Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis

Transcriptie

1 Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis Versie 2014

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Opbouw van het pedagogisch beleidsplan De pedagogiek van Reggio Emilia Ons pedagogisch doel: Wettelijke eisen aan pedagogisch beleid vanuit Wet Kinderopvang en HKZ Hoofdstuk 1 Kinderen als elkaars pedagoog 4 Hoofdstuk 2 De volwassene als pedagoog 15 Hoofdstuk 3 De ruimte als pedagoog 42 Bijlage 1 Meer informatie over de pedagogische visie Reggio Emilia 57 Van Loris Malaguzzi Bijlage 2 Eisen aan een pedagogisch beleidsplan vanuit de wet 59 Kinderopvang en vanuit de HKZ Bijlage 3 Oorspronkelijk geformuleerde 12 speerpunten 60 Bijlage 4 Groepssamenstelling en groepsgrootte 64

3 Inleiding Dit is het pedagogisch beleidsplan van Villa Petit Paradis. Het beleidsplan beschrijft de pedagogische visie en uitgangspunten van dit mooie concept. Met dit beleidsplan willen wij onze pedagogische kwaliteit bewaken en verder ontwikkelen. Villa Petit Paradis wil laten zien dat kinderen in onze opvang ervaringen kunnen opdoen waar ze op kunnen voortbouwen en de rest van hun leven met plezier op terug kunnen kijken. Het pedagogisch beleidsplan is het referentiekader voor het dagelijkse werk in de groepen. Het maakt het pedagogisch handelen van onze medewerkers bespreekbaar en toetsbaar. Voor leidinggevenden, (nieuwe) medewerkers, invalkrachten, stagiaires en ouders vormt het pedagogisch beleidsplan een belangrijke informatiebron. Er is duidelijk wat er verwacht mag worden van Villa Petit Paradis ten aanzien van de opvang van de kinderen. In dit pedagogisch beleidsplan beschrijven wij hoe de pedagogisch medewerkers omgaan met de kinderen. Uitgangspunten en visie worden verwoord en door middel van de vele praktijkvoorbeelden wordt de toepassing helder. Daarnaast werken we op de locatie met pedagogische werkplannen. De pedagogische werkplannen beschrijven hoe de pedagogische visie en uitgangspunten, worden vertaald in het concrete handelen op de groep, de activiteiten, handelingen, regels en rituelen. Opbouw van het pedagogisch beleidsplan Als uitgangspunt voor dit pedagogisch beleidsplan hebben we gekozen voor een van de Reggiaanse uitgangspunten de drie pedagogen. Kinderen leren het meest van elkaar, zij zijn elkaars eerste pedagoog. Dan volgt de tweede pedagoog: de volwassene, de ouders, pedagogisch medewerkers en anderen. De derde pedagoog wordt gevormd door de ruimte, de inrichting en de materialen. Ook de pedagogisch kaders voor kindercentra 0-4 jaar en 4-13 jaar zijn belangrijke informatiebronnen voor dit pedagogisch beleidsplan. De pedagogische kaders kindercentra 0-4 jaar en 4-13 jaar (Nederlands Curriculum) zijn een pedagogisch raamwerken voor het werken met kinderen in kindercentra. Het laat zien welke belangrijke bijdrage kindercentra leveren aan de ontwikkeling van kinderen. Het biedt een theoretisch kader en maakt aan de hand van voorbeelden zichtbaar wat het pedagogisch werk in kindercentra in praktijk inhoudt. De pedagogiek van Reggio Emilia In dit pedagogische beleidsplan beschrijven we de pedagogische visie van Villa Petit Paradis. We hebben ons hierbij vooral laten inspireren door de pedagogiek van Reggio Emilia. In de pedagogiek van Reggio Emilia gaat men er uit van dat ieder kind intelligent is. Dit stelt Loris Malaguzzi, de grondlegger van de Reggio Emilia pedagogiek. Hiermee wijst hij ons meteen op de eerste en belangrijkste vraag die meestal overgeslagen wordt: wie is het kind? Kinderen zijn allemaal verschillende personen met unieke genen en unieke mogelijkheden, Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 1

4 Kinderen zoeken naar betekenissen en onderzoeken hun wereld met alles wat in hen zit. Ze zijn ze de actoren van hun eigen ontwikkelingsproces. Jonge kinderen zijn competent, krachtig en intelligent. Dit krachtige kindbeeld is een keuze en staat in tegenstelling tot het beeld van het kwetsbare, afhankelijke en zwakke jonge kind. Als er uitgegaan wordt van een krachtig kindbeeld en het serieus nemen van de grote verschillen tussen kinderen, dan betekent dit ook een andere benadering van kinderen. Als je stelt dat kinderen niet bij voorbaat te kennen zijn, dan kun je niet anders dan proberen de kinderen te leren kennen. Zo komt een nieuw type begeleider te voorschijn met een nieuwe pedagogische taak. Een begeleider die zich dagelijks afvraagt en onderzoekt: wat houdt de kinderen van mijn groep bezig? In tegenstelling tot: hoe houd ik de kinderen bezig? Een implicatie van het geschetste krachtige, op communicatie gerichte kindbeeld is dat kinderen het meeste leren van elkaar. Ze zijn voor elkaar de eerste pedagoog. Opnieuw een radicale omkering: in de kinderopvang zijn niet de volwassenen maar de kinderen de eerste pedagoog. In hoofdstuk 1 kunt u hier nog veel meer over lezen. De volwassenen zijn de tweede pedagoog. De centrale rol van de begeleiders verandert hierdoor. Zij staan niet boven de kinderen, maar gaan naast, achter en om de kinderen heen staan. Uiteraard is er geen ontwikkeling als volwassenen daartoe geen mogelijkheden en voorwaarden zouden scheppen. De volwassenen bepalen de kwantiteit en de kwaliteit van de ervaringen van de kinderen en dus de mogelijkheden om hun competenties te kunnen actualiseren. Hoofdstuk twee beschrijft de rol van deze tweede pedagoog. Het gevolg is dat de ruimte en de materialen ook een heel eigen pedagogische waarde krijgen. Niet alleen de woorden, het vertellen van een begeleider, maar ook materialen en ruimte kunnen leren en spelen mogelijk maken en uitlokken. Zij hebben een eigenstandige pedagogische waarde; zij vormen de derde pedagoog. In hoofdstuk 3 staat de ruimte als pedagoog centraal. Kinderen willen zich uiten en zich uitdrukken, ze willen communiceren. Ze hebben van jongs af aan in potentie de mogelijkheden om zich op heel veel verschillende manieren te uiten. Zij kunnen zich uiten door de taal van de beweging, van de klei, van muziek, van bouwen: Kinderen hebben in potentie honderd talen. Al deze talen verrijken de zeggingskracht en dus de communicatie en het leren. Ze verbinden de ratio met emoties; theorie en verbeelding, zijn niet tegengesteld maar bevruchten elkaar. In Bijlage 1 kunt u meer lezen over de pedagogiek Reggio Emilia- Loris Malaguzzi Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 2

5 Ons pedagogisch doel: Ons pedagogisch doel is dat kinderen zich ontwikkelen tot creatieve en complete mensen die respect en verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelen, zowel voor henzelf als voor hun omgeving. Wij vinden het belangrijk dat kinderen leren om zelfstandig te denken en te handelen, zodat zij hun eigen keuzes kunnen maken en zich daarbij wel bewust zijn en blijven van hun verantwoordelijkheid ten opzichte van de ander. Kinderen leren om conflicten op een constructieve wijze op te lossen en leren om vanuit respect om te gaan met verschillen. Met deze basisvaardigheden zullen zij later hun éigen plek kunnen vinden in de maatschappij. Wettelijke eisen aan pedagogisch beleid vanuit Wet Kinderopvang en HKZ Een Kinderopvang organisatie moet een pedagogisch beleidsplan hebben dat voldoet aan tal van eisen die geformuleerd zijn in de Wet Kinderopvang. Villa Petit paradis heeft deze eisen (zie bijlage 2) grondig doorgenomen en verwerkt in dit pedagogisch beleidsplan. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 3

6 Kinderen als elkaars pedagoog Jij bent zo mooi anders dan ik natuurlijk niet meer of minder maar zo mooi anders Ik zou je nooit anders dan anders willen Binnen de Villa Petit Paradis pedagogiek worden de kinderen in de kinderopvang onderling gezien als elkaars pedagoog. Wij gaan er vanuit dat kinderen alles in zich hebben om zichzelf en de wereld te leren kennen. We willen ze de ruimte bieden om op zo veel mogelijk manieren te ontdekken wie ze zijn en wat ze kunnen. Kinderen kunnen elkaar veel leren, door de omgang met elkaar vormen ze zich een beeld van zichzelf en van andere kinderen. Ze communiceren samen, kijken naar elkaar, imiteren elkaar, spelen en leven samen en oefenen hun sociale vaardigheden. Juist door hun onderlinge verschillen kunnen ze elkaar verrijken. Deze rijkdom is wat ons betreft een absolute meerwaarde van de kinderopvang. Onze pedagogisch medewerkers bieden kinderen de ruimte om van elkaar te leren en scheppen situaties waarin kinderen met elkaar samen oplossingen moeten bedenken. Daar waar mogelijk bieden ze kinderen de ruimte om hun eigen conflicten op te lossen Eigen identiteit Elk kind is uniek is en heeft dus zijn eigen- aardig- heden. In het kennismaken met de onderlinge verschillen tussen kinderen ligt de basis van de ontwikkeling van de eigen identiteit van ieder kind. Pas in relatie met een ander, en pas in relatie met de volwassene, kan een kind zien wat voor soort mens hij is en wie hij is. Kinderen hebben elkaar en de volwassene dus nodig om zichzelf te leren kennen. Dit leren over hoe je bent, wat je leuk vindt, waar je goed in bent en waar je minder goed in bent, leer je dus alleen in interactie met je omgeving. De boodschap die de volwassenen geven speelt Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 4

7 hierbij een grote rol maar de interactie met andere kinderen ook. Alleen met andere kinderen is het vergelijken mogelijk. Je kunt krachten meten, interesses delen of juist niet. Je ontdekt wat in de ogen van de groep normaal is en wat afwijkt. Dat sommige afwijkingen gewaardeerd worden en andere niet. Als je heel grappig bent en heel goed moppen kunt vertellen, zullen veel kinderen dat heel positief vinden. Als je niet tegen je verlies kunt en dan altijd gaat huilen, zullen andere kinderen dat stom vinden. Kinderen zijn in onze ogen vaak heel eerlijk maar dus ook wel eens heel hard tegen elkaar; jij mag niet meedoen want jij speelt altijd de baas. Door samen te leven met anderen en kinderen te leren respectvol om te gaan met verschillen, ontwikkelt een kind een zelfbeeld en een gevoel van eigenwaarde en waardering voor de ander. Door kinderen samen in een groep honderd talen te laten ervaren, bieden wij de kinderen op Villa Petit Paradis royale mogelijkheden om hun identiteit en hun talenten te ontdekken. Wij vinden het heel belangrijk dat ieder kind zich bewust wordt van de talen die bij hem passen en dat het kind de talenten die het heeft zo jong mogelijk leert kennen en benutten. Voorbeeld Joris (3,3 jaar) is aan het puzzelen aan de tafel met Olga( 2,9 jaar) en Hanneke(3,7 jaar). Hij legt alle stukjes snel op de juiste plaats. Pedagogisch medewerker Gretha geeft hem daarom al snel een moeilijker puzzel. Als hij die ook snel klaar heeft vraag Gretha hem om Hanneke even te helpen. Joris ontdekt dat hij bijzonder is. Dat het knap is dat hij zo goed kan puzzelen en hierdoor wordt zijn eigen waarde en zelfvertrouwen groter. Voorbeeld Kees (8 jaar) geeft zich direct uit school op voor de activiteit in het atelier. Ze gaan werken met waterverf en dat lijkt hem leuk. Als Hans binnenkomt, vraagt hij Hans om zich ook op te geven voor deze activiteit. Hans heeft hier helemaal geen zin in. Hij wil buiten spelen. Kees ontdekt dat alle kinderen andere voorkeuren en interesses hebben. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 5

8 -Emotionele veiligheid Kinderen komen binnen de kinderopvang soms moeilijk tot echt intens en verdiept spelen. Uit onderzoek blijkt dat met name jongere kinderen zich pas echt over kunnen geven aan hun spel als zij zich emotioneel veilig voelen. Deze veiligheid ervaren ze als ze weten waar de pedagogisch medewerker is en dat zij beschikbaar is als het nodig is. Doordat pedagogisch medewerkers vaak rond lopen om alles te overzien en op ieder kind te kunnen reageren moeten kinderen steeds zoeken naar de pedagogisch medewerker. Dit zoeken wordt ook wel vraag kijken genoemd. Als de pedagogisch medewerker op een bepaalde plek op de grond gaat zitten en hier een poos blijft zitten wordt de controle omgedraaid. Het kind bepaalt de afstand en kan naar de pedagogisch medewerker toe komen als dat nodig is. De pedagogisch medewerker kijkt en volgt vanaf haar plek de kinderen en zal af en toe het spel van de kinderen verrijken. Zij zal met haar aanwezigheid het spel niet verstoren. Door vooral te observeren ziet zij veel van ieder individueel kind. Ze leert hoe dit kind speelt, met wie dit kind speelt, waar een kind graag mee speelt. Zo kan nog betere voorwaarden scheppen voor de kinderen om vanuit deze emotionele veiligheid, optimaal tot spel te kunnen komen. -Communicatie tussen kinderen Praten doe je minimaal met z n tweeën en in kinderopvang zijn altijd andere kinderen aanwezig die ook brabbelen, praten, hele verhalen vertellen of zingen. Omdat kinderen graag imiteren zal de taalontwikkeling door de aanwezigheid van de andere kinderen worden gestimuleerd. Je hoort kinderen vaak papagaaien. Zegt één kind; poepie is lekker dan zullen er al snel een paar kinderen dit lachend herhalen. Doordat kinderen van elkaar zien dat ze genieten van boeken en voorlezen zal hier ook een positieve stimulans van uit gaan. De pedagogisch medewerkers van Villa Petit paradis bieden dagelijks veel taal aan. Zij verwoorden al hun handelingen, zullen veel praten en uitleggen bij activiteiten en bieden veel boeken, verhalen en drama aan. Ook door veel te zingen zullen kinderen plezier ervaren aan het maken van malle klanken en rijmwoorden. De pedagogisch medewerker zal ook steeds situaties creëren waarin kinderen gestimuleerd worden om met elkaar te converseren, iets op te lossen of uit te zoeken, of iets te bediscussiëren. Voorbeeld: Kleuters Wouter en Saskia lopen met pedagogisch medewerker Tineke uit school naar Villa Petit Paradis. Het is een winterse dag dus vandaag gaan alle kinderen van de BSO mee naar de parkvijver om te schaatsen. Wouter:"Wanneer gaat het ijs weer weg?" Tineke antwoordt:"als het weer warmer wordt zal het ijs gaan smelten..." Wouter: "Waar gaat het ijs dan naar toe?" Tineke : "Dat wordt water." Saskia: "Waar gaat dat water dan naartoe? " Tineke: wat denken jullie? Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 6

9 Engels In de peutergroep genieten de kinderen samen van een speels Engelstalig aanbod. Een aanbod waarbij kinderen door zang, dans, beweging, kijken en nadoen de klanken van de Engelse taal beleven. Door middel van herhalen en steeds weer opnieuw beleven en doen zullen de Engelse klanken hen vertrouwd worden. Bij ons aanbod ligt er geen enkele nadruk op het cognitieve gebied maar puur op de beleving en het plezier van de activiteit in het Engels. Als kinderen later op school op een cognitieve manier met de Engelse taal in aanraking komen zal deze herkenning en vertrouwdheid het kind helpen. De karakteristieke toon en de specifieke klanken zijn hen immers bekend waardoor het leren van de taal makkelijker gaat. Samen spelen, samen leven Hoe positiever een groep is en hoe meer kinderen het gevoel hebben bij elkaar te horen. Des te positiever is ook de invloed van de groep op het welbevinden en de ontwikkeling van kinderen. Onze pedagogisch medewerkers zullen er dan ook alles aan doen om een gezellige sfeer te creëren en de relaties tussen kinderen zo goed mogelijk te begeleiden en stimuleren. Kinderen zijn al van jongs af aan geïnteresseerd in elkaar en interacties tussen kinderen zullen er daarom volop spontaan zijn. Baby s maken al contact met elkaar door naar elkaar te lachten, elkaar aan te raken, geluidjes te maken en naar elkaar te staren. Ook gaan baby s elkaar al vanaf 9 maanden imiteren. Dat imiteren breidt zich snel uit. Eén kind loopt stampend door de groep en al snel loopt een heel groepje kinderen door de groep te stampen. Zo stimuleren kinderen elkaar. Kinderen spelen ook graag in elkaars nabijheid. Ze zijn allemaal bezig met leren praten en vinden het heerlijk om samen bezig te zijn met klanken en onzinwoorden. Ze zijn allemaal bezig met leren lopen en dus lopen ze achter elkaar aan en springen ze achter elkaar aan, steeds weer van dezelfde steen. Ze imiteren dus voortdurend elkaars spel, kijken naar elkaar, pakken iets af of geven juist iets en brengen elkaar op nieuwe ideeën. Dit imiteren kunnen kinderen eindeloos volhouden. Als volwassenen haken wij vaak al lang af maar kinderen kunnen vaak weken lang blijven genieten van hetzelfde spelletje. Zodra één kind begint doet de hele groep direct weer mee. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 7

10 Rond het tweede jaar zie je dat kinderen af en toe samen spelen. Ze begrijpen dan steeds beter wat het andere kind wil en sluiten daar bij aan. Het spel ontstaat vaak spontaan. Zo zitten ze even samen te bouwen en zo loopt een peuter ook weer weg om iets anders te doen. Kinderen van deze leeftijd ontwikkelen onderling al unieke en stabiele interactiepatronen. Het samenspel ontstaat tot de kleuterleeftijd vaak nog spontaan. Oudste peuters en kleuters gaan al fantasie- en rollenspel spelen. Door moeder, baby of dokter te spelen proberen ze de sociale wereld te leren begrijpen. Ze kunnen situaties verwerken door ze na te spelen en kunnen zich door het spel zo sterk voelen als een tijger! Het samen spelen is nog moeilijk. Hoe los je dat nou op als je allebei de mama wilt spelen? Op deze leeftijd ontstaan de eerste vriendschappen. Een vriend is belangrijk omdat hij dingen doet die jij graag samen met hem wil doen. Het spel is in deze periode nog kortdurend en er wordt veel afgewisseld. Regels, structuur en herhaling is belangrijk. Vanaf de kleuterleeftijd gaan kinderen gericht en doelbewust samenspelen. Hè, zullen we doktertje spelen. Kinderen maken afspraken en corrigeren elkaar als ze fouten maken. Nee, dat kan niet, papa s hebben nooit een jurk aan. Rekening houden met elkaar is nog best moeilijk. Vanaf zes jaar kunnen kinderen dit steeds beter. Kinderen zijn dan minder op zichzelf gericht, gaan beter begrijpen wat anderen willen en vinden het gemakkelijker om hier rekening mee te houden. Kinderen van deze leeftijd overleggen vaker voordat ze gaan spelen, stemmen elkaars wensen op elkaar af en vaak zien we dat er spelregels worden gemaakt. Op deze leeftijd zien we ook vaker dat kinderen wat meer met een groepje gaan spelen. Kinderen van deze leeftijd willen erbij horen en door leeftijdgenootjes geaccepteerd worden. Ze brengen nu in hun spel vaak een competitie element in. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 8

11 Oudere schoolkinderen spelen gecompliceerde rollen met veel regels en kunnen zich al veel langer concentreren. Het maken /construeren van iets is vaak heel geliefd. Daarnaast spelen kinderen graag samen. Vanaf deze leeftijd wordt het dan ook interessanter om kinderen samen een spel te laten spelen waarbij regels moeten worden gevolgd of waarbij ze zelf regels moeten bedenken. Als kinderen in een groep zitten ontstaat er een groepscultuur. Dit houdt in dat je als groep dingen normaal gaat vinden. Er zijn bepaalde meningen in de groep. Bijvoorbeeld: de hele groep vindt ineens dat tekenen stom is, of dat Kees maar een sukkel is. Een risico van het bij de groep willen horen en de behoefte aan competitie is het risico op pesten. Onze pedagogisch medewerkers zijn alert op dit soort processen en bespreken dit met de kinderen. Speelt een kind voortdurend alleen, dan is het goed om gerichte activiteiten te organiseren waarbij kinderen onderling moeten samenwerken en waarbij de mogelijkheid bestaat vriendschappen te sluiten. Bij de oudste kinderen worden vriendschappen gesloten op basis van gemeenschappelijke interesses en worden vrienden nog belangrijker. Kinderen willen vooral geaccepteerd worden door de groep en passen zich dus aan de groepsnormen. Tegelijkertijd worden persoonlijke belangstellingen ontwikkeld en willen ze zichzelf ook profileren binnen de groep. Dat is soms lastig voor kinderen. Daarbij zul je ook zien dat sommige kinderen buiten de groep gehouden worden, of erger: gepest worden. Dit kan zijn omdat het kind er anders uitziet, maar het kan ook gaan om helemaal niets. Kinderen in de groep zullen dan meedoen aan deze pesterijen om zelf goed in de groep te liggen en zeker van zichzelf te zijn. Onze pedagogisch medewerkers zullen de groepssfeer en omgangsnormen steeds met de kinderen bespreken en positief beïnvloeden. Wij willen kinderen leren dat pesten en uitsluiten niet kan en nooit getolereerd wordt. Wij vinden het belangrijk dat pedagogisch medewerkers voldoende brede kennis hebben van de ontwikkeling die kinderen doormaken. Het is belangrijk dat zij goed in kunnen schatten wat er al wel of nog niet van een kind verwacht mag worden en dat zij hierop goed in kunnen spelen. Voorbeeld:,,Zullen we knikkeren", vraagt Jolien( 7 jaar)? De BSO- genootjes in de tuin van Villa Petit Paradis kijken bedenkelijk. "Knikkeren? We gingen toch in de klimboom". En daarna gaan we hinkelen, roept een van de meisjes. Met de hoofden vlak bij elkaar staan ze druk te overleggen. Het wordt toch de klimboom. "Maar mag ik dan eerst?" vraagt Jolien? Dat mag. Het belangrijkste dat het kind natuurlijk nodig heeft om met andere kinderen te leren spelen en van hen te kunnen leren, is de aanwezigheid van kinderen om mee te spelen. En die zijn er Villa Petit Paradis volop! Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 9

12 Sociale vaardigheden Goede sociale vaardigheden spelen een belangrijke rol in het leven. Kinderen die sociaal vaardig zijn, zijn populair. Maar kinderen die moeite hebben met sociale vaardigheden worden vaak afgewezen door leeftijdgenoten en hebben regelmatig aanpassingsproblemen. Kinderen die moeite hebben met sociale vaardigheden belanden vaak in een vicieuze cirkel. Doordat ze moeite hebben met het leggen van sociaal contact worden ze buiten gesloten. Hierdoor kunnen ze geen ervaring op doen in sociale vaardigheden en raken ze nog meer achterop. Wij vinden het daarom erg belangrijk dat alle kinderen op hun eigen niveau leren samen spelen. Sommige kinderen moeten nog leren om samen te spelen. Onze pedagogisch medewerkers zullen kinderen hierbij zorgvuldig begeleiden. Waar het om gaat is dat kinderen leren wat ze op sociaal gebied horen te doen, hoe ze het horen te doen en ze het zelfvertrouwen te geven zodat ze het durven te doen. Sociaal gedrag wordt aangeleerd doordat gewenst gedrag vaak wordt beloond en ongewenst gedrag wordt afgekeurd. Dit zien kinderen in Villa Petit Paradis de hele dag door om zich heen gebeuren. De pedagogisch medewerker is zich er van bewust dat het voorbeeld van andere kinderen heel leerzaam is voor alle kinderen. Samen delen, om de beurt gaan, elkaar helpen en fijn samen spelen zal zij dan ook positief waarderen en dit vaak benoemen. Sociaal gedrag wordt ook geleerd en geoefend door veel samen te spelen. Ieder samenspel moment is een oefen moment. Je leert van het andere kind wat jouw handelen bij hem te weeg brengt. Het kind lacht om je grapje, wil graag met je spelen of doet je na. Ook kan het andere kind jouw gedrag afkeuren en huilen omdat je afpakt of niet naast je willen zitten omdat je steeds duwt. Voorbeeld: Met de BSO kinderen zijn we in het bos. We komen bij een huisje waar de kinderen op kunnen klimmen. Lotte wil dit ook maar het lukt haar niet. Pedagogisch medewerker Ingrid vraagt of Wout er nog een keer wil op klimmen zodat Lotte de kunst kan afkijken. Lotte kijkt goed en doet Wout precies na, en het lukt! Van botsingen kun je leren Wanneer het samen spelen niet zo goed gaat is het zinvol om hier eens met het kind over te praten en vooral het kind te helpen begrijpen waarom het samen spelen niet goed gaat. Jonge kinderen begrijpen niet altijd hoe hun eigen reactie of handelen er voor gezorgd heeft dat het samen spelen niet goed ging. Door hier samen met het kind over te praten kan het kind beter gaan begrijpen hoe het misgelopen is. Daarbij kan het kind ook geholpen worden beter in te voelen hoe dit voor het andere kind was: "Als Bas jouw auto afpakt, hoe vind jij dat dan?." Boos worden over het gedrag van het kind, hoe egocentrisch het misschien ook was, helpt het kind helemaal niet. Praat met het kind en help het te leren van situaties die misgaan. Kinderen botsen onderling om verschillende redenen. Ze zoeken de grens op bij elkaar, ze vinden het andere kind stom doen of te wild. Ze willen hebben wat het andere kind ook heeft en pakken dus af, ze houden zich niet aan de gemaakte regels en afspraken, enz Heel vaak corrigeren kinderen elkaar en lossen ze hun conflicten zelf weer op. Bij Villa Petit Paradis grijpen we dus pas in als we zien dat de kinderen het zelf niet op kunnen lossen. Als we ingrijpen doen we dit altijd vanuit de overleg methode (Gordon) en nooit vanuit macht. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 10

13 Jongens en meisjes Binnen de kinderopvang maken kinderen kennis met andere kinderen. Soms is dit de eerste kennismaking met kinderen van een ander geslacht. Kinderen snappen ergens tussen de twee en drie jaar het verschil tussen een jongen en meisje. Jongens en meisjes hebben vaak andere behoeftes en interesses. Je ziet dan ook vaak dat jongens met jongens spelen en meisjes met meisjes. Zelfs in de peutergroep zie je deze voorkeur al. Onderzoek heeft laten zien dat kinderen in de basisschoolperiode kinderen zelfs wel tot 10 keer zo veel spelen met iemand van de eigen sekse dan met iemand van de andere sekse. Als de kinderen zelf mogen kiezen, dan spelen kinderen overwegend (60% van de gevallen) met kinderen van de eigen sekse. Alleen heel soms (10%) speelt één jongen met meisjes of, andersom. Gemengde groepen met meerdere jongens en meisjes die samen spelen, komen wat vaker voor (30% van de gevallen). Jongens- en meisjesgroepen verschillen van elkaar. Jongens spelen al vanaf de kleuterleeftijd vaker in grotere groepen. De groepen zijn gericht op samen spelen, fysiek spel en onderlinge strijd. De jongens zoeken bij hun spel vaak de ruimte en zijn wat verder weg van de volwassen begeleiders. De meisjes vormen vaak kleinere groepjes en trekken vaker op in twee- of drietallen. Deze kleinere groepjes zijn gericht op samenwerken, praten en uitwisseling van ervaringen. Voor zowel jongens als meisjes geldt bovendien dat ze elkaars gedrag versterken. Vrije keuze In Villa Petit Paradis spelen kinderen vanaf de BSO leeftijd, daar waar zij willen spelen en met wie zij willen spelen. Er is wel standaard een activiteiten aanbod maar daar maken de kinderen op basis van vrijwilligheid gebruik van. Deze vrijheid en ongestructureerdheid vinden veel kinderen heel prettig maar is voor sommige kinderen onveilig. Kinderen met behoefte aan structuur en duidelijkheid zullen hier waarschijnlijk minder bij gedijen. In Villa Petit Paradis respecteren we de verschillen tussen jongens en meisjes. Vaak snappen wij als voornamelijk vrouwelijke pedagogisch medewerkers het gedrag van meisjes goed en vinden we het Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 11

14 jongensgedrag lastiger. Toch zullen we stoeien en in onze ogen wild jongens spel niet verbieden maar hiervoor de gelegenheid bieden en dit zo nodig begeleiden. Onze pedagogisch medewerkers weten wat normaal jongens gedrag is en snappen dat jongens ook zichzelf mogen zijn. Natuurlijk zal de pedagogisch medewerker van de BSO gemengd spelen wel af en toe actief bevorderen om zo de sociale ontwikkeling te stimuleren. Zo leren alle kinderen om te gaan met jongens en met meisjes. Bij Villa Petit Paradis vinden wij het belangrijk dat wij niet te veel stigmatiseren. Door een meisjes ruimte ook zo te benoemen zou dit haast betekenen dat een jongen hier niet zou mogen spelen. De ruimte kan ook een andere, algemenere naam krijgen want er zijn altijd jongens die graag met de meisjes spelen en andersom. Wij vinden het belangrijk dat alle kinderen de ruimte voelen om zelf te mogen kiezen waar en met wie ze graag spelen. Ook bij het aanbieden van activiteiten is het belangrijk dat we niet spreken van jongens- en meisjes activiteiten. Een jongen die graag een ketting zou willen rijgen zal dit niet doen als hij het gevoel heeft dat dit alleen voor meisjes bedoeld is. En bij het flessenvoetbal moeten meisjes zich ook welkom voelen Voorbeeld: Joris, Martin en Colin (8 en 9 jaar) hebben alle drie een tak gevonden waar ze mee aan het zwaardvechten zijn. Ze meppen er op los maar hebben er duidelijk plezier in, doen elkaar geen pijn en maken niks kapot.. Pedagogisch medewerker Karin vindt het spel te wild en te verwacht problemen. Ze breekt even in bij de jongens en vraagt of ze ook zwaardvecht afspraken hebben gemaakt. We doen heus wel voorzichtig zegt Colin geërgerd, we zijn gewoon lekker aan het spelen. Karin beseft dat ze vanuit haar vrouwelijke rol naar dit spel kijkt en laat de jongens hun gang gaan. Horizontale groepen in de kinderopvang 0-4 jaar In Villa Petit Paradis worden de kinderen opgevangen in horizontale groepen. Hiervoor is bewust gekozen omdat wij de voordelen van de horizontale groep voor de kinderen erg groot vinden. Wetenschappelijk bewezen voordelen zijn: De kinderen in een horizontale groep scoren qua betrokkenheid beter op welbevinden.(ncko) Kinderen richten zich in horizontale groepen meer tot elkaar, ze praten, spelen en verkennen meer samen. (Constandse 2005) In horizontale groepen zijn pedagogisch medewerkers meer stimulerend en minder verzorgend dan in verticale groepen. (van Crombrugge (1990) In een peutergroep scoren kinderen hoger op verschillende ontwikkelingsgebieden. Dit is zowel te danken aan de aanwezigheid van de groepsgenoten (imitatie/zone van naaste ontwikkeling) als aan de specifieke deskundigheid van de pedagogisch medewerker. (Bailey, Burchinal en Mc Willial 1993) Oudere kinderen in horizontale groepen hebben meer positieve sociale interacties. (Lougee, Gruenich en hartup 1977) Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 12

15 In andere gerenommeerde literatuur worden nog een aantal interessante voordelen genoemd: In horizontale groepen is er meer kans op het ontwikkelen van vriendschappen doordat er meer leeftijdsgenootjes aanwezig zijn. (Zwiep 1994) Pedagogisch medewerkers in babygroepen treden minder autoritair op dan pedagogisch medewerkers van peuter- en verticale groepen. (NCKO) Pedagogisch medewerkers van horizontale groepen scoren hoger op praten en uitleggen. (NCKO) In de peutergroep scoren pedagogisch medewerkers hoger op respect voor autonomie. (NCKO) De proceskwaliteit is in een horizontale groep hoger. Met name de kwaliteit van de; individuele zorg, activiteiten en een passend programma zijn hoger.(ncko) Op een babygroep werden de meest betrokken leidster kind interacties gemeten (NCKO) Ouders kiezen vooral graag voor de babygroep omdat dit meer rust en regelmaat geeft en omdat de hygiëne en veiligheid makkelijker te garanderen is. Een nadeel voor de kinderen is de wisseling van groep en dus ook van de vertrouwde pedagogisch medewerkers. Op Villa Petit Paradis besteden we daarom veel aandacht aan het wennen in een nieuwe groep zodat de overgang voor het kind soepel verloopt. In de BSO zijn de kinderen niet in horizontale of verticale groepen verdeeld. Als ze uit school komen staat er buiten (alleen bij wel heel slecht weer is dit binnen) een buffetje klaar. Kinderen kunnen hier even iets drinken en eten. Een pedagogisch medewerker is hierbij aanwezig om de kinderen te begroeten en om verhalen van de kinderen aan te horen. Veel kinderen vinden het heerlijk om even uit te razen buiten en niet aan een tafel te hoeven wachten op alle andere kinderen. Natuurlijk mogen de kinderen ook direct na het drinken en eten naar binnen. Als alle kinderen uit school zijn gekomen en wat gedronken en gegeten hebben gaan de kinderen naar een zelf gekozen activiteit. Door hun foto bij een activiteit te hangen weet iedereen waar ieder kind is. Ook vrij spelen kan een activiteiten keuze van het kind zijn. De activiteiten vinden vooral plaats in groepen van maximaal tien kinderen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 13

16 Ieder kind heeft een mentor die eind verantwoordelijk is voor dit kind. Op papier heeft zo iedere pedagogisch medewerker een stamgroep. Zij heeft iedere middag even contact met haar kinderen en is ook het aanspreekpunt voor de ouders. Doordat alle BSO pedagogisch medewerkers veel middagen werken is het inplannen van de mentor kinderen zo gedaan dat kinderen hun mentor (haast) alle middagen dat zij in de BSO zijn ook daadwerkelijk ontmoeten. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 14

17 De volwassene als pedagoog De pedagogiek van het luisteren Pedagogisch medewerkers die werken in Villa Petit Paradis maken zich een houding eigen die past bij de pedagogiek van het luisteren. De pedagogisch medewerker gaat er van uit dat ieder kind een krachtig en competent kind is met een enorme drang om zich te ontwikkelen. Vanuit het vertrouwen dat het kind wil ontwikkelen kijkt zij naar de behoeftes, interesses en mogelijkheden van het kind. Ze observeert ieder kind continu en beantwoordt steeds weer de volgende vragen; waar staat het kind in zijn ontwikkeling, wat houdt dit kind bezig, hoe speelt dit kind, hoe uit dit kind zich, wat heeft dit kind nodig. Zij heeft van ieder kind deze hoge verwachtingen en zal vooroordelen die er kunnen zijn t.a.v. de mogelijkheden van een kind naast zich neer te leggen. De pedagogisch medewerker biedt het kind een rijke speel- leeromgeving, zij is de aangever van de materialen en de ervaringen die aangeboden worden. Door steeds goed naar het kind te kijken en zijn proces te volgen zal de pedagogisch medewerkers steeds weer hierbij aan proberen te sluiten en zo iets nieuws kunnen toevoegen. Dit is de pedagogiek van het luisteren. De pedagogisch medewerker legt haar bevindingen vast in documentaties. Zo maakt ze het kind en zijn proces en haar eigen luisteren hiernaar, zichtbaar en bespreekbaar. Emotionele veiligheid bieden, continuïteit -Wennen Vertrouwen begint bij het wennen en een zorgvuldige wenperiode. Een periode waarin ouders, kinderen en pedagogisch medewerkers met elkaar kennismaken en aan elkaar kunnen wennen. Een kind dat voor de eerste keer bij ons binnenkomt, doet heel veel verschillende indrukken op. De nieuwe leefomgeving is helemaal vreemd. De ruimte, het materiaal, de volwassenen, de kinderen en de geluiden, alles is nieuw en onbekend. Wij hechten daarom veel waarde aan een duidelijke opbouw tijdens het wennen. Onze vaste structuur helpt het kind zijn weg te vinden in de nieuwe wereld. Het ritme van de dag, vaste pedagogisch medewerkers, de terugkerende gebeurtenissen, eenduidige omgangsregels en rituelen kunnen voor een kind een extra steun zijn om snel een veilige plek te vinden. Ook wijzen we ieder kind een mentor toe zodat het voor ouders duidelijk is wie hun vaste het aanspreekpunt is. Villa Petit Paradis vindt het belangrijk dat een kind binnen onze opvang past en wij bij zijn mogelijkheden kunnen aansluiten. In sommige gevallen kan blijken dat er extra ondersteuning nodig is voor een kind of de pedagogisch medewerkers. Op locaties in Drenthe kan Yorneo deze ondersteuning bieden. Buiten Drenthe doet men een beroep op het CJG. Een kind moet de opvang binnen Villa Petit Paradis Kinderopvang positief kunnen ervaren en de opvang moet in het belang zijn van het kind. Als dit niet het geval is kan er voor gekozen worden de opvang in overleg met de ouders door Villa Petit Paradis Kinderopvang te beëindigen. Ook als de opvang van dit kind het belang van de groep te veel schaadt kan deze keuze worden gemaakt. Villa Petit Paradis zal haar uiterste best doen het kind te begeleiden naar een opvang plek waar dit kind wel kan krijgen wat het nodig heeft. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 15

18 - Continuïteit Vertrouwde relaties tussen pedagogisch medewerkers en kinderen zijn het hart van het pedagogisch handelen, het is de basis van emotionele veiligheid. Kinderen en pedagogisch medewerkers ontwikkelen samen een band door veel samen te zijn, samen te ervaren en samen te spelen. Dit schept een veilige basis, het kind weet dat het terug kan vallen op de pedagogisch medewerker. Het is voor het kind belangrijk om deze veiligheid te ervaren. Binnen Villa Petit Paradis werken pedagogisch medewerkers daarom met grote contracten. Er is dus veel continuïteit en er zijn vaste, voor kinderen bekende, invalkrachten. Daarnaast is er de afspraak dat er nooit een voor de kinderen en ouders onbekende pedagogisch medewerker zal starten op de groep. -Welbevinden, observeren en toetsen Om een kind goed te kunnen begeleiden is het van groot belang dat we ieder kind echt zien. Want kinderen verschillen in karakter, temperament, tempo, leermogelijkheden en vaardigheden en hebben aangeboren talenten. We willen graag aansluiten bij de eigenheid van ieder individueel kind. Naast het dagelijks kijken en observeren wordt ook twee keer per jaar het welbevinden en de ontwikkeling van het kind met een observatie instrument geobserveerd. De ouders en BSO kinderen wordt gevraagd een vragenlijst in te vullen en door de pedagogisch medewerker wordt een observatielijst ingevuld. De door de pedagogisch medewerker ingevulde observatielijst wordt vervolgens aan de ouders mee gegeven. Voor het bespreken van de observatielijsten worden ouders twee keer per jaar uitgenodigd. Het is altijd prettig om met ouders af te stemmen of de ouders overeenkomsten en verschillen ervaren tussen het gedrag van het kind thuis en op de kinderopvang. Waar nodig kan een kind n.a.v. de observatie extra aandacht, stimulans en of uitdaging geboden worden. De observatiegegevens van alle kinderen worden gebruikt om een totaal beeld van het functioneren van de groep en van de locatie te schetsen. Rond de leeftijd van drie jaar en één maand kunnen kinderen worden getoetst. De hiervoor speciaal getrainde pedagogisch medewerker kan de CITO taal en rekentoets afnemen en de uitslag met de ouders bespreken. Ouders geven zelf aan of ze van deze mogelijkheid gebruik willen maken. Pedagogisch medewerkers zijn de hele dag door aan het observeren. Zij spelen steeds in op de signalen van de kinderen. Zij helpen, begeleiden en stimuleren de kinderen waar dit gewenst is. Ook letten zij op de sfeer, het spelverloop, de veiligheid en bij hele jonge kinderen op de individuele behoeften. Voorbeeld Uit de toets van Annika (3 jaar) blijkt dat Annika al heel ver is in haar ontwikkeling. Ze moet dus op cognitief gebied voldoende geprikkeld worden en krijgt dus puzzels e.d. op haar niveau aangeboden. Annika speelt daarnaast ook heel vaak alleen. Samen delen en op haar beurt wachten vindt ze nog lastig. De pedagogisch medewerkers zullen haar vaak stimuleren om mee te doen aan groepsactiviteiten in een klein groepje. Zo kunnen ze Annika begeleiden bij het leren samen spelen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 16

19 -Veilige haven Jonge kinderen kunnen pas echt in hun spel op gaan en experimenteren als ze zich veilig voelen. Het is daarom belangrijk dat één pedagogisch medewerker tijdens het vrije spel binnen en buiten altijd beschikbaar is voor de kinderen. Zij zit laag op een vloerstoel en is betrokken bij dat wat er in de groep gebeurt. Kinderen hoeven haar niet te zoeken, ze weten waar ze is en dat ze beschikbaar is. Zij zal het spel van de kinderen alleen verrijken door af en toe iets toe te voegen. Zij zal het spel zo min mogelijk bepalen of verstoren. Jonge kinderen hebben deze veilige nabijheid nodig. Hoe ouder een kind wordt, hoe meer het kind de wereld gaat ontdekken en meer afstand zal gaan nemen van de pedagogisch medewerker. -Stimuleren van het wij-gevoel Ook zal een pedagogisch medewerker kinderen betrekken bij elkaar door de namen van de kinderen vaak te noemen en door spel aan te bieden waarin namen noemen een grote plaats inneemt. Zij zal ze kinderen stimuleren elkaar te helpen, samen te werken en verschillen tussen kinderen bespreekbaar te maken vanuit respect en acceptatie. Samen lachen en plezier hebben schept een band. Tijdens eetmomenten zal de groep worden opgesplitst in kleinere groepen en zal de pedagogisch medewerker een gesprek aan tafel met de kinderen stimuleren. Door het voorbeeld en de begeleiding van de pedagogisch medewerker zullen kinderen gestimuleerd worden om naar elkaar te luisteren en begrip en belangstelling voor elkaar te hebben. Gesprekken die door de pedagogisch medewerker zo worden begeleidt dat het verder gaat dan het hier en nu, verhalen en fantasie uitlokt en waarbij pedagogisch medewerker en kinderen om de beurt aan het woord zijn, zijn heel waardevol. Het bevordert niet alleen de taalontwikkeling maar ook een gevoel van intimiteit, saamhorigheid, plezier en gezelligheid. Voorbeeld Alle kinderen spelen buiten. Opeens begint het een beetje te regenen. De kinderen reageren hier allemaal op hun eigen manier op. Tessa (3 jaar) ziet de druppels als stipjes op haar T-shirt verschijnen, Aron probeert de druppels op te vangen met zijn mond en zegt; ah, lekker drinken. Matthijs vindt dit het signaal om naar binnen te gaan en loopt al richting de deur. Pedagogisch medewerker Annet haalt een paar oude gordijnen uit de schuur en vraagt de kinderen; worden we ook nat als we hier onder kruipen? Gerben weet het; nee, dan hebben we een dak. Samen met de kinderen knoopt de pedagogisch medewerker de lappen aan een hek en een boom. Ze kruipen allemaal onder de lappen, gezellig hè? De begrippen nat en droog worden zo ook wel heel duidelijk. Jammer, even later regent het al niet meer. -Ritme en regelmaat Ritme en regelmaat biedt de kinderen duidelijke structuur en veilige herkenbaarheid. Binnen een vast ritme is er wel ruimte voor flexibiliteit. De pedagogisch medewerkers zullen inspelen op toevallige omstandigheden en ook komen zij binnen dit vaste ritme tegemoet aan individuele verschillen van kinderen. In Villa Petit Paradis bieden we de kinderen een duidelijke dagindeling aan. Alle dagen hebben hun vaste ritme, vaste onderdelen van het programma verlopen volgens een vast patroon en met vaste rituelen. Als we afwijken van ons programma door bijvoorbeeld te gaan picknicken, zullen we de Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 17

20 kinderen hier op voorbereiden en ze extra duidelijkheid bieden zodat kinderen wel grip houden op de situatie en kunnen genieten van de afwijkende activiteit. De dagindeling wordt met foto s in beeld gebracht voor de kinderen zodat zij het vaste ritme kunnen volgen en steeds beter leren herkennen. Het is belangrijk steeds met de kinderen even vooruit te kijken zodat zij meegenomen worden in het ritme en zich kunnen voorbereiden op wat er gaat komen. Momenten van activiteit en spel worden afgewisseld door momenten van rust en aandacht voor elkaar. Rust hebben kinderen nodig om alle indrukken die zij opdoen een plek te geven en te verwerken. Ook het jaar heeft zijn ritme. Villa Petit Paradis besteedt met de kinderen aandacht aan de seizoenen en aan de verschillende feesten en vieringen. Hierin bouwen we aan een rijke traditie. Op de BSO worden de kinderen tijdig geïnformeerd over (nieuwe) activiteiten en kunnen ze zich (na overleg met hun ouders) hiervoor opgeven. Voor vakanties wordt uiterlijk twee weken van tevoren het vakantieprogramma opgehangen. Dit programma wordt zo veel mogelijk in overleg met de kinderen opgesteld. -Serieus nemen en respect tonen. Onze houding ten opzichte van de kinderen is altijd gericht op respect tonen en de kinderen serieus nemen. Ook de emoties van kinderen worden door onze pedagogisch medewerkers serieus genomen. Wij benoemen het gevoel van het kind, verdriet, plezier, boosheid, angst, verlegenheid of geluk. Als de emotie niet zo duidelijk is, proberen we te raden wat er aan de hand is, of we benoemen de gezichtsuitdrukking of het gedrag dat we waarnemen. We leiden kinderen niet af van hun emotie of doen het gedrag niet af met een opmerking als: niets aan de hand, het gaat zo wel weer over. Een kind heeft altijd een reden om te huilen, te lachen, te schoppen of te slaan. Dit betekent niet dat wij alles goedkeuren. De emotie mag het kind laten zien, aan de manier waarop het kind dit uit, stellen wij uiteraard grenzen. Deze grenzen worden bereikt wanneer het kind opzettelijk iemand pijn doet of iets kapot maakt. Ook verwoorden wij naar de kinderen toe de gebeurtenissen om hen heen. Dit helpt kinderen zichzelf, de ander en de gebeurtenis beter te begrijpen. Daarom verwoorden we wat we doen, we gaan doen en proberen we de emoties die dit oproept bij het kind te verwoorden. Kinderen krijgen zo grip op de wereld om hen heen en voelen zich veilig en serieus genomen. Onder serieus nemen verstaan we ook dat we aansluiten bij de tijd die kinderen stil kunnen zitten in een stoel. Jonge kinderen met name hebben nog een korte concentratie boog. Als ze te lang stil moeten zitten gaan ze zich vervelen en worden ze in onze ogen vervelend. Met dit vervelende gedrag vertelt een kind ons eigenlijk dat hij van tafel wil en weer wil spelen en bewegen. We zetten kinderen dus pas aan tafel als alles klaar staat en kinderen gaan direct na het afsluiten van de maaltijd weer van tafel. In een jonge groep is het ook niet verstandig om aansluitend aan het fruit eten een activiteit aan tafel te doen. Kinderen mogen eerst weer even spelen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 18

21 Voorbeeld Hafida ( 1 jaar) struikelt over een speeltje en begint hard te huilen. De pedagogisch medewerker heeft het zien gebeuren, en constateert dat het minder erg is dan het huilen doet vermoeden. Ze loopt naar Hafida en zegt: Dat was schrikken hè, om zo te vallen. Maar Hafida blijft ontroostbaar, de pedagogisch medewerker voelt aan dat de valpartij voor Hafida heel erg was. Ze mag nog even huilen en bij de pedagogisch medewerker op schoot zitten. Na een lange stilte zegt de pedagogisch medewerker: Zullen we de muziek aanzetten? Dat wil Hafida wel en snel daarna is ze haar verdriet vergeten en danst ze weer rond. -leren door proberen In Bij Villa Petit Paradis bieden wij kinderen mogelijkheden om allerlei ervaringen op te doen, en om zelf problemen op te lossen. Samen met de kinderen zijn de pedagogisch medewerkers trots als ze iets nieuws hebben geleerd. Kinderen mogen bij ons ook leren door te proberen, wij willen hen laten ervaren dat het niet erg is als iets niet meteen lukt. Doordat kinderen ervaren dat zij dingen zélf kunnen en mogen, krijgen zij een positief gevoel van eigenwaarde. We geven hen verantwoordelijkheden die bij hen en bij hun belevingswereld en mogelijkheden passen. -Positieve en negatieve groepen In een positieve groep komen alle kinderen tot hun recht. Ze durven zichzelf te zijn, kunnen vrienden maken en worden aangemoedigd hun sociale vaardigheden te vergroten. In een positieve groep heerst een positieve sfeer. In een groep waar niet gepest wordt en kinderen verdraagzaam zijn hebben kinderen oog en oor voor elkaar en willen ze een conflict dat ontstaat graag weer op lossen. Daarbij voelt iedereen zich prettig, Als de sfeer negatief is, ontstaat er een kettingreactie aan vervelende gebeurtenissen. Het ombuigen van negatief naar positief is lastig. Binnen Villa Petit Paradis wachten wij niet te lang met ingrijpen want voor je het weet zit je in een neerwaartse spiraal. Investeren in een goede sfeer is erg belangrijk. Als pedagogisch medewerker doe je dat in de eerste plaats door zelf het goede voorbeeld te geven. Wees belangstellend naar ieder kind, stimuleer Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 19

22 vriendschappen, heb aandacht voor nieuwe kinderen en heb veel aandacht voor positief gedrag. Maak eens een grapje en straal uit dat je geniet! Evalueer na afloop een gezamenlijke activiteit. Benadruk daarbij vooral wat er wel goed ging. Wanneer kinderen negatieve interacties met elkaar hebben, is het goed dat we de situatie en de gevoelens van de betrokken kinderen benoemen. De kinderen voelen zich dan gezien. Daarna kunnen we de kinderen helpen hun conflict op te lossen en op een positieve manier op elkaar te reageren. Kinderen die elkaar kennen, gaan beter met elkaar om. Ruzies worden minder op de spits gedreven omdat ze een persoonlijke band met elkaar hebben. Omdat ze iets van elkaar weten, houden ze rekening met elkaars gevoelens. De pedagogisch medewerker zal dit proces beïnvloeden door de kinderen te stimuleren meer over elkaar te weten laten komen. Dit kan door spelvormen aan te bieden zoals zonnetje of kind van de week activiteiten, posters over henzelf laten maken, een reuze gezellig slaapfeest op de BSO te organiseren enz. Dit kan ook door samen te zingen, samen een gezellige activiteit te doen en gesprekjes tussen kinderen te stimuleren, Ook door het laten optrekken in groepjes stimuleren we het groepsgevoel. Vraag een klein groepje bijvoorbeeld een plan voor een uitstapje te maken, of een speurtocht in elkaar te draaien voor de kleintjes. Maak de groepjes niet te groot. Het groepsgevoel wordt ook vergroot als er een gemeenschappelijk doel is. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 20

23 -Pesten Pesten komt helaas vaak voor en wellicht ook bij ons op Villa Petit Paradis. Het is een probleem dat wij onder ogen zien en serieus willen aanpakken. Want pesten wordt nooit getolereerd! Belangrijk is dat we pesten als probleem zien van alle betrokken partijen; de kinderen (gepeste kinderen, pesters en de zwijgende groep), pedagogisch medewerkers en de ouders. Villa Petit Paradis moet proberen pestproblemen te voorkomen. Daarom is het belangrijk, los van het feit of pesten wel of niet aan de orde is, het onderwerp pesten met de kinderen bespreekbaar te maken, waarna er met hen omgangsregels worden vastgesteld. Als er wel gepest wordt moeten pedagogisch medewerker (in samenwerking met ouders) dat kunnen signaleren en een duidelijk standpunt innemen. Het pestprotocol met stappenplan (zie werkplan) kan dan veel houvast geven. Als het de pedagogisch medewerkers, ondanks al hun inspanningen, niet lukt het pesten te stoppen is de inschakeling van een deskundige nodig. Deze kan het probleem onderzoeken en de pedagogisch medewerkers adviseren. Voorbeeld Tom (10 jaar) en Dylan (10 Jaar) zijn niet bepaald vrienden. Bovendien vindt Tom Dylan nogal dik en laat dit merken ook. Hij pest graag: Jij bent lekker dihik! Dikke dikzak! Dylan vindt het heel erg dat hij hiermee gepest wordt en gaat naar de pedagogisch medewerker. Je vindt het erg hè, dat Tom jou pest. Dat is niet leuk. Dylan begint bijna te huilen van boosheid. Je bent boos op Tom en dat mag je best tegen Tom zeggen. Ga je het zelf doen, of wil je dat ik met je meeloop? Dylan besluit dat hij zelf tegen Tom gaat zeggen dat hij niet moet pesten, dat dat niet leuk is. Op een later tijdstip komen de pedagogisch medewerkers in de groep terug op pesten. Er worden gezamenlijke afspraken over gemaakt. Kinderparticipatie Villa Petit Paradis wil kinderen graag opvoeden tot mensen die verantwoordelijkheid kunnen en willen dragen in de maatschappij. Wij zien onze opvang als een gemeenschap, een kleinere samenleving binnen onze grote samenleving. Wij vinden dat we geen speciale kinderwereld moeten creëren, maar een plezierige leefomgeving afgestemd op kinderen en volwassenen. Daarom vinden wij het belangrijk aandacht te besteden aan de volgende vier pijlers: Samen..meedoen Samen..verantwoordelijk voor de groep Samen..conflicten oplossen Samen..omgaan met verschillen Samen..meedoen staat voor samen met de kinderen overleggen en kiezen, leren een mening te mogen hebben, je verplaatsen in een mening van de ander en respect hebben voor anderen. Als pedagogisch medewerkers vinden we het belangrijk dat we kinderen leren en uitnodigen te benoemen wat ze wel of niet willen. Dit is niet alleen belangrijk voor hun taalontwikkeling, maar het leert hen ook dat zij zelf verantwoordelijkheden hebben en voldoende zelfvertrouwen ontwikkelen. Wij vinden het belangrijk kinderen al jong te laten ervaren hoe het is om te kiezen en wat de effecten van die keuzes kunnen zijn. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 21

24 Bij ons zijn de kinderen vrij om te kiezen wat zij zelf willen doen, uiteraard binnen de mogelijkheden die er zijn. Als kinderen zelf mogen aangeven wat zij willen, zijn zij enthousiast en beter gemotiveerd om te spelen, te eten of een activiteit af te ronden. Het kind mag ook leren dat een gemaakte keuze soms tot verplichtingen leidt. Als je je ergens voor hebt opgeven ga je er ook naar toe, ook al heb je er niet zo heel veel zin meer in. Hier leert het kind van dat je afspraken hoort na te komen. De pedagogisch medewerker begeleidt het kind hierbij. Keuzes die het kind maakt moeten geen gevaar en pijn tot gevolg kunnen hebben, ze leert het kind waar nodig om te gaan met risico s en gevaarlijke situaties en ze stimuleert het kind om zo zijn zelfstandigheid te vergroten. Vanuit deze visie; kinderen moeten hun eigen grenzen leren kennen en ontdekken, leren om te gaan met onverwachte - en gevaarlijke situaties, is het heel belangrijk dat de pedagogisch medewerkers keer op keer bewust het kind loslaten en het kind de ruimte en de vrijheid geven om zelf te ontdekken en te proberen. Soms is dit moeilijk omdat wij het kind graag beschermen en voor een kind willen zorgen. De juiste balans hierin zoeken en vinden is een dagelijkse uitdaging voor de pedagogisch medewerkers. Kinderen van 0-4 jaar laten participeren, klinkt misschien hoog gegrepen, maar je kunt kinderen al heel vroeg leren dat zij hun mening mogen uiten, dat je rekening houdt met een ander en dat zij mogen vertellen wat zij belangrijk vinden. Bij jonge kinderen betekent dit ook dat wij ze vertellen wat er gaat gebeuren (informeren) en dat we ze op hun niveau keuzes laten maken. In de BSO worden regelmatig gesprekken, vergaderingen en spelen georganiseerd waar kinderen leren zich een mening te vormen, deze te uiten en hierover met elkaar van gedachten te wisselen. Allerlei onderwerpen komen aan bod; de inrichting van de eigen BSO, het activiteiten programma, actuele zaken uit de media, enz. Voorbeeld De kinderen zitten aan tafel en gaan eten. De kinderen van de peutergroep mogen zelf hun boterhammen smeren. De pedagogisch medewerker geeft ieder van hen afzonderlijk de keuze uit een aantal soorten beleg: Wil je kaas of appelstroop op brood? Het ene kind kiest voor kaas, de andere heeft liever appelstroop op zijn brood. Voorbeeld De kinderen van de BSO willen graag een vuur maken en brood bakken in het vuur. De pedagogisch medewerker bespreekt met de kinderen wat er allemaal nodig is en wat de risico s zijn. De taken worden vervolgens verdeeld. Kinderen gaan hout zoeken, brooddeeg kopen en klaar maken en bluswater klaar zetten. Ook wordt met elkaar zorgvuldig besproken hoe de wind staat en waar we dus zelf het beste kunnen gaan zitten. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 22

25 Samen..verantwoordelijk voor de groep staat voor verantwoordelijkheid voor elkaar, zorgzaam zijn, behulpzaamheid en samenwerken. Er wordt gewerkt om elkaar beter leren kennen, een positief sociaal klimaat, samen afspraken maken over de omgang met elkaar. Kinderen staan midden in het leven, dat willen wij ze ook laten zien. Net als thuis is er ook in Villa Petit Paradis werk te doen. We geven kinderen hierin ook een taak. Ze helpen bijvoorbeeld met tafel dekken, afruimen, spulletjes voor en activiteit klaarzetten. Het is een uitdaging voor hen en voor ons: wat kunnen ze al, waar betrekken wij ze bij? Stimuleren van de zelfstandigheid betekent kinderen te leren nadenken over de dingen die ze wel of niet willen. Het betekent dat we steeds opnieuw moeten vaststellen wat een kind al zelf kan, en waar het nog een steuntje in de rug nodig heeft. We leren de kinderen vragen stellen als zij hulp nodig hebben. Kinderen die verantwoordelijkheden krijgen, zullen zich meer betrokken voelen bij dat wat er op een dag gebeurt. Verantwoordelijk zijn voor jezelf en je eigen daden en de consequenties er van aanvaarden leert een kind in kleine stapjes. Wij vinden het belangrijk bij kinderen dit verantwoordelijkheidsgevoel te ontwikkelen. Verantwoordelijkheid naar draagkracht natuurlijk, we sluiten aan bij de ontwikkeling van het kind. Wij geven ze eenvoudige taken in de dagelijkse dingen. Waar mogelijk geven wij de kinderen inspraak en laten we het kind, waar het kan, los. Ook hun mening telt. Ze worden regelmatig betrokken bij de keuze van een activiteit die zij willen doen, ze mogen meedenken over de liedjes die gezongen worden, welk boek er wordt voorgelezen of welke activiteit we gaan organiseren. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 23

26 Ook het leren samenleven en het ontwikkelen van het sociale verantwoordelijkheidsgevoel is van groot belang voor de ontwikkeling tot een democratische persoonlijkheid. Samen spelen, samen ideeën uitwisselen, luisteren naar elkaars gevoelens en gedachten, is hiervoor de basis. Pedagogisch medewerkers begeleiden kinderen hierin door gesprekken hierover te beginnen en te begeleiden. Door activiteiten aan te bieden die gezellig zijn en die het wij-gevoel onderstrepen werkt de pedagogisch medewerker aan het scheppen van een prettig groepsklimaat. Voorbeeld Tijdens de lunch maakt de pedagogisch medewerker afspraken met de oudste kinderen van de peutergroep. Vanmiddag moet er werk worden gedaan, de blokken moeten worden schoongemaakt. In de watertafel wordt water met schoonmaakmiddel gedaan. De kinderen pakken zelf de blokken en doen deze in het water. Ilhan, Lisa en Nadia gaan eerst eens lekker met water, schuim en de blokken spelen. Ondertussen haalt de pedagogisch medewerker doekjes, afwasborstels en handdoeken. De pedagogisch medewerker stimuleert de kinderen om de blokken goed schoon te boenen, zelf geeft ze het goede voorbeeld. Na een tijdje is alles schoon en leggen ze samen de blokken op de handdoeken om deze te laten drogen. Voorbeeld Het is vakantie, s ochtends besluit de pedagogisch medewerker dat de kinderen van de BSO zelf mogen kiezen wat ze die middag willen eten. Aanvankelijk een open vraag, waarop zij veel verschillende antwoorden kreeg. Tja, hoe moet dat nu, want zoveel verschillende boodschappen kan ik niet doen De kinderen zoeken spontaan mee naar oplossingen. Dan komt Maarten op het idee om een lijstje te maken. Iedereen mag twee dingen opgeven, samen met Chris gaat hij dan tellen wat er het meest genoemd wordt. En dat gaan ze dan eten. Iedereen vindt het een goed idee. Gewichtig lopen Maarten en Chris alle kinderen langs met een groot notitieschrift. Nauwkeurig wordt alles opgeschreven. Later gaan ze ook mee de boodschappen doen. Samen..conflicten oplossen staat voor onderhandelen, omgaan met boosheid, leren om zelfstandig (zonder hulp van volwassenen) een conflict op te lossen. In een groep zijn grote en kleine conflicten aan de orde van de dag. Samenleven met andere kinderen, leer je niet zomaar. Een botsing is steeds weer een oefenmoment waarbij de pedagogisch medewerker het kind kan helpen te leren om te gaan met conflicten. De pedagogisch medewerker: -grijpt alleen in als ze merkt dat het de kinderen niet zelf lukt het conflict op te lossen. -helpt de kinderen een stapje vooruit bij het zelfstandig leren oplossen van conflicten. Ze benoemt wat er gebeurt en welke emoties er een rol spelen. Ze vraagt kinderen te bedenken hoe het conflict kan worden opgelost en begeleidt bij het uitvoeren van de oplossing. -moedigt kwetsbare kinderen aan voor zichzelf op te komen. Als kinderen elkaar pijn doen of hun boosheid te heftig uiten zal de pedagogisch medewerker direct ingrijpen. Uitrazen mag op een veilige plek. De pedagogisch medewerker luistert naar het kind en helpt hem terug te keren naar de groep en om het conflict op te lossen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 24

27 Voorbeeld Tamar (3 jaar) komt huilend bij pedagogisch medewerker Freija omdat Heleen haar pan heeft afgepakt. Na gevraagd te hebben wat er aan de hand is en naar haar geluisterd te hebben vraagt Freija; wat zou je nu kunnen doen?. Tamar stamelt; terug pakken.ga je zelf aan Heleen vragen of je de pan terug mag of moet ik even met je mee gaan, vraagt Freija. Mee, zegt Tamar. Freija en Tamar lopen naar Heleen toe en Freija moedigt Tamar aan. Ga het maar vragen. Even later speelt Tamar weer heerlijk in het zand met haar pan. Dat heeft ze toch maar mooi opgelost. Voorbeeld Tarik (9 jaar)zit aan tafel en maakt een ingewikkelde toren van Kapla. Joost komt aangelopen met een bal onder zijn arm en trekt Tarik mee aan zijn mouw: kom gauw, we kunnen nu eindelijk voetballen. Tarik duwt Joost ruw weg, snauwt: laat me met rust. Joost blijft echter trekken en probeert Tarik ervan te overtuigen dat dit nu echt de kans is om te voetballen. De pedagogisch medewerker ziet het gebeuren, heeft in de gaten dat ze het samen niet kunnen oplossen en dat het op een ruzie dreigt uit te lopen. Ze zegt tegen Tarik: je wilt je toren graag afmaken hè? Tarik knikt opgelucht. Leg dat maar uit aan Joost. En tegen Joost zegt ze dat iedereen zelf mag kiezen wat hij wil doen. Nu wil Tarik graag zijn toren afmaken, straks wil hij misschien wel voetballen. Joost is teleurgesteld maar begrijpt het wel. Aan het eind van de middag ziet de medewerker ze toch nog samen voetballen Samen..omgaan met verschillen staat voor respect voor andere culturen, religies en vrijheid van meningsuiting. Het gaat om overeenkomsten en verschillen in de groep, in de familie en in de kinderopvang. Ieder kind is uniek. Wij respecteren de eigenheid van ieder kind, zijn manier van doen, zijn eigen interesses. Ieder kind mag zichzelf zijn. We vinden het belangrijk dat alle kinderen gelijke kansen krijgen om tot volle ontplooiing te komen. Kinderen mogen hun voorkeuren hebben, zelf kiezen met wie ze willen spelen, wat ze mooi vinden en wat ze lelijk vinden. Kinderen hoeven niet allemaal hetzelfde leuk te vinden, altijd aan groepsactiviteiten deel te nemen en vriendschappen te sluiten met alle kinderen. Ze mogen ook alleen zijn, alleen een boek lezen of naar muziek luisteren. Wel vinden we het belangrijk dat kinderen verschillen onderling met respect voor elkaar leren zien en benoemen. Rekening leren houden met die verschillen is belangrijk, iedereen telt mee en mag zijn wie hij is. In de kinderopvang en vooral in de BSO komen kinderen met een mix aan sociale achtergronden, leefstijlen en omgangsvormen. Samen praten over omgangsvormen, normen en waarden en samen regels bedenken die voor iedereen gelden helpt kinderen respectvol met elkaar om te gaan. Kennis maken met diversiteit is ook een extra kans voor een kind om de samenleving waar hij deel van uit maakt beter te leren kennen en te begrijpen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 25

28 Voorbeeld Het is deze ochtend wat onrustig in de peutergroep. De pedagogisch medewerker besluit om met een aantal druktemakers lekker op de bank te gaan zitten. Ze gaat voorlezen. Ze zoekt het favoriete boek uit de kast, installeert zich op de bank en vraagt een aantal kinderen bij zich. Niet iedereen wil luisteren naar het verhaal en dat hoeft ook niet. De kinderen die niet willen luisteren, mogen blijven spelen, als ze maar niet teveel lawaai maken. Ze moeten rekening houden met de pedagogisch medewerker die leest en de kinderen die luisteren. Voorbeeld Tijdens het theedrinken ontstaat er een discussie tussen jongens en meiden. Aanleiding is de nieuwe CD van een meidengroep die op de BSO is aangeschaft. De jongens vinden het maar niks; stom, saai, kinderachtig en ergere kritieken schallen hard over de tafel. De jongens beginnen een bekend nummer te zingen op een zeer provocerende wijze. De meiden voelen zich belachelijk gemaakt. Ze ervaren het als pesten. De pedagogisch medewerker heeft het even aangehoord, nu besluit ze om in te grijpen. De discussie lijkt uit te draaien op pesten en dat wordt niet getolereerd op de BSO. Ze gaat tussen het groepje zitten en begint een gesprek. De rode draad in het gesprek is dat niet iedereen hetzelfde is en dat we dus niet allemaal hetzelfde mooi vinden. Maar dat iedereen recht heeft op een eigen smaak en een eigen mening. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 26

29 Communiceren met kinderen Goede communicatie tussen het kind en de pedagogisch medewerker is een belangrijke voorwaarde voor het ontstaan van een vertrouwde relatie. Onze pedagogisch medewerkers interesseren zich voor wat een kind bezighoudt. Zij luisteren actief naar een kind, reageren daarop, laten merken dat het kind gezien is en gewaardeerd wordt. Deze sensitieve responsiviteit is de basis van emotionele veiligheid. Vanuit dit grote belang leert Villa Petit Paradis iedere pedagogisch medewerker de basiscommunicatie vaardigheden bewust te gebruiken. Onze video interactie begeleiders (VIB-ers) bespreken meerdere keren per jaar de basiscommunicatie- en interactievaardigheden van iedere pedagogisch medewerker aan de hand van gemaakte filmbeelden. Een goede communicatie is niet een kwestie van op je gevoel af gaan. Wij willen een goed contact met de kinderen. De Gordonmethode spreekt ons erg aan en sluit goed bij onze visie. Deze manier van omgaan met de kinderen leidt tot meer zelfstandigheid, zelfvertrouwen en groei bij kinderen. Bij de Gordonmethode gaat het vooral om het bevorderen van plezier en evenwicht in relaties. De methode biedt hulp om problemen in de communicatie te voorkomen en op te lossen, zonder dat er sprake is van een winnaar of een verliezer. Een van de belangrijkste elementen is dat wij zoveel mogelijk in ik-taal spreken, wij gebruiken zoveel mogelijk de zgn. ik-boodschappen. Met jij- boodschappen roep je vaak weerstand of verdediging op en ontneem je de ander de mogelijkheid en de verantwoordelijkheid zijn problemen zelf op te lossen. Een ik-boodschap zegt iets over het gedrag van het kind, over onszelf en de consequenties van dat gedrag. (gedrag, gevolg, gevoel) De boodschap bevat echter geen oordeel of oplossing. Door het kind op deze manier aan te spreken leggen we de verantwoordelijkheid voor verandering of aanpassing bij het kind. We proberen de kinderen te laten zien dat er geen winnaar of verliezer hoeft te zijn, maar dat je, door overleg, samen een oplossing kunt vinden. -Corrigeren Wanneer wij gedrag van kinderen afkeuren proberen we dat ook zoveel mogelijk te doen in de vorm van een ik-boodschap. Wij geven aan wat het gedrag voor ons of voor de groep betekent. Door een jij-boodschap te geven kan het kind een negatief zelfbeeld krijgen. Wij vinden namelijk het kind niet negatief, alleen het gedrag van dit kind op dit moment. Voorbeeld De kinderen rennen rondjes door de groepsruimte. Het gaat steeds harder en wilder. De pedagogisch medewerker zegt: Ik vind het niet goed dat jullie zo rennen. Ik ben bang dat er straks iemand tegen de kast valt en zich pijn doet. Straks kunnen jullie naar buiten, dan kunnen jullie daar verder rennen. Negatief gedrag kan positief omgebogen worden door het kind te vertellen wat wel mag of door uit te leggen waarom iets niet mag of kan. Ook kun je de kinderen helpen oorzaak en gevolg te zien en daarover in gesprek te gaan. Conflicten kunnen kinderen zelf oplossen door middel van de overlegmethode van Thomas Gordon. Zelf het goede voorbeeld geven is belangrijk en wat humor gebruiken helpt te verbinden en te relativeren. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 27

30 Rijke speel- en leeromgeving bieden, 100 talen, werken met thema s -Honderd talen We vinden het belangrijk dat alle kinderen honderd talen aangeboden krijgen om tot volle ontplooiing te komen. Honderd talen is een term uit de Reggio Emilia pedagogiek. Hier wordt het volgende mee bedoeld: Binnen de visie van Reggio Emilia proberen we zoveel mogelijk alle talenten van kinderen aan te spreken, kinderen te prikkelen met allerlei verschillende materialen en activiteiten. De kinderen worden zo op heel veel verschillende vlakken uitgedaagd om zich verder te ontwikkelen en de wereld om zich heen verder te ontdekken op een manier die voor ieder kind anders is. Sommige kinderen ontdekken de wereld om zich heen door veel te kijken, andere kinderen ontdekken de wereld om zich heen door te doen of te voelen en te beleven andere kinderen door te luisteren. Kinderen worden aangemoedigd om zelf beslissingen te nemen en keuzes te maken. Zij bepalen zelf op welke wijze zij met een activiteit aan de slag willen gaan. De kinderen krijgen door vrijheid en verantwoordelijkheid meer vertrouwen in hun eigen talenten en zullen meer gemotiveerd zijn om verder te leren. Citaat Loris Malaguzzi Reggio Emilia Jonge kinderen zijn in staat hun ideeën, emoties, inzichten, fantasieën en waarnemingen in visuele voorstellingen, bijvoorbeeld een schilderij of kleisculptuur, weer te geven. De creaties die de kinderen zo indrukwekkend weten te maken, kunnen als basis dienen voor gesprekken of discussies, onderling over het resultaat. Argumenten, die op hun beurt vaak weer leiden tot verdere observaties en nieuwe uitbeeldingen. Deze benadering toont aan dat kinderen op allerlei manieren op zoek kunnen gaan naar een dieper begrip van de vertrouwde wereld om hen heen. Beeldende uitingen zijn niet een doel, maar een middel (Edwards, C. et al., 1998). Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 28

31 -Thema s De pedagogisch medewerkers bieden vanuit deze visie een rijke speel- en leeromgeving waarin een gevarieerd aanbod van speelgoed en materialen aan het kind wordt aangeboden. Dit doet zij onder andere door een breed (thematisch)activiteitenaanbod te organiseren, goed passend binnen het dagritme, met als doel dat alle ontwikkelingsgebieden bewust gestimuleerd worden. We weten nu immers dat het brein van het kind een leerervaring nodig heeft om verbindingen te leggen tussen de hersencellen. Deze verbindingen zijn bepalend voor het latere functioneren van het brein. De kinderen zijn tijdens een thema een langere periode bezig met het specifieke onderwerp, ieder op zijn eigen niveau. De kinderen worden hierin begeleid door pedagogisch medewerkers. Door vanuit verschillende contexten een onderwerp te benaderen en te ervaren zal er na de kennismaking met het thema veel verrijking en verdieping mogelijk zijn. Als wij thematisch activiteiten aanbieden sluiten we bij de keuze van het thema aan bij de interesse, ontwikkeling en leefsituatie van de kinderen. Ook actuele gebeurtenissen kunnen een inspiratiebron zijn. We stimuleren de kinderen om mee te doen, maar het kind mag dit zelf kiezen. Door te kijken naar de kinderen en in te gaan op hun beleving en hun reactie ligt het einddoel en het verloop van een activiteit niet altijd vast. Thematisch en planmatig werken borgt het aanbieden van activiteiten die de ontwikkeling van kinderen stimuleren. Er wordt immers afgesproken wie, wanneer, wat doet zodat activiteiten voorbereid zijn en de benodigdheden klaar liggen. Het leren is uiteraard belangrijk maar het lerend spelen is ons uitgangspunt. Plezier staat voorop. Binnen de kinderopvang ligt het accent meer en meer op ontwikkelingsstimulering en spelend leren. Dit vraagt meer en andere vaardigheden van onze pedagogisch medewerkers. Villa Petit Paradis heeft er dan ook voor gekozen een aantal HBO opgeleide pedagogisch medewerkers in dienst te nemen. -activiteiten aanbod in de BSO De tijd die kinderen op onze buitenschoolse opvang doorbrengen zien wij als vrije tijd. Bij vrije tijd denken we aan rust, ontspanning, initiatieven nemen en eigen interesses volgen, zelf bepalen wat je gaat doen en wanneer je er mee stopt, met wie je speelt of dat je liever alleen speelt. Eigenlijk een beetje net als thuis Dat betekent niet dat wij de kinderen geen activiteiten en uitdagingen aanbieden. Iedere middag wordt door de pedagogisch medewerkers het activiteiten aanbod, zichtbaar voor de kinderen, opgehangen. Kinderen kunnen zich op een activiteit inschrijven door hun foto bij de activiteit te hangen. Bij aanmelding van tien kinderen is de activiteit vol. De pedagogisch medewerkerster gaat vervolgens met dit groepje kinderen aan de slag. Vrij spelen in je eigen vrije tijd is niet alleen maar leuk, soms verveelt een kind zich. Vervelen mag ook. Nadenken over wat je wilt doen of even zitten dromen mag ook. Zelf het initiatief leren nemen om weer tot spel te komen is heel leerzaam voor kinderen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 29

32 -Kansen grijpen Naast de thematisch geplande en georganiseerde activiteiten zullen de pedagogisch medewerkers het spontane lerend spelen door de dag heen mogelijk maken en stimuleren. Dit doen zij door: - Te kijken naar kinderen en aan te sluiten bij hun initiatieven; - Kinderen de gelegenheid te geven met hun lijf en zintuigen te spelen; - Door spel en materialen aan te bieden die kinderen uitdagen tot spelen en ontdekken; - Door kinderen in alle opzichten het goede voorbeeld te geven; - Door rituelen aan te bieden; - Door kinderen op hun eigen manier en in hun eigen tempo bezig te laten zijn; - Door kinderen te laten meehelpen en mede verantwoordelijkheid te laten nemen; - Door woorden te geven aan ervaringen en een taalrijke omgeving aan te bieden - Door kinderen met alle talen (dans, muziek, gebaren, woorden, expressie, enz.) in aanraking te brengen. Praktijkvoorbeeld KDV Jurre (2 jaar en 11 maand) heeft de puzzels ontdekt. Hij zit aan een tafel in de knutselhoek echt lang te puzzelen voor een kind van zijn leeftijd. Elke keer maakt hij dezelfde puzzels. Hij geniet van de herhaling en maakt ze uiteindelijk allemaal in een heel hoog tempo. Pedagogisch medewerker Ans haalt een paar puzzels van de BSO. Jurre is helemaal enthousiast. Hij schuift de oude puzzels aan de kant en gaat geconcentreerd bezig.. Voorbeeld De BSO kinderen hebben kikkers gevonden. Veel kinderen vinden dit heel interessant en bestuderen de beestjes goed. De pedagogisch medewerker stelt vragen om de nieuwsgierigheid van kinderen nog meer te prikkelen; wat zou zo n beestje eigenlijk eten?. Op de computer wordt er vervolgens op internet van alles opgezocht over kikkers. De kinderen knippen en plakken en printen uiteindelijk een paar mooie, informatieve A-4 tjes uit die ze naast de gemaakte foto s in de groep hangen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 30

33 Buiten spelen Met hoofd, hart en handen. Zo beleven de kinderen natuur! Onze pedagogisch medewerkers gaan graag naar buiten met de kinderen. s Morgens en s middags staat buitenspelen op het programma. Het naar buiten - en naar binnen gaan ziet de pedagogisch medewerker als activiteiten die volgens een vast ritueel plaats vinden. De pedagogisch medewerker zal respect en interesse voor de natuur voor leven en kinderen stimuleren om hun vondsten zoals spinnetjes en paddenstoelen te onderzoeken. Zij zal haar eigen eventuele afkeer van insecten of regen niet benoemen. Kinderen mogen de natuur op hun eigen manier beleven en ervaren en mogen hier objectief van genieten. Pedagogisch medewerkers beseffen dat hun voorbeeld gedrag hierin ook van groot belang is. De pedagogisch medewerker zal buiten specifieke buitenactiviteiten aanbieden. Spelletjes, beweegactiviteiten en natuuractiviteiten worden aangeboden. Ook wordt er vuur gemaakt op de vuurplaats en hierin kan brood worden gebakken op stokken. Er mogen hutten worden gebouwd, kinderen mogen in bomen klimmen en spelen verstoppertje of tikkertje, enz Kinderen mogen vies worden. Er zijn reserve kleren en natte kleding kan drogen in de droogkast. De pedagogisch medewerkers zullen kinderen geduldig helpen bij het verkleden. Elke dag naar buiten, minimaal één uur per dagdeel wat voor weer het ook is, VIES worden mag! Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 31

34 -Bewegen Een kind beweegt zich van nature graag. Het kind plaatst zich door te bewegen in een ruimtelijke verhouding tot de wereld om zich heen. Door te bewegen ervaart het kind zich in heel zijn lijfelijkheid, dit is de basis voor zijn zelfbewustzijn. Je evenwicht kunnen bewaren staat in relatie tot evenwichtig zijn. Het betekent je prettig voelen, betekent staan, bestaan en een standpunt innemen. Baby's die beginnen met kruipen ontwikkelen al vrij snel de drang tot klimmen. Het is belangrijk dat ze hun eerste ervaringen met klimmen dicht bij de grond kunnen opdoen zodat ze tegelijkertijd leren dat vallen hoort bij dit proces van omhoog komen en volkomen veilig kan zijn. Vallen helpt hen in het vinden van de juiste balans die nodig is in het klimmen. In de babygroep kunnen kinderen hun eerste klim ervaringen laag bij de grond op doen. De drang tot klimmen is zo groot, dat een kind elk object dat stevig genoeg lijkt zal uitproberen, ook al is dat object hiervoor soms niet geschikt. Kinderen hebben hier dus begeleiding bij nodig. Praten over hoe hoog je durft, of je nog naar beneden durft kan kinderen helpen en leren hen verantwoord met risico s om te gaan. Op deze manier vergroot een kind steeds meer zijn eigen fysieke vaardigheid en ontwikkelt een duidelijk gevoel voor zijn eigen mogelijkheden en grenzen. Hij wordt in zijn activiteiten niet beperkt door angst om te vallen en loopt daardoor minder risico's op ongelukken en wordt zelfbewust. Juist in Villa Petit Paradis kunnen we kinderen bewegingsvrijheid geven en leren hoe leuk het is om te bewegen en sporten. Onze uitdagende binnen- én buitenruimtes en het aanbieden van uitdagende beweegactiviteiten heeft een enorme invloed op het beweeggedrag van kinderen. Bewegen is gezond en leuk en goed voor de motorische-, cognitieve-, emotionele -, sociale- en persoonlijkheidsontwikkeling. Doordat wij dagelijks buiten spelen met de kinderen wordt bewegen al enorm gestimuleerd. Daarnaast zingen we beweegliedje en laten we de kinderen in het belang van hun zelfstandigheid zelf op de stoel, het aankleedmeubel en de trap klimmen. Ook staat dansen en sporten regelmatig op het activiteiten programma. Onze pedagogisch medewerkers borgen in hun activiteiten aanbod dat er heel regelmatig beweeg activiteiten worden aangeboden. Kinderen van de BSO zitten overdag bijna de hele dag binnen op school, daarom moeten ze tijdens hun verblijf op de BSO volop de gelegenheid hebben en door de pedagogisch medewerkers uitgedaagd worden om te bewegen. Voor de oudere BSO kinderen beperkt buitenspelen zich niet tot het eigen plein. Ook de directe omgeving van de BSO, dat kan zijn een park, of een slootje of een strookje groen, kan een plek zijn waar de kinderen naar hartenlust natuurlijk kunnen spelen. Hierover worden met ouders afspraken gemaakt. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 32

35 Samenwerking Pedagogisch medewerkers Kinderen opvoeden is iets heel persoonlijks. De manier van opvoeden is voor iedereen verbonden met zijn of haar eigen jeugdervaringen. Samen delen pedagogisch medewerkers dag in dag uit hun werkdagen met alle handelingen en ervaringen met collega s. Een goede samenwerking met collega s maakt dat pedagogisch medewerkers met plezier naar hun werk gaan. Goede collega s weten wat ze van elkaar kunnen verwachten, kunnen op elkaar rekenen en vullen elkaar aan. In de groep kunnen pedagogisch medewerkers elkaar steunen. Door nieuwe, bijzondere en vervelende dingen die je bij een kind ziet te delen met een collega (documenteren), intensiveer de samenwerking. Goede samenwerking tussen pedagogisch medewerkers geeft positieve energie en is de basis van hartelijkheid en gezelligheid in de groep. Dit is weer een belangrijke voorwaarde voor het kind om zich veilig en prettig te voelen in de groep. Werken in de kinderopvang is teamwork, waarbij alle collega s bijdragen aan de kwaliteit die het kindercentrum biedt. Deze kwaliteit wordt gewaarborgd door dagelijks overleg tussen collega s, een persoonlijke benadering, elkaar aanvullen en inspireren en duidelijke regels en afspraken (Singer & Kleerekoper, 2009). Villa Petit Paradis vindt het heel belangrijk dat de pedagogisch medewerkers werken vanuit de pedagogische uitgangspunten uit het pedagogisch beleidsplan. Dit voorkomt grote verschillen in aanpak en visie. Zo zal er een pedagogische samenhang in het handelen van de pedagogisch medewerkers zijn die herkenbaar is voor de kinderen. Er wordt dan ook regelmatig gecontroleerd of de pedagogische uitgangspunten zichtbaar en aantoonbaar worden nageleefd. Dit om het mooie concept van Villa Petit paradis te waarborgen. Singer en Kleerekoper (2009) stellen dat bij een soepele samenwerking de pedagogisch medewerkers elkaar aanvoelen. Ze weten wie wat zal doen en waar ze op kunnen rekenen. Het lijkt vanzelf te gaan. Maar die vanzelfsprekendheid komt door vertrouwde regels, afspraken en gewoontes. Om deze soepele samenwerking goed te laten verlopen, moeten de pedagogisch medewerkers hun afspraken, regels en gewoonten inzichtelijk maken. Dit zijn onder andere afspraken over: Gebruik van de ruimte Dagritme en verdeling van de kinderen in groepjes Activiteiten die worden aangeboden Regels en rituelen voor de kinderen Aanpak individuele kinderen Taakverdeling tussen de pedagogisch medewerkers Pauzes, vrije dagen, enz. Veel van deze afspraken liggen vast in de werkplannen en sluiten aan bij de pedagogische uitgangspunten van Villa Petit Paradis. Omdat een goede samenwerking en een prettige sfeer voor de kinderen de basis is om zich prettig te voelen in de kinderopvang staat bij Villa Petit Paradis in de groepsgesprekken de samenwerking altijd als vast punt op de agenda. Onze medewerkers volgen ook allemaal de opleiding voor Vak Volwassen Pedagogisch Medewerker. Dit om nog meer (pedagogische) kwaliteit te kunnen bieden. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 33

36 Voorbeeld De pedagogisch medewerkers Marjan en Erika en stagiaire Ellen van de dreumesgroep bespreken de bijzonderheden van de komende dag. De ochtend activiteit wordt gedaan door Marjan, zij gaat buiten reuze bellen blazen. Tussen de middag eten ze aardbeien. Erika gaat ze samen met een paar kinderen kopen en schoonmaken. Vanmiddag zal stagiaire Ellen een nieuw liedje met bewegingen gaan zingen met de kinderen. Ook worden de andere taken verdeeld, wie maakt schoon, wie verschoond, enz Veel andere vaste taken zijn al verdeeld. Zo zorgt Marjan voor een stukje in de nieuwsbrief en maakt Erika nieuwe daglijsten voor de volgende maand. Door zo goed af te stemmen met elkaar verloopt de dag soepel en in een prettige sfeer. Documenteren In onze manier van werken gaat het erom kinderen echt te zien, te zien wie ze zijn, wat er bij ze leeft, wat ze in zich hebben. Documenteren helpt de pedagogisch medewerkers hierbij, het maakt het luisteren zichtbaar. Documentatie heeft vele functies, maar één van de belangrijkste is dat het ons helpt het kind te begrijpen en het kind om zichzelf te begrijpen. Door middel van documentatie leggen we vast wat het kind maakt en meemaakt. Dit kan op heel veel verschillende manieren, bijvoorbeeld door middel van foto s, teksten bij tekeningen, een uitgeschreven dialoog, een videoopname. Het grote voordeel van documenteren is dat het mogelijk is om stil te staan bij en terug te blikken op belangrijke gebeurtenissen in het leven en de ontwikkeling van het kind (IJzendoorn & Feijer, 2004). Het uitgangspunt bij het documenteren is dat wij de kinderen van de groep niet bij voorbaat al kennen, maar dat wij hen steeds weer moeten leren kennen door hen met een open, onderzoekende Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 34

37 houding te benaderen. Zo kunnen wij ontdekken wat juist dat groepje kinderen van die ene groep beweegt en welke onderwerpen zij interessant vinden. Citaat Loris Malaguzzi Reggio Emilia Om de ontwikkeling van de kinderen te stimuleren, dien je als pedagogisch medewerker te onderzoeken wat het kind bezighoudt door te kijken en te luisteren naar het kind. Het is taak om de kinderen écht te leren kennen door naar ze te luisteren. Het aanbod van de kinderopvang moet afgestemd worden op de vragen die de kinderen aan je stellen, dat is de pedagogiek van het luisteren. Pedagogisch medewerkers moeten kinderen stimuleren, ideeën laten ontwikkelen en voorstellingen laten maken van hoe iets werkt, hoe bepaalde dingen met elkaar samenhangen en hoe iets gemaakt moet worden. Je draagt geen kennis over, maar biedt kinderen de mogelijkheid hun eigen kennis te verzamelen (Edwards, C. et al., 1998). De betekenis van pedagogische documentatie voor kinderen Kinderen kunnen enorm geboeid raken door de documentatie van hun eigen en andermans werk. Ze wisselen gedachten en associaties uit met andere kinderen, ouders en de groepsleiding. Het nodigt kinderen uit om zich opnieuw te verdiepen en een stapje verder te gaan. Het inspireert hen om tot nieuwe ideeën te komen. Kinderen voelen dat het boeiend en interessant is wat ze maken en beleven. De aandacht en belangstelling voor wat ze doen en beleven stimuleert en motiveert hen. De groepsruimte wordt een echte eigen leef- en werkruimte van de kinderen. De betekenis van pedagogische documentatie voor de pedagogisch medewerker Open en gericht kijken en luisteren naar de kinderen. Participerend observeren. Het doel is te documenteren wat de kinderen zeggen en doen. Goed documentatiemateriaal maakt het voor de andere volwassenen mogelijk om echt mee te kijken en te luisteren. Er kan zo gezamenlijk gereflecteerd worden. Tot nieuwe ideeën komen over de volgende stap in het onderzoekproces met de kinderen. De betekenis van pedagogische documentatie voor ouders Uitnodiging om mee te kijken en te luisteren, mee te denken en te reflecteren. Een handvat om te communiceren over wat de kinderen werkelijk bezighoudt. Wederzijdse betrokkenheid. Communicatie over de pedagogische visie, uitgangspunten en werkwijze van het kindercentrum mogelijk. In de werkplannen staat beschreven hoe de verschillende groepen omgaan met documenteren. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 35

38 Aansluiten bij leeftijd, sekse en interesses In de kinderopvang komen kinderen van 0-12 jaar. Voor pedagogisch medewerkers is het hebben van kennis van alle verschillende ontwikkelingsfasen belangrijk. Dit om te weten welke materialen en activiteiten geschikt zijn en wat je van kinderen op welke leeftijd kunt verwachten en hoe je als pedagogisch medewerker je eigen gedrag daarop kunt aanpassen. Naast deze kennis is het goed observeren van ieder kind ook belangrijk. Dit helpt de pedagogisch medewerker om goede keuzes te maken voor activiteiten, materiaal en begeleiding. Villa Petit Paradis vindt het belangrijk dat er voldoende verschillende materialen en activiteiten zijn waarmee de verschillende ontwikkelingsgebieden worden aangesproken. In het algemeen geldt natuurlijk dat jongere kinderen meer begeleiding nodig hebben, terwijl oudere kinderen meer zelfstandig activiteiten kunnen uitvoeren. Het is goed om iedere leeftijdsgroep nadrukkelijk te betrekken bij het opstellen van het activiteitenaanbod. Door de kinderen steeds weer te vragen wat ze zouden willen doen, zorg je voor een aanbod dat goed aansluit bij iedere leeftijdsgroep. Geef de oudsten suggesties die een sterk beroep doen op hun zelfstandigheid en organisatievermogen. Het mag voor hen niet saai worden op de BSO. Praktijk voorbeeld BSO In de BSO wordt een activiteit besproken in de groep. Wat is yoga eigenlijk vraagt David? Gerieke weet het wel; mijn moeder zit op yoga en ze kan dan heel goed slapen. Pedagogisch medewerker Rick weet het ook niet precies. Ze bedenken een oplossing. Ieder kind gaat thuis vragen of kijken op internet of in de bibliotheek.. Je kunt je printje, tekening, of briefje met informatie over Yoga ophangen op een groot vel dat ze meteen samen aan de muur gaan hangen. Ze spreken af om volgende week samen te kijken wat er allemaal aan informatie is gevonden en of iedereen dan voldoende weet en dus kan kiezen of hij wel of niet mee wil gaan doen aan de Yoga lessen. -Jongens en meisjes Pedagogisch medewerkers zullen vaak voor het volgende dilemma staan; laten we de kinderen zelf groepen maken, zelf kiezen met wie ze spelen of sturen wij hier dwingend in bij. Een lastig dilemma. Enerzijds willen we kinderen eigen keuzes laten maken, anderzijds willen we het wij-gevoel stimuleren en kinderen met elkaar leren omgaan en optrekken. Ook is het soms voor het verloop van een activiteit prettig om bepaalde kinderen niet bij elkaar in een groepje te zetten omdat je verwacht dat dit problemen op zal gaan leveren. Van nature zullen jongens graag samen met jongens optrekken en meisjes met meisjes. Een groepje met meisjes én jongens zal vaak wat rustiger zijn dan alleen een jongensgroep. Waar kies je voor? Mogen jongens druk zijn, stoeien, slopen en bouwen? In ons beleid willen we hier de volgende stelling in nemen; Ieder kind heeft eigen behoeftes en interesses. Jongens en meisjes zullen hier vaak verschillend in zijn. Vrouwelijke pedagogisch medewerkers sluiten van nature vaak makkelijker aan bij meisjes. Het is belangrijk om ons ook bewust te zijn van de behoeftes van jongens en hier op in te spelen. Jongens moeten mogen stoeien, en wild en lawaaierig zijn. Het is belangrijk hier de gelegenheid voor te bieden zonder dat dit het vaak wat rustiger spel van de meisjes verstoort. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 36

39 Daarnaast zal de pedagogisch medewerker een evenwicht moeten vinden in loslaten; kinderen zelf laten kiezen met wie ze waar spelen en invloed uitoefenen zodat het wij- gevoel van de groep in stand blijft. Voorbeeld De meiden hebben een groepsruimte ingenomen en op de deur hangt een bordje; VERBODEN VOOR JONGENS. De jongens voelen zich hierdoor uitgedaagd en komen toch steeds binnen en gluren door het raam. De meiden reageren hier uiterst geïrriteerd op. De pedagogisch medewerker kijkt het allemaal eerst eens aan. Ze besluit om te proberen de jongens af te leiden met een leuke activiteit en vraagt wie van hen er zin hebben om mee te gaan in de bus om pallets te halen bij bouwbedrijf Groen. Daarna kunnen de pallets gesloopt en kan er mee gebouwd en getimmerd worden. Daar zijn alle jongens voor in. Een deel gaat mee in de bus en een paar anderen zoeken vast het gereedschap bij elkaar. Even later is iedereen lekker bezig. - Kinderen van 01,5 jaar In de babygroep is het prettig als er op de grond en laag aan de muur veel te zien en te ontdekken valt. Er zijn spiegels om het ik- besef te helpen ontwikkelen en doorkijkjes om je verbonden met elkaar te voelen. Speelgoed is er op gericht om met alle zintuigen te ervaren en te ontdekken. - Kinderen van 1,5-4 jaar In een dreumes en peutergroep wordt het spelen in hoeken belangrijk. Kinderen verdelen zich over de ruimte en kunnen zo geconcentreerder spelen. Puzzels, constructiemateriaal, een huishoek, boeken, een bal en verf en plaksel mogen niet ontbreken. Het is belangrijk om niet te veel speelgoed aan te bieden, kinderen vinden keuzes maken nog moeilijk en zullen alles willen zien, voelen en ontdekken. Ook is het belangrijk om het aanbod regelmatig af te wisselen. Zo blijven kinderen uitdaging zien en blijven ze geboeid. Kinderen genieten van groepsactiviteiten zoals samen zingen en een spelletje doen. -Kinderen tussen 4 en 6 jaar. Deze kinderen spelen graag in hoeken. Die moeten dan ook zo zijn ingericht dat ze spel uitlokken. Denk niet alleen aan een pop, wieg, kinderwagen, potten en pannen, maar ook aan doktersspullen, en zoveel mogelijk levensecht materiaal waarmee postkantoortje of winkeltje gespeeld kan worden. Vergeet bijpassende verkleedspullen niet. Zorg voor materialen voor de creatieve ontwikkeling. Een uitgebreid assortiment knutselmateriaal waar het kind zelf kan pakken en kiezen is voor kinderen heerlijk. Veel jongens spelen graag met constructiemateriaal en dit stimuleert de cognitieve ontwikkeling. Boeken voor de taalontwikkeling mogen niet ontbreken en het is belangrijk dat de kinderen zich kunnen uitleven na een dag binnen te zijn geweest op school. -Kinderen tussen 7 en 9 jaar. Ook deze kinderen spelen graag met verkleedkleren. Zorg daarnaast voor teken- en schildergerei, boetseerklei, kralen en dergelijke om de creatieve ontwikkeling te stimuleren. Voor de cognitieve ontwikkeling is het goed om puzzels met kleinere stukken en gezelschapsspellen te verzamelen. Omdat kinderen in deze leeftijd graag zelf willen bouwen en maken is het goed om gereedschap, touw, stokken, takken en doeken in huis te hebben en tuingereedschap (hark, schep, gieter, maar ook zaadjes) om een eigen tuintje te onderhouden. Zorg daarnaast voor boeken die aansluiten bij de Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 37

40 leeftijd en muziek. Ook zijn een springtouw, elastiek, stoepkrijt, knikkers, ballen en dergelijke belangrijk om de motorische ontwikkeling te stimuleren en kinderen lekker te laten bewegen. -Kinderen tussen 10 en 12 jaar. Gezelschapsspellen met vaste regels zoals Kolonisten, Uno, spelkaarten sluiten aan bij deze leeftijdsgroep. Knutselgerei zoals teken- en schildersspullen, boetseerklei, maar ook materialen om kettingen van te maken enz. mogen niet ontbreken. Sportmateriaal zoals tennisballen, voetballen, badmintonrackets en stelten nodigen uit tot bewegen en spelen. Vul dit aan met materialen die nodig zijn voor specifieke techniek- en/of onderzoeksactiviteiten. Verzamel bijvoorbeeld oude radio s die kinderen zelf uit elkaar kunnen halen en laat ze proberen de radio weer in elkaar te zetten. Vergeet daarbij niet het gereedschap wat nodig is (knijptangen, schroevendraaiers, maar ook een loep, et cetera). Wat betreft het materiaal voor kinderen van jaar is het goed om vooral naar de kinderen te luisteren. Welke tijdschriften lezen ze, welke muziek draaien ze? Wat spelen ze graag? Voorbeeld In de BSO is een doos technisch lego aangeschaft. De oudste jongens duiken er meteen op en werken hele middagen aan echt hele mooie en moeilijke bouwwerken. De pedagogisch medewerker geniet zichtbaar mee van hun enthousiasme en helpt waar nodig even mee. Omdat ze duidelijk trots zijn op hun resultaten zorgt de pedagogisch medewerker voor een tentoonstellingsplank voor het raam. Ook maakt ze een aantal foto s van de geconcentreerde, bouwende jongens en zet die bij de bouwwerken op de plank. Trots laten de jongens hun werk aan de groep en later aan hun ouders zien. BSO tijd is vrije tijd, maar door kinderen zo te prikkelen en uit te dagen dat ze gaan spelen in een rijke omgeving waarin van alles te beleven en te ontdekken is wordt de ontwikkeling van kinderen gestimuleerd en kunnen kinderen hun talenten en voorkeuren ontdekken en ontwikkelen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 38

41 Omgaan met ouders en andere volwassenen Kinderen zijn onlosmakelijk verbonden aan ouders. Een goede samenwerking met de ouders is dan ook een voorwaarde om goed met de kinderen te kunnen werken. Citaat Loris Malaguzzi Reggio Emilia Om tot een goede samenwerking tussen ouders en pedagogisch medewerkers te komen moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Pedagogisch medewerkers moeten zich aanpassen, zich kwetsbaar opstellen en de ouderlijke rol binnen de kinderopvang begeleiden. Daarnaast moeten ze proberen manieren te vinden om de ervaringen die de kinderen op doen, vast te leggen en ze tot onderwerp van gesprek te maken. Dit kan bijvoorbeeld door documentatiepanelen met teksten, tekeningen, werkstukken en foto s van de kinderen. De pedagogisch medewerkers geven continu een stroom van informatie door aan de ouders. Het gevolg hiervan is dat ouders zich nieuwsgieriger op gaan stellen ten aanzien van alles wat er op de kinderopvang gebeurt (Edwards, C. et al., 1998). Wederzijds begrip en waardering tussen de ouders en de pedagogisch medewerkers is de basis voor een goed contact. Het is belangrijk dat de pedagogisch medewerker weet hoe de thuissituatie van het kind is. Zo kan de pedagogisch medewerker inspelen op de specifieke situatie van dit kind. In alle groepen is dan ook een familie- foto- muur te vinden. Ouders worden zorgvuldig geïnformeerd over de pedagogische visie, werkwijze, de regels, gewoonten en gebruiken binnen onze kinderopvang. Binnen deze kaders zullen we graag aan wensen van ouders tegemoet komen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 39

42 Kinderen maken op de opvang interessante ontwikkelingen door en doen belangrijke ervaringen op. Het is erg belangrijk deze ontwikkelingen en ervaringen te delen met de ouders. Dit doen onze pedagogisch medewerkers aan de hand van gesprekjes, foto s, observaties en knutselwerken van de kinderen. In onze kinderopvang wordt ook in De belevenissen van een Paradijsvogel regelmatig een overdracht geschreven en worden foto s en belevenissen bewaard. Hiermee geeft Villa Petit paradis ouders zicht op de ervaringen die hun kind opdoet in de kinderopvang en wat dit voor hun kind betekent. Wederzijds adviseren en informeren is belangrijk. Zo kunnen we vanuit gezamenlijkheid het kind geven wat het nodig heeft en inspelen op behoeften van ieder individueel kind. Door oprechte aandacht en belangstelling tonen pedagogisch medewerkers en ouders betrokkenheid met elkaar. Iedere vestiging heeft een eigen oudercommissie. De oudercommissie heeft als doel de belangen van de kinderen en de ouders van het kindercentrum waar de oudercommissie aan verbonden is zo goed mogelijk te behartigen en de ouders te vertegenwoordigen. Te adviseren over kwaliteit en het behartigen van de belangen van de ouders van het kindercentrum bij de directie middels de afgevaardigde in de centrale oudercommissie die de oudercommissies van heel Villa Petit Paradis Kinderopvang vertegenwoordigt. -Inspiratie door andere volwassenen, it takes a whole village to raise a child It takes a village to raise a child, zo luidt het van oorsprong Afrikaanse gezegde. Maar die village bestaat helaas niet meer als vanzelfsprekend in onze geïndividualiseerde samenleving, De kwaliteit en de sfeer van de leefomgeving is wel van belang voor de burgerschapsvorming van onze kinderen en kan bijdragen aan het voorkomen van problemen zoals kindermishandeling, jeugdcriminaliteit, jongerenoverlast etc. Villa Petit Paradis probeert de pedagogische village weer te creëren, door met name andere volwassenen zoals professionals in kunst en cultuur, maar ook ouders, grootouders, winkeliers, in principe gewoon andere burgers, uit te nodigen om samen met ons de opvoedingsverantwoordelijkheid voor alle kinderen weer op ons te nemen. Voor een goede opvoeding van onze kinderen is het volgens ons heel belangrijk om zo te werken aan het bevorderen van sociale betrokkenheid, zorgen voor elkaar en leren van elkaar en het delen van waarden en normen. Wat ook een feit is; Grootouders en andere volwassenen kunnen vaak veel : naaien, breien, lekker koken, fietsen herstellen, in de tuin werken Ze hebben veel ervaring. Dus kunnen kinderen veel van hen leren. Grootouders zijn ook het levende bewijs dat het leven leefbaar is. Vaak hebben ze veel levens ervaring. Ze tonen dat de problemen die voor elke generatie uniek zijn en waarvoor geen pasklare antwoorden bestaan, aangepakt en opgelost kunnen worden. In die zin betekenen ze vaak ook veel voor kinderen die worstelen met hun toekomstperspectief. Ook een goede samenwerking met scholen kan een prettige aanvulling op de opvang zijn. Wederzijds informeren door het uitwisselen van elkaars nieuwsbrieven, een korte overdracht bij het ophalen van een kind bij school, is voor ons belangrijk. Zo kunnen we afstemmen, aansluiten en met elkaar meeleven. Vanuit de kinderdagopvang kan een overdracht naar de basisschool ook mede zorg dragen voor een goede start van het kind op school. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 40

43 Wij hopen in Villa Petit Paradis kinderen en andere jonge- en oudere volwassenen op een waarde(n)volle manier met elkaar in contact te brengen. Voeding Het uitgangspunt van Villa Petit Paradis is dat kinderen in de tijd dat ze bij ons zijn gezond eten. Over wat gezond eten is zullen de meningen misschien verschillen. Wij verstrekken een standaard voedingsaanbod met veel aandacht voor variatie en waar mogelijk met biologische producten. Kinderen eten fruit, bruin brood, zoet en hartig brood beleg, crackers, en af en toe een koekje. Samen met de kinderen koken we soep, koken we een eitje van onze eigen kippen en bakken we appeltaart en we stimuleren de kinderen op deze manier met heel veel smaken kennis te maken. Samen eten, doet eten. Kinderen kunnen bij ons ook genieten van een warme maaltijd. Om het eetpatroon van de kinderen zoveel mogelijk te laten aansluiten bij wat ze thuis eten, geven ouders de (fles)voeding, als het dieet voeding betreft, mee. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 41

44 De ruimte als pedagoog Ruimte en de materialen hebben in de Reggio Emilia pedagogiek een heel eigen pedagogische waarde. De materialen en ruimte kunnen leren en spelen mogelijk maken. Zij vormen de derde pedagoog. We omringen de kinderen met mooie dingen. Want we gaan er vanuit dat wie omringd wordt door mooie dingen hierdoor tot mooie dingen komt Welkom Als je bij Villa Petit Paradis binnenkomt ervaar je een warm welkom. Er hangen foto s aan de wand die de pedagogiek mooi verbeelden. Er hangt een digitaal scherm waarop foto s van activiteiten van alle groepen in een slide show te zien zijn. In een tentoonstellingskast zijn de producten van de kinderen tentoongesteld en zo mogelijk staat er een tafel in de hal met daarop bloemen van het seizoen, wat toepasselijk leesmateriaal en koffie en thee voor de ouders. Als dit in de entree niet lukt wordt er in het pand naar een andere ruimte gezocht waar ouders en kinderen dit welkom kunnen ervaren. -Huiselijke sfeer, aantrekkelijk en geordend. De ruimte waarin de kinderen werken, spelen en leren moet prettig en leefbaar zijn. Ze moet de kinderen als het ware verwelkomen en uitnodigen tot het doen van ontdekkingen. Het moet een omgeving zijn waar je als groep kan zijn én waar je je als individu thuis voelt. Binnen Villa Petit Paradis zijn de groepen zo ingericht dat ze de sfeer hebben van een huiskamer. Er staat een heerlijke bank, er staan groene planten, er ligt een gezellig kleed en er is gekozen voor warme kleur van kozijnen en deuren. In de groep worden het materiaal op een aantrekkelijke manier aangeboden. Alles staat zo gepresenteerd dat het sfeer uitstraalt en kinderen uitnodigt om te gaan spelen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 42

45 De ruimte daagt kinderen uit en draagt bij aan de ontwikkeling en educatie van kinderen. We letten niet alleen op de inrichting qua meubilair en speelgoed maar ook op de akoestiek, de licht inval en de geur. Aan de muur hangen sfeer foto s die van kinderen die spelen en ontdekken. Deze foto s kunnen kinderen inspireren bij hun spel. In de groep is zichtbaar in welk seizoen we ons bevinden. Natuur doet iets met mensen, het is belangrijk voor ons. Zo proberen we binnenshuis ook een stukje natuur toe te laten door het inrichten van een thema tafel of wand. We halen materialen van buiten naar binnen, er zijn planten en soms bloemen. -Inrichting in hoeken In een groep zijn verschillende speelplekken nodig. Een plek om te rollen en een plek om rustig te spelen, een plek om te lezen en een plek om te eten, een plek om te plakken en een plek om te koken. Bij de inrichting van onze ruimten wordt gezocht naar een balans tussen de noodzakelijke veiligheid en de al even noodzakelijke uitdagingen voor de kinderen. Kinderen leren binnen en buiten om te gaan met risico s die ze aankunnen. Veiligheid en welzijn van kinderen is één van onze hoogste prioriteiten, maar daarmee nemen wij niet de kansen op ontdekken, ontwikkelen en leren af. Bij de in richting van de ruimte hanteren we een aantal vaste uitgangspunten: De groep heeft een huiselijke sfeer, je kunt je er thuis voelen. Bij de aankleding wordt rekening gehouden met de uitstraling van kleuren en materialen. De ruimte moet naast een gezellige sfeer ook een zekere rust uitstralen. Te veel prikkels maakt kinderen onrustig. Materialen zijn zo echt mogelijk, denk aan echte pannen en pollepels, oude kleren van papa of oma, een bed waar een kind zelf in past, zand, gereedschap (BSO) e.d. We kiezen vaak voor natuurlijke materialen, zoals hout, wol, en katoen. Zo leert het kind d.m.v. zijn zintuigen iets van de eigenheid - de kwaliteit - van het materiaal kennen. Veel speelgoed is open eind speelgoed. D.w.z. dat het materiaal de fantasie prikkelt en kinderen door het speelgoed niet vermaakt worden maar zelf het spel kunnen vormgeven. Kinderen kunnen hiermee experimenteren zonder dat het doel van het materiaal is vastgelegd. Je kunt hierbij denken aan eenvoudige materialen als mandjes, bakjes, bekers, vergieten etc. Er is uitdagend, spannend en dus afwisselend (speel)materiaal. Er is steeds weer iets nieuws te ontdekken. Er zijn verschillende hoeken waarin duidelijk is wat er te doen is. Denk aan lees-, bouw-, huishoek en een keuken waar je kunt koken en bakken. Er is een atelier en een speelzolder. De afzondering in een hoek of thema ruimte hebben kinderen nodig om geconcentreerd te kunnen spelen. Alle hoeken en ruimten worden steeds weer zo opgeruimd dat het materiaal weer aantrekkelijk wordt gepresenteerd: -Auto s staan leuk opgesteld in de kast, de poppenhoek ziet er verzorgd uit, de poppen hebben kleren aan, de huishoek heeft een uitnodigend gedekte tafel met borden en kopjes, de verkleedkleren hangen op een rek, muziek instrument zijn mooi uitgestald. -In de bouwhoek staat het constructiemateriaal al klaar met een voorbeeld. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 43

46 -Het speelgoed staat, op een voor de kinderen duidelijke manier, geordend en mooi uitgestald in de kast op kindhoogte. Kinderen die niet kunnen lezen kunnen ook zien wat er in een speelgoedkist zit door pictogrammen of foto s op de planken en kisten te plakken.. -Boeken staan gepresenteerd met de voorkant naar voren. Kinderen kunnen zo zien waar het boek over gaat. Dat kun je nog versterken door bij het betreffende boek (bijvoorbeeld per maand creëer je een ereplaats voor 1 boek) knuffeltjes of andere voorwerpen uit het boek erbij neer te zetten. Kinderen kunnen zelfstandig de materialen pakken en weer opruimen. Het materiaal staat in open kasten. Er is aandacht voor alle zintuigen, er zijn spiegels, doorkijkjes, verschillende soorten muziek en voel materialen. De pedagogisch medewerkers (blijven) kijken waar kinderen mee spelen. Als een hoek of bepaald materiaal niet meer interessant is, wordt er een aanpassing gedaan. De ruimte moet van en voor de kinderen zijn, posters en foto s hangen op kindhoogte. Er is een tentoonstellingsruimte/plek waar kinderen hun creaties kunnen tentoonstellen aan hun ouders en de andere kinderen. Dit kunnen creatieve producten zijn maar dit kan ook bv een mooi bouwwerk zijn. In de groep hangen foto s van alle kinderen. De ruimte is van hen en iedereen mag erbij horen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 44

47 -Hoog of laag zitten Volgens de ergonomische normen in de kinderopvang moet een pedagogisch medewerker bij activiteiten die langer dan 4 minuten duren op volwassen hoogte kunnen zitten met de voeten op de grond. Door deze eisen zijn er op alle kinderdagverblijven in Nederland hoge tafels geplaatst, veelal met zitbanken voor de kinderen. Voor de pedagogisch medewerker dus een ergonomisch voordeel maar voor de kinderen die oud genoeg zijn om zelfstandig van- en aan tafel te gaan zitten zijn er alleen maar nadelen. -Kinderen moeten vaak onder de tafel door kruipen om op de bank te gaan zitten. -Kinderen kruipen over elkaar heen om aan- en van tafel te gaan. -Op een bank kan een kind niet zelf de afstand tot de tafel en het buurkind bepalen -Kinderen kunnen pas later zelfstandig van- en aan tafel gaan dan bij lage tafels en stoelen. -Tafel dekken en weer schoonmaken, zien wat er op de tafel ligt wordt bemoeilijkt. In Villa Petit Paradis bieden wij daarom kinderen vanaf de babygroep tafels en stoelen aan waar ze zelfstandig aan kunnen gaan zitten eten en spelen en waar ook de pedagogisch medewerker verantwoord kan zitten. -Familiemuur Als we het hebben over een familiemuur hebben we het over een verzameling foto s van de gezinnen van de kinderen van Villa Petit Paradis. De foto s worden thuis op de spiegel van het kind geplakt en zo opgehangen dat de kinderen er makkelijk bij kunnen. Elk kind kan zichzelf en zijn gezin makkelijk vinden. Het is voor ons belangrijk dat een kind zichzelf en zijn gezin zichtbaar bij zich heeft in de groep. De band met het gezin, de familie, is voor het kind toch het allerbelangrijkst. Door de verschillende spiegels met foto s bij elkaar te hangen, valt onmiddellijk de diversiteit aan gezinnen en kinderen op. Je ziet dat er grote en kleine gezinnen zijn, eenoudergezinnen, gezinnen met een huisdier, gezinnen met co-ouderschap en ook verschillen in huidskleur zijn zichtbaar net als vele andere variaties. Kinderen worden met andere woorden steeds geconfronteerd met de diversiteit in onze samenleving op een manier die onmiddellijk met hun vrienden en vriendinnen verbonden is. Daarom is de familiemuur ook een prachtige manier om kinderen te leren dat er verschillen zijn en dat anders zijn niet minder zijn betekend. De foto s maken de diversiteit zichtbaar én bespreekbaar op een gewone, dagelijkse manier. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 45

48 -Samen geschiedenis opbouwen. De kinderen hebben al houvast aan de persoonlijke foto s van thuis op de spiegels. Daarnaast wordt er gewerkt met fotoboeken die samengesteld zijn uit foto s van speciale gebeurtenissen. Heel simpel worden de foto s van deze uitstapjes of bijzondere momenten in een schriftje geplakt en op de groep gelegd, als een soort prentenboek. Kinderen kijken graag terug naar zichzelf en naar wat geweest is. Door die herhaling en herbeleving leren ze en maken ze deel uit van de gemeenschappelijke geschiedenis. Het atelier Kinderen inspireren elkaar. Zij kunnen in het atelier kiezen met welk materiaal ze willen werken. Hout, stof, behang, verf, klei of doeken. Van alles is op voorraad. Door om te gaan met verschillende materialen leren ze hoe deze voelen, ruiken en wat je ermee kunt doen. De pedagogisch medewerkers helpen de kinderen alleen als dit nodig is of als ze erom vragen. Ze observeren goed wat elk kind doet en wat voor verhalen er ontstaan. Door elke keer m.b.v. foto, tekst of video vast te leggen wat kinderen doen, wordt duidelijk hoe het proces zich ontwikkeld: is het materiaal nog uitdagend of moet er iets nieuws aangeboden worden? De pedagogisch medewerkers zorgen dat er telkens weer wat nieuws is om te ontdekken. De verslagen en foto s van de activiteiten worden op de documentatieborden opgehangen en later in De belevenissen van een Paradijsvogel opgenomen. De ontwikkeling die de kinderen doormaken, wordt op die manier overzichtelijk vastgelegd. Kant en klare werkjes worden niet aangeboden: geen kleurplaten of standaard plakwerkjes. De pedagogisch medewerkers kunnen soms bij de tekeningen schrijven wat het voorstelt, maar dwingen kinderen niet om opeens te moeten gaan bedenken wat hun tekening voorstelt. Soms is het gewoon een tekening die niets voorstelt en dat mag ook! Het doel van de inrichting van het atelier is kinderen direct uit te dagen aan de slag te willen gaan met alles wat er staat. Voorbeelden van hoe dat kan: Op de tafel staan heel veel lage mandjes, waarin tekenmaterialen per soort en kleur zijn gesorteerd (denk aan viltstiften, kleurpotloden, krijtsoorten, bijenwas etc. etc.) Punten zijn altijd geslepen / de viltstiften altijd voorzien van een dop De kleuren blijven bij de kleuren. In de open kasten staan verzamelingen van: o Touw in grote diversiteit o IJzerdraad o Tegeltjes o Verfsoorten (acryl, waterverf, ecoline enz. o Lijmsoorten o Steentjes, veertjes, takjes, kurken, enz. o Gekleurde plastics o Papiersoorten groot klein, gekleurd, wit o Gips o Kosteloze materialen Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 46

49 De zorg voor het atelier is een gedeelde zorg. Omdat we respectvol omgaan met de omgeving en het materiaal, is het niet alleen de verantwoordelijkheid van een BSO pedagogisch medewerker, maar zullen alle pedagogisch medewerkers hier hun steentje aan bijdragen. Daarom zijn alle pedagogisch medewerkers die gebruik maken van het atelier in een rooster verantwoordelijk worden voor het weer opgeruimd achterlaten van het atelier. In de babygroep wordt ook klei en verf aangeboden, of scheerschuim om mee te schilderen. Veiligheid In en om Villa Petit Paradis groeien de kinderen veilig en vertrouwd op. Maar niet in een cocon waarin ze zijn afgeschermd tegen alle kleine bedreigingen die bij een leerzame kindertijd horen. De kleine ongelukjes, ruzietjes, wondjes, nat en vuil worden, het hoort bij het opgroeien. Binnen veilige marges mogen er ook dingen fout gaan, ook dat is leerzaam. En vaak ook eigenlijk best wel weer leuk, al is het soms pas achteraf, omdat je weet dat het weer goed komt. Het is de manier waarop we bij Villa Petit Paradis met die realiteit omgaan. Alert, gecontroleerd en zonder serieuze risico s. Geen traphekjes maar wel toezicht. Veiligheid is een van onze belangrijkste prioriteiten en achter de schermen hebben we alles zo ingericht en iedereen zo opgeleid dat niemand zich daar zorgen over hoeft te maken. Aandacht voor alle zintuigen; zien, voelen, ruiken en proeven en horen Met het gebruiken van alle zintuigen plaatst het kind zich in een bepaalde verhouding tot zichzelf en tot de wereld om zich heen In Villa Petit Paradis vinden we het dan ook belangrijk hier bewust veel aandacht voor te hebben. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 47

50 Zien De makkelijkste manier om te zien wat een ander voelt is kijken naar iemands gezichtsuitdrukking. Onze emoties zijn het eerst van ons gezicht af te lezen. Ook stemmen we onze communicatie voor een groot deel af op dat wat we bij de ander zien. Bij een baby checken we al of onze boodschap is aangekomen door even te wachten op zijn reactie. We geven elkaar signalen waarmee we de beurten in een gesprek regelen. Een hoofdknik, of de ander even recht aankijken, betekent bijvoorbeeld toestemming om door te praten. We krijgen een vervelend gevoel wanneer degene waarmee we spreken ons niet aankijkt. Ook zien we aan iemands lichaamstaal hoe hij zich voelt. Omdat een goede communicatie de basis is voor veilige en hechte relaties komt in Villa Petit Paradis regelmatig een VIB-er om de pedagogisch medewerkers te filmen en bewust te maken van hun interactievaardigheden. Ook is zien de basis voor de motorische ontwikkeling. De baby ziet een speeltje en gaat dit pakken. Het kind ziet de bal liggen en schopt hem weg. Het kind ziet hoogte verschillen en anticipeert hierop. Hoogteverschillen worden daarom binnen en buiten aangeboden om kinderen voldoende uitdaging te bieden. -Drama/toneelruimte In de groep hangen foto s aan de muur waarop duidelijk te zien is wat er in een hoek/activiteitenplek te doen is en hoe je dit als kind kunt ervaren. Ook zijn er boeken waarin emoties aan bod komen die we met de kinderen bespreekbaar maken. Wij willen kinderen leren emoties af te lezen van een gezicht/lichaam en hier mee om te gaan. In Villa Petit Paradis leren we kinderen, door drama- en toneel activiteiten aan te bieden, lichaamstaal bewust te gebruiken, te leren lezen bij anderen en emoties te uiten. Er moet daarom een ruimte zijn waar je deze activiteiten kunt aanbieden. In deze ruimte vind je een podium, verkleedkleren, muziek en muziekinstrumenten en spiegels. -kunst Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 48

51 Door kinderen kunst te laten maken en zien doet het kind veel visuele belevenissen en ervaringen op. Bij het schilderen en modelleren gaat het kind met kleuren en vormen om die in het beeldvormende proces tot een harmonisch geheel worden/zijn samengebracht. Daardoor ontwikkelt het gevoel voor het mooie en het goede. Daarom bieden wij de kinderen kunst workshops aan en zullen we met de kinderen ook kunst bekijken en kunstwerken van henzelf en van anderen tentoonstellen Kunst en Villa Petit Paradis zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. -de Paradijsvogel De Paradijsvogel woont in Villa Petit Paradis en heet iedereen die binnenkomt hartelijk welkom. De Paradijsvogel is een herkenbaar character die de identiteit van Villa Petit Paradis vertolkt; hij is kleurrijk, divers, creatief, warm en mooi en brengt de seizoenen en andere leuke en bijzondere omstandigheden die actueel zijn in beeld. In iedere groep wordt gewerkt met een miniatuur versie van deze prachtige vogel. Deze Paradijsvogelhandpop wordt ingezet als pedagogische handpop. Vaak zal de pedagogisch medewerker van Villa Petit Paradis met de vogel op haar hand een babbeltje maken met de kinderen. Dit is gezellig en laagdrempelig en de pedagogisch medewerker creëert zo allerlei talige situaties waar kinderen zich in herkennen en makkelijk op in kunnen haken. Het lijkt op 'gebabbel' over koetjes en kalfjes (en voelt voor kinderen ook zo aan) maar heeft wel degelijk een doel voor ogen. Uiteraard is het belangrijk om al babbelend altijd aan te sluiten bij de belevingswereld van het kind en situaties aan te dragen die herkenbaar zijn voor het kind. Kinderen komen zo in aanraking met allerlei situaties en gebeurtenissen die de Paradijsvogel mee ge maakt heeft. Kinderen leren zo uiting te geven aan gedachten, emoties en gevoelens. Angst, conflicten, blijdschap, succeservaringen, alles komt aan bod in het leven van de Paradijsvogel en dit deelt hij met de kinderen. De kinderen kunnen de Paradijsvogel troosten, adviseren en complimenteren. Ook kunnen zij hun eigen ervaringen kwijt bij de Paradijsvogel. Zo wordt de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen mooi gestimuleerd. Natuurlijk is spelen met een mooie Paradijsvogelhandpop ook gewoon heel erg leuk. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 49

52 Voelen Door te voelen komt een kind in aanraking met de wereld. Hij voelt hard, zacht, glad en ruw. Door druk en tegendruk leert hij grenzen kennen. Door deze ervaringen leert hij zichzelf ervaren. Met de handen geeft het kind ook vorm aan materialen, hiermee onderzoekt het kind de mogelijkheden van het materiaal maar het kind ontdekt ook vormen die het ziet en voelt en ten slotte ontdekt het nieuwe vormen die het kind zelf maakt. Baby s stoppen alles in hun mond; ze grijpen niet alleen naar dingen en ruiken daar niet alleen aan maar voelen en proeven met hun mond. Daardoor ontwikkelen ze al smaak. Het dus belangrijk dat zij ook veel ervaringen en smaken kunnen opdoen. Vanuit deze visie is het belangrijk kinderen in Villa Petit Paradis in aanraking te brengen met heel veel verschillende materialen. Zand, water en klei, soorten verf, stof en wol, buizen en kokers, soorten papier, soorten krijt, kosteloos materiaal zoals schelpen, oude tegeltjes, plastic, veertjes, steentjes, touw, kortom een zo rijk mogelijk aanbod van materialen streven we in Villa Petit Paradis na. Natuurlijk zijn deze (kosteloze)materialen niet zomaar in een hoekje opgestapeld, maar in mandjes of potten verzameld en staan netjes uitgestald in een open kast, zichtbaar en uitnodigend. Dat kan in het atelier heel goed worden gedaan. Ruiken en proeven Met de neus ervaart een kind of iets aangenaam of vies ruikt, of iets zoet of bitter ruikt en smaakt. Hoe kleiner het kind is, des te intensiever het met alle zintuigen waarneemt waarmee het in aanraking komt. Geuren zijn bepalend voor ons gevoel van welbevinden, wat vooral bij baby s goed is te zien. De geur van de moeder of de bekende pedagogisch medewerker heeft een kalmerende werking; een door de moeder gedragen kledingstuk is soms al voldoende om een huilende baby rustig te maken. Ook op latere leeftijd vinden we het fijn een vertrouwde lichaamsgeur om ons heen te hebben, hierdoor voelt de mens zich veilig en prettig. Als het gaat om smaak en geur is een persoonlijke voorkeur van grote invloed, maar ook gewenning en ervaringen spelen een rol. Bij de geboorte heeft een baby duizenden smaakpapillen. Hierdoor is een kind heel gevoelig voor smaken en heeft het een voorkeur voor milde smaken. Snel neemt het aantal smaakpapillen in de mond af. Met tien jaar is er nog maar de helft over en op de leeftijd van dertig jaar heeft een mens nog maar tweehonderdvijftig smaakpapillen over. Hierdoor kunnen volwassenen veel meer verschillende smaken waarderen en ook veel meer sterkere smaken aan. Als volwassenen proeven we dus eigenlijk gewoon minder. Voor jonge kinderen zijn sommige smaken door de vele smaakpapillen die ze nog hebben gewoon nog iets te uitgesproken, zij proeven er te veel van. Door het afnemen van de smaakpapillen kan het kind steeds meer smaken aan. Om goed te wennen aan een nieuwe smaak moet een kind iets tien tot vijftien keer proeven. Het is goed kinderen al op jonge leeftijd te laten wennen aan veel verschillende smaken. Kinderen die al op jonge leeftijd gewend zijn geraakt aan verschillende smaken, lusten over het algemeen meer bij het ouder worden. Vanuit deze kennis vinden wij het belangrijk om kinderen op Villa Petit Paradis met veel smaken en Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 50

53 daaraan automatisch gekoppeld, veel geuren in aanraking te laten komen. We koken en bakken met de kinderen en bieden veel variatie in voeding aan. Iedere week is er op een andere dag bij de broodmaaltijd een verantwoord extraatje. Ook vinden we het belangrijk dat er in Villa Petit paradis een prettige, frisse lucht hangt. Er wordt dagelijks goed geventileerd. Ook genieten kinderen door het koken en bakken van de huiselijke etensgeuren die er in het gebouw hangen. Horen Tussen horen en luisteren is een groot verschil: Horen wil zeggen dat het kind in staat is om geluiden waar te nemen. Luisteren wil zeggen dat het kind zijn aandacht op bepaalde geluiden richt. Kinderen die aandacht hebben voor geluid zullen leren waar dat geluid vandaan komt, waardoor het veroorzaakt wordt en wat het betekend. Zo leren ze verschillende geluiden van elkaar te onderscheiden. Kinderen leren praten door te imiteren en hierbij speelt horen en luisteren dus een bepalende rol. Jonge kinderen kunnen geluiden nog niet filteren op de manier zoals volwassenen dat doen. Alle geluiden, alle prikkels komen binnen. Uit onderzoek is gebleken dat een te lawaaierige speelruimte een negatieve invloed heeft op het gevoel van welbevinden van kinderen. Daarom vinden wij het belangrijk om kinderen, en met name baby s die het filteren van geluiden nog helemaal moeten leren, een rustige omgeving aan te bieden. Wij vinden het belangrijk dat de akoestiek in Villa Petit Paradis goed is en zoeken hierin zo nodig actief naar verbeteringen. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 51

54 Muziek staat alleen bewust aan als dit past bij de activiteit en de sfeer op dat moment. Bij jonge kinderen is een achtergrondruis die de hele dag te horen is niet gewenst. Het leidt af en verstoort de taal- en spraak ontwikkeling. Een radio zal dus nooit aan staan in de groep. Muziek Muziek maken en luisteren heeft een meerwaarde voor kinderen. Samen muziek maken en zingen is leuk, het nodigt uit tot samenwerking en naar het luisteren naar elkaar. Ook stimuleert het de taalspraak ontwikkeling. Het mooie van muziek maken met je eigen stem is dat dit altijd en overal kan. Je stem is een mooi instrument waarmee je ook je emoties goed kunt uiten. Voor veel kinderen is muziek een belangrijke taal om te leren kennen en gebruiken. Wij brengen onze kinderen hier al jong mee in contact. Op villa Petit Paradis zullen we dan ook veel zingen en naar muziek luisteren met de kinderen, ook in de BSO. Wie jong kennismaakt met allerlei soorten muziek, zal dit later ook beter weten te waarderen. Wij laten kinderen muziek horen uit allerlei landen: 'wereldse muziek'. Zo kan een kind genieten van verschillende muziekstijlen en er leren open voor te staan. Kinderen kunnen heerlijk bewegen op ritmische, swingende, dromerige of aparte klanken. Samen een optreden instuderen en verzorgen leert kinderen genieten van een gezamenlijk groepsresultaat en leert ze rekening te houden met elkaar en geeft zelfvertrouwen. Samen bezig zijn met muziek geeft ook een fijne sfeer en is goed voor het groepsklimaat. Daarom organiseren we meerdere keren per jaar een optreden van wisselende aard waarbij muziek een grote rol speelt. Ook nodigen we regelmatig ouders of andere muzikanten uit om de kinderen hun instrument te laten zien en horen en samen te musiceren. Voor je brein is muziek maken een hele goede training. De linker en rechter hersenhelft moeten goed samen werken. Deze coördinator is belangrijk voor alle ontwikkelingsgebieden. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 52

55 Buiten Spelen -De inrichting van onze buitenruimte De tuin van Villa Petit Paradis is de plek waar kinderen in een royale buitenruimte buiten kunnen voelen, de zon, de regen en de wind. Het is ook de plek waar de kinderen zich vrij kunnen bewegen en lawaai kunnen maken omdat ze andere kinderen minder snel storen en vies worden is niet erg. Er wordt gespeeld met water en zand en gebouwd met grotere materialen zoals takken uit de tuin of echt timmergereedschap en oudere kinderen met zagen en messen(dit wordt kinderen eerst geleerd). Soms kan er op de vuurplek stokbrood op een stok gemaakt worden! Buiten spelen is heel belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Ze moeten de gelegenheid hebben om zichzelf, hun lichaam en al hun zintuigen te ontdekken. Buiten spelen in de tuin is genieten van een ontdekkingstocht naar: spinnetjes, torren, vogels planten en bloemen. En zoveel mogelijk de kans bieden om te spelen met: water, stenen, zand, kleuren, bosjes, bomen, spannende paadjes en natuurlijke materialen. We vinden het belangrijk dat kinderen leren en ervaren hoe prettig het is om dicht bij de natuur te staan. De natuur is er voor ons allemaal. Wanneer je kinderen laat zien hoe belangrijk onze natuurlijke leefomgeving is, zullen zij er verwondering en respect voor opbrengen en de schoonheid er van gaan ervaren. Zij zullen meer gemotiveerd zijn om zelf een bijdrage te leveren aan het behoud van ons milieu. Niet alleen de inrichting van de binnenruimte, ook die van de buitenruimte is belangrijk voor het kind. Het belangrijkste uitgangspunt is: ruimte! Daarnaast is het belangrijk dat het spannend en uitdagend is en het de fantasie van het kind prikkelt. De tuin van Villa Petit Paradis (met een grootte van ca m2) is de plek waar kinderen buiten kunnen ervaren. Water, stenen, zand, kleuren, bosjes, bomen, spannende paadjes, natuurlijke materialen en beweging. Zon en warmte, maar ook wind, regen, hagel en sneeuw, we spelen elke dag buiten. Er bestaat geen slecht weer, alleen slechte kleding. Ook buiten is het belangrijk dat het materiaal uitdaagt. Aan het einde van de dag wordt alles dan ook weer netjes neergezet. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 53

56 -Rust, stilte en ontspanning Kinderen hebben dagelijks behoefte aan rust, stilte en ontspanning. Een bos of een tuin zijn bij uitstek plaatsen waar je rust en stilte kunt ervaren. Veel kinderen krijgen dagelijks zoveel visuele indrukken en geluiden te verwerken dat dit invloed heeft op hun gedrag, kinderen worden extra impulsief, prikkelbaar en kunnen moeite hebben met zich te concentreren. In de natuur zijn ontspant en geeft rust. Je kunt er genieten van de stilte. Kinderen kunnen er leren hoe ze die stilte op kunnen zoeken en hoe ze zichzelf kunnen ontspannen -Moestuin en kas Boeien door broeien en bloeien Zaaien, planten, water geven en mesten zijn vaardigheden waarmee een kind al op jnoge leeftijd een talentvolle tuinier in dop kan worden. De kas en de eigen moestuin worden samen met de kinderen beheerd. Samen kiezen de pedagogisch medewerkers met de kinderen wat er gezaaid en geplant wordt. De kinderen leren van alles over zaaien, planten, tuinieren en gezond eten, en kunnen ook oogsten, proeven en koken met alle oogstresultaten. -Dieren Het omgaan met dieren is volgens Villa Petit paradis niet alleen leuk en ontspannend, maar ook goed voor de ontwikkeling van kinderen. Het samen met de pedagogisch medewerker zorgen voor de dieren is ook leerzaam. Het stimuleert beslissingen nemen, vooruitdenken en natuurlijk het verantwoordelijkheidsgevoel van kinderen. Voeren, aaien of borstelen, maar ook het uitmesten van hokken zijn allemaal ervaringen die het kind met zijn hele lijf en alle zintuigen ervaart. Van de pedagogisch medewerker wordt een positieve houding verwacht t.a.v. dieren en dierverzorging. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 54

57 De omgeving rondom Villa Petit paradis De kinderen die bij ons op Villa Petit Paradis komen zullen ook regelmatig verder kijken dan het hek van ons terrein. De omgeving kan ons ook veel bieden. We gaan met de kinderen boodschappen doen, spelen in nabijgelegen aantrekkelijke terreinen zoals parken en groenstroken en bezoeken de dierenweide. Kortom, we maken graag uitstapjes met de kinderen. Vooral met de BSO kinderen kijken we bij bedrijven en fabrieken achter de schermen, bezoeken ze musea en exposities, gaan ze zwemmen en midgetgolfen. We onderzoeken wat de omgeving ons te bieden heeft en zullen samen met de kinderen kiezen welke activiteiten we kiezen en organiseren. Hiermee stimuleren we een brede interesse en veel algemene kennis van kinderen waardoor kinderen een bredere kijk op de wereld krijgen. De natuur BSO Vlakbij Villa Petit Paradis Meppel ligt het Staphorster bos. Meerdere keren in de week, na de reguliere schooldag worden kinderen opgehaald en met busjes naar het terrein van de NatuurBSO gebracht. Kinderen eten en drinken wat en daarna is er ruimte voor vrij spel of een gericht spel- of activiteitenaanbod dat door de groepsleiding wordt aangeboden. Het is de bedoeling is dat de activiteiten van de NatuurBSO zoveel mogelijk buiten worden aangeboden en dat het gebruik van de binnenruimte wordt beperkt. De activiteiten staan in het teken van kennis maken en gebruik maken van de natuur. Kinderen ervaren zo veel aspecten van de natuur. Vanuit de andere villa s zullen regelmatig natuurgebieden in de omgeving opzoeken. 1.Uitdagende natuur: Gericht op spannende aspecten van natuur en het creëren van spanning of spannende avonturen. Bijvoorbeeld: Slootje springen/ijs uit proberen Boompje klimmen De elementen: water, aarde (zand), vuur ( Natuur kan zelf ook gevaarlijk zijn! Giftige planten, bijtende/prikkende dieren, slik waarin je wegzakt enz.) 2.Speelnatuur. Rustiger spelletjes. Bijvoorbeeld: Spelen in een holle boom Hutten, een lekker "eigen plekje" in de natuur Boomhutten (de uitdagende natuur en de gebruiksnatuur lopen op veel punten in elkaar over). 3.Eetnatuur: bramen plukken / jam maken sleedoorns plukken / Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 55

58 4.Heilzame natuur. Bijvoorbeeld: stinkende gouwe tegen wratten weegbree tegen brandnetelprikken kamille tegen keelpijn valeriaan, rustgevend, zelf de geur! 5. Natuur als grondstoffenleverancier water, modder, aarde en zand om mee te bouwen takken om hutten van te maken 6. Intrigerende natuur Waarnemen met alle zintuigen, of door kennis gesteund staat voorop spieden en speuren tijdens de bso bodemdiertjes in een loep bekijken. Actief waarnemen met alle zintuigen, ook voelen ruiken, indien mogelijk proeven. 7. Esthetische natuur In het algemeen hebben kinderen meer gevoel voor de schoonheid van kleine dingen. Genieten van de schoonheid van een landschap zoals volwassenen dat doen kunnen kinderen nog niet, uitzonderingen daargelaten. Dat komt pas bij groep 8. Ze kunnen wel gegrepen worden door bijzondere omstandigheden, zoals een regenboog of een bijzondere wolkenlucht. De intrigerende natuur biedt voor ons de meeste aanknopingspunten om de kinderen te bereiken in hun wereld. Ze leren op deze leeftijd gemakkelijk (zuigen kennis op als een spons) en hebben een heel goed geheugen. Binnen Villa Petit Paradis vinden we het belangrijk kinderen deze natuurbelevingen te laten ervaren. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 56

59 Bijlage 1 Loris Malaguzzi (Reggio Emilia) Loris Malaguzzi ( ) was verbonden aan de scholen en kindercentra in het Italiaanse Reggio Emilia. Hij is de grondlegger van de pedagogische werkwijze daar. Zijn ideeën zijn voortgekomen uit dertig jaar ervaring met het werken met kinderen. Hij wilde die niet op papier zetten, omdat hij vindt dat je pas echt je ideeën aan een ander kunt overbrengen door samen te praten. De theorie: honderd talen Communiceren is van wezenlijk belang voor kinderen. Jonge kinderen kunnen dat nog niet zo goed met taal, maar wel op veel andere manieren: door brabbelen, zingen, ergens heen kruipen, tekenen en kleien. Malaguzzi noemde dat de 'honderd talen van kinderen'. Kinderen gebruiken die talen om de wereld te onderzoeken. Malaguzzi benadert kinderen als onderzoekers. Kinderen zijn voor elkaar de eerste pedagoog. Door hun onderlinge verschillen kunnen ze elkaar verrijken. Daarnaast vindt hij het belangrijk dat ook pedagogisch medewerkers kinderen stimuleren zich te uiten. Dit gebeurt door een uitgebreid aanbod van materialen en door de inbreng van kunstenaars. In de kinderopvang In een kinderdagverblijf horen inspirerende materialen waarmee kinderen zich creatief kunnen uitdrukken. Niet veel kant-en-klaar speelgoed, maar wel dagelijkse gebruiksvoorwerpen en kosteloos materiaal: losse stukken hout, lappen, touw, kokers, ijzerdraad. Kunstenaars kunnen kinderen helpen met behulp van dit materiaal hun ideeën creatief vorm te geven. Het idee: kijken en luisteren De opvang moet aansluiten bij de ontwikkeling en ideeën van kinderen. Leidsters kijken hoe kinderen leren, en passen hun manier van werken daarop aan. Ze spelen in op wat kinderen beleven en doen en nemen hen serieus. Door observeren en luisteren komen leidsters erachter wat kinderen bezighoudt. Ze spelen actief mee en leggen veel vast in de vorm van foto s en video. In de kinderopvang Pedagogisch medewerkers luisteren en observeren heel goed. Zo kunnen ze onderzoeken wat kinderen beleven en waarmee ze bezig zijn. Dat leggen pedagogisch medewerkers vast in foto s, video s, geluidsopnamen, teksten en door kinderen gemaakt werk. Door goed naar hen te luisteren en op te schrijven met welke onderwerpen kinderen bezig zijn, kom je op ideeën voor nieuwe activiteiten of een nieuwe inrichting van de ruimtes. Fotograferen is ook belangrijk om ouders te laten zien waar hun kinderen mee bezig zijn. Foto s maken het kinderen makkelijker op hun ideeën voort te borduren en te onthouden wat ze gedaan hebben. Hang de foto s voor kinderen op ooghoogte! Door een goede documentatie kun je ook de ouders bij de ideeën van Villa Petit Paradis te betrekken. Het idee: bevorderen zelfstandigheid Kindercentra moeten een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de eigen identiteit van kinderen, van hun zelfstandigheid en hun creatieve vaardigheden. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 57

60 In de kinderopvang Door veel spiegels (op ooghoogte of bijvoorbeeld aan het plafond boven een aankleedtafel) te hangen, kunnen kinderen zichzelf zien en leren kennen. Ook kun je kinderen ieder een eigen symbool geven (een bloem, dier, of boom) waaraan ze hun eigen spullen of plaats kunnen herkennen. In Reggio werken leidsters en/of kunstenaars met kinderen van gelijke leeftijd een deel van de dag in kleine groepjes. Zo kun je langere tijd aan een project werken. Jij bepaalt niet wat ze gaan maken, maar je kunt ze wel helpen met de praktische uitwerking van hun ideeën omdat jij meer materiaalkennis hebt. Door kinderen zo veel mogelijk zelf te laten doen, stimuleer je hun zelfstandigheid. De theorie: de ruimte De ruimte wordt gebruikt als 'derde leidster'. Een goede indeling van de ruimte draagt bij aan de pedagogische aanpak. In de kinderopvang In Reggio Emilia bleek dat kinderen veel rustiger en geconcentreerder bezig zijn als verschillende ruimtes één functie hebben. Zoals bijvoorbeeld een atelier, een ruimte voor taal- en muziekactiviteiten met kussens om op te zitten en muziekinstrumenten, een ruimte voor fantasiespel, met bijvoorbeeld verkleedkleren en 'winkelspulletjes' en een ruimte waar kinderen flink kunnen bewegen. Kinderen kiezen in overleg met de leidsters waar ze gaan spelen. (Bron: site NJI) Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 58

61 Bijlage 2 Wettelijke eisen vanuit Wet Kinderopvang Artikel 50 uit de Wet Kinderopvang (2004) stelt het volgende vast: De houder van een kindercentrum organiseert de kinderopvang op zodanige wijze, voorziet het kindercentrum zowel kwalitatief, als kwantitatief zodanig van personeel en materieel, draagt zorg voor een zodanige verantwoordelijkheidstoedeling, en voert een zodanig pedagogisch beleid dat een en ander leidt of redelijkerwijs moet leiden tot verantwoorde kinderopvang. Ter uitvoering van de eerste volzin besteedt de houder in ieder geval aantoonbaar aandacht aan het aantal beroepskrachten in relatie tot het aantal kinderen per leeftijdscategorie, de groepsgrootte, de opleidingseisen van de beroepskrachten en de voorwaarden waaronder en de mate waarin beroepskrachten in opleiding kunnen worden belast met de verzorging en opvang van kinderen. Ter uitvoering van de artikelen 49, eerste lid, en 50 van de wet, beschikt een kindercentrum over een pedagogisch beleidsplan, waarin de voor dat kindercentrum kenmerkende visie op de omgang met kinderen is beschreven (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2004). Daarnaast bevat het pedagogisch beleidsplan een beschrijving van de wijze waarop de vier opvoedingsdoelen van professor J.M.A. Riksen-Walraven worden toegepast: Voldoende emotionele veiligheid De wijze waarop emotionele veiligheid van kinderen wordt gewaarborgd Voldoende mogelijkheden voor de ontwikkeling van persoonlijke competenties De mogelijkheden voor kinderen tot de ontwikkeling van hun persoonlijke competenties Voldoende mogelijkheden voor de ontwikkeling van sociale competenties De mogelijkheden voor kinderen tot de ontwikkeling van hun sociale competenties Overdracht van waarden en normen De wijze waarop de overdracht van waarden en normen aan kinderen plaatsvindt (Riksen- Walraven, 2000) Tevens vermeld het pedagogisch beleidsplan de werkwijze en de maximale omvang en leeftijdsopbouw van de stamgroepen. Ook stelt de wet kinderopvang dat het pedagogisch beleidsplan informatie bevat over de (spel)activiteiten die de kinderen buiten de stamgroep kunnen verrichte (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2004). Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 59

62 Artikel 54 van de Wet Kinderopvang (2004), voegt daar nog aan toe dat de ouders wier kinderen in het kindercentrum worden opgevangen, over het te voeren beleid worden geïnformeerd. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 60

63 Bijlage 3 Oorspronkelijke pedagogische visie bij de start in oktober 2010 Samengevat in 12 speerpunten gebaseerd op de pedagogiek van Reggio Emilia Alles wat je beleeft als kind kun je je herinneren! De pedagogische visie van Villa Petit Paradis maakt het mogelijk dat uw kind zoveel mogelijk kan ontdekken en beleven. Binnen en buiten, met elkaar of alleen! Onder begeleiding van de pedagogisch medewerker of (misschien wel soms) zonder. Maar altijd zal het kind de ruimte geboden worden om te ontdekken. In de 10 speerpunten van de pedagogische visie van Villa Petit Paradis kunt u lezen op welke manier dit gerealiseerd zal gaan worden. 1. Horizontale Groepsindeling In Villa Petit Paradis is gekozen voor een horizontale groepsindeling. Deze indeling kent meer rust vooral bij de babygroep (0 2 jaar), waar dan ook relatief minder kinderen op de groep zijn (maximaal 9). De peutergroep (met maximaal 14 kinderen) heeft meer homogeniteit, waardoor het makkelijker is met kinderen uit deze leeftijdscategorie actief bezig te zijn. Peuters van ca. 22 maanden maken een overgang van de babygroep naar de peutergroep. Bij goede afspraken en voorbereiding is dat geen bezwaar. Daarnaast is er een dreumesgroep van 1 tot 3 jaar(maximaal 12 kinderen). De buitenschoolse opvang biedt ruimte aan 20 kinderen (4 12 jaar), waarbij zij de vrijheid krijgen te kiezen in welke ruimte ze actief willen zijn. Bovendien zullen de activiteiten afgestemd worden op de leeftijdsgroepen van 4 7 jaar en van 8 12 jaar. Villa Petit Paradis is door deze opzet kleinschalig in haar indeling. Deze kleinschaligheid maakt dat er rust en aandacht is voor het individuele kind. 2. De pedagogiek van het luisteren De pedagogiek van het luisteren is een pedagogiek die staat tegenover de pedagogiek van het vertellen. Dat betekent voor pedagogisch medewerkers van Villa Petit Paradis dat zij altijd openstaan voor vernieuwing en verdieping, in beweging en in ontwikkeling blijven, ruimte geven voor experiment en onderzoek. 3. Ieder kind is UNIEK! Kinderen worden geboren met vele mogelijkheden. Een kind is al vanaf zijn geboorte aangewezen op de ander en de wereld. Kinderen zijn onderzoekers en door en door leergierig en nieuwsgierig. leder kind is uniek... de pedagogisch medewerkers hebben dan ook de taak de kinderen te leren kennen door naar hen te luisteren en te kijken. Ieder kind maakt deel uit van zijn eigen achtergrond, gezin, historie en cultuur. De kennis over kinderen wordt in de omgang met hen gezamenlijk opgebouwd. Ruime aandacht dus op Villa Petit Paradis voor bijvoorbeeld de familieen de activiteitenmuur. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 61

64 4. Bouwen aan een eigen identiteit Jonge kinderen bouwen aan hun eigen identiteit. Dat doen kinderen instinctief in wisselwerking met de wereld om hen heen. Villa Petit Paradis biedt de mogelijkheid aan kinderen om zich op hun eigen wijze te ontwikkelen. En wel op de volgende manier: Met natuurlijk de ouders op de eerste plaats kent Villa Petit Paradis nog eens drie pedagogen: De eerste pedagoog voor het kind zijn de andere kinderen van de groep. De verschillen tussen kinderen zijn de bouwstenen voor de ontwikkeling van ieder van hen; ze vormen de dynamiek van het proces. De tweede pedagoog zijn de volwassenen /pedagogisch medewerkers. De derde pedagoog, dus met een eigen educatieve en pedagogische betekenis, zijn de (buiten)ruimten en materialen. 5. De omgeving als pedagoog - binnen Omdat de ruimten en materialen zo belangrijk zijn voor de ontwikkeling van het kind is er op Villa Petit Paradis heel veel aandacht voor de volgende punten: Zo echt mogelijk Goed verzorgd Aandacht voor alle zintuigen Uitdagend, spannend (speel)materiaal waar veel aan te ontdekken valt De ruimte moet van en voor de kinderen zijn Zeer huiselijk en bewoonbaar 6. De omgeving als pedagoog buiten Niet alleen de inrichting van de binnenruimte, ook die van de buitenruimte is enorm belangrijk voor het kind. Het belangrijkste uitgangspunt is: ruimte! Daarnaast is het belangrijk dat het spannend en uitdagend is en het kind tot fantasie brengt. De tuin van Villa Petit Paradis (met een grootte van ca m2) is de plek waar kinderen buiten kunnen voelen. De zon, de regen en de wind. Het is ook de plek waar de kinderen zich vrij kunnen bewegen en lawaai kunnen maken omdat ze andere kinderen minder snel storen en vies worden is niet erg. Er wordt gefietst, gespeeld met water en zand en gebouwd met grotere materialen zoals takken uit de tuin of echt timmergereedschap. Soms kan er op de vuurplek stokbrood op een stok gemaakt worden! De tuin is daar een onderdeel van voor een ontdekkingstocht naar: spinnetjes, torren, vogels, planten en bloemen. En zoveel mogelijk de kans bieden om te spelen met: Water, stenen, zand, kleuren, bosjes, bomen, spannende paadjes, natuurlijke materialen, beweging. Elke dag naar buiten, minimaal één uur per dag wat voor weer het ook is, VIES worden mag! Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 62

65 7. Communicatie van en met het kind Communiceren, zichzelf uitdrukken, kunnen kinderen in potentie op vele manieren. Zij kunnen zich uitdrukken in dans, in muziek, in drama, in klei, op papier etc. Dit alles heeft zijn eigen zeggingskracht en mogelijkheden. Het tot bloei brengen van al deze talenten, naast de gesproken en geschreven taal, verrijkt de mogelijkheden tot uitwisseling en leren over zichzelf, de anderen en de wereld. Het ontwikkelen van deze talenten wordt dus gezien als middel om te communiceren en heeft niet als doel kunstdisciplines te beoefenen. 8. Openheid en dialoog Dit betekent dat pedagogisch medewerkers nieuwsgierig moeten zijn naar wat de kinderen bezighoudt, naar wat ze zijn en doen. Ze zullen een openheid hebben in het omgaan met kinderen. In plaats van kinderen te leiden worden de kinderen begeleidt op weg in hun ontwikkeling op alle gebied. De ouders vormen een wezenlijk onderdeel van Villa Petit Paradis. Ouders betrekken bij het kinderdagverblijf/ de buitenschoolse opvang vergroot de kansen voor kinderen. Ieder kind heeft zijn eigen unieke achtergrond en juist die achtergrond wordt betrokken bij de dagelijkse opvang. 9. Documenteren Het uitgangspunt voor het documenteren is dat pedagogisch medewerkers de kinderen van hun groep niet bij voorbaat kennen maar hen moeten leren kennen door hen met een open, onderzoeksmatige houding te benaderen. Om te ontdekken wat juist dat groepje kinderen beweegt en welke onderwerpen zij interessant vinden. Door deze onderzoeken in woord (opnemen van gesprekken, opschrijven wat je ziet etc.) en in beeld (foto's, video's, werken van kinderen) vast te leggen ontstaat pedagogische documentatie. Deze documentatie maakt de denk-, maak- en leerprocessen zichtbaar en dus bespreekbaar voor zowel de kinderen als de pedagogisch medewerkers en de ouders. Documentatie maakt ons luisteren zichtbaar! 10. In projecten werken Goed luisteren en kijken maakt dat de pedagogisch medewerkers tot een keuze komen welk onderwerp/thema zij met de kinderen willen gaan uitwerken en verdiepen. Vervolgens worden plannen en ideeën georganiseerd waarbij niet het eindresultaat wordt vastgelegd, maar wel tot hoe lang het zal duren, en een globale indeling van de activiteiten. 11. Personeel Villa Petit Paradis Zoals blijkt uit de voorgaande 10 speerpunten wordt er van pedagogisch medewerkers een intensieve en vernieuwende manier van werken verwacht. Er is op Villa Petit Paradis voor gekozen om medewerkers te selecteren die naast het vereiste SPW-3-diploma, minimaal de Opleiding Vakvolwassen Pedagogisch Medewerker hebben afgerond. Er zullen zoveel mogelijk medewerkers met grote contracten werken. Dat betekent voor de kinderen een stabiele en vertrouwde omgeving. En voor de ouders veelal dezelfde personen om contact mee te hebben. Naast deze vertrouwde gezichten is er een rol weggelegd voor externe deskundigen, bijvoorbeeld kunstenaars, musici of anderen om samen met de pedagogisch medewerkers de kinderen in contact te brengen met tal van kunstuitingen/vormen om hun eigen creativiteit te ontdekken, die ieder kind in zich draagt. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 63

66 12. Duurzaam en milieuvriendelijk Op Villa Petit Paradis is er bewuste aandacht voor het milieu, de duurzaamheid en eko-producten. Dat vertaalt zich in de aanschaf van milieuvriendelijke en duurzame materialen; variërend van speelgoed tot huishoudelijke apparatuur. De voeding zal zoveel mogelijk bestaan uit biologische - en ecologische producten. In gedrag zal het team het goede voorbeeld geven en de kinderen motiveren hieraan ook een bijdrage te leveren. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 64

67 Bijlage 4: groepssamenstelling en groepsgrootte Villa Petit Paradis vind het ten aanzien van de kwaliteit belangrijk om te voldoen aan de wettelijke eisen t.a.v. het aantal kinderen per pedagogisch medewerker en de omvang van de stamgroep. We volgen in de praktijk dus de hieronder genoemde regels: Dagopvang Er moeten duidelijke regels zijn voor het maximaal aantal kinderen dat één pedagogisch medewerker mag opvangen; het gaat dan om het aantal gelijktijdig aanwezige kinderen. Kinderen en ouders moeten ook weten in welke stamgroep hun kind zit en welke pedagogisch medewerkers bij welke groep horen. De aanbieder heeft tegelijkertijd voor een goede bedrijfsvoering een zekere flexibiliteit nodig. Dit is ook voor kinderen zelf belangrijk. Daarom is een open-deuren-beleid mogelijk waar dit op verantwoorde wijze kan. Kinderen maken dan gebruik van verschillende ruimtes en verlaten hun stamgroep. Het pedagogisch werkplan geeft aan in welke situaties dat gebeurt. Dagopvang: stamgroep en leidster-kind ratio Het uitgangspunt is: verantwoorde kinderopvang met vaste groepen kinderen in een eigen ruimte (stamgroepen), maar een open deuren beleid moet mogelijk zijn. Het is een gegeven dat niet iedere dag van de week dezelfde kinderen komen en dat pedagogisch medewerkers parttime op de groepen werken. Partijen vinden dat stamgroepen een goede basis zijn voor de sociaal emotionele ontwikkeling van een kind. Het werken met stamgroepen is het uitgangspunt, met in achtneming van de mogelijkheden voor open-deuren-beleid. Partijen spreken hierover het volgende af 1 Er wordt aan ouders en kinderen duidelijk aangegeven in welke stamgroep het kind zit en welke pedagogisch medewerkers in principe welke dag bij welke groep horen (dit geldt voor het structurele rooster, behoudens ziekte, verlof en vakantie) 2. Een kind krijgt drie basisleidsters 3 toegewezen. Per dag van de week is minimaal één van 1 De eerste drie afspraken zijn niet van toepassing op kinderen die gebruik maken van een flexibel aanbod dat eruit bestaat dat de dagen waarop deze kinderen komen per week verschillen. 2 Zo zit op iedere maandag een kind altijd in dezelfde groep kinderen met dezelfde pedagogisch medewerkers. 3 Op de dagen waarop het kind aanwezig is, is dus een van deze drie pedagogisch medewerkers werkzaam. Er worden drie basisleidsters toegewezen in de situaties dat er in groepen met twee pedagogisch medewerkers tegelijk wordt gewerkt. Indien er in grotere groepen met drie pedagogisch medewerkers tegelijk wordt gewerkt, worden er maximaal vier basisleidsters toegewezen aan een kind. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 65

68 deze pedagogisch medewerkers werkzaam op de groep van dat kind (dit geldt voor het structurele rooster, behoudens ziekte, verlof en vakantie). Deze pedagogisch medewerkers zijn tevens het aanspreekpunt voor de ouders. Een kind maakt gedurende een week van niet meer dan twee verschillende basisruimtes 4 gebruik. Uitgezonderd bij speciale activiteiten beschreven in pedagogisch beleidsplan. Voor dagopvang gelden de volgende regels: één pedagogisch medewerker per vier aanwezige kinderen tot 1 jaar; één pedagogisch medewerker per vijf aanwezige kinderen van 1 tot 2 jaar; één pedagogisch medewerker per zes aanwezige kinderen van 2 tot 3 jaar; één pedagogisch medewerker per acht aanwezige kinderen van 3 tot 4 jaar. Bij kinderen van verschillende leeftijden in één groep moet een gemiddelde berekend worden voor de vaststelling van het aantal kinderen per pedagogisch medewerker volgens het toegevoegde schema in bijlage 1. De stamgroep dagopvang bestaat uit maximaal twaalf kinderen bij 0-1 jaar en maximaal zestien kinderen bij 0-4 jaar (waarvan maximaal acht kinderen tot 1 jaar). De kinderen kunnen bij activiteiten de stamgroepen verlaten; dan wordt de maximale omvang van de stamgroep tijdelijk losgelaten. Wel blijft het aantal kinderen per pedagogisch medewerker van kracht, toegepast op het totaal aantal aanwezige kinderen op de locatie. De op de locatie aanwezige pedagogisch medewerkers houden zich bezig met taken die direct met de kinderen te maken hebben. Voor de flexibiliteit in de organisatie is het mogelijk dat in de dagopvang ten hoogste drie uur per dag (niet aaneengesloten) minder beroepskrachten worden ingezet dan volgens de leidster-kind ratio is vereist, maar nooit minder dan de helft van het benodigde aantal pedagogisch medewerkers. Is er in zo n situatie slechts één pedagogisch medewerker in het kindercentrum, dan is er ter ondersteuning ten minste één andere volwassene als achterwacht in het kindercentrum aanwezig. (of op afroep binnen 5 minuten aanwezig) Afwijken van de vereiste leidster-kind ratio is niet toegestaan tussen 9.30 en uur en tussen en uur. Vóór 9.30 uur en na uur mag de afwijking van de leidster-kind ratio niet langer duren dan anderhalf uur aaneengesloten en in de pauzeperiode tussen en uur niet langer dan twee uur aaneengesloten. Dit alles met een maximum van drie uur per dag. Buitenschoolse opvang Er moeten duidelijke regels zijn voor het maximaal aantal kinderen dat één pedagogisch medewerker mag opvangen; het gaat dan om het aantal gelijktijdig aanwezige kinderen. Kinderen en ouders moeten ook weten in welke basisgroep hun kind zit en welke pedagogisch medewerkers bij welke groep horen. De aanbieder heeft tegelijkertijd voor een goede bedrijfsvoering een zekere flexibiliteit nodig. Dit is ook voor kinderen zelf belangrijk. Daarom is een open-deuren-beleid mogelijk waar dit op verantwoorde wijze kan. Kinderen maken dan gebruik van verschillende ruimtes en verlaten hun basisgroep. Het pedagogisch werkplan geeft aan in welke situaties dat gebeurt. 4 Een basisruimte is de ruimte waar het kind het grootste deel van de dag aanwezig is. Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 66

69 Buitenschoolse opvang: basisgroep en leidster-kind ratio Het uitgangspunt is: verantwoorde buitenschoolse opvang met vaste groepen kinderen (basisgroepen), waarbij een open deuren beleid mogelijk is. Kinderen maken gebruik van verschillende ruimtes, verlaten hun groepsruimte of basisgroep en gaan soms uit school naar een buitenactiviteit zonder eerst op te starten in hun vaste basisgroep of groepsruimte. Partijen spreken hierover het volgende af: Voor buitenschoolse opvang gelden de volgende regels: één pedagogisch medewerker per tien (aanwezige) kinderen. Als er kinderen in de leeftijd van 4-8 jaar in de basisgroep zitten geldt een maximale stamgroepgrootte van twintig kinderen. Bij basisgroepen die uitsluitend uit kinderen van 8-12 jaar bestaan geldt dat in de leidster-kind ratio in plaats van een beroepskracht een extra volwassene als derde beroepskracht kan worden ingezet (bijvoorbeeld dertig kinderen met twee pedagogisch medewerkers en een extra volwassene, die meewerkt in het primaire proces). Bij activiteiten in groepen groter dan dertig kinderen besteedt de houder in het pedagogisch beleidsplan aantoonbaar extra aandacht aan de omgang met de basisgroep. De kinderen kunnen bij activiteiten de basisgroepen verlaten; dan wordt de maximale omvang van de basisgroep tijdelijk losgelaten. Wel blijft het aantal kinderen per pedagogisch medewerker van kracht, toegepast op het totaal aantal aanwezige kinderen op de locatie. De op de locatie aanwezige pedagogisch medewerkers houden zich bezig met taken die direct met de kinderen te maken hebben. Voor buitenschoolse opvang kunnen ten hoogste een half uur per dag minder pedagogisch medewerkers worden ingezet dan volgens de leidster-kindratio is vereist, maar nooit minder dan de helft van het aantal benodigde pedagogisch medewerkers. Is er in zo n situatie slechts één pedagogisch medewerker in het kindercentrum, dan is er ter ondersteuning ten minste één andere volwassene als achterwacht in het kindercentrum aanwezig. Beslaat de opvang van de kinderen de gehele dag, dan geldt voor de afwijking van de leidster-kind ratio hetzelfde als bij de dagopvang. Gecombineerde groepen dagopvang en buitenschoolse opvang Voor gemengde groepen dagopvang en buitenschoolse opvang wordt voor de vaststelling van het aantal kinderen per pedagogisch medewerker een gemiddelde gehanteerd, waarbij een maximum wordt gesteld aan het aantal 0-4 jarigen in de groep. Een nadere uitwerking is opgenomen in de tabel: Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 67

70 Pedagogisch beleidsplan Villa Petit Paradis (versie 2014) 68