PROVINCIAAL ONDERWIJS VLAANDEREN

Transcriptie

1 PROVINCIAAL ONDERWIJS VLAANDEREN LEERPLAN ONDERWIJS VOOR SOCIALE PROMOTIE LEERPLAN GRADUAAT BIBLIOTHEEKWEZEN EN DOCUMENTAIRE INFORMATIEKUNDE Copyright Provinciaal Onderwijs Vlaanderen BWDI/04/HOKTSP/M/G

2 LEERPLAN GRADUAAT BIBLIOTHEEKWEZEN EN DOCUMENTAIRE INFORMATIEKUNDE Modulaire vorm Niveau: Sociaal Hoger Onderwijs van het Korte Type voor Sociale Promotie Aantal lestijden: 2000 PCVO De Nobel Tienen/Leuven CVO Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk vzw Gent CVO Vrije Leergangen Limburg Genk SCVO PestaloZZi voor Sociaal, Paramedisch en Pedagogisch Hoger Onderwijs - Antwerpen Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 2

3 Inhoud Deel 1: Situering van de opleiding 1.1 Situering van de opleiding binnen het studiegebied 1.2 Missie van het volwassenenonderwijs categorie sociaal bibliotheekwezen en documentaire informatiekunde 1.3 Algemene doelstellingen Deel 2: Structuur van de opleiding 2.1 Visie op de modulaire uitbouw van de opleiding 2.2 Structuur van de opleiding 4 5 Deel 3: Methodische uitwerking 3.1 Leren in de opleiding Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde 3.2 Algemeen pedagogisch-didactische uitwerking 3.3 Evaluatie Deel 4: Aanwijzingen voor het gebruik van het leerplan Deel 5: Doelstellingen en leerinhouden van de modules 5.1 Deelcertificaat Encyclopedie 5.2 Deelcertificaat Documentaire automatisering 5.3 Deelcertificaat Documentaire technieken 5.4 Deelcertificaat Vaardigheden en management 5.5 Deelcertificaat Beroepspraktijk Deel 6: Bibliografie Bijlage: Structuurschema Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 3

4 Deel 1 : Situering van de opleiding 1.1 Situering van de opleiding binnen het studiegebied Dit leerplan is bedoeld voor de afdeling graduaat bibliotheekwezen en documentaire informatiekunde, gesitueerd in het Sociaal Hoger Onderwijs van het Korte Type voor Sociale Promotie. Beginsituatie: De cursisten die deze opleiding willen volgen, moeten: - minstens 18 jaar oud zijn - in het bezit zijn van het diploma hoger secundair onderwijs of (op voorwaarde dat ze 21 jaar oud zijn) slagen voor een toelatingsproef waarbij grondig de algemene kennis, kennis van de Nederlandse taal en de interesse voor het beroep van informatiebemiddelaar worden getoetst. Aan de cursisten wordt ook aangeraden om het ruime maatschappelijke gebeuren te volgen alsook om hun algemene talenkennis en PC-gebruik op peil te houden. 1.2 Missie van het volwassenenonderwijs categorie sociaal bibliotheekwezen en documentaire informatiekunde Binnen de opleiding graduaat bibliotheekwezen en documentaire informatiekunde worden cursisten opgeleid tot competente zowel op technisch als agogisch vlak INFORMATIEBEMIDDELAARS (bibliotheekmedewerkers, bibliothecarissen of informatiemanagers 1 ) voor het ruime bibliotheek-, documentatie- en informatieveld. Informatiebemiddelaars in bibliotheken (zowel openbare bibliotheken, als binnen hogescholen, wetenschappelijke bibliotheken..) begeleiden gebruikers bij het zoeken naar de juiste informatie. Informatiebemiddelaars in informatie- en documentatiediensten geven concreet antwoord op een concrete vraag door zelf de informatie op te sporen, te analyseren en te verpakken op de manier die de aanvrager wenst. De opleiding biedt de mogelijkheid om levenslang en levensbreed te leren aan volwassenen met verschillende motivaties en reële leerbehoeften. De opleiding wil de cursist in staat stellen een erkende kwalificatie te behalen om hun waarde of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te handhaven of te vergroten en hun persoonlijke ontwikkeling te verhogen, of zich bij te scholen, te vervolmaken of te herscholen. 1.3 Algemene doelstellingen De opleiding beoogt het optimaal en efficiënt uitoefenen van een (vooral leidinggevende en/of gespecialiseerde) functie in het ruime bibliotheek-, documentatie- en informatieveld. Deze uitoefening vraagt kennis en inzichten, vaardigheden en toepassingen, attitudes en competenties, en persoonlijke visie op volgende terreinen: - Wetenschapsgebieden: omvat een oriëntatie in de verschillende wetenschappen bedoeld als kennisgebied en als referentiekader voor het eigen functioneren. - Bibliotheek-, documentatie- en informatieveld: omvat een diepgaande studie rond het eigen beroepsveld (diverse deelsectoren vakorganisaties vakterminologie beroep ) 1 Zie de beroepsprofielen van bibliotheekmedewerker, informatiebemiddelaar, bibliothecaris en informatiemanager, ontwikkeld door de SERV, oktober 2002-februari We hanteren de term informatiebemiddelaars omdat deze de ruimste omschrijving toelaat. Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 4

5 - Bronnenkennis: met bronnenkennis worden zowel de algemene, de multidisciplinaire en vakgerichte, de klassieke en de elektronische, de bibliografische als de nietbibliografische bronnen bedoeld. - De collectie van actuele, digitale en virtuele bronnen en hun verwerking: omvat de algemene kennis en de bibliotheektechnische verwerking (collectieontwikkeling, ontsluiting, beschikbaarstelling, archivering, conservatie en restauratie) - Informatiebemiddeling en dienstverlening: omvat de studie van de gebruiker(s), de dienstverlening, omgang met de gebruiker en de noodzakelijke sociale en communicatieve vaardigheden hiervoor. - Bibliotheekautomatisering en nieuwe technologieën: kennis en toepassing van bibliotheekautomatisering en ICT. - Management: omvat human resources, financieel beheer, marketing, public relations, beleidstechnieken... - Beroepspraktijk: gezien de opleiding een opleiding tot een beroep is, wordt ook voldoende aandacht gespendeerd aan de beroepspraktijk, onder de vorm van stage en praktijkervaring in het ruime beroepsveld van bibliotheken, documentatie- en informatiediensten met stage-overleg en supervisie. Deel 2: Structuur van de opleiding 2.1 Visie op de modulaire uitbouw van de opleiding Een modulaire opleiding binnen het volwassenenonderwijs biedt mogelijkheden om in te spelen op de specifieke leersituatie van volwassen, deeltijdse cursisten. Grosso modo kunnen we drie doelgroepen onderscheiden: - Volwassenen die hun positie op de arbeidsmarkt willen verbeteren, in casu binnen het BDI-werkveld, en dus diplomagericht de opleiding volgen. - Jong-volwassenen die het graduaat BDI als eerste opleidingskeuze aanvatten na het secundair onderwijs. - Volwassenen die vanuit de praktijk bepaalde vaardigheden, technische kennis willen heropfrissen of actualiseren. Gevolg hiervan is dat er binnen een cursistengroep grote verschillen kunnen bestaan in achtergrondkennis, levenservaring, werk- en praktijkervaring, leertempo en leerstijl. De uitdaging voor de opleidingverstrekkers bestaat erin deze verschillen te overstijgen en elke cursist de opleiding te bieden die hij nodig heeft. Een opleiding met modulaire structuur komt daaraan tegemoet. - De grootste groep cursisten zijn deeltijds met hun opleiding bezig en hebben daarnaast de zorg voor werk, gezin, andere engagementen.. Een modulaire opleiding biedt hen de mogelijkheid om hun studietempo en studielast zelf te bepalen en af te stemmen op hun privé-situatie, over de verschillende semesters én over de verschillende cvo s die dezelfde opleiding aanbieden. - Schoolverlaters die de opleiding aanvatten kunnen zich vaak wel grotendeels op hun opleiding concentreren. De mogelijkheid om modules en semesters te combineren geeft hen de kans hun opleiding op kortere termijn te voltooien. - Volwassenen willen op een actieve manier betrokken worden bij de leerdoelen en inhouden van de opleiding die ze willen verwerven. Een modulaire opleiding met een open structuurschema biedt cursisten de kans om die inhouden / modules eerst, of zelfs Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 5

6 uitsluitend (dan eerder in de vorm van een actualisering of bijscholing) te verwerven die ze in hun concrete werksituatie nodig hebben. - Omdat de opleiding zich richt tot beroepen in een specifieke sector is de transfer van theorie naar praktijk zeer belangrijk. Daarom ook dat in het structuurschema veel belang gehecht wordt aan het verwerven van praktijkervaring door middel van stages en de reflectie daarop in supervisiegesprekken. Dit biedt de cvo s ook de gelegenheid om nauw contact te houden met het beroepsveld. - Een open structuurschema komt tegemoet aan de nood om innovaties in het beroepsveld en dan vooral op het vlak van informatietechnologie gemakkelijk te implementeren in het leerplan. Alleen op die manier blijft de opleiding aantrekkelijk voor kandidaat-cursisten die niet-diplomagericht de opleiding wensen te volgen. 2.2 Structuur van de opleiding zie structuurschema Deel 3: Methodische uitwerking 3.1 Leren in de opleiding Bibliotheekwezen en Documentaire informatiekunde In de opleiding BDI worden het beroepsmatig handelen, de beroepscontext, de persoon van de beroepsbeoefenaar en het reflecteren altijd zichtbaar. Vanuit dit dynamische proces worden de vereiste basiscompetenties ontwikkeld zowel op het gebied van kennis en inzichten als van vaardigheden en houdingen. Deze inductieve, probleemoplossende en praktijkgerichte vorm van leren veronderstelt dat de cursist bereid is zichzelf beter te leren kennen en te ontwikkelen. De cursist moet zich bewust worden van zijn verantwoordelijkheid voor zijn eigen vorming. De docent en supervisors scheppen een optimale leersituatie, interactief en in dialoog. In de opleiding wordt een leeromgeving gecreëerd waarin aandacht voor het leerproces op zich belangrijk is. De docent bouwt het leerproces methodisch op, waarbij hij de cursist naast de leerstofinhoud ook leervaardigheden leert. Elk individu beschikt over een eigen leerstijl. Hierbij hebben we oog voor zelfstandig leren en afstandsleren. Binnen het onderwijsleerproces kan deze individuele verscheidenheid worden benut, zodat het leren zich verdiept en het leerrendement wordt verhoogd. Tijdens de opleiding wordt veel aandacht besteed aan de voorbereiding op de beroepssituatie. Binnen de gesuperviseerde beroepspraktijk worden cursisten geholpen om aandacht te besteden aan ervaringen in verband met hun professionele competenties. Zo kan de cursist komen tot een goede zelfstandige taakstelling en bewust methodisch handelen in zijn professionele context. Met de hulp van een supervisor leren cursisten problemen herkennen, formuleren en oplossen. 3.2 Algemeen pedagogisch-didactische uitwerking Niet enkel de vakinhoudelijke kennis, maar ook de didactische vaardigheden van de docent en de wijze van overdracht bepalen het leerrendement van de cursist. De docent ontwikkelt leertrajecten op maat, introduceert die leertrajecten, begeleidt het leerproces van de cursist en beoordeelt. Hij evalueert het leerproces samen met de cursist. De interactie docent cursist medecursist vormt een niet te onderschatten waarde bij het leren Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 6

7 in onze centra. Deze interactie kan het directe contact, het werken in een elektronische leeromgeving en het open-afstandsleren omvatten. Volgende werkvormen en didactische uitwerking kunnen hierbij aan bod komen. We ordenen ze naargelang de activiteit die van de cursist wordt gevraagd: Conceptualiseren: o.a. - doceren - lezing - literatuurstudie - onderwijsleergesprek - zelfstudiepakket - geprogrammeerde instructie - gestructureerde oefeningen - intervisie - supervisie Ervaren: o.a. - rollenspel - casusbespreking - klasgesprek - groepsdiscussies - video, film - excursies Reflectie: o.a. - discussies - brainstormen - groepswerk - analyse en nabespreking video/tekst - intervisie - supervisie Experimenteren: o.a. - de eigen beroepspraktijk van de cursist - practicum - trainingen - simulatiespel - opdrachten, verwerkingsopdrachten - projecten - supervisie 3.3 Evaluatie De eerste functie van beoordeling is zeer concrete hanteerbare informatie geven over de manier waarop en de mate waarin de cursist bepaalde competenties beheerst. Daarvoor hanteren we de techniek van de feedback. Feedback geeft de cursist tevens aanwijzingen over mogelijkheden of noodzaak tot Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 7

8 - verbreding (in verschillende complexe situaties) - verrijking (competenties eigen maken aan de persoon in kwestie) - verdieping (het niveau van bepaalde verworven competenties versterken). Waarderingscijfers bij de beoordeling worden steeds toegelicht. Beoordeling van het proces geeft tevens feedback over studie- en probleemaanpak. De tweede functie bij het beoordelen is de beslissing of een cursist beantwoordt aan de gestelde kwalificaties. Het beoordelen is een samenspel van zelfbeoordeling, beoordeling door een beroepsbeoefenaar, beoordeling door een docent en waar zinvol ook door medecursisten. In de loop van de opleiding is het mogelijk dat de beoordeling voor sommige opleidingsonderdelen steeds meer bij de cursist komt te liggen en de docent meer een coachende of ondersteunende rol krijgt. De eindbeoordeling ligt echter altijd bij de docent, meestal gebaseerd op evaluatiegegevens die mede worden versterkt door derden, en door de werkbegeleiders van de organisatie waar de cursist praktijkervaring heeft opgedaan. De verschillende soorten leeractiviteiten vragen om verschillende vormen van beoordelen. De beoordeling dient congruent te zijn met het leren waarop het betrekking heeft. Volgende vormen van beoordeling kunnen aan bod komen. Conceptualiseren o.a. door: Beoordelen via - mondelinge of schriftelijke toetsen met meerkeuzevragen, antwoordopdrachten of open vragen; - artikel, presentatie, scriptie, projectvoorstel. Deze evaluaties kunnen reproductieve of productieve verwerking van de leerstof beogen. Doen, ervaren o.a. door: Beoordeling van de beroepspraktijk (cursisten werken, of doen praktijkervaring op), waarbij we nagaan hoe de cursist gebruik maakt van het geleerde. - aan de hand van functioneringslijsten, scoreformulieren, checklists; - aan de hand van observaties door derden van gespreksvoering, vergaderingen, casusbesprekingen; - aan de hand van logboek, verslaggeving, handelingsplanning, activiteitenplanning, projectrealisaties. Bij deze beoordeling gaan we na of en hoe de cursist verder bouwt op al verworven competenties. Dit gebeurt dus vooral in zijn praktijk, maar tevens in practica, vaardigheidstrainingen, simulatieoefeningen aan de hand van bovenvermelde instrumenten. Reflecteren o.a. door: Beoordeling aan de hand van mondelinge en/of schriftelijke neerslag van de reflectie van de cursist: - reflectieverslag, individueel of groepssupervisiegesprek; - verantwoording van een evaluatieopdracht, verantwoording van een presentatie. Het aanwenden van verschillende vormen van feedback bij dit reflectieproces wordt in de beoordeling opgenomen. Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 8

9 Experimenteren o.a. door: Beoordelen via - beoordeling van projecten, producten, presentaties, verwerkingsopdracht; - beoordeling van competenties, gerealiseerd tijdens projecten, demonstraties, simulaties, realisaties. Hier ligt het accent op het beoordelen van het divergent denken en handelen. Deel 4: Aanwijzingen voor het gebruik van het leerplan - Dit document biedt geen checklist, wel een kader dat ruimte en richting geeft aan docenten, middenkader en directie om zo goed mogelijk hun doelstellingen te realiseren. - Bij het opmaken van het leerplan zijn we vertrokken vanuit de basiscompetenties. Dit maakt dat de leerplandoelstellingen zoals geformuleerd overwegend technisch zijn. Het kan echter niet de bedoeling zijn dat onze cursisten enkel een aantal technische vaardigheden aangeleerd krijgen. Het is de bedoeling dat de cursist ook theoretische kaders krijgt aangereikt van waaruit hij zijn handelen kan situeren, verklaren en begrijpen. Het luik inhoud dat u bij elke module na de doelstellingen terugvindt, geeft u een concreter beeld over de theoretische kaders die aangewend kunnen worden om de doelstelling te bereiken. De inhouden, weergegeven na elke module, zijn te interpreteren als richtinggevend voor wat gezien moet worden. Elk CVO is vrij om deze inhouden binnen het schoolwerkplan te verbreden of verdiepen. - We hebben geopteerd om de didactische wenken en de evaluatie overkoepelend te bespreken en niet per eenheid. Deze keuze werd gemaakt omdat de keuze van didactische methodes, principes en evaluatie eerder te maken heeft met onze missie en cursisteninstroom zoals beschreven in 1.2 Missie van het volwassenenonderwijs categorie bibliotheekwezen en documentaire informatiekunde. - Op het einde vindt u een uitgebreide lijst van actuele bronnen. Die is uiteraard tijdsgebonden en moet ook zo bekeken worden. Een continue aanpassing van deze lijst dringt zich dan ook op. Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 9

10 Deel 5: Doelstellingen en leerinhouden van de modules 5.1 Deelcertificaat Encyclopedie A1: Historische en actuele ontwikkelingen van de informatieverwerking nr Aantal lestijden: 40 - kennis hebben van het historische en actuele referentiekader van de bibliotheek-, documentatie- en informatiesector: de belangrijkste vakorganisaties, functies in de sector, typologie van informatieverzorgingsinstellingen, vakliteratuur - kennis hebben van de samenhang tussen de verschillende actoren in het informatievoorzieningproces en de bibliotheek-, documentatie- en informatiesector als een onlosmakelijk en flexibel geheel - informatiebemiddeling en kennismaatschappij: historische en maatschappelijke situering van informatie en kennis - begrippenapparaat bibliotheek-, documentatie- en informatieveld - partners in de informatieketen - typologie en structuur van het bibliotheek-, documentatie- en informatieveld - beroepen en functies - Nederlandstalige en anderstalige vakliteratuur en nationale & internationale vakorganisaties A2: Openbare bibliotheek nr Aantal lestijden: 40 - kennis hebben van en inzicht hebben in de historische, actueel-organisatorische en wetgevende aspecten van de openbare bibliotheeksector - inzicht hebben in het economische, (ped)agogische en culturele belang van de openbare bibliotheeksector - functies en doelstellingen van de openbare bibliotheek, het principe van openbaarheid - historische en actuele ontwikkeling van het openbaar bibliotheekwezen - bibliotheekwetgeving - het aanbod van de openbare bibliotheek: klassieke dragers en digitale informatie - interne organisatie van de OB (afdelingen, werkprocessen..) - relatie met inrichtende en financierende overheden - overzicht van de partners van de OB: de socio-culturele sector, de educatieve sector, leesbevorderende initiatieven.. - de bibliotheekgebruiker - aspecten van gemeentewetgeving met betrekking tot de OB - uitbreidingsactiviteiten - samenwerkingsverbanden Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 10

11 A3: Speciale en wetenschappelijke bibliotheken nr Aantal lestijden: 60 - kennis hebben van en inzicht hebben in de historische, actueel-organisatorische en wetgevende aspecten van de wetenschappelijke en speciale bibliotheken, zoals: schoolbibliotheken, overheidsbibliotheken, documentatiediensten, universiteitsbibliotheken, museumbibliotheken - inzicht hebben in het economische, (ped)agogische en culturele belang van deze bibliotheektypes - inleidende begrippen en terminologie - historische en actuele ontwikkelingen in wetenschappelijke bibliotheken - situering en doelstellingen van de verschillende bibliotheektypes - het aanbod van de speciale en wetenschappelijke bibliotheek: klassieke dragers en digitale informatie - structuur, functie en specifieke werking van de verschillende bibliotheektypes - relatie met inrichtende en financierende overheden - samenwerkingsverbanden A4: Inleiding tot de archivistiek nr Aantal lestijden: 40 - kennis hebben van en inzicht hebben in de historische, actueel-organisatorische en wetgevende aspecten van de archiefsector - inzicht hebben in het economische, (ped)agogische en culturele belang van de archiefsector - definitie en begrippen - historiek - het archiefwezen in België: overzicht van archieven in België - wetgeving - ordenen en inventariseren van archieven - beheer van het statisch en dynamisch archief - inleiding tot het digitaal documentbeheer - inleiding tot de materiële bewaring Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 11

12 A5: Informatieproductie en distributie nr Aantal lestijden : 40 Doelstellingen : - inzicht hebben in mediasector in het algemeen en de boekensector in het bijzonder - inzicht hebben in de wederzijdse invloed van de belangen van de mediaproducenten, de bibliotheek-, documentatie- en informatievoorzieningen, en de mediaconsumenten in praktijksituaties - commerciële informatieproductie en distributie: uitgevers, mediagroepen, - niet-commerciële informatieproductie en distributie: wetenschappelijke instellingen, grijze literatuur,. - elektronische informatieproductie en distributie A6: Cultuur, leescultuur en literatuur nr Aantal lestijden: 80 - inzicht verwerven in algemene cultuurgeschiedenis - inzicht verwerven in de verschillende vormen van leescultuur - inzicht verwerven in de literatuur - basisbegrippen van de cultuurwetenschappen (vanuit historische, sociologische, filosofische, linguistische, maatschappelijke, kunsthistorische invalshoek) - geschiedenis van de wereldliteratuur van de Oudheid tot heden (bij uitstek de roman) - actuele stromingen en tendensen binnen de wereldliteratuur - geschiedenis van de Nederlandstalige letterkunde sinds actuele stromingen en tendensen binnen de Nederlandstalige literatuur - vormen van leescultuur - literaire genres: kenmerken, trends, belangrijke auteurs van verschillende genres: misdaadliteratuur, romantiek, historische romans, science fiction, - jeugdliteratuur - strips - basisbegrippen van de literatuurwetenschappen 5.2 Deelcertificaat Documentaire automatisering B1: Inleiding tot netwerk- en systeembeheer nr Aantal lestijden: 40 - kennis hebben van de belangrijkste computerbesturingssystemen - PC en belangrijkste randapparatuur kunnen beheren Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 12

13 - inzicht hebben in netwerktechnologie - inzicht hebben in netwerkbeheer - computerbesturingssystemen - netwerken - eenvoudig websitebeheer B2: Inleiding tot de bibliotheekautomatisering nr Aantal lestijden: 60 - kennis hebben van de samenstellende componenten van een bibliotheekautomatiseringspakket en van de onderlinge samenhang van deze componenten - een analyse kunnen maken van lokale vereisten en deze via parametrisering in een automatiseringspakket kunnen integreren - een automatiseringspakket kunnen beheersen, zowel wat betreft het systeembeheer als wat betreft de uitvoerende taken - basiseigenschappen van een bibliotheekautomatiseringspakket: apparatuur, functionele werking, samenhang van de componenten, beperkingen van het pakket, uitbreidings- en aanpassingsmogelijkheden, aanpassing aan de lokale behoeften door parametrisering - conversie van catalogi B3: Documentaire databases nr Aantal lestijden : 60 Doelstellingen : - in staat zijn om via een IRS-pakket een automatisering op te zetten - een analyse kunnen maken van lokale noden op het vlak van automatisering en in staat zijn om deze noden te vertalen naar het gekozen pakket toe - in staat zijn om traditionele bibliografische tekstuele gegevens volgens de gangbare internationale normen te behandelen - in staat zijn om het pakket uit te breiden naar de beheersing van een multimediale omgeving - probleemanalyse - functionele analyse - systeemanalyse - database: modellen, structuur, opbouw, componenten - conversie van catalogi B4: Elektronische archivering nr Aantal lestijden: 40 Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 13

14 - inzicht hebben in de problematiek van de toegankelijkheid van gegevens in een elektronische context - inzicht hebben in de problematiek van het archiveren van digitale documenten - inzicht hebben in de concepten voor de organisatie van duurzame digitale archivering - inzicht hebben in de mogelijke bewaarstrategieën voor digitale documenten - bewaarproblematiek van digitale documenten - bewaarstrategieën voor digitale documenten - registratie en beheer van metadata - standaarden bij digitale archivering - systemen voor het beheer van digitale documenten B5: HTML en webpresentaties nr Aantal lestijden: 40 - HTML en aanverwante webtechnologieën kunnen gebruiken - inzicht hebben in gebruik(er)svriendelijke userinterfaces - kennis hebben van en inzicht hebben in basistechnieken voor efficiënt en effectief beheer van gegevens in een webbased client-server omgeving - HTML - websites: ontwerp, criteria, ergonomie, architectuur - beschikbaarstelling van databases op internet 5.3 Deelcertificaat Documentaire technieken C1: Formele documentbeschrijving nr Aantal lestijden: 60 - het belang inzien van formele documentbeschrijving - in staat zijn om op een verantwoorde manier de bestaande formele beschrijvingsregels toe te passen - regelsets voor formele documentbeschrijving - machineleesbare formaten - integratie van formele documentbeschrijving in bibliotheekautomatisering C2: Inhoudelijke documentbeschrijving: indextalen 1 nr Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 14

15 Aantal lestijden: 40 - inzicht hebben in het belang van inhoudelijke documentbeschrijving, met het oog op kwaliteitsvolle toegankelijkheid van fysieke en virtuele bibliotheekcollecties - inzicht hebben in het belang van classificatiesystemen ten behoeve van onderwerpsontsluiting van documenten - de basisprincipes bij het ontwerpen van classificatiesystemen ten behoeve van onderwerpsontsluiting van documenten kunnen toepassen - de belangrijkste algemene classificatiesystemen kunnen gebruiken - inleiding op inhoudelijke documentbeschrijving: reference retrieval, document retrieval, informatian retrieval, onderscheid indextalen-indexsystemen, onderscheid precoördinatiepostcoördinatie, taxonomieën - enumeratieve classificaties - analytisch-synthetische classificaties C3: Inhoudelijke documentbeschrijving: indextalen 2 nr Aantal lestijden: 40 - inzicht hebben in de relatie tussen thesaurusbouw, gecontroleerde en ongecontroleerde woordsystemen en classificaties - inzicht hebben in het belang van (tref)woordensystemen en thesaurusbouw ten behoeve van de onderwerpsontsluiting van documenten - inzicht hebben in het belang van regelwerken bij het gebruiken van de gecontroleerde woordsystemen - de in Vlaamse context gebruikte trefwoordsystemen grondig kennen en kunnen gebruiken - inzicht hebben in het belang van vrije woordsystemen en full-text indexeren - inzicht hebben in de basisprincipes voor thesaurusbouw - een software voor thesaurusbouw en onderhoud kunnen gebruiken - trefwoordensystemen: basisprincipes van gecontroleerde en niet-gecontroleerde (tref)woordensystemen, bestaande regelgeving met betrekking tot trefwoordbepaling - thesauri: basisprincipes thesaurusbouw, thesaurussoftware Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 15

16 C4: Inhoudelijke documentbeschrijving: indexsystemen nr Aantal lestijden: 40 - inzicht hebben in de belangrijkste indexsystemen - inzicht hebben in ontsluitingsmethodes voor dynamische documentverzamelingen - inzicht hebben in het belang van vrije woordsystemen en full-text indexeren - inzicht hebben in het belang van standaardisering van metadataformaten voor de interoperabiliteit tussen informatiesystemen - precoördinatieve en postcoördinatieve syntactische indexsystemen - specifieke ontsluitingsmethodes voor dynamische documentverzamelingen zoals webdocumenten - overzicht van enkele XML-gestructureerde metadataformaten en hun relatie met inhoudelijke ontsluiting C5: Algemene informatiebronnen nr Aantal lestijden: 40 - inzicht hebben in de historische ontwikkeling en actuele samenhang van het bibliografisch bronnenapparaat - de belangrijkste algemeen-bibliografische bronnen en hun kenmerken kennen en kunnen beschrijven - de waarde van het bibliografisch bronnenapparaat in praktijksituaties kunnen inschatten - het bibliografische aanbod en de typologie van de elektronische en web-bronnen kennen - inzicht hebben in de kenmerken van het wetenschappelijk publicatiebedrijf - algemene begripsomschrijving, verwante begrippen en definities - historische ontwikkeling van de bibliografie - belang van de bibliografie - Universele Bibliografische Controle - structuur van het bibliografisch apparaat - overzicht van algemene bibliografische bronnen en hulpmiddelen - reproductie en verspreiding van secundaire informatiebronnen - kenmerken van het wetenschappelijk publicatiebedrijf - typologie van de databanken - bibliografisch overzicht van het host- en databankenaanbod Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 16

17 C6: Specifieke informatiebronnen nr Aantal lestijden: 60 - de kenmerken van documentair informatiegebruik en de belangrijkste documentaire informatiebronnen kennen op het gebied van de exacte wetenschappen, sociale wetenschappen en cultuurwetenschappen - de kenmerken van documentair informatiegebruik en de belangrijkste documentaire informatiebronnen kennen voor overheidspublicaties - exacte wetenschappen: literatuurgebruik en productie, algemene bibliografische bronnen, natuurwetenschappen, chemie, biologie, milieuwetenschappen, fysica, medische literatuur, technische literatuur - sociale wetenschappen: literatuurgebruik en productie, algemene bibliografische bronnen, psychologie en pedagogie, sociologie, politicologie, rechtswetenschappen, economie - cultuurwetenschappen: literatuurgebruik en productie, algemene bibliografische bronnen, filosofie, theologie, geschiedenis, kunst(geschiedenis), taal- en letterkunde - overheidspublicaties: literatuurgebruik en productie, algemene bibliografische bronnen, Belgische overheden, de Europese Gemeenschap, internationale en intergouvernementele organisaties C7: Gegevensbankondervraging nr Aantal lestijden: 40 - in staat zijn om databanken te bevragen via formuliergestuurde, menugestuurde en commandogestuurde zoekinterfaces - in staat zijn om zoekresultaten te evalueren en te verwerken in een lokale omgeving - SQL - vraagtechnieken: zoektermen, basisindex, additionele indexen, Booleaanse operatoren, proximity operatoren, truncatie, limiteren, relevance ranking, online thesauri - zoekstrategie: werken met concepten - databanken via visible web; open archives - databanken via invisible web - protocollen Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 17

18 C8: Collectieontwikkeling nr Aantal lestijden: 40 - inzicht hebben in de algemene principes van de collectieontwikkeling - inzicht hebben in de werking van interbibliothecair leenverkeer en documentleverantie - in staat zijn om een kwaliteitsvolle collectie uit te bouwen in de verschillende types van bibliotheken - begripsomschrijving - virtuele versus fysieke collectie - principes, criteria en vormen van selectie en deselectie - evaluatiecriteria - organisatie en methoden van acquisitie - plaatsing van de collectie - collectieontwikkelingsplannen C9: Preservatie en conservatie nr Aantal lestijden: 40 - inzicht hebben in de problematiek van conservatie - inzicht hebben in de problematiek van preservatie - richtlijnen voor het verzorgen, preserveren en conserveren van boek- en nietboekmaterialen 5.4 Deelcertificaat Vaardigheden en management D1: Cliëntgerichte communicatie nr Aantal lestijden: 40 - belangrijke communicatietechnieken beheersen en deze zowel in het directe, het telefonische als geschreven contact kunnen toepassen - gericht zijn op een goede dienstverlening, met aandacht voor de informatiebehoeften en eventueel andere vragen van de gebruiker - communicatietheorie: basisbegrippen - omgaan met cliënten - omgaan met groepen Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 18

19 - soorten gesprekken - goed zakelijk telefoneren - klachtenbehandeling en conflicthantering - slecht nieuws meedelen - kenmerken van goede schriftelijke communicatie D2: Zakelijke communicatie nr Aantal lestijden: 40 - kunnen praten voor groepen - toelichting kunnen geven en argumenteren - vergadertechnieken beheersen en vergaderingen kunnen leiden - efficiënt kunnen communiceren en onderhandelen met gebruikersgroepen, collega's, beleidsvoerders, - vergadertechnieken - notuleren en rapporteren - discussie- en onderhandelingstechnieken - presentaties brengen D3: Doelgroepenwerking nr Aantal lestijden: 40 - de belangrijkste sociale en psychologische kenmerken van diverse gebruikersgroepen kennen - leesbevorderend kunnen optreden op basis van ontwikkelingspsychologische inzichten - de diversiteit van gebruikersgroepen herkennen in functie van leesbevordering en informatienoden - gericht zijn op het eigene van elke gebruiker en de bereidheid hebben elke gebruiker een goede dienstverlening te bieden, rekening houdend met zijn/haar specifieke kenmerken en/of problemen - gemeenschappelijke en diversifiërende kenmerken van de gebruikers - aspecten van ontwikkelingspsychologie in het kader van leesbevordering - methoden van doelgroepengerichte werking - bibliotheekwerk voor specifieke doelgroepen Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 19

20 D4: Human resources nr Aantal lestijden: 60 - inzicht hebben in de evolutie van het personeelsbeleid - kennis hebben van de belangrijkste principes van personeelsbeleid en human resourcesmanagement. Deze principes kunnen toepassen op de bibliotheek- en informatiesector - inzicht hebben in de juridische positie van de werknemer in zowel de openbare als de privé-sector - personeelsmanagement - omgaan met leiderschap - omgaan met individuele medewerkers, groepen en teams - competentiemanagement - de lerende organisatie - statuut van de werknemer in zowel de openbare als de privé-sector D5: Juridische aspecten van informatie nr Aantal lestijden: 40 - inzicht hebben in de belangrijkste facetten van het recht die van belang zijn voor de bibliotheek-, documentatie- en informatiesector - vrijheid van meningsuiting en persvrijheid, beperkingen aan de persvrijheid en beteugeling van inbreuken - censuur en de motieven voor censuur - vrijheid van informatie versus intellectuele eigendomsrechten - intellectuele eigendomsrechten en in het bijzonder het auteursrecht, reprorecht, leenrecht - wettelijk depot - mediarecht - ethiek in de tele- en massacommunicatie - bescherming van de privacy - recht van afbeelding D6: Onderzoeks en analysemethoden nr Aantal lestijden: 80 - zicht verwerven op empirische criteria voor kwaliteitszorg en ze kunnen hanteren voor beleidsdoeleinden - inzicht hebben in de verschillende kwantitatieve werkmiddelen in de bibliotheek- en informatiesector - inzicht hebben in het gehele proces van prestatiemeting Leerplan Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde - 20