Handboek Sociaal Zekerheidsrecht Achtste editie

Transcriptie

1 Handboek Sociaal Zekerheidsrecht Achtste editie Actualisering (bijgehouden tot B.S. 15 augustus 2013) Randnummer 302. Het Grondwettelijk Hof heeft geoordeeld dat de niet-toepassing van het Handvest op de aanvullende verzekeringen van de ziekenfondsen geen schending van het gelijkheidsbeginsel inhoudt, omdat het lidmaatschap van de ziekenfondsen vrijwillig is, zelfs al maken de statuten de aanvullende verzekering voor de leden verplicht. De aanvullende voordelen van Fondsen voor Bestaanszekerheid, daarentegen, worden bij K.B. verplicht gesteld. (G.H. 20 december 2012, 165/2012) Randnummer 341bis. Een niet onbelangrijke bepaling is art. 17, 2 de lid, waarin gezegd wordt dat terugvordering van onverschuldigde betalingen niet mogelijk is wanneer de betaling het gevolg is van een vergissing die aan de instelling te wijten is, en wanneer de gerechtigde niet wist of niet moest weten dat hij er geen recht op had. Het Grondwettelijk Hof heeft op grond van deze regel een nieuwe bepaling in de ziekteverzekeringswet, ingevoerd in 2009, ongrondwettelijk verklaard, omdat die de terugvordering mogelijk maakte ook wanneer de verkeerde betaling te wijten was aan de verzekeringsinstelling (de mutualiteit, dus). Het feit dat de kost zou moeten gedragen worden door het RIZIV terwijl de fout begaan werd door de private verzekeringsinstelling, en het RIZIV de tijd niet zou hebben om tijdig te controleren en de beslissing aan te vechten, is geen reden om een onevenredige last te leggen op de rechthebbende. (Arrest GwH, nr. 66/2012 van 10 mei 2012, B.S. 2 augustus 2012) Randnummer 404.Een K.B. van 26 augustus 2010 heeft het lidmaatschap en de bestuursorganen van de oude maatschappijen voor onderlinge bijstand, die dat statuut onder de oude wet behouden hebben, nieuw geregeld. Randnummer 497. Vier jaar na de wet zijn eindelijk in het Staatsblad van 28 december 2010 de K.B. s verschenen die de samenstelling en de werking regelen van de commissies die de werking ervan moeten (beginnen te) verzekeren. En zeven jaar na datum zijn dan eindelijk de commissies werkelijk samengesteld en kunnen zij hun werk beginnen (K.B. 11 februari 2013). Randnummer De wetgever heeft moeten vaststellen dat het niet gemakkelijk is de arbeidsrelatiewet te doen werken. Daarom heeft een wet van 25 augustus 2012 belangrijke hervormingen doorgevoerd. De normatieve afdeling van de Commissie ter regeling van de arbeidsrelatie, die belast was met het opstellen van specifieke criteria voor de verschillende sectoren of beroepen, wordt opgeheven. Voortaan zal de Koning de criteria vaststellen, na een aantal verplichte adviezen. De administratieve afdeling, die rulings moet geven in individuele gevallen, wordt nu herdoopt tot Administratieve commissie ter regeling van de arbeidsrelatie. Voortaan zullen werkgevers en

2 werknemers hun geval kunnen voorleggen aan de commissie tot 1 jaar na de aanvang van de werkzaamheden. Een belangrijke nieuwigheid is dat de wet een weerlegbaar vermoeden van ondergeschiktheid instelt, tenminste voor een aantal sectoren waarover men het gemakkelijk eens kon worden: de bouw, het transport, de schoonmaak en de bewaking. Het vermoeden is gebaseerd op een aantal criteria: Financieel of economisch risico. Verantwoordelijkheid en beslissingsmacht over de financiële middelen. Beslissingsmacht over het aankoopbeleid van de onderneming. Beslissingsmacht over het prijsbeleid van de onderneming (behoudens wettelijke prijzen). Resultaatsverbintenis voor de overeengekomen arbeid. Garantie op betaling van een vaste vergoeding, ongeacht de bedrijfsresultaten of de omvang van de prestaties. Zelf geen werkgever zijn van persoonlijk en vrij aangeworven personeel, of het ontbreken van de mogelijkheid om voor het werk personeel aan te werven of zich te laten vervangen. Zich niet voordoen als een onderneming of hoofdzakelijk of gewoonlijk voor één medecontractant werken. Werken in ruimtes waarvan men niet de eigenaar of de huurder is, of werken met materiaal dat ter beschikking wordt gesteld, gefinancierd of gewaarborgd door de medecontractant. Al die criteria kunnen elkaar natuurlijk tegenspreken. Op die manier komt men nog niet tot meer rechtszekerheid. Er kunnen specifieke criteria opgesteld worden voor bepaalde sectoren of beroepen. Maar dat moet nog gebeuren. Vermelden wij nog dat het vermoeden niet van toepassing is in familieondernemingen. Of men nu sneller en beter het onderscheid gaat kunnen maken tussen echte en schijnzelfstandigen valt nog af te wachten. Randnummer Een Wet van 28 juli 2011 met K.B. van 12 september 2011 heeft het regime van de tewerkstelling van studenten hervormd en versoepeld, zij het mits een verhoging van de verschuldigde bijdrage (zie verder). Voortaan kan het contract van tewerkstelling van student over 12 maanden lopen, waarin de student 50 dagen kan werken, gespreid over het hele jaar. Randnummer 670. Maaltijdcheques zijn sinds een wet van 14 april maanden geldig i.p.v. 3 maanden. Randnummer 692. Ecocheques en maaltijdcheques kunnen met elkaar verwisseld worden, zonder dat de toegekende voordelen (fiscaal en sociaal) verloren gaan (K.B. 20 januari 2012). Randnummer 713. Het wantrouwen van de overheid tegenover deeltijdse arbeid, waarvan vermoed wordt dat het wel eens grijs werk verbergt, is weer tot uiting gekomen in de Programmawet I van 29 maart 2012, over de twee vermoedens, die versterkt worden: wanneer de werkgever de normale werkroosters van de deeltijdse werknemers niet openbaar heeft gemaakt worden zij verondersteld voltijds te werken, en wanneer de afwijkingen op het werkrooster niet openbaar zijn gemaakt worden

3 de betrokkenen geacht volgens de normale werkroosters te werken. Overeenkomstig de rechtspraak van het Hof van Cassatie en het Grondwettelijk Hof is wel in de wet ingeschreven dat het om weerlegbare vermoedens gaat. Randnummer 720. Het bedrag van 421,42 Euro is op 1 april 2013 verhoogd tot 450,00 Euro (ja, een rond bedrag!). Randnummer 721bis. In het kader van de strijd tegen het zwartwerk zijn strenge maatregelen opgelegd aan werkgevers die deeltijdse werknemers tewerkstellen. Art. 22ter van de RSZ-wet, ingevoegd bij programmawet van 27 december 2004, bepaalt een vermoeden dat deze werknemers voltijds tewerkgesteld waren, met dus bijbehorende verplichting om volle bijdragen te betalen, wanneer de voorgeschreven documenten niet correct bijgehouden werden. Dit heeft veel miserie veroorzaakt o.m. in land- en tuinbouwbedrijven, waar het bijhouden van die documenten niet altijd evident was. Het Grondwettelijk Hof heeft nu deze bepaling ongrondwettelijk verklaard voor zover zij als een onweerlegbaar vermoeden kon geïnterpreteerd worden (arrest nr. 178/2011 van 17 november 2011, B.S. 6 februari 2012). Randnummer 722bis. Een opmerkelijke nieuwe bepaking vindt men in de programmawet van 7 december 2012 (art ), waarin een algemeen verbod van sociaalrechtelijk rechtsmisbruik wordt bepaald. Het gaat om gevallen waarin de rechtsonderhorigen constructies opzetten met de bedoeling zich aan de toepassing van de wet te onttrekken, of er zich ten onrechte aan te onderwerpen. In die gevallen zullen de instellingen van de sociale zekerheid die figuren kunnen ignoreren en bijdragen innen of uitkeringen weigeren alsof zij niet bestonden. De indruk wordt gewekt alsof dergelijke praktijken tot nu toe toegelaten waren, wat wel erg twijfelachtig is. Er wordt wel aandacht besteed aan de bewijslast, die uiteraard bij de administratie ligt. De rechtonderhorige kan het tegenbewijs leveren, maar alleen door aan te tonen dat de bedoelde constructie op generlei wijze tot doel had de wet te omzeilen. Een niet echt evenwichtige verdeling van de bewijslast. Randnummer 737. Het Grondwettelijk Hof heeft een prejudiciёle vraag over de grondwettelijkheid van deze bijdrage, in casu over toepasselijkheid van het principe non bis in idem, negatief beantwoord, vermits het gaat om een forfaitaire vergoeding voor de extra kosten die aan de administratie opgelegd worden (arrest nr. 28/2012 van 1 maart 2012, B.S. 11 juni 2012). Randnummer 745. Om te beletten dat vorderingen van de RSZ zouden verjaren door aanslepende strafonderzoeken tegen bedrijven heeft de Programmawet I van 29 maart 2012 (art ) bepaald dat strafonderzoeken en zelfs eenvoudige daden van onderzoek en van vervolging de verjaring stuiten. Randnummer 753. Bij wet van 7 november 2011 is de registratie van de aannemers definitief afgeschaft, na een nieuwe veroordeling door het Hof van Justitie. Randnummer 754. Programmawet I van 29 maart 2012 heeft de basis gelegd voor een uitbreiding van het regime van de hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale (en fiscale) schulden van de (onder)aannemer tot andere sectoren, zoals de horeca, de vleessector en de bewakingsdiensten, die ook fraudegevoelig zijn.

4 Een belangrijke nieuwigheid is de subsidiaire aansprakelijkheid van aannemers voor onderaannemers die in gebreke zijn gebleven hun verplichtingen na te komen onder deze regeling. Deze aansprakelijkheid in cascade moet de RSZ meer garanties bieden dat bijdragen inderdaad betaald worden. (Art , W 29 maart 2012) Randnummer 756. De wet van 31 januari 2009 die de gerechtelijke reorganisatie van ondernemingen mogelijk maakt om de continuïteit van de tewerkstelling te garanderen leidt vaak tot pogingen om de schulden tegenover de RSZ en de fiscus te ontlopen. De programmawet van 14 april 2011 heeft daarom uitdrukkelijk bepaald dat de hoofdelijke aansprakelijkheid van art. 30bis in dat geval blijft bestaan. Randnummer 763. De programmawet I van 29 maart 2012 heeft de mogelijkheden om informatie te bekomen over de sociale schulden van zijn medecontractanten, voor wie men hoofdelijk aansprakelijk kan gesteld worden, aanzienlijk uitgebreid. De wettelijke basis is gelegd voor het openen van databases op de portaalsite van de RSZ waarin men deze informatie kan bekomen. Vanaf een bepaald bedrag (nog vast te stellen) zal bij elke factuur een attest moeten gevoegd worden dat aangeeft hoeveel sociale schulden de onderneming tegenover de RSZ heeft. De schulden waarvoor de werkgever een afbetalingsplan heeft gekregen worden echter niet bij deze sociale schulden vermeld als het afbetalingsplan goed nageleefd wordt. Randnummer 777. De treffend genaamde wet houdende diverse bepalingen van 29 december 2010 heeft andermaal het regime van de heffingen op de farmaceutische producten gewijzigd. Volgens de memorie van toelichting is dit gebeurd om de continuïteit te handhaven in het budgettair beleid (Doc. Kamer, , 0771/001). De latere programmawet van 22 juni 2012 heeft dan een nieuwe vorm van alternatieve financiering ingevoerd, door een bijdrage te heffen van de apothekers, per afgeleverde verpakking. Deze bedraagt 0,20, 0,32 of 0,38 Euro, naargelang de omzet van de apotheek in vergoedbare geneesmiddelen. In principe geldt deze bijdrage slechts tijdelijk, van 1 juli tot 31 december Maar dergelijke tijdelijke maatregelen worden wel eens verlengd Randnummer 785. Een reeks besluiten van27 juli 2011 heeft het bedrag van deze alternatieve financiering verhoogd, om een aantal verbeteringen van sociale prestaties in de werkloosheid te financieren. Hetzelfde is nog vaker opnieuw gebeurd, meest recent door een reeks K.B. s van 10 juni Randnummer 810. Bij K.B. 21 februari 2011 is de bijdragevermindering verhoogd voor de lage lonen in de sector van de beschutte werkplaatsen. Bij K.B. 26 mei 2012 zijn de loongrenzen voor toekenning van de vermindering beide automatisch geїndexeerd. Vanaf 1 januari 2014 wordt het basisbedrag verhoogd van 400 tot 455 Euro (K.B. 12 juni 2013). Randnummer 811. De wet houdende het tewerkstellingsplan van 27 december 2012 heeft twee nieuwe doelgroepen ingevoerd: oudere werknemers en jonge laaggeschoolden. Een K.B. van 24 januari 2013 heeft die regeling uitgevoerd, en gezorgd voor een gunstiger berekeningswijze voor lage lonen in deeltijdse tewerkstelling.

5 En een K.B. van 17 juli 2013 heeft een 8 ste doelgroepvermindering ingevoerd: max Euro voor tewerkstelling van laaggeschoolde jonge werklozen, die aanspraak kunnen maken op een werkuitkering. Spoedig zal de hele werkende bevolking tot minstens een van de doelgroepen behoren. Randnummer 812. De bijdragevermindering voor een eerste aanwerving wordt aanzienlijk verhoogd, zowel voor de eerste als voor de tweede werknemer vanaf het 4 de kwartaal 2012 (retroactieve toepassing van K.B. 4 maart 2013). Randnummer 813. De wet van 19 juni 2009 over tewerkstelling in tijden van crisis heeft een herstructureringskaart ingevoerd voor werknemers die ontslagen worden bij faillissement, sluiting of vereffening. Wanneer zij bij een nieuwe werkgever aan de slag gaan kunnen zij daar dan genieten van dezelfde bijdrageverminderingen zowel voor werknemer als voor werkgever - als bij collectief ontslag. Deze tijdelijke maatregel is definitief gemaakt door de programmawet van 4 juli Randnummer 823. Het maximumbedrag van de werkbonus bijdragevermindering is opgetrokken tot 185 Euro voor een bediende en tot 198,72 (waarom geen 200?) Euro voor een arbeider (K.B. 10 april 2013). Randnummer 827bis. Een nieuwe bijdragevermindering is ingevoerd bij K.B. 17 juli Zij betreft de voormalige uitkeringsgerechtigde werklozen die aangeworven worden met een werkuitkering. Zij geldt voor maximum 36 maanden, zoals de werkuitkering zelf. Randnummer 847. Deze bijdrage is alleen verschuldigd in sectoren waarin de inspanningen van de werkgevers geen 1,9% van de loonmassa vertegenwoordigen. Sinds de Programmawet (I) van 29 maart 2012 is zij verhoogd tot 0,15%. Nieuw randnummer 853bis. Aanvullende bijdrage op pensioenstortingen voor managers. De programmawet van 22 juni 2012 herschreven maar niet echt gewijzigd door programmawet 27 december 2012) heeft een bijkomende bijdrageplicht ingevoerd voor de vaak zeer hoge bijdragen of stortingen om aanvullende pensioenen te vestigen voor hoogbetaalde managers van ondernemingen. Dit gebeurt in twee fasen. In de eerste fase, van 1 januari 2012 tot 1 januari 2016, bedraagt de bijkomende bijdrage 1,5% op de bijdragen of stortingen die het grensbedrag van Euro per jaar overschrijden. Alle vormen van aanvullend pensioen, onder welke benaming ook, worden door deze regeling getroffen. Alleen de taksen op verzekeringscontracten en de bestaande bijdrage van 8,86% worden afgetrokken van de berekeningsgrondslag. De bijdrage is door de werkgever verschuldigd in het 4 de kwartaal. In de tweede fase, vanaf 2016, zal de bijkomende bijdrage verschuldigd zijn wanneer het geheel van het wettelijk en het aanvullend pensioen de pensioendoelstelling overschrijdt, die overeenstemt met het maximumbedrag dat geldt voor de overheidspensioenen (zie randnummer 2164). De bijdrage zal dan verschuldigd zijn op het geheel van de aanvullende stortingen. Een interessante nieuwigheid zij het om louter opportunistische redenen ingevoerd, om de inning te vergemakkelijken is dat niet meer de werkgevers zullen beschouwd worden als debiteurs van deze bijdrage, maar de sectorale inrichters van de aanvullende pensioenen (sinds programmawet 27 december 2013).

6 Alles bij elkaar gaat het om een vrij povere aanvullende inspanning die gevraagd wordt van ondernemingen die voor bepaalde medewerkers enorme bedragen willen uitgeven, waarbij zij genieten van een ruime vrijstelling van sociale bijdragen, vermits zulke stortingen voor aanvullende pensioenen normalerwijze als loon zouden moeten aangemerkt worden en onder de gewone bijdragen vallen. Randnummer De bijzondere bijdrage voor werkgevers die overmatig gebruik maken van de regeling voor tijdelijke werkloosheid is lange tijd alleen in het bouwbedrijf van toepassing geweest. Sinds de wet van 28 december 2012 is zij opnieuw veralgemeend tot alle werkgevers. De wet houdende diverse bepalingen van 30 juni 2013 heeft een nieuwe regeling ingevoerd. Zij geldt voor alle handarbeiders voor zover dat onderscheid nog in overeenstemming kan geacht worden met het gelijkheidsbeginsel van de Grondwet. Indien in de referteperiode, zijnde het voorafgaande kalenderjaar, de werkgever meer dan 110 dagen tijdelijke werkloosheid heeft gekend wordt een bijdrage geheven van 20 Euro per dag, die verhoogd wordt naargelang het aantal dagen stijgt, tot maximum 100 Euro per dag. De wet voorziet de mogelijkheid van verminderingen of uitzonderingen voor ondernemingen in moeilijkheden Randnummer 863. Bij K.B.19 februari 2013 is duidelijk gemaakt dat beschutte werkplaatsen (logischerwijze) en openbare diensten (minder logisch) de bijzondere bijdrage voor risicogroepen niet verschuldigd zijn en nooit verschuldigd waren. Randnummer 875. De programmawet van 14 april 2011 heeft voorzien in de mogelijkheid om af te zien van deze sanctie wegens uitzonderlijke omstandigheden of om redenen van dwingende billijkheid (Memorie van toelichting, Doc. Senaat, , /001). Dit kan echter alleen bij een met eenparigheid genomen beslissing van het beheerscomité (K.B. 25 oktober 2011). Een prejudiciёle vraag over de grondwettelijkheid van deze sanctie, waartegen een mogelijkheid van beroep voorzien is bij het Beheerscomité van de RSZ, werd door het Grondwettelijk Hof negatief beantwoord (arrest nr. 37/2012 van 8 maart 2012, B.S. 11 juli 2012) omdat de rechter volle rechtsmacht behoudt over de beslissing van het Beheerscomité, ook al kan hij zich niet op het terrein van de opportuniteitsbeoordeling begeven. Randnummer 876. De bijzondere bijdrage voor tewerkstelling van studenten is verhoogd tot 5,42% voor de werkgever en 2,71% voor de student (K.B. 12 september 2011). Randnummer 822. De (zoveelste) wet van 27 december 2012 houdende het (zoveelste) tewerkstellingplan heeft de berekeningswijze van de zgn. werkbonus vereenvoudigd, zonder diepgaande wijziging. Randnummer 882bis. Bijzondere bijdrage voor sociale secretariaten. Een Wet van 27 december 2012, retroactief van toepassing voor het eerste kwartaal van dat jaar, en alleen voor dat kwartaal (!), heeft een heel bijzondere en vreemdsoortige bijzondere bijdrage ingevoerd. Zij is verschuldigd niet door de werkgevers of de werknemers, maar door de sociale secretariaten die als mandatarissen voor de werkgevers de sociale bijdragen berekenen en storten. Het gaat maar om een kleine bijdrage van 0,0325%, die ook nog kan verminderd worden. Voor de komende jaren zal het sociaal overleg moeten bepalen of en hoe zij behouden blijft.

7 Randnummer 891 en 895. Soms worden ongerijmdheden toch mettertijd rechtgezet. Zo wordt sinds de wet van 13 maart 2013 het beheer van de Pensioengegevensbank volledig toevertrouwd aan de RvP en niet meer aan het RIZIV. De RvP int voortaan ook de bijdrage en stort ze door aan het RIZIV. De RvP is natuurlijk evenmin als het RIZIV een inningsorganisme, maar men wou allicht de RSZ geen bijdragen laten innen van anderen dan werknemers. Randnummer 893. Ook het K.B. van 6 juli 2011 heeft het drempelbedrag verhoogd, om te beletten dat de pensioenherwaardering sommige gerechtigden, die vrijgesteld waren van bijdrage, onder de bijdrageplicht zou brengen, wat hun pensioenverhoging teniet zou doen. Randnummer 911. Programmawet I van 29 maart 2012 heeft de bijdragen op wat vroeger brugpensioenen maar nu SWT genoemd wordt (stelsel van werkloosheid met toeslag) aanzienlijk verhoogd. De hoogte van de bijdrage hangt af van de ingangsdatum van de regeling: vóór 1 april 2010, tussen 1 april 2010 en 31 maart 2012 en na 31 maart 2012, en van de leeftijd van de begunstigde. Voor de nieuwe regelingen vanaf 1 april 2012 varieert de bijdrage van 25% voor gerechtigden boven 60 jaar tot 100% voor gerechtigden van minder dan 52 jaar. Een bijzondere regeling geldt voor de nietcommerciёle sector waar geen bijdrage verschuldigd is voor gerechtigden boven 60 jaar, en de bijdrage slechts varieert van 5,50% voor gerechtigden van 58 tot minder dan 60 jaar tot 10% voor gerechtigden beneden 52 jaar. Het uitvoeringsbesluit van 19 juni 2012, genomen op basis van een advies van de Nationale Arbeidsraad, heeft de percentages van de heffingen enigszins gemilderd, zoals de Koning krachtens de wet kon doen. Hetzelfde geldt voor de heffingen op de pseudo-swt s (randnummer 917). Randnummer 917. De pseudobrugpensioenen, vroeger Canada-Dry genaamd, heten nu pseudo- SWT s. De bijdragen op deze extra werkgeverstoeslagen bij werkloosheidsuitkeringen zijn door dezelfde Programmawet I van 29 maart 2012 verhoogd, parallel met deze op de gewone SWT s. In de commerciёle sector bedraagt deze bijdrage voortaan 38,82% voor de oude regelingen van vóór 1 april 2010, tussen 38,82% en 55% voor die van 1 april 2010 tot 31 maart 2012, en van 38,83% tot 100%, naargelang de leeftijd van de betrokkene, voor regelingen ingegaan vanaf 1 april Ook hier gelden aanzienlijk lagere tarieven voor de non-profit sector, op dezelfde manier als voor de eigenlijke SWT s. Randnummer 917bis. Bijzondere bijdragen op niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen. De globale bonus die door werkgevers toegekend wordt aan hun werknemers volgens CAO nr. 90 van 20 december 2007 zijn vrijgesteld van RSZ-bijdragen tot een plafond van 3100 Euro. Maar er wordt wel een bijzondere werkgeversbijdrage van 33% op toegepast, gelijkaardig aan die op het gebruik van bedrijfswagens. Sinds de programmawet van 27 december 2012 is nu ook de werknemer een bijdragen van 13,07%, gelijk aan de gewone werknemersbijdrage. Het enige echte voordeel van deze formule ligt voortaan op het fiscale vlak. Randnummer Ondernemingen die bijzonder veel ongevallen vertonen kunnen vanwege het Fonds voor Arbeidsongevallen een preventiebijdrage opgelegd krijgen, die beloopt tussen 3000 en Euro per jaar, naargelang de omvang van de onderneming (K.B. 23 december 2008). Sinds het K.B. van 30 november 2011 is beroep mogelijk tegen de beslissing, bij het beheerscomité zelf, wat dus blijkbaar

8 tevoren niet kon. Een K.B. van 4 december 2012 heeft vrijstelling verleend van deze bijdrage voor ondernemingen die een concreet actieplan met preventiemaatregelen hebben opgesteld. Randnummer Een merkwaardigheid is de optrekking van het loonplafond voor de beroepsziekten met 0,7%, terwijl dit niet gebeurd is voor de arbeidsongevallen. Dit door de wet van 12 april, tot uitvoering van het ontwerp van (niet goedgekeurd) interprofessioneel akkoord. Randnummer Een programmawet heeft de controversiёle regel van het niet in aanmerking nemen van de socio-economische factoren (beperkte arbeidsmogelijkheden) na 65 jaar weer opgeheven. Zodoende is de gelijke behandeling met slachtoffers van arbeidsongevallen hersteld. Nochtans heeft het Grondwettelijk Hof achteraf de oude regel niet strijdig geacht met de gelijkheidsregel van de Grondwet (GwH 17/2012, nr. 17/2012, B.S. 11 maart 2012). Randnummer Bepaalde ziekten kunnen mettertijd niet meer als beroepsziekten worden erkend terwijl zij dat vroeger wel waren. Bij wet van 13 juli 2006 is bepaald dat in zulk geval de toegekende uitkeringen behouden blijven, maar dat in geval van verergering of van overlijden de verdere toekenning ervan kan geweigerd worden. Deze tweeslachtige bepaling werd voor het Arbitragehof (nu Grondwettelijk Hof) aangevochten, maar het Hof vond het niet strijdig met het gelijkheidsbeginsel, omdat de wetgever hier een evenwicht zou tot stand gebracht hebben tussen de rechtmatige verwachtingen van de verzekerden en de bekommernis om het financieel evenwicht van het stelsel (Arrest 152/2010 van 22 december 2010). Randnummer Met de financiering van het Asbestfonds bleek het nogal mee te vallen. Voor 2012 is zowel de werkgeversbijdrage als de subsidie van de overheid gehalveerd. (K.B. 10 november 2012) Randnummer Een M.B. van 12 januari 2012 heeft de tussenkomst in de verpleegdagprijs in het buitenland verhoogd. Randnummer Het verbod op publiciteit is door de Wet van 13 maart 2013 houdende diverse maatregelen inzake gezondheid opgeheven. Dit in lijn met de rechtspraak van het Hof van Justitie dat van oordeel is dat vrije mededinging ook voor de vrije beroepen moet gelden. Randnummer Het systeem van forfaits voor klinische biologie voor ambulante patiënten is bij K.B. 11 januari 2012 hervormd en naar verluid vereenvoudigd. Randnummer 1297bis. Raadpleging met het oog op euthanasie. De Euthanasiewet stelt het advies van een tweede en soms van een derde geneesheer verplicht. Voor deze raadpleging heeft een K.B. van 7 maart 2013 een honorarium vastgesteld dat door de ZIV ten laste genomen wordt. Vereist is wel dat de betrokken geneesheer op een lijst van geraadpleegde geneesheren voorkomt, en dat het verzekeringscomité een overeenkomst terzake gesloten heeft met een bevoegde organisatie, hier inrichtende macht genaamd, die opgericht wordt door verenigingen die zich bezig houden met het waardig levenseinde. Randnummer De programmawet van 29 december 2010 heeft, gezien het succes van de formule (een zeldzaamheid in deze materie) de opgelegde voorschrijfpercentages van goedkopere geneesmiddelen per medische specialiteit verhoogd.

9 Randnummer Aan het zgn. substitutierecht van de apotheker is nu toch een (beperkte) uitvoering gegeven. Voor voorschriften op molecule (stofnaam) en ook voor voorschriften van antibiotica en van antimycotica moet de apotheker kiezen voor de goedkoopste oplossing. Hij heeft daarbij de keuze tussen de producten die niet meer dan 5% duurder zijn dan het allergoedkoopste. Maar hij moet altijd de keuze bewaren tussen tenminste 3 producten, ook als die iets duurder zijn. (Art. 94, K.B. 21 december 2001, in de versie van K.B. 12 juni 2012) Randnummer De vrij ingewikkelde regelingen rond de verhoogde tegemoetkoming voor wat vroeger de WIGWE genoemd worden hervormd en vereenvoudigd (Programmawet I van 29 maart 2012, Art. 3-15). De categorieën gepensioneerden, weduwen, weduwnaars, wezen en invaliden of gehandicapten worden afgeschaft. Voortaan berust het recht op verhoogde tegemoetkoming alleen nog op het gezinsinkomen gedurende het voorafgaande jaar. Hiervoor wordt uitgegaan van de belastingsgegevens, maar ook andere bestaansmiddelen kunnen in aanmerking genomen worden. Vrijstellingen zijn ook voorzien (nog te bepalen). Zoals voorheen wordt het voordeel automatisch toegekend wanneer de betrokkene geniet van een regeling van sociale bijstand, zoals tegemoetkoming aan gehandicapten of leefgeld, die afhangt van een onderzoek naar de bestaansmiddelen. De ziekenfondsen mogen gegevens die zij reeds bezitten aanwenden om beslissingen in dit verband te nemen. Zij kunnen ook bij de belastingsadministratie de nodige informatie opvragen. Maar de privacycommissie zal de voorwaarden hiervoor bewaken. Randnummer Het statuut van chronisch zieke is versoepeld door de programmawet van 28 juni De grens is verlaagd van 450 naar 300 Euro. Ook mensen met een zeldzame aandoening kunnen dit statuut krijgen. Zij genieten niet alleen van een forfaitaire tegemoetkoming maar ook van betere tegemoetkoming. Randnummer De gezondheidswet van 27 december 2012 voorziet voor de toekomst om een ruimer statuut chronische aandoening in te richten, dat zou gelden, behalve de huidige chronisch zieken, voor al degenen wier medische kosten een bepaalde grens overschrijdt en voor degenen die lijden aan zeldzame aandoeningen of zgn. weesziekten. Randnummer Voor patiënten met een globaal medisch dossier, die tussen 45 en 75 jaar oud zijn, kan de huisarts eenmaal per jaar een preventief onderzoek doorvoeren, waarvoor hij een apart honorarium aanrekent, maar dat voor de patiënt kosteloos is. (K.B. 9 februari 2011) Randnummer Er wordt sinds 1 december 2011 geen onderscheid meer gemaakt inzake remgeld tussen geaccrediteerde en andere geneesheren. Het enige onderscheid dat nog behouden blijft is dat naargelang de patiënt al of niet zijn medisch dossier door de huisarts laat bijhouden. Hetzelfde besluit heeft ook het remgeld verminderd in het geval van dringende raadpleging s nachts of in het weekend of op feestdagen. (K.B. 3 oktober 2011) Wanneer het globaal medisch dossier (GMD) in een groepspraktijk wordt beheerd waar alle geneesheren er inzage in hebben, geldt het verminderde remgeld ook bij die andere geneesheren (K.B. 17 oktober 2011).

10 Randnummer De gezondheidswet van 27 december 2012 brengt de maximumfactuur weer iets dichter bij wat zij zou moeten zijn. Voortaan worden de remgelden op bepaalde farmaceutische producten (categorieën Fa en Fb) meegerekend, en vooral de remgelden die betaald worden in rust- en verzorgingstehuizen, in bejaardentehuizen en in dagcentra, die tot nu toe uitgesloten waren. Randnummer Het OMNIO statuut kan nu ook toegekend worden aan de persoenen die via het OCMW een verwarmingstoelage krijgen van het stookoliefonds (K.B. 22 maart 2011). De inkomensgrenzen om van dit statuut te genieten worden regelmatig verhoogd, om te beletten dat welvaartsaanpassingen in de verschillende uitkeringssectoren de gerechtigden boven deze grenzen zouden doen vallen (zie K.B. 13 augustus 2011). Randnummer De Wet van 27 februari 2012 houdende diverse dringende bepalingen inzake gezondheid heeft de basis gelegd voor een heel nieuwe terugbetalingsvorm voor farmaceutische specialiteiten. Voortaan kan dit gebeuren volgens forfaitaire bedragen per indicatie, onderzoek of behandeling. Dit zal niet gelden voor alle producten, maar vooral voor dure producten waarvoor veel concurrentie bestaat. Deze producten krijgen een nieuwe code als vergoedingscategorie Fa en Fb. Voor Fa iser geen remgeld. Voor Fb geldt hetzelfde remgeld als voor categorie B. Het forfaitair terugbetalingsbedrag zal gericht zijn op de kostprijs van het goedkoopste equivalent. Wanneer de geneesheer een duurder middel voorschrijft zal de apotheker de mogelijkheid hebben het door een goedkoper equivalent te vervangen. (Zie hoger, randnummer 1310: substitutierecht). Op de website van het RIZIV wordt de lijst bekend gemaakt van de goedkoopste specialiteiten (binnen een marge van 5%) voor elke indicatie, onderzoek of behandeling, waartussen de apotheker mag kiezen. Randnummer Voor patiёnten met dementie is een nieuwe categorie D ingevoerd, ook in de dagcentra. Voor deze personen is ook financiering voor een referentiepersoon voorzien, wanneer de instelling een voldoende aantal demente personen herbergt. Deze heeft een soort van ombudsfunctie om voor de belangen van de dementen te zorgen en te bemiddelen bij moeilijkheden. (K.B. 5 december 2012 en 9 januari 2013) Randnummer De programmawet van 27 december 2012 heeft hieraan toegevoegd dat, wanneer geen nieuw akkoord tot stand is gekomen, de verbonden geneesheren hun geconventioneerde toestand behouden tot een nieuw akkoord is gesloten of tot zij eventueel weigeren tot het akkoord toe te treden. Op die manier wordt onzekerheid over de toe te passen tarieven vermeden. Randnummer Vermelden wij nog dat uitdrukkelijk bepaald is dat de overeenkomsttarieven ook van toepassing zijn voor patiёnten die recht hebben op basis van EU-verordeningen of internationale overeenkomsten (Wet 13 maart 2013). Randnummer De weinig toegepaste strafbedingen zijn door de Wet houdende diverse bepalingen inzake gezondheid van 13 maart 2013 afgeschaft.

11 Randnummer Sinds de gezondheidswet van 27 december 2012 is nu duidelijk gesteld dat ALLE geneesheren, geconventioneerd of niet, zich moeten houden aan de overeengekomen tarieven en dus geen supplementen mogen aanrekenen voor gehospitaliseerde patiënten die in een gemeenschappelijke of een tweepersoonskamer opgenomen zijn. Alleen voor patiënten die gekozen hebben voor een privé kamer mogen supplementen in rekening gebracht worden, mits de reeds geldende uitzonderingen. Randnummer De programmawet van 27 december 2012 heeft andermaal een prijsverlaging voor de farmaceutische specialiteiten opgelegd. Opmerkelijk hierbij is dat de farmaceutische firma s zelf besparingsvoorstellen mogen voorleggen. En nog meer opmerkelijk is dat de wet een aantal limieten vaststelt om te grote prijsdalingen, die verstorend zouden kunnen werken, tegen te gaan. Dit vooral om te beletten dat de prijzen van merkproducten te dicht bij die van de generische altgernatieven zouden komen te liggen. Voetnoot Toevoegen: Wet 27 februari 2012 houdende diverse dringende bepalingen inzake gezondheid. Randnummer De programmawet van 29 december 2010 heeft ook het stelsel van de referentieterugbetaling bijgewerkt. Voortaan wordt de vermindering tegenover de oorspronkelijke prijs van het product in 3 etappes doorgevoerd, gaande van 31% tot 38,71%. Bovendien wordt op farmaceutische producten een prijsblokkering toegepast gedurende het jaar Randnummer De vergoedingsbasis van de magistrale bereidingen is door een K.B. van 3 oktober 3012 gemoderniseerd. Een aantal producten zijn geschrapt en of toegevoegd en de prijsbasis voor heel wat producten is aangepast. Randnummer Te signaleren: een K.B. van 13 november 2011 heeft de procedure van betaling onder de derde-betalersregeling verbeterd, zodat de geneesheren minder administratieve rompslomp te verwerken krijgen en minder lang op hun geld moeten wachten. Randnummer Bij K.B. 24 april 2012 is ook het dringend ziekenvervoer per ambulance onder de regeling van de derde-betaler gebracht. Door de gezondheidswet van 27 december 2012 is bepaald dat deze regeling in het algemeen zal gelden voor alle verstrekkingen voor personen die tot de zwakke groepen behoren. Als zodanig gelden degenen die genieten van een verhoogde tegemoetkoming en de chronisch zieken. De toepassing hiervan is maar voorzien tegen Randnummer Blijkbaar heerste er bij de administratie onvrede over de schorsing van de verjaring voor terugvorderingen. Een K.B. van 30 september 2012 heeft de 11 schorsingsgronden van de 2-jarige verjaring duidelijk gepreciseerd. De terugvoerderingstermijn kan niet meer verlengd worden, alleen opgeschort. Randnummer De programmawet van 28 april 2010 heeft de procedure van regularisatie verder versoepeld door niet langer te eisen dat de 50% ongeschiktheid in de niet toegelaten periode door de adviserend geneesheer (of de GRI) zou worden vastgesteld, wat vaak onmogelijk was voor perioden die soms ver in het verleden lagen. Voortaan moet de adviserend geneesheer of de GRI alleen

12 nagaan of de voorwaarde van arbeidsongeschiktheid voldaan is op het tijdstip waarop de niet toegelaten tewerkstelling vastgesteld wordt. De programmawet van 4 juli 2011 is nog een stap verder gegaan, door niet langer een voorafgaande toelating door de adviserend geneesheer te vereisen. De toelating kan nu ook na de werkhervatting worden gevraagd. Dit om werkhervattingen niet af te remmen. Ook de aanrekening van het verdiende inkomen op de uitkering is versoepeld. Het desbetreffende K.B. 6 juli 2011 is meteen vervangen door een K.B. van 28 december Randnummer De Wet houdende diverse bepalingen van 29 maart 2012 (art. 6) heeft de basis gelegd voor een verdere versoepeling van de gedeeltelijke werkhervatting, ten einde de herintegratie van de arbeidsongeschikten te bevorderen. Het principe van de voorafgaande toelating van de adviserend geneesheer wordt verlaten. Dit was een belangrijke rem op de wedertewerkstelling in de gevallen waarin men werk vond waarin men gevraagd werd meteen te beginnen. Voortaan kan de toelating gevraagd worden nadat de arbeid aangevat is. Indien achteraf de adviserend geneesheer die toelating weigert en de persoon als niet langer arbeidsongeschikt beschouwt, zullen de verworven uitkeringen tot die datum niet teruggevorderd worden. Randnummer De invaliditeitsuitkeringen, die in 2010 verhoogd werden met een inhaalpremie van 75 Euro, worden nu jaar na jaar opgetrokken met een gelijkaardige premie. Deze bedraagt in Euro en in Euro. Zij wordt uitbetaald in de maand mei, als een soort van vakantiegeld voor invaliden. Dit komt in de plaats van de gewone herwaardering van de invaliditeitsuitkeringen van 2%. Een gelijkaardige herwaardering voor invaliden sinds meer dan 15 jaar, die beloofd was in 2009 is echter nooit uitgevoerd. Randnummer De daguitkering voor hulp van derden is ondertussen verhoogd tot 12,8122 Euro (K.B. 6 juli 2011). Randnummer De loongrens voor de berekening van de uitkeringen is voor de nieuwe gerechtigden, wier arbeidsongeschiktheid is ingegaan vanaf 1 januari 2011, met 0,7% geherwaardeerd (K.B. 22 maart 2011). Randnummers Uiteindelijk heeft de programmawet van 27 december 2012, met ingang van 1 januari 2013, de begrafenisuitkering afgeschaft. Hiermee is een monument uit de 19 de eeuw uit onze sociale zekerheid verdwenen. Hopelijk volgen er nog een paar! Randnummer Een werkneemster kan bij twee verschillende werkgevers tewerkgesteld zijn. Indien zij haar werk moet onderbreken bij de ene wegens risico voor haar zwangerschap kan het zijn dat zij bij de andere kan verder werken omdat dat risico daar niet bestaat. Het Grondwettelijk Hof is van mening dat zij in dat geval haar bevallingsrust in die andere betrekking moet kunnen verlengen met de aldaar gewerkte periode (arrest nr. 169/2011 van 10 november 2011, B.S. 31 januari 2012). Randnummer Een nieuwigheid is dat, sinds de wet van 13 april 2011, ook de lesbische partner van de moeder, de zogenaamde meemoeder recht krijgt op een beperkt moederschapsverlof van 10

13 dagen. De eerste 3 dagen zijn ten laste van de werkgever, daarna betaalt de ziekteverzekering 82% zoals voor de vaderschapsuitkering. Randnummer Na een arrest van het Grondwettelijk Hof, dat oordeelde dat ook de voorlopige bewindvoerder die voor het kind aangesteld is dit verzet moest kunnen aantekenen (arrest 21/2010 van 25 februari 2010, rolnr. 4741), heeft de Wet houdende diverse bepalingen van 29 maart 2012 de mogelijkheid van verzet nog ruimer uitgebreid, door het toe te kennen aan de meerderjarige kinderen zelf die hun eigen belang inroepen(art. 9). De term voorlopige bewindvoerder is vervangen door bewindvoerder ingevolge de Wet van 17 maart 2013 over het statuut van de handelingsonbekwamen. Randnummer De bijslag voor geplaatste kinderen wordt toegekend aan degene die bijslagtrekkende was vóór de plaatsing. Een arrest van het Grondwettelijk Hof heeft bepaald dat degene die deze hoedanigheid niet bezat de mogelijkheid moet hebben om voor de Arbeidsrechtbank te vorderen dat hem/haar die hoedanigheid zou toegekend worden, zoals dat voor de gewone kinderbijslag het geval is (arrest 62/2011 van 5 mei 2011, B.S. 5 augustus 2011). De Wet houdende diverse bepalingen van 29 maart 2012 heeft hieraan op zijn manier gevolg gegeven, door te bepalen dat bij plaatsing van het kind in een opvanggezin de bijslag betaald wordt aan degene die vóór de plaatsing bijslagtrekkende was zolang die regelmatig contact onderhoudt met het kind of belangstelling betoont voor het kind. Wanneer vastgesteld wordt dat dit niet het geval is, kan het kinderbijslagfonds een vervangende bijslagtrekkende aanduiden. Bij betwisting zal de arbeidsrechtbank beslissen. Randnummer 1578bis. De schoolpremie is sinds juni 2013 lichtjes verminderd om budgettaire redenen. Dit is een zeldzaamheid in de kinderbijslagregeling. Randnummer 1590 in fine. Aanvullen met: deze beslissing is door de programmawet van 28 juni 2013 (eindelijk) in de wet opgenomen. Randnummer Bij M.B. 23 juli 2012 is een zekere versoepeling doorgevoerd in de toelatingsvoorwaarden. De referteperioden zijn verlengd van 18 tot 21 maanden voor rechthebbenden beneden 36 jaar, van 27 tot 33 maanden voor rechthebbenden van 36 tot 49 jaar en van 36 tot 42 maanden voor wie 50 jaar is of ouder. Randnummer Sinds een K.B. van 18 augustus 2010 worden ook de dagen waarin de werknemer gebruik maakt van het verlof met het oog op het verstrekken van pleegzorgen met arbeidsdagen gelijkgesteld. Gelijkaardige bepalingen zijn ook door het K.B. 15 oktober 2010 ingevoerd in alle wetgevingen waarin arbeidsdagen geteld worden. Randnummer Een K.B. van 28 december 2011 heeft het regime van de uitkeringen voor jonge werkzoekenden grondig hervormd. De naam is niet langer wachtuitkering maar inschakelingsuitkering. Alle schoolverlaters moeten voortaan een beroepsinschakelingstijd van 310 dagen moeten doormaken eer zij recht hebben op uitkering. Perioden van arbeid in een inschakelingsproject en van studentenarbeid tellen mee voor die periode.

14 Randnummer Een K.B. van 21 mei 2013 heeft gepreciseerd dat de ontslagvergoeding geacht wordt zoveel maanden te dekken, als zij gedeeld wordt door het normale maandloon. Eindejaarspremies of jaarlijkse vakantie worden hier uiteraard niet in meegerekend. Randnummer Een M.B. van 28 december 2011 heeft de regels inzake passende dienstbetrekking verstrengd. Voortaan wordt de termijn waarin een werkaanbod dat niet overeenstemt met het aangeleerd of een verwant beroep als niet passend wordt beschouwd wordt ingekort van 6 tot 5 maanden. Het wordt zelfs ingekort tot 3 maanden voor werkzoekenden beneden 30 jaar, of die een beroepsverleden hebben van minder dan 5 jaar. Randnummer Sinds het M.B. van 28 december 2011 is de afstand van 25 km. Tussen woon- en werkplaats opgetrokken tot 60 km. Randnummer Vanaf 2013 geldt de activering voor werklozen tot 55 jaar. De bedoeling is dit op te trekken tot 58 jaar vanaf (K.B. 10 november 2012). Randnummer 1703 in fine. De uitsluiting houdt ook op uitwerking te hebben wanneer de betrokkene het werk hervat heeft en in die nieuwe betrekking tijdelijk werkloos gesteld wordt. Randnummer De leeftijd voor vrijstelling van de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt is opgetrokken van 58 tot 60 jaar. In streken met een lage werkloosheidsgraad gaat het zelfs tot 65 jaar. De RVA stelt de lijst van die gemeenten vast. Bepalend is de gemeente waar de werkloze bij de aanvang van zijn werkloosheid zijn hoofdverblijfplaats had. Hij kan dus niet gauw verhuizen om aan de maatregel te ontsnappen. (K.B. 10 november 2012) Randnummer De inkomensgarantieuitkering (IGU) is sinds een K.B. van 7 juni 2013 ook toekenbaar, onder bepaalde voorwaarden, aan een werkloze vrijwillig deeltijdse werknemer, die een deeltijdse arbeid hervat. Deze moet wel minstens 1/3 de van een normale arbeidstijd in de onderneming omvatten. Randnummer De grensbedragen voor de vervangingsinkomens zijn bij K.B. 26 september 2011 verhoogd. Randnummer Vanaf 2012 wordt een sterkere degressiviteit ingevoerd inzake werkloosheidsuitkeringen. Men gaat er blijkbaar van uit dat, anders dan bij de arbeidsongeschiktheid, het voortduren van de toestand van werkloosheid aan de passiviteit van de werkloze toe te schrijven is. Men vertrekt voortaan wel van een iets hogere uitkering: voor de eerste 3 maanden 65% ipv 60%. Voor de volgende 3 maanden gaat het naar 60%, en voor de daaropvolgende 3 maanden blijft het 60%, maar met een wat lager loonplafond. Dit geldt voor alle werklozen, ongeacht hun gezinstoestand. Een werkloze kan terugkeren naar deze eerste periode door voltijdse arbeid (minstens 4/5 de ) te verrichten gedurende 12 maanden in een periode van 18 maanden. Bij halftijdse of deeltijdse arbeid worden die perioden verlengd. In de daaropvolgende periode wordt wel een onderscheid naar gezinstoestand doorgevoerd. Gedurende tenminste 2 en ten hoogste 12 maanden, naargelang het beroepsverleden van de gerechtigde, bedraagt de uitkering 60% voor een gezinshoofd, 55% voor een alleenstaande en 40% voor een samenwonende. Deze uitkering kan gefixeerd worden voor werklozen die de leeftijd van 55 jaar bereikt hebben, of

15 minstens 33% arbeidsongeschikt zijn, of die een voldoende gekwalificeerd beroepsverleden kunnen bewijzen, d.i. minstens 20 jaar, geleidelijk opgetrokken tot 25 jaar in Zij wordt ook gefixeerd voor werklozen die een voltijdse beroepsopleiding volgen, of een daarmee gelijkgestelde opleiding of studie. Na die tijd begint een overgangsperiode op weg naar de minimale forfaitaire uitkering. Om de 6 maanden wordt de uitkering met 1/5 de verminderd, tot men op het forfaitaire minimum aangeland is. Dat minimum bedraagt 1090,70 Euro voor gezinshoofden, 916,24 Euro voor alleenstaanden en 483,86 Euro voor samenwonenden (te indexeren). Randnummer Sinds een K.B. van 11 januari 2009, bedoeld om de werkgelegenheid te beschermen, zijn de uitkeringen voor tijdelijke werklozen aanzienlijk verhoogd, tot 75% voor gezinshoofden of alleenstaanden en 70% voor samenwonenden. Deze tijdelijke maatregel is definitief gemaakt door een K.B. van 28 april Zij vallen niet onder de degressiviteitsregeling. Naderhand is de 75% voor gezinshoofden en alleenstaanden teruggebracht tot 70%, door afschaffing van de bijslag voor verlies van enig inkomen (K.B. 28 maart 2013). Randnummer Het K.B. van 23 maart 2011 heeft een bescheiden stap in de goede richting gezet, door de loonplafonds voor de berekening van de werkloosheidsuitkeringen enigszins te verhogen, zodat zij iets meer aansluiten bij het verloren loon. Een K.B. van 10 april 2013 is op diezelfde weg verder gegaan, door de plafonds nog eens met 2% te verhogen. Bedoeling is duidelijk het verzedkeringskarakter van de werkloosheidsregeling te versterken. Randnummer De wachtuitkering en de overbruggingsuitkering worden vanaf 2012 vervangen door een inschakelingsuitkering die toegekend kan worden gedurende ten hoogste 36 maanden. Voor gerechtigden die alleenstaand of gezinshoofd zijn begint die periode pas te tellen vanaf hun 30 ste levensjaar. Voorwaarde is alleszins dat men een inschakelingsperiode doorlopen heeft, die vanaf 2012 algemeen 210 dagen duurt, en dat men tijdens die periode actief naar werk zoekt. Dit wordt minstens om de 4 maanden geëvalueerd. Alleen wanneer men 2 positieve evaluaties gekregen heeft kan de uitkering toegekend worden. (K.B. 28 december 2011 en K.B. 17 juli 2013) Een K.B. van 20 juli 2012 is de evaluatieprocedure zeer gedetailleerd komen beschrijven. Zij gelijkt op deze inzake activering van de gewone werklozen, maar is toch niet helemaal dezelfde. De nadruk ligt hier meer op een schriftelijke procedure, die deels bij gewone brief of zelfs kan verlopen. Randnummer 1754 e.v. Het brugpensioen is van naam veranderd. Sinds 2012 wordt het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) genoemd, wat meer correct is want het gaat niet om een vorm van pensioen maar om een vorm van werkloosheidsuitkering. Ook de voorwaarden worden verstrengd. Voortaan kan het normaal maar toegekend worden vanaf 60 jaar, na een loopbaan van 40 jaar. Uitzonderingen blijven nog bestaan voor ondernemingen in moeilijkheden of in herstructurering en voor bepaalde categorieën, o.m. in de bouwsector. Een overgangsperiode is voorzien voor de bestaande cao s en voor vrouwelijke werknemers. En bestaande specifieke regelingen voor bepaalde sectoren blijven voorlopig bestaan. De Wet houdende diverse bepalingen van 29 maart 2012 heeft deze regeling verlengd en uitgebreid. Voor wie 40 jaar gewerkt heeft blijft de SWT mogelijk vanaf 56 jaar. De voorwaarde dat men voor de

16 leeftijd van 17 jaar een aantal arbeidsdagen moest kunnen bewijzen, wat niet altijd gemakkelijk te doen was, is afgeschaft. En 33 jaar zijn voldoende indien er 20 jaar nachtarbeid bij was. Er is ook een afwijkende regeling vanaf 58 jaar voor wie 35 jaar gewerkt heeft. Deze regeling was verstrengd tot 40 jaar. Maar zij is weer versoepeld voor wie 35 jaar gewerkt heeft in een zwaar beroep. Randnummer Een K.B. van 28 december 2011 heft het halftijds brugpensioen, dat weinig populair was, voor de toekomst op. Randnummer De anciënniteitstoeslag wordt door stilaan afgeroomd. Sinds het K.B. van 23 maart 2011 bedraagt hij voor een alleenstaande van 55 jaar nog slechts 5%, en beneden de leeftijd van 55 zelfs maar 0,8%. Randnummer Bij toepassing van een EU-Richtlijn is het ouderschapsverlof verlengd tot 4 maanden. Randnummer 1766 in fine. Een K.B. van 20 september 2012 heeft criteria bepaald op grond waarvan het Beheerscomité kan beslissen om ten onrechte toegekende uitkeringen niet terug te vorderen. Dit kan bv. ook gebeuren op voorstel van een schuldbemiddelaar in het kader van een schuldaanzuivering. Deze regeling gaat verder dan de algemene regeling voor de gewone werkloosheidsuitkeringen. Randnummer De werkhervattingstoeslag heeft een betere juridische basis gekregen in het Werkloosheidsbesluit. De bedragen zijn ook aangepast (K.B. 20 december 2012). En de voorwaarden zijn verstrengd (K.B. 22 januari 2013). Randnummer Het zgn. Activa-plan kent werkuitkeringen toe voor aan het werk gezette werklozen, die in feite aan de werkgever ten goede komen, die deze bedragen van het loon mag aftrekken. Mettertijd is dit uitgebreid met speciale uitkeringen voor laaggeschoolden, en voor ouderen. Sinds het K.B. van 19 juli 2011 geldt dit ook voor werklozen met een beperkte arbeidsgeschiktheid. De duur hiervan is opgetrokken van 24 naar 36 maanden (K.B. 30 september 2012). De uitkering is verhoogd tot 500 Euro per maand (K.B. 17 juli 2013). Randnummer Het Grondwettelijk Hof heeft geoordeeld dat ook hier de regel van het Handvest van de sociaal verzekerde moet worden toegepast, volgens dewelke geen terugvordering mogelijk is, of voor ten hoogste 6 maanden, wanneer het teveel betaalde het gevolg is van een vergissing van de instelling en de verzekerde niet wist of kon weten dat dit foutief was (GH 34/2013, 13 maart 2013). Randnummer 1844 e.v. Door de programmawet van 28 december 2011 is een pensioenhervorming doorgevoerd, die o.m. betrekking heeft op het vervroegd pensioen. De minimumleeftijd wordt geleidelijk, over de periode , opgetrokken tot 62 jaar, en tegelijkertijd stijgt ook het vereiste aantal loopbaanjaren van 35 tot 40. Een uitzondering wordt wel voorzien voor degenen die in jaar zijn en tenminste 35 jaar loopbaan hebben. Op hen is de nieuwe regel niet van toepassing. Voor degenen die in 2012 tussen 57 en 61 jaar zijn en minstens 31 jaar loopbaan hebben wordt voorzien dat hun vervroegd pensioen ten hoogste met 2 jaar uitgesteld wordt. Uitzonderingen zijn ook voorzien voor zeevarenden en mijnwerkers. Een wijzigende wet van 20 juli 2012 heeft tenslotte een versoepeling doorgevoerd, omwille van het feit dat mensen juist vervroegd met pensioen wilden gaan omdat het regime ging verstrengd worden.

17 Voortaan blijft de mogelijkheid tot vervroegd pensioen behouden voor wie op een bepaald ogenblik aan de voorwaarden voldeed, ook al zouden die verstrengd zijn tegen het tijdstip waarop het vervroegd pensioen zou ingaan. Ook is de overgangsregeling versoepeld voor degenen die vóór 1956 geboren zijn en dus nog maar een paar jaar van hun verwachte pensionering af waren. En zij is opnieuw versoepeld bij wet 24 juni 2013 voor werknemers met lange loopbanen en ingeval van overeenkomst van vervroegde uittreding. Randnummer 1848bis. De pensioenbonus, die was ingevoerd bij K.B. 1 februari 2007, voor degenen die verder werken na hun 62 jaar of na hun 44 ste loopbaanjaar, en die 2,1648 Euro bedraagt per dag van tewerkstelling, is na de pensioenhervorming voorlopig verder gezet voor het jaar 2012 (Wet 13 november 2011). Randnummer 1849 e.v. Eindelijk is Belgiё ertoe gekomen gepensioneerden (of toch de meesten onder hen) toe te laten te werken en inkomen te verdienen met behoud van hun pensioen. Niet, zoals men zou kunnen denken, om het eigendomsrecht op het pensioen te erkennen, maar om oudere personen aan te zetten langer te blijven werken. Sinds het K.B. van 28 mei 2013 kunnen werknemers die 42 loopbaanjaren tellen en die 65 jaar oud zijn onbeperkt hun pensioen met arbeid combineren. Voor wie niet aan die voorwaarden voldoet worden de inkomensgrenzen van de toegelaten arbeid (licht) herzien. Een opmerkelijk punt is echter wel dat wanneer de gepensioneerde in zijn nieuwe of verder gezette job ziek wordt hij geen ziekteuitkering met zijn pensioen mag cumuleren. Men was er blijkbaar voor beducht dat vele gepensioneerden een pensioen en een invaliditeitsuitkering zouden gaan cumuleren. Randnummer Sinds het K.B. van 23 oktober 2012, genomen in uitvoering van een Europese Richtlijn (2009/50/EG), die de zgn. blauwe kaart ingevoerd heeft voor vreemdelingen van buiten de EG, die toelating hebben om binnen de Gemeenschap te werken, is voor de houders van dergelijke kaart het verblijf in Belgiё niet meer vereist. Zij kunnen dus met behoud van hun pensioen naar hun land van herkomst terugkeren. Randnummer 1864 en De wet van 28 december 2011 heeft de basis gelegd voor een beperking van de invloed van bepaalde gelijkgestelde perioden op de berekening van het pensioen. Het gaat hoofdzakelijk om werkloosheidsperioden in de derde, forfaitaire fase, om bepaalde brugpensioenen, die nu SWT genoemd worden, en om bepaalde perioden van tijdskrediet of loopbaanonderbreking. Men ziet dit als een maatregel van sanering van de pensioenen, omdat gelijkgestelde perioden, waarvoor dus geen bijdragen betaald worden, een steeds belangrijker deel van de pensioenloopbanen gaan uitmaken. Maar men moet ook zien dat dit een verschuiving is in het solidariteitsmodel dat aan de basis ligt van de pensioenregeling. De gelijkgestelde perioden hadden precies als doel dat degenen die door een sociaal risico getroffen worden tijdens hun actieve leven, niet achteraf toch gepenaliseerd zouden worden in hun oude dag. Voor bepaalde risico s wordt die idee nu gedeeltelijk verlaten. Een K.B. van 27 februari 2013 is deze nieuwe regeling komen uitvoeren. Voortaan worden de pensioenen voor gelijkgestelde perioden niet meer berekend op het fictief loon, zijnde het loon van de voorafgaande periode, maar op een forfaitair loon, nl. het loon dat als basis zou dienen voor de berekening van het minimumpensioen per loopbaanjaar. Er zijn wel enkele uitzonderingen, met name voor oudere werklozen en bruggepensioneerden. En een wet van 24 juni 2013 heeft ervoor gezorgd dat

18 dit geen voordeel oplevert voor degenen die zonder die correctie boven het loonplafond voor de pensioenberekening zouden uitkomen. Randnummer 1874 en Een K.B. van 6 juli 2011 is weer een verhoging van de pensioenen komen doorvoeren. Het heeft o.m. betrekking op de loongrens voor de pensioenberekening, op het minimumrecht per loopbaanjaar, op het gewaarborgd minimumpensioen en op de oudere pensioenen, ingegaan vóór oktober Maar de structurele verhoging voor oudere pensioenen, ingegaan meer dan 15 jaar geleden (K.B. 9 april 2007) is geschorst voor de jaren 2011 en 2012, waarin deze pensioenen telkens in september met 2% zouden worden verhoogd (K.B. 13 augustus 2011). Randnummer Het Grondwettelijk Hof heeft bepaald dat het niet toelaatbaar is het overlevingspensioen alleen toe te kennen wanneer er minstens een jaar huwelijk is geweest, en niet wanneer het gaat om een huwelijk voorafgegaan door een wettelijke samenwoning en de gezamenlijke duur van de wettelijke samenwoning en het huwelijk minstens één jaar bedraagt (arrest nr. 60/2009 van 25 maart 2009). Randnummer Sinds een K.B. van 13 augustus 2011 worden alle pensioenen, niet alleen in België maar in de hele EER, op bankrekening betaald. Dit op vraag van de EU-Commissie. Randnummer 1932bis. De programmawet van 27 december 2012 heeft dan weer in omgekeerde zin de onterechte onderwerping aan het sociaal statuut beteugeld. Dit betreft personen die zich aansluiten bij een sociale verzekeringskas zonder (in Belgiё) een zelfstandige activiteit uit te oefenen, met het doel om de voordelen van het statuut te genieten, of om niet als werknemer bijdragen te moeten betalen. Voortaan zullen deze personen beboet kunnen worden. Of dat voldoende zal zijn om echte misbruiken tegen te gaan valt nog af te wachten. Randnummer Sinds de programmawet van 28 april 2010 is weer een andere soort van helper ingevoerd: de vervangende ondernemers, die een zelfstandige, die tijdelijk verhinderd is zijn beroep uit te oefenen, vervangen voor een periode van maximum 30 dagen. Deze periode kan verlengd worden omwille van invaliditeit of moederschap, en ook omwille van palliatief verlof of verzorging van een zwaar ziek kind (Progr.W. 29 december 2010). Deze vervangers moeten in een speciaal register worden genoteerd. Zij worden geacht, zonder mogelijkheid van tegenbewijs, een zelfstandige beroepsactiviteit uit te oefenen en zijn dus aan het statuut van de zelfstandigen onderworpen. Over hun werkelijke zelfstandigheid kan men zich vragen stellen, zoals de Raad van State ook heeft gedaan. De overheid heeft echter gemeend dat de rechtszekerheid en de continuïteit van de economische activiteit voldoende argumenten waren om hier de voorwaarden van de arbeidsrelatiewet buiten beschouwing te laten (Memorie van Toelichting, Doc. Senaat, , 1721). Randnummer Het voortzetten van een activiteit na de pensioenleeftijd wordt gestimuleerd. De programmawet van 28 juni 2013 geeft de zelfstandigen dezelfde mogelijkheid als de werknemers (en het overheidspersoneel) om vanaf 65 jaar het pensioen te cumuleren met een beroepsactiviteit. Om dat voordeel niet via de bijdrageregeling teniet te doen is deze aangepast, in een zin die teruggaat naar een oudere situatie. Het bijdragepercentage wordt gereduceerd: 14,70% op de eerste schijf, en 14,16% op de tweede. Het bestaande voordeel van de begrenzing tot een maximumbedrag, gelijk aan het oude maximumbedrag van toegelaten inkomen voor gepensioneerden, blijft behouden, voor zover de

19 arbeidsinkomsten deze grens met niet meer dan 25% overschrijden. Dit laatste lijkt een bron van administratieve complicatie en moeilijkheden, die men beter had vermeden. Randnummer 1989bis. Regularisatie van niet betaalde bijdragen is mogelijk, naar het model van de fiscale regularisatie. Door de wet van 11 juli 2013 is bepaald dat niet-verjaarde ontdoken bijdragen kunnen geregulariseerd worden mits een heffing van 15%. Randnummer In een interessant arrest (nr. 142/2010 van 16 december 2010, B.S. 14 februari 2011) heeft het Grondwettelijk Hof geoordeeld dat deze vennootschapsbijdrage geen sociale bijdrage maar een belasting is. Dit heeft voor gevolg dat het legaliteitsprincipe van het belastingsrecht van toepassing is. Het Hof heeft in het algemeen wel geoordeeld dat de wetgever aan de Koning de bevoegdheid kon geven om de omvang van deze belasting vast te stellen. Alleen het woordje inzonderheid in art. 91, 2 de lid W. 30 december 1992 schendt de grondwet, doordat het de indruk wekt dat de Koning vrij zou kunnen bepalen met welke elementen Hij rekening houdt om dat bedrag te bepalen, en niet alleen met de omvang van de vennootschap. Bij arrest nr. 103/2011 van 16 juni 2011 in dezelfde materie heeft het Hof ook de regeling inzake vrijstelling voor beginnende vennootschappen verworpen, voor zover zij aan de Koning de bevoegdheid gaf de regels hiervoor vast te stellen. De Wet houdende diverse bepalingen van 19 maart 2012 (art. 23 en 24) heeft aan deze beide arresten gevolg gegeven, zonder aan de inhoud van de regeling te raken. Randnummer Het grensbedrag van het balanstotaal om de lagere of hogere vennootschapsbijdrage te betalen is licht verhoogd: ,34 Euro. Voor het jaar 2012 is ook de bijdrage voor de vennootschappen die boven dit grensbedrag liggen verhoogd tot 868 Euro. Randnummer Vennootschappen zijn ook vrijgesteld van de bijdrage wanneer zij in vereffening of in gerechtelijke reorganisatie is, of wanneer zij kan aantonen dat zij in het betrokken jaar geen enkele activiteit heeft gehad. Nieuw randnummer 1995bis. 3. BIJDRAGE OP PENSIOENSTORTINGEN Ten einde een gelijkaardige behandeling te geven aan de zelfstandigen als aan de werknemers heeft de programmawet van 22 juni 2012 in het sociaal statuut van de zelfstandigen ook een bijkomende bijdrage op de aanvullende pensioenstortingen ingevoerd. Zij is van toepassing op rechtspersonen die voor bedrijfsleiders met een zelfstandigenstatuut bijdragen of premies storten voor een aanvullend pensioen, wat voor deze personen uiteraard zeer belangrijk is. In het voorlopig regime dat loopt tot 1 januari 2016 bedraagt de bijdrage 1,5% op de stortingen die een grensbedrag van Euro per jaar overschrijden. Het vrij aanvullend pensioen van zelfstandigen (randnummer ) wordt in deze fase niet meegerekend in dit grensbedrag. In de definitieve fase, vanaf 2016, zal dit wel meegerekend worden. Dan zal de bijdrage verschuldigd zijn telkens de pensioentoezegging de maximumgrens van het overheidspensioen (randnummer 2164) overschrijdt. Zij zal in dat geval van toepassing zijn op het geheel van de pensioenstortingen, niet alleen op het gedeelte dat betrekking heeft op de overschrijding.

20 De inning gebeurt rechtstreeks door het RSVZ, niet door de sociale verzekeringskassen. Pensioeninstellingen en verzekeringsmaatschappijen hebben een informatieplicht ten overstaan van het RSVZ wanneer zij stortingen of premies ontvangen die onder deze bijdrageplicht vallen. Randnummer De gedeeltelijke werkhervatting wordt bij K.B. 27 juli 2011 aangepast aan de hervorming hiervan bij de werknemers. Voortaan is geen medische regularisatie meer voorzien. De regularisatie gebeurt gewoon administratief. Randnummer Aan invalide zelfstandigen wordt een gelijkaardige inhaalpremie toegekend in de maand mei als aan invalide werknemers (K.B. 18 mei 2011). Randnummer Het forfaitair bedrag voor hulp van derden is bij K.B. 21 mei 2013 verhoogd. Het bedraagt sinds 1 april 2013 (geїndexeerd) 20 Euro. Hoeveel hulp kan men daarvoor krijgen? Randnummer De moederschapsrust voor zelfstandigen is uitgebreid zodat zij meer gelijkt op die voor werknemers. Er is een verplichte periode van 3 weken, 1 vóór en 2 na de bevalling. En er is een facultatieve periode van 8 weken, beginnend ten vroegste 3 weken vóór de bevalling en verdergaand na de verplichte periode. Die perioden kunnen worden verlengd bij geboorte van een meerling of wanneer de baby langer in het ziekenhuis moet blijven. De uitkering is een forfaitair bedrag per week. Dit is verhoogd tot 333,84 Euro (te indexeren) bij K.B. 20 juni Randnummer Om misbruiken te voorkomen, met name van buitenlanders die zich bij een sociale verzekeringskas aansluiten zonder dat zij een echte activiteit als zelfstandige hebben, is bepaald dat het recht op kinderbijslag pas ingaat nadat de eerste kwartaalbijdrage betaald is (K.B. 16 april 2013). Randnummer De voorrangsregeling in het stelsel van de werknemers (art. 60, 3, 3, b) maakt een onderscheid naargelang de rechthebbende zelfstandige samenwoont met een werknemer waarmee hij/zij gehuwd is of niet. In dat laatste geval primeert de regeling van de zelfstandigen, in het eerste die van de werknemers. Het Grondwettelijk Hof (arrest 52/2011 van 6 april 2011, B.S. 8 juni 2011) heeft hierin geen schending van het beginsel van gelijke behandeling gezien omdat de juridische toestand van gehuwden en van niet-gehuwde koppels verschillend is, zowel wat hun verplichtingen tegenover elkaar als wat hun vermogensrechtelijke toestand betreft. Een in dit geval weinig relevante beschouwing, die contrasteert met het standpunt van het Hof in andere gevallen. Randnummer Dit is nu uitgebreid tot zelfstandigen die gewoon door omstandigheden onafhankelijk van hun wil gedwongen worden hun activiteit stop te zetten en die zonder inkomen vallen, zonder dat er een collectieve schuldenregeling of andere aanzuiveringsregeling moet bestaan. De gedwongen stopzetting moet wel het gevolg zijn van een natuurramp, een brand of een andere vernieling van het bedrijf, of, merkwaardig genoeg, van een allergie (K.B. 13 maart 2013). Randnummer De regel dat men de faillissementsverzekering maar één keer kan genieten is opgeheven (K.B. 16 januari 2013). Randnummer Vanaf 2012 worden perioden van loopbaanonderbreking nog slechts voor maximum 12 maanden in de loopbaan meegeteld. Versoepelingen zijn hier voorzien voor degenen die vrijwillig 4/5 de werken.