Denieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG. Praktijkhandboek

Transcriptie

1 Denieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG Praktijkhandboek

2 DE NIEUWE LAAGSPANNINGSRICHTLIJN 2006/95/EG Praktijkhandboek 1 e druk CE Publishing Weesp, Nederland I

3 Redactie, vormgeving en opmaak: JG Gumbs. ISBN: Nur: CE Publishing, Weesp 1 e druk 2009 Behoudens de krachtens de auteurswet van 1912 van toepassing zijnde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische afbeeldingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h auteursrecht 1912dient men de daarvoor verschuldigde vergoeding te voldoen aan CE Publishing (postbus 5047, 1380 GA Weesp.) Voor het overnemen van gedeelte(n) uit de uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 auteurswet 1912) kan men zich wederom wenden tot CE Publishing. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior written permission of the publisher. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan de redactie noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade, die zou kunnen voortvloeien uit enige fout, die in deze uitgave zou kunnen voorkomen. II

4 Voorwoord Vanaf 1 januari 1995 is de Laagspanningsrichtlijn 73/23/EEG van kracht; volgens art.13 moeten de lidstaten binnen 18 maanden de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke maatregelen treffen om de richtlijn te volgen. (uitzondering is gemaakt voor Denemarken waar de termijn is gesteld op 5 jaar. Vanaf 6 juni 2008 mogen, binnen de Europese Economische Ruimte (EER), geen elektrotechnische producten meer verhandelt worden, die niet voldoen aan de eisen van de nieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG. De Laagspanningsrichtlijn stelt essentiële eisen aan de veiligheid van producten. Bijlage 1 van de richtlijn geeft hoofdelementen van de veiligheidsdoeleinden aan: gevaren van elektrische aard en van niet elektrische aard. Het is van belang dat fabrikanten dan wel importeurs op de hoogte zijn van de eisen die de richtlijn stelt aan elektrotechnische producten. Dit boek, getiteld de nieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG, is specifiek geschreven voor een praktijktoepassing en geeft een duidelijke en uitgebreide uitwerking van de Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG. Dit praktijkhandboek geeft een duidelijk antwoordt op de vragen die direct uit de praktijk zijn voortgekomen en tevens een compleet overzicht van de certificeringsprocedure die gevolgd dient te worden. Met heldere teksten, voorbeelden uit de praktijk, overzichtelijke schema's en tekeningen wordt de nieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG verduidelijkt. In de bijlage van deze uitgave zijn ondermeer een recente normenlijst en de volledige wettekst van de Laagspanningsrichtlijn opgenomen, waardoor dit boek tevens zeer geschikt is als naslagwerk. De Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG is een kopie (codified version) van de oude richtlijn 73/23/EEG, aangevuld met art.13 van richtlijn 93/68/EEG (CE markeringsrichtlijn) Weesp, 2009 R. Glaser L. Boos J.G. Gumbs R. Kuiper M.J. Degen III

5 Inhoudsopgave Voorwoord... III 1 CE in het algemeen De geschiedenis van de Europese Unie De regelgeving van de Europese Unie Verordeningen Richtlijnen Beschikkingen Aanbevelingen en adviezen Europese regelgeving voor producten: Nieuwe Aanpak versus Oude Aanpak Oude aanpak Nieuwe aanpak Voordelen en beperkingen van de Nieuwe Aanpak Normen en harmonisatie Definitie norm Europese en nationale normen Het tot stand komen van normen Europese normen en harmonisatie Beoordeling op overeenstemming met de CE-richtlijnen Keuringsmodulen Controle en certificering door de fabrikant Controle door een Notified Body Controle op naleving door de overheid Kwaliteitssystemen en CE-markering Synopsis van de Nieuwe Aanpak-richtlijnen Apparatuur en beschermingsmiddelen voor gebruik in een potentieel explosieve omgeving - 94/9/EEG Bouwproducten - 89/106/EEG Elektromagnetische compatibiliteit /108/EG Huishoudelijke elektrische koelkasten, diepvriezers en combinaties daarvan - 96/57/EG Laagspanning 2006/95/EG Liften - 95/16/EG Machines /42/EG Niet-automatische weegwerktuigen - 90/384/EEG Persoonlijke beschermingsmiddelen - 89/686/EEG Richtlijn radio-apparatuur en telecommunicatie-eindapparatuur (99/5/EG) Drukapparatuur - 97/23/EG Richtlijn meetinstrumenten 2004/22/EG IV

6 1.8 Implementatie van CE-richtlijnen in de nationale wetgeving Laagspanningsrichtlijn in het algemeen De richtlijn (73/23/EEG en 93/68/EEG) 2006/95/EG Definities en toepassingsgebied Uitzonderingen Elektrisch materiaal bestemd voor gebruik in explosieve omgeving Relatie met andere richtlijnen Machinerichtlijn Richtlijn randapparatuur voor telecommunicatie Normen Inleiding Relevante normen onder de Laagspanningsrichtlijn Verantwoordelijkheden Fabrikant van complete elektrotechnische producten Fabrikant van componenten Gevolmachtigde van de fabrikant Importeur van elektrotechnische producten Importeur van componenten en halffabrikaten CE-markering bij het assembleren Assemblage op eigen initiatief Assemblage in opdracht Private label Het installeren van elektrotechnische producten Configuratie voldoet aan CE-markering Verschillende delen voldoen aan CE-Markering Verschillende delen zonder CE-markering Installateur modificeert Verhuur van elektrotechnische producten Verhuur voor de ingangsdatum van de Laagspanningsrichtlijn Verhuur na de ingangsdatum van de Laagspanningsrichtlijn De afzet van elektrotechnische producten met CE-markering buiten de EER Procedure CE-markering volgens de Laagspanningsrichtlijn Inleiding Welke normen toepassen? Geharmoniseerde normen (EN) Internationale normen (IEC/CEE) Nationale normen (NEN, DIN, NF, BS) Ontwerpen Algemene uitgangspunten V

7 3.3.2 Beveiligingsaanpak Toepassen en uitwerking van normen Testen Eisen Typen Technische Constructie Dossier De gebruiksaanwijzing EG-verklaring van overeenstemming Het aanbrengen van de CE-markering Interne Fabricagecontrole Praktijkvoorbeelden Inleiding De meest gestelde vragen Praktijkvoorbeeld boormachine Het doel Neveneffecten Componenten Richtlijn(en) Mogelijke gevaren Veiligheid voor mens en dier Praktijkvoorbeeld schakelende voeding Het doel Neveneffecten Componenten Richtlijn(en) Mogelijke gevaren Veiligheid voor mens en dier Continueren van de veiligheid EG-Verklaring van Overeenstemming Het aanbrengen van de CE-markering Wettelijke en contractuele aansprakelijkheid Inleiding Wat is aansprakelijkheid? Wettelijke aansprakelijkheid voor producten Basiselementen van aansprakelijkheid Gebrek Bewijs Andere aansprakelijkheidsregelingen Product recall Contractuele aansprakelijkheid voor producten VI

8 5.5.1 Definitie Beperken of uitsluiten van aansprakelijkheid Contracten en algemene voorwaarden Relatie CE-markering - (product)aansprakelijkheid CE-markering - (product)aansprakelijkheid Geen volledige uitsluiting van aansprakelijkheid Het voordeel van CE-markering met betrekking tot aansprakelijkheid Contractueel zaken vastleggen Verzekering Strafrechtelijke aansprakelijkheid Preventieve maatregelen: stappenplan Aanpak bij schades en claims Checklist voor de eindproducent Aanvulling checklist voor de producent van grondstoffen, halffabrikaten en onderdelen van producten Bijlage I : Richtlijn 2006/95/EG van het Europees Parlement en de Raad Bijlage II: Lijst met normen betreffend de laagspanningsrichtlijn Bijlage III: Adressen met betrekking tot de laagspanningsrichtlijn Bijlage IV: Proces van zelfcertificering Bijlage V: Voorbeeld checklist Glossary VII

9 2 LAAGSPANNINGSRICHTLIJN IN HET ALGEMEEN 2 Laagspanningsrichtlijn in het algemeen 2.1 De richtlijn (73/23/EEG en 93/68/EEG) 2006/95/EG De Laagspanningsrichtlijn stelt een groot aantal veiligheidseisen aan elektrisch materiaal wat bestemd is voor gebruik binnen bepaalde spanningsgrenzen. In tegenstelling tot de overige Nieuwe Aanpak-richtlijnen worden de veiligheidseisen in deze richtlijn veiligheidsdoeleinden genoemd. Daarnaast is de vrijwaringclausule enigszins afwijkend van de andere Nieuwe Aanpak-richtlijnen. De Laagspanningsrichtlijn is opgesteld in De oorspronkelijke richtlijn voorzag niet in de verplichting tot het aanbrengen van CE-markering. In 1993 werd door middel van een wijzigingsrichtlijn voorzien in deze verplichting. De verplichting om aan de eisen uit de wijzigingsrichtlijn te voldoen, geldt sinds 1 januari 1997, en zijn opgenomen in de nieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG. De Laagspanningsrichtlijn is in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd door middel van het Warenwetbesluit elektrotechnische producten. De richtlijn 2006/95/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 12 december 2006 betreffende de onderlinge aanpassing van de wettelijke voorschriften der lidstaten inzake elektrisch materiaal bestemd voor gebruik binnen bepaalde spanningsgrenzen (gecodificeerde versie) is gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU (Publ EG L 374 van , p ). De nieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG is op de twintigste dag volgende op die van haar bekendmaking in het Publicatieblad van de Europese Unie in werking getreden, dat wil zeggen op 16 januari De 'oude' Laagspanningsrichtlijn 73/23/EEG is op dezelfde datum ingetrokken. 2.2 Definities en toepassingsgebied Artikel 1 van de Laagspanningsrichtlijn beschrijft het begrip elektrisch materiaal als volgt: Elektrisch materiaal bestemd voor een nominale wisselspanning tussen 50 V en 1000 V en een nominale gelijkspanning tussen 75 V en 1500 V. Dit artikel geeft het toepassingsgebied van de Laagspanningsrichtlijn weer. Kenmerkend voor afbakening van het toepassingsgebied, is dat deze richtlijn geen eisen stelt door het geven van een gedefinieerde toepassing, zoals bij de meeste richtlijnen wel het geval is. Er wordt hier namelijk gesproken over materiaal, terwijl bijvoorbeeld de EMC-richtlijn spreekt over apparaten. Dit heeft tot gevolg dat de eisen van de Laagspanningsrichtlijn mede toegepast dienen te worden op onderdelen, halffabrikaten en componenten. Onder component wordt verstaan: elk deel dat in een product wordt ingebouwd en dat op zichzelf geen product is met een wezenlijke functie voor de eindgebruiker. In de omzetting van de Laagspanningsrichtlijn in de Nederlandse wetgeving is het toepassingsgebied dan ook duidelijker gedefinieerd dan in de richtlijn. Het Staatsblad spreekt over elektrotechnische producten en vermeldt het volgende: 27

10 Elektrotechnische producten zijn: toestellen bij het gebruik waarvan elektrische energie wordt gebezigd en die bestemd zijn om hetzij op zichzelf, hetzij als onderdeel van een ander toestel te worden gebruikt, alsmede voorwerpen en materialen, welke bestemd zijn om deel uit te maken van dergelijke spanning, waarvoor die toestellen, voorwerpen en materialen zijn vervaardigd, hoger is dan 50 V bij wisselstroom en 75 V bij gelijkstroom en niet meer bedraagt dan 1000 V bij wisselstroom en 1500 V bij gelijkstroom. Figuur 2.1: De spanning is beperkt waar laagspanningsrichtlijn wordt toegepast De Commissie van Europese Gemeenschappen heeft in 1983 nog een mededeling gedaan over het toepassingsgebied van de Laagspanningsrichtlijn. Zij deelde het volgende mee: In het algemeen omvat het toepassingsgebied van de richtlijn voornamelijk consumptieen kapitaalgoederen die zijn bestemd voor gebruik binnen deze spanningsgrenzen, zoals met name elektrische huishoudelijke apparaten, draagbaar gereedschap, verlichtingsapparatuur, elektrische draden, kabels en leidingen, alsmede installatiemateriaal. De richtlijn heeft betrekking op alle veiligheidsaspecten van het materiaal, met inbegrip van de beveiliging tegen gevaren van mechanische oorsprong. 2.3 Uitzonderingen In Bijlage II van de Laagspanningsrichtlijn staan de volgende uitzonderingen vermeldt: Elektrisch materiaal bestemd voor gebruik in explosieve omgeving Met betrekking tot elektrisch materiaal voor gebruik in een explosieve omgeving is opgesteld de Richtlijn apparatuur en beschermingsmiddelen voor gebruik in een potentieel explosieve omgeving (94/9/EG). 28

11 2 LAAGSPANNINGSRICHTLIJN IN HET ALGEMEEN Elektronradiologisch en elektromedisch materiaal Voor de elektrologische en elektromedische producten zijn onder andere de Richtlijn medische hulpmiddelen (93/42/EEG) en de Richtlijn actief implanteerbare hulpmiddelen (90/385/EEG) opgesteld Elektrisch gedeelte van personen- en goederenliften Met betrekking tot liften geldt Richtlijn liften voor personenvervoer (95/16/EG), voor liften voor het vervoer van goederen is van toepassing de Machinerichtlijn (89/392/EEG), gewijzigd bij de Richtlijnen (91/368/EEG), (93/44/EEG) en (93/68/EEG) Elektriciteitsmeters Met betrekking tot elektriciteitsmeters geldt de Richtlijn betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der Lid-Staten inzake kilowattuurmeters (76/891/EEG) Contactdozen en contactstoppen voor huishoudelijk gebruik Met betrekking tot contactdozen en contactstoppen voor huishoudelijk gebruik is in de Nederlandse wetgeving een uitzondering gemaakt. In de Nederlandse wetgeving vallen de contactdozen en de stopcontacten onder de werkingssfeer van het Warenwetbesluit elektrotechnische producten. Tevens is de nationale norm NEN 1020 opgesteld. Deze norm is aangevuld door de Warenwetregeling aanwijzing van normen waar de NEN 1020 (contactdozen en contactstoppen voor huishoudelijk en dergelijk algemeen gebruik) aangevuld wordt met regelingen voor tafelcontactdozen. Tevens is een geharmoniseerde norm opgesteld NEN-EN (contactstoppen voor huishoudelijk en soortgelijk algemeen gebruik- platte niet-demonteerbare contactstoppen 2,5 A 250 V met snoer voor toestellen van klasse II) voor platte stekkers Voedingen voor elektrische afrasteringen Met betrekking tot voeding voor elektrische afrasteringen geldt dat het aan de Wet Gevaarlijke Werktuigen gerelateerde Besluit spanningsgevers voor schrikdraadinstallaties vervangen is per 1 juli 1997 door het Arbeidsomstandighedenbesluit Radio-elektrische storingen Voor radio-elektrische storingen geldt de EMC-richtlijn (2004/108/EG) Gespecialiseerd elektrisch materiaal bestemt om in schepen of vliegtuigen of bij de spoorwegen te worden gebruikt Dit is over het algemeen materiaal dat dient te voldoen aan de veiligheidsvoorschriften die zijn vastgesteld door internationale instellingen waarbij de Lid-Staten zijn aangesloten. 29

12 2.4 Relatie met andere richtlijnen In de vorige paragraaf is al uitgelegd in welke gevallen andere regelingen de Laagspanningsrichtlijn uitsluiten. In artikel 8, lid 3a van de wijzigingsrichtlijn 93/68/EEG betreffende Laagspanning staat het volgende: Indien elektrisch materiaal met betrekking tot andere aspecten onder andere richtlijnen valt die voorzien in het aanbrengen van de CE-markering, geeft deze markering aan dat dit materiaal geacht wordt ook aan de voorschriften van deze andere richtlijnen te voldoen. In lid 3b staat: Indien echter in een of meer van deze richtlijnen gedurende een overgangsperiode de fabrikant de keuze van de toe te passen regeling wordt gelaten, geeft de CE-markering alleen aan dat het elektrische materiaal aan de voorschriften van de door de fabrikant toegepaste richtlijnen voldoet. In dat geval moeten de in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen bekendgemaakte referenties van de toegepaste richtlijnen worden vermeld op de door deze richtlijnen vereiste documenten, handleidingen of gebruiksaanwijzingen die bij dit elektrische materiaal zijn gevoegd. De volgende richtlijnen behoeven nog een kleine toelichting daar de Laagspanningsrichtlijn ook op deze richtlijnen betrekking heeft Machinerichtlijn In deze richtlijn is bepaald dat machines met gevaren, die hoofdzakelijk van elektrische oorsprong zijn, uitsluitend onder de Laagspanningsrichtlijn vallen. Veel huishoudelijke machines vallen derhalve niet onder de Machinerichtlijn en wel onder de Laagspanningsrichtlijn Richtlijn randapparatuur voor telecommunicatie Deze richtlijn verklaart dat de Laagspanningsrichtlijn, zonder ondergrens van de spanningen die vermeld worden in de scope van de richtlijn; dus vanaf 0 Vac en/of 0Vdc, van toepassing op randapparatuur voor telecommunicatie, maar kan waar nodig extra specifieke veiligheidseisen stellen, zowel ten aanzien van de veiligheid van de gebruikers als ten aanzien van de veiligheid van de netwerkoperators. 2.5 Normen Inleiding Het doel van geharmoniseerde Europese normen is het geven van invulling aan de in de richtlijn gestelde essentiële eisen. Daartoe worden voorstellen gedaan door de gezamenlijke Europese normalisatie-instellingen. Voor Nederland is dit op elektrotechnisch gebied het Nederlands Elektrotechnisch Comité. De voorstellen worden behandeld door een internationaal comité van overheidsfunctionarissen uit de normalisatiewereld. Dit is in de elektrotechniek CENELEC. Het Comité Européen de Normalisation Electrotechnique. Bij aanvaarding wordt het voorstel bekrachtigd door publicatie in het officiële publicatieblad van de Europese Gemeenschap. Deze Europese norm is daarmee officieel geharmoniseerd en zal vervolgens door de nationale normalisatie-organisaties automatisch worden aanvaard als nationale norm, waardoor dus een geharmoniseerde nationale norm is ontstaan. In ons land zijn dat NEN-EN-normen, dat zijn tot Nederlandse norm verheven Europese normen van de CEN en de CENELEC. 30

13 Orderformulier e-boeken & e-diensten Vul onderstaande formulier in en verstuur deze per of fax. Bedrijfsnaam:... Voornaam:... Achternaam:...M/V 1 :... Factuuradres:... Postcode:... Plaats:... BTW -number:... Telefoon:... Na ontvangst van het ondertekende orderformulier, wordt een digitale factuur verzonden samen met een login en paswoord voor onze downloadportal. Na betaling van de factuur is ontvangen, zullen de producten beschikbaar zijn voor downloaden. Verstuur het complete orderformulier; - per support@ce-publishing.eu - per fax: +31(0) per mail: CE Publishing Postbus GA Weesp Nederland 1 Uw inlogcode wordt naar de ingevulde adres gestuurd Paraaf: 1 of 2

14 e-boekenlijst Titel prijs qty De nieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG, 34,- R. Glaser, R. Kuiper, M.J. Degen ISBN: , beschikbaar De nieuwe EMC- Richtlijn 2004/108/EC, 34,- R. Glaser, R. Kuiper, M.J. Degen ISBN: , beschikbaar De nieuwe Machine Richtlijn 2006/42/EC, 34,- R. Glaser, R. Kuiper, M.J. Degen ISBN: , beschikbaar e-software RIMA risico analyse 1200,-/jaar Online software applicatie voor het uitvoeren van een risico-analyse R. Glaser, R. Kuiper, M.J. Degen ISBN:, beschikbaar september 2009 e-diensten 2 uren extra diensten * per telefoon of helpdesk, inclusief De nieuwe Laagspanningsrichtlijn 2006/95/EG, 199,- 2 uren extra diensten * per telefoon of helpdesk, inclusief De nieuwe EMC- Richtlijn 2004/108/EC, 199,- 2 uren extra diensten * per telefoon of helpdesk, inclusief De nieuwe Machine Richtlijn 2006/42/EC, 199,- * Aanvullende Diensten De e-praktijkhandboeken geven een nauwkeurige en volledige uiteenzetting van de toepassing van de diverse richtlijn en een duidelijke beschrijving waar een product aan moet voldoen. Juist indien (volledige) ondersteuning van de e- praktijkhandboek gewenst is, worden er door ons, aanvullende diensten aangeboden. Zo kan uw opgedane kennis uit het e-practijkhandboek worden aangebreid met een deskundige telefonische helpdesk en support. Ook kan een technische jurist het doorlopen traject van CE-zelf-certificering beoordelen, de EG-verklaring van overeenstemming verifiëren, assisteren met een risico analyse of het bieden van hulp bij het samenstellen van het technische dossier. Naam:... Handtekening:... Datum:... 2 of 2