Nederlands MilieuKeur voor datacenterkoelsystemen

Transcriptie

1 In samenwerkingen met datacenterworks december 2009 techniek Rekencentrum staat model voor nieuwe chip management De impact van virtualisatie koeling Nederlands MilieuKeur voor datacenterkoelsystemen en verder standaarden en normen in 2009 gemeenten willen energieverspillers sancties opleggen philips plaatst datacenters in de wolken waarom top-of-rack je geld verslindt

2 What s the available capacity of your data centre today, tomorrow or in six months? AMIE could tell you, right now. There s control. Then there s Avocent control. Avocent MergePoint Infrastructure Explorer (AMIE), the latest data centre solution from Avocent, gives you a graphical view of your data centre in a rich single pane of glass format, enabling you to understand, plan and manage your data centre from any location, in minutes. To see what you can achieve with Avocent control, visit or call +31 (0)

3 in dit nummer datacenterworks Verrassende inzichten Het laatste nummer van het jaar is altijd een goed moment om terug te blikken en vooruit te kijken. Terugblikken doen we in dit nummer onder andere met Niek van der Pas van Aegide op wat er het afgelopen jaar allemaal is gebeurd op het gebied van normalisatie. En dat levert soms verrassende inzichten op. Zo is het Amerikaanse Energy Star dit jaar gestart met een datacenterprogramma en een eerste conclusie van de Amerikanen is dat vrije koeling zelfs in koude klimaten vaak niet leidt tot een lagere EUE. De verklaring hiervoor is volgens Van der Pas eenvoudig: als de randvoorwaarden niet kloppen dan werkt vrije koeling gewoon niet. Datzelfde Energy Star heeft ook berekend dat de deelnemende Amerikaanse datacenters gemiddeld een EUE van 1,91 scoren. Europa scoort met een gemiddelde PUE van 1,93 helaas niet veel beter, zo blijkt nu de balans na een jaar Code of Conduct is opgemaakt. En dat is toch even een ander getal dan de 1,28 waar de meeste nieuwe datacenters mee schermen. Gelukkig zijn er nog genoeg mogelijkheden voor verbetering. We kunnen inmiddels relatief makkelijk een PUE van tussen de 1,1 en 1,2 halen, zo claimt Joop Ierschot van Deerns in een interview. Maar een groen datacenter betekent wel dat je hebt gekeken naar álle mogelijkheden voor energiebesparing. Het terugdringen van het energiegebruik zal ook een minder vrijblijvend karakter krijgen, zo stelt Elvira Dragstra vooruitblikkend op Nu het plafond van elektriciteitscentrales in zicht komt en doelstellingen om de CO 2 -uitstoot te verminderen niet snel genoeg worden behaald, willen gemeenten naast hulp en inspectie, ook sancties kunnen opleggen aan energiegebruikers die blijvend niet aan de gestelde criteria voldoen. Werk aan de winkel dus in Ferry Waterkamp ferry@datacenterworks.nl In dit nummer techniek 04 rekencentrum staat model voor nieuwe chip management 08 de impact van virtualisatie 16 standaarden en normen in rendement in de computerruimte koeling 10 nederlands milieukeur voor datacenterkoelsystemen 20 solcon kreeg subsidie voor vrije koeling energievoorziening 13 gemeenten willen energieverspillers sancties opleggen 23 bekijk alle mogelijkheden voor energiebesparing praktijk 22 philips plaatst datacenters in de wolken 35 praktijk voert boventoon tijdens datacenterdynamics 38 swisscom realiseert een pue van 1,38 bekabeling 26 waarom top-of-rack je geld verslindt en verder 40 it room infra 41 productnieuws 45 bicsi 46 column 3

4 Techniek Teus Molenaar is freelance journalist Intel verlaat processor met meerdere kernen Rekencentrum staat model voor nieuwe chip intel heeft zijn gebruikelijke technologie voor de productie van processoren met meerdere kernen verlaten. door goed te kijken naar de werking van een rekencentrum en deze te vertalen naar het ontwerp van een processor is het gelukt enorme prestatiewinst te behalen bij een lager energiegebruik. de fabrikant spreekt van de single-chip cloud computer (scc). 4

5 datacenterworks Joseph Schütz is directeur van Intel Labs in Braunschweig waar voornamelijk onderzoek wordt gedaan naar microprocessoren en program meren van de chips. Dit lab is in 2000 opgezet door Giga Germany, een bedrijf dat communicatieproducten met glasvel maakte. Datzelfde jaar is de onderneming overgenomen door Intel dat overigens een paar jaar later het fiber optics -pad heeft verlaten. In 2006 is het lab in Braunschweig zich volledig gaan richten op de ontwikkeling van betere microprocessoren; met de presentatie van de eerste single-chip cloud computer (SCC) begin december 2009 als glanzend resultaat. Braunschweig is erg goed in emulatietechnieken die helpen nieuwe chipontwerpen te maken. Het lab werkt nauw samen met verscheidene universiteiten. Het Duitse Intel-lab heeft overigens voor de SCC steun gekregen van de Intel-laboratoria in San Francisco en Beijing. uitdagingen Schütz gaat eerst in op de tekortkomingen van de huidige generatie processoren met meerdere kernen. Hij stelt dat niet alleen de doorvoersnelheid een groeiend probleem is, maar vooral de latency. Naarmate er meer kernen op de chip zitten (acht kernen is op dit moment het hoogste aantal) stijgt de latency exponentieel. Dat komt, omdat opdrachten sequentieel worden verwerkt. Kernen zitten op elkaar te wachten om afhankelijk van het rekenwerk van een bepaalde kern verder te kunnen gaan met het eigen werk. Het gevolg is dat applicaties steeds trager worden, ook al zitten er meer kernen op de processor. Een ander probleem dat Schütz signaleert, is de stijgende energiebehoefte van dergelijke processoren. Terwijl de kernen op elkaar zitten te wachten, gebruiken ze wel energie, maar doen ze niets. Hoogst inefficiënt. Ook haalt hij het probleem aan van het gedeelde geheugen. Bij een chip met meervoudige kernen is het de bedoeling dat dezelfde data niet tegelijkertijd door verschillende kernen wordt bewerkt en teruggeschreven naar het geheugen, want wát is vervolgens de juiste data? Om zulke datacorruptie te voorkomen, is het noodzakelijk dat de cpu s van elkaar weten wat ze uitspoken en welke data er in hun caches staat. Dit kost niet alleen veel tijd, maar vreet bovendien veel energie, legt Schütz het probleem bloot. Een volgende uitdaging die Braunschweig zich had gesteld, is vereenvoudiging van het ontwerp van processoren. minder energie Het is Intel gelukt de problemen op te lossen door op een andere manier naar microprocessoren te kijken. Daarbij heeft het hedendaagse rekencentrum met zijn serverfarms en opslagsystemen model gestaan. Elke kern op de chip wordt beschouwd als een afzonderlijke werkeenheid. In Braunschweig is voor het eerst de 48 IA (24 dual-core chip) als SCC aan de wereld getoond. We hebben een goed werkend prototype met 48 kernen, zegt Schütz, maar uiteindelijk kunnen we toe naar honderden 5

6 Techniek auto s slechts verbeterd met 40 %, klopt Schütz zichzelf op de borst. Hoe die 48 IA er dan uit ziet? 48 IA-kernen (ofwel 24 dual-cores), 24 routers, een mesh-netwerk met tweezijdige 256 Gbps-bandbreedte en vier geïntegreerde geheugencontrollers. Directeur Joseph Schütz van het Intel Labs in Braunschweig. of zelfs duizenden kernen. Ik weet niet of er een grens aan is. De kernen gebruiken allemaal hetzelfde geheugenblok dankzij de experimentele, op softwaregebaseerde techniek om geheugen te delen. Daarbij is het niet meer nodig dat de kernen elkaar op de hoogte stellen van wat zij met data hebben gedaan (cache coherency). Op de chip zitten 24 routers die het werk verdelen en alle kernen afzonderlijk aan de praat houden. Op die manier hoeven de kernen niet meer op elkaar te wachten, voordat ze verder kunnen gaan met hun taak. Er blijft wel enige latency bestaan, maar dat is geen verloren tijd meer, omdat die tijdruimte kan worden gebruikt om ondertussen iets anders te doen. Programmeurs kunnen overigens kiezen of ze de kernen laten werken volgens de traditionele cache coherency of met de rekencentrumaanpak, of beide. Hier komt nog een groot voordeel om de hoek kijken: elke kern is afzonderlijk programmeerbaar. Intel deelt hierbij de eer met Microsoft, die aan het onderzoek naar de SCC meewerkt. De ontwikkelomgeving Visual Studio 2008 van Microsoft kan uitstekend overweg met de SCC. De enterprise-servicebus uit het datacenter is het volgende element dat als concept zijn weg heeft gevonden naar microschaal. Intel noemt de techniek message passing interface, gebaseerd op de manier waarop applicaties in een cluster hun werk doen. Dit is standaard bij highperformancecomputing, revolutionair bij chips. Een applicatieontwikkelaar kan met deze techniek zelfs het besturingssysteem omzeilen om snelheidswinst te creëren. Beheer van het elektriciteitsgebruik per kern is een volgende troef om de energiebehoefte van de chip naar beneden te krijgen. De SCC werkt tussen de 125 en 25 W. Het is zelfs mogelijk een kern helemaal geen stroom te geven als deze op dat moment niets heeft te doen. Sinds 1978 is de energie-efficiëntie van chips toegenomen met een kleine %. In diezelfde periode is de energie-efficiëntie van 3d-internet Met deze krachtige processoren speelt Intel in op de hang naar cloud computing. Die trend veronderstelt immers dat lokaal minder rekenwerk wordt uitgevoerd, omdat dit wordt overgeheveld naar een centraal, gedeeld computerplatform. Zoals je vroeger compute cycles op het mainframe kocht. Dat betekent dat het nieuwe rekencentrum heel wat in zijn mars moet hebben om al zijn klanten kosteneffectief te voorzien. Daarbij, vertelt Schütz, komen nieuwe applicaties op de markt die veel hogere eisen stellen aan de rekencapaciteit. Hij denkt aan de overgang van het 2D- naar 3D-internet. Als voorbeeld geeft Intel een internetwinkel met kleding. De bezoeker kan een driedimensionaal model van zichzelf maken en vervolgens met de driedimensionale kleding naar een virtuele paskamer gaan om te zien of het begeerde textiel goed zit en zelfs om na te gaan of de kleur bij hem past. Het spreekt voor zich dat hier heel wat paardenkracht voor nodig is. Het is nu wellicht nog toekomstmuziek, maar volgens de chipfabrikant is het in de tijd niet ver weg meer dat dergelijke applicaties opgeld doen. Het werk in de Intel-labs heeft een horizon van vier, vijf jaar. Aanvankelijk zal de many-core (als opvolger van de multi-core) chip vooral worden gebruikt in de veeleisende omgevingen van rekencentra, maar de verwachting is dat deze techniek al snel zijn weg naar de mainstream computers zal vinden. Overigen kon Schütz niet aangeven wanneer de SCC s commercieel beschikbaar zijn. black-scholes Het gebruik van de many-core processoren in rekencentra betekent volgens Intel een enorme besparing op ruimte, maar vooral ook op energiegebruik, terwijl betere prestaties worden geleverd. Op het prototype is met succes de applicatie Black-Scholes gedraaid. Black-Scholes (genoemd naar de uitvinders Fisher Black en Myron Scholes) is een rekenkundige formule om de waarde van aandelenopties te berekenen door hun toekomstige prestaties. Financiële adviseurs hebben vaak duizenden Black-Scholes berekeningen tegelijkertijd draaien om duizenden mogelijke marktscenario s door te rekenen om hun klanten van een goed advies te kunnen voorzien. Uiteraard moet dit heel snel gebeuren. Dat betekent dat de werklast wordt verdeeld over in een cluster opererende hoeveelheid computers. Dat legt een flink beslag op de capaciteit van een rekencentrum. Intel verwacht dat juist dergelijke applicaties veel baat kunnen hebben bij de many-core processoren en heeft juist daarom de prototypen met Black-Scholes aan het werk gezet. Andere toepassingen die kunnen profiteren van de superrekenkracht tegen verminderd energiegebruik zijn volgens Intel te vinden in de gezondheidszorg, zoals diagnose op afstand via internet, particulieren die zelf met digitale foto s en films aan de slag willen, en de vermaak- en educatie-industrie. 6

7 datacenterworks europese intel-laboratoria Op het moment telt Intel negentien laboratoria in Europa, waarvan die in het Duitse Braunschweig de grootste is. Natuurlijk is het onderzoek gericht op techniek, maar dat niet alleen. Wij hebben in onze missie nadrukkelijk ook staan dat wij willen meehelpen de concurrentiekracht en samenleving van Europa te versterken, vertelt professor Martin Curley, directeur van Intel Labs Europe. Hij voert aan dat de visie van Intel aansluit op de Lissabon-agenda: de afspraken van Europese leiders in 2000 om ervoor te zorgen dat in 2010 Europa de meest dynamische kenniseconomie van de wereld zou moeten zijn. Onder meer door per land 3 % van het bruto nationaal product aan onderzoek en ontwikkeling (O&O) te besteden. De Lissabon-strategie is grotendeels mislukt en is inmiddels vervangen door de Barosso-doctrine die in 2020 van Europa de duurzaamste kenniseconomie wil maken. Curley meldt dat Intel ongeveer 16 % van zijn omzet aan O&O besteedt. De onderzoeksagenda heeft de veelbetekenende naam From Sand to Circuits to Society meegekregen. In de negentien Intel-labs (verdeeld over acht landen) in Europa werken meer dan negenhonderd onderzoekers. De chipfabrikant probeert nadrukkelijk zijn kennis te delen en heeft een speciaal programma opgesteld om met universiteiten samen te werken door lesmateriaal en ontwikkelgereedschap beschikbaar te stellen, webinars te organiseren en dergelijke. Meer over het academische partnerprogramma is te vinden op en advertentie All IT Rooms is een computerruimte System Integrator. Wij ontwerpen en bouwen nieuwe computerruimtes maar ook de herinrichting, verbouwing of verhuizing van uw huidige computerruimte is bij ons in goede handen. Onze dienstverlening op een rij: Consultancy Ontwerp Project management Realisatie Service Lange Kleiweg 50B 2288 GK Rijswijk Tel info@allitrooms.com

8 Management Henk Groenendijk is freelance journalist. onlangs voerde idc in vier europese landen een onderzoek uit naar de verwachtingen die bedrijven hebben over hun uitgaven op het gebied van carrierneutrale colocatie. een tweede terrein dat idc met het onderzoek bestrijkt, is de impact van virtualisatie op het datacenter. IDC onderzoekt het effect op datacenteromgevingen De impact van virtualisatie Het onderzoek van IDC naar de verwachtingen van bedrijven naar hun uitgaven voor carrierneutrale colocatie, is uitgevoerd in opdracht van Interxion, een dienstverlener op het gebied van carrierneutrale colocatie. Dit Nederlandse bedrijf bouwt en beheert datacenters en biedt colocatie aan. Het onderzoek is uitgevoerd onder circa 400 middelgrote en grote bedrijven en instellingen in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk en Nederland. toepassingen IDC onderzocht in de eerste plaats welke datacentertechnieken nu het meest worden toegepast. Consolidatie van serversystemen virtualisatie dus staat met stip op 1, wat niemand zal verbazen (zie afbeelding 1). Niet minder dan 61 % van de ondervraagde organisaties houdt zich hiermee bezig. Kijken we verder, dan zien we dat cloud computing met een score van 14 % nog in de kinderschoenen staat. Mogelijk zitten we hier nog in de hypefase, om Gartners bekende hype cycle aan te halen. Bijzonder opvallend is het brede gebruik van webapplicaties. De helft van de organisaties geeft aan webgebaseerde enterprise-applicaties te gebruiken en ook extern gerichte webtoepassingen worden breed ingezet. toenemen of afnemen? Van de toonaangevende technieken in het datacenter is cloud computing vooralsnog de benjamin in huis en virtualisatie juist de grootste. De twee worden wel in één adem genoemd als het gaat om hun invloed op de capaciteit van het datacenter. Een beperkt aantal van de geënquêteerde organisaties denkt dat cloud computing (16 %) dan wel virtualisatie (21 %) de komende jaren de benodigde datacenter capaciteit zal terugdringen, maar een groter percentage (52 respectievelijk 58 %) verwacht het tegendeel. IDC geeft impliciet aan dat deze tweede groep het vermoedelijk bij het juiste eind heeft. Cloud en virtualisatie zullen immers een beweging van de Lan-omgeving naar het datacenter veroorzaken, waardoor daar de capaciteit zal groeien. Het consoliderende effect van virtualisatie zal hier waarschijnlijk niet tegen opgewassen zijn. 1. Toepassing van datacentergebaseerde technieken. 8

9 datacenterworks Vergelijkbare percentages zien we bij de diverse categorieën webapplicaties, evenals bij video- en contentgerelateerde toepassingen. impact op het datacenter IDC beperkt zich in het rapport niet tot het weergeven van de onderzoeksresultaten, maar voegt af en toe ook eigen analyses toe. Een van die analyses betreft de veranderingen die cloud computing en virtualisatie in het datacenter teweeg zullen brengen, alhoewel de cloud nog in de kinderschoenen staat. De analyse begint met de observatie dat bedrijven en instellingen cloud computing gaan toepassen in een IT-landschap dat door virtualisatie is vormgegeven. Dit landschap kenmerkt zich door gebruik van standaardhardware, met als meest in het oog springende component de x86-server. Er zal meer aandacht zijn voor energie-efficiëntie, niet alleen van de IT-componenten, maar van de complete omgeving, met onderdelen als koeling, bekabeling en verlichting. Dit is logisch, want high-densityhardware komt eraan. IDC ziet het gebruik van superdichte systemen als cloudracks denk aan idataplex van IBM of CloudRack C2 van Rackable Systems en bladeservers toenemen. De koeling zal navenant effectiever moeten worden, wil het datacenter niet aan oververhitting bezwijken. Innovatieve koeltechnieken, zoals liquid cooling op rackniveau, doen dan ook hun intrede. Een laatste kenmerk van het nieuwe IT-landschap zijn de componenten, ofwel modulaire datacenters die bestaan uit kant-en-klare racks of zelfs complete containers, zoals Google die gebruikt. voordelen IDC ziet de nodige voordelen van cloud computing en virtualisatie voor het datacenter. In de eerste plaats natuurlijk de reductie van capex (kapitaalinvesteringen). Hierop is in het eerste deel al uitvoerig ingegaan. IDC verwacht verder dat gespecialiseerde serversystemen minder energie zullen gebruiken. Dit mag zo zijn, maar uit ditzelfde onderzoek blijkt dat de ondervraagde organisaties veel eerder een toename van het energiegebruik zien dan een afname. Mogelijk kunnen we concluderen dat dit gebruik zonder zulke systemen nog verder zou toenemen. Een belangrijk voordeel in datacenteromgevingen is de toepassing van virtuele machines. Migraties en uitbreidingen verlopen in een gevirtualiseerde omgeving nu eenmaal sneller dan wanneer serversystemen fysiek moeten worden aangepast of geïnstalleerd. In het eerste geval is het mogelijk vanaf een console een virtuele mailserver of storagecontroller in het leven te roepen. IDC is ook van mening dat veel datacenteromgevingen voor de introductie van de cloud een compleet nieuw ontwerp nodig hebben. Afgezien van de initiële investering maakt zo n nieuw ontwerp het beheer van faciliteiten en systemen een stuk makkelijker, luidt het commentaar van de analisten. blades Het onderzoek zoomt vervolgens in op het gebruik van bladeservers en de plannen die organisaties hebben om met bladeservers te gaan werken (zie afbeelding 2). Er is een duidelijke correlatie tussen de omvang van een organisatie en de mate van verblading. Ongeveer 23 % van de blades blijkt in colocatie-omgevingen te draaien. Dit percentage is ruim tweemaal zo hoog als de generieke datacentercapaciteit die op deze manier is uitbesteed (12 %), wat direct te maken heeft met de hoge energiebehoefte van bladesystemen. Dit is in lijn met een van de andere uitkomsten van het onderzoek: de meeste in-huisdatacenters kennen een low-density-architectuur. IDC voorspelt dat het percentage blades in colocatie de komende drie jaar zal doorgroeien naar 29 %. In dit opzicht zijn er trouwens weinig verschillen tussen middelgrote en grotere organisaties. 2. Het gebruik van bladeservers (op de X-as het percentage respondenten, op de Y-as de grootte van de organisatie in aantallen medewerkers). conclusie Wat is nu het effect van virtualisatie op datacenteromgevingen? Dat effect laat zich het beste typeren als complex. Enerzijds leidt het tot een reductie van het aantal fysieke serversystemen, anderzijds tot een beweging van IT in de richting van het datacenter. Aldaar kunnen beheerders aan de slag om omgevingen te realiseren die zich kenmerken door een grote dichtheid, van zowel capaciteit als energiegebruik. De datacenterbranche gaat hiervan zeker profiteren, aldus IDC, en des te meer omdat colocatie precies datgene kan bieden waar bedrijven en instellingen naar zoeken als het om een datacenter gaat: continuïteit, veiligheid, zo laag mogelijke kosten en flexibiliteit. Niet voor niets stelt IDC dat in de onderzochte landen de sector in de periode van 2008 tot 2013 een groei van zo n 23 % tegemoet kan zien. In een serie van twee artikelen wordt aandacht besteed aan de resultaten van een onderzoek dat is uitgevoerd door IDC in opdracht van Interxion. Dit tweede artikel uit de serie gaat over de impact van virualisatie op het datacenter. Het eerste deel ging over de verwachtingen die bedrijven hebben over de uitgaven voor carrierneutrale colocatie. 9

10 Koeling Nederlands Milieukeur voor datacenterkoelsystemen Kaf van het koren kunnen scheiden Jo van de Pas is directeur van DataCenter Infra Solutions smk (stichting milieukeur) onderzoekt de haalbaarheid van de ontwikkeling van een certificatieschema, milieukeur, dat specifiek is bestemd voor koelsystemen van datacenters. milieukeur is een relatief snel te nemen tussenstap richting een europees ecolabel. jo van de pas, initiatiefnemer van milieukeur, licht de achtergronden toe. De datacentermarkt is zichzelf aan het overschreeuwen als het gaat om de besparingen die koelsystemen teweeg kunnen brengen. Maar als we geen duidelijke uitgangspunten vastleggen blijft het appels met peren vergelijken. Als we in de DatacenterWorks-uitgave van november 2009 bijvoorbeeld het artikel over DataCenterKoeling inzien, dan blijkt na enig zoekwerk dat de aangegeven besparing van 70 % zelfs veel meer koeling ser-ruimte Voor een netwerkkast (vaak SER-ruimte genoemd) zien we nog vaak dat comfortaircondioners worden gebruikt. Hierbij moet wel gelet worden op het zeer hoge stroomverbruik, het onderhoud en de zeer snelle slijtage waardoor ook versneld moet worden afgeschreven. De eerste vraag blijft echter: is die koeling in die SER-ruimte echt noodzakelijk? Zo ja moet die dan altijd, dag en nacht draaien, ook als de kantoren niet worden verwarmd? En wat zou er gebeuren als de warmte in die SER-ruimte goed weg kan komen en er via een rooster met een goed stoffilter onder in de deur frisse lucht de SER-ruimte instroomt en daarmee een natuurlijke luchtdoorstroming ontstaat? Dat levert pas 100 % besparing op en dat is pas een échte duurzame oplossing! besparingen zal gaan opleveren dan andere koelsystemen die zelfs 80 % besparingen aangeven. In hetzelfde novembernummer staat ook een artikel over het initiatief van ICT~Office en TNO om al op korte termijn een Nederlandse EUE te gaan vastleggen die zeker volledig zal aansluiten op de visie van Niels Sijpheer van Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). Hij schreef daarover al in 2008 in zijn rapport in opdracht van DMB gemeente Amsterdam. Een goede basis waarop we met het Nederlandse Milieukeur koelsystemen voor datacenters direct verder kunnen gaan bouwen. waarom milieukeur? De Nederlandse overheid heeft besloten om 100 % duurzaam te gaan inkopen. Zij hoopt daarmee een signaal af te geven naar de markt. Ze hoopt tevens dat de lokale overheden en alle overige bedrijven dat initiatie zullen gaan volgen om daarmee de internationaal afgesproken CO 2 -reductie tijdig te kunnen behalen en als het even kan ook nog aan de overige (zachte) duurzaamheidscriteria te voldoen. Volledig CO 2 -neutraal en cradle-to-cradle (C2C) is waarschijnlijk wel het streven in de toekomst. Natuurlijk moeten we niet doorslaan, maar we moeten wat wel realistisch is en dus wél haalbaar is op dit moment, terdege gaan benutten. Als welvarend land en als we daarbij de nieuwe post van Nelie Smit-Kroes in de Europese gemeenschap laten mee- 10

11 datacenterworks wegen, zullen we als Nederland toch zeker vooraan moeten lopen in de datacentermarkt. recht op subsidie Een koper van een product of dienst met Milieukeur heeft met dit keurmerk direct alle zekerheid dat minimaal wordt voldaan aan de duurzaamheidsdoelstellingen en gestelde criteria van de overheid om in aanmerking te komen voor de stimuleringsregelingen, zoals MJA en Vamil. De gestelde criteria voor Milieukeur leggen daarbij ook steeds meer de focus op ketentransparantie en ketenaanpak. Dit ondersteunt elke schakel in de keten bij duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De Milieukeur-criteria zijn daarbij van grote waarde voor duurzame inkopers. Organisaties die duurzaamheidaspecten willen laten meespelen bij hun inkoopprocessen hebben met de gestelde criteria voor Milieukeur een duidelijk richtsnoer in handen zonder dat zij daarvoor uitgebreide en diepgaande technische kennis moeten bezitten. Organisaties die duurzaam inkopen, stimuleren daarmee hun toeleveranciers tot (beter) duurzaam ondernemen onvoorstelbare pue s Op dit moment moet je echter minimaal een hbo-opleiding koeltechniek hebben om het kaf van het koren te kunnen scheiden uit het aanbod van koeltechnische (deel)oplossingen die het energiegebruik in een datacenter moeten verbeteren. Uiteraard zal ook een reductie van de CO 2 -uitstoot plaatshebben, uitgaande van de gemiddelde CO 2 -uitstoot per kwh (huidig berekend gemiddelde is ongeveer 500 gr/kwh stroomopwekking). Bij elk aangeboden koelsysteem voor datacenters zien we die aangebrachte verbeteringen terugkomen. De vraag is echter: verbeteringen ten opzichte van wat? Ten opzichte van een koelinstallatie die vijftien jaar oud is en dus ook nog geheel zonder freekoeling? Vaak zien we daarbij ook nog eens een onvoorstelbaar goede PUEwaarde vermeld (PUE is een momentopname van een uitgevoerde meting op het stroomgebruik). Dit is heel goed voorstelbaar wanneer die metingen in de wintermaanden zijn uitgevoerd, in een slecht geïsoleerd gebouw en op een rustig moment. (De ict vraagt op dat moment wei- Voor een koelsysteem dat specifiek bestemd is om een datacenter te koelen, mogen we dus niet gebruikmaken van dit energielabel. nig rekencapaciteit en er dus is weinig warmteontwikkeling aanwezig.) energielabel Kopers en beslissers hebben het recht op eerlijke en eenduidige informatie over het energiegebruik van een aan te schaffen duurzaam product. Om consumenten te informeren over het stroomverbruik van consumentenartikelen is het energielabel ontwikkeld. Dit energielabel is verplicht bij de verkoop van consumentenartikelen, maar het mag niet worden toegepast bij niet-consumentenproducten. Wel wordt het energielabel voor auto s en woonhuizen gebruikt, omdat die worden gezien als consumentenproducten. Maar een energielabel kan of mag zelfs niet op een koelinstallatie van een datacenter worden aangebracht. Voor een koelsysteem dat specifiek bestemd is om een datacenter te koelen, mogen we dus niet gebruikmaken van dit energielabel. Het energielabel is overigens ook geen keurmerk, maar een (door de EU gebruikt) informatielogo dat primair voor consumentenproducten wordt gebruikt. Voor alle duidelijkheid: een datacenterkoelsysteem heeft elk jaar ongeveer zevenmaal de hoeveelheid draaiuren in vergelijking met een airco-installatie die bestemd is om een kantoor of woonhuis te koelen. Dit type kleinere airconditioner dat meestal wordt verkocht via de vakhandel, is wel een consumentenproduct en moet dus wel van een energielabel worden voorzien. Voor meer informatie kijk op www. energielabel.nl en klik door naar Energielabel airconditioner. stichting milieukeur Deze situatie was voor DataCenter Infra Solutions (dc-is) aanleiding om voor zijn nieuwe DataCenterKoeling-koelconcept op zoek te gaan naar een geschikt energielabel. SMK (Stichting MilieuKeur) kreeg de opdracht een haalbaarheidsonderzoek te verrichten voor de ontwikkeling van een certificatieschema, Milieukeur, dat specifiek bestemd is voor koelsystemen van datacenters. Het College van Deskundigen nonfood van de SMK is geheel onafhankelijk en heeft in Nederland als enige de bevoegdheid voor het ontwikkelen en beheren van de criteria 11

12 Koeling Jo van de Pas van DataCenter Infra Solution Kopers en beslissers hebben het recht op eerlijke en eenduidige informatie over het energiegebruik van een aan te schaffen duurzaam product. advertentie Dynamisch in techniek HIG IT & Communicatie is uw turnkey partner voor Datacenters en Computerruimtes. Zowel voor bestaand als nieuw. Onze dienstverlening bestaat uit: Consultancy Engineering/Projectmanagement Bouwkundig Power/Noodstroom Bezoek ons Koeling 5 november op Security IT Room Infra 2009! Bekabeling Inrichting Onderhoud/Service voor Milieukeur. Dit college heeft een positief besluit genomen op een eerder voorstel van dc-is. Vandaar dat SMK en dc-is de kosten van het haalbaarheidsonderzoek hebben gedeeld (officieel: de helft wordt medegefinancierd door dc-is). Wanneer de keuze was gevallen om de criteria voor een Europees Ecolabel direct te ontwikkelen, dan zou dat meerdere jaren in beslag hebben genomen. Vandaar de keuze voor deze relatief snelle tussenstap voor Milieukeur die gedegen criteria gaat opleveren. nederlandse eue Op dit moment zijn er verschillende manieren om de EUE te berekenen. Dat kan tot onduidelijkheid leiden bij de rapportage van genomen milieumaatregelen. Datacenters die zich willen houden aan de MJA-afspraken hebben aangegeven behoefte te hebben aan eenduidigheid om hun milieu-inspanningen goed in kaart te kunnen brengen. ICT~Office start daarom met TNO en de datacenters een traject om de internationale standaard voor EUE van The Green Grid te vertalen naar de Nederlandse situatie. Door (internationale) overeenstemming over de wijze waarop er wordt gemeten, wordt een goede basis gelegd voor een eenduidige index. In het voorjaar van 2010 zal dit leiden tot een voorstel om op een bepaalde manier de EUE van datacenters te berekenen. Uiteraard zal daarover nader worden bericht. Datacenters, die tot de MJA zijn toegetreden nemen automatisch deel in deze ICT~Office-activiteiten. Zij zullen ook worden geïnformeerd over de voortgang van dit project. Postbus AE Reeuwijk Tel: Fax:

13 Energievoorziening datacenterworks Elvira Dragstra is werkzaam bij advies- en projectmanagementbureau Merpa Kentering in het groene denken Gemeenten willen energieverspillers sancties opleggen tot dusver hebben gemeentelijke milieu-inspecteurs tijdens controles geholpen energiebesparende mogelijkheden zichtbaar te maken en besparingsplannen op te stellen om te voldoen aan de gestelde criteria in de wet milieubeheer en het activiteiten besluit over energiebesparing. echter, nu het plafond van elektriciteitscentrales in zicht komt en doelstellingen om de co 2 -uitstoot te verminderen niet snel genoeg worden behaald, willen gemeenten naast hulp en inspectie, ook sancties kunnen opleggen aan energiegebruikers die blijvend niet aan de gestelde criteria voldoen. een overzicht van de plannen en werkwijze van de gemeenten utrecht, amsterdam en rotterdam. Foto Rittal. 13

14 Energievoorziening De gemeente Utrecht wil een Utrechtwet instellen waarin huiseigenaren en bedrijven verplicht worden hun woning of kantoor energieneutraal of zelfs energieleverend te maken. De wet moet Utrecht de bevoegdheden geven verplicht te stellen dat in 2040 alle gebouwen in de provincie in hun eigen energie voorzien. Op de sancties voor eigenaren die hun woning of kantoor niet vergroenen wordt nog gestudeerd. Dit voorstel is een kentering in het groene denken. Het beleid van minister Cramer van Milieu is tot dusver gebaseerd op vrijwilligheid en beloningen (subsidies) voor particulieren en bedrijven die groene maatregelen nemen. De Utrechtse plannen gaan verder: straffen voor het niet nemen van groene maatregelen. De huidige stimuleringsmaatregelen lijken niet toereikend om de uitstoot van CO 2 voldoende terug te dringen. Dat realiseert het kabinet zich ook. Daarom worden wettelijke en/of fiscale maatregelen voorbereid om het beleid aan te scherpen. In het voorjaar van 2010 worden daarover besluiten genomen, stelt minister Cramer. Deze stimuleringsmaatregelen die van toepassing zijn op ict, zijn: - subsidie op technisch nieuwe producten en productieprocessen waaronder dynamische vrije koeling en directe koeling; - subsidie op nieuwbouw van datacentra met restwarmte-uitwisseling; - subsidievoordelen op aankoop van energiebesparende installaties en processen bij x kwhe per geïnvesteerde euro; binnen drie maanden na opdracht; - lokale subsidies, per gemeente verschillend. (Voor meer informatie en randvoorwaarden: EIA, WBSO en EOS.) amsterdam De gemeente Amsterdam beroept zich op het Activiteitenbesluit (artikel 2.15) waarin de verplichting van de huis- en gebouweigenaren inzake energiebesparing is opgenomen: een drijver van een inrichting moet alle bekende energiebesparende maatregelen treffen die een terugverdientijd hebben van vijf jaar of minder (de rendabele maat regelen). Deze verplichting geldt bij een jaarlijks elektriciteitsgebruik van kwh (of meer) of een jaarlijks gebruik van m 3 (of meer) aan aardgas(- equivalenten). Concreet voor ict en haar datacenters betekent dit dat je verplicht bent bij een hoog energiegebruik groene stroom in te zetten, zoals vrije koeling of directe koeling vanuit de buitenlucht met zo min mogelijk chillers. Omdat de recycling van elke batterij (ups) schadelijk is voor het milieu, zul je ervoor moeten zorg dragen dat de batterijen van de ups zo lang mogelijk meegaan (tien tot vijftien jaar) om zo min mogelijk het milieu te belasten. Artikel 2.15 uit Activiteitenbesluit, die is ingevoerd vanaf voor bedrijven die geen milieuvergunning nodig hebben, behelst: 1. Degene die de inrichting drijft, neemt alle bekende energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder of die een positieve netto contante waarde hebben bij een interne rentevoet van 15 %. 2. Indien aannemelijk is dat niet wordt voldaan aan het eerste lid, kan het bevoegd gezag degene die de inrichting drijft, waarvan het energiegebruik in enig kalenderjaar groter is dan kwh aan elektriciteit of groter is dan m 3 aardgasequivalenten aan brandstoffen, verplichten binnen een door het bevoegd gezag te bepalen termijn, onderzoek te verrichten of te laten verrichten waaruit blijkt of aan het eerste lid wordt voldaan. 3. Indien uit het onderzoek, bedoeld in het tweede lid, blijkt dat niet wordt voldaan aan het eerste lid, neemt degene die de inrichting drijft de in het eerste lid bedoelde maatregelen binnen een door het bevoegd gezag te bepalen redelijke termijn. 4. Het eerste lid is niet van toepassing indien het energiegebruik in de inrichting in enig kalenderjaar kleiner is dan kwh aan elektriciteit en kleiner is dan m 3 aardgasequivalenten aan brandstoffen. rotterdam De gemeente Rotterdam zegt er het volgende over: energiebesparing is een wettelijke verplichting. De Wet Milieubeheer Het beleid van minister Cramer van Milieu is tot dusver gebaseerd op vrijwilligheid en beloningen (subsidies) voor particulieren en bedrijven die groene maatregelen nemen.

15 datacenterworks en het Activiteitenbesluit verplichten grote energiegebruikers tot het nemen van besparingsmaatregelen die binnen vijf jaar zijn terugverdiend. De DCMR controleert of gebruikers zich aan de regels houden en treedt op als dat niet zo is. Milieu-inspecteurs beoordelen de besparingsmogelijkheden en controleren of gebruikers zich aan de regels houden. Ook treden zij op als dat niet zo is. De regels hiervoor zijn vastgelegd in de Wet Milieubeheer en het Activiteitenbesluit. Natuurlijk houdt de gemeente daarbij rekening met de mogelijkheden van de gebruiker. De maatregelen moeten ook technisch en organisatorisch haalbaar en betaalbaar zijn. Zeer ingrijpende maatregelen kunnen worden doorgevoerd tijdens al geplande renovaties of nieuwbouw. Uitgangspunt is altijd dat de best beschikbare technieken moeten worden toegepast. eigen initiatief loont! Als je zelf ambitieuze besparingsplannen maakt, probeert de gemeente daarbij aan te sluiten. Anders zal de gemeente bepalen op welk moment je maatregelen moet treffen. Door goede plannen kun je investeringen begroten en risico s mijden. Toon dus initiatief, wees creatief en zet eens op een rijtje welke gevolgen jouw activiteiten voor het milieu hebben (ook in de toekomst), welke maatregelen je treft en wanneer. Dit zijn de vuistregels: - voorkomen is beter dan genezen; - vaak kun je met minimale investeringen en eenvoudige ingrepen een hoog rendement halen; - als je gewoontegedrag doorbreekt en eens op een andere manier naar jouw bedrijfsvoering kijkt, ontdek je vaak onverwachte kansen; - houd de vinger aan de pols: stel jouw aanpak bij als de regels of jouw bedrijfsvoering veranderen. Als je bedrijf voldoet aan bijvoorbeeld een hoger energiegebruik van kwh/a, zijn er waarschijnlijk besparingen mogelijk. In dat geval moet je checklists invullen om onnodige onderzoeken en rapporten te voorkomen. Wanneer daaruit blijkt dat je inderdaad kunt besparen, zal de milieuinspecteur eisen dat je een plan opstelt met concrete maatregelen die je binnen vijf jaar terugverdient. Als onderbouwing van zo n plan kan een onderzoeksrapport met mogelijke maatregelen dienen. Als de gemeente jouw plan goedkeurt, en je voert de maatregelen uit, voldoe je aan de regels. Milieu-inspecteurs beoordelen de besparingsmogelijkheden en controleren of jij je aan de conclusie Omdat plafonds bereikt worden, zal het niet lang meer duren voordat de gemeenten sancties gaan opleggen aan grote energieverspillers. Bij overtredingen kunnen gemeenten en provincies een dwangsom opleggen, een vergunning of beschikking intrekken of bestuursdwang toepassen. Als een dwangsom is opgelegd moet de overtreder voor elke dag dat de overtreding plaatsvindt een bepaald bedrag betalen. Met bestuursdwang kunnen overheden afdwingen dat een overtreding wordt beëindigd en de schade wordt hersteld, bijvoorbeeld door een illegaal gebouwde schuur te laten af breken. Overheden zullen vooral bestuursdwang opleggen als een dwangsom waarschijnlijk geen einde maakt aan de overtreding. Controles worden reeds opgevoerd en wanneer je zelf geen actie onderneemt, zal de gemeente de maatregelen gaan opleggen aan de gebruiker. Je doet er daarom verstandig aan zelf een onderzoek in te stellen naar jouw gebruik en te checken of en hoe je aan de criteria in de Wet Milieubeheer en het Activiteitenbesluit kunt voldoen. Eigen initiatief loont! toelichting wet milieubeheer De Wet Milieubeheer is in Nederland ingesteld om de uitstoot van de broeikasgassen drastisch te verminderen om zo klimaatverandering tegen te gaan. Omdat energiegebruik aanzienlijk bijdraagt aan het broeikaseffect, vereist de wet onder andere een zuinig gebruik van energie en grondstoffen, vertaald in de Trias Energetica, waarin wordt gesteld dat: - de vraag naar energie zoveel mogelijk beperkt moet worden (energiebesparing); - aan de vraag naar energie zoveel mogelijk met duurzame energiebronnen wordt voldaan; - pas als laatste de fossiele energiebronnen worden aangewend met een zo hoog mogelijke efficiëntie. Als energieverspiller ben je verplicht een milieubesparingsonderzoek uit te (laten) voeren als sprake is van een jaarlijks elektriciteitsverbruik hoger dan kwh, of, als het gasverbruik betreft, meer dan m 3 op jaarbasis (criteria AMvB en circulaire energie en milieuvergunning). Milieu-inspecteurs controleren of jij je aan de regels houdt. Het onderzoek beslaat een opgave van het verbruik en een plan met concrete maatregelen die je gaat treffen om dit verbruik te verminderen of te compenseren: inzet van energiebesparende installaties die weinig CO 2 uitstoten of liever nog CO 2 -neutrale installaties, waarbij minimaal zoveel groene stroom uit aarde, wind, water en/of zon wordt opgewekt, als wordt verbruikt. Uitgangspunt hierbij is dat je de installatie(s) binnen vijf jaar hebt terugverdiend. Belangrijkste doelstelling: In 2020 moet de uitstoot van CO 2 met 30 % zijn verminderd in vergelijking met De Wet Milieubeheer is in haar geheel te vinden op regels houdt. 15

16 Management Standaarden en normen in 2009 Praktijk datacentermanagers soms weerbarstig nog nooit zijn er zoveel normen en richtlijnen voor datacenters ontwikkeld, concludeerde niek van der pas eind vorig jaar in datacenterworks. maar wat is er het afgelopen jaar allemaal gebeurd op het gebied van normalisatie? we blikken terug met van der pas die business developmentmanager is bij aegide, het moederbedrijf van onder andere minkels en vaultex. Ferry Waterkamp is hoofdredacteur van DatacenterWorks Tijdens een seminar op 17 november 2009 in Eindhoven verzorgde Niek van der Pas, business developmentmanager van Aegide, een presentatie met de titel Normalisatie: jungle or challenge. In zijn presentatie passeerden onder andere de EU Code of Conduct, de Nederlandse Praktijkrichtlijn en Energy Star de revue. In dit artikel lichten we eruit wat er in 2009 is gebeurd op het gebied van regelgeving, normering en standaardisatie. De PowerPoint van de presentatie die Van der Pas heeft gehouden tijdens het seminar van Minkels is te vinden via De toonaangevende Amerikaanse organisatie Ashrae stelde in 2004 een aantal belangrijke koelingcriteria vast, die in 2008 significant zijn herzien. Zo is de luchtinlaattemperatuur van servers die eerder werd vastgesteld op C, verruimd tot C. De minimale relatieve luchtvochtigheid van 40 % is vervangen door een dauwpunt (DP) van 5,5 C. De maximale relatieve luchtvochtigheid is vastgesteld op 60 % wat overeenkomt met een dauwpunt van 15 C. Volgens Niek van der Pas, business developmentmanager van Aegide zijn de nieuwe grenswaarden in de praktijk echter niet zo eenvoudig op te volgen. Het minimale dauwpunt van 5,5 C is in de huidige datacenterapparatuur, zoals Crac-systemen, nergens in te stellen. Hetzelfde geldt voor de luchtinlaattemperatuur, want veel Crac-units werken met retourlucht. Afgelopen jaar publiceerde Ashrae een nieuw document bedoeld voor datacenters die worden gekoeld met buitenlucht. In dit document staan onder andere de chemische, mechanische en elektrische effecten omschreven van het koelen met ongeconditioneerde buitenlucht. Een lage luchtvochtigheid zorgt bijvoorbeeld voor meer statische elektriciteit, legt Van der Pas uit. Toch kan de luchtvochtigheid in datacenters prima naar lagere waarden, als maar goed wordt gekeken naar randvoorwaarden, zoals een ESD-vloer en het langzaam laten wegvloeien van lading. Dat koeling met ongeconditioneerde buitenlucht geen nadelige effecten hoeft te hebben, is volgens Van der Pas eerder al aangetoond door Intel tijdens een proof-of-concept in de Amerikaanse staat Nieuw- Mexico. Gedurende een periode van tien maanden werd een datacenter gekoeld met ongeconditioneerde buitenlucht met sterke schommelingen in temperatuur, luchtvochtigheid en luchtkwaliteit tot gevolg. De luchtvochtigheid varieerde van 4 tot ruim 90 % en aan het einde van de testperiode lag er een laagje zand en stof op de servers. Toch bleek de serveruitval niet hoger te liggen dan in een identiek datacenter met traditionele koeling. tiers Tier 1 tot en met 4 worden veelvuldig gebruikt om datacenters te classificeren, maar toch is volgens Van der Pas lang niet altijd duidelijk wat de Tiers precies aangeven. Het Uptime Institute en TIA-942 hanteren 16

17 datacenterworks De door het Uptime Institute Tier-gecertificeerde datacenters wereldwijd. beide een model met vier Tier-niveaus, maar deze zijn zeker niet hetzelfde. Het is bovendien goed om te realiseren dat het Uptime Institute een commercieel bedrijf is en een belang heeft bij de classificering. Het Uptime Institute dat The 451 Group in oktober heeft gekocht heeft wereldwijd zestig datacenters gecertificeerd, waaronder enkele in Europa. Datacenters die door het instituut Tier 4 zijn geclassificeerd, zijn vooralsnog alleen in de Verenigde Staten te vinden. Ook Bicsi staat op het punt met een Tier-classificatie voor datacenters te komen. Bicsi heeft zich altijd geconcentreerd op structured cabling, maar dat verandert, zegt Van der Pas. De organisatie richt zich voortaan ook op het ontwerp van datacenters en heeft het afgelopen jaar hard gewerkt aan Ansi/Bicsi-002, Data Center Design Standard and Recommended Practices. Deze standaard schrijft niet alleen voor wat wel en niet mag, maar geeft ook veel uitleg. Ik ben dan ook benieuwd wat de impact van deze standaard wordt. Ansi/Bicsi-002 zou volgens planning in december 2009 worden gepubliceerd. energy star Het Energy Star-label heeft in 2009 een grote stempel gedrukt op de datacentermarkt. Dit label is ingevoerd door de US Environmental Protection Agency (EPA) en mag worden gevoerd door energie zuinige apparatuur. Een samenwerking met de EU resulteerde in het EU Energy Star-programma en vanaf mei 2009 mag het Energy Star-label ook worden gebruikt voor servers. Onder andere Fujitsu, Lenovo, Dell en HP hebben inmiddels een Energy Star voor hun servers verworven. De Energy Star-organisatie is in 2007 al gestart met een datacenterprogramma en vanaf de lente van 2010 moet het mogelijk zijn het label toe te kennen. Vooralsnog is dit echter een puur Amerikaans initiatief. Voor dit programma is er geen samenwerking met Europa, benadrukt Van der Pas. Om in aanmerking te komen moet je bij de beste 25 % van de deelnemende datacenters behoren. Inmiddels neemt al een behoorlijk aantal Amerikaanse datacenters deel aan het Amerikaanse Energy Star-datacenterprogramma en dat heeft al interessante statistieken opgeleverd. Zo blijkt de gemiddelde EUE 1,91 te bedragen, wat volgens Van der Pas aardig overeenkomt met de Europese realiteit. Ook komt Energy Star Het minimale dauwpunt van 5,5 C is in de huidige datacenterapparatuur, zoals Crac-systemen, nergens in te stellen. 17

18 Management tot de opmerkelijke conclusie dat vrijde koeling zelf in koude klimaten vaak niet leidt tot een lagere EUE. Van der Pas is van mening dat het resultaat van vrije koeling dan ook sterk afhankelijk is van andere factoren in het datacenter. Als je bijvoorbeeld geen gescheiden luchtstromen hebt of op een te lage temperatuur koelt, dan werkt vrije koeling niet. the green grid The Green Grid heeft samen met Ashrae een document opgesteld om datacenters te monitoren. Het document omschrijft drie niveaus (minimal practice, best pratical en state-of-the-art) en moet uiteindelijk leiden tot standaardisatie op monitoring. Daarnaast heeft The Green Grid een gratis hulpmiddel waarmee datacenterbeheerders snel en eenvoudig kunnen berekenen hoeveel besparing de introductie van vrije koeling kan opleveren. De tool is te vinden via de link: calc_index_eu.html. breeam Breeam staat voor Building Research Establishment Environmental Assessment Method en is de internationale tegenhanger van het Amerikaanse Leed. Breeam kijkt niet alleen naar de efficiëntie van gebouwen, maar ook naar de belasting op het milieu, vertelt Van der Pas. Inmiddels heeft de instantie gebouwen gecertificeerd en bijna gebouwen geregistreerd. In 2009 heeft Breeam ook een Nederlandse vertegenwoordiging gekregen in de vorm van Breeam-NL Nieuwbouw. De Dutch Green Building Council (DGBC) stemde op 8 september in met het beoordelingssysteem waardoor versie 1.0 met ingang van 2010 van kracht kan worden. Breeam-NL Nieuwbouw versie 1.0 zal alleen betrekking hebben op individuele kantoren, scholen, winkels, industriële gebouwen en grote renovatieprojecten. Versie 2.0 wordt in de loop van 2010 verwacht. code of conduct De Code of Conduct on Data Centres Energy Efficiency is een initiatief van de Europese Commissie om het energiegebruik in datacenters tot 2020 met 20 % te verlagen. Onderdeel ervan is een lijst van meer dan honderd best practices. Deelnemers wordt gevraagd elke maand hun DCiE te meten en deze informatie eenmaal per jaar op te sturen naar de Code of Conduct. De Code of Conduct is inmiddels ruim een jaar van kracht, waardoor een eerste balans kan worden opgemaakt. Zo n vijftien datasets zijn Dell heeft voor een hele serverreeks het Energy Star-label in de wacht gesleept. 18

19 datacenterworks Voor de Code of Conduct heb je ook niet een bepaalde PUE nodig, als je maar aangeeft welke verbeteringen je gaat doorvoeren. Met de gratis tool van The Green Grid zijn snel de besparingen van vrije koeling te berekenen. advertentie verzameld waaruit een gemiddeld elektriciteitsgebruik van 20 GWh/a per datacenter valt af te leiden. De gemiddelde energie-efficiëntie bedraagt 52 %, wat neerkomt op een gemiddelde PUE van 1,93. Maar die is inmiddels al gezakt naar 1,82, voegt Van der Pas toe. Voor de Code of Conduct heb je ook niet een bepaalde PUE nodig, als je maar aangeeft welke verbeteringen je gaat doorvoeren. Begin 2010 wordt versie 2.0 van de Code of Conduct verwacht, die volgens Van der Pas hier en daar verduidelijking zal bieden. Als colocater wordt je bijvoorbeeld niet verplicht om energiezuiniger te gaan werken. Als endorser ga je wel je klanten vragen energiezuiniger te werken. nederlandse praktijk richtlijn De NEN-commissie heeft een Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) voor computerruimten en datacenters in voorbereiding. Het doel van deze praktijkrichtlijn is het geven van aanwijzingen om een computerruimte of datacenter te classificeren op basis van drie criteria. Deze zijn beschikbaarheid, beveiliging en duurzaamheid. De NPR geeft tevens handvatten om de vastgestelde classificatie te vertalen naar een programma van eisen. In 2009 heeft de commissie zich vooral gebogen over de meetmethoden die voorhanden zijn en de terminologie die wordt gebruikt om de diverse datacenteronderdelen aan te duiden. Ook is er gekeken naar de uitstraling naar Europa en de mogelijke samenwerkingen, zegt Van der Pas. Het is niet zomaar even een normpje ontwikkelen. SWITCH TO NEWAVE UPS SYSTEMS - Meer modulariteit - Meer ef ciëntie - Meer exibiliteit - Beter voor het milieu - Zwitserse kwaliteit - Past altijd bij uw organisatie