Molecular man NEVELPROBLEMATIEK IN SINGAPORE DE UITDAGINGEN BIJ MOLECULAIRE FILTRATIE DE WERKING VAN LUCHTFILTERS. CAMFIL Clean Air Solutions

Transcriptie

1 NR Molecular man NEVELPROBLEMATIEK IN SINGAPORE DE UITDAGINGEN BIJ MOLECULAIRE FILTRATIE DE WERKING VAN LUCHTFILTERS Chris Ecob, Global Business Manager bij Camfil voor moleculaire producten. CAMFIL Clean Air Solutions

2 REDACTIONEEL MAGNUS YNGEN BEURZEN IN 2014 Voorzien in elke filtratiebehoefte Als de nieuwe President en CEO van Camfil is het me een waar genoegen u te verwelkomen bij AirMail. In dit nummer betreden we de wereld van moleculaire filtratie, een van de diverse luchtfiltratieoplossingen die ons bedrijf wereldwijd aanbiedt. We besteden extra aandacht aan moleculaire filtratie in het belang van de toenemende aandacht voor slechte binnenluchtkwaliteit, met name door de aanwezigheid van gasmoleculen en hun invloed op de menselijke gezondheid. Deze moleculen zijn kleiner dan het fijnste stof en kunnen via de longen snel in het bloed doordringen en zo alle delen van het lichaam bereiken. Daarom bevelen organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie grenswaarden aan voor stikstofoxide, ozon en zwaveldioxide. Onze filters uit de City-serie en de nieuwe Cam- Cleaner City-luchtreinigers zijn oplossingen die het verspreiden van schadelijke moleculen en deeltjes door ventilatiesystemen en gebouwen voorkomen. Daarnaast hebben we moleculaire-filtratieoplossingen voor kerncentrales, industriële fabrikanten, afvalverwerkers en musea, inclusief Verticale Deep Bed filters met een diep filterpakket, om de uitstoot van giftige gassen tegen te gaan. Al deze oplossingen vormen een strategisch onderdeel van het gehele assortiment van Camfil. In combinatie met onze deeltjesfilters, waarin we het grootste assortiment van de markt hebben, kunnen we in elke klantbehoefte voor schone lucht voorzien. Ik hoop dat meer overheden en bestuurders het licht gaan zien en zich realiseren dat er goede en betaalbare filtratieoplossingen bestaan die de gezondheidsrisico's van schadelijke gassen en deeltjes tegengaan. De voordelen hiervan zijn een betere binnenluchtkwaliteit, een gezondere werkomgeving, minder ziekteverzuim en een hogere productiviteit. Altijd klantgericht Toen ik in september bij het managementteam van Camfil kwam, trof ik een klantgericht bedrijf met een sterke achtergrond op het gebied van technologie aan. Deze traditie willen we voortzetten. Zo hebben we bijvoorbeeld onze technologieresources versterkt door onze laboratorium- en testfaciliteiten in een aantal landen, waaronder Zweden, de VS, Maleisië en Frankrijk, uit te breiden. Deze belangrijke investeringen zorgen voor aanhoudende, hypermoderne filterontwikkeling, productkwaliteit op de lange termijn en de beste oplossingen voor klanten. Daarnaast bieden deze faciliteiten ons de mogelijkheid om onze kennis zo dicht mogelijk bij klanten en markten te brengen. Een goed voorbeeld daarvan is onze testinstallatie voor turbinefilters. Ons doel is ook een klantgerichte organisatie te blijven door onze relaties te onderhouden en ontwikkelen en om nieuwe en uitgebreidere diensten aan te bieden. Verschillende klantcasussen in dit nummer illustreren waar wij ons op richten bij klanten: het ontwikkelen en leveren van luchtbehandelingsoplossingen om deeltjesverontreiniging, schadelijke geuren en mogelijk schadelijke uitstoot tegen te gaan, het besparen van energie en het reinigen van de werkomgeving voor klanten. Bovengenoemde zijn slechts een aantal voorbeelden van de initiatieven van Camfil om uw beste partner voor luchtbehandelingsoplossingen te blijven, ongeacht waar u opereert of wat uw filtratiebehoeften zijn. Januari 22 Expovent, Gotenburg, Zweden Februari CFIA (Voedselindustrie), Rennes, Frankrijk Siemens 501 Users Conference, Palm Springs, CA, VS HRSG Users Group, Las Vegas, NV, VS 26 Expovent, Jönköping, Zweden Maart Mostra Convegno Expocomfort, Milaan, Italië Western Turbine Users Conference, Palm Beach, CA, VS 27/3-1/4 ACREX India, New Delhi, India April 1-4 Nordbygg, Stockholmsmässan, Zweden 6-10 CTOTF Turbine Forum Trade Show, Palm Springs, CA, VS Mei 5-7 PowerGen India & Central Asia, New Delhi, India 7-10 ISK-SODEX 2014, Istanbul, Turkije Juni 3-5 Lounges 2014, Stuttgart, Duitsland 3-7 PowerGen Europe, Keulen, Duitsland ASME Turbo Expo, Düsseldorf, Duitsland Energy & Environment Expo 2014, Londen, Verenigd Koninkrijk REVAC 14, Kuala Lumpur, Maleisië Frame 6 Users Group, Fort Myers, FL, VS CAMFIL AIRMAIL is een internationale publicatie voor klanten van Camfil. Beschikbaar in negen talen. Een uitgave van: Camfil AB, Sveavägen 56E SE STOCKHOLM, Zweden Tel Fax info@camfil.se Uitgever: Alain Bérard Senior VP Sales & Marketing Redacteur: Liza Braaw/Magnus Jerräng Tel Fax Tekst: Camfil/Thorn PR Sweden AB Illustraties: Kaigan AB Wilt u meer weten? Neem voor meer informatie contact op met uw dichtstbijzijnde Camfil-dochteronderneming of -vertegenwoordiger. U kunt ook telefonisch, schriftelijk of per fax contact opnemen met het hoofdkantoor van Camfil. Hoofdkantoor Camfil AB, Sveavägen 56E, SE STOCKHOLM, Zweden. Tel Fax: Magnus Yngen President en CEO 2 AirMail Nr

3 Nevelproblematiek in Singapore Hoe ga je om met geuroverlast en luchtverontreiniging door brand wanneer deze doordringt in woningen, ziekenhuizen, kantoren en andere commerciële gebouwen en daar problemen en ongemak veroorzaakt? Of wanneer ze de productie in micro-elektronicafabrieken beïnvloeden? In 2013 hing er in Singapore dagenlang zo veel rook van branden in Indonesië, dat Camfil moest ingrijpen in samenwerking met een lokale milieu-instantie. De oplossing was: CamCleaner, de nieuwe CamCleaner City, CityPleat en Gigapleat. Eind juni 2013 maakte Singapore de ergste nevelontwikkeling in haar geschiedenis door, toen er een gigantische as- en gaswolk ontstond door het platbranden van bos en jungle in Indonesië. De nevel trok zowel over Singapore als over het Maleisische vasteland heen. Verschillende factoren droegen bij aan deze recordbrekende nevel: zeer droge weersomstandigheden, een constante wind in dezelfde richting en een groot aantal branden in een beperkt gebied. Neveldeeltjes zoals die in Singapore zijn doorgaans moeilijk te verwijderen, doordat ze erg klein zijn (net als alle andere verbrandingsdeeltjes) en vaak in erg hoge concentraties voorkomen. In situaties zoals deze moeten luchtbehandelingsunits (AHU's) in de ventilatiesystemen van gebouwen worden voorzien van deeltjesfilters met een hoge stofopnamecapaciteit, zoals Hi-Flo -zakkenfilters met glasvezel Medium. Als AHU's worden voorzien van slecht ontworpen deeltjesfilters met een synthetisch medium en een klein mediumoppervlak, dan wordt de aangevoerde lucht niet effectief gefilterd vanwege de lage stofopnamecapaciteit van deze filters. Hierdoor neemt de weerstand snel toe en raken de filters uiteindelijk hun elektrostatische lading kwijt, wat leidt tot een inefficiënt systeem en een slechtere binnenluchtkwaliteit. Snelle reactie Tijdens de dagen in juni toen de nevelontwikkeling het ergst was, werd het kantoor van Camfil in Singapore overspoeld door telefoontjes van winkels, ziekenhuizen, kantoren, scholen en verpleeghuizen die op zoek waren naar een oplossing voor de geur en gezondheidsrisico's. Om het probleem te verhelpen zijn er onmiddellijk CamCleaner City-units met moleculaire filters en deeltjesfilters aangeleverd door Camfil in Frankrijk en zijn deze na aankomst direct bij de klanten bezorgd. Daarnaast zijn er andere oplossingen toegepast, zoals het vervangen van deeltjesvoorfilters door CityPleat-combinatiefilters voor geurverwijdering bij de aanzuig van AHU's en het vervangen van secundaire synthetische filters door hoogefficiënte zakkenfilters van glasvezel. Camfil biedt ook andere opties, zoals CityFlo -filters, die gebruikmaken van een combinatie van glasvezel en actieve koolstof, bedoeld voor AHU's met slechts één filtertrap. Camfil heeft daarnaast in samenwerking met het National Environment Agency in Singapore haar aanbevolen filtratieoplossingen voor nevels op de website van deze instantie vermeld. Gigapleat beschermt cleanrooms Hoewel de SO 2 -concentratie in Singapore geen gezondheidsbedreigend niveau heeft bereikt, veroorzaakte de snelle toename wel problemen bij geavanceerde productiebedrijven, met name in de micro-elektronicabranche. Zwaveldioxide is corrosief en veroorzaakt productieproblemen bij de fabricage van geïntegreerde circuits. Tijdens de nevelproblematiek in juni zijn er ook op korte termijn moleculaire Gigapleat-filters voor de verwijdering van SO 2 geleverd vanuit Camfil's fabriek in Maleisië om de meest gevoelige cleanroomprocessen te beschermen. Proactief plannen Nevelproblemen verhogen het bewustzijn over de behoefte aan effectieve filtratieoplossingen en -normen voor het behoud van een goede luchtkwaliteit binnenshuis. Vele pandeigenaren, ontwikkelaars en overheidsinstanties overwegen nu de installatie van Camfil's neveloplossingen in hun gebouwen als voorbereiding op het volgende nevelalarm. CAMCLEANER VERLAAGT DE DEELTJESCONCENTRATIE STERK Luchtreinigers zoals die uit de CamCleaner-serie worden in allerhande binnenruimten gebruikt. CamCleaners zijn leverbaar in verschillende afmetingen voor luchtreiniging in industriële gebouwen, kantoren, woningen, scholen en openbare gebouwen. Afhankelijk van het gebruiksdoel zijn er verschillende modellen en configuraties beschikbaar voor zowel mobiele als stationaire installatie, voor plaatsing aan wanden of plafonds (zie de productcatalogus van Camfil voor meer informatie). Zie ook het artikel op pagina 13. Dankzij de hoge efficiency deeltjesfiltratie gecombineerd met moleculaire filters in de CamCleaner City-versie worden alle verontreinigingen die doorgaans bij nevelontwikkeling worden waargenomen, zoals verbrandingsdeeltjes, zwaveldioxidegeuren, organische geuren en stikstofdioxide, efficiënt verwijderd. De recent in Singapore geïnstalleerde units hebben hun capaciteit op het gebied van deeltjescollectie dudielijk bewezen. Op het moment dat de nevelontwikkeling het ergst was, verlaagden de CamCleaners de deeltjesconcentratie binnenshuis tot een vijfde voor fijnstof en een tiende voor grove deeltjes, volgens metingen in kantoorruimten van Camfil. AirMail Nr

4 De bescherming van kunstvoorwerpen en cultureel erfgoed in musea en kunstgalerieën is een van de vele toepassingen van moleculaire filtratie. Moleculaire filtratie uitdagingen en kansen Door dr. Chris Ecob, Global Business Manager voor moleculaire filtratie, Camfil Group De toonaangevende organisatie voor het categoriseren van chemicaliën, het CAS Registry (Chemical Abstracts Service), heeft meer dan 73 miljoen unieke chemicaliën in haar database en voegt dagelijks nieuwe toe. Een groot deel van deze chemicalien komt niet voor in de natuur, maar is door de mens gemaakt tijdens het industriële tijdperk. Een aantal chemicaliën bestaat slechts als gassen in de lucht. Alle chemicaliën, waaronder stoffen die men doorgaans als vaste of als vloeistof kent, kunnen echter in zekere mate verdampen en verdeeld als moleculen in de lucht terecht komen. Dit heeft als gevolg dat de lucht wereldwijd meer chemicaliën dan ooit bevat. Moleculen categoriseren op basis van invloed Door de lucht verspreide moleculen kunnen worden gecategoriseerd op basis van de invloed die ze hebben op mensen en op onze wereld. Het veroorzaken van een geur of stank is wellicht de meest voor de hand liggende. De receptorcellen in de menselijke neus en hersenen zijn in staat vele verschillende geurtypen te herkennen. Sommige moleculen worden ingedeeld onder de irriterende sto fen. Naast de geurreactie veroorzaken ze een onwillekeurige, negatieve reactie in het lichaam. Een schoolvoorbeeld hiervan is het tranen van de ogen bij het snijden van uien. In extreme gevallen kunnen door de lucht verspreide moleculen zelfs gi tig zijn, of zelfs dodelijk wanneer een bepaalde concentratie wordt ingeademd. Moleculen zijn erg klein en mobiel. Wanneer ze via de neus of mond worden ingeademd, kunnen ze eenvoudig door het ademhalingssysteem worden vervoerd, de longen passeren en via het bloed alle delen van het lichaam bereiken. Chemische wapens worden daarom doorgaans in hun moleculaire vorm toegediend, in plaats van als vaste deeltjes. De vierde categorie omvat bijtende sto fen. Deze zijn niet alleen van invloed op het menselijk lichaam, maar zijn ook verantwoordelijk voor het beschadigen van gevoelige elektronische apparatuur en het verminderen van de productieomvang bij productieprocessen. De ervaring en middelen van Camfil Al 50 jaar lang produceert Camfil effectieve moleculaire-filtratieoplossingen die klantproblemen oplossen en het welzijn van mensen verbeteren. De oplossingen zijn bij uiteenlopende en belangrijke toepassingen gebruikt, zoals het opwekken van kernenergie, het verrijken van uranium, luchthavens, het conserveren van cultureel erfgoed, afvalverwerking, de ontmanteling van chemische wapens en de olie- en gasindustrie. Aangezien er steeds meer nieuwe chemicaliën in gebruik worden genomen en dit onvermijdelijk leidt tot reacties, ontstaan er constant veelbelovende nieuwe kansen voor moleculaire filtratie. Camfil exploiteert het toonaangevende moleculaire testlaboratorium in het Technical Center in Trosa, Zweden. Bij deze unieke instelling kunnen moleculaire filters en filtratiemedia onder realistische omstandigheden worden getest met een breed scala aan moleculen en kunnen hun prestaties worden gecontroleerd met extreem gevoelige gasdetectoren. Camfil heeft de middelen en gekwalificeerd personeel om ook in te toekomst uitdagingen op het gebied van moleculaire filtratie aan te gaan. Onderzoek toont invloed op gezondheid aan Ondanks de dynamische aard van de moleculaire-filtratiebranche is een van de grootste uitdagingen op het gebied van menselijke gezondheid al bekend. De aanwezigheid van moleculen in de lucht en de negatieve invloed op de menselijke gezondheid daarvan wordt breed erkend. Er worden regelmatig nieuwe onderzoeken gepubliceerd die dit verband onderschrijven. Gezaghebbende instanties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Europees Normalisatiecomité (CEN) hebben richtlijnen en beperkingsmethoden gepubliceerd voor de blootstelling aan luchtverontreiniging. De Europese norm EN refe- 4 AirMail Nr

5 reert zelfs aan het gebruik van gasfilters (moleculaire filters) voor het behalen van een zo hoog mogelijke binnenluchtkwaliteit in vervuilde steden. Drie schadelijke gassen elimineren De schadelijke gevolgen voor de gezondheid van langdurige blootstelling aan bepaalde vervuiling zijn de laatste jaren uitgebreid vastgelegd (zie pagina 15 en 16). Deeltjesluchtfilters, zoals die in de Hi-Flo -serie van Camfil, verwijderen de meest schadelijke vervuilende deeltjes uit ventilatiesystemen om de binnenluchtkwaliteit in gebouwen te verbeteren. We richten ons op het moment echter op drie gassen in het bijzonder: stikstofdioxide (NO 2 ), ozon (O 3 ) en zwaveldioxide (SO 2 ). Van deze gassen is bekend dat ze in hoge mate in onze omgeving voorkomen en een irriterende uitwerking hebben op de menselijke ademhaling, wat leidt tot schadelijke gevolgen voor de gezondheid en een negatieve invloed op korte termijn op de werkprestaties. Het is hierbij zinvol om te verwijzen naar het artikel Effects of indoor environment on performance, dat recent opnieuw is gepubliceerd door David P. Wyon en Pawel Wargocki in het tijdschrift en op de website van de Federation of European Heating, Ventilation and Air-conditioning Associations (REHVA). Wyon en Wargocki geven aan dat mensen de meest waardevolle elementen in een gebouw zijn en dat HVAC-technici hebben aangetoond dat de economische voordelen van temperatuur- en luchtkwaliteitbeheer in een commercieel gebouw door het positieve effect dat ze hebben op de prestaties van het personeel wel honderd maal hoger zijn dan de kosten. Daarnaast geven ze aan dat op locaties met een slechte luchtkwaliteit de vermindering in de productiviteit van het personeel wordt veroorzaakt door gassen, niet door deeltjes. Bij een onderzoek van Wargocki werd bijvoorbeeld aangetoond dat de kortetermijneffecten van een slechte luchtkwaliteit op de prestaties bij schoolwerk aanhielden nadat stof uit de lucht werd verwijderd. De waargenomen negatieve effecten werden hierdoor toegeschreven aan luchtvervuilende stoffen in de gastoestand. De twee onderzoekers stellen dat vervuiling in de gastoestand binnenshuis een onderliggend mechanisme vormt dat verder moet worden onderzocht. De oplossingen zijn beschikbaar Er bestaat een bewezen effectieve moleculaire-filtratieoplossing voor de drie hierboven genoemde gassen. Moleculaire filtratie kan de gassen vrijwel volledig verwijderen uit binnenomgevingen en de gezondheidsomstandigheden van miljoenen mensen in gebouwen in stadscentra verbeteren. Deze investering zou ook waarde hebben voor vastgoedeigenaren en exploitanten. Bij veel bedrijven is het personeel de voornaamste inkomstenbron. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat een betere binnenluchtkwaliteit de productiviteit verhoogt en het verzuim verlaagt. De grootste uitdaging is wellicht om overheden en gezaghebbende instanties en adviesorganen te informeren dat er effectieve en betaalbare oplossingen zijn voor de negatieve gezondheidseffecten van stikstofdioxide en ozon en dat deze oplossingen bovendien beschikbaar en eenvoudig te installeren zijn. MOLECULAIRE-FILTRATIEOPLOSSINGEN DE WERKING VAN MOLECULAIRE FILTERS Klanttoepassingen en moleculaire-filtratieoplossingen kunnen over het algemeen worden verdeeld in vier categorieën, die kunnen worden aangemerkt als licht, gemiddeld of zwaar: 1. TOEPASSINGEN VOOR LUCHTKWALITEIT OF COMFORT BINNENSHUIS. De Camfil Cityproductserie biedt een effectieve beheersing van stikstofdioxide, ozon en zwaveldioxide en de breed-spectrum adsorbentia zorgen daarnaast voor de beheersing van verschillende vervuilende stoffen uit interne bronnen, zoals vluchtige organische verbindingen (VOC's) die onvermijdelijk uitdampen door de materialen die worden gebruikt bij de constructie en afwerking van gebouwen. 2. TOEPASSINGEN VOOR LICHTE VERWERKING. In sommige gevallen wordt er specifieke verontreiniging geproduceerd door een bron die samenhangt met klantactiviteiten, of zijn mensen of processen gevoelig voor de aanwezigheid van een specifiek gas. In deze situaties wordt er een oplossing geboden die toegespitst is op het specifieke probleem. Voorbeelden van dit soort toepassingen zijn luchthavens, IVF-klinieken, laboratoria en de bescherming van cultureel erfgoed. De Camfil CamCarb -productreeks biedt in deze situaties een betrouwbare beheersing van specifiek gedefinieerde moleculaire verontreinigingen. 3. INDUSTRIËLE TOEPASSINGEN. Vele industriële processen worden streng gereguleerd om het milieu te beschermen. Camfil past uitzonderlijk efficiënte moleculaire-filtratiesystemen toe om giftige stoffen uit de uitgaande luchtstroom te verwijderen, zodat de bedrijfsactiviteiten van de klant voldoen aan de vergunningen. Hiervoor worden doorgaans verticale filters met een diep filterpakket (VDBe-filters) uit de ProCarbreeks gebruikt. Gebeiden waarin deze oplossingen worden toegepast zijn onder andere kernenergie, afvalverwerking en voedselproductie. 4. CORROSIEBESCHERMING. Sommige branches binnen de zware industrie zijn afhankelijk van dure elektronische en elektrische apparatuur voor de beheersing van processen. Deze apparatuur is extreem gevoelig voor de corroderende gassen die door het proces worden geproduceerd. De luchtaanvoer van regelkamers wordt moleculair gefiltreerd om aantasting van de apparatuur tegen te gaan en om ongepland stilleggen van plants te voorkomen. Hiervoor worden doorgaans Verticale Deep Bed filters met een diep filterpakket (VDBe) uit de ProCarb-reeks gebruikt. Gebieden waarin deze oplossingen worden toegepast zijn onder andere olie en gas, pulp en papier, metaalverwerking en afvalwaterbehandeling. Moleculaire filters werken op basis van het adsorptieprincipe. Eenvoudig omschreven houdt dit in dat moleculen blijven kleven aan het oppervlak van een ander materiaal (het adsorbens). Een adsorbens dient poreus te zijn. Hoewel het gemaakt lijkt te zijn van een massief materiaal, bestaat het op microscopisch niveau uit een complexe structuur van met elkaar verweven barsten en gaten die poriën worden genoemd. Het interne oppervlak van de minuscule poriën is extreem groot. In deze poriën vinden de adsorptieprocessen voornamelijk plaats. Om de fijnere poriën te bereiken, scheiden de vervuilingsmoleculen zich via de grotere 'transportporiën' van de externe lucht. BREED-SPECTRUMGEDRAG Verschillende adsorbentia hechten zich aan een breed scala van verschillende moleculen. Dit gedrag wordt omschreven als een 'breed spectrum'. Sommige moleculen hechten zich slecht aan een standaardadsorbens. In deze gevallen worden de oppervlakeigenschappen van het adsorbens chemisch aangepast om een specifieke of 'gerichte' adsorptie te bereiken. Er zijn veel commercieel beschikbare adsorbentia, die doorgaans worden gemaakt van actieve kool of activated alumina. Elk adsorbens gedraagt zich anders in verhouding tot de verschillende moleculen in de lucht. Een geslaagde moleculaire-filtratieoplossing is altijd afhankelijk van de selectie van de meest geschikte adsorbent. De experts in het testlaboratorium voor moleculaire filtratie van Camfil zorgen altijd voor een juiste selectie.

6 PORTRET CHRIS ECOB Bryt inte ordet molecular. Molecular man Maar weinig luchtfiltratiebedrijven hebben een chemicus met een doctorstitel als hoofd van hun afdeling moleculaire filters. Camfil heeft dat wel, zijn naam is Chris Ecob. AirMail heeft hem gesproken via een videolink met Shanghai, waar hij werkt aan de internationale strategie voor Camfil s moleculaire filtratie. Chris Ecob is opgegroeid in Bolton, 30 kilometer ten noordwesten van Manchester, in het Verenigd Koninkrijk. Zijn hobby's als kind werden beïnvloed door zijn vader, een docent biologie, die hem kennis liet maken met de wereld van wetenschap en natuur. Dit vormde voor de volwassen Chris de basis voor zijn passie voor scheikunde en de buitensport. Na in 1979 in Durham een bachelorsgraad in de scheikunde te hebben behaald, bracht hij vier jaar door op de Salford University ( ) om te promoveren tot doctor. Hij maakte kennis met moleculaire filtratie en het werkterrein door zijn onderzoek naar het gebruik van actieve koolstof voor het opvangen van de uitstoot van radioactief jodium bij kerncentrales. Ten tijde van het onderzoek was de koolstoffabrikant die het programma en het laboratorium sponsorde marktleider binnen de branche. Het was een zeer gespecialiseerd project met veel praktische aspecten, dat een directe aanpak vereiste. Ik paste de bestaande testapparatuur aan voor mijn nieuwe onderzoeksgebied. Ik laste een pauze in bij het schrijven van mijn scriptie toen mij twee interessante functies binnen het bedrijf werden aangeboden, bij de onderzoeks- en verkoopafdeling. Ik koos voor een functie als sales engineer, iets dat ik nog nooit eerder had overwogen, aldus Chris Ecob. Eerste ozonfilterproject Deze vroege kennismaking met nucleaire toepassingen en marketing bracht hem in 1984 naar Automet Filtration, waar hij onmiddellijk onder stressvolle omstandigheden begon aan zijn eerste ozonfilterproject. Ik werd gevraagd om als technisch adviseur mee te werken aan de ontwikkeling van een ozonfilter voor gebruik in kopieerapparaten van een belangrijke klant. De projecttesten waren tot op dat moment telkens mislukt. Door de kennis die ik tijdens mijn doctoraalstudie had opgedaan wist ik het juiste type koolstof voor de toepassing te selecteren. Automet haalde daarop een aanzienlijke opdracht binnen voor de levering van filters aan een van 's werelds grootste fabrikanten van kopieerapparaten. Dit eerste contract resulteerde in een splinternieuwe reeks actief-koolfilters van Automet. Dat was de officiële start van mijn carrière binnen de moleculaire-filtratiebranche. Ik had de smaak te pakken, vertelt Chris Ecob. Zijn carrière bij Automet had een vliegende start en al gauw trad Chris Ecob toe tot het managementteam van het bedrijf. Maar inmiddels verzamelde mijn doctoraal onderzoek al vier jaar lang stof en vond ik het tijd om mijn scriptie af te maken. Overdag werkte ik voor Automet en 's avonds en in het weekend schreef ik aan mijn scriptie. Al gauw, in 1989, promoveerde ik in Salford op adsorptieprocessen en moleculaire filtratie. De weg naar Camfil Camfil heeft Automet in 1997 overgenomen. Ik was al bekend met Camfil en haar hoogwaardige producten. Het was een spannende buitenkans om zelf deel uit te gaan maken van het bedrijf. Met Camfil als nieuwe eigenaar konden we investeren in een nieuwe fabriek, aangezien die van ons haar maximale capaciteit had bereikt. Daarnaast gaf de overname ons de vereiste flexibiliteit om het bedrijf verder uit te breiden. Bovendien had Camfil ervaring met moleculaire filtratie dankzij de succesvolle verkoop van filters zoals de Cam- Carb. Nieuwe eigenaar, nieuwe fabriek en nieuwe kansen: wat gebeurde er toen? Ik had het geluk dat Camfil mijn achtergrond en 'chemische vaardigheden' op waarde schatte en inzag wat het strategisch belang van moleculaire filtratie was. Het bedrijf was zelfs al begonnen te investeren in een zeer geavanceerd testlaboratorium voor moleculaire filtratie bij het Tech Center in Zweden. Het laboratorium werd in 1999 geopend en bood 6 AirMail Nr

7 oorspronkelijk uitgebreide ondersteuning aan onze bedrijfsactiviteiten op het gebied van halfgeleiders. Gigasorb, een product onder licentie, verkocht geweldig. Later werd dit een gepatenteerd product met de naam Gigapleat. Begin van een internationale carrière Chris Ecob werkte nog steeds in Engeland, maar zijn verantwoordelijkheden op het gebied van moleculaire filtratie groeiden mee met zijn taken. Als Camfil's 'goeroe' op het gebied van moleculaire filtratie begon hij al gauw wereldwijd gespecialiseerde projecten te verkopen. Internationale zakenreizen werden vaste prik. Het is fantastisch om zo te reizen, nieuwe uitdagingen aan te gaan, samen te werken met mijn collega's van Camfil en nieuwe culturen en landen te ervaren, aldus Chris. Zijn reizen voeren hem langs alle Camfillocaties en Camfil-expertisecentra voor moleculaire filtratie, waaronder in Zweden, Engeland, Maleisië en de VS. Tot de veel voorkomende klanten behoorden kerncentrales, industriële fabrikanten, afvalverwerkers en musea. Goed verkopende producten waren onder andere GigaPleat, de City-producten, CamCarb en ProCarb. Onder deze laatste viel ook de toenemende internationale verkoop van moleculaire-filtersystemen met Verticale Deep Bed (VDBe), die de uitstoot van giftige gassen zoals tolueendiisocyanaat (TDI) bij processen beperken. Klanten komen met hun technische problemen naar ons toe. Een farmaceutisch bedrijf heeft bijvoorbeeld een nieuw en uniek molecuul in gebruik genomen dat een sterke, onaangename geur heeft. Het is onze taak de geuroverlast voor buren van de fabriek te beperken. We krijgen vaak te maken met grensverleggende uitdagingen, vertelt Chris Ecob. Het uitbreiden van molecolaire filtratie Chris Ecob werkt op dit moment in de VS, bij Camfil Inc. in New Jersey. Zijn taak is het ontwikkelen van de marktstrategie van Camfil op het gebied van moleculaire filtratie en het wereldwijd winstgevend uitbreiden van het bedrijf, waarbij het productportfolio moet worden onderhouden. Global Business Manager is een veeleisende functie, maar ik doe niets liever, zegt Chris. Een van de voornaamste invloeden bij Camfil is een toenemend bewustzijn van slechte binnenluchtkwaliteit, met name de aanwezigheid van moleculen en de invloed daarvan op de menselijke gezondheid. Eenvoudig omschreven zijn moleculen kleiner dan het fijnste stof en kunnen ze via de longen snel doordringen in het bloed en vervolgens alle delen van het lichaam bereiken. De gezondheidsrichtlijnen die door organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie worden gepubliceerd houden hier nu steeds meer rekening mee en bevelen blootstellingsgrenzen aan voor stikstofdioxide, ozon en zwaveldioxide. Wanneer de concentraties van deze stoffen in een omgeving die grenzen overschrijden, wordt aanbevolen om astmatische kinderen niet buiten te laten spelen, aangezien stikstofdioxide en ozon aanvallen van astma kunnen veroorzaken of verergeren. Dieselverbranding is een van de grootste bronnen van schadelijke vervuiling, aldus Chris Ecob (zie zijn artikel over moleculaire filtratie op pagina 4 en 5). De oplossingen bestaan Ik zou willen dat overheidsinstanties en wetgevers onze boodschap ter harte nemen en begrijpen dat er goede en betaalbare oplossingen bestaan om het gezondheidsrisico van schadelijke gassen te beperken, vervolgt Chris. Er zijn filtratieoplossingen voor alle soorten gebouwen, commercieel of openbaar. We weten dat werknemers bij veel bedrijven en organisaties de belangrijkste inkomstenbron zijn. Effectieve deeltjes- en moleculaire filtratie verhoogt onmiddellijk de binnenluchtkwaliteit, wat zorgt voor een gezondere werkomgeving, minder ziekteverzuim en een hogere productiviteit. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben dit effect aangetoond, zoals het onderzoek van David Wyon (zie pagina 5). Andere trends die bijdragen aan de groei van de moleculaire-filtratiebranche zijn strengere milieuwetgeving en het feit dat er dagelijks nieuwe chemicaliën worden uitgevonden. PORTRET CHRIS ECOB Bijna elke dag worden er nieuwe toepassingen ontdekt. Camfil heeft de vereiste middelen en ervaring om op alle markten en aan alle behoeften voor moleculaire filtratie te kunnen voldoen. We zijn ongetwijfeld de marktleider op het gebied van verkoop, onderzoekscapaciteit en productaanbod. We zijn al sinds het begin van Camfil, 50 jaar geleden, actief op dit gebied. Internationale mountainbiker Chris Ecob is een buitenmens. Hij geeft de voorkeur aan de natuur en houdt van frisse lucht en beweging. Volgens hem is mountainbiken een ideale manier om van beide te kunnen genieten. Ik heb verschillende mountainbikes om off-road te gaan, zodat je dingen kunt zien die vanuit een auto gewoon niet zichtbaar zijn. Met de fiets valt veel te ontdekken. Ik ben in de Himalaya geweest en heb Jordanië, IJsland, de Hoge Atlas in Marokko en Baja in Mexico doorkruist. Chris heeft een voorkeur voor Aziatisch eten, met name de Indiase en Maleisische keuken. Daarnaast leest hij veel en na een zware technische werkdag mag hij graag een thriller of roman openslaan. Een van de beste boeken die ik onlangs heb gelezen ging over Griffith Pugh, de wetenschapper die onderzoek deed naar de klimomstandigheden van de Mount Everest in Hij gaf aan dat een water- en zuurstofvoorraad nodig waren om uitdroging en hoogteziekte te voorkomen. Zijn onderzoek bracht Sir Edmund Hillary en anderen naar de top van de Mount Everest, maar tot nu toe is men hem haast vergeten, aldus Chris Ecob. Houdt zijn team Camfil aan de top wat betreft moleculaire filtratie? Absoluut. Ik mag dan wel de Global Business Manager van deze missie zijn, maar de moleculaire-filtratietak van Camfil draait niet alleen om mij. Ik werk met een team van toegewijde en kundige mensen uit verschillende lagen van onze organisatie, waaronder drie andere doctoren in de scheikunde. Ik voel me vereerd en gewaardeerd om deze functie te hebben, besluit Chris. CHRIS ECOB NATIONALITEIT: Brits LEEFTIJD: 55 FUNCTIE: Global Business Manager moleculaire producten, Camfil. WOONPLAATS: woont in Engeland. Werkt op dit moment op locatie in de VS bij Camfil in Riverdale, New Jersey. HOBBY'S: het buitenleven en mountainbiken. Met een fiets kun je goed verkennen. Ik ben in de Himalaya geweest en heb Jordanië, IJsland, de Hoge Atlas in Marokko en Baja in Mexico doorkruist. OVER WERKEN BIJ CAMFIL: Volgens mij is er geen enkele medewerker van Camfil die eraan twijfelt of we marktleider zijn op het gebied van moleculaire filtratie. Als Global Business Manager prijs ik mezelf gelukkig dat ik dagelijks gebruik kan maken van mijn kennis als doctor. AirMail Nr

8 CAMFIL-FILTERSCHOOL: MODULE 2 De werking van luchtfilters Dit is de tweede van acht modules in de filterschoolserie van Camfil over de wereld van luchtfiltratietechnologie. De eerste module (zie AirMail nr. 1, 2013) omschreef luchtvervuiling en de noodzaak van schone lucht. Module 2 omschrijft de mechanismen en principes van luchtfiltratie. In de filterschoolserie leert u meer over de basis van filtratie, krijgt u wat extra informatie of houdt u uw kennis up-to-date. Wanneer u nog niets weet over het onderwerp, vormen de artikelen een soort 'spoedcursus'. De modules zijn vrij algemeen en gaan alleen in op de basis. De onderwerpen worden in populair taalgebruik omschreven zodat ze eenvoudiger te begrijpen zijn. Laten we starten met module 2. DE VOLGENDE MODULES KOMEN IN LATERE NUMMERS VAN AIRMAIL AAN BOD: Module 1: Luchtverontreiniging: de noodzaak van schone lucht Module 2: De werking van luchtfilters (in dit nummer) Module 3: Testmethoden en fundamentele concepten Module 4: Ventilatoren, luchtstromen en energieberekeningen Module 5: Certificeringssystemen Module 6: Milieu- en energieaspecten Module 7: Het juiste filter en de juiste filterklasse kiezen Module 8: Filtervervanging en -onderhoud Deeltjes en deeltjesfilters De atmosfeer bevat een complex mengsel van luchtvervuiling, van vaste substanties (fijnstof) en gassen en dampen tot vloeibare substanties (nevel, mist, druppels) en straling (zie module 1). Afhankelijk van hetgeen er beschermd wordt, moet er filtratie plaatsvinden om vervuiling te verwijderen voordat de lucht kan worden gebruikt. Er bestaat veel variatie in de samenstelling en afmeting van atmosferische deeltjes. De afmeting verschilt van een paar nanometer (nm) tot honderden micrometers (μm). Dit brede bereik aan afmetingen vormt een uitdaging bij filtratie. Zo zijn roetdeeltjes bijvoorbeeld veel kleiner dan pollendeeltjes. Voor een beter beeld van de afmetingen kunt u zich voorstellen dat een van de kleinste deeltjes, bijvoorbeeld een roetdeeltje, uitvergroot wordt naar 10 millimeter. Op deze schaal zouden grotere deeltjes, zoals pollen, vergeleken met roet een diameter hebben van wel 100 meter, zo groot als het London Eye (reuzenrad in Londen). Of stelt u zich een roulettebal voor naast de gehele Globe Arena in Stockholm. Dit visualiseert de verscheidenheid aan deeltjesgrootten die een deeltjesfilter moet opvangen. Onthoud ook dat deeltjes verschillende vormen en eigenschappen hebben. Het vermogen van een filter om deeltjes op te vangen is afhankelijk van verschillende natuurkundige fenomenen, zowel mechanische als elektrische. Hoe werkt een luchtfilter dan? Hieronder vindt u een korte omschrijving van de mechanismen en filtratieprincipes die het mogelijk maken een deeltje of gas op te vangen. Filtermechanismen en -principes Verschillende soorten filters maken gebruik van verschillende mechanismen om deeltjes op te vangen. Een gewoon soort filter gebruikt filtermateriaal (het medium ) van vezels. De vezels zijn doorgaans uit glasvezel of polymeer vervaardigd. Polymeervezels zijn meestal statisch geladen. Er worden meerdere theoretische en praktische onderzoeken uitgevoerd naar luchtfiltratie met vezelmedia. Een filter dat bestaat uit vezels gebruikt verschillende mechanismen om deeltjes op te vangen. Deze mechanismen worden in dit artikel omschreven. Het algehele filtratieproces, een combinatie van meerdere verschillende mechanismen, is zeer ingewikkeld. Daarom wordt er vaak een vereenvoudigd model gebruikt om de theoretische deeltjesefficiëntie van een vezel te berekenen (de enkele-vezelefficiëntietheorie ). GRAVITATIONEEL BEZINKEN Grote deeltjes zakken doorgaans naar de grond: hoe groter het deeltje, hoe sneller het valt. Bij filtratie betekent dit dat grote deeltjes op de vloer en op horizontale oppervlakken bezinken. De meeste deeltjes die door gravitationeel bezinken blijven steken, worden vóór het filter opgevangen. Gravitationeel bezinken werkt bij alle filters en verwijdert grove deeltjes. 8 AirMail Nr

9 CAMFIL-FILTERSCHOOL: MODULE 2 ZEVEN Door te zeven worden deeltjes verzameld die een grotere diameter hebben dan de afstand tussen twee vezels. De deeltjes komen niet door de opening heen. Het zeefeffect is bij alle filters aanwezig en verwijdert grove deeltjes. Het effect is afhankelijk van de dichtheid van het vezelmateriaal. Filteren van atmosferische deeltjes door middel van zeven is minimaal effectief, aangezien het meeste deeltjesmateriaal kleiner is dan 0,1 µm. Deeltje Medium Luchtstroom INERTIEEL IMPACTEREN Deeltjes met massa (gewicht) en snelheid hebben een impuls, een grootheid die aangeeft hoe moeilijk het is om de traagheid van een object te wijzigen. Deeltjes bewegen zich grotendeels uniform in rechte lijnen. Hierdoor kunnen grotere deeltjes in de praktijk niet de stroomlijnen rondom vezels volgen, maar komen ze in aanraking met de vezels. Het opvangen van deeltjes door middel van inertieel impacteren neemt toe naarmate de luchtsnelheid toeneemt en wanneer de grootte of massa van een deeltje groter is. Hoe dikker het filtermateriaal, hoe groter de kans dat een deeltje een vezel raakt en wordt opgevangen. INTERCEPTIE Kleine deeltjes volgen de stroomlijnen rond vezels, maar blijven steken wanneer het oppervlak van het deeltje het oppervlak van de vezel aanraakt. Het deeltje wordt door middel van een intermoleculaire kracht (vanderwaalskracht*) aan de vezel gehecht. Hoe fijner de vezels, hoe beter het interceptiemechanisme deeltjes opvangt. Interceptie is het enige mechanisme dat niet wordt beïnvloed door luchtsnelheid. DIFFUSIE De willekeurige beweging van luchtmoleculen (Brownse beweging**) heeft invloed op deeltjes die kleiner zijn dan 1 µm. Wanneer deeltjes bewegen, is er een grotere kans dat deze de vezels in een filter raken. Hoe kleiner het deeltje, hoe groter het diffusie-effect, dat ook toeneemt wanneer de luchtsnelheid door het filter afneemt en wanneer er een groter aantal fijne vezels wordt gebruikt. Totale deeltjesverwijderingsefficiëntie Deeltjesverwijderingsefficiëntie is het resultaat van de verschillende filtratiemechanismen. Gravitationeel bezinken, zeven en inertieel impacteren hebben een groter effect op grote deeltjes, terwijl het diffusie-effect bij kleinere deeltjes toeneemt. Hierdoor is het moeilijk om een specifieke deeltjesgrootte te filteren. Afhankelijk van de luchtsnelheid en filtermedia is de deeltjesgrootte van 0,1 tot 0,3 μm het moeilijkst om in een filter op te vangen. Dit wordt de MPPS (meest penetrerende deeltjesgrootte) genoemd. Een interessant detail: uitgezonderd bij elektrostatische aantrekking heeft luchtsnelheid geen invloed op filtreren voor de verwijdering van het standaardreferentiedeeltje volgens EN 779 (0,4 μm), omdat interceptie het voornaamste opvangmechanisme is voor deeltjes van die grootte. Bij deeltjes die groter zijn dan 0,4 μm neemt de effectiviteit van de filtratie toe naarmate de luchtsnelheid stijgt, terwijl deze bij deeltjes die kleiner zijn dan 0,4 μm in dat geval juist afneemt. Gas- en moleculaire filters We zijn geboeid door deeltjes in de lucht en kunnen in principe alle atmosferische deeltjes uit de lucht verwijderen, ongeacht het aantal, de afmeting, vorm of eigenschappen. Maar gassen en moleculen bewegen zich ongestoord door zelfs de beste luchtfilters. Moleculen zijn tot keer kleiner dan deeltjes en komen doorgaans in veel hogere concentraties voor. Hoe kunnen we deze ontzettend kleine moleculen verwijderen? Door simpelweg gebruik te maken van de natuurwetten die het gedrag van gasmoleculen bepalen. Zo kunnen gasmoleculen zich niet in verschillende concentraties in dezelfde ruimte bevinden; ze zullen proberen de concentratie gelijk te trekken. Wanneer gasmoleculen een adsorbens een groot oppervlak raken, zoals actieve koolstof, zullen de gasmoleculen diffuseren (zelfs uit de concentratie) door de koolstof op te zoeken en zich aan het oppervlak daarvan te hechten (zie voor meer informatie het artikel over moleculaire filtratie op pagina 4 en 5). ELEKTROSTATISCHE AANTREKKING Polymeervezels zijn elektrostatisch geladen. Ruwe elektrostatische vezels worden tijdens de productie geladen. Filters van dit materiaal maken gebruik van een elektrostatisch mechanisme in plaats van de hierboven beschreven mechanische principes. Het elektrostatische effect, dat afhankelijk is van de lading van de vezels en deeltjes, neemt toe bij een lagere luchtsnelheid. Aerosolen in de atmosfeer (fijne vaste deeltjes, vloeistofdruppels of gassen) hebben al gauw een negatief effect op elektrostatische opvang. Daarnaast zijn de vezels ruw, wat kan leiden tot sterke dalingen in efficiëntie. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het vermogen van deze luchtfilters om deeltjes op te vangen snel afneemt onder reële bedrijfsomstandigheden. *) Vanderwaalskracht is de som van de aantrekkende of afstotende krachten tussen moleculen. **) Brownse beweging is een wiskundig model dat wordt gebruikt om te omschrijven hoe deeltjes in botsing komen met andere deeltjes en zich met verschillende snelheden in willekeurige verschillende richtingen bewegen. AirMail Nr

10 NIEUWS IN HET KORT Luchtbehandeling voor veiligheid op zee De Finse kustwacht heeft veiligheid op zee naar een nieuw niveau getild met de installatie van Camfil-luchtfilters op de 'Turva', een speciaal ontworpen kustwachtschip dat op de Oostzee zal gaan patrouilleren. De hoofdtaak van de filters is om ervoor te zorgen dat de bemanning tijdens mogelijk gevaarlijke missies wordt voorzien van veilige, schone lucht. Het noordelijke deel van de Oostzee is in de afgelopen paar jaren een drukke scheepvaartregio geworden. Elke dag varen er zo'n 60 tanker- en vrachtschepen door het gebied, voornamelijk tussen Sint Petersburg en Europa. Daarnaast wordt het gebied nog door zo'n 40 passagiersschepen bevaren, voornamelijk tussen Tallinn, Helsinki en Stockholm. Om de zee veilig te houden, neemt de Finse kustwacht aan het eind van 2013 de Turva (Fins voor 'veilig') in gebruik voor intensieve patrouilles op open zee. Het schip zal voor verschillende taken worden gebruikt, van het verwijderen van gelekte olie en chemicaliën en het wegslepen bij noodgevallen tot onderzoeksprojecten en onderwatermissies. De vereisten voor milieuvriendelijkheid, zeewaardigheid, energie-efficiëntie en veilig gebruik bij ongevallen zijn stuk voor stuk meegenomen bij het ontwerpen van dit milieuvriendelijke vaartuig. Brandstof, apparatuur en luchtfilters zijn stuk voor stuk zorgvuldig geselecteerd om eventuele vervuiling uit te sluiten die zou kunnen worden verspreid door het ventilatiesysteem van de Turva. filterbehuizingen zijn uit één stuk roestvast staal vervaardigd. Er wordt gebruikgemaakt van filtratie in vier stadia: lucht wordt voorgefilterd in Hi-Flo F9-zakkenfilters (ATEX klasse II 2 GD IIB) om deeltjes, stof, rook en dampen te verwijderen. In het tweede en derde stadium worden moleculaire filters van het diepe-celtype gebruikt met voornamelijk actieve koolstof met een breed adsorptiespectrum. Geavanceerde apparatuur bewaakt en analyseert de buitenluchtkwaliteit en de filters kunnen snel worden geactiveerd afhankelijk van het type moleculaire vervuiling buiten het vaartuig. De laatste filtratie vindt plaats in HEPA-filters met een waardering van ATEX II 2 GD IIB met een zeer groot filtermediumoppervlak van klasse H14. Uitgebreide ontwerp- en testfasen STX Finland heeft dit hypermoderne vaartuig (96 meter lang en 17 meter breed) ontworpen in samenwerking met de Finse kustwacht en Finse overheidsinstanties. Het schip is gebouwd in de in Rauma gelegen rederij van het bedrijf. Moleculaire-filterspecialisten van Camfil uit heel Europa hebben in samenwerking met de kustwacht, de STX-rederij in Rauma en SYKE (een Fins milieu-instituut) gewerkt aan de constructie van de filterunits. Door de strenge GL-classificatie (Germanischer Lloyd) voor kwaliteit en veiligheid hebben deze cruciale systeemcomponenten zeer specifieke testprocedures doorlopen (vibratie- en gastests) bij laboratoria van derden, waaronder VTT Expert Services Oy, Finland. Aangepaste filtratieoplossing Camfil heeft de filterunits geleverd die worden gebruikt ter bescherming van de ventilatiefuncties bij het reinigen van chemische ongevallen en olielekken. Alle 10 AirMail Nr

11 Energiebesparende filters scoren hoge punten op Imperial College London Imperial College London wordt gerekend tot 's werelds beste universiteiten en is een wetenschapsgerichte instelling met een reputatie op het gebied van uitstekend onderwijs en onderzoek. Het streven naar uitstekende prestaties van de universiteit komt ook naar voren in haar CONCOM-programma voor het optimaliseren van de efficiëntie van campusgebouwen voor het besparen van energie, verlagen van kosten en verminderen van de afvalstroom. Het verlagen van het energieverbruik van ventilatiesystemen is een belangrijk aandachtsgebied. Imperial College London heeft ABS Consulting en Camfil daarom opdracht gegeven een luchtfilteronderzoek uit te voeren op de AHU's in het Sir Alexander Fleming-gebouw en het biochemiegebouw. Tijdens het onderzoek werden bestaande luchtfilters vervangen door de energie-efficiënte Hi-Flo M7 12-zakkenfilters met een groter oppervlak van Camfil. Ook werd de filterplaatsing gewijzigd. Het onderzoek was een succes; er werd 7% bespaard op energieverbruik terwijl de binnenluchtkwaliteit verbeterde. Ook werd de levensduur van filters verbeterd, waardoor er minder filterafval hoefde te worden afgevoerd. We zijn het filtervervangingsproces nu op de gehele campus gestart en verwachten besparingen van ongeveer GBP (EUR ) per jaar, of ongeveer 250 ton aan CO2, aldus Dimitra Diamantopolous, Directeur bij ABS Consulting. Imperial College hoopt in 2014 haar uitstoot met 20% te hebben verminderd. De koolstofemissies die door de energie-efficiënte filters van Camfil worden opgevangen helpen de instelling dat doel te bereiken. AirMail Nr

12 NIEUWS IN HET KORT Stresstest voor uw turbinefilter? Kom maar op! Dankzij het geavanceerde testcomplex bij Camfil's hoofdkantoor in Zweden, het Tech Center in Trosa, kunnen klanten gasturbinefilters (GT-filters) testen in een speciaal ontworpen installatie die een breed scala aan omstandigheden kan simuleren. Moessons, woestijnstormen, vochtige en veeleisende omstandigheden kunnen stuk voor stuk worden gesimuleerd. Tests vooraf leveren informatie op over het filtergebruik en voorkomen eventuele latere problemen op de gebruikslocatie. Daarnaast onthullen tests mogelijkheden voor prestatieverbetering. Camfil's installatie voor het testen en inspecteren van luchtinvoersystemen (met als bijnaam 'The Stormbringer') is uniek binnen de luchtfiltratiebranche. Camfil Power Systems levert luchtinvoer-, akoestische en dempsystemen voor gasturbines en andere turboapparatuur die wordt gebruikt binnen de energie-, olie- en gasbranche. Wereldwijd zijn er duizenden van deze systemen geïnstalleerd en werken ze 24 uur per dag in industriële, woestijn-, offshore-, landelijke en poolomgevingen, waar betrouwbaarheid en efficiënt functioneren onbetwistbare vereisten zijn. Luchtinvoerfilters worden in deze omstandigheden blootgesteld aan een enorme belasting. Wanneer een filter om wat voor reden dan ook ophoudt met functioneren kan dit leiden tot dure uitval voor de turbine-exploitant. Daarom spelen gesimuleerde tests een cruciale rol bij het ontwerpen en optimaliseren van filters. Testinstallatie De door Camfil ontworpen installatie test luchtfilters voor turbines door de zware klimaatomstandigheden te simuleren waarin gasturbines vaak worden geïnstalleerd. Met de installatie kunnen belangrijke bedrijfsparameters worden bewaakt, zoals het drukverschil, opnamecapaciteit, efficiëntie na verschillende stofladingsfasen, gemiddelde efficiëntie, zoutverwijderingsefficiëntie en sproeitests met water. Het apparaat maakt ook een snelle doorontwikkeling van prototypen en evaluatie van producten voor R&Dtoepassingen mogelijk. Door middel van simulaties kunnen we filterprestaties bestuderen, maar ook de kracht en duurzaamheid op de lange termijn van GT-filters in de zwaarste omgevingen testen. Richard Ringström, Product Manager bij Camfil Power Systems. Naast het bewaken van de weerstand en filterefficiëntie kunnen we ook de relatieve luchtvochtigheid beheersen, temperatuur wijzigen, stof laden en sproeien met zoutwater, vertelt Richard Ringström, Product Manager bij Camfil Power Systems: We kunnen alle parameters simuleren. Omdat de installatie zo krachtig is, hebben we deze 'The Stormbringer' genoemd. Volledig automatische tests De filtertestinstallatie is ontworpen met eenvoudig beweegbare kanaalonderdelen op basis van een universeel filterhoudersysteem. De testprocedure is volledig geautomatiseerd voor stofaanvoer, drukvallen en aerosolgenerering volgens vooraf ingestelde niveaus met DEHS en zout. Temperaturen en luchtvochtigheid kunnen ook worden gevarieerd, evenals de drukval over een testfilter en de deeltjesgrootte voor metingen. Het automatiseren van de testinstallatie geeft ons de mogelijkheid 24 uur per dag gestandaardiseerde tests uit te voeren, aldus Kenny Hedlund, Development Engineer voor Camfil: een filter wordt tot wel 50 uur lang getest en een testcyclus kan tot wel negen dagen duren. We hebben de installatie recent bijvoorbeeld gebruikt voor het optimaliseren van de filterklasse voor elk stadium in een offshore-filtersysteem met drie stadia voor een van onze OEM-klanten. Capaciteit De testinstallatie heeft een luchtstroom van tot m 3 /uur en een weerstand van nul tot Pa. De installatie kan winden van tot wel stormkracht simuleren en turbinefilters blootstellen aan een druk van tot aan 400 kg. Er kunnen drie statische cassettefilters worden getest, ook in combinatie met een horizontale zelfreinigende pulsmodule of een verticale pulsmodule. Daarnaast biedt de installatie klanten een ander voordeel: het geeft Camfil Power Systems de mogelijkheid snel GT-filterprototypen en producten te ontwerpen om te voldoen aan veranderende vereisten en gebruiksomgevingen binnen een branche waarin hoogwaardige gasturbines moeten worden beschermd tegen erosie en vervuiling om meer efficiëntie, hogere productie en langere inbedrijfsstellingen met een lagere uitstoot te behalen. 12 AirMail Nr

13 Stofvrij bandschuren Het bandschuren van aluminium is een afwerkingsproces dat een zeer explosief stof produceert. Toen een onderneming aan de westkust van Schotland problemen ondervond met haar stofextractoren van het vloeistoftype, benaderde deze Russell Consulting Scotland Ltd en Camfil Air Pollution Control (APC) voor een oplossing die het stof effectief kon verwijderen, de werkomgeving kon verbeteren en onderhoudskosten kon verlagen. De eindklant, een toonaangevende wereldwijde ontwikkelingspartner voor de luchtvaart- en automobielindustrie, wordt gerekend tot de top drie ter wereld van systeemleveranciers voor motoren, inclusief zuigersystemen, cilindercomponenten en klepaandrijvingen. Hun locatie in Schotland produceert precisielagers voor de auto-industrie. De stofextractoren van het vloeistoftype die de stofproductie bij het bandschuren van aluminium moesten beperken waren luidruchtig, inefficiënt en moesten elke week worden gereinigd. Een van de grootste problemen was echter dat de extractoren niet voldeden aan lokale Schotse uitstootregelgeving. Aangepaste oplossing Russell Consulting, een specialist op het gebied van ventilatiesystemen voor lokale uitstoot, nam contact op met Camfil APC om de best mogelijke oplossing te vinden voor de uitdagingen van de klant. Camfil APC stelde een geavanceerd, aangepast stofextractiesysteem op basis van de GS16-stofafscheider uit de Gold Series voor met een geïntegreerd afvoergedeelte. Met deze opstelling kunnen grote hoeveelheden aluminiumstof uit de luchtstroom worden verwijderd voordat de lucht de met koolstof geïmpregneerde filtercassettes van het type HemiPleat Gold Cone bereikt. De oplossing vermindert de stofbelasting op de cassettes en verlengt de levensduur van de filters. Wekelijks wordt er meer dan kg aan opgevangen materiaal door de collector via roterende kleppen afgevoerd naar flexibele zakken van elk één kubieke meter. De buiteninstallatie van de GS16-stofafscheider uit de Gold Series zorgt voor ruimtebesparing, minder geluidsoverlast en een schonere werkomgeving. Conform ATEX Het systeem voldoet aan de EUrichtlijn (ATEX) voor apparatuur in werkomgevingen met een explosieve atmosfeer en omvat een toegangsplatform en een energiebesparende aandrijving met meerdere versnellingen die wordt aangestuurd door een differentieeldrukbewakingssysteem. Tegenwoordig worden de medewerkers van het bedrijf beschermd tegen het stof dat door het bandschuurproces wordt geproduceerd. De GS16-oplossing heeft gezorgd voor een betere werkomgeving, lagere onderhoudskosten en conformiteit met de uitstootregelgeving van SEPA (het Scottish Environment Protection Agency). Ongewenste uitval wordt ook voorkomen. Het systeem hoeft niet meer elke week te worden uitgeschakeld om de stofcollector te reinigen, wat bij voorgaande extractoren van het vloeistoftype wel het geval was. Moleculair wordt mobiel 's Werelds eerste mobiele luchtfilter met moleculaire filtratie, de Cam- Cleaner City, is recent gebruikt om een aantal moeilijke situaties omtrent binnenluchtkwaliteit op te lossen. De twee onderstaande gevallen omschrijven in het kort hoe de Cam- Cleaner City een eenvoudige, snelle en krachtige oplossing is gebleken voor het verwijderen van kwalijke geuren en moleculair gas en het aanzienlijk verbeteren van werkomgevingen voor gebruikers van gebouwen. In één geval moest er zelfs op een locatie een schadelijke concentratie formaldehyde worden verlaagd. EADS (het European Aeronautic and Defence Company), een marktleider op het gebied van luchtvaart, ruimtevaart, defensie en aanverwante dienstverlening, heeft een kantoorgebouw in Suresnes, nabij Parijs, waar werknemers last ondervonden van stankoverlast en een slechte binnenluchtkwaliteit. De bron was de riolering binnen het gebouw. Daarnaast was er stankoverlast op de derde verdieping van het gebouw als gevolg van lijm die werd gebruikt bij de renovatie van de begane grond. De geuren hadden een negatieve uitwerking op de efficiëntie van het personeel en veroorzaakten aanvullende onderhoudskosten door de extra reiniging van het rioleringssysteem. Camfil Frankrijk onderzocht de situatie en installeerde een Cam- Cleaner City-luchtfilter van de nieuwste generatie op de overloop van het trappenhuis op de vierde verdieping. Het verwijderen van de geur met CamCleaner had meerdere voordelen: de werkomgeving en binnenluchtkwaliteit werden verbeterd voor het personeel en de onderhoudswerkzaamheden voor de riolering konden worden verminderd. Formaldehyde wegfilteren In het kantoorgebouw van de Franse nationale organisatie voor veteranen (ONAC) in Metz begonnen werknemers tijdens werktijd te klagen over hoofdpijn. Camfil France testte de binnenluchtkwaliteit van vijf kantoorruimten met de CityCheckcontroleset van Camfil. Uit de resultaten bleek dat de luchtkwaliteit in vier kantoorruimten onvoldoende was wegens de aanwezigheid van formaldehyde in een concentratie van ongeveer 40 μg/m 3, vier maal de toegestane waarde (10 μg/m 3 ) volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Camfil Frankrijk installeerde Cam- Cleaner City met moleculaire filters die waren toegespitst op formaldehydemoleculen en H13 HEPA-filters voor deeltjes. Na de installatie werd de formaldehydeconcentratie naar een veilig niveau verlaagd en verdwenen de hoofdpijn en allergische symptomen van werknemers. Daarnaast gaven de werknemers aan dat de lucht in het gebouw 'frisser' leek. CAMCLEANER CITY EN CITYCHECK CamCleaner City is een mobiel of stationaire luchtreiniger die gebruikmaakt van een filtratiesysteem met drie stadia voor het verwijderen van vervuiling in deeltjes- en gasvorm in binnenruimten. Door de afmetingen en het beperkte verbruik kan de unit eenvoudig in de meeste soorten faciliteiten en gebouwen worden geïnstalleerd. CamCleaner City is de enige luchtreiniger op de markt dat alle soorten vervuiling kan filteren, waaronder inerte deeltjes, micro-organismen, allergenen, vluchtige organische verbindingen (VOC's) en kleine of grote deeltjes. CityCheck. Deze luchtanalyseset van Camfil wordt gebruikt de binnenlucht te controleren op gasvormige vervuiling. Een chemisch laboratorium analyseert de met CityCheck genomen monsters, waarna klanten een gedetailleerd rapport ontvangen met daarin een volledige diagnose van hun binnenluchtkwaliteit. Zo komen klanten te weten of de gasvervuilingsconcentratie in de lucht die ze ademen te hoog is. Daarnaast dient het rapport als nuttige documentatie voor AirMail het implementeren Nr van 13 aanvullende filtermaatregelen.

14 NIEUWS IN HET KORT Watts trekt een streep in het zand tegen gieterijstof en -dampen Het Amerikaanse Watts Technologies produceert waterverwerkingscomponenten van materialen met een lage loodconcentratie en heeft in 2013 een nieuwe hypermoderne gieterij geopend op haar terrein van 17 hectare in Franklin, New Hampshire. De oorspronkelijke gieterij van het terrein stamde uit de jaren zeventig en werd in 2009 voorzien van Camfil Air Pollution Control's GS96-stofcollector uit de Gold Series. Deze collector werd geïnstalleerd op een systeem voor het uitbreken van gietstukken, zodat zand van deze stukken kon worden verwijderd, wat een moeilijke toepassing is. Er werd ook een GS12-unit geïnstalleerd op de poedercoatlijnen, waar Watts problemen ondervond met andere stofafscheidingsunits. Ventilation Control Products, Inc. en Camfil APC hebben deze succesvolle installaties ontworpen en geproduceerd en werden ook gekozen voor het ontwerp van de vervuilingsmaatregelen van het nieuwe complex. Het onderhouden van een schone werkomgeving, garanderen van werknemerveiligheid en efficiënt voldoen aan wensen van de klant waren prioriteiten voor de nieuwe groen-zandgieterij, waarin de toegepaste processen zand-, giet- en afwerkingsbewerkingen omvatten. Er worden zand en klei gebruikt voor het maken van mallen, waarbij stof wordt geproduceerd. Daarnaast veroorzaakt het afwerken van de gietstukken een grote hoeveelheid bronzen schuurstof. Bovendien stoten de smeltovens van de gieterij rook en dampen uit die moeten worden opgevangen. APC-oplossing Er werden drie stofafscheiders uit de Gold Series in de nieuwe gieterij geïnstalleerd, die nu een integraal deel van de bedrijfsactiviteiten van Watts uitmaken. Dit biedt verschillende voordelen voor zowel het welzijn van de werknemers als het productieproces. Op basis van haar ervaring met zwaardere toepassingen uit het mijnwezen heeft Camfil APC een GS108 met een mijninlaat geïnstalleerd om het grote volume groen zand dat de afscheider binnenkomt op te vangen. Dit zand is moeilijk te verwerken wegens het hogere vocht- en kleigehalte. De afscheider verwijdert daarnaast alle silicaten en stof uit de lucht die de werkplek zouden kunnen verontreinigen. Voor het metaalsmeltsysteem is er een grote GS96 geïnstalleerd met een vonkenvangerinlaat om brandgevaar tegen te gaan. Deze unit is binnen verschillende delen van de fabriek actief, waardoor er meer energie wordt bespaard. Er is een derde unit uit de Gold Series, een GS72, geïnstalleerd voor de afwerkingsprocessen. Met name het metaalslijpen en stralen produceren een zeer zwaar stof. Alle Gold Series-apparaten die in de nieuwe gieterij zijn geïnstalleerd hebben een systeem voor de modulatie van de ventilatorsnelheid en zorgen voor een constante, statische druk bij wijzigingen in de filterdruk. Deze opstelling zorgt voor een aanzienlijke energiebesparing en verlengt de levensduur van filters. Niveau-indicatoren in de bakken en rotatiesensoren voorkomen uitval en vereenvoudigen het onderhoud van de apparaten. Besparen op verwarmingskosten Met de HEPA-filters van de GS72 en GS108 kan er lucht de gieterij in worden geleid, wat bespaart op verwarmingskosten tijdens de bittere winters van New Hampshire. Elke Gold Series-unit verplaatst zo'n tot m 3 aan lucht per minuut. Deze lucht kan terug het complex in worden geleid om het gebouw te verwarmen. Watts bespaart niet alleen op de kosten van luchtbehandelingsunits, maar ook op het energieverbruik dat deze zouden veroorzaken. De stofafscheiders hebben voor een schonere werkomgeving gezorgd. Er zijn geen stofmaskers meer nodig binnen het zandverwerkingsgebied, wat de werkdag voor Wattswerknemers comfortabeler en prettiger maakt. 14 AirMail Nr

15 NIEUWS IN HET KORT De gevaren van luchtvervuiling worden weer bevestigd Halverwege 2013 is er onderzoek gepubliceerd in de medische vaktijdschriften The Lancet en The Lancet Oncology dat eens te meer de slechte invloed van luchtvervuiling op de gezondheid aantoonde. Bij een onderzoek van negen Europese landen werd geconcludeerd dat luchtvervuiling het risico op longkanker verhoogt, zelfs wanneer de luchtvervuiling onder de door de Europese Unie aanbevolen grenzen ligt (25 μg/m 3 (microgram per kubieke meter) voor PM 2,5 -deeltjes en 40 μg/m 3 voor PM 10 ). De aanbevolen limiet in Europa is nog steeds hoger dan die van de Wereldgezondheidsorganisatie, 10 μg/m 3 voor totale PM 2,5. De WHO heeft echter geconcludeerd dat er boven 8 μg/m 3 geen enkele veilige menselijke blootstelling kan plaatsvinden. Hoger risico op longkanker Binnen het onderzoek werden de gevolgen van langetermijnblootstelling aan stikstofoxiden en PM 2,5 - en PM 10- deeltjes onderzocht. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat elke stijging van 5 μg/m 3 aan PM 2,5 het risico op longkanker met 18% verhoogde. Elke stijging van 10 μg/m 3 aan PM 10 verhoogde het risico met 22%. Gekoppeld aan hartfalen Het tweede onderzoek koppelde luchtvervuiling aan hartfalen. Op basis van gegevens over hartpatiënten in twaalf landen richtte het onderzoek zich op de gevolgen van blootstelling aan vervuiling door koolstofmonoxide, zwaveldioxide, stikstofdioxide, ozon en PM 2,5- en PM 10 -deeltjes. Mensen met een zwak hart die worden blootgesteld aan deze gassen en deze fijne deeltjes in bepaalde voertuiguitstoot lopen een groter risico op hartfalen. Deze vervuilende stoffen zijn bijzonder schadelijk, aangezien ze doordringen tot in de longen en zelfs het bloed bereiken. FILTERS VOOR STEDELIJKE LUCHTVERONTREINIGING Onderzoek bevestigt dat het in stadscentra nodig is om de stad buiten te houden om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren. Met dit als doel heeft Camfil de City -serie moleculaire filters ontwikkeld: City-Flo XL, CityCarb, City- Flo en CitySorb. Deze filters combineren een hoogwaardig deeltjesfilter en een zeer effectief koolstoffilter met een breed adsorptiespectrum in één product. Ze zijn zeer effectief tegen deeltjes, uitlaatgassen en stankoverlast. De zeer actieve koolstof in deze filters verwijdert ook een breed scala aan vluchtige organische verbindingen (VOC's) en zelfs ozon. De voordelen van energiezuinige filtratie worden uitgelegd in het Global Compact Yearbook De Camfil Group komt ter sprake in het 2013-nummer van het Global Compact International Yearbook, een publicatie die voorbeelden behandelt van bedrijven die de principes van het UN Global Compact toepassen en zakelijke duurzaamheid bevorderen. Het jaarboek bespreekt belangrijke duurzaamheidsonderwerpen, waarbij Camfil's prestaties op het gebied van luchtfiltratie worden beschreven onder de kop Good Practices (Goede procedures) in het artikel Buildings need effective air filters (Gebouwen hebben effectieve luchtfilters nodig), waarin wordt gesproken over het tweezijdige voordeel van energiezuinige luchtfilters, die ventilatiekosten verlagen en de binnenluchtkwaliteit van gebouwen verbeteren. Effectieve luchtfiltratie is een van de eenvoudigste, goedkoopste en meest beschikbare schone technologieën die het energieverbruik van de ventilatie in gebouwen verlagen en de binnenluchtkwaliteit verhogen. Onze hoofdboodschap is dat Camfil's milieubewust ontworpen luchtfilters een belangrijke rol kunnen spelen bij energiebesparing, bescherming van de gezondheid en de ondersteuning van wereldwijde initiatieven voor het tegengaan van klimaatverandering, aldus Myriam Tryjefaczka, Group Sustainability Manager bij Camfil. *U vindt Camfil's bijdrage op pagina U kunt een gratis exemplaar van het jaarboek downloaden op of Houd processen schoon en veilig met ProSafe Fabrikanten binnen de voedsel-, drank- en levenswetenschappenbranches hebben nieuwe normen ingesteld voor productkwaliteit en vereisen zo schoon mogelijke lucht vanwege hun geavanceerde productieprocessen. Schone lucht is niet alleen cruciaal voor de productie, maar zelfs cruciaal voor het hele bedrijf. Producten zoals biofarmaceutica en voedsel moeten worden geproduceerd volgens verantwoorde procedures in streng gecontroleerde omgevingen, waar kleine ongewenste deeltjes een verwoestende uitwerking kunnen hebben en kunnen leiden tot besmetting, productbederf en hoge kosten. Om te voldoen aan deze strenge eisen voor hygiene en veilige processen levert Camfil de ProSafeproductserie. Deze producten voorzien in de meest veeleisende filtratiebehoeften, inclusief vereisten voor veiligheid, traceerbaarheid, certificatie en audits. Andere voordelen van ProSafe zijn hoge efficientie en energiebesparingen in combinatie met eenvoudig onderhoud en eenvoudige installatie. Producten De productserie omvat Opakfil ProSafe, Hi-Cap ProSafe en Hi-Flo ProSafe. Deze luchtfilters zijn stuk voor stuk ontworpen om te voldoen aan specifieke veiligheidsvereisten bij luchtbehandelingstoepassingen en voorfiltratie voor cleanrooms. Ga voor meer informatie naar de ProSafe-pagina op onze website, Hier kunt u PDF-bestanden van de ProSafe-filterreeksbrochure, productgegevensbladen en productcertificaten downloaden. U kunt ook de onderstaande QR-code scannen met een mobiel apparaat. Scan hier met uw mobiele apparaat om certificaten voor kwaliteitsaudits en technische informatie te vinden over alle ProSafe-filters. AirMail Nr

16 App van Clean Air in London waarschuwt voor de gevaren van PM 2,5 Het hoofddoel van Clean Air in London (CAL) is om erop toe te zien dat er in heel Londen en zelfs daarbuiten wordt voldaan aan de WHOrichtlijnen voor luchtkwaliteit. Haar onmiddellijke prioriteit is het zorgen voor een strenge handhaving van luchtkwaliteitswetgeving in Londen in 2013 en daarna. Om bij het grote publiek begrip te kweken voor de gevaren van luchtverontreiniging en om de grotendeels onbekende gezondheidsrisico's aan het licht te brengen heeft CAL een gratis app voor iphones en ipads ontwikkeld. De app maakt gebruik van een nieuwe en innovatieve index voor schone lucht in steden om de invloed van langetermijnblootstelling aan luchtverontreiniging op de gezondheid van de Britse bevolking te illustreren. Gebruikers krijgen vier nabije locaties te zien en kunnen andere selecteren. De app geeft bevolkingsgewogen jaarlijkse gemiddelden weer van concentraties gevaarlijke deeltjes in de lucht (totale PM 2,5 )* voor lokale gebieden, regio's en voor Engeland als geheel. Daarnaast geeft het een geschat percentage weer voor overlijdensgevallen die worden toegeschreven aan de langetermijnblootstelling aan door mensen geproduceerde PM 2,5. Efficiënte filters beschikbaar Efficiënte filters kunnen zeer fijne deeltjes (met een diameter van 2,5 μm en minder) opvangen. Deze zijn het meest schadelijk, aangezien ze onze longen kunnen bereiken en via het bloed in vitale en gevoelige organen terecht kunnen komen, vertelt Bill Wilkinson, Managing Director van Camfil VK. We brengen negentig procent van onze tijd binnenshuis door en binnenlucht kan tot wel vijftig keer erger verontreinigd zijn dan buitenlucht. Elke dag eten we één kilogram aan voedsel en twee liter aan vloeistoffen, maar ademen we 25 kilogram aan lucht. Luchtfilters met hoge kwaliteit zorgen ervoor dat de lucht die u op uw werkplaats inademt net zo schoon is als het water dat u drinkt. Bewustzijn verhogen Op roken na vormt luchtverontreiniging het grootste risico op een vroegtijdige dood in het Verenigd Koninkrijk. Mensen moeten worden gewaarschuwd voor de gevaren van luchtverontreiniging en advies krijgen over de bescherming tegen en vermindering van luchtverontreiniging, zowel voor zichzelf als anderen. Deze nieuwe index kan mensen ertoe brengen hun stelling aan buiten- en binnen- blootluchtverontreiniging te beperken, aldus Simon Birkett, oprichter en Director van CAL, in een verklaring bij de lancering van de app. Birkett hoopt op steun van het European Environment Agency of de Wereldgezondheidsorganisatie voor een internationale versie van de app. Hij is van mening dat de app en de index voor schone lucht in steden voor het eerst dit langetermijnrisico voor de volksgezondheid onder de aandacht brengen. HOE KAN IK DE APP UITPROBEREN? U kunt de app Clean Air in Cities downloaden via de App Store van Apple: CAL ( hoopt in de nabije toekomst een desktopversie van de app uit te brengen. Camfil is een Gold Sponsor van Clean Air in London en ondersteunt haar campagne om een groter bewustzijn te creëren rond binnenluchtkwaliteit. *De WHO-richtlijn is op dit moment 10 µg/m 3 voor totale PM 2,5, hoewel de organisatie alle menselijke blootstelling boven 8 µg/m 3 onveilig acht.