januari 2006 bestond respectievelijk 7,17, 3,74 en 3,10 procent van hun bevolking uit niet-belgen. In 2005 waren er in het arrondissement Mechelen huishoudens. Onder huishouden wordt verstaan: ofwel een persoon die gewoonlijk alleen leeft, ofwel twee of meer personen, die al dan niet door familiebanden verbonden, gewoonlijk éénzelfde woning betrekken en er samen leven. Ruim 28 procent van deze huishoudens werd gevormd door alleenstaanden (tabel I.3). T.o.v is het aantal huishoudens met of 5,2 procent toegenomen. Ruim 75 procent van de groei tussen 1999 en 2005 kwam voort uit een toename van het aantal alleenstaanden. Deze groep is sinds 1999 met gegroeid naar huishoudens in Het aantal alleenstaande mannen is in de periode sneller toegenomen dan het aantal alleenstaande vrouwen (19,5% tegenover 12,3%). In absolute aantallen waren er in 2005 toch nog meer alleenstaande vrouwen dan mannen. Ook het aantal alleenstaande ouders neemt toe. Tussen 1999 en is het aantal alleenstaande ouders met 12,3 procent gestegen, van alleenstaande ouders in 1999 tot in Ongeveer één vijfde (18%) hiervan waren alleenstaande vaders. In 2005 was 11,5 procent van de totale bevolking in het arrondissement Mechelen alleenstaand. In 1999 was dit slechts 10,2 procent. De toename van het aantal alleenstaanden heeft gevolgen voor bijvoorbeeld de vraag naar kleinere woningen. Tabel I.3: Bevolkingssamenstelling, arrondissement Mechelen, Arr. Mechelen Vlaams Gewest Arr. Mechelen Vlaams Gewest Arr. Mechelen Vlaams Gewest private huishoudens alleenstaande mannen 11,0% 11,9% 11,9% 12,6% 12,5% 13,3% alleenstaande vrouwen 14,5% 15,0% 15,1% 15,4% 15,5% 15,8% alleenstaande mannen met kinderen (max. 5 kinderen) 1,2% 1,2% 1,3% 1,2% N/A N/A alleenstaande vrouwen met kinderen (max. 5 kinderen) 5,3% 5,5% 5,6% 5,7% N/A N/A Bron: Eigen berekening op basis van gegevens van Lokale Statistieken (2007) 3 We nemen hier 2004 omdat de cijfers voor 2005 nog niet beschikbaar waren bij de opmaak van het profiel. 14 Streekpact arrondissement Mechelen

15 Werk III. Tewerkstelling 2.1. Arbeidsmarkt In 2004 telde het arrondissement Mechelen personen op beroepsactieve leeftijd (18-64 jaar). Ruim 74 procent hiervan of meer dan personen waren effectief actief op de arbeidsmarkt, hetzij als werkzoekende, hetzij als werkende (tabel II.1). Tabel II.1: Arbeidsmarkt, arrondissement Mechelen, Bevolking op beroepsactieve leeftijd n/a n/a Totale beroepsbevolking n/a n/a Aantal werkenden n/a n/a Totale werkgelegenheid n/a n/a n/a Aantal NWWZ Bron: Lokale Statistieken (2007) De gemiddelde Mechelse werkzaamheidsgraad - het aandeel werkende personen in de bevolking tussen 18 en 64 jaar - bedroeg anno ,8 procent. Het Vlaamse gemiddelde bedroeg 67,0 procent. Zowel de stad Mechelen als de gemeenten Berlaar, Nijlen en Willebroek kenden een werkzaamheidsgraad lager dan het Vlaamse gemiddelde. In de gemeenten Puurs en Putte daarentegen was meer dan 70 procent van de bevolking op beroepsactieve leeftijd effectief aan het werk (tabel II.2). Anno 2003 werden in de Mechelse regio jobs aangeboden. Als we het aantal plaatselijke arbeidsplaatsen delen door de bevolking op beroepsactieve leeftijd verkrijgen we de werkgelegenheidsgraad. Deze kwam voor het ganse arrondissement in 2003 uit op 64,2 procent. Hieruit kunnen we afleiden dat voor elke arbeidsplaats in het arrondissement theoretisch gezien 1,56 personen uit de regio beschikbaar waren. Als we de werkgelegenheidsgraden op gemeentelijk niveau vergelijken (grafiek II.1), dan merken we aanzienlijke verschillen op. De cijfers schommelen tussen 26,5 procent (Sint-Amands) en 91,8 procent (Puurs). Daar waar in Sint-Amands 3,77 inwoners op beroepsactieve leeftijd per lokale job beschikbaar waren, waren dit er slechts 1,09 in Puurs. Grafiek II.1: Werkgelegenheidsgraden, arrondissement Mechelen, per gemeente, 2003 (%) Willebroek Sint-Katelijne-Waver Sint-Amands Puurs Putte Nijlen Mechelen Lier Heist-op-den-Berg Duffel Bornem Bonheiden Berlaar Bron: Eigen verwerking van gegevens van Lokale Statistieken (2007) In de periode zijn er in het arrondissement Mechelen arbeidsplaatsen bijgekomen; een stijging van ruim 11,4 procent. Over diezelfde periode steeg het aantal arbeidsplaatsen in de provincie Antwerpen en het Vlaamse Gewest slechts met respectievelijk 5,9 en 4,2 procent. Deze bijkomende jobs werden vooral gerealiseerd in Mechelen ( arbeidsplaatsen) en Puurs (+2.630). Ook Heist-op-den-Berg, Lier en Sint- Katelijne-Waver waren belangrijke regionale polen voor jobcreatie (respectievelijk 1.152, 965 en 838 bijkomende jobs over de periode ). 4 Het betreft het totale aantal personen van 18 tot en met 64 jaar. 5 NWWZ staat voor niet-werkende werkzoekenden ingeschreven bij de VDAB. De vermelde cijfers betreffen jaargemiddelden. Streekpact arrondissement Mechelen

16 Tabel II.2: Arbeidsmarkt, arrondissement Mechelen, per gemeente, 2003 Bevolking op beroepsactieve leeftijd Totale beroepsbevolking Aantal werkenden Totale werkgelegenheid Werkzaamheidsgraad Werkgelegenheidsgraad Berlaar 6.434, ,7% 38,6% Bonheiden 8.567, ,6% 46,7% Bornem , ,2% 69,2% Duffel , ,9% 62,6% Heist-op-den-Berg , ,1% 50,0% Lier , ,1% 86,4% Mechelen , ,6% 88,2% Nijlen , ,9% 30,7% Putte 9.748, ,2% 37,0% Puurs 9.841, ,1% 91,8% Sint-Amands 4.657, ,1% 26,5% Sint-Katelijne-Waver , ,4% 57,5% Willebroek , ,8% 45,2% Bron: Lokale Statistieken (2007) D2.2. Activiteitsgraad De activiteitsgraad is de mate waarin de bevolking van een regio op arbeidsleeftijd actief is op de arbeidsmarkt, dit wil zeggen een baan heeft of een baan zoekt. 6 Voor de totale beroepsbevolking in het arrondissement Mechelen bedroeg de activiteitsgraad op 30 juni ,8 procent. M.a.w., voor elke honderd personen in de leeftijdsklasse 18 tot en met 64 jaar waren er 74,8 effectief actief op de arbeidsmarkt. Hiermee presteerde het arrondissement Mechelen beter dan het Vlaamse Gewest (74,0%) en de provincie Antwerpen (73,1%). Grafiek II.2 toont ons dat de activiteitsgraden van de verschillende leeftijdsklassen tot 55 jaar in het arrondissement Mechelen hoger lagen dan de activiteitsgraden van deze klassen op Activiteit zowel Vlaams als provinciaal niveau. Vanaf 55 jaar zakten de activiteitsgraden van de beroepsbevolking in het arrondissement Mechelen onder het Vlaamse gemiddelde. 6 De activiteitsgraad is gelijk aan het quotiënt van de beroepsbevolking en de bevolking op arbeidsleeftijd. 16 Streekpact arrondissement Mechelen

17 Grafiek II.2: Activiteitsgraad beroepsbevolking naar leeftijd, 30 juni 2005 (%) Grafiek II.3: Evolutie van de activiteitsgraad beroepsbevolking naar leeftijd, arrondissement Mechelen, (%) Arr. Mechelen Prov. Antwerpen Vlaams Gewest Bron: Eigen verwerking van gegevens van Steunpunt WSE (2007) Bron: Eigen verwerking van gegevens van Steunpunt WSE (2007) De voorbije jaren is de activiteitsgraad gunstig geëvolueerd: van 73,1 procent in 2003 naar 74,8 in Op grafiek II.3 kunnen we zien dat, uitgezonderd de leeftijdsklassen 18 tot 30 jaar en 65-plus, de activiteitsgraden van alle leeftijdsklassen er op vooruit zijn gegaan. De sterkste stijging werd opgetekend door de leeftijdsklasse 50 tot 54 jaar: een toename met 7,0 procentpunten. Ook de activiteitsgraad van de 55 tot 59-jarigen is in de periode sterk gestegen, namelijk met 4,1 procentpunten (van 46,8% naar 50,9%). De activiteitsgraad van de leeftijdsgroep tussen 50 en 64 jaar is in het arrondissement Mechelen gestegen van 49,9 procent in 2003 tot 51,7 procent in Hiermee zat de regio reeds boven de 50 procent die werd vooropgesteld in de Lissabonstrategie, de ambitieuze verklaring uit 2000 die van de Europese Unie tegen 2010 de meest competitieve economie ter wereld moet maken. Het Vlaamse gemiddelde lag met 52,3 procent (2005) echter nog hoger. De activiteitsgraad van de mannelijke 55-plussers en die van de vrouwelijke 50-plussers in het arrondissement Mechelen waren kleiner dan de activiteitsgraad van de Vlaamse soortgenoten. Grafiek II.4 toont ons dat er een opmerkelijk verschil is tussen de activiteitsgraden van de mannelijke en de vrouwelijke beroepsbevolking. In 2004 lag de activiteitsgraad van de Mechelse mannen 15,3 procentpunten hoger dan die van de vrouwen. Deze situatie doet zich ook op het Vlaamse niveau voor. Opvallend is dat de kloof tussen de activiteitsgraden van beide seksen toeneemt met de leeftijd (grafiek II.4). Pas vanaf 55 jaar groeien ze terug in beperkte mate naar elkaar toe. Het verschil evolueert van 5,1 procentpunt voor de leeftijdsklasse 25 tot 29 jaar naar 29,6 procentpunt voor de leeftijdsklasse 50 tot 54 jaar. Grafiek II.4: Activiteitsgraad beroepsbevolking naar leeftijd en geslacht, arrondissement Mechelen, 30 juni 2004 (%) 100 man 90 vrouw Bron: Eigen verwerking van gegevens van Steunpunt WSE (2007) Grafiek II.5 toont ons de evolutie van de activiteitsgraden van de vrouwelijke beroepsbevolking van het arrondissement Mechelen. In de periode zijn alle activiteitsgraden van de verschillende leeftijdsklassen er op vooruit gegaan. De activiteitsgraad van de totale Streekpact arrondissement Mechelen

18 vrouwelijke beroepsbevolking is gestegen van 65,0 procent in 2003 naar 67,5 procent in Voor de leeftijdsklasse 25 tot 49 jaar bedroeg de stijging 1,8 procentpunt (van 82,4% in 2003 naar 84,2% in 2005). De activiteitsgraad van de leeftijdsgroep tussen 50 en 64 jaar is in de regio Mechelen met 5,9 procentpunten gestegen, van 33,5 procent in 2003 naar 39,4 procent in Grafiek II.5: Evolutie van de activiteitsgraad van de vrouwelijke beroepsbevolking naar leeftijd, arrondissement Mechelen, (%) Jobs in loondienst In het arrondissement Mechelen waren op 31 december personen tewerkgesteld. De aanwezigheidsindex bedroeg 1,03. Er was dus een overtewerkstelling van 3 procent in vergelijking met de situatie waar de tewerkstelling gelijkmatig gespreid is over alle inwoners van het Vlaamse Gewest. Puurs en Mechelen waren de uitschieters met een overtewerkstelling van respectievelijk 53 en 52 procent. Sint-Amands en Nijlen waren de andere uitersten met een ondertewerkstelling van respectievelijk 69 en 60 procent (tabel II.3) Bron: Eigen verwerking van gegevens van Steunpunt WSE (2007) 2.3. Aanwezigheidsindex D De aanwezigheidsindex duidt per regio aan in hoeverre de werkgelegenheid er sterk of minder sterk aanwezig is in vergelijking met het Vlaamse gemiddelde. Daartoe wordt de verhouding tussen enerzijds het aantal arbeidsplaatsen in deze regio en anderzijds het totale aantal personen op arbeidsleeftijd in die regio vergeleken met dezelfde verhouding voor het Vlaamse Gewest (Steunpunt WSE). We bekijken achtereenvolgens de jobs in loondienst, de zelfstandigen in hoofdberoep en de helpers in hoofdberoep. De jobs in loondienst worden regionaal verdeeld volgens de plaats van de vestiging waar de job wordt uitgeoefend. De zelfstandigen en helpers daarentegen worden verdeeld volgens woonplaats. 18 Streekpact arrondissement Mechelen

19 Tabel II.3: Jobs in loondienst naar sector, arrondissement Mechelen, 31 december 2003 Totaal Primaire sector Secundaire sector Tertiaire sector Quartaire sector Aantal jobs A.I. 7 Aantal jobs A.I. Aantal jobs A.I. Aantal jobs A.I. Aantal jobs A.I. Berlaar , , , , ,87 Bonheiden , , , , ,21 Bornem , , , , ,63 Duffel , , , , ,08 Heist-op-den-Berg , , , , ,58 Lier , , , , ,27 Mechelen , , , , ,52 Nijlen , , , , ,41 Putte , , , , ,26 Puurs ,53 9 0, , , ,92 Sint-Amands 760 0, , , , ,42 Sint-Katelijne-Waver , , , , ,80 Willebroek ,71 2 0, , , ,64 Arr. Mechelen , , , , ,95 Provincie Antwerpen ,11 0,92 1,12 1,19 1,02 Vlaams Gewest ,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Bron: Eigen verwerking van gegevens van POM Antwerpen (2006) en Steunpunt WSE (2007) Opgedeeld naar sector zijn er ook opvallende verschillen binnen het arrondissement. Een aantal gemeenten worden gekenmerkt door een zeer hoge aanwezigheidsindex in de primaire sector 8. In Duffel en Sint-Katelijne-Waver waren er eind 2003 zes keer meer werknemers actief in de primaire sector dan te verwachten was op basis van het inwonersaantal. Ook in Lier (2,57) en Putte (3,62) was de aanwezigheidsindex in de landbouwsector relatief hoog. De aanwezigheidsindex voor het ganse arrondissement beschouwd (1,49), kunnen we concluderen dat eind 2003 de primaire sector sterk vertegenwoordigd was. In acht van de dertien gemeenten (Berlaar, Bonheiden, Heist-op-den-Berg, Nijlen, Putte, Sint-Amands, Sint- Katelijne-Waver, en Willebroek) was de secundaire sector 9 eind 2003 ondervertegenwoordigd. In Lier en Puurs daarentegen waren ruim twee maal meer werknemers tewerkgesteld in de secundaire sector dan we gemiddeld konden verwachten in verhouding tot het inwonersaantal. De hoge aanwezigheidsindex van Puurs was vooral het gevolg van de hoge tewerkstelling in de voedingsindustrie en de chemische nijverheid. De aanwezigheid van enkele grote voedings- en geneesmiddelenfabrikanten is hier niet vreemd aan. In Lier waren vooral de grafische nijverheid, de sector bouwmaterialen en de metaalverwerkende nijverheid sterk vertegenwoordigd. Ook in Bornem en Mechelen lag de aanwezigheidsindex van de secundaire sector boven de 1,00. Qua tertiaire 10 en quartaire 11 sectoren stak vooral de stad Mechelen boven de andere gemeenten uit. De aanwezigheidsindex lag er op respectievelijk 1,68 en 1,52. De tewerkstelling in beide sectoren lag ongeveer op het niveau dat we mochten verwachten op basis van het aantal inwoners. 7 A.I. staat voor aanwezigheidsindex. 8 De primaire sector omvat de land- en bosbouw en de visserij. 9 De secundaire sector omvat alle industriële sectoren alsook de nutssectoren en de bouwnijverheid. 10 De tertiaire sector omvat alle commerciële diensten zoals de groot- en kleinhandel, de horeca, de vervoerssector, het bankwezen, de uitzendsector en de informatica. 11 De quartaire sector bundelt alle publieke diensten zoals het onderwijs, het openbaar bestuur, de gezondheidszorg, de cultuursector en de maatschappelijke dienstverlening. Streekpact arrondissement Mechelen

20 Zelfstandigen en helpers in hoofdberoep In het arrondissement Mechelen waren eind zelfstandigen in hoofdberoep actief. Daarnaast waren er nog eens helpers in hoofdberoep. De aanwezigheidsindex van de zelfstandigen in hoofdberoep bedroeg voor het arrondissement Mechelen 0,90. Het aantal zelfstandigen was dus beneden peil in verhouding tot het inwonersaantal. Enkel in Putte, Sint-Katelijne- Waver en vooral Bonheiden was de aanwezigheidsindex van het aantal zelfstandigen in hoofdberoep hoger dan één. In Bonheiden was het aantal zelfstandigen in hoofdberoep 24 procent hoger dan we konden verwachten op basis van het aantal inwoners (tabel II.4). Tabel II.4: Aantal zelfstandigen en helpers in hoofdberoep, arrondissement Mechelen, per gemeente, 31 december 2003 # zelfstandigen A.I. # helpers Totaal Berlaar 507 0, Bonheiden 933 1, Bornem , Duffel 706 0, Heist-op-den-Berg , Lier , Mechelen , Nijlen , Putte 920 1, Puurs 850 0, Sint-Amands 388 0, Sint-Katelijne-Waver , Willebroek 894 0, Arr. Mechelen , Provincie Antwerpen , Vlaams Gewest , Bron: Steunpunt WSE (2007) 20 Streekpact arrondissement Mechelen

21 2.4. Tewerkstelling naar bedrijfstak In het arrondissement Mechelen waren in 1997 bijna honderdduizend werknemers tewerkgesteld. Minder dan twee procent was actief binnen de primaire sector (tabel II.5). Ruim 35 procent van de tewerkgestelde werknemers in de regio was werkzaam in de secundaire sector. De transportmiddelenproductie en de bouwnijverheid waren de belangrijkste bedrijfstakken qua tewerkstelling. De eerste bedrijfstak nam ongeveer 19 procent van de tewerkstelling binnen de secundaire sector voor haar rekening, de tweede bijna 17 procent. Ook de chemische nijverheid en de bedrijfstak metallurgie en producten van staal leverden met een aandeel van respectievelijk 13 en 10 procent een belangrijke bijdrage tot de tewerkstelling in de secundaire sector. Ruim dertig procent van alle werknemers was tewerkgesteld in de tertiaire sector. Binnen deze sector was de bedrijfstak Groot- en kleinhandel; reparatie van auto s en huishoudelijke artikelen de grootste werkgever. Deze bedrijfstak stelde meer dan 44 procent van de werknemers actief in de commerciële dienstverlening of ruim 14 van alle werknemers in de regio tewerk. De bedrijfstakken Vervoer, opslag en communicatie en Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven waren goed voor ruim 19 en 22 procent van de tewerkstelling in de tertiaire sector. De quartaire sector ten slotte stelde meer dan werknemers tewerk. Dat was bijna 31 procent van de totale tewerkstelling in de regio. Anno 2006 waren werknemers actief in het arrondissement Mechelen. Dat waren er of goed twintig procent meer dan in De tewerkstelling is in de periode het sterkst gestegen in de tertiaire sector, zowel procentueel als in aantallen: een stijging met ruim 66 procent of meer dan negentienduizend eenheden. In 1997 stelde de tertiaire sector ruimschoots dertig procent van alle werknemers in de regio tewerk, anno 2006 goed 44 procent. De bedrijfstak Onroerende goederen, verhuur en diensten realiseerde, uitgedrukt in eenheden, de grootste groei: in deze bedrijfstak werkten in meer werknemers dan in Een toename van het aantal tewerkgestelde werknemers met ruim 110 procent. Ook in de bedrijfstak Vervoer, opslag en communicatie werkten anno 2006 bijna dubbel zoveel werknemers dan in Procentueel was de sterkste groeier in termen van tewerkstelling de bedrijfstak Financiële instellingen. In deze bedrijfstak is het aantal werknemers tijdens de periode met bijna 150 procent toegenomen! Ook de quartaire sector zag in de periode haar personeelsbestand toenemen, namelijk met werknemers of ruim 11 procent. Het onderwijs nam hiervan werknemers voor zijn rekening, de bedrijfstak Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Als we het aandeel van deze sector in de totale regionale tewerkstelling beschouwen, moeten we wel vaststellen dat haar aandeel de voorbije jaren is afgenomen. In 1997 stelde zij bijna 31 procent van alle werknemers tewerk, anno 2006 minder dan 29 procent. De verliezers qua tewerkstelling zijn de primaire en secundaire sector. Beide sectoren zagen hun personeelsbestand de afgelopen jaren inkrimpen. Eind 2003 stelde de primaire sector minder dan één procent werknemers tewerk. De secundaire sector blijft met ruim 26 procent van de totale tewerkstelling in 2006 een zeer belangrijke sector, maar verliest aan belang. Enkel de chemische nijverheid kon in de periode haar personeelbestand sterk aandikken, nl. met werknemers. Streekpact arrondissement Mechelen

22 Tabel II.5: Indeling van de tewerkgestelde werknemers naar activiteitstak en hoofdverblijfplaats, arrondissement Mechelen, , op 30 juni Landbouw, bosbouw, visserij Industrie Voedingmiddelen Tabaksproducten Textiel Kleding- en bontnijverheid Leernijverheid en vervaardiging van schoeisel Hout en artikelen van hout Papier en karton Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media Cokesovens, aardolieraffinaderij en splijt- en kweekstoffen Chemische nijverheid Rubber- en kunststofnijverheid Overige niet-metaalhoudende minerale producten Metallurgie en producten van metaal Machines, apparaten en werktuigen Elektrische en elektronische apparaten Medische apparatuur, precisie- en optische instrumenten, uurwerken Transportmiddelen Meubels en overige industrie Recuperatie van recycleerbaar afval Elektriciteit, gas en water Bouwnijverheid Groot- en kleinhandel, reparatie van auto s en huishoudelijke artikelen Hotels en restaurants Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Gemeenschapsvoorzieningen, sociaal-culturele en persoonlijke diensten Winning van delfstoffen Diverse Totaal Bron: RSZ (2007a) 12 Behoudens de zeelieden ter koopvaardij en de binnenschippers. 13 Behoudens de zeelieden ter koopvaardij en de sportmonitoren bij BLOSO en ADEPS. De binnenvaart is wel inbegrepen. 14 Voor het jaar 2006 betreft het wegens het ontbreken van andere gegevens de situatie op 31 maart. 22 Streekpact arrondissement Mechelen

23 2.5. Tewerkstellingsgraden Secundariserings- en tertiairiseringsgraad Eind 2004 telde de secundaire sector in het arrondissement Mechelen 17,2 bezoldigde arbeidsplaatsen per 100 inwoners op beroepsactieve leeftijd, de tertiaire sector 40,2. In het Vlaamse Gewest was de secundaire sector eind 2004 minder prominent aanwezig. Slechts 15,0 procent van de potentiële beroepsbevolking was er tewerkgesteld. De tertiairisering daarentegen was er ongeveer even ver gevorderd. 40,1 van de bevolking op beroepsactieve leeftijd was actief in de tertiaire sector (grafiek II.6). We stellen vast (grafiek II.6) dat in het arrondissement Mechelen - net zoals in het Vlaamse Gewest - de secundariseringsgraad de voorbije jaren is afgenomen, zij het zeer geleidelijk en met ups en downs. Op tien jaar tijd is de secundariseringsgraad in de regio Mechelen met negen procentpunten afgenomen, in Vlaanderen met zes procentpunten. De tertiariseringsgraad daarentegen neemt zowel in Vlaanderen als in het arrondissement Mechelen jaar na jaar toe. Over de periode is de tertiairiseringsgraad in de regio Mechelen met 11,6 procentpunten toegenomen, op Vlaams niveau met 8,1 procentpunten. Grafiek II.6: Evolutie van de secundariserings- en tertiairiseringsgraad, arrondissement Mechelen, (%) 45 Secundariseringsgraad 40 Tertiairiseringsgraad Bron: Eigen verwerking van gegevens van Lokale Statistieken (2007) 15 Tot en met 2002 werd de meting doorgevoerd op 30 juni, sinds 2003 op 31 december. Dit kan eventueel aanleiding geven tot seizoenseffecten. Streekpact arrondissement Mechelen

24 Op grafiek II.7 kunnen we zien dat in bijna alle gemeenten van de regio Mechelen de bezoldigde tewerkstelling in de tertiaire sector in verhouding tot het aantal inwoners op beroepsactieve leeftijd die in de secundaire sector ruim overtreft. De gemeente Puurs vormt een uitzondering. In 2004 lag de secundariseringsgraad er 5,4 procentpunten hoger dan de tertiairiseringsgraad. Grafiek II.7: Secundariserings- en tertiairiseringsgraad, arrondissement Mechelen, per gemeente, 31 december 2004 (%) Willebroek Sint-Katelijne-Waver Tertiairiseringsgraad Secundariseringsgraad Sint-Amands Puurs Putte Nijlen Mechelen Lier Heist-op-den-Berg Duffel Bornem Bonheiden Berlaar Bron: Eigen verwerking van gegevens van Lokale Statistieken (2007) procent in december Op Vlaams niveau was er een stijging van 2,6 naar 3,5 procent. In beide regio s steeg het aantal bezoldigde arbeidsplaatsen met 38 à 40 procent. In het arrondissement Mechelen waren er in juni bezoldigde arbeidsplaatsen in deze industrietak, in december Tijdens de periode is in het arrondissement Mechelen het belang van de medium-laagtechnologische industrie gelijk gebleven, dat van de laagtechnologische industrie afgenomen. Voor de eerste industrietak bedroeg de tewerkstellingsgraad zowel in 1995 als in ,9 procent, voor de tweede 4,3 in 1995 en 3,7 in Tewerkstellingsgraden in de industrie naar graad van technologie Grafiek II.8 toont ons de evolutie van de tewerkstellingsgraden in de industrie opgesplitst naar graad van technologie voor het arrondissement Mechelen. Zowel de tewerkstellingsgraad in de hoogtechnologische als in de medium-hoogtechnologische industrie is tijdens de periode aanzienlijk toegenomen. In juni 1995 telde de Mechelse hoogtechnologische industrie bezoldigde arbeidsplaatsen, in december ; een stijging met liefst 46,3 procent. Hierdoor steeg ook de tewerkstellingsgraad van 1,2 naar 1,7 procent. In het Vlaamse Gewest daarentegen daalde de bezoldigde tewerkstelling in deze industrietak met 8,5 procent. De tewerkstellingsgraad bleef er ongewijzigd. De tewerkstellingsgraad in de medium-hoogtechnologische industrie in het arrondissement Mechelen evolueerde van 4,4 procent in juni 1995 naar 6,1 Grafiek II.8: Evolutie tewerkstellingsgraden in de industrie naar graad van technologie, arrondissement Mechelen, (%) hoogtechnologische industrie mediumhoogtechnologische industrie mediumlaagtechnologische industrie Bron: Eigen verwerking van gegevens van Vergeynst (2006) laagtechnologische industrie 16 De gegevens met betrekking tot 1995 en 2003 geven de situatie op respectievelijk 30 juni en 31 december weer. 24 Streekpact arrondissement Mechelen