EVEN VOORSTELLEN. Dr. Joep Schrijvers Leiderschapshistoricus Veranderkundige

Transcriptie

1 EVEN VOORSTELLEN Dr. Joep Schrijvers Leiderschapshistoricus Veranderkundige

2 Een talent voor pluche Vermaningen van toen en nu voor straks ofwel De vijf E s van goed leiderschap De Baak 28 mei 2015

3 DE AANLEIDING De vergeten lezing Het beste van leiderschap Toen én nu

4 PRIMAIRE BRONNEN Adviesboeken voor leiders Vorstenspiegels Bestuurdersleidraden Managementboeken Gidsen voor professionals Kortom: lesboekjes voor leiders Persoonlijke ervaringen Biografieën Fictie, films, kunst Wetenschappelijk onderzoek

5 KENMERKEN LEIDERSCHAPSBOEKEN Vermaningen en instructies Veel geestelijken, later adviseurs Eerste gebruik speculum : Seneca, De Clementia voor Nero Ca. 500 Vorstenspiegels van Middeleeuwen tot 19 e eeuw Managementboeken opvolgers Plm. 500 managementboeken per jaar

6 1. Ethisch leiderschap Ontstaan van ethisch verantwoord leiderschap

7 Waarom is er zoveel ethiek in de leiderschapshandleidingen?

8 The horror, the horror

9 Nero

10

11 House of FIFA, seizoen 4

12 De getemde leider

13 Dient het summum bonum van de res publica Summum bonum: Vrede Veiligheid Voorspoed Verzorging Vriendschap Cole, The Graden of Eden, ca. 1828

14 Houdt zich aan de wet Want deze levenswet heeft Zeus, de zoon van Kronos, voor de mensen ingesteld: de wilde dieren, vissen, roofvogels breed van vlucht zij vreten elkaar op, omdat bij hen het Recht niet woont. Maar aan de mensen gaf hij het Recht, dat hun het grootste voordeel geeft (...), rijke zegen. Uit: Hesiodes, Werken en dagen, ca. 700 vchr

15 Controleert zijn hartstochten De ziel is te vergelijken met een samenvoeging van een gevleugeld span paarden en zijn menner. Plato, Phaedrus, 246 A

16 Moderne businessethiek De heilige drieslag in de ethiek

17 Waarom is er zoveel ethiek in de leiderschapshandleidingen? Niet omdat het ethische zo goed is maar omdat het alternatief zo schadelijk is.

18 2. Effectief leiderschap De revolutie van Machiavelli

19 De situatie

20 De vondst van Machiavelli 1513 Schrijft het revolutionaire en innovatieve Il Principe

21 Een citaat:

22 Betekenis Machiavelli

23 Instrumentalisering van de rest Macht Emoties van anderen Inrichting fabrieken, kantoren Organisatie en processen Tijd en bewegingen Informatie en kennis Massa en media Burgers Groepen en teams Cultuur Gedrag de ander en zichzelf Toeval, momentum, timing

24 Emoties van anderen Spanje Jezuïet Kunst van het bespelen Gracián Ieders duimschroef vinden ( ). Als wij weten wat iemands drijfveer is, bezitten wij de sleutel tot zijn wil.

25 Eigentijdse Gracians

26 Eigentijdse Gracians nee uitleven ja nee Afhaker Strijder inleven ja Aanhaker Strateeg

27 3. Efficiënt leiderschap Fayol en het eerste Europese managementboek

28 DE IJZEREN EEUW Grote infrastructurele werken 19e eeuw mijnen spoorwegen wegen

29 Henri Fayol ( ) Ingenieur: mijnen Redder kolenmijn Commentry Keten denker Managen is een vak

30 DIT IS M 1916: in bulletin 1925 als boek 4 onderdelen, 2 geschreven Aantekeningen Science Po Hervorming ingenieursonderwijs

31 TWEE CITATEN FAYOL Le chef d une grande entreprise est de posséder une assez grande compétence dans la fonction spéciale caractéristique de l entreprise. Inhoudelijke domeinkennis hebben

32 TWEE CITATEN FAYOL Tous les agents d une entreprise participent donc plus ou moins à l administration. Managers zijn GEEN kaste.

33 RELATIE TOT TAYLOR Complementair: Perspectief bestuurder (Fayol) Perspectief werkvloer

34 4. Egalitair leiderschap Op weg naar leiderschap zonder leiders

35 Leiderschap zonder leiders? Egalitair leiderschap

36 VOORBEELD 1: NETWORKED ENABLED WARFARE Collectieve ambitie Situationele awareness Empowering medewerkers Zelf synchronisatie

37 VOORBEELD 2: BUURTZORG NEDERLAND Goede ICT Team beslissingen Professionals als co-leaders Kritiek op de bureaucratie

38 Positioneel leiderschap

39 VOLGERS ZIJN CO-LEIDERS Burns gooit in USA de steen Taak van leiders: nieuwe leiders maken Leiderschap wordt weer ethisch James MacGregor Burns ( )

40 LEIDERSCHAP: OVER EN VOORBIJ Barbara Kellerman Professor leadership Harvard Kritische leiderschap studies Verkondigt einde van leiderschap

41 QUOTE KELLERMAN when so many followers are not in the least inclined actually to follow, the traditional view of the leader, the suggestion that the leader is all-important, is simply passé. Kellerman, Barbara ( ). The End of Leadership (p. 66). HarperCollins. Kindle Edition.

42 LEIDERS VAN MORGEN Procesgericht Gedistribueerd leiderschap In een glazen huis Management raakt ingeblikt

43 Twee beelden van leiderschap Postmoderne HRM facilitator Traditionalistische testosteron leider

44 5. De laatste E Daar is de uitgang!

45 UITSTAPJE NAAR DE 12 E EEUW Kleine Renaissance John of Salisbury Christelijk humanist Nieuw element van leiderschap Rex illiteratus quasi asinus coronatus est. John of Salisbury

46 POLICRATICUS Geen erfelijk koningschap Ook God stelt je niet aan Met talent verdienen Leiderschap is een contract De exit-procedure

47 BEROEMDSTE CITAAT Hieruit zal heel simpel blijken dat het altijd toegestaan was de tiran te vleien, hem te bedriegen en het eervol was hem te vermoorden als hij echt niet anders kon worden beteugeld. Ex quibus facile liquebit, quia semper tyranno licuit adulari, licuit eum decipere, & honestum fuit occidere, si tamen aliter coërceri non poterat. Ontstaan meritocratisch leiderschap

48 DE VIJFDE E IS VAN EXIT Ontspoord leiderschap Mislukt leiderschap Verkwistend leiderschap Macho leiderschap De exit-procedure van leiderschap

49 Afronding

50 Samenvatting ontwikkeling egalitair efficient effectief ethisch exit

51 VERDER ONDERZOEK Project Hedendaags 20 jaar managementboeken 20 jaar lesprogramma s (De Baak? Nyenrode? Erasmus?) 20 jaar vaktijdschriften Project Klassieke oudheid Oude managementboeken Stoïcijnse leiderschapsvermaningen Deze presentatie vanaf as. weekend op:

52 VERMANINGEN VAN TOEN EN NU VOOR STRAKS Dien het hoogste goed, altijd Lever wat je belooft Wees praktisch Besturen doe je nooit alleen Zuinigheid met vlijt En denk erom: Rex illeratus quasi asinus coronatus est