VERLEIDEN OM TE INVESTEREN

Transcriptie

1 VERLEIDEN OM TEINVESTEREN

2 Printerweg 6, 3821 AD Amersfoort tel Advies van de Raad voor Economische Ontwikkeling (REO) gemeente Amersfoort over de structuurvisie Amersfoort VERLEIDEN OM TE INVESTEREN Van toelating via uitnodigings- naar verleidingsplanologie Amersfoort, 6 februari 2013

3 Rol overheid De REO heeft van het gemeentebestuur van Amersfoort het verzoek gekregen om een advies uit te brengen over de structuurvisie. De REO geeft hier graag gehoor aan en beschouwt de structuurvisie van de gemeente Amersfoort als betekenisvolle inbreng bij het te zijner tijd opstellen van een regionale structuurvisie. De REO onderstreept de keuze die is gemaakt voor een uitnodigingsplanologie. De rol van de overheid is vooral het faciliteren en soms regisseren van ruimtelijke ontwikkelingen. Hierbij hoort tevens het organiseren van draagvlak (uitnodigingsplanologie) De maakbaarheid van de ruimtelijke vertaling van visies op wonen en werken kent zijn beperkingen. Wij zijn overigens van mening dat de keuze voor welke rol de gemeentelijke overheid speelt niet dient te zijn ingegeven door principes. De rol wordt bepaald door de mate waarin een maatschappelijk belang in het geding is. Dit vraagt soms om een meer sturende rol dan faciliteren en regisseren. Aanbeveling: kies voor een breed pallet aan rollen en schuw, daar waar noodzakelijk, niet een meer directieve rol. Aantrekkelijke stad en regio Met het gemeentebestuur zijn wij van mening dat Amersfoort in menig opzicht een uitermate aantrekkelijke stad is. In de structuurvisie wordt de aantrekkingskracht van het stedelijke karakter van Amersfoort beschreven. De functie en de betekenis van die stedelijke aantrekkingskracht in de regio zou in de structuurvisie nog verder kunnen worden uitgewerkt. Door de economische crisis, de financiële crisis en de crisis op de woningmarkt lijkt de aantrekkingskracht van Amersfoort schuil te gaan achter donkere wolken. Benadrukt moet worden dat na de crisis weliswaar niet de situatie van voor 2009 terugkeert, maar wel dat de structureel sterke positie van de regio Amersfoort een relatief goed uitgangspunt biedt om snel de weg van herstel te vinden. Het is van groot belang om nu met voortvarendheid het maken van plannen ter hand te nemen, inclusief het daarbij horende planologisch instrumentarium. Het uitvoeringgereed maken van een ruimtelijk plan vergt veel tijd. Als gestart wordt met het maken van uitvoeringsplannen op het moment dat het einde van de crisis in zicht is, is de kans groot dat als er weer investeringscapaciteit voorhanden is, er onvoldoende afgeronde plannen zijn. Aanbeveling: zorg voor een uitnodigende en uitdagende visie en voldoende plannen die direct tot uitvoering kunnen worden gebracht, samen met andere partijen waarbij nog meer vanuit de gebruiker wordt gehandeld. 6 februari 2013 Verleiden om te Investeren Pagina 2 van 6

4 Tijd kopen Op basis van de huidige conjunctuur is de verleiding groot wegen in te slaan, die vanuit het huidige economische klimaat voor de hand liggen, maar structureel betere ontwikkelingen blokkeren. Tijd kopen is in dit verband te verkiezen om een langetermijnperspectief niet te dwarsbomen. Een goed voorbeeld in dit verband is de ontwikkeling van het Oliemolenkwartier en de (kop van) de Isselt. De Isselt en de kop van de Isselt in het bijzonder, zijn bij uitstek geschikt om bedrijvigheid te combineren met een aantrekkelijk woonmilieu. De kop van de Isselt is één van de meest spannende gebieden van Amersfoort met grote potentie. Het tot ontwikkeling brengen van de Isselt is daarnaast van belang voor het Oliemolenkwartier. Investeren in de Isselt betekent aanzienlijke waardecreatie in het Oliemolenkwartier. Het al dan niet verplaatsen van de ROVA is essentieel voor het verbinden van de kop van de Isselt en het Oliemolenkwartier met de stad. Duidelijk is dat het aan financiële middelen ontbreekt om de ROVA te verplaatsen. Aan de andere kant, als de ROVA substantieel gaat investeren in de huidige locatie, wordt het investeren in een aantrekkelijk gemengd woon-werkmilieu op de Isselt een wenkend perspectief. Tijd kopen is hier het devies en geen min of meer onomkeerbare investeringsbesluiten nemen. Aanbeveling: bewaak dat kortetermijnbesluiten, toekomstige gewenste ontwikkelingen niet onmogelijk maken. Partner en concurrent De centrale ligging in het groen maakt Amersfoort tot een stad met een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven én tot een aantrekkelijke woonstad. De concurrentie met andere regio s neemt in het komend decennium toe. Vooral de concurrentie met andere aantrekkelijke regio s in de noordvleugel van de Randstad, bijvoorbeeld de regio Utrecht. Naast concurrenten zijn de regio s in de Randstad collega s bij het versterken van onze internationale positie. De regio s Utrecht en Amersfoort doen er daarenboven goed aan samen op te trekken in verband met de geduchte concurrentie met de metropoolregio Amsterdam. Om onze positie als zowel partner als concurrent te versterken is regionale samenwerking in de regio Amersfoort essentieel. Een regionale structuurvisie is hiervoor noodzakelijk. De regio kent vele mooie parels, de vraag is hoe die parels met elkaar verbonden kunnen worden tot een prachtige en sterke ketting. Aanbeveling: neem het initiatief om een regionale structuurvisie voor de regio Amersfoort op te stellen met als oogmerk de positie binnen de noordvleugel van de Randstad te versterken. 6 februari 2013 Verleiden om te Investeren Pagina 3 van 6

5 Gemengde milieus In de structuurvisie wordt gepleit voor het meer mengen van wonen en werken. Gesignaleerd wordt dat de vraag naar (grootschalige) kantoren sterk is afgenomen. Deze vraag herstelt zich na de economische crisis niet. De vraag wat dit voor Amersfoort en de regio betekent, blijft vooralsnog onbeantwoord. De REO is van plan hierover dit jaar een advies uit te brengen. Er is vraag naar kleinschalige kantoren. Gepleit wordt voor het meer mengen van wonen en werken. Wij zien dit ook als wenkend perspectief. We stellen wel vast dat in alle nota s die de afgelopen 15 jaar zijn verschenen die zijn gericht op het ordenen van de ruimte, wordt gepleit voor gemengde woon- werkmilieus. In de praktijk is hier echter nog weinig van terecht gekomen. De vraag is dus niet of we milieus moeten mengen, maar hoe dit aan te pakken. Spits deze toe op concrete gebieden: bijvoorbeeld voor de Hoef en voor de Isselt. Ook in het kader van Amersfoort Vernieuwt verdient dit onderwerp meer aandacht. Het verdient ook aanbeveling om een visie te ontwikkelen voor de aan de snelwegen gelegen kantoor- en industriegebieden in relatie tot de potentie die zij hebben gezien hun centrale ligging in Nederland. Aanbeveling: maak een uitwerkingsplan voor het meer mengen van woonen werkmilieus en betrek hier zo veel mogelijk de (eind)gebruikers bij. Wij zien met een relatief grote groep zzp ers in Amersfoort en omstreken ook grote en bovengemiddelde kansen voor het creëren en realiseren van gewilde woon-werkmilieus. Detailhandel Door de sterke toename van het winkelen via het internet, verandert en vermindert de vraag naar winkelruimte. Deze ontwikkeling verlangt van de detailhandel forse aanpassingen. De REO is van plan hier op korte termijn een advies over uit te brengen. In de structuurvisie wordt het funshoppen aangestipt. Weinig aandacht is er voor de ruimtelijke gevolgen van de aanstaande veranderingen in het winkelgedrag van huishoudens. Aanbeveling: besteed meer aandacht aan de ruimtelijke vertaling van de structurele veranderingen in het winkelgedrag. 6 februari 2013 Verleiden om te Investeren Pagina 4 van 6

6 Kwaliteit én kwantiteit Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek aangegeven dat er in de noordvleugel van de Randstad in het komend decennium een additionele vraag is naar woningen. Het is in het belang van de regio om een tenminste evenredige bijdrage aan deze nieuwbouwopgave te leveren. Dit is een randvoorwaarde om een jonge stad te blijven, om hoogopgeleiden te blijven trekken en hoog op de lijstjes te blijven staan van aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven. We zeggen in dit verband Gerard Marlet na: werk volgt wonen. De kwantitatieve woningbouwopgave kan voor een deel gerealiseerd worden in de bestaande stad. Uitbreidinglocaties, zoals Vathorst West en Noord zijn daarnaast noodzakelijk om aan deze opgave te voldoen. Als aan de kwantitatieve woningbouwopgave onvoldoende aandacht wordt besteed, verzwakt de concurrentiepositie van de regio Amersfoort e.o. ten opzichte van bijvoorbeeld de regio Utrecht (Rijnenburg) en Almere (Almere-Oost / Eemvallei) Aanbeveling: naast het versterken van de kwaliteit van leef- en woonmilieus, vraagt de kwantitatieve opgave en realisering meer aandacht. Verdichten, verdunnen en vergroenen De kwalitatieve en kwantitatieve opgave kunnen prima hand in hand gaan. Er zijn twee bewezen aantrekkelijke woonmilieus. In de eerste plaats een stedelijk woonmilieu. Dit woonmilieu past bij de bestaande stad. Een stedelijk woonmilieu is overigens niet synoniem met hoogbouw. In de tweede plaats een ontspannen woonmilieu, dat meer past bij uitleggebieden. Vathorst West en Noord kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het wonen in de regio Amersfoort, als wordt gekozen voor een ontspannen woonmilieu met veel ruimte en aandacht voor groen. Aanbeveling: kies radicaal voor woonmilieus waarbij een scherpe keuze wordt gemaakt tussen verdichten, verdunnen en vergroenen. 6 februari 2013 Verleiden om te Investeren Pagina 5 van 6

7 Een harde grens Teneinde het ecologische belang te onderstrepen, worden veelal harde grenzen getrokken. Veelal staan deze grenzen niet ter discussie en worden ze tot in lengte van jaren gerespecteerd. Vooral daar waar economische belangen groot zijn, is de vanzelfsprekendheid niet vanzelfsprekend. Afhankelijk van het politieke en maatschappelijke klimaat, komt de vraag aan de orde: gaan we dit gebied bebouwen? Om een gebied in ecologisch opzicht blijvend te beschermen, verdient het de voorkeur om gebouwde grenzen te maken boven harde grenzen. Gebouwde grenzen kunnen moeilijk worden overschreden. Bij harde grenzen met een papieren karakter is dat makkelijker. Een voorbeeld hiervan in de Elisabeth-locatie. De ecologische waarde van dit gebied staat niet ter discussie. Juist om het gebied te beschermen, verdient het de voorkeur in het gebied beperkte bebouwing toe te staan. Deze dient te passen bij het ecologische karakter van dit gebied. Deze bebouwing biedt blijvend bescherming. Door de economische waarde van deze locatie biedt een harde, planologische grens deze bescherming allerminst. Aanbeveling: creëer bebouwde grenzen ter bescherming van waardevolle gebieden in plaats van planologische grenzen. Verleidingsplanologie voor nieuwe investeerders Na de crisis ontstaat er geen situatie die gekenmerkt kan worden als business as usual. Het is zeer de vraag of de investeerders van voor de crisis ook de investeerders zijn in de postcrisis. Een deel van de oude investeerders blijft in onze regio actief, een aantal zal noodgedwongen afhaken. Het is essentieel om na te gaan waar straks investeringscapaciteit kan worden aangeboord. Wie zijn de investeerders in de stad en in de regio van de toekomst? Zijn dit de institutionele beleggers? Kunnen de ontwikkelaars zich herstellen? Blijft de investeringscapaciteit van woningcorporaties op peil? Moeten we onze investeringskaarten zetten op (rijke) particulieren? Kunnen we met succes gemeenschapsfondsen opzetten? Kortom, hoe kan nieuwe investeringscapaciteit worden gebundeld? Tijd voor een verleidingsplanologie. Aanbeveling: analyseer welke investeerders in het postcrisistijdperk met succes kunnen worden aangesproken. 6 februari 2013 Verleiden om te Investeren Pagina 6 van 6

8