Voorstel Beleidsplan

Transcriptie

1 1

2 Voorstel Beleidsplan INLEIDING 1. VOORAF 1 2. DOMEINEN Buurt- en Ontwikkelingsbeleid Beleid Maatschappelijke Dienstverlening Diversiteitsbeleid Seniorenbeleid Thuiszorgbeleid Sociaal Tewerkstellingsbeleid Sociaal Huisvestingsbeleid Jeugdbeleid Kinderopvangbeleid Opvoedingsondersteuningsbeleid en onderwijs Beleid personen met een handicap Noord-Zuidbeleid Cultuur en vrijetijdsbeleid Gezondheidsbeleid 4 3. UITVOERINGSBESLUIT VAN 24 FEBRUARI Beleidsdomeinen Inhoud beleidsplan 5 4. STRATEGISCHE PLANNING 6 HOOFDSTUK 1: OMGEVINGSANALYSE 1. INLEIDING: HOE WERD DE OMGEVINGSANALYSE OPGEVAT? 7 2. BRUGGE GESCHETST Brugge: van historische binnenstad tot moderne haven De haven van Brugge: economische groeipool De binnenstad: woonfunctie gecombineerd met cultuur en ontspanning Woonfunctie in de randgemeenten Sociale dienstverlening: van hulpverlening naar welzijn Kengetallen Algemeen Bevolking Grondgebied Economie DEMOGRAFIE Curvebeweging in het aantal bewoners, andere gezinssamenstelling Beperkt aantal vreemdelingen Vergrijzing, maar toch belangrijk aandeel jongeren 19 2

3 4. KANSARMOEDE-INDICATOREN Lichte stijging leefloongerechtigden, veel jongeren leefloongerechtigden Aandeel WIGW s: Brugge in de middenmoot Aandeel senioren met een gewaarborgd inkomen of inkomensgarantie 26 redelijk hoog 4.4. Schuldenproblematiek blijft stijgen Geografische spreiding van personen die een risico op 28 (kans)armoede lopen HOOFDSTUK 2: GEÏNTEGREERDE VISIE OP LOKAAL SOCIAAL BELEID A. Maatschappelijke en Financiële Dienstverlening A.1. Specialisatie en versnippering 30 A.2. Kansen tot samenwerking 30 A.3. Conclusie 30 B. Seniorenbeleid B.A. Huisvesting voor senioren B.A.1. Externe omgevingsanalyse 32 B.A.1.1. Senioren vinden hun woning vaak onaangepast 32 B.A.1.2. Woon- en zorgcentra richten zicht vooral naar hoogbejaarden 32 B.A.1.3. Geografische spreiding 33 B.A.2. Interne omgevingsanalyse 34 B.A.2.1. Woningen voor senioren 34 B.A.2.2. Serviceflats 34 B.A.2.3. Rusthuizen 35 B.A.3. Conclusie 36 B.A.3.1. Van aanpassingen aan de woning naar aangepaste woning 36 B.A.3.2. Huisvesting en zorg 36 B.B. Mobiliteit B.B.1. Interne omgevingsanalyse 37 B.B.2. Externe omgevingsanalyse 38 B.B.3. Conclusie 38 B.C. Participatie van senioren B.C.1. Externe omgevingsanalyse 39 B.C.1.1. Actieve deelname 39 B.C.1.2. Actief meedenken 40 3

4 B.C.2. Interne omgevingsanalyse 40 B.C.3. Grasduinen in andere beleidsplannen 42 B.C.4. Conclusie 42 B.C.4.1. Goede informatie en aandacht voor maatschappelijke participatie 42 B.C.4.2. Inspraak 42 C. (Thuis)zorgbeleid C.1. Externe omgevingsanalyse 43 C.2. Interne omgevingsanalyse 46 C.2.1. Mantelzorg: vooral de partner en de kinderen 47 C.2.2. Aanbod voor hulp bij huishoudelijke karweitjes, boodschappen en dergelijke beperkt? 47 C.2.3. Vraag naar thuiszorg groeit, maar ook de vraag naar gezinszorg en poetsdienst 48 C.2.4. Nieuwe spelers op de markt 48 C.2.5. Overzicht dienstverleners 49 C.2.6. Van rusthuizen naar Woon- en Zorgcentra 52 C.2.7. Informatie 52 C.3. Conclusie 53 C.3.1. De woonzorgkern, zorgbaken en zorgcoördinatie 53 C.3.2. Ondersteuning mantelzorg en mantelzorgvervangende taken 55 C.3.3. Toegang tot de dienstverlening 55 C.3.4. Alternatieve huisvesting- en opvangvormen 56 D. Sociaal Tewerkstellingsbeleid en Sociale Economie D.1. Externe omgevingsanalyse 57 D.1.1. Brugge scoort beter dan het Vlaamse gemiddelde 57 D.1.2. Meer oudere werklozen (maar meer jongere leefloongerechtigden) 58 D.1.3. Bijna helft werklozen laaggeschoold 58 D.1.4. Aantal langdurig werklozen stijgt 59 D.1.5. Ongeveer even veel mannen als vrouwen werkzoekend, maar meer 59 hoog- en middengeschoolde vrouwen werkloos D.1.6. Geografische spreiding 60 D.2. Interne omgevingsanalyse 61 D.2.1. Trajectbegeleiding 61 D.2.2. Vacatures 62 D.2.3. Sociale economie 62 D.3. Conclusie 64 D.3.1. Trajecten naar werk 64 D.3.2. Werkwinkel als draaischijf van de trajectbegeleiding 65 D.3.3. Jobcreatie 66 4

5 E. Sociaal Huisvestingsbeleid E.1. Externe omgevingsanalyse 67 E.1.1. Koopwoningen duur 67 E.1.2. Lange wachttijd voor een sociale woning 68 E.1.3. Vele alleenstaanden en alleenstaande ouders hebben een huisvestingsprobleem 68 E.2. Interne omgevingsanalyse 69 E.2.1. Aantal sociale woningen 69 E.2.2. Beleid, begeleiding en informatie 70 E.3. Conclusie 71 E.3.1. Coördinatie en samenwerking verder uitbouwen 71 E.3.2. Woonwinkel 71 E.3.3. Vormen van sociale huisvesting uitbreiden 72 E.3.4. Preventie 72 E.3.5. Crisisopvang 72 E.3.6. Specifieke doelgroepen 72 F. Jeugdbeleid F.1. Externe omgevingsanalyse 73 F.1.1. Aantal jongeren 73 F.1.2. Groene druk: Brugge in de middenmoot van de centrumsteden 74 F % van de jongeren om uit een kansarm gezin? 74 F.1.4. Jeugdbeleid in het kader van maatschappelijke achterstelling: 75 Brugge is geen risicogemeente F.2. Interne omgevingsanalyse 76 F.2.1. Aandeel jeugdinitiatieven is groot 76 F.2.2. Initiatieven naar jongeren uit kansengroepen 77 F.2.3. Hulpverlening 78 F.3. Conclusie 79 F.3.1. Aandacht voor kwetsbare groepen 80 F.3.2. Lokale implementatie van integrale jeugdhulp 80 G. Kinderopvangbeleid G.1. Lokaal Beleidsplan Kinderopvang 81 G.2. Centra voor Kinderopvang 81 G.3. Conclusie 84 G.3.1. Toegankelijkheid en samenwerking 84 G.3.2. Uitbreiding van een laagdrempelig aanbod 84 5

6 H. Opvoedings- en onderwijsondersteuningsbeleid H.1. Externe omgevingsanalyse 85 H.1.1. Risicojongeren 85 H.1.2. Schoolse vertraging vooral in BSO en KSO 85 H.1.3. Kleuterparticipatie en spijbelproblematiek 86 H.2. Interne omgevingsanalyse 87 H.3. Conclusie 89 H.3.1. Ondersteuning van de schoolloopbaan 89 H.3.2. Opvoedingsondersteuning 89 I. Beleid personen met een handicap I.1. Externe omgevingsanalyse 90 I.1.1. Aandeel gerechtigden op een tegemoetkoming voor personen met een handicap 90 I.2. Interne omgevingsanalyse 91 I.2.1. Aandachtspunt op alle beleidsdomeinen 91 I.2.2. Stedelijke Raad voor Personen met een Handicap: beleid gericht op totale inclusie 91 I.3. Conclusie 93 J. Cultuurbeleid J.1. Externe omgevingsanalyse 94 J.2. Interne omgevingsanalyse 94 J.3. Conclusie 94 K. Diversiteitsbeleid K.1. Diversiteit als rode draad doorheen het Sociaal Beleid 96 K.2. Aandacht voor allochtone inwoners: integratiebeleid 97 K.2.1. Externe omgevingsanalyse 97 K Aantal inwoners van vreemde nationaliteit is beperkt 97 K Aantal niet-werkende werkzoekenden van vreemde nationaliteit: vooral 97 inwoners uit de EU K.2.2. Interne omgevingsanalyse 98 K.2.3. Conclusie 98 6

7 L. Gezondheidsbeleid 99 M. Specifieke overkoepelende aandachtspunten M.1. Armoedebestrijding 100 M.2. Prioritaire wijken 101 M.3. Beleidsplannen op elkaar afstemmen coördinatie 101 M.4. Aandacht voor specifieke doelgroepen 101 M.5. Noord-Zuidbeleid als rode draad 101 HOOFDSTUK 3: MEERJARENPLAN HOOFDSTUK 4: TAAKVERDELING EN WERKAFSPRAKEN HOOFDSTUK 5: BETROKKENHEID 5.1. PLANNINGSSTRUCTUUR INSPRAAK Participatie van actoren Participatie van klanten 111 HOOFDSTUK 6: ONTWIKKELINGEN HOOFDSTUK 7: SECTORALE PLANVERPLICHTINGEN BIJLAGE 117 7

8 Woord vooraf Dames en heren, Het Lokaal Sociaal Beleidsplan dat u verder vindt, is een werkdocument voor de komende zes jaar. Een sociaal beleid staat niet op zichzelf, maar zit ook verweven in alle andere lokale beleidsdomeinen. Kiezen voor een sociaal beleid is immers kiezen voor een beleid dat aandacht heeft voor kwetsbare bevolkingsgroepen en voor actuele sociale noden van de bevolking. We kiezen er dan ook voor om ons in een eerste beleidsplan niet te beperken tot een aantal beleidsdomeinen, maar gaan uit van een integraal beleidsplan (met linken naar andere beleidsplannen en beleidsdomeinen). Hierbij vertrekken we van een analyse van de huidige situatie en schetsen we de doelstellingen die we in de komende jaren willen realiseren. We zijn ons er echter van bewust dat dit beleidsplan een basisplan is, dat zeker niet volledig is. Het is immers al een hele klus om op alle beleidsvlakken de tendensen, noden en uitdagingen in kaart te brengen. Brugge heeft (als centrumstad) immers een groot en divers (en vaak gespecialiseerd) aanbod aan dienstverleningen en kan voortbouwen op een traditie van overleg en samenwerking. Toch moeten we vaststellen dat het grote aanbod ook een keerzijde heeft. Wie hulp nodig heeft, ziet vaak door het bos de bomen niet meer. Bovendien zijn tal van organisaties bezig op het welzijnsterrein, organisaties die soms lokaal, soms Vlaams en soms federaal worden aangestuurd. Gezamenlijke visievorming, afstemming en coördinatie zijn dan ook belangrijke uitdagingen voor de toekomst. Dames en heren, we hopen dat dit eerste beleidsplan een aanzet kan zijn om het sociaal beleid in Brugge verder uit te werken, met één doel voor ogen: werken aan een zorgzame stad voor alle Bruggelingen. De schepen van Welzijn en Jeugd De OCMW-voorzitter L. Mus F. Vandevoorde 8

9 INLEIDING 1. VOORAF Het Lokaal Sociaal Beleidsplan was een stappenplan waarin aangegeven werd op welke manier het Lokaal Sociaal Beleidsplan tot stand zou komen. Het beleidsplan bevatte een omschrijving van het ganse planningsproces en de wijze waarop actoren en bevolking (met aandacht voor specifieke doelgroepen) zouden betrokken worden. De opmaak van de missie werd reeds in een eerste ontwerp van het beleidsplan opgenomen. Samen met de inhoudelijke afbakening (= welke domeinen willen we in Brugge omvatten met het Lokaal Sociaal Beleidsplan) werd dit gefinaliseerd in de Stuurgroep van 2 juni Ook van de omgevingsanalyse werd reeds werk gemaakt bij de start van het proces in De omgevingsanalyse werd echter niet verder uitgewerkt om verschillende redenen: 1. Ondertussen kwam een omzendbrief van minister Vervotte waarin aangegeven werd dat het eerste beleidsplan enkel het stappenplan voor de opmaak van het tweede beleidsplan (vanaf 2008) dient te bevatten. 2. Om het proces beheersbaar te houden werd eerst gewerkt aan een goede afbakening van de beleidsdomeinen en de partners die betrokken zouden worden bij het proces. 3. Ondertussen verscheen ook de Stadsmonitor van Brugge waarin heel wat nuttige gegevens werden opgenomen. 4. Voor het jaar 2006 werden terug een aantal categoriale en sectorale beleidsplannen opgemaakt, die best als basis worden gebruikt voor de opmaak van het beleidsplan DOMEINEN Omdat het beleidsdomein Lokaal Sociaal Beleid heel veel subdomeinen omvat, werd voorgesteld om te werken met een aantal werkterreinen, naar analogie van het Welzijnsbeleidsplan Kortrijk ( ). In Lokaal Sociaal Beleidsplan Brugge zullen volgende beleidsterreinen behandeld worden: 1. Buurt- en ontwikkelingsbeleid 2. Beleid maatschappelijke dienstverlening 3. Diversiteitsbeleid 4. Seniorenbeleid 5. Thuiszorgbeleid 6. Sociaal Tewerkstellingsbeleid 7. Sociaal Huisvestingsbeleid 8. Jeugdbeleid 9. Kinderopvangbeleid 10. Opvoedingsondersteuningsbeleid en Onderwijs 11. Beleid personen met een handicap 12. Noord-Zuidbeleid 13. Cultuur- en vrijetijdsbeleid 14. Gezondheidsbeleid 1

10 Hieronder willen we de verschillende beleidsdomeinen nogmaals kort toelichten: 2.1. Buurt- en ontwikkelingsbeleid Dit beleidsdomein heeft een sterke link met het Stedenbeleid, namelijk de leefbaarheid van de wijken verhogen voor alle inwoners (met aandacht voor kansengroepen). Daarom willen we ons in het kader van het Lokaal Sociaal Beleid toespitsen op het vertalen van de doelstellingen uit de andere beleidsdomeinen op wijkniveau. Dit beleidsdomein wordt dan ook niet apart behandeld Beleid Maatschappelijke Dienstverlening Met Maatschappelijke Dienstverlening wordt de ganse waaier van financiële en psychosociale hulpverlening bedoeld. Doelstelling van het beleid is tweeledig: Een klantvriendelijke en laagdrempelige toegang organiseren. Het Sociaal Huis is hier één van de instrumenten. Een degelijke (efficiënte en effectieve) hulpverlening op maat van de klant realiseren Diversiteitsbeleid Diversiteitsbeleid gaat uiteraard verder dan integratie van allochtone inwoners. Dit beleid richt zich naar alle groepen in de bevolking die te maken hebben met één of andere vorm van (dreigende) maatschappelijke uitsluiting. In dit eerste beleidsplan willen we ons echter vooral toespitsen op de integratie van allochtone inwoners. De allochtonen vormen in Brugge geen grote groep. Toch blijft het ook in Brugge de uitdaging om te werken aan een multiculturele samenleving. Ondersteunen van de integratie van allochtone inwoners blijft een belangrijke doelstelling. Een aangepast onthaal, een goede begeleiding en opvang zijn hierbij essentieel. Maar ook werken aan wederzijds respect en waardering tussen autochtone en allochtone inwoners is een opdracht voor de lokale besturen Seniorenbeleid Seniorenbeleid kunnen we opsplitsen in vieritems: huisvesting; participatie; mobiliteit; zorg. Huisvesting Dat Vlaanderen te kampen heeft met een vergrijzing van de bevolking kan niemand nog ontkennen. Via een actief beleid willen de Stad en het OCMW inspelen op de groeiende behoefte aan ondersteuning en aangepaste woongelegenheden. Een gedifferentieerd beleid zal een waaier aan huisvestingsmogelijkheden moeten bieden op maat van de oudere burger. Gaande van aanpassingen aan de eigen woningen en het bieden van de nodige thuishulp, naar aangepaste woongelegenheden (al dan niet met dienstverlening) en residentiële opvang. Participatie Een beleid rond participatie is er op gericht om senioren actief te betrekken bij het beleid en het maatschappelijke leven. Verenigingsleven, informele contacten, vrijwilligerswerk, vormen hierbij een hefboom. Een ondersteuning van deze participatie lijkt dan ook een belangrijk item in het seniorenbeleid. 2

11 De basisgedachte is echter dat senioren zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving moeten kunnen wonen (huisvesting) en actief deelnemen aan het maatschappelijke leven (participatie). Mobiliteit Mobiliteit hangt sterk samen met participatie. Een voorwaarde tot deelname aan het maatschappelijk leven of tot het leggen van contacten is immers de mogelijkheid om zich te verplaatsen. Aangepast en betaalbaar vervoer is hierbij een belangrijk aandachtspunt Zorg Met de leeftijd groeit ook de vraag naar ondersteuning. Deze ondersteuning kan variëren van occasionele hulp bij uitvoeren van een aantal huishoudelijke taken tot aangepaste zorg in een Woon- en zorgcentrum. Als we het over zorg hebben, gaan we er vanuit dat steeds gezocht wordt naar de minst ingrijpende oplossing in het leven van de senior, maar eveneens de zorg die best aansluit bij de hulpvraag: kortom zorg op maat. Uiteraard omvat het seniorenbeleid nog andere onderdelen, zoals preventie, gezondheid, veiligheid, en zijn er ook linken met andere beleidsdomeinen, zoals thuiszorgbeleid Thuiszorgbeleid Een thuiszorgbeleid is er op gericht om personen, die één of andere vorm van hulp nodig hebben bij het zelfstandig wonen, de nodige ondersteuning te bieden zodat ze zo lang mogelijk in hun vertrouwde woonomgeving kunnen blijven. Hiervoor kan een hele waaier aan professionele en vrijwillige hulp ingeschakeld worden. Gezien de maatschappelijke evoluties zal dit beleidsterrein de komende jaren nog aan belang winnen Sociaal Tewerkstellingsbeleid Via trajectbegeleiding, sociale tewerkstelling en arbeidszorgprojecten wil een sociaal tewerkstellingsbeleid de arbeidskansen van de zogenaamde kansengroepen maximaliseren. Uiteindelijk doel is een duurzame tewerkstelling voor personen die moeilijk terecht kunnen in het normaal economisch circuit Sociaal Huisvestingsbeleid Recht op wonen is een grondrecht. Nochtans is de realisatie hiervan (in een steeds duurder wordende stad op het vlak van huisvesting) voor personen met een laag inkomen of zwakkere bewonersgroepen, een hele uitdaging. Het garanderen van een kwalitatieve huisvesting (en eventuele tijdelijke opvang) voor deze doelgroep is het uitgangspunt bij een sociaal huisvestingsbeleid Jeugdbeleid Jeugdbeleid in het licht van dit Lokaal Sociaal Beleid is er vooral op gericht om (kansarme) jongeren, die de weg niet vinden naar het reguliere vrijetijdsaanbod, de nodige ondersteuning te bieden om hun participatie aan jongerenactiviteiten te verhogen. Ook de jeugdhulpverlening wordt in dit hoofdstuk belicht Kinderopvangbeleid Kinderopvang is voor velen een voorwaarde tot integratie en participatie in de maatschappij (cfr. combinatie arbeid en gezin). Dit beleid moet er dan ook op gericht zijn om een kwalitatief (en flexibel) aanbod, aan te bieden. 3

12 2.10. Opvoedingsondersteuningsbeleid en onderwijs Via opvoedingsondersteuning en ondersteuning op school, moeten (kwetsbare) kinderen / jongeren maximale kansen tot ontplooiing krijgen. Dit beleid heeft tot doel om gezinnen, maar ook andere personen die bij de opvoeding betrokken zijn (bijvoorbeeld leraars), te ondersteunen bij deze taak Beleid personen met een handicap Dit beleid is er op gericht om een betere integratie van personen met een handicap in de samenleving te realiseren en dit op alle terreinen: huisvesting, vrije tijd, cultuur, tewerkstelling, Noord-Zuidbeleid Het Noord-Zuidbeleid is enerzijds gericht op bewustmaking van de Bruggeling. Elke dag worden we immers geconfronteerd met Noord-Zuidverhoudingen: bij het drinken van een kop koffie, bij het kopen van kleren, de delokalisatie van onze bedrijven, de toenemende migratie, Cultuur en vrijetijdsbeleid Een belangrijke link naar het Lokaal Sociaal Beleid wordt gelegd door in de strategische doelstellingen van het cultuurbeleidsplan cultuur als een grondrecht op te nemen. De toegang tot cultuur en het vrijetijdsaanbod verhogen voor personen, die om sociale redenen de weg naar dit aanbod niet vinden, is hierbij de belangrijkste doelstelling Gezondheidsbeleid In het kader van een gezondheidsbeleid, willen we nagaan hoe we de toegang tot de gezondheidsvoorzieningen kunnen verbeteren, zeker voor kwetsbare groepen. We willen hierbij echter ook oog hebben voor een juist gebruik van de gezondheidsvoorzieningen. Uit onderzoeken blijkt immers dat vaak te vlug een beroep gedaan wordt op dure specialistische gezondheidsvoorzieningen of spoedgevallendiensten. Ook het luik preventieve gezondheidszorg behoort tot dit beleidsdomein. De domeinen die aan bod komen in het Lokaal Sociaal Beleidsplan zijn dus heel uiteenlopend en uitgebreid. In dit beleidsplan zullen een aantal facetten uit deze beleidsdomeinen behandeld worden, maar zeker niet alle. Bovendien zijn heel wat deskundige medewerkers op verschillende terreinen ook volop bezig met het uitschrijven van beleidsplannen. Op termijn is het de bedoeling om heel wat van deze plannen te integreren in het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Er werd gepoogd om een eerste aanzet te geven tot een globaal plan. Dit plan zal echter in de komende jaren moeten geëvalueerd en bijgestuurd worden. Tenslotte werd er ook voor geopteerd om Noord-Zuidbeleid niet apart te behandelen in dit beleidsplan, maar de bezorgdheid rond dit thema wel mee te nemen in andere beleidsdomeinen. 4

13 3. UITVOERINGSBESLUIT VAN 24 FEBRUARI 2006 Ondertussen werd ook een uitvoeringsbesluit gepubliceerd rond het decreet Lokaal Sociaal Beleid. Dit uitvoeringsbesluit geeft volgende zaken aan: - de beleidsdomeinen die in het Lokaal Sociaal Beleidsplan moeten vervat zitten; - de verschillende hoofdstukken die het beleidsplan moet bevatten Beleidsdomeinen In het uitvoeringsbesluit worden volgende domeinen vooropgesteld, die door het Sociaal Beleidsplan kunnen worden vervat: 1) het algemeen welzijnswerk; 2) de kinderopvang; 3) het maatschappelijk opbouwwerk; 4) de voorzieningen voor bejaarden; 5) de voorzieningen in de thuiszorg; 6) de diensten voor oppashulp; 7) het beleid rond seniorenparticipatie; 8) beleid inzake etnisch-culturele minderheden, lokale integratiecentra en integratiediensten. Het is hierbij de bedoeling dat beleidsdocumenten, opgelegd in het kader van de sectorale regelgeving, geheel of gedeeltelijk door het Lokaal Sociaal Beleidsplan kunnen worden vervangen. Gezien deze beleidsdomeinen grosso-modo overeenkomen met de werkterreinen die we in het Lokaal Sociaal Beleidsplan Brugge willen opnemen, werd er voor geopteerd de oorspronkelijke opsplitsing in beleidsterreinen te behouden Inhoud beleidsplan Volgens het uitvoeringsbesluit moet het Beleidsplan volgende hoofdstukken bevatten: hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk 4 hoofdstuk 5 hoofdstuk 6 hoofdstuk 7 Omgevingsanalyse: deze analyse is gestoeld op onder meer de gegevens van de sociale conjunctuurbarometer. Geïntegreerde visie op het Lokaal Sociaal Beleid: dit hoofdstuk beschrijft op welke wijze alle andere lokale beleidsplannen van het lokaal bestuur die implicaties hebben op het Lokaal Sociaal Beleid, afgestemd worden op het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Meerjarenplan met betrekking tot de gewenste acties en inzet van de lokale middelen: dit hoofdstuk bevat minstens de volgende elementen: a) een verantwoording van de keuze van de doelstellingen en acties; b) de te verwachten resultaten. Taakverdeling en werkafspraken: dit hoofdstuk omvat de taakverdeling en de werkafspraken tussen de Stad, het OCMW en lokale actoren. Betrokkenheid: dit hoofdstuk bevat een beschrijving van de wijze waarop de bevolking en lokale actoren bij de voorbereiding van het beleidsplan betrokken werden en bij de uitvoering en de voortgang van het beleidsplan en van het lokaal sociaal beleid zullen betrokken worden. Ontwikkeling: in dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling ten opzichte van het vorig Lokaal Sociaal Beleidsplan aangegeven. Sectorale planverplichtingen: in dit hoofdstuk kunnen de sectorale plannen opgenomen worden met betrekking tot de sectoren, vermeld in artikel 2, die het lokaal bestuur wenst te integreren in het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Op deze wijze kan het lokaal bestuur voldoen aan de sectorale regelgeving en kan het gebruikmaken van alle gegevens die al in het Lokaal Sociaal Beleidsplan verwerkt werden. 5

14 4. STRATEGISCHE PLANNING Aan de uiteindelijke opmaak van het beleidsplan, gaat een heel proces vooraf. Hieronder vindt u een schematische voorstelling van dit proces. MISSIE + inhoudelijke afbakening OMGEVINGS- ANALYSE Extern: - statistische gegevens - andere beleidsplannen Intern: diensten doelgroepen matrix CONCLUSIES IN OVERLEG MET BESTAANDE ADVIES- EN OVERLEGFORA VISIE DOELSTELLINGEN PRIORITEITEN TOETSING BIJ: * DOELGROEPEN * MIDDENVELD * BEVOLKING ACTIES: - cliëntniveau - organisatieniveau - beleidsniveau Er werd gebruik gemaakt van de methodiek van strategische planning bij de opmaak van het beleidsplan. Op basis van een vooropgestelde missie, werd een analyse gemaakt van de Brugse situatie op het vlak van de beleidsdomeinen die behoren tot het lokaal sociaal beleid: - Externe omgevingsanalyse: op basis van statistische gegevens, andere beleidsplannen en dergelijk werden tendensen op de verschillende beleidsdomeinen bekeken. - Interne omgevingsanalyse: de huidige dienstverlening werd hierbij getoetst aan de (toekomstige) noden aan dienstverlening. De belangrijkste conclusies van de analyse vormden de basis voor het formuleren van doelstellingen en acties. 6

15 HOOFDSTUK 1: OMGEVINGSANALYSE 1. INLEIDING: HOE WERD DE OMGEVINGSANALYSE OPGEVAT? Wie wat vertrouwd is met omgevingsanalyses, weet dat er massa s gegevens te vinden zijn in verschillende naslagwerken over Brugge. Ik denk hierbij aan de Stadsmonografie en de Stadsmonitor. Maar ook andere diensten leveren op geregelde tijdstippen interessante studies af over de Brugse situatie. Ook Vlaanderen en West-Vlaanderen laten zich niet onbetuigd. Op de website van de Vlaamse overheid vindt u allerhande gegevens per stad, regio, provincie, en de cel sociale planning van de provincie bezorgde ons zelfs gegevens op wijkniveau over Brugge. Zonder enige moeite zouden we u hier dan ook een telefoonboek met gegevens kunnen voorschotelen. Maar geen nood, dit is niet het geval. Deze omgevingsanalyse is zeker geen doel op zich. In deze omgevingsanalyse willen we enkel een aantal tendensen en verwachtingen aangeven die van belang zijn voor de verdere uitbouw van het Lokaal Sociaal Beleid. In dit hoofdstuk hebben we ons dan ook beperkt tot een aantal kengetallen en demografische cijfers voor Brugge. Om de omgevingsanalyse overzichtelijk te houden werd er voor gekozen om deze te linken aan de beleidsdomeinen die we in het Lokaal Sociaal Beleidsplan willen behandelen (Hoofdstuk 2) Er werd voor gekozen om de externe en interne omgevingsanalyse te combineren. Om de statistische gegevens beter te kunnen interpreteren, werden de cijfers van Brugge soms vergeleken met de cijfers van een aantal andere centrumsteden. 2. BRUGGE GESCHETST 7

16 In de volgende hoofdstukken zullen we per beleidsdomein ingaan op de belangrijkste trends en evoluties. Eerst willen we Brugge kort even schetsen en de lezer een aantal kengetallen 1 voorschotelen. Deze gegevens moeten de lezer, die minder vertrouwd is met de Brugse situatie, in staat stellen om toch een zicht te krijgen op de Brugse situatie Brugge: van historische binnenstad tot moderne haven Hoe boeiend dit ook zou zijn, het zou ons te ver leiden om hier de (sociale) geschiedenis van Brugge te schetsen. Toch willen we hier een aantal naoorlogse evoluties aanhalen, die hun invloed gehad hebben op het Brugge van nu De haven van Brugge: economische groeipool Na de Tweede Wereldoorlog kende de haven van Zeebrugge een enorme expansie. In de achterhaven werden nieuwe dokken gegraven, waardoor nieuwe bedrijven werden aangetrokken. Maar ook in de voorhaven werd fors geïnvesteerd. De haven van Zeebrugge breidde zich langzaam uit tot Dudzele. Nieuwe bedrijventerreinen werden aangesneden en de infrastructuur werd aangepast aan de noden van een internationale haven. Zeebrugge werd een moderne Europese haven. Ook vandaag nog groeit de haven van Zeebrugge. Vooral de ontsluiting van de haven, staat hoog op de politieke (en economische) agenda De binnenstad: woonfunctie gecombineerd met cultuur en ontspanning In 1971 werden Assebroek, Dudzele, Koolkerke, Lissewege, Sint-Andries, Sint-Kruis en Sint-Michiels door de fusie toegevoegd aan Brugge. Brugge telde door deze fusie +/ inwoners. Naast de bedrijvenzones die zich ontwikkelden rond de haven, ontstonden in de rand van Brugge nog een tweetal andere bedrijventerreinen: het Waggelwater en de Blauwe Toren. De familiebedrijven verdwenen uit de binnenstad. De dienstensector, culturele activiteiten, toerisme en handelszaken namen de binnenstad echter in. In 1970 werd deze evolutie ook vastgelegd in een nieuw structuurplan. In de jaren 80 merkte het stadsbestuur de ze er over moesten waken dat de Brugse binnenstad geen toeristisch Bokrijk werd. Het verhogen van de leefbaarheid van de binnenstad, ook voor de Bruggeling, werd een prioriteit. Ook in de daarop volgende legislaturen werden belangrijke maatregelen genomen om de leefbaarheid van de kern te vrijwaren. Het autoverkeer werd aan banden gelegd en autobussen werden uit de stad gebannen. Maar ook (hedendaagse) cultuur kreeg een bijkomende impuls. Op vandaag weet de binnenstad cultuur, toerisme, dienstverlening, handel en ontspanning te combineren tot een aantrekkelijke pool voor jong een oud Woonfunctie in de randgemeenten In de deelgemeenten zien we een andere evolutie. De woonfunctie werd daar aanzienlijk uitgebreid. Ook de sociale woningbouw situeert zich vooral in de deelgemeenten. De diensten die in deze wijken aanwezig zijn, zijn dan ook vooral gelinkt aan deze woonfunctie (kinderopvang, onderwijs, ontspanning, winkels, ). Langs een aantal invalswegen die door deze deelgemeenten lopen, ontstonden ook enkele grote winkelcentra. 1 Voor deze cijfers werd gebruik gemaakt van de profiel van Brugge, zoals voorgesteld op 8

17 Sociale dienstverlening: van hulpverlening naar welzijn Brugge kent als centrumstad reeds lang een concentratie van hulp- en dienstverlening. Heel wat regionale organisaties hebben hier ook hun zetel. Toch kende de sociale dienstverlening de laatste 25 jaar een hele evolutie. Het Openbaar Bestuur In 1976 werd de Commissie voor Openbare Onderstand (COO) omgevormd tot het OCMW. De COO was vooral bedoeld voor de meest behoeftigen in de maatschappij aan wie een soort liefdadigheid moest worden betoond. De wet van 1976 op de OCMW s daarentegen stelt een recht in op dienstverlening en gaat veel verder. (Art. 1 van de OCMW-wet: Elke persoon heeft recht op maatschappelijke dienstverlening. ) Deze dienstverlening heeft tot doel eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Er werden OCMW s opgericht die, onder deze wet bepaalde voorwaarden, tot opdracht hebben deze dienstverlening te verzekeren 2. Het accent wordt nu gelegd welzijn en maatschappelijke integratie. Deze evolutie wordt nog versterkt door de wet op maatschappelijke integratie, die in 2002 de wet op het bestaansminimum verving. De dienstverlening aan de bevolking werd ook uitgebreid: kinderopvang, psychosociale begeleiding, trajectbegeleiding, thuiszorg, intramurale zorg, Ondertussen is het OCMW Brugge uitgegroeid tot een organisatie die dienstverlening aanbiedt voor de ganse bevolking: van kinderen tot senioren. Ook de samenwerking tussen de private sectoren en de openbare sector kreeg de voorbije jaren een extra stimulans. Er werden nieuwe samenwerkingsverbanden aangegaan en er werden zelfs nieuwe organisaties opgericht waarin zowel het OCMW als private partners in participeren (cfr. vereniging WOK, vereniging t Sas, vereniging SVK, ). Beide lokale besturen sloegen bovendien de handen in elkaar om een bijkomende toegangspoort tot de sociale dienstverlening in Brugge te creëren, via het Sociaal Huis. De Dienst Maatschappelijke Begeleiding van de Stad De evolutie van de dienst maatschappelijke begeleiding gaat terug tot de 70-er jaren toen deze dienst onder de toenmalige benaming dienst maatschappelijke werken baanbrekend werk verrichtte door het opstarten van o.a. een lokaal ontwikkelings- en kinderopvangbeleid. Deze dienst gaf mee gestalte aan de opstart van de opvang van baby s en peuters door onthaalgezinnen en zelfs de thuisopvang van zieke kinderen. Dit pakket verhuisde mettertijd naar het O.C.M.W. De dienst Ontwikkelingssamenwerking evolueerde tot een autonome dienst die sedert 2007 verder gaat onder de hedendaagse benaming Diversiteits- en Noord-Zuiddienst. Kinderopvang blijft een deelwerking van de dienst met de opstart van een buitenschoolse kinderopvang in de 90-er jaren (Assebroek + St. Michiels) en 3 stedelijke en door Kind en Gezin erkende kinderdagverblijven (St. Pieters, St. Andries en St. Michiels). Andere deelwerkingen van de dienst zijn: het seniorenbeleid, het particuliere buurtwerk/ (kans)armoede, het gehandicaptenbeleid, de sociaal-preventieve gezondheidszorg. De dienst staat o.a. in voor het uitkeren van de toelagen aan diverse lokale welzijnsdiensten, campagnes op verschillende beleidsdomeinen, toekennen van premies, e.d. De dienst neemt ook het secretariaat waar van de seniorenadviesraad, de raad voor personen met een handicap, het lokaal overleg kinderopvang en de raad voor buurtwerken. Dit zijn door het 2 Organieke wat van 8 juli

18 stadsbestuur en het O.C.M.W. erkende raden waarvan vrijwilligers uit het betrokken werkveld deskundig advies aan ieder van beide lokale besturen verschaffen. In de loop van 2006 verhuisde de dienst naar de Kartuizerinnenstraat 6 waar de dienst samen met O.C.M.W. een nieuwe uitdaging aangaat onder vorm van de opstart van het Sociaal Huis. De private sector Vanaf de jaren 70 ontstonden heel wat kleine projecten die een specifieke hulp- of dienstverlening aanboden aan één of andere doelgroep. Meestal werden deze diensten vanuit een actuele nood of leemte in de hulpverlening opgericht. Veel veranderde echter in de jaren 90. Twee decreten op het Algemeen Welzijnswerk zorgden ervoor dat kleinere hulpverleningsdiensten gebundeld werden in grotere centra: de autonome centra voor Algemeen Welzijnswerk. In Brugge werden twee autonome CAW s gevormd: CAW De Poort (in 1999) en CAW De Viersprong. Ook op andere terreinen werd gepoogd om de dienstverlening meer te reglementeren en te structureren. In het algemeen werd de dienstverlening geprofessionaliseerd en werden nieuwe methodieken rond begeleiding geïntroduceerd. Hierbij stonden begrippen zoals zelfbeschikkingsrecht van de cliënt, inspraak, maatzorg en empowerment centraal. De geboden hulp was niet meer te nemen of te laten, maar werd uitgewerkt op maat van iedere hulpvrager Kengetallen Algemeen Brugge beslaat 138,4 km² en telt inwoners (1 januari 2007). Dat komt overeen met een bevolkingsdichtheid van 847 inwoners/km². Ongeveer 51,6% van de bevolking zijn vrouwen. In de ranglijst van 308 gemeenten van het Vlaams Gewest staat zij op de 5 de plaats voor de oppervlakte, op de 3 de voor het aantal inwoners en op de 45 ste voor de bevolkingsdichtheid Bevolking Tabel 1: Samenstelling van de bevolking 4 Sinds 2000 kende Brugge een groei van een kleine duizend inwoners. Wanneer we de samenstelling van de bevolking bekijken, dan zien we dat de groep jongeren (<20 jaar) in dalende lijn gaat. De groep 65-plussers neemt echter toe. 3 Bron: gemeentelijke profielschets 4 Bron: FOD Economie, Statistiek en Economische Informatie 10

19 Tabel 2: Aantal huishoudens 5 6 Opvallend in deze tabel is de daling van het aantal huishoudens van 3 tot 7 personen. Het aantal alleenstaanden daarentegen, nam toe Grondgebied Tabel 3: Bodemgebruik 7 De woonfunctie in Brugge kende een groei. Ook op bedrijventerreinen en in de haven kende de industrie een groei. Tabel 4: Vastgoedprijzen 8 Een stad waar het aangenaam is om te leven (en te wonen) kent ook zijn prijs. De prijs van woonhuizen en appartementen verdubbelde bijna in de laatste 5 jaar. 5 Bron: FOD Economie, Statistiek en Economische Informatie - Onder huishouden wordt verstaan: ofwel een persoon die gewoonlijk alleen leeft, ofwel twee of meer personen, die al dan niet door familiebanden verbonden, gewoonlijk éénzelfde woning betrekken en er samen leven. - Onder collectief huishouden wordt verstaan: religieuze gemeenschappen, rusthuizen, weeshuizen, studenten- en werkliedenhuizen, ziekenhuizen en gevangenissen. 7 Bron: FOD Financiën - Kadaster 8 Bron: FOD Economie, Statistiek en Economische Informatie 11

20 Economie Tabel 5: Inkomensverdeling in 2003 (aangifte 2004) 12

21 Kaart 1: Gemiddeld inkomen in 2003 per belastingsaangifte en per gemeente (Arrondissement Brugge) 9 Wanneer we het inkomen van de Bruggeling bekijken, dan kunnen we stellen dat procentueel wat meer personen met een hoog inkomen in Brugge wonen, dan het Belgische gemiddelde. 9 Bron: FOD Economie, Statistiek en Economische Informatie 13

22 Toch moeten we ook vaststellen dat het gemiddelde inkomen van de Bruggeling lager ligt dan de randgemeenten Knokke-Heist, Zuienkerke, Jabbeke, Damme, Oostkamp en Beernem. De validiteit van deze gegevens moeten we echter wat relativeren, omdat ze op basis van de belastingsaangifte werden opgemaakt. Tabel 6: Voornaamste economische activiteiten 10 De omvang van de sectoren wordt gemeten door de in 2005 aangegeven omzet van de belastingplichtigen. Brugge is ooit groot geworden als handelsstad. En die handel blijft nog steeds de belangrijkste economische activiteit in Brugge. Vervoer, opslag en communicatie volgen op de tweede plaats. Maar ook de industrie maakt ongeveer 18% van de economische activiteiten uit. 10 Bron FOD Financiën 14

23 3. DEMOGRAFIE 3.1. Curvebeweging in het aantal bewoners, andere gezinssamenstelling Grafiek 1: aantal inwoners Brugge: evolutie van de bevolking tussen AANTAL INWONERS aantal inwoners jaartal Brugge kende tussen 1995 en 1997 een duidelijke daling van het aantal inwoners. In 1998 werd deze curve echter omgebogen en steeg het bewonersaantal in 8 jaar tijd met 1754 personen. Dit vertegenwoordigt een groeipercentage sinds 1999 van 1,2%. Dit is echter lager dan een gemiddelde in het Vlaams gewest (2% groeipercentage) en de andere centrumsteden (1,5% groeipercentage). In 2006 was er opnieuw een lichte terugval van het aantal bewoners (met 108) ten opzicht van Grafiek 2: natuurlijke groei aantal geboorte sterfte jaar Wanneer we de laatste 6 jaar het aantal geboortes en sterftes bekijken, dan stellen we vast dat het aantal sterftes vrijwel steeds iets hoger ligt dan het aantal geboortes. Dieptepunt hierbij was het jaar 2003, in dit jaar had de natuurlijke groei een negatief saldo van Dit werd echter gecompenseerd met een positief saldo in 2004 van Bron: 12 Bron: jaarverslag Stad Brugge

24 Grafiek 3: migratiesaldo aantal inwijking uitwijking jaar Bij het aantal in- en uitwijkelingen in Brugge is geen echte tendens vast te stellen in de laatste 6 jaar. De laatste twee jaar (2005 en 2006) telde Brugge iets meer uitwijkelingen dan inwijkelingen. In 2006 bedroeg het migratiesaldo Grafiek 4: bevolkingsprognose op 1 januari 13 bevolkingsaantal jaar 2004 jaar 2005 jaar 2006 jaar 2007 jaar 2008 jaar 2009 jaar 2010 jaar 2011 jaar 2012 jaar 2013 jaar 2014 jaar 2015 jaar 2016 jaar 2017 jaar 2018 jaar 2019 jaar 2020 jaar 2021 jaar 2022 jaar 2023 jaar 2024 jaar 2025 Volgens de laatste bevolkingsprognoses zou het aantal inwoners terug stijgen tot het jaar 2015 (aantal inwoners: +/ ). Daarna zou zich een dalende trend inzetten en tegen 2025 zou het bevolkingsaantal terug op hetzelfde peil als 2006 komen. 13 Bron: aps.vlaanderen.be/statistiek 16

25 Tabel 7: gezinssamenstelling 14 Wanneer we het aandeel alleenstaanden (al dan niet met kinderen) van de voorbije jaren bekijken dan zien we een duidelijke stijgende lijn. Grafiek 5: percentage huishoudens jaar Grafiek 6: percentage huishoudens projectiejaar Bovendien zien we ook dat het aantal huishoudens in de toekomst zal toenemen. Deze toename situeert zich vooral bij huishoudens met één of 2 personen. Het percentage huishoudens met meer dan drie personen zal volgens de bevolkingsprognoses dalen. Bij het uitwerken van een sociaal beleid zal dan ook rekening moeten gehouden worden met deze demografische evolutie. Dit zal immers zijn invloed hebben op de vraag naar dienstverlening, maar ook op de vraag naar bepaalde woningtypes (wooneenheden voor alleenstaanden). 14 Bron: 15 Bron: aps.vlaanderen.be/statistiek 16 Bron: aps.vlaanderen.be/statistiek 17

26 3.2. Beperkt aantal vreemdelingen Tabel 8: aantal vreemdelingen Brugge Op 1 januari 2007 woonden in Brugge vreemdelingen (=2,7% van de bevolking). De meeste van hen (1 439 inwoners) komen uit onze buurlanden (Nederland, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland). Opvallend is ook dat 143 inwoners van Joegoslavische afkomst zijn. Tabel 9: aantal nieuwkomers in Brugge Het aantal nieuwkomers in Brugge is vrij beperkt (690 in 2004). Ongeveer 1/3 van hen zijn personen die een asielaanvraag hebben ingediend. Brugge beschikt over 173 opvangplaatsen voor asielzoekers in Lokale Opvanginitiatieven van het OCMW (118) en in het Rode Kruiscentrum (55). 17 Bron: 18 Bron: 18

27 3.3. Vergrijzing, maar toch belangrijk aandeel jongeren Grafiek 7: bevolkingspiramide Brugge op De bevolkings- piramide krijgt eerder de vorm van een ovaal dan een piramide. De leeftijdsklassen jaar, jaar en jaar vormen de grootste groepen. Maar ook de leeftijdscategorieën jaar en jaar vormen een groeiende groep, zeker bij de vrouwelijke bevolking. Grafiek 8: Grijze druk 20 vergelijking Brugge enkele centrumsteden/ Vlaanderen 21 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0, Brugge Hasselt Kortrijk Oostende Vlaams Gewest 19 Cijfers dienst bevolking Stad Brugge 20 Verhouding tussen de leeftijdsgroep van senioren (vergrijsde bevolking) en de bevolking op beroepsactieve leeftijd. 21 Bron: 19

28 Uit bovenstaande grafiek blijkt dat de verhouding tussen de leeftijdsgroep van senioren (vergrijsde bevolking) en de bevolking op beroepsactieve leeftijd in Brugge ongeveer 1 op 2 is. De grijze druk ligt in Brugge nog lager dan in steden als Kortrijk en Oostende, maar toch hoger dan het Vlaamse gemiddelde. Grafiek 9: bevolkingsprognose per leeftijdscategorie 22 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% leeftijd: 0-19j leeftijd: 20-39j leeftijd: 40-59j leeftijd: 60-79j leeftijd: 80-99j 5,00% 0,00% jaar 2004 jaar 2005 jaar 2006 jaar 2007 jaar 2008 jaar 2009 jaar 2010 jaar 2011 jaar 2012 jaar 2013 jaar 2014 jaar 2015 jaar 2016 jaar 2017 jaar 2018 jaar 2019 jaar 2020 jaar 2021 jaar 2022 jaar 2023 jaar 2024 jaar 2025 In de bevolkingsprognose tekent dit beeld zich nog scherper af. De verwachte daling van het aantal inwoners is het grootst in de leeftijdscategorie jaar. De verwachte stijging tekent zich vooral af in de hoogste leeftijdscategorieën. 22 Bron: aps.vlaanderen.be\statistieken 20

29 Kaart 2 en 3: geografische spreiding vergrijzing Gegevens steunpunt sociale planning Provincie West-Vlaanderen 21

30 Deze kaarten geven een beeld van de verhouding tussen het aantal 60-plussers en de totale bevolking (kaart 1) en het aantal 80-plussers ten opzichte van het aantal 60-plussers (kaart 2: interne vergrijzing). Op de spreidingskaart die een beeld geeft van de vergrijzing zien we dat heel wat wijken de drempelwaarde 24 overschrijden. Vooral in het westelijk deel van Brugge (incl. Sint Pieters) zien we een belangrijke vergrijzing van de bevolking. Maar ook in Assebroek (wijk rond het Daverlopark en de Zeven Torentjes) worden de drempelwaarden overschreden. Tenslotte blijkt ook in ver-assebroek het aantal senioren niet onbelangrijk. Grafiek 10: bevolking per leeftijdscategorie in het jaar ,0% 35,0% 34,7% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 27,1% 29,1% 9,1% % Brugge % Vlaanderen % centrumsteden 0,0% 0-24 jaar jaar jaar > 75 jaar Het zou echter verkeerd zijn om het aandeel jongeren in Brugge uit het oog te verliezen. Het aandeel jongeren (0 24 jaar) bedraagt 27,1% van de Brugse bevolking (voor de provincie West-Vlaanderen bedraagt dit 28,2%). 24 De drempelwaarden zijn zo gekozen dat ongeveer 15% van de gemeenten in West-Vlaanderen boven of onder de waarde scoren. 25 Bron: 22

31 4. KANSARMOEDE-INDICATOREN In het kader van een Sociaal Beleid is het belangrijk om na te gaan hoe de spreiding van de van personen die in armoede leven zich in Brugge aftekent. Dit is echter niet zo eenvoudig, omdat er hier weinig algemene statistieken rond bestaan. We kunnen ons enkel maar baseren op een aantal indicatoren, onder andere op vlak van (beschikbaar) inkomen. De inkomensverdeling op basis van de aangifte 2004 heeft een indicatie (cfr. kengetallen Brugge), maar is te algemeen en onnauwkeurig om conclusies uit te trekken. Daarom hebben we een aantal cijfers gehanteerd, die eveneens een indicatie geven over het inkomen of het risico dat mensen in armoede moeten leven. Het gaat om volgende gegevens: * aandeel leefloongerechtigden; * aandeel WIGW s (thans omniostatuut); * aandeel senioren met een gewaarborgd inkomen of inkomensgarantie; * aantal personen met een overmatige schuldenlast. Tenslotte hebben we via een 9-tal kansarmoede-indicatoren de geografische spreiding, van mensen die een risico lopen om in kansarmoede te leven, in kaart gebracht Lichte stijging leefloongerechtigden, veel jongere leefloongerechtigden Grafiek 11: gemiddeld aantal gerechtigden op RMI per maand per jaar Wanneer we het gemiddeld aantal bestaansminimum/rmi-gerechtigden per maand op jaarbasis bekijken is er een stijging tot 1996 merkbaar (in 1996 waren er gemiddeld 863 bestaansminimumgerechtigden). Daarna daalt het aantal. Deze daling zet zich door tot in 2002 met nog slechts 472 gerechtigden. In 2003 is er een lichte stijging merkbaar tot 493. In 2004 en 2005 zet deze stijging zich door en is er een gemiddelde per maand (2005) van 550 rechthebbenden. Het laatste jaar (2006) is er terug een lichte daling, namelijk gemiddeld 537 leefloongerechtigden per maand. In 2006 waren er in totaal 954 leefloongerechtigden (dit zijn er 21 minder dan in 2005). Het aantal vrouwen dat RMI genoot (496), ligt iets hoger dan het aantal mannen (458). 26 Cijfers OCMW Brugge 23

32 Tabel 10: gemiddeld aantal leefloongerechtigden per inwoners in het jaar Aalst 3,39 Antwerpen 9,06 Brugge 3,60 Genk 2,12 Gent 14,41 Hasselt 2,83 Kortrijk 5,70 Leuven 6,52 Mechelen 9,82 Oostende 7,55 Roeselare 3,67 Sint-Niklaas 6,49 Turnhout 5,61 Grafiek 12: percentage leefloongerechtigden -25 jaar 28 40% 30% 29,80% 28,18% 32,05% 30,83% 31,45% 35,57% 20% 10% 0% Verontrustender is de evolutie van het aantal jongere leefloongerechtigden (-25 jaar). Het percentage -25 jarigen steeg tussen 2001 en 2006 met iets meer dan 5%. Het gemiddeld aantal leefloon per maand daalde in 2006 met 2%, maar het aantal -25jarigen bij de leefloongerechtigden steeg met 9%. 27 Bron: 28 Bron: OCMW-Brugge 24

33 Tabel 11: aantal leefloongerechtigden per wijk in Wijk aantal % % bevolking BINNENSTAD de Burg 23 2,41 2,25 de Meersen 57 5,97 4,43 Bilkske 25 2,62 1,27 Ezelstraat 46 4,82 1,46 Magdalena 54 5,66 1,51 Sint-Gillis 60 6,29 1,66 Steenstraat 17 1,78 1,14 Stubbekwartier 19 1,99 1,24 West-Brugge 34 3,56 2,62 Seminarie 18 1,89 0,63 Totaal RAND Assebroek 89 9,33 0,46 Buiten Brugge ,90 Dudzele 7 0,73 0,27 Koolkerke 6 0,63 0,19 Kristus Koning 22 2,31 0,76 Lissewege 8 0,84 0,32 Sint-Andries 80 8,39 0,41 Sint-Jozef 34 3,56 0,70 Sint-Kruis 67 7,02 0,41 Sint-Michiels 49 5,14 0,40 Sint-Pieters 85 8,91 1,13 Zeebrugge 45 4,72 1,15 Zwankendamme 5 0,52 0,70 Totaal ,81 Zo n 0,81% van de Brugse bevolking genoot minstens 1 dag van het recht op maatschappelijke integratie in de loop van 1 jaar. Dit percentage ligt voor het merendeel van de wijken in de binnenstad rond de 1,50% In de wijk Seminarie ligt dit het laagst, namelijk 0,63%, in de wijk de Meersen loopt dit op tot 4,43%. Ook in de wijk West-Brugge (2,62%) en de wijk De Burg (2,25%) woont een hoger percentrage leefloongerechtigden In de randgemeenten ligt dit percentage vrijwel steeds onder het Brugs gemiddelde van 0,81%. Sint-Pieters (1,13%), het Stubbekwartier (1,24%) en Zeebrugge (1,15%) scoren hoger. Hierbij dient wel vermeld te worden dat heel wat sociale woningen zich in de deelgemeente Sint-Pieters bevinden. 29 Jaarverslag 2006 OCMW-Brugge 25

34 4.2. Aandeel WIGW s (nu omniostatuut): Brugge in de middenmoot Tabel 12: aantal WIGW s per inwoners Aalst 81,3 84,0 83,6 81,6 81,8 72,6 62,6 63,0 58,3 56,5 53,1 51,3 48,4 Antwerpen 73,9 75,3 74,7 73,5 72,6 62,1 56,1 59,9 54,9 51,4 49,2 47,2 44,2 Brugge 85,9 86,3 85,3 83,6 82,3 61,3 56,2 59,4 53,6 52,5 50,2 48,9 47,0 Genk 68,2 74,3 72,8 72,4 72,5 75,2 60,7 60,8 63,4 64,6 63,4 61,0 58,4 Gent 84,8 86,3 85,8 84,7 83,5 69,9 65,9 66,8 62,2 61,3 55,6 54,6 52,1 Hasselt 56,3 67,7 66,9 66,5 66,9 56,7 52,5 55,1 52,9 51,9 51,1 49,8 48,6 Kortrijk 86,1 88,9 88,7 89,4 89,1 71,3 69,9 69,8 66,7 65,5 63,2 61,6 62,7 Leuven 65,2 71,1 71,1 71,0 69,6 53,1 54,3 61,2 46,5 45,2 42,6 41,7 40,2 Mechelen 74,7 80,1 79,2 78,3 76,0 63,5 61,0 61,1 55,5 56,6 52,6 48,9 47,1 Oostende 96,9 99,0 99,7 99,2 99,2 80,0 74,0 77,6 71,4 69,4 66,8 65,4 64,5 Roeselare 98,2 101,5 100,7 100,1 99,2 80,3 73,7 72,9 70,4 69,2 67,1 68,3 64,3 Sint-Niklaas 82,7 84,5 83,6 83,7 83,2 67,5 63,6 64,2 60,5 59,5 57,0 54,9 51,7 Turnhout 66,3 70,8 72,3 71,5 71,8 57,6 54,7 56,2 54,3 53,0 50,6 48,6 46,6 Net zoals in de andere centrumsteden daalt het aantal WIGW s in Brugge de laatste 12 jaar. In 2005 genoot nog 4,7% van de bevolking nog van deze voorkeursregeling. Brugge zit met dit percentage in de middenmoot van de centrumsteden 4.3. Aandeel senioren met een gewaarborgd inkomen of inkomensgarantie redelijk hoog Grafiek 13: aantal gerechtigden op GIB en inkomensgarantie per 1000 inwoners, vanaf 65 jaar Aalst Antwerpen Brugge Genk Gent Hasselt Kortrijk Leuven Mechelen Oostende Roeselare Sint-Niklaas Turnhout Zowel het gewaarborgd inkomen voor bejaarden als de inkomensgarantie zijn financiële tegemoetkomingen, die de overheid verstrekt aan senioren die de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar bereikt hebben en die door omstandigheden geen of geen voldoende loopbaan hebben kunnen opbouwen. Het is een soort leefloon dat wordt toegekend aan senioren die over onvoldoende bestaansmiddelen beschikken. Ook hier zien we een (kleine) daling van het aantal senioren dat van een GIB of inkomensgarantie moet leven. Toch scoort Brugge met 54,2 personen op inwoners relatief hoog ten opzichte van de andere centrumsteden. 30 Bron: 31 Bron: 26

35 4.4. Schuldenproblematiek blijft stijgen Een problematiek die de laatste 10 jaar een sterke stijging kende, is de problematiek van de overmatige schuldenlast. Op gemeentelijk niveau bestaan hier geen statistieken van, wel op het niveau van het arrondissement Brugge: uit deze cijfers 32 blijkt dat 2,9% van de bevolking een betalingsachterstal heeft van minstens 2 maanden voor één of andere (geregistreerde) lening. Dit zou betekenen dat er in Brugge zelf ongeveer personen een achterstallige lening hebben. Daarnaast zijn er echter nog heel wat mensen die te kampen hebben met achterstallige betalingen van huishuur, energie en andere rekeningen. Zo worden in Brugge maandelijks een 100-tal dossiers voorgelegd aan de Lokale Adviescommissie wegens niet-betaling van de energiefactuur. Grafiek 14: totaal actieve gebruikers dienst schuldbemiddeling OCMW- Brugge op 31 december De cijfers van de Dienst Schuldbemiddeling spreken boekdelen. Waar op 31 december 2000 nog een 100-tal personen/gezinnen begeleid werden door deze dienst, steeg dit cijfer tot 553 op 31 december Er werd ook een Voortraject opgestart binnen de Dienst Schuldbemiddeling, omdat vastgesteld werd dat heel wat cliënten niet in aanmerking kwamen voor een schuldbemiddeling, omdat ze zelfs onvoldoende inkomen hadden om, naast de noodzakelijke inkopen, ook hun maandelijkse kosten (huur, energie, ) te betalen. 32 Bron: Nationale Bank ( 33 Gegevens dienst schuldbemiddeling OCMW Brugge 27

36 4.5. Geografische spreiding van personen die een risico op (kans)armoede lopen Om tot een eenvoudige en gemakkelijk te begrijpen identificatie van aandachtsbuurten te komen, werd in de atlas Kesteloot voor een aantal indicatoren een drempelwaarde bepaald, waarboven of waaronder de toestand als kansarmoede-risico wordt beschouwd. De drempelwaarden zijn zo gekozen dat ongeveer 15% van de gemeenten in West-Vlaanderen boven of onder de waarde scoren. Volgende drempelwaarden werden gehanteerd. - éénoudergezinnen met kinderen; - niet-europeanen; - werkzoekende éénoudergezinnen; - werkzoekenden jonger dan 25 jaar; - werkzoekenden die langer dan 1 jaar werkloos zijn; - leefloongerechtigden; - 2 jaar schoolse achterstand 3 SO; - gemiddeld inkomen per persoon; - geboorten in kansarme gezinnen. Kaart 4: kansarmoede-indicatoren 34 Wijken die op meer dan 4 items boven de drempelwaarde scoorden, werden ingekleurd. Op de kaart wordt een duidelijk beeld gegeven van de geografische spreiding van een aantal risico -wijken. We zien dat vrijwel de volledige binnenstad op meer dan 4 van de 9 risico-indicatoren scoort. In West-Brugge ligt deze score zelfs boven 6 op 9 risico-indicatoren. Ook in Sint-Pieters (Stubbekwartier, Molenwijk, Duivenslag, Zeveneke), Sint-Jozef, Assebroek (Ver-Assebroek), Sint-Michiels (Zwaenekerke, Boudewijnpark) en Zeebrugge (Stationswijk) zien we een hoge score in bepaalde statistische sectoren. 34 Gegevens steunpunt sociale planning Provincie West-Vlaanderen, jaar