Voorwoord MOVE. Resultaten drie jaar ketenmobiliteit

Transcriptie

1 Voorwoord MOVE 99 MOVE Programmabureau voor Mobiliteit Catharijnesingel 59 Postbus RE Utrecht t f i. e. Uitgave : MOVE, programmabureau voor mobiliteit; MOVE is een niet rechtspersoonlijkheid bezittende samenwerking tussen Novem en Senter; MOVE voert programma s uit voor het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Realisatie : Communicatiebureau Synergie, Utrecht Vormgeving : Hassink en Stenacker, grafische vormgeving, Amersfoort Tekst : Toelis Tekst & Publicaties, Den Haag Resultaten drie jaar ketenmobiliteit Innovaties maken tegenstrijdige emoties los. De één is enthousiast en bereid direct te veranderen, de ander is juist angstig en behoudend. Deze oude wijsheid van Caesar blijkt nog steeds van toepassing. Bij het Programmabureau MOVE kwamen enthousiaste uitvinders langs, maar ook angstige bedrijven die zich bijvoorbeeld afvroegen of investeringen wel hun geld zouden terugverdienen. MOVE wil beide groepen optimaal ondersteunen door de kansrijke ideeën te structureren en zo eventuele angsten weg te nemen en verwachtingen ten aanzien van de slaagkans te onderbouwen. Voor u liggen de resultaten van drie jaar innovatie in ketenmobiliteit. Het programma Ketenmobiliteit ondersteunt de verbetering van de aansluiting van modaliteiten op elkaar en valt onder de kaderregeling Personenvervoer van deur tot deur en op maat. De resultaten laten een zeer divers aanbod van projecten zien. Van het stimuleren van fietsgebruik tot het toepassen van complexe ICT-voorzieningen, zoals integrale reisinformatie. Innovaties hoeven niet altijd ingewikkeld te zijn. Dit resultatenboek geeft voldoende voorbeelden van eenvoudige en succesvolle projecten. Drie jaar subsidie verstrekken aan de markt heeft via de eigen bijdrage van de marktpartijen het dubbele aan investeringen en vele ideeën opgeleverd. De afgelopen jaren laten een duidelijk verloop zien in projecttypen. In zijn eerste jaar heeft MOVE veel haalbaarheidsstudies ondersteund. Op dit moment leveren de eerste praktijkproeven concrete resultaten op. MOVE verwacht dat de markt en decentrale overheden de soms prille innovaties verder oppakken. Echter, de sprong naar grootschalige toepassing blijkt dikwijls te groot om van een goed idee direct een succes te kunnen maken. MOVE zal een rol spelen in de verdere kennisverspreiding over de ondersteunde projecten. In elk geval zal een nieuwe subsidieregeling voldoende ruimte moeten bieden voor het uitvoeren van projecten met perspectief. Dit uiteraard naast de noodzakelijke aandacht voor innovaties. 4MOVE..04 Resultatenboek - juni 22 Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend, wijzigingen voorbehouden. We hopen dat dit resultatenboek u tot nieuwe ideeën inspireert en dat aantoonbare successen de navolging krijgen die ze verdienen. Gea van Oortmarssen, Hans Goedvolk, Hoofd Programmabureau Move Plaatsvervangend hoofd Programmabureau MOVE 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 99 Voorwoord MOVE 1 Personenvervoer van deur tot deur en op maat Inhoudsopgave Inleiding 1. Fietsen In het verkeersbeleid van de afgelopen jaren mag mobiliteit weer. De overheid probeert de bereikbaarheid van steden en de veiligheid van vervoer te garanderen, terwijl zij tegelijkertijd ook de kwaliteit van de leefomgeving in het achterhoofd houdt. Ze wil dit doen door het beter benutten en uitbreiden van de bestaande infrastructuur en het voeren van een doelgericht prijsbeleid. Innovaties, die gebruik maken van nieuwe Bikeliner, Fietsen op de bus, Fietsbus, Fietshopper, SMIKE, OV-fiets, Park + Bike, Velominck, Fietsmolen, DEPO Witfietssysteem, Fietspuntensysteem, MITKA 2. Autodelen City Link, AutoAbonnee, Pointer, Autodate Taskforce technieken kunnen daarbij een impuls geven aan deze doelstellingen. Naadloos en veilig De subsidieregeling Personenvervoer van deur tot deur en op maat loopt van 1999 tot en met 22. In al deze jaren is een programma gepubliceerd, waarin de speerpunten voor dat jaar zijn aangegeven. Novem en Senter hebben het samen op zich genomen deze 3. De bereikbare stad Mobiliteitswinkel, PARKIR, MOBIEL, MIP, Verbetering ketenmobiliteit naar binnenstad Nijmegen, MTI, Mobilist, Ontwikkeling 222cab-taxi, Smarttax regeling uit te voeren. Hiervoor hebben zij het Programmabureau MOVE opgezet. MOVE houdt zich bezig met nieuwe oplossingen voor de vragen van het personenvervoer via stimulering van de markt. Innovaties in de dienstverlening van de ketenmobiliteit zijn daarbij het middel om te bereiken dat de reiziger in de toekomst op elke gewenste 4. Buiten de stad manier kan reizen, waarbij de verschillende modaliteiten naadloos en veilig op elkaar Noorder Dierenpark, Sprookjespendel, Sociaal-recreatief verkeer Mediapark, Vanpooling, aansluiten. Park Shuttle, Recreatief Verkeer Zuid-Veluwe, Bedrijfsvervoer in Limburg Inherent aan innoveren is dat er ook een aantal projecten kunnen mislukken. Dit is geen 5. Transactie en ICT verspilde energie: er kunnen nuttige lessen uit worden getrokken die andere oplossingen Blue Tooth, IRIS, SWIFT, ITA, Chip & Tarief, Mobility Mixx, weer een stapje verder brengen. Door te makelen en te schakelen, innovaties bij te Mobiliteitsrekening, Ontzuiling dynamische reisinformatie sturen of de projectorganisatie te structureren, heeft MOVE de afgelopen jaren geprobeerd de dienstverlening in het personenvervoer te bevorderen. Aansluitende programma s Bijna 11 miljoen subsidie Register In de jaren 1999, 20 en 20 zijn in totaal 87 projecten ondersteund. Het eerste jaar waren dit vooral haalbaarheidsonderzoeken. Een aantal daarvan heeft in de jaren daarna als onderzoeks- en ontwikkelingsproject of als praktijkexperiment een vervolg gekregen. De 8,6 miljoen die het ministerie in deze drie jaar heeft besteed aan subsidie, heeft 15,4 miljoen aan investeringen opgeleverd. In 22 is er voor 2,27 miljoen opnieuw subsidie beschikbaar voor innovaties. Overigens zijn er alle jaren veel meer aanvragen ontvangen dan budgettair konden worden gehonoreerd. 2 3

3 Inleiding Hoofdstuk 1 99 Resultatenboek De afgelopen jaren zijn de gehonoreerde projecten steeds gepresenteerd in projectenboeken. Dit resultatenboek bespreekt per keten de resultaten van de projecten, laat zien hoe de innovaties verder kunnen worden ontwikkeld en wat kritische succesfactoren zijn. Positief De resultaten lopen uiteen, maar zijn in doorsnee positief. Sommige projecten leveren andere resultaten op dan verwacht. Andere blijken zeer succesvol en worden nu al op meer plaatsen toegepast of zijn ingebed in het gemeentelijk beleid. Voor gemeenten wordt een aantal van deze projecten gebundeld in een Toolkit, die hen praktisch laat zien hoe ze ketenmobiliteit in hun gemeente kunnen toepassen. Innoveren in de mobiliteitssector blijft nodig. Om dit te bevorderen heeft MOVE een sturende rol gespeeld. In volgende jaren hoopt het Programmabureau zich te kunnen blijven inzetten voor een verbetering van de bereikbaarheid: door de noodzakelijke innovatie te bevorderen en toepassing te ondersteunen. Fietsen 4 5

4 Successen en drempels Fietsen Om automobilisten te stimuleren meer gebruik te maken van openbaar vervoer, is de kwaliteit van het voor- en natransport van groot belang. Als bijvoorbeeld de bus of de eindbestemming niet goed bereikbaar is, is de reiziger snel geneigd om voor het hele traject de auto te pakken. De fiets biedt een goed alternatief voor voor- en natransport. Maar kun je de fiets wel parkeren of meenemen tot aan de eindbestemming? MOVE ondersteunde de afgelopen drie jaar verschillende oplossingen om fietsen als onderdeel van de keten te bevorderen. Een korte beschrijving van de projecten vindt u na onderstaande analyse. Enthousiaste initiatiefnemers Een groot aantal projecten is succesvol verlopen. Opvallend is dat het vooral gaat om onderzoeks- & ontwikkelings-, praktijk- en demonstratieprojecten. De rol van MOVE ligt vooral in het inhoudelijk adviseren, overbruggen van langlopende besluitvormingstrajecten, verwerven van commitment, koppelen van diverse initiatieven en verspreiden van kennis. Fietsondernemers hebben niet altijd een sterke marktpositie, mede door de krappe marges in de branche. Dit maakt dat de financiële ruimte voor risicovolle innovaties beperkt is. Gemeenten zijn belangrijke partijen, aangezien ze vergunningen verlenen, een toekomstige opdrachtgever kunnen zijn of verdere implementatie kunnen verzorgen. Initiatiefnemers zijn erg enthousiast en overtuigd van de kwaliteiten van hun uitvinding. Dit levert een nuttige bijdrage aan het welslagen van het project. Successen en drempels Probleem in Nederland is een gebrek aan goed gedrag als het om fietsen(stallen) in de openbare ruimte gaat. Het investeren door het hufterproof maken van het systeem, krijgt bij de projecten veel aandacht om te voorkomen dat de fietsen gestolen worden. Goed georganiseerde dienstverlening De dienstverlening is gebaat bij duidelijke service aan klanten en het voorkomen van versnippering. Dit moet bij de ontwikkeling al uitgewerkt worden, bijvoorbeeld door gebruikers vroeg te betrekken bij het tot stand komen van eindproducten. Nadere aandacht vereisen nog vragen als: kunnen fietsprojecten commercieel geëxploiteerd worden of is er altijd een overheidsbijdrage nodig? Er zijn logische opdrachtgevers van fietsprojecten, zoals gemeenten en provincies in hun rol als openbaar-vervoersautoriteit, NS fiets- en railinfrabeheer. Verder blijft het beleid van de centrale overheid belangrijk voor de stimulering van het gebruik van de fiets. Hufterproof Er is een toenemende aandacht voor de rol van de fiets in het verkeer. De voordelen zijn evident: niet milieubelastend, goedkoop, verbetering van het lokale leefklimaat, etc. Overheden en organisaties zijn graag bereid hier meer aandacht aan te besteden. Samenwerking tussen verschillende partijen is belangrijk. Project: MITKA Project: Fietsen op de bus 6 7

5 Lessen en vervolg Wegens succes geprolongeerd? De resultaten van de projecten leveren veel informatie op. Het enthousiasme van de ondernemers is een belangrijk pluspunt, maar dit alleen is uiteraard niet voldoende om initiatieven te laten slagen. Bij het ideale fietsproject spelen de volgende voorwaarden een prominente rol: samenwerking, één informatiepunt en één formule voor gebruikerseisen en betalingsmogelijkheden. Hoe meer diensten er aangeboden worden, des te meer zal de interesse in de fiets toenemen. Desondanks zullen investeringen van de overheid nodig blijven, want zonder steun kunnen de projecten niet van de grond komen. Lessen De verschillende partijen blijken graag bereid samen te werken. Ervaringen uitwisselen en koppelingen van belanghebbenden is desondanks een belangrijk aandachtspunt voor de toekomst. Daarnaast moet het imago van fietsen als belangrijke schakel in de vervoersketen worden verbeterd en zal een nieuw product goed in markt moeten worden weggezet. MOVE speelt een rol in het wegnemen van deze en andere drempels. Maatwerk bij oplossingen om fietsen mee te nemen in bussen is nodig, het moet immers gemak en tijdwinst voor de reiziger opleveren. Tot nu waren projecten die een openbare fiets wilden introduceren in Nederland nog geen succes, behalve in het Nationaal Park de 'Hoge Veluwe'. Hierin lijkt verandering te komen, de potentie is hoog. Lessen en vervolg Nieuwe innovaties Er is een toenemende aandacht voor de rol van de fiets in het verkeer. De voordelen zijn evident: niet milieubelastend, goedkoop, verbetering van het lokale leefklimaat, etc. Overheden en organisaties zijn graag bereid hier meer aandacht aan te besteden. Samenwerking tussen verschillende partijen is belangrijk. Probleem in Nederland is een gebrek aan goed gedrag als het om fietsen(stallen) in de openbare ruimte gaat. Het investeren met het hufterproof maken van het systeem, krijgt bij de projecten veel aandacht om te voorkomen dat de fietsen gestolen worden. Aansluiting De fietsprojecten sluiten aan binnen het subsidieprogramma Aansluiting fiets op OV-knooppunt, het CO 2 -reductieplan (personenvervoer) en Verkeersprestatie op Locatie (VPL). Verder moet er ruim aandacht worden besteed aan veilige fietsenstallingen, zodat reizigers hun eigen comfortabele fietsen altijd kunnen gebruiken. Ook het beleid met betrekking tot de aanschaf van nieuwe voorzieningen, zoals wagons voor de fiets, is een aandachtspunt. 8 9

6 Project: Fietshopper Projecten onder de loep Met de fiets in het openbaar vervoer Met de fiets in de bus Uit onderzoek blijkt dat er behoefte bestaat aan het kunnen meenemen van fietsen in de bus. Dit geldt bij uitstek voor de streekbus. De Bikeliner is een buslijndienst voor woonwerkverkeer die de mogelijkheid biedt om de fiets mee te nemen in een speciale fietsaanhangwagen. Uit onderzoeken blijkt dat het systeem technisch goed werkt. Gedurende een jaar zal op een druk bezochte woon-werk lijndienst het gebruik verder getest worden. Fietsen op de bus Een andere mogelijkheid om fietsen mee te nemen met de bus, is het plaatsen van fietsenrekken voor op de bus, zoals in sommige steden in de Verenigde Staten al gebruikelijk is. In het project Fietsen op de bus van MTI is uitgezocht wat de mogelijkheden van dit systeem in Nederland zijn. Grootste belemmering voor dit project is de regelgeving. Fietsenrekken voorop de bus mogen de veiligheid niet in gedrang laten komen. Op Texel wordt onderzocht of dit systeem ook op taxi's gebruikt kan worden. Abonnement met vouwfiets Het project Fietsbus was gericht op het voor- en natransport van fietsen in combinatie met de bus. Forenzen uit Zoetermeer konden hun vouwfiets mee de bus innemen en op een drietal bedrijfsterreinen rondom Den Haag uitstappen om het laatste stuk verder te fietsen. Bij het busabonnement kregen de reizigers de vouwfiets erbij. Het project is helaas niet geslaagd, mogelijke reden is de korte afstand van de proef. Het traject bedroeg maar zeven kilometer, maar de route werd met een omweg gereden. Zo werd niet veel tijd bespaard. Op een langer en directer traject heeft de fietsbus meer kans van slagen. Projecten onder de loep Met de fiets in de trein De Fietshopper kan de fiets in een speciaal ontwikkelde treinwagon meenemen. Door de fiets mee te nemen, is de stationsstalling overbodig op aankomst- en vertrekstations. Hierdoor verbetert het voor- en natransport aanzienlijk. Uit uitgebreid onderzoek blijkt dat er voldoende interesse is voor de Fietshopper. Toch ziet NoordNed Personenvervoer voorlopig af van een vervolg op het project Fietshopper. Belangrijkste reden hiervoor is een studie naar nieuw materieel op de Groningse lijnen die momenteel loopt. In het najaar van 22 wordt nieuw materieel aangeschaft. Hierin kan de fietshopper weer meegenomen worden. Elektronisch tweewielertje SMIKE is een elektrisch aangedreven compact tweewielertje. Het kan een belangrijke functie krijgen binnen de keten van voor- en natransport. Onzeker is nog waar en met wie een pilotproject kan worden gestart om een maximale spin-off te creëren voor een brede marktintroductie. De vraag naar SMIKE s is echter nu al groot. Het concept sluit aan bij de wensen van gebruikers. MOVE ondersteunt het ontwikkelen van een proefserie. De reiziger kan de SMIKE meenemen in het openbaar vervoer, maar een extra optie is het aanbieden van de SMIKE bij een huurauto. De fiets in het natransport OV-fiets Reizigers pakken eerder de fiets naar het station dan dat ze de fiets gebruiken voor natransport. Om dit verschil op te heffen is het project OV-fiets ontwikkeld. In dit praktijkexperiment kunnen abonnementhouders met een speciale pas een huurfiets elektronisch uit de stalling halen. Na gebruik zetten de reizigers de fiets weer terug en worden de kosten automatisch van de rekening afgeschreven. Het systeem bestaat uit automatische kluizen. Een groep gecontroleerde gebruikers zal het systeem testen. Er komt geen personeel aan te pas. Hierdoor blijft de huurprijs laag. Om veel partijen te betrekken is er ruim aandacht voor de communicatie, waaronder twee minisymposia en een website. Project: OV-fiets 10 11

7 Projecten onder de loep Een ander onderdeel van het project is het experiment met een bemenste stalling. Op drie stations kunnen mensen met een speciale pas een fiets huren voor hun natransport. Hier ligt het accent op de snelheid en de service. Een verdere ontwikkeling is een systeem waarmee de OV-fiets gereserveerd, geregistreerd en betaald kan worden via een mobiele telefoon. Park & Bike in Olympisch Stadion Vanaf het Olympisch Stadion in Amsterdam bereikt het openbaar vervoer maar een beperkt gedeelte van de stad. Om automobilisten toch te stimuleren hun auto hier te laten staan, is in 20 de parkeergarage van het stadion in gebruik genomen als park + bike -voorziening. De reiziger kan kiezen voor een OV-kaartje of de fiets pakken naar het centrum. De proef heeft door wateroverlast wat vertraging opgelopen, maar de gebruikers zijn tot nu toe erg enthousiast. Het zijn mensen die de fiets voor werkbezoek gebruiken of die een middag in de stad gaan winkelen. Onbemande fietsstalling Om de kosten te drukken en veiligheid te waarborgen is er behoefte aan rendabele, geautomatiseerde, onbemande fietsenstallingen. In de Project: Velominck Velominck worden fietsen aan hun voorwiel in de stalling opgehangen. Om toegang tot de fiets te krijgen, kan de fietser gebruik maken van een chipper, betaalpas, kaartje of magneetkaart. Op het terrein van het gemeentelijke vervoerbedrijf in Amsterdam is de fietsenstalling uitgeprobeerd. De reacties zijn erg positief. Een andere demonstratie zal plaatsvinden op de Floriade in Hoofddorp. Projecten onder de loep Fiets in een ondergronds reuzenrad Te weinig, onveilige of te dure stallingen belemmeren het fietsgebruik. De Fietsmolen is een goed alternatief. Dit is een automatische, onbemande fietsenstalling. Het heeft de vorm van een reuzenrad dat zich grotendeels ondergronds bevindt. In het reuzenrad zijn 1 fietskluizen geplaatst. Bij het bovengrondse gedeelte van de Fietsmolen meldt de fietser zich aan met zijn pas. De Fietsmolen opent een lege cassette, die plaats biedt aan één fiets. Na plaatsing van de fiets sluit de kluisdeur zich en de fiets wordt automatisch vastgezet. Bij terugkomst identificeert de fietser zich weer met zijn pas. De Fietsmolen levert de fiets bovengronds af en regelt de betaling via de pas. Het project is in twee fases gesplitst. In de eerste fase is een prototype gebouwd. In de tweede fase zal een praktijkexperiment in de gemeente Haarlemmermeer plaatsvinden. Project: Fietsmolen De witte fiets Een DEPO Witfietssysteem met onbemande stallingplaatsen die op fietsafstand van elkaar liggen, zou een goede oplossing kunnen zijn om integratie met het openbaar vervoer te stimuleren. De reiziger moet met een chipkaart kunnen betalen. Het systeem bestaat uit twintig onbemande stallingplaatsen, verspreid over de Amsterdamse binnenstad. De witfietsen, DEPO s genoemd, worden aan deze stallingplaatsen vergrendeld. Reizigers kunnen in een stallingsplaats in het aankomstdepot reserveren. Het project heeft een aantal technische mankementen en blijkt niet bestand tegen vandalisme. Zolang deze onvolkomenheden nog niet zijn opgelost, wordt het project niet doorgezet

8 Projecten onder de loep Overige fietsprojecten Beloningssysteem fietsers In dit project wordt de organisatorische haalbaarheid onderzocht om fietsgebruik te stimuleren via een fietspuntensysteem. De fietser rijdt met zijn fiets langs een registreerpaaltje bij bijvoorbeeld zijn werkgever. Dit fietsgebruik wordt automatisch geregistreerd. De werkgever kan door het geven van bonussen (geld, cadeaus e.d.) dit fietsverkeer blijvend stimuleren. Op deze wijze kan ook worden gecontroleerd of de gunstige fiscale regeling 'fiets van de zaak' goed is besteed. Een aantal bedrijven heeft inmiddels belangstelling getoond. Bedrijven kunnen zowel gezond bewegen willen stimuleren als besparen op het aantal parkeerplaatsen. Voertuig tot 20 km Het Mobiliteitsconcept voor Individueel Transport op de Korte Afstand (MITKA) is een geavanceerd, milieuvriendelijk voertuig voor afstanden tot 20 km. Met name in woon-, werkverkeer kan dit een goed alternatief zijn. MITKA heeft trapondersteuning en een comfortabele zithouding en biedt bescherming tegen weer en wind. Daarnaast worden diverse diensten aangeboden om gebruikers te ondersteunen, waaronder stallingvoorzieningen op het station, reparatieservice, helpdesk, verzekering, boodschappenservice, thuis-of-op-je-werk-kom -garantie. Een model van de MITKA op ware grootte is gepresenteerd op de Fiets RAI 20 te Amsterdam. De verwachtingen zijn hooggespannen. Hoofdstuk 2 Autodelen 14 15

9 Successen en drempels Autodelen Auto s veroorzaken steeds meer overlast in Nederland. Files, slechte bereikbaarheid en parkeeroverlast leiden met name in steden tot problemen. Ook vermindert hierdoor de kwaliteit van de leefomgeving. Een oplossing ligt niet in het verschiet, zolang de automobilist niet bereid is na te denken over mobiliteit. Programmabureau MOVE ondersteunt vier innovatieve projecten die het delen van auto s bevorderen, om zo uit te komen tot minder autobezit. Mensen die autodelen kiezen bewuster voor hun vervoer. Na onderstaande analyse vindt u een korte beschrijving van de projecten. Sterke projecten Uit het project Task Force is naar voren gekomen hoe belangrijk het is dat lokale overheden tot een juiste en adequate aanpak komen. Vooral de wijze waarop maatregelen daadwerkelijk worden ingepast in het parkeer- en vervoerbeleid en de uitvoering daarvan zijn sterke onderdelen Project: Citylink van dit project. De inzet van lokale autodealers door AutoAbonnee blijkt eveneens een succes. Bij het project Pointer is het maatwerk voor de klant een aantrekkelijk punt. De gebruiker kan de auto afmelden waar hij maar wil. Ook blijkt opnieuw, bij bijvoorbeeld Citylink, dat de gedrevenheid van de aanvrager en het geloof in succes een positieve bijdrage levert aan een project. Algemeen knelpunt waar de projecten tegenaan lopen is de ambtelijke molen van lokale overheden. Dit vertraagt het proces en maakt het voor vernieuwende projecten lastig om vaste voet aan de grond te krijgen in een gemeente. Lessen en vervolg Wegens succes geprolongeerd? Het succes van de initiatieven biedt veel perspectief voor succesvolle toepassingen van Autodelen in de nabije toekomst. Uiteraard zijn er drempels die glad gestreken moeten worden. Leerpunten Het verankeren van ketenmobiliteit in het beleid van lagere overheden is van groot belang voor het welslagen van dit soort projecten. Task Force lijkt hiermee een goede weg te zijn ingeslagen, maar er moet nog wel wat gebeuren voordat er een gezond ondernemersklimaat is voor Autodelen. Met name ICT-oplossingen bieden ruimte voor het verder verbeteren van producten. Innovaties moeten dus vooral op dit gebied gezocht worden. Bijvoorbeeld door het makkelijk te maken voor gebruikers om zich af te melden. Autodelen maakt onderdeel uit van de Toolkit voor gemeenten. Aansluiting Projecten uit de keten Autodelen leveren doorgaans een aanzienlijke reductie van het broeikasgas CO 2 op. De stap naar implementatie kan mogelijk ondersteund worden binnen het CO 2 -reductieplan. Projectbureau CO 2 -reductieplan verwacht dat medio 22 een regeling gepubliceerd wordt, die zich specifiek richt op projecten die CO 2 -reductie opleveren binnen het personenvervoer

10 Projecten onder de loep Autodelen voor de zakelijke reiziger City Link ontwikkelt een autodeelconcept dat zich richt op de zakelijke reiziger die flinke afstanden moet afleggen. Door het openbaar vervoer naar de stad te combineren met de City Car in de stad mijdt de reiziger files en boekt daardoor tijdwinst. Hij kan in de trein werken en uiteindelijk toch met de auto voorrijden op de afgesproken tijd. Geabonneerd op een auto Vaak ontbreekt een goed voor- en natransport om een deelauto te bereiken. AutoAbonnee biedt haal- en brengservice, gefaciliteerd door lokale autodealers. Er is voldoende marktpotentieel voor het concept AutoAbonnee. Het concept lost namelijk een belangrijk knelpunt op voor autodelen: de slechte verbinding tussen het privé-adres en het uitgiftepunt van de deelauto. Van autobezit tot autogebruik Het project Pointer heeft een nieuw serviceconcept voor de deelauto ontwikkeld voor zakelijk, recreatief en woon-werkverkeer: Pointer. Gebruikers kunnen flexibeler en optimaler gebruik maken van de deelauto door de nieuwste communicatieen betaaltechnieken. GPS zorgt ervoor dat Project: Pointer de verhuurder altijd weet waar de auto zich bevindt. Voordeel is dat de Pointerrijder de auto kan laten staan waar hij wil. De Pointerorganisatie zorgt dan voor het herverdelen naar punten waar de Pointer wel nodig is. Hierdoor wordt de deelauto in combinatie met het openbaar vervoer een volwaardig, concurrerend alternatief voor de eigen auto. Voor het ontwikkelen van de Pointer heeft de aanvrager een mobiliteitscentrum opgezet en aandacht besteed aan de wijze waarop de organisatie wordt aangekleed. De ontwikkeling is inmiddels zover dat Pointer een demonstratieproject in de stad Nijmegen is gestart. Projecten onder de loep Autodelen in lokaal beleid Uit diverse onderzoeken blijkt dat gedeeld autogebruik de mogelijkheid heeft uit te groeien tot een marktwaardig vervoersconcept. Het verkrijgen van parkeerruimte op de juiste locatie is in hoge mate bepalend voor de groei van autodelen. In meerdere gemeenten bestaat de wens om veel extra autodeel-locaties in te richten. Samenwerking met de lokale overheden is dan ook noodzakelijk. Om autodelen te bevorderen heeft de Stichting voor Gedeeld Autogebruik (SGA) een Autodate Taskforce ontwikkeld. Hiermee ondersteunt zij met name lokale overheden bij het ontwikkelen en uitvoeren van autodeelprojecten. Inmiddels heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat opdracht aan SGA gegeven voor de ontwikkeling en stimulering van autodelen binnen een aantal gemeenten

11 Hoofdstuk 3 99 De bereikbare stad 20 21

12 Successen en drempels De bereikbare stad Het verkeer rond en in steden neemt steeds meer toe. Dit komt het milieu en de bereikbaarheid niet ten goede. Adequate reisinformatie en zuinige en makkelijk inzetbare vervoersmiddelen kunnen een verbetering opleveren. Veel vervoerders en andere betrokken kwamen met interessante, vernieuwende ideeën om de dienstverlening in de ketenmobiliteit te verbeteren. Hieronder een analyse van projecten die steden in Nederland beter bereikbaar maken en houden. Een korte beschrijving van de projecten vindt u na onderstaande analyse. Reisinformatie De beste reisinformatieprojecten denken vanuit de reiziger. Een voorbeeld hiervan is de mobiliteitswinkel. Het praktijkexperiment vindt plaats in een Vinex-wijk, er is dus direct contact met reizigers. Hierdoor kan goed Project: Mobiliteitswinkel ingespeeld worden op hun wensen en vragen. Ook MOBIEL biedt informatie op maat. Via SMS en internet kan de reiziger de actuele vertrektijd opvragen van een aantal tram- en buslijnen. Het project PARKIR richt zich juist op parkeervoorzieningen en biedt de reiziger de benodigde informatie om te kiezen voor een combinatie van trein en auto. Het project MIP heeft de behoefte van de consumenten aan soorten reisinformatie geïnventariseerd. Bij reisinformatieprojecten zijn veel spelers betrokken. Zo zijn er organisaties die de informatie verschaffen, overheden die concessies verlenen, er zijn wegbeheerders, vervoerders en natuurlijk de reizigers. Eventuele onduidelijkheid over de rolverdeling en verantwoordelijkheden vraagt de nodige aandacht. Zeker nu een groot deel van deze verantwoordelijkheden gedecentraliseerd is naar lokale overheden. Verder is het lastig voor de vervoerder om de noodzakelijk grote investeringen terug te verdienen. Wel is de informatie voor meerdere toepassingen bruikbaar. Dat geldt bijvoorbeeld voor het opzetten van een managementinformatiesysteem voor de vervoerder of een infrastructuur van automatische betaling voor de klant. Dit kan de drempel van het investeren verlagen. Successen en drempels Nieuwe vervoersdiensten Ook bij nieuwe vervoersdiensten staat de behoefte van de reiziger centraal. MTI speelt hier verfrissend op in door hen aandeelhouder van de buslijn te maken. De vervoerder waardeert en gebruikt de mening van de kritische reiziger om de dienstverlening te verbeteren. Het project Mobilist is een originele oplossing om het meest geschikte vervoer aan te bieden. Soms de auto, dan weer het openbaar vervoer, afhankelijk van de behoefte. Uit onderzoek is gebleken dat zelfs notoire autogebruikers door dit project gebruik van het openbaar vervoer durven te maken. Project: MOBIEL Nieuwe taxivormen Bij taxi s is het gebruik van kleinere auto s met reclame-uitingen de trend. Hierdoor is het mogelijk de ritprijs te verlagen. Het project van Smarttax leek qua opzet een prima oplossing om het taxivervoer aantrekkelijker te maken voor een grotere doelgroep. Project: Smarttax Maar helaas is het project stopgezet door financiële problemen. Het initiatief heeft echter zeker nog potentie. Dat blijkt uit het feit dat diverse taxibedrijven nu met Smarts rijden. De aanzet van Smarttax en de publiciteit (vakbladen en diverse media) is dus niet voor niets is geweest

13 Lessen en vervolg Wegens succes geprolongeerd? Uit de resultaten tot nu toe kunnen we veel informatie halen. Belangrijk criterium voor het slagen van een project is de behoefte van de reiziger en de bereidheid van de markt om de oplossing toe te passen. Maar ook van de vervoersorganisatie zelf wordt wat gevraagd. Zo blijkt uit het project MOBIEL dat een cultuuromslag nodig is om een nieuwe dienst toe te voegen aan de traditionele werkzaamheden van medewerkers. Ook het opzetten van een taxibedrijf uit het niets blijkt een lastige klus. Een innovatie kan soms net iets te veel zijn. Nieuwe innovaties Ruimte voor innovatie bij reisinformatie ligt op het vlak van koppelen van de juiste informatie op het juiste moment aan de juiste persoon. Vooral door de koppeling van de informatie over verschillende vervoersmiddelen kan ketenmobiliteit een flinke impuls krijgen. Bij nieuwe mobiliteitsdiensten vormt beperkende regelgeving dikwijls een obstakel. Om innovatie een kans te geven, zou er ruimte moeten komen in de regelgeving. Bij taxiprojecten blijkt het belangrijk een goede prijs/kwaliteit te leveren. Zeker nu de taxibranche erg in beweging is, is kwaliteit een belangrijke overweging. Daarnaast is goed management onontbeerlijk voor het slagen van een project, zeker gezien de geringe marges in de branche. Verdere toepassingen Indien gemeenten de vernieuwingen binnen het openbaar vervoer verder willen implementeren, is een redelijke prijs, meerwaarde voor de reiziger en betere kwaliteit van het openbaar vervoer van belang. Met de Toolkit kunnen decentrale overheden een keuze maken uit succesvolle projecten en concreet afwegen deze in te voeren. Aansluiting Veel van deze projecten staan of vallen door het maken van de juiste afspraken tussen partijen. Hierbij kunnen ze ondersteund worden door het programma Mobiliteitsmanagement personen van Connekt. Diverse ICT-regelingen van Senter bieden ondersteuning bij het ontwikkelen van de techniek. Het programma ketenmobiliteit kan vervolgens de conceptontwikkeling stimuleren. Projecten onder de loep Reisinformatie Advies over mobiliteit Het verkeer in de Vinex-locatie Meerhoven in Eindhoven dreigt vast te lopen. De 'Mobiliteitswinkel' biedt een oplossing door voor de bewoners verschillende mobiliteitsdiensten en -producten aan te bieden en te regelen. Daardoor zullen ze zich vanuit hun wijk handiger, sneller en bij voorkeur milieuvriendelijker kunnen verplaatsen. Op 25 november 20 is de Mobiliteitswinkel Meerhoven geopend. Zowel het vervoersaanbod als de dienstverlening worden momenteel uitgebouwd. Bewoners en medewerkers van bedrijven maken in toenemende mate gebruik van de Mobiliteitswinkel. Parkeren op afspraak De vraag naar parkeergelegenheid bij de stations is groter dan het aanbod en reserveren is niet goed mogelijk. Potentiële treingebruikers weten niet of zij de auto bij het station kunnen parkeren en laten daarom vaak de trein links liggen. Een parkeerinformatie- en reserveersysteem (PARKIR) kan dit probleem oplossen. Met internet, GSM en WAP kunnen de reizigers thuis en onderweg uitgebreide informatie krijgen over bijvoorbeeld de route naar het station, de parkeergelegenheid en betalings- en reserveringsmogelijkheden. De website van de NS biedt momenteel voor elke reis een alternatief en een overzicht van de parkeer- en reserveermogelijkheden. In de toekomst wordt het ook mogelijk om on-line een parkeerplaats te bespreken. Mobiel geïnformeerd Door ontbrekende actuele informatie ervaren veel openbaar-vervoerreizigers de wachttijd langer dan dat deze is. MOBIEL biedt reizigers via mobiele telefoon of internet de meest actuele reisinformatie. Zo kunnen wachttijden bij haltes tot een minimum worden beperkt, omdat reizigers geen zekerheidsmarges meer hoeven in te bouwen. De medewerkers van de vervoerder moesten eerst nog wel doordrongen worden van de noodzaak storingen voor dit doel door te geven. Een aantal geselecteerde deelnemers [275] test gedurende een half jaar het project op drie lijnen in Den Haag. De resultaten zijn eind 22 bekend

14 Projecten onder de loep Informatie over mobiliteit Met het Mobiliteits Informatie Punt (MIP) kunnen reizigers in Enschede en omstreken een database raadplegen voor algemene reisinformatie of een persoonlijk toegesneden advies. Tot nu toe is de onderlinge coördinatie en afstemming vaak onvoldoende, wat leidt tot verstarring onder reizigers en vervoerders. Omdat er nog geen ondernemers geïnteresseerd zijn in het managen van de MIP-winkel, zal initiatiefnemer VMC Consultants in de loop van 22 de winkel zelf gaan beheren. Het MIP Enschede heeft de mogelijkheid binnen vijf jaar uit te groeien tot een volwaardige onderneming. Nieuwe vervoersdiensten Alternatief vervoer in Nijmegen De toename van het auto- en vrachtverkeer tussen Arnhem en Nijmegen is groter dan de gemiddelde groei in de rest van Nederland. Als er niets wordt ondernomen zal dat een negatief effect hebben op de bereikbaarheid, verkeersveiligheid en kwaliteit van de leefomgeving. Het bieden van alternatieven voor het zogenaamde niet-noodzakelijk autoverkeer biedt een uitkomst. Vanuit de behoeften kwamen de volgende ideeën naar voren: combi-abonnementen voor trein-bus fietsenstallingen, uitbreiden parkeerregulering in Project: MOBIEL het centrum van Nijmegen, inzet bedrijfsfietsen vanaf stations, mobiliteitsbudget voor werknemers en het introduceren van een stationsen centrumexpress. Momenteel onderzoekt de gemeente de implementatie van de verschillende mogelijkheden voor verbetering van de ketenmobiliteit naar de binnenstad in Nijmegen. Projecten onder de loep Invloed op verkeer In minder bevolkte gebieden wordt het bereik van het openbaar vervoer steeds lager. Vooral ouderen lijden onder dit probleem. Een nieuw vervoersconcept, waarbij reizigers aandeelhouder zijn van de vervoersonderneming, biedt uitkomst. Via gebruikersraden kunnen ze directe invloed uitoefenen op het beleid en de dienstverlening van de vervoersonderneming. In februari 20 is de dienstregeling in Hoogeveen gestart, met momenteel 8 gebruikers per week. Later pakte ook Meppel het project op. Provincie Brabant en MTI zijn inmiddels een soortgelijk project in Oss en Moerdijk gestart. Het concept kan in alle middelgrote Nederlandse steden een welkome aanvulling bieden op het openbaar vervoersaanbod. Vaak hebben deze steden nu slechts een aantal haltes van de streekbus. Auto en openbaar vervoer slim combineren Vijftig procent van de autoritten is korter dan 7,5 kilometer. Autobezitters maken de keuze tussen openbaar vervoer en auto niet altijd even bewust. Dit kan betekenen dat het openbaar vervoer bij bepaalde verplaatsingen juist handiger is dan de auto, zonder dat de automobilist dit beseft. De Haagse Tram Maatschappij (HTM) stimuleert de combinatie van beide vervoersvormen door de koper van een nieuwe auto een gratis jaarabonnement van de HTM te verstrekken en de abonnementhouder een jaar lang korting te geven op een huurauto. De resultaten van het project Mobilist zijn positief. Veel autogebruikers gebruiken nu het openbaar vervoer wanneer het uitkomt

15 Projecten onder de loep Hoofdstuk 4 99 Nieuwe taxivormen Taxi op maat Een snelle, goede bediening van de klant wordt steeds belangrijker in het taxivervoer. Er is een vervoersalternatief nodig dat het gebruik van de eigen auto het best benadert. Met een aangepast wagenpark en moderne communicatiemiddelen moet de 222cab-taxi betrouwbaar, beschikbaar en betaalbaar personenvervoer gaan bieden. De klant kan niet alleen een taxi bestellen met zijn mobiele telefoon, maar ook mobiel te weten komen wanneer de taxi arriveert, hoe lang de taxirit gaat duren, en wat de taxirit gaat kosten. Een grootscheepse marketingaanpak probeert zowel een jeugdige doelgroep te bereiken als potentiële taxichauffeurs die eventueel gebruik willen maken van de nieuwe franchiseformule. Combinatie openbaar vervoer en taxi Vervoer per taxi is een belangrijke aanvulling op ketenmobiliteit, maar door de hoge kosten gebruiken reizigers deze dienst vaak alleen bij wijze van uitzondering. Het idee was om de Smarttax in te zetten als toevoeging op het openbaar vervoer om verbindingen naadloos op elkaar aan te laten sluiten. Helaas bleek Smarttax niet in staat om voldoende financiers te vinden voor het project. Het project zal in deze vorm niet worden voortgezet. Wel is het concept inmiddels door andere initiatiefnemers opgepakt. Buiten de stad 28 29

16 Successen en drempels Buiten de stad Recreatieve autoritten en woon-werkverkeer naar bedrijfsterreinen buiten de stad kunnen veel parkeer- en verkeersoverlast veroorzaken. MOVE ondersteunt projecten die de oplossing zoeken in bijvoorbeeld collectief vervoer en innovatieve diensten. Met deze projecten wordt recreatief verkeer comfortabeler en de dagelijkse rit naar het werk efficiënter. Een korte beschrijving van de projecten vindt u na onderstaande analyse. Inventarisatie In Aalsmeer/Hilversum en op de Zuid-Veluwe is bekeken op welke wijze alternatieve verkeersstromen de parkeer- en verkeersoverlast naar de attractieparken en evenementen kunnen reduceren. Het eindresultaat is een inventarisatielijst van gewenste maatregelen. Beide projecten leiden tot een draaiboek. Een project in Zuid-Limburg heeft de verkeersstromen op de drukke wegen tussen Maastricht - Roermond in kaart gebracht. In het Noorder Dierenpark heeft onderzoek aangetoond dat een belangrijk deel van de betreffende bezoekers positief staat tegenover het instellen van een aantrekkelijke pendelbusdienst vanuit een bungalowpark naar de dierentuin. Concrete oplossing Het project Vanpooling is een op zichzelf staand project. De zogenaamde Vanpools worden ingezet voor woon-werkverkeer. Eén werknemer rijdt het busje met daarin maximaal acht collega s. Zo worden onnodige autokilometers voorkomen. De Sprookjespendel is een concrete oplossing voor Project: Frog een toename van recreatief verkeer, maar blijkt nog geen meerwaarde te hebben. De sprookjesbus mag niet op de busbaan, waardoor deze ook in de file staat. Leuk aan dit initiatief is dat er is gekeken naar extra dienstverlening tijdens het vervoer. In dit geval entertainment. Wellicht is dit ook voor vervoersalternatieven een optie. Daarnaast is vaak het laatste stukje van een ov-halte naar de bestemming het probleem. Ook hiervoor is binnen het programma een oplossing ontwikkeld. Leerpunten en vervolg Wegens succes geprolongeerd? Bij een aantal projecten is het gebleven bij een inventarisatie van de problemen en mogelijke oplossingen, terwijl andere projecten al veel perspectief bieden voor succesvolle voortzetting. Leerpunten Een project moet de consument echt tijdswinst opleveren. Maar zowel de Sprookjespendel als de Vanpool stonden ook in de file. Naast een grondige inventarisatie van de financiële, economische en technische mogelijkheden (behoeften, maatregelen), is juist ook de ontwikkeling van een concrete oplossing van essentieel belang. Dit kan uiteindelijk leiden tot een uitvoering van deze initiatieven. Volgende stappen De projecten hebben voldoende potentie voor ontwikkeling. Het Mediapark Hilversum bijvoorbeeld kan de Eventpool, waar bezoekers van parkeerplaatsen buiten het park met pendelbussen naar de locaties worden gebracht, uitbreiden voor andere mediaparken en evenementen. De Sprookjespendel biedt een oplossing indien de Project: VIP met People Mover pendelbus toegang krijgt tot de busstrook en/of meer attractieparken kan voorzien. De provincie wil inspelen op deze ontwikkelingen. Mede daarom wordt gezocht naar mogelijkheden om de Sprookjespendel te laten integreren met de Brabantpendel. Het aantal eindbestemmingen breidt zich dan vermoedelijk uit met het nationale park Loonse en Drunense Duinen, het vestingstadje Heusden en het historische centrum van Den Bosch. Met de resultaten van het haalbaarheidsonderzoek Zuid-Veluwe kan de provincie Gelderland een weloverwogen keuze maken tussen de geboden opties. Het project voor bedrijfsvervoer in Limburg kan als voorbeeld dienen hoe de verkeersstromen van bepaalde knooppunten in kaart kunnen worden gebracht

17 Leerpunten en vervolg Aansluiting Alle projecten richten zich op de reductie van verkeers- en parkeeroverlast. Bij een vermindering van autokilometers, geeft dit CO 2 -reductie als een neveneffect. Wellicht is een subsidie bij het CO 2 -reductieplan mogelijk. Verder kan de Sprookjespendel ook een rol spelen bij stimuleringsprogramma s voor toerisme. Technische oplossingen kunnen verder ontwikkeld worden binnen het programma van Novem Stiller, Schoner, Zuiniger. De dienstverlening hieromheen daarentegen kan juist alleen binnen ketenmobiliteit ontwikkeld worden. Met de resultaten van de proef van het Vanpoolen wordt bekeken of het wenselijk is dat er binnen het CO 2 -reductieplan ruimte komt om verdere proeven te ondersteunen. Projecten onder de loep Collectief vervoer geen sprookje Het recreatieve verkeer ondervindt in toenemende mate hinder van de beperkte bereikbaarheid in Nederland. Door gebruik te maken van collectief vervoer kan de bestaande infrastructuur intensiever worden benut. De Sprookjespendel stimuleert bezoekers gebruik te maken van collectief vervoer, in plaats van vervoer met de eigen auto. Een eerste proef heeft echter uitgewezen dat het belangrijk is dat een pendelbus de doelgroepsstroken mag gebruiken. Anders is de tijdwinst minimaal. Pendelen naar de studio De dagelijkse bezoekers van radio- en TV-studio s van Endemol in Aalsmeer en het MediaPark in Hilversum beperken de bereikbaarheid van de regio en veroorzaken parkeerproblemen. Streven is deze overlast te beperken door een toename van collectief- en ketenvervoer en daarmee het gebruik van de auto te verminderen. Mogelijke oplossingen blijken het creëren van parkeergelegenheid buiten Aalsmeer en Hilversum waarvan de bezoekers met pendelbussen naar de locaties worden vervoerd en het plaatsen van bewegwijzering met betere informatie over parkeerlocaties. Heen en weer in de Vanpool Vanpooling is een efficiënt en effectief vervoerssysteem dat het aantal voertuigbewegingen per dag beperkt. Een Vanpool is een personenbusje waarin maximaal negen personen plaatsnemen, inclusief de chauffeur. De Vanpool rijdt een dagelijkse route om passagiers in het woon-werkverkeer te verplaatsen. Het voertuig moet kunnen concurreren met de eigen auto en is uitgerust met onder meer airconditioning, comfortabele stoelen met hoge rug- en armleuning, extra verwarming en elektrische spiegels en ramen. Op 1 mei 22 zijn ruim 80 Vanpools in bedrijf als direct gevolg van dit project. Momenteel loopt er een proef in de Haaglanden om te zien of de voertuigen gebruik kunnen maken van doelgroepstroken, waardoor de effectiviteit en aantrekkelijkheid (tijdwinst) toeneemt. Aan de hand van deze proef wordt besloten of er een subsidieregeling voor het vanpoolen komt

18 Projecten onder de loep Hoofdstuk 5 99 Een markt voor onbemande voertuigen Uit proeven met de elektronische geleide people mover in Rivium (Park Shuttle) en op Schiphol (Parking Hopper) is gebleken dat automatisch personenvervoer met onbemande voertuigen haalbaar is. Om een kwalitatief goed en economisch rendabel systeem voor personenvervoer op de markt te brengen is verbetering van het huidige systeem noodzakelijk. Inmiddels zijn de eisen en wensen waaraan het systeem moet gaan voldoen bekend. Bovendien is er meer duidelijkheid gekomen over het technisch concept, het design en het projectplan. Na overleg met betrokkenen is besloten dit project voort te zetten binnen het programma Stiller Schoner Zuiniger van Novem. Behoud van groene attracties Het zogenaamde sociaal-recreatief autoverkeer zorgt voor milieuverontreiniging door de uitstoot van schadelijke gassen. De grote attractieparken op de groene Gelderse Zuid- Veluwe (Burgers Zoo, Het Nederlands Openlucht Museum, Nationaal Park de Hoge Veluwe en Het Kröller-Müller Museum) bestuderen samen met betrokken gemeenten en de provincie hoe zij het recreatief verkeer kunnen beperken. Zo is de mogelijkheid van aanleg van een transferium tussen Burgers Zoo en het Nederlands Openlucht Museum bekeken, met een pendeldienst die tussen de binnenstad en het NS-station van Arnhem en het Gelredome op en neer rijdt. Onderzocht is wat de mogelijkheden zijn van shuttlediensten tussen de verblijfaccommodaties naar de attractieparken en in hoeverre het gedrag van automobilisten kan worden beïnvloed door onder meer een ander parkeerbeleid en betere bewegwijzering. Transacties en ICT Tussen wonen en werken In dit project zijn de mogelijkheden voor een integraal en collectief vervoerssysteem voor het woon-werkverkeer op de as Roermond Maastricht onderzocht. De reiziger kan van deur tot deur gebruik maken van op elkaar afgestemde nieuwe en bestaande vervoerssystemen. Uit de haalbaarheidsstudie blijkt dat ketenmobiliteit en collectief vervoer van deur-tot-deur voor woon-werkverkeer in het gebied haalbaar zijn. Voor de werknemers die meer dan 40 tot 50 km van hun werk wonen is nadere uitwerking van ketenmobiliteit een optie. Werknemers die tussen de 7,5 en 20 km van hun werk wonen kunnen wellicht gebruik gaan maken van het collectief vraagafhankelijk vervoer (CVV). Er liggen plannen klaar voor het uitvoeren van experimenten

19 Successen en drempels Transacties en ICT Innovatieve vormen van Transacties en ICT leveren een bijdrage aan betere ketenmobiliteit. De techniek maakt tegenwoordig veel mogelijk. Voor ketenmobiliteit is juist de afstemming tussen de diverse technieken belangrijk. Een korte beschrijving van de projecten vindt u na onderstaande analyse. Commitment Het valt op dat bij Transacties- en ICT-projecten vooral om haalbaarheids- en ontwikkelingsprojecten gaat. Activiteiten bestaan met name uit het vaststellen van functionele en technische specificaties. Doel, maar tegelijkertijd knelpunt, van de projecten is in veel gevallen het commitment van de betrokken partijen. Complexiteit De projecten zijn vaak onderdeel van een langer lopend (vijf jaar) proces. Dit heeft te maken met de complexe omgeving waarin oplossingen gevonden moeten worden. Die complexiteit is vaak het gevolg van het grote aantal gebruikerseisen. Accent Over het algemeen worden de technische mogelijkheden als uitgangspunt genomen. Bovendien blijkt commerciële exploitatie afhankelijk van grootschalige toepassing van de nieuwe technieken. Wanneer binnen een project techniek en organisatie zijn bepaald, is de business case nog niet uitgewerkt. En zodra deze wel gereed is, moeten de technische mogelijkheden worden herzien. Met name deze procedures verdienen extra aandacht om de kansrijke projecten daadwerkelijk vlot te trekken. Lessen en vervolg Wegens succes geprolongeerd? The proof of the pudding is eating. Na de haalbaarheidsonderzoeken lijkt het nu tijd om zaken in de praktijk uit te proberen. Hiervoor bestaan veel mogelijkheden. Er ligt een schone taak voor gemeenten en provincies om perspectiefvolle praktijkexperimenten te ondersteunen. Bovendien kunnen zij bij het aanbesteden van openbaar vervoer eisen stellen aan bijvoorbeeld het beschikbaar stellen van reisinformatie. Nieuwe innovaties Elk project is complex en moet op zijn eigen merites worden beoordeeld. Zo hebben de techniek, gebruikerswensen en het aantal spelers op de markt grote invloed op een mogelijk welslagen. De komende jaren zal de nadruk niet zozeer moeten liggen op technische ontwikkeling, maar veel meer op het toepassen van bestaande mogelijkheden binnen een nieuw dienstenconcept. Marktvraag Zoals gezegd is het commitment van de aanvrager een van de belangrijkste graadmeters voor succes. Dat geldt niet alleen voor het commitment met het project, maar ook (of juist) met de vraag uit de markt. Zo kan een partij die het openbaar vervoer aanbesteedt innovaties bij de concessieverlening in het programma van eisen opnemen. Aansluiting Veel van deze projecten staan of vallen door het maken van de juiste afspraken tussen partijen. Hierbij kan het programma Mobiliteitsmanagement personen van Connekt hen ondersteunen. Voor het ontwikkelen van de techniek kunnen bedrijven en organisaties onder meer terecht bij de diverse ICT-regelingen die binnen Senter lopen. Het programma ketenmobiliteit kan vervolgens de ontwikkeling van het concept stimuleren

20 Projecten onder de loep Technische reisinfo Reisinformatie voor toeristen Nederlanders maken naar schatting één miljard dagtochten per jaar in eigen land. Het grootste gedeelte daarvan met de auto. Dit heeft tot gevolg dat wegen vol raken en de kwaliteit van de leefomgeving onder druk komt te staan. Blue Tooth maakt door het aanbieden van reizigers- en informatievoorziening het openbaar vervoer voor toeristen aantrekkelijker. Blue Tooth is een chip waarmee draadloos via radiofrequenties met verschillende apparaten kan worden gecommuniceerd. Dit project laat zien hoe Blue Tooth de reiziger toegang tot betere en actuelere reisinformatie kan bieden. Goed geïnformeerd op reis Met IRIS (individueel en dynamisch reisinformatiesysteem) beschikken openbaar-vervoerreizigers en automobilisten op elk gewenst moment over actuele informatie over de (voorgenomen) reis. IRIS zal beschikbaar komen via de mobiele telefoon. Aangetoond is dat IRIS bijdraagt aan een betere bereikbaarheid en benutting van bestaande reisalternatieven. Goede informatie over reismogelijkheden is een haast essentiële voorwaarde voor ketenmobiliteit. Juiste reiskeuze Een integraal informatiesysteem (SWIFT) informeert de reiziger over de diverse reismogelijkheden. Dit zorgt ervoor dat de reiziger een weloverwogen keuze kan maken tussen vervoermiddel(en) en hij efficiënt kan reizen. De informatie is op één loket te verkrijgen. De gemeente kan daarnaast invloed uitoefenen op het gebruik van diverse producten en inspelen op wijzigingen en andere omstandigheden (maatwerk). Projecten onder de loep Chipcardontwikkelingen Vervoeren en parkeren tegelijk betaald Een nieuwe, flexibele interbancaire terminal architectuur (ITA) van banken kan een belangrijke bijdrage leveren aan een optimale ketenmobiliteit. Zo zou één chipkaart volstaan voor het betalen van het openbaar vervoer in Nederland én gebruikt kunnen worden voor parkeren, een lease-auto of het huren van een fiets. De nieuwe terminal infrastructuur zorgt voor een juiste verdeling van opbrengsten over diverse modaliteiten en vervoersorganisaties. Het blijkt dat ITA een belangrijke kans biedt voor betaling van mobiliteit. Eén kaart, meer tarieven Marktwerking en decentralisatie van bevoegdheden in het openbaar vervoer versterken de wens naar eigen kaartsystemen en tariefvrijheid bij bedrijven en overheden. Project: Mobility Mixx Deze ontwikkeling is niet in het voordeel van consumenten die met verschillende vervoersbedrijven reist en grenzen overschrijdt tussen vervoersautoriteiten. Een chipkaartsysteem kan tegemoet komen aan de wensen en eisen van overheden en bedrijven door snel een gedetailleerd inzicht te geven in vervoercijfers. De reiziger kan uiteindelijk met één kaart (de chipkaart) volstaan. Naar aanleiding van de haalbaarheidsstudie Chip & Tarief is inmiddels een initiatief gestart met NS, GVB Amsterdam en Connexion om te komen tot een chipkaart