Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar in Lingewaard ALLEMAAL KETENPARTNERS!

Transcriptie

1 Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar in Lingewaard ALLEMAAL KETENPARTNERS! 1

2 Voorwoord Een nieuwe visie op de doorgaande ontwikkelingslijn (DOL). Niet meer van 0-12, maar van 0-27! Een visie die aansluit bij de alle ontwikkelingen binnen het onderwijs, er op gericht zoveel mogelijk jongeren met een goede startkwalificatie 1 te laten beginnen aan het arbeidsproces. Deze nieuwe lijn sluit ook aan bij het idee van een leven lang leren. Van VVE (voor- en vroegschoolse educatie) in de peuter- en kleuterperiode via warme overdrachten van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs en de doorontwikkeling van het CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) wordt door velen bijgedragen aan de educatie en begeleiding van onze schoolkinderen op weg naar volwassenheid. Met de mogelijkheden, die iedere jongere heeft, is het van belang om in samenwerking met alle betrokkenen te streven naar de optimale ontwikkelingskansen, zodat een zo volwaardige participatie in onze maatschappij mogelijk is. Om als gemeente Lingewaard richting te geven aan de doorgaande ontwikkelingslijn, rekening houdend met alle bijbehorende documenten al dan niet vastgesteld door de gemeenteraad vind ik het belangrijk om consistent te zijn in onze opvattingen en voortdurend in gesprek te zijn met alle betrokkenen uit het werkveld. Daarom zijn de onderlinge gesprekken, geformaliseerd in het LEA (de Lokale Educatieve Agenda) van belang. De afgelopen jaren heeft Lingewaard samen met negen andere gemeenten hard gewerkt aan het terugdringen van het vroegtijdig schoolverlaten en het regionaal optimaliseren van de leerplicht. Ook is er afgesproken om het passend onderwijs, onderdeel van de vier decentralisaties, onder te brengen in de Gemeenschappelijke Regeling Onderwijszaken (GRO), samen met de leerplicht en het vroegtijdig schoolverlaten. Deze intergemeentelijke samenwerking is van belang, omdat ouders en kinderen zich niet gebonden voelen aan gemeentegrenzen, wanneer het gaat om voor hun kind de beste onderwijsinstelling te vinden. Voor de rijksoverheid is iedereen tot 27 jaar een jongere, die óf een opleiding volgt óf deelneemt aan het arbeidsproces. Na de eerste schakelmomenten volgt een belangrijke periode in het leven van jongeren tussen de 18 en 23. In deze periode is het belangrijk om te zorgen voor mogelijkheden binnen het arbeidsproces of voor het volgen van een vervolgopleiding. In het voorliggende document wordt duidelijk waarom het voor iedere betrokkene jongere, ouders en professionals belangrijk is te weten welke middelen worden ingezet voor de optimale ontwikkelingskansen, waar deze aan gerelateerd zijn en wie er voor welke stap verantwoordelijk is. In Lingewaard zijn in 2013 ruim jongeren tussen 0 en 27 jaar. Bijna één derde van onze inwoners! Naast de eigen verantwoordelijkheid van jongeren zelf en hun ouders/verzorgers, nemen alle professionals in het veld de eigen verantwoordelijkheden en werken we gezamenlijk aan een goede toekomst op het brede gebied van educatie en ontwikkeling van onze jongeren. Kees Telder Wethouder Onderwijs 1 Een startkwalificatie is een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2). 2

3 Samenvatting Als je daadwerkelijk een doorgaande lijn wilt realiseren, dan kun je niet anders dan verbanden leggen en verbindingen aangaan 2. Wat willen we bereiken? Onze bestaande Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-14 jaar uit 2009 richtte zich op het onderwijs en een beperkte leeftijdscategorie. Gelet op alle ontwikkelingen in het sociale domein vinden wij het nu tijd voor een nieuwe visie. Wij hebben deze in overleg met het veld als volgt geformuleerd: De gemeente Lingewaard en haar partners streven voor elk kind van 0-27 jaar naar het realiseren van optimale ontwikkelingskansen en volwaardig participeren in onze maatschappij binnen zijn/haar mogelijkheden. Uit onderzoek is gebleken dat als we zo vroeg mogelijk starten met duurzaam investeren in (jonge) kinderen, dit er uiteindelijk voor zorgt dat: ze met minder achterstand naar de basisschool gaan; een startkwalificatie halen in het onderwijs; op langere termijn minder afhankelijk zijn van sociale voorzieningen; minder in aanraking komen met justitie en; een hoger inkomen bereiken. Wij houden bij deze nieuwe visie rekening met de volgende uitgangspunten: - Kind Centraal - Gedeeld resultaat = er samen voor gaan! - Eigen kracht en verantwoordelijkheid - Vroegsignalering - Gemeente= vangnet - Bevorderen normalisering - Deskundigheid professionals - Educatief partnerschap ouders en voorziening - Pedagogische civil society - Samenwerking gemeente en voorzieningen - Vrije schoolkeuze ouders en autonomie scholen - Spanningsveld: dynamiek omgeving versus kaders Tevens hebben wij een aantal ambities geformuleerd: 2 Een doorgaande lijn 0-13 jaar: denken in ketens, KPC

4 Wat gaan we daarvoor doen? Met deze visie willen wij een kader vaststellen waarin alle aspecten van de doorlopende ontwikkelingslijn zijn benoemd. Daarnaast willen wij afspraken maken met alle betrokkenen over zowel het erkennen van schakelmomenten als de inzet en verantwoordelijkheid op deze momenten. Tot slot bieden de uitgangspunten en ambities ons houvast voor het verder uitwerken en laten groeien van de visie. Deze kadernotitie is een groeidocument. Dit biedt ons ruimte om deze jaarlijks via een uitvoeringsprogramma aan te passen aan actuele ontwikkelingen en inzichten die gaandeweg ontstaan. Het zal ieder jaar als vast onderdeel van het LEA-overleg worden geagendeerd, Wij streven ernaar de volgende resultaten te behalen: De gemeente (wat) en de LEA-partners (hoe) garanderen de doorgaande ontwikkelingslijn 0-27 jaar door op gelijkwaardige wijze de aansluiting met elkaar te vinden om kinderen zo optimale ontwikkelingskansen te bieden. De gemeente geeft duidelijkheid in wat zij wil met haar visie op de doorlopende ontwikkelingslijn door middel van de voorgestelde uitgangspunten en wat zij daarbij verwacht van de voorzieningen qua houding (samenwerking) en activiteiten (zowel gericht op het algemene als het specifieke vlak). De samenwerking op basis van de ketengedachte is een structurele werkwijze voor alle voorzieningen. Er moet een sluitend netwerk zijn, zeker als een schakelmoment een risico oplevert. De samenwerking is vooral van belang in de zorgstructuur. Iedere partner zet op basis van kennis en kunde de noodzakelijke ondersteuning en/of hulp zo vroeg mogelijk in. Gezamenlijk vastgestelde indicatoren om de visie te kunnen meten, bijstellen, verder vorm te geven en te evualeren. De indicatoren worden een vast onderdeel van het jaarlijkse uitvoeringsprogramma. Ruimte geven om collegiale toetsing te bieden en ontvangen in de vorm van intervisie, bijv. voor signaleren van risico s, mogelijkheden qua inzet en aanbod vanuit iedere partner en het leren omgaan met (nieuwe) ondersteunende methoden. Wat gaat dat kosten? Om de doorgaande ontwikkelingslijn van kinderen zo goed mogelijk te laten verlopen, wordt er door ons, maar zeker ook door onze partners, veel geïnvesteerd. Het is ondoenlijk om hiervoor een overzicht op te stellen, omdat de budgetten, bedoeld voor diverse leeftijdscategorieën, dwars door onze hele gemeentelijke begroting heen terug te vinden zijn en ook niet 1 op 1 voor dit doel worden bestemd. De budgetten worden ingezet voor 1) algemene voorzieningen, zoals peuterspeelzaalwerk, jeugdgezondheidszorg, jeugd- en jongerenwerk en leerplicht, en 2) individuele voorzieningen, waaronder voorschoolse educatie, opvoedingsondersteuning, neveninstromers en leerlingenvervoer. Voor de uitvoering van deze kadernotitie zijn geen aanvullende middelen nodig. We streven naar het behalen van de gewenste resultaten binnen de huidige beschikbare middelen. Als er echter om wat voor 4

5 reden dan ook bezuinigd gaat worden op de bestaande budgetten, moet men zich ervan bewust zijn dat het dan ook moeilijker wordt om de gestelde ambities te realiseren. 5

6 Inhoudsopgave Voorwoord wethouder Telder 2 Samenvatting 3 1. Inleiding 6 2. Voorstel 6 3. Kaders Welke landelijke en regionale kaders zijn van toepassing? Wat zijn de lokale kaders? 7 4. Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar Waarom een nieuwe visie? Doorgaande ontwikkelingslijn Wat verstaan we onder ontwikkelingslijn? Wat verstaan we onder doorgaand? Waarom belangrijk? Keuze leeftijdsgrens bij 27 jaar Welke schakelmomenten spelen een rol bij de doorgaande ontwikkelingslijn? Wat is een natuurlijk schakelmoment? Wat is een vast schakelmoment? Wat wordt de nieuwe visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar Uitgangspunten Ambities Nieuwe visie in de praktijk Welke doelgroepen onderscheiden we? Het jonge kind (0-4 jaar) Kinderen in het Primair Onderwijs (4-12 jaar) Kinderen in het Voortgezet Onderwijs (12-18 jaar) Jongeren in een vervolgopleiding of werkend (18-27 jaar) Lokaal aanbod voor de leeftijdscategorieën 17 6.Resultaten Beoogde resultaten Ketenpartners Regierol Financiën Overlegstructuren Lokale Educatieve Agenda Werkgroepen Wijziging opzet Werkgroep Doorgaande Ontwikkelingslijn? Doorzettingsmacht van de gemeente Tot slot Communicatie met het veld Jaarlijks uitvoeringsprogramma opstellen 25 Bijlagen 1 Toelichting Vier Decentralisaties 26 2 Cijfers doelgroep 28 3 Rol van ouders, voorzieningen en gemeente 31 4 Lokaal aanbod 34 5 LEA vier kolommenschema 39 6

7 1. Inleiding Voor u ligt een kadernotitie voor de Visie op de Doorgaande ontwikkelingslijn 0-27 jaar in de gemeente Lingewaard. Op 28 mei 2009 heeft de gemeenteraad een visie op de doorgaande ontwikkelingslijn 0-12 jaar vastgesteld, die zich voornamelijk richtte op het onderwijs in Lingewaard. Het is tijd voor een nieuwe visie, die rekening houdt met de actuele landelijke en lokale ontwikkelingen en waarin ook nadrukkelijk de koppeling wordt gelegd tussen onderwijs, jeugdbeleid en jeugdhulpverlening. Deze kadernotitie is geschreven voor de gemeenteraad en de samenwerkingspartners. Het doel van deze kadernotitie, is om op hoofdlijnen te komen tot een nieuw visiedocument voor de doorgaande ontwikkelingslijn van kinderen van 0-27 jaar uit Lingewaard in relatie tot alle relevante beleidsvelden. In diverse beleidsnotities en raadsbesluiten is de visie van de gemeente al verwoord. In deze notitie wordt dan ook, waar nodig, naar de betreffende stukken verwezen. Een ononderbroken ontwikkeling, zonder drempels en onnodige hobbels, dat staat ons voor ogen als we spreken over de doorgaande lijn. Opgroeien gaat meestal goed, maar in sommige gevallen ook niet. Veelal blijkt een schakelmoment de aanleiding te zijn van een onderbroken ontwikkelingslijn. Daarom vinden wij het belangrijk dat er (meer) samenhang komt in het gemeentelijk beleid gericht op kinderen/jongeren van 0-27 jaar. De doelgroepen waarop wij ons in deze notitie richten zijn: 1. De kinderen/jongeren en hun ouders. 2. Alle professionals, die werken met kinderen/jongeren en ouders (de primaire doelgroep). 3. De gemeente zelf, die deels werkt als regisseur binnen dit geheel, deels faciliterend en deels ook verantwoordelijk is. Het college van B&W is verantwoordelijk voor de uitvoering van de visie, uiteraard binnen de kaders die de raad stelt. Hiervoor stelt B&W jaarlijks een uitvoeringsprogramma vast, voor het eerst in Groeidocument We zien deze visie als een groeidocument. Een document waarin we vanuit een algemene visie op de doorlopende ontwikkelingslijn voor de 0-27 jarigen in onze gemeente komen tot een visie op de inhoud en een visie op de wenselijke structuur. Een groeidocument maakt het mogelijk om inzichten te verwerken die tijdens het proces ontstaan. Leeswijzer In deze kadernotitie is het beleid op hoofdlijnen beschreven. Na het voorstel lichten wij in hoofdstuk 3 toe met welke kaders wij te maken hebben. In hoofdstuk 4 beschrijven we uitgebreid waarom wij een nieuwe visie op de doorgaande ontwikkelingslijn willen en hoe die visie dan luidt. Ook geven we een overzicht van de uitgangspunten en ambities bij deze visie. De uitwerking in de praktijk voor zowel de gemeente als het veld wordt beschreven in hoofdstuk 5. De resultaten die we vervolgens willen halen, worden toegelicht in hoofdstuk 6. De partijen met wie we veelvuldig overleggen staan op een rij in hoofdstuk 7 en in hoofdstuk 8 geven we aan hoe we hebben gecommuniceerd met het veld en wat ons na vaststelling van deze notitie te doen staat. 2. Voorstel Wij stellen de gemeenteraad voor om: 1. In te stemmen met de kadernotitie Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar en; 7

8 2. Deze visie vervolgens te gebruiken als vertrekpunt voor de eraan gerelateerde nog te ontwikkelen beleidsterreinen. 8

9 3. Kaders Bij het opstellen van een nieuwe visie houden wij rekening met diverse kaders, zowel landelijk, regionaal als lokaal. Dit zijn zowel wettelijke als beleidsmatige kaders. In dit hoofdstuk beschrijven wij deze kaders. 3.1 Welke landelijke en regionale kaders zijn van toepassing? Op de onderwerpen uit deze visie is verschillende wet- en regelgeving van toepassing, waaronder de Wet op het Primair Onderwijs (WPO), Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO), de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, Wet op de leerplicht en de Wet op de Kwalificatieplicht. Daarnaast hebben wij te maken met de actuele ontwikkelingen vanuit de vier Decentralisaties: Begeleiding en dagbesteding vanuit AWBZ, Participatiewet, Zorg voor de Jeugd en Passend Onderwijs. Voor drie decentralisaties (AWBZ, Participatiewet en Zorg voor de jeugd) is gekozen om een regionale visie op te stellen. De regio Arnhem bestaat voor deze decentralisaties uit elf gemeenten, gelegen om de centrumgemeente Arnhem. Deze visies worden ook in de afzonderlijke gemeenten vastgesteld. Voor Passend Onderwijs is een andere kleinere, regio van toepassing, waar de samenwerking minder intensief is. Daarnaast bezoekt de Inspectie van het Onderwijs scholen om te toetsen of conform de landelijke kaders wordt gewerkt (eerstelijnstoezicht). Tevens hebben wij te maken met het tweedelijnstoezicht van de Inspectie van het Onderwijs op peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en VVE. In bijlage 1 worden de kaders summier toegelicht. 3.2 Wat zijn de lokale kaders? Sociale visie Op lokaal niveau werken wij uiteraard binnen de landelijke en regionaal vastgestelde kaders. Daarnaast heeft de gemeenteraad de afgelopen jaren diverse beleidsdocumenten vastgesteld. Eén belangrijk document lichten we er uit. Op 31 mei 2012 heeft de raad de Sociale Visie Lingewaard 2022 vastgesteld. Dit document beschrijft de Lingewaardse ambities op sociaal gebied voor de lange termijn. Het document wordt aangemerkt als een kapstok voor diverse beleidsdocumenten, die aan het eind van deze paragraaf worden opgesomd. Voor het deelterrein Opgroeien, waarvan de doorgaande ontwikkelingslijn deel uitmaakt, is de volgende bestemming geformuleerd: De jeugd kan zo probleemloos mogelijk opgroeien; De jeugd maakt gebruik van de mogelijkheden die de samenleving biedt om hun eigen kracht te ontwikkelen en te versterken; Wij maken jeugd en jonger vroeg bewust van het feit dat ze deel uit maken van de samenleving en daarin medeverantwoordelijkheid dragen. Ouders en gezinnen zijn goed toegerust op hun verantwoordelijke opvoedingstaak. De kansen zijn groter bij vroege signalering wanneer er iets mis dreigt te gaan, om daarmee grotere problemen te voorkomen. Er is hulp ter ondersteuning van jeugd en hun opvoeders. Bovenstaande visiepunten zijn op deze notitie ook van toepassing. Beleidsdocumenten In de achterliggende stukken bij deze kadernotitie treft u de volgende beleidsdocumenten aan: Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-14 jaar, mei 2009; Startnotitie Het Integrale Jeugdbeleid in Lingewaard najaar 2009; 9

10 Notitie Centrum Jeugd & Gezin (CJG), 2011 (incl. samenwerkingsconvenant); Lingewaardse Overdracht- en Verwijsprocedure 2010 (incl. samenwerkingsconvenant); Beleidsplan WMO , 2011; Kadernotitie Peuterspeelzaalwerk, bouwsteen voor de toekomst, , december 2012; Kadernotitie Voor- en vroegschoolse Educatie, een stap vooruit , december 2012; Visie Regio Arnhem, Zorg voor de Jeugd, mei 2012; Sociale Visie 2022 gemeente Lingewaard, mei 2012 en; Notitie regionalisering leerplicht; de mogelijk- en onmogelijkheden, september Van algemene voorziening naar individueel maatwerk Alle genoemde beleidsdocumenten bevinden zich op de lijn van algemene voorziening naar een voorziening specifiek voor bepaalde doelgroepen. Op diverse terreinen hebben wij inmiddels een visie opgesteld, waarin is aangegeven wat algemeen kan en wat individueel moet. Uitgangspunt hierbij zijn voor ons de stappen binnen de kanteling van de WMO, welke zijn opgenomen in het WMO-beleidsplan van Lingewaard. In deze kadernotitie geven wij op specifieke onderdelen een richting aan: zetten we in op de algemene voorzieningen of is er individueel maatwerk nodig en op welke manier dat dan invloed heeft op de doorgaande ontwikkelingslijn van kinderen. Voor ons heeft de aansluiting tussen onderwijs en jeugd een meerwaarde, omdat er binnenkort voor kinderen die ondersteuning/hulp nodig hebben een verplichtend plan moet worden opgesteld. Hierbij staat voorop: Eén kind, Eén plan! Uitgangspunt is eigen kracht, eigen verantwoordelijkheid en lokale regie. Dit heeft vervolgens weer consequenties voor de inrichting van het proces en de doelgroepen waar we ons op richten (qua leeftijd en soort voorziening). Alle betrokken voorzieningen investeren in de optimale ontwikkelingskansen van de kinderen in onze gemeente. De behoefte van het kind is hierbij de leidraad voor alle betrokken voorzieningen en ontwikkelingen. Voor een compleet beeld treft u in bijlage 2 wat cijfers aan, die betrekking hebben op de doelgroep van deze visie. In hoofdstuk 4 leggen wij uit waarom wij graag een nieuwe visie willen vaststellen en wat deze dan inhoudt. 10

11 4. Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar 4.1 Waarom een nieuwe visie? De huidige actuele ontwikkelingen (zie hoofdstuk 3 en bijlage 1, kaders) vragen om visie van de gemeente. De oude Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-12 jaar uit 2009 vinden wij nu te beperkt, omdat deze zich slechts richtte op het onderdeel onderwijs en de leeftijdscategorie tot 14 jaar. Dat is in 2013 een onderdeel van een bredere doelgroep. Het is daarom tijd voor een nieuwe visie! De veranderingen in het sociale domein leggen immers dwarsverbanden tussen de afzonderlijke beleidsterreinen, bijvoorbeeld onderwijs & zorg. 4.2 Doorgaande ontwikkelingslijn In deze paragraaf leggen wij uit wat we verstaan onder een doorgaande ontwikkelingslijn Wat verstaan we onder ontwikkelingslijn? De ontwikkeling van kinderen speelt zich af op verschillende domeinen (sociaal-emotioneel, spel, spraak, taal, motorisch en cognitief) en op verschillende niveaus. De meeste kinderen werken actief aan hun eigen ontwikkeling; ze willen de wereld om hen heen leren ontdekken en kennen. Dit doen ze ieder op een eigen manier en vormen zo hun individuele ontwikkelingslijn. Een ontwikkelingslijn is daardoor van het kind zelf. Het gaat dan om de ontwikkeling van: Sociale competenties Morele competenties Persoonlijke competenties: (1) Emotionele competenties (2) Motorische en zintuiglijke competenties (3) Cognitieve competenties (4) Communicatieve competenties (5) Creatieve en beeldende competenties Om de ontwikkeling van het kind op de diverse domeinen te verrijken en te stimuleren om daarmee een optimale ontwikkelingslijn van het kind te waarborgen - moeten volwassenen bewust en gericht interacteren met het kind in een rijke leeromgeving Wat wordt verstaan onder doorgaand? Bij doorgaande lijnen gaat het om een ononderbroken ontwikkelingsgang van kinderen tussen de verschillende voorzieningen. In Lingewaard werken we onder andere aan het soepeler laten verlopen van de overgang van de ene ontwikkelingsfase naar de andere, dit noemen we een doorgaande ontwikkelingslijn. Per leeftijdsfase maken kinderen verschillende ontwikkelingen door. Wij willen kinderen in een bepaalde leeftijdsfase goed voorbereiden op de ontwikkeling in de volgende leeftijdsfase. In iedere leeftijdsfase zijn verschillende voorzieningen (schakels) werkzaam. Achterstand of uitval van kinderen ontstaat vooral bij de overgang van de ene schakel naar de volgende schakel, Er zijn heel veel manieren om een doorgaande lijn te realiseren. Hoe je dat doet, is afhankelijk van de visie en aanpak van de voorzieningen, de omgeving waarin de voorziening staat, en allerlei andere factoren. Er is daarom geen blauwdruk voor de doorgaande lijn, ook niet in Lingewaard. Borging van de doorgaande lijn komt voornamelijk tot uiting door: De doorgaande lijn in het beleid: samenwerking en afstemming tussen voorzieningen; De inhoudelijke doorgaande leerlijn: doorlopende programma s, leerlijnen voor taal, rekenen en sociale ontwikkeling; Samenwerking met betrekking tot educatieve methodieken; 11

12 Het inzetten van competente beroepskrachten; De overdracht van gegevens tussen voorzieningen, eventueel m.b.v. een kind- of leerlingvolgsysteem Waarom belangrijk? Uit onderzoek 3 is gebleken dat duurzaam investeren in jonge kinderen ervoor zorgt dat: ze met minder achterstand naar de basisschool gaan; een startkwalificatie halen in het onderwijs; op langere termijn minder afhankelijk zijn van sociale voorzieningen; minder in aanraking komen met justitie en; een hoger inkomen bereiken. Investeren in het jonge kind verdient zich dus op de langere termijn dubbel en dwars terug. Optimale ontwikkelingskansen kunnen door alle betrokken voorzieningen in Lingewaard en omgeving worden gecreëerd. Dat kan door gezamenlijk een doorgaande lijn te realiseren in de opvoeding, ontwikkeling en educatie in het gezin, op voorschoolse voorziening of onderwijs en in de vrije tijd We gaan hierbij uit van de talenten van burgers, waaronder ook kinderen. Iedereen heeft talenten en burgers die zich vanuit hun individuele kwaliteit mogen ontwikkelen zijn sterker, meer weerbaar en beter opgewassen tegen de eisen die de maatschappij aan hen stelt. Preventie is dus van groot belang. Dit willen we bewerkstelligen door zo effectief mogelijk gebruik te maken van de deskundigheid en professionaliteit bij de verschillende voorzieningen in Lingewaard. Zo krijgt iedereen mogelijkheden aangeboden om zijn talenten te versterken en zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen keuze leeftijdsgrens bij 27 jaar Wij vinden dat een leven lang leren voor iedereen geldt. In de nieuwe visie trekken wij de grens voor de doorgaande ontwikkelingslijn naar 27 jaar. Dit heeft voor ons als doel aan te sluiten bij de gemeentelijke verantwoordelijkheid m.b.t. arbeid, onderwijs en bijstand. Wij onderschrijven hiermee het Rijkstandpunt dat jongeren in principe niet in de bijstand horen, maar op school om een vak te leren. Iemand die jonger is dan 27 jaar, is voor de Bijstandswet een jongere. Als het onderwijs geen mogelijkheid voor deze jongeren biedt, moeten zij bereid zijn om iedere baan te accepteren. Voor de beoordeling of jongeren van 18 tot 27 jaar recht hebben op algemene bijstand, wordt gekeken naar de mogelijkheid van het volgen van onderwijs dat door het Rijk wordt betaald (met mogelijk recht op studiefinanciering) en competenties, houding en gedrag van de betreffende jongere. 4.3 Welke schakelmomenten spelen een rol bij de doorgaande ontwikkelingslijn? De schakelmomenten (overgangsmomenten) zijn erg belangrijk voor een doorgaande ononderbroken ontwikkelingslijn voor een kind. Wij onderscheiden twee soorten schakelmomenten, namelijk natuurlijke schakelmomenten en vaste schakelmomenten met daaraan gerelateerde verantwoordelijkheden. De kern van deze notitie is dat wij op basis van de natuurlijke en vaste schakelmomenten de verantwoordelijkheden daar willen neerleggen, zoals ook de Wet maatschappelijke ondersteuning het bedoeld heeft Wat is een natuurlijk schakelmoment? Onder een natuurlijk schakelmoment verstaan wij veel ontwikkelingen die kinderen voor het eerst doormaken, zoals lopen, fietsen, zindelijkheid, alleen van huis gaan, sporten, nuttigen van alcohol en drugs, seks. Voor ieder kind verloopt dit schakelmoment anders en op een ander moment. Ouders hebben hierbij de primaire verantwoordelijkheid om in te spelen op deze ontwikkelingen. Hierbij is er sprake van de meest natuurlijke vorm van maatwerk bij de ontwikkeling van een kind. 3 Nobelprijswinnaar James Heckman heeft op basis van langdurig onderzoek in Amerika positieve effecten vastgesteld van investeringen in jonge kinderen. Dit zijn: o.a. betere schoolprestaties, minder misdaad, meer kans op werk, minder uitkeringsafhankelijkheid. Deze positieve effecten zetten zich door in de volgende generatie. Elke geïnvesteerde dollar levert 4 tot 9 dollar rendement op. Ook studies van denktanks als Brookings en RAND en het blad The Economist laten rendementen per geïnvesteerde dollar zien van $2 tot $8. 12

13 4.3.2 Wat is een vast schakelmoment? De vaste schakelmomenten vinden plaats binnen en tussen diverse voorzieningen in onze gemeente. Voorbeelden van vaste schakelmomenten zijn: de overgang van thuis naar een voorschoolse voorziening, van voorschoolse voorziening naar basisonderwijs, van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs en het doorstromen naar een vervolgopleiding of de arbeidsmarkt. Voor bijna alle kinderen vinden deze overgangen op dezelfde leeftijd plaats. Landelijke en lokale ontwikkelingen zorgen er mogelijk voor dat in de toekomst de vaste schakelmomenten op andere leeftijden gaan plaatsvinden, bijvoorbeeld door het realiseren van integrale kindcentra, waarover verderop meer, of teenscholen voor kinderen van jaar. Professionals binnen de verschillende voorzieningen moeten inspelen op de ontwikkelingsbehoeften van kinderen en daar naar handelen. Zij bieden hierbij professioneel maatwerk. Wij vinden ook dat deze professionals zicht moeten hebben op de startsituatie van kinderen, als zij bij hun voorziening binnenkomen. Informatie-uitwisseling en terugkoppeling tussen de verschillende voorzieningen vinden wij dan ook niet meer vanzelfsprekend. De schakelmomenten (zowel natuurlijke als vaste) zijn bekend en mogen in principe geen aanleiding vormen voor een onderbreking in de ontwikkeling van een kind. Op basis van dit standpunt gaan we voor de doorgaande ontwikkelingslijn uit van de volgende stellingen: Hoe steviger de basis/fundament voor een kind (in thuissituatie en/of in voorzieningen, maar ook qua ontwikkeling), des te minder curatieve inzet. Hoe eerder en preventiever de interventies, hoe minder toeleiding naar bijvoorbeeld 2 e lijnsvoorzieningen, zoals Jeugdzorg. Deze uitgangspunten komen overeen met de doelen van jeugdhulpverlening: zo vroeg mogelijk, zo dicht mogelijk bij huis en zo kortdurend als mogelijk! 4.4 Wat wordt de nieuwe Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar? Op basis van de overwegingen in dit hoofdstuk hebben wij ervoor gekozen om onze visie op de doorgaande ontwikkelingslijn als volgt te omschrijven: De gemeente Lingewaard en haar partners streven voor elk kind van 0-27 jaar naar het realiseren van optimale ontwikkelingskansen en volwaardig participeren in onze maatschappij binnen zijn/haar mogelijkheden. Om deze ambitie te realiseren willen wij ook de juiste randvoorwaarden creëren. Een belangrijk kader hiervoor vormt deze visie. Het biedt ons een kader voor het verder ontwikkelen van beleid, het stevig oppakken van de regierol hierop, het adviseren, stimuleren en voor zover mogelijk en nodig faciliteren van onze partners bij het realiseren van deze visie Uitgangspunten Wij hebben bij het realiseren van onze visie een aantal uitgangspunten geformuleerd. Deze uitgangspunten sluiten aan op het collegeprogramma (30 oktober 2012, versie 1.1): De kracht van een middelgrote gemeente: wij kennen onze klanten, waardoor wij maatwerk kunnen leveren; Mensen met een beperking kunnen blijven rekenen op ondersteuning in hun zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie; Meer en meer is het uitgangspunt de stelling: op eigen kracht waar mogelijk, ondersteuning indien nodig Verder zijn onze uitgangspunten ook deels gebaseerd op de verschillende rollen die iedereen heeft: de rol van ouders, voorzieningen en de gemeente. Wij vinden het belangrijk dat voorzieningen ouders betrekken en daarmee de randvoorwaarden voor het optimaal ontwikkelen van kinderen versterken. Goed partnerschap tussen ouders en voorzieningen is daarbij van belang. In bijlage 3 zijn de rollen van ouders, voorzieningen en de gemeente uitgebreid beschreven. 13

14 Uitgangspunten Kind centraal: altijd staat de vraag en behoefte van het kind en het gezin centraal. De geboden ondersteuning en/of hulp is daarmee altijd afgestemd op/met het kind en het gezin. Eigen kracht en verantwoordelijkheid van ouders: opvoeden is en blijft in eerste instantie een taak van ouders zelf. Gemeente = vangnet: voor ouders die het echt niet alleen redden Bevorderen Normalisering: onnodig problematiseren en etiketteren worden tegengegaan. Vroegsignalering: achterstanden van kinderen in de levensloop zo vroeg mogelijk signaleren en aantoonbaar tegengaan of tenminste verminderen. Vrije schoolkeuze ouders en autonomie scholen: vrije schoolkeuze van ouders en kind en de eigen identiteit en autonomie van scholen staan niet ter discussie. Deskundigheid professionals: uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid en deskundigheid van de professionals in onze gemeente (generalist versus specialist) en hun kennis over de regionale en lokale sociale kaart voor inzet/gebruik externe expertise. Educatief partnerschap tussen ouders en voorzieningen: samen zorgen voor een veilige sfeer en stimulerende leeromgeving voor het kind. Pedagogische civil society: gemeenschappelijke activiteiten van burgers rondom het grootbrengen van kinderen. Samenwerking gemeente en voorzieningen: om een doorgaande ontwikkelingslijn te realiseren zijn gemeente en voorzieningen (ook onderling) van elkaar afhankelijk en moeten dus samenwerken. Spanningsveld in wijze van samenwerking: spanningsveld tussen dynamiek (omgeving verandert) en vaststaande kaders (wijziging regelgeving) Gedeeld resultaat: er samen voor gaan! Ambities Daarnaast hebben wij ook een aantal ambities geformuleerd: Ambities Samenwerking voorzieningen: bevorderen optimale samenwerking, afstemming en (warme) overdracht tussen verschillende disciplines, zoals onderwijs, zorg, jeugd, gezondheidszorg en sport. Voldoende VVE-aanbod: zorgen voor voldoende aanbod van voor en vroegschoolse educatie voor doelgroepkinderen op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Deze zijn financieel toegankelijk (evt. naar draagkracht) voor ouders. Versterking ontwikkeling brede scholen en Integrale Kindcentra: versterken ontwikkelingen rondom brede scholen en integrale kindcentra op basis van de natuurlijke en vaste schakelmomenten. Versterking ouderbetrokkenheid: ouders moeten zich actief met ontwikkeling en opvoeding van hun kind bezig houden en daarbij worden betrokken door voorzieningen. Sluitend aanbod van voorzieningen: voorzieningen zijn afgestemd op wensen en behoeften van kinderen en ouders met een keten in de activiteiten, zowel wat betreft leeftijd van kinderen als intensiteit van de ondersteuning. Goed functionerende pedagogische civil society: bereidheid om in eigen sociale netwerken en in publieke domein (professionals) de verantwoordelijkheid rond het opgroeien en opvoeden van kinderen te delen. 14

15 Sterke eerstelijns jeugd- en gezinszorg: weten wat er speelt, vraagbaak, benutten eigen kracht gezin en direct aan de slag. Bevorderen halen startkwalificatie: aanbod aanpassen zodat wordt bevorderd dat zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie halen. Tegengaan van schooluitval: voorkomen ontsporingen in schoolloopbaan door actieve inzet op vroegtijdige signalering, preventie en lik-op-stukbeleid. Voldoende aanbod voorzieningen bij uitval in VO/MBO: stimuleren dat er lokaal en regionaal voldoende opvangvoorzieningen zijn, wanneer jongeren dreigen uit te vallen in het Voortgezet Onderwijs, en actieve begeleiding naar iedere vorm van beroepsonderwijs. Volwaardige participatie in maatschappij: Voorbereiden en begeleiden naar volwaardig participeren binnen eigen mogelijkheden. Lage instroom WWB: bevorderen dat zoveel mogelijk jongeren weer naar school gaan of een baan vinden, zodat ze geen beroep op de WWB hoeven te doen. Bereiken gezamenlijk resultaat: uitwerken samenwerking op alle niveaus en zichtbaar gestalte geven. Wat de nieuwe visie, uitgangspunten en geformuleerde ambities betekenen voor ons en onze partners in de praktijk van alledag, wordt in het volgende hoofdstuk, hoofdstuk 5, verder uitgewerkt. 15

16 5. De nieuwe visie in de praktijk Wat betekent onze visie nu in de praktijk voor de genoemde doelgroepen kind/ouders, professionals en de gemeente zelf, maar ook voor de lokale voorzieningen die een aanbod hebben voor onze doelgroepen? In dit hoofdstuk lichten wij deze consequenties verder toe. We onderscheiden hierbij vier leeftijdscategorieën die elk hun eigen specifieke kenmerken hebben en ook specifieke leeftijds- en fasegeboden vragen oproepen. Het onderscheid in leeftijdscategorieën is overigens geen strikte grens. Er zal voor sommige kinderen een overlap in zitten. Leeftijd is niet altijd een grens. Onze gemeentelijke rol, die in hoofdstuk al is toegelicht, is hierbij er op te sturen dat de professionals antwoorden hebben op deze vragen, maar ook dat ouders ergens terecht kunnen met deze vragen. We gaan hierbij uit van de WMO-speerpunten: 1) informatie en advies 2) risico s signaleren 3) toeleiding naar hulp en zorg. Hieronder geven wij eerst een korte beschrijving van de situatie, waarin kinderen normaliter opgroeien. Vervolgens geven wij een toelichting op de diverse doelgroepen die wij in deze visie onderscheiden. De thuissituatie van ouders en kind(eren) De meeste kinderen groeien op in een traditioneel gezin met een vader en moeder. Door een toename van het aantal echtscheidingen en nieuwe relaties groeit ook een aantal kinderen op in een-ouder-gezinnen of samengestelde gezinnen. Ongeveer 15 procent van de gezinnen in Nederland loopt een verhoogde kans op problemen bij de opvoeding. Of deze problemen zich daadwerkelijk voordoen, is niet te voorspellen. Professionele hulpverlening is hierbij niet altijd nodig. Sommige gezinnen lossen op eigen wijze hun problemen op, al dan niet met steun van familie, vrienden, andere ouders of buren. Door uiteenlopende oorzaken wordt bij verschillende ouders opvoedingsonzekerheid of verlegenheid gezien. Dit kan op verschillende manieren worden verklaard: De maatschappij is individualistischer geworden: ouders ondervinden minder steun van hun familie/netwerk en de opvoedings-/ondersteuningsfunctie binnen de buurt/wijk. De opvoedingswereld is complexer en veeleisender geworden (status, media). De verwachtingen over kinderen zijn hoger. De opvoedingsverwachtingen van ouders kunnen een belangrijk onderwerp van gesprek zijn met voorzieningen, dit geldt ook voor onzekerheden alsook voor goed geïnformeerde ouders met hoge verwachtingen Welke doelgroepen onderscheiden we? We onderscheiden vier verschillende doelgroepen in Lingewaard Deze worden in deze paragraaf toegelicht. Het gaat om de 0-4 jarigen / de 4-12 jarigen / de jarigen en de jarigen Het jonge kind (0-4 jaar) Vanaf het moment dat een moeder zwanger is, komen de meeste kinderen in beeld bij een verloskundige. Na de geboorte komt na een paar dagen een verpleegkundige van het consultatiebureau op bezoek om het kindje te 16

17 onderzoeken, maar ook om een beeld te krijgen van de gezinssituatie waarin het kind de eerste tijd zal opgroeien. Tot een kindje 1 jaar is, bezoekt het ongeveer tien keer het consultatiebureau. Vanaf ongeveer 8 weken tot het vierde jaar kan een kindje terecht op een kinderdagverblijf. Daarnaast kunnen kinderen in Lingewaard vanaf 2 jaar een peuterspeelzaal bezoeken. Een deel van de kinderen bezoekt geen kinderdagverblijf of peuterspeelzaal (= voorschoolse voorzieningen), maar blijft tot het vierde jaar thuis bij de ouders, oppas of gastouders. Voor kinderen die extra zorg nodig hebben, zijn er daarnaast allerlei specifieke voorzieningen, zoals Bureau Jeugdzorg, MEE of de Driestroom of specifieke voorzieningen, zoals voorschoolse educatie. De gemeente Lingewaard wil elk jong kind binnen de gemeente de mogelijkheden bieden om zich optimaal te kunnen ontwikkelen, waarbij eventuele ondersteuning zo vroeg mogelijk in de levensloop wordt geboden. Wij streven er naar dat alle voorzieningen voor deze leeftijdscategorie zich committeren aan deze ambitie en de daaruit vloeiende maatregelen. Daarbij zien wij VVE niet als een project of een individueel aanbod, maar als een structurele integrale aanpak die hoort bij de kerntaken van de betrokken voorzieningen. Op dit moment is er sprake van lichte samenwerking tussen peuterspeelzalen en kinderopvang 4 in onze gemeente. In dit model zetten wij vooralsnog in op het uitwisselen van kennis en expertise tussen kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Met deze vorm van samenwerking wordt bevorderd dat de voorzieningen profiteren van elkaars kracht en ervaring. De gemeenteraad heeft ervoor gekozen om tot 2018 het peuterspeelzaalwerk als zelfstandige voorziening te behouden. Een gevolg van dit besluit is onder andere dat de gemeentelijke financiering van peuterspeelzaalwerk strikt gescheiden moet blijven van de andere activiteiten van SVPO de Linge, namelijk het bieden van onderwijs en als nieuwe activiteit ook kinderopvang. De verwachting is echter dat binnen een aantal jaren ook het Rijk een beleidswijziging op dit terrein zal gaan doorvoeren en er straks wellicht nog maar één voorziening voor 0-4 jaar of zelfs 0-12 jaar zal zijn. In het regeerakkoord 2012 is opgenomen dat onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse educatie op elkaar afgestemd moeten zijn. Financieringsstromen worden op elkaar afgestemd. Om de afstemming te optimaliseren wordt, zo staat in het regeerakkoord 2012, de financiering van het peuterspeelzaalwerk onder de Wet Kinderopvang gebracht. De bestaande minimumeisen aan VVE worden onderdeel van de afspraken. Door extra investeringen in voor- en vroegschoolse educatie wil de regering de kwaliteit en de taalvaardigheid van het personeel verbeteren. Hoe dit in de praktijk zal gaan uitwerken, is nu nog niet bekend. De diverse voorzieningen op dit terrein hebben dringend behoefte aan een gemeentelijke visie op dit punt. Er is al een startnotitie Brede Scholen, maar die lijkt inmiddels al weer achterhaald te zijn, zeker gelet op de ontwikkelingen rondom Integrale Kindcentra. Het voert te ver om onze visie op dit punt uit te werken in deze notitie. Voorstel is dan ook om in 2014 de visie op de voorschoolse voorzieningen en integrale kindcentra uit 4 Vereniging van Nederlandse Gemeenten (2010). Handreiking Harmonisatie Voorschoolse voorzieningen voor gemeenten, een handreiking bij de uitwerking van de wet OKE. Den Haag:VNG 17

18 te werken, mede in relatie tot de actuele landelijke ontwikkelingen op dit punt en deze aan de gemeenteraad voor te leggen Kinderen in het Primair Onderwijs (4-12 jaar) Een deel van de beschrijving in paragraaf is ook op deze leeftijdscategorie van toepassing. Ook tussen het vierde en twaalfde levensjaar krijgen ouders en kinderen te maken met verschillende voorzieningen. De belangrijkste is echter de basisschool. Wanneer een kind vier jaar wordt, maakt het normaal gesproken de stap naar de basisschool. Vanaf 5 jaar zijn kinderen leerplichtig, maar de meeste ouders kiezen ervoor om hun kind met 4 jaar naar school te laten gaan; dat wordt ook eigenlijk altijd aangeraden. Voor zowel ouders als kind is dit vaak een grote stap. Er komen veel nieuwe dingen en indrukken op een kind af. Het kind krijgt ook te maken met een sterk gestructureerde dagindeling, regels en hoge verwachtingen. Ieder kind gaat hier anders mee om. Daarnaast maakt het kind een ontwikkeling door in de vrijetijdsbesteding. Zij worden hierin naar mate de jaren vorderen steeds zelfstandiger in bijvoorbeeld het alleen naar de sportvereniging gaan Kinderen in het Voortgezet Onderwijs (12-18 jaar) Na de basisschool volgt normaal gesproken weer een nieuwe grote stap! Kinderen gaan dan naar de middelbare school. Daar gaat het er heel anders aan toe dan op de basisschool. Kinderen krijgen meerdere docenten in plaats van één juf of meester, krijgen een mentor toegewezen en elke les wordt in een ander lokaal gegeven. Meestal gaan de kinderen op de fiets naar school, omdat de school niet naast de deur is. Deze jongeren waaieren uit over verschillende typen onderwijs en zoeken hun eigen weg, vaak over de gemeentegrenzen heen. Hun leefwereld speelt zich af op verschillende locaties en die liggen niet altijd in de bekende vertrouwde buurt, wijk of gemeente. Als gevolg van de leerplicht en kwalificatieplicht zijn nagenoeg alle jongeren tot 18 jaar wel in beeld bij de gemeente en zij kunnen meestal via het onderwijs wel bereikt worden. De invloed van thuis neemt voor deze leeftijdscategorie steeds verder af. De opvoedings- en opgroeiondersteuning krijgen een ander karakter. Deze jongeren willen zelf mee beslissen over vorm, frequentie en inhoud van eventuele ondersteuning. Ook de rol van de ouders verandert, aangezien jongeren steeds meer inspraak willen en verantwoordelijkheid nemen over verschillende aspecten van hun eigen leven (schoolkeuze, vriendenkring, vrije tijdsbesteding, uitgaanstijdstippen). Het geleidelijk aan loslaten van kinderen door ouders speelt een belangrijke rol en wordt niet altijd als vanzelfsprekend ervaren. Toch is ook voor deze jongeren ouderbetrokkenheid van wezenlijk belang. Ouders en jongeren hebben eigen vragen op het gebied van opvoedings- en opgroeiondersteuning. Voor jongeren hebben deze vragen betrekking op bijvoorbeeld zakgeld, uitgaan, school en stage, maar ook pesten, alcohol, drugs, schulden en seksualiteit. Jongeren gaan op zoek naar hun mogelijkheden en ontwikkelen zich in snel tempo binnen een steeds veranderende maatschappij, waarin voortdurend keuzes gemaakt kunnen en moeten worden. Jongeren zoeken hun grenzen op en sommigen vertonen hierbij risicovol gedrag in de vorm van roken, hoog alcoholgebruik en drugsgebruik Jongeren in een vervolgopleiding of werkend (18-27 jaar) Wat wordt vermeld bij de leeftijdscategorie jaar geldt voor een groot deel ook voor deze leeftijdscategorie. De 18 e verjaardag van een kind is een grote mijlpaal. Meerderjarig zijn, stemmen, autorijden. Een kind is dan officieel volwassen en wordt zelf voor veel zaken verantwoordelijk, waaronder ook een eigen zorgverzekering. Door een vervolgstudie, met meestal recht op studiefinanciering, te kiezen in 18

19 een stad, verhuizen veel jongeren uit onze gemeente. Een deel blijft nog thuis wonen, binnen onze gemeentegrenzen en gaat soms al direct aan het werk. In beide gevallen is het ook belangrijk aandacht te besteden aan de financiële situatie, waarin de jongere terecht komt vanaf zijn 18 e jaar, om uiteindelijk financiële problemen te voorkomen. Het grootse deel van deze doelgroep blijft buiten het zicht van de gemeente. Slechts degenen met wie het niet zo goed gaat, komen bij ons in beeld. Dit kan zijn omdat ze voortijdig schoolverlater zijn, een uitkering komen aanvragen of andere problemen hebben. Als een jongere jonger is dan 27 jaar en een bestandsuitkering wil aanvragen bij het UWV, komt hij of zij niet direct in aanmerking. Hij of zij moet in principe naar school of aan het werk. Men krijgt vier weken de tijd om actief op zoek te gaan naar werk en te bekijken of er nog onderwijs gevolgd kan worden of een oude opleiding alsnog afgemaakt kan worden Lokaal aanbod voor de leeftijdscategorieën Voor alle genoemde leeftijdscategorieën is er veel aanbod in onze gemeente. In bijlage 4 wordt een overzicht gegeven van de lokale aanbieders, gerelateerd aan de verschillende leeftijdscategorieën. Deze aanbieders hebben allemaal een rol, klein of groot, in de doorgaande ontwikkelingslijn van de kinderen in onze gemeente. In de bijlage wordt het aanbod in het kort op hoofdlijnen opgesomd, waarbij ook wordt opgemerkt dat het zeker nog niet volledig is. Daarnaast is het ook dynamisch, wat er verandert steeds wel weer iets. In het volgende hoofdstuk 6 beschrijven we welke resultaten wij de komende jaren graag willen bereiken. 19

20 6. Resultaten In paragraaf 4.4 hebben wij de nieuwe visie op de doorgaande ontwikkelingslijn geformuleerd: wij streven voor elk kind van 0-27 jaar naar het realiseren van optimale ontwikkelingskansen en volwaardig participeren in onze maatschappij, binnen zijn/haar mogelijkheden. Het doel van deze visie is drieledig: 1. Een kader vaststellen, waarin alle aspecten van een doorlopende ontwikkelingslijn zijn benoemd en gedefinineerd. Deze doelstelling is vooral gericht op de structuur. 2. Afspraken over zowel het erkennen van de schakelmomenten als de inzet en verantwoordelijkheid van alle partijen op deze schakelmomenten. Dit richt zich op de inhoud van deze visie. 3. De uitgangspunten, zoals op pagina 10 en 11 in deze notitie zijn beschreven, bieden houvast voor het verder uitwerken en laten groeien van de visie op de doorlopende ontwikkelingslijn. Ook dit aspect richt zich vooral op de inhoud van de visie. Deze kadernotitie moet gezien worden als een groeidocument. Het biedt ruimte om deze aan te passen aan de inzichten, die gaandeweg ontstaan. Het is en blijft immers altijd mensenwerk! 6.1 Beoogde resultaten De beoogde resultaten van deze visie op de doorgaande ontwikkelingslijn zijn: De gemeente en de LEA-partners garanderen de doorgaande ontwikkelingslijn 0-27 jaar door op gelijkwaardige wijze de aansluiting met elkaar te vinden om kinderen zo optimale ontwikkelingskansen te bieden. De gemeente richt zich op het wat en de LEA-partners hebben op grond van hun eigen autonomie de ruimte in het hoe. De afspraken maken deel uit van de cyclus van het uitvoeringsprogramma, die vanaf 2014 jaarlijks wordt vastgesteld. De gemeente geeft duidelijkheid in wat zij wil met haar visie op de doorlopende ontwikkelingslijn door middel van de voorgestelde uitgangspunten en wat zij daarbij verwacht van de voorzieningen qua houding (samenwerking) en activiteiten (zowel gericht op het algemene als het specifieke vlak). De visie wordt jaarlijks als vast onderdeel van het LEA-overleg geagendeerd voor het geven van informatie, verzoeken om advies en/of ondersteuning en geven van uitvoeringsopdrachten. De samenwerking op basis van de ketengedachte is een structurele werkwijze voor alle voorzieningen. Er moet een sluitend netwerk zijn, zeker als een schakelmoment een risico oplevert. De samenwerking is vooral van belang in de zorgstructuur. Iedere partner zet op basis van kennis en kunde de noodzakelijke ondersteuning en/of hulp zo vroeg mogelijk in. Gezamenlijk vastgestelde indicatoren om de visie te kunnen meten, bijstellen, verder vorm te geven en te evualeren. Bijvoorbeeld het aantal gemelde risicokinderen kan hier als indicator voor worden aangemerkt, omdat het tevens zicht kan geven in de samenwerkingsrelaties rondom ieder kind. De indicatoren worden een vast onderdeel van het jaarlijkse uitvoeringsprogramma. Ruimte geven om collegiale toetsing te bieden en ontvangen in de vorm van intervisie. Dit geldt voor bv. het signaleren van risico s, de mogelijkheden qua inzet en aanbod vanuit iedere partner en het leren omgaan met (nieuwe) ondersteunende methoden. Te denken valt aan het werken op basis van empowerment of het 20

21 clientvolgsysteem, dat alle leefgebieden van een kind en het gezin inzichtelijk maakt. Jaarlijks kan dit onderdeel worden bekeken, beoordeeld en aangepast worden in het uitvoeringsprogramma. 6.2 Ketenpartners Wij denken dat het mogelijk is om een doorgaande inhoudelijke ontwikkelingslijn te bereiken als wordt gedacht in ketens. Een keten die ontstaat als verschillende voorzieningen bereid zijn met elkaar schakels te vormen voor het realiseren van een krachtige keten. Wij zijn voor het realiseren van de afspraken in de LEA afhankelijk van de inbreng en inzet van de voorzieningen. Die samenwerking werken wij in hoofdstuk 7 verder uit. Wij beschikken over beperkte middelen om sturing te geven aan het realiseren van de gemeentelijke doelen. Als één van de ketenpartners zijn wij gebaat bij een stevige keten, waarin de verschillende partners met elkaar samenwerken en ook uitwisselen over het beschikbare aanbod van de voorzieningen. Wij willen zo veel mogelijk aansluiten bij wat er al gebeurt binnen de lokale en wanneer mogelijk regionale voorzieningen. Uiteraard zijn de ouders ook één van de ketenpartners, aangezien zij met alle ketenpartners te maken hebben en ketenpartners de relatie met ouders ook nog verschillend invullen. Voor ouders is het op de 1 e plaats van belang dat hun kind zich in een veilige en vertrouwde omgeving kan ontwikkelen. Voorzieningen moeten laagdrempelig zijn, nabij en toegankelijk voor ouders wanneer zij (zorg)vragen hebben. Met de voorzieningen willen wij in de toekomst duidelijke niet vrijblijvende afspraken maken over onder andere de kwaliteit, kwantiteit, capaciteit (personeel en middelen) en resultaten. Het ontwikkelen van een doorgaande lijn vraagt van alle voorzieningen, inclusief de gemeente, om professionele handelingsruimte. Ruimte om op alle niveaus te pionieren, om nieuwe vraagstukken op te pakken en creatieve oplossingen te zoeken. Wij willen de al aanwezige krachten in de samenleving behouden dan wel versterken. Daar waar barrières zijn, moeten deze worden weggehaald. Als er hiaten zijn, moeten deze worden opgevuld. Samenwerking met de gemeenten in de regio willen wij intensiveren. Tegelijk vinden omslagen plaats van versnipperd beleid naar samenhangend beleid, van traditioneel naar vernieuwend, van middel naar resultaat, van uitvoeren naar regisseren, van aanbodgericht naar vraaggestuurd en van steunen naar ondersteunen. 6.3 Regierol Wij willen de regierol oppakken, zowel de bestuurlijke regie als de beleidsregie. Voor de bestuurlijke regie heeft het College van B&W een aantal expliciete sturingsinstrumenten in handen, zoals specifieke bevoegdheden, subsidierelaties of het beheer van geldstromen. Verder kan het College van B&W via impliciete instrumenten de verschillende voorzieningen overtuigen van de noodzaak van de gestelde ambities. Hierbij kan worden gedacht aan het verleiden via maatschappelijke urgentie, maatschappelijke opdracht en wederzijds belang. De afspraken maken we op basis van het jaarlijks vast te stellen uitvoeringsprogramma. Dit programma kan door het LEA eventueel worden bijgestuurd door het LEA. Het is namelijk een continu proces van doorontwikkeling. Daarnaast houdt de regierol ook in dat wij voorwaarden scheppen, zodat voorzieningen afspraken met elkaar maken. Wij nodigen de betrokken partijen uit voor vergaderingen en verzorgen het secretariaat. Op het niveau van beleidsregie wordt deze visie in de vorm van een uitvoeringsprogramma per jaar verder uitgewerkt. Dit betekent dat de doelstellingen zo helder zijn dat duidelijk is welke prestaties de betrokken voorzieningen in dat jaar moeten leveren. Ook de beschikbare budgetten zijn helder weggezet in relatie tot de prestaties. Verder moeten knelpunten en verbeterpunten (op organisatieniveau en op de werkvloer) worden gesignaleerd. Deze beleidsregie wordt uitgevoerd door de werkgroep Doorgaande Ontwikkelingslijn. Deze groep wordt verantwoordelijk voor het maken van het concrete uitvoeringsprogramma, waarin SMART wordt toegewerkt naar de te behalen doelen per jaar en binnen de budgetten die daarvoor beschikbaar zijn. Hierin worden ook de prioriteiten per jaar bepaald. 21