Oefenzitting Werken met Java Achtergrond BVP
|
|
- Floris de Jong
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Oefenzitting 3 BVP Werken met Java Achtergrond In deze oefenzitting zien we wat er nodig is om vertrekkend van een programma tot een werkend stuk code te komen dat door de computer kan uitgevoerd worden. We beschrijven dit eerst zoals voor de meeste klassieke programmeertalen gangbaar is (Pascal, Delphi, C, ), om dan over te gaan naar de ietwat bijzondere situatie bij Java en sommige andere programmeertalen. Het probleem is als volgt: hoe breng ik de computer zover bepaalde taken voor mij uit te voeren? Eerst en vooral moet ik als mens die taken op één of andere manier beschrijven. Dit beschrijven komt neer op het schrijven van een programma in een taal die voor de mens begrijpbaar is. De computer verstaat echter slechts één taaltje: zijn eigen laag-niveau machinetaal die bestaat uit een opeenvolging van 1-tjes en 0-letjes. Hoe gebeurt nu de overgang van een programma geschreven in een hogere programmeertaal naar een door de computer uitvoerbaar stukje code? Hiervoor gebruikt men een vertaler (of zogeheten compiler). Een compiler zal elke opdracht beschreven in de gebruikte programmeertaal vertalen naar een correcte sequentie van primitieve operaties die wel door de computer begrijpbaar zijn. Programmeertaal Compiler Machinetaal Welke werkmiddelen heb je zoal nodig? 1. een tekst-editor. programma-code is niets anders dan tekst. Om je programma te schrijven heb je dus een tekst-editor nodig: een programma waarmee je pure tekst-bestanden kan aanmaken. Hiertoe volstaat reeds een eenvoudige editor zoals notepad. Complexe tekstverwerkers zijn niet geschikt voor deze taak. 2. een vertaler (of compiler): zoals hierboven verteld begrijpt een computer slechts zijn eigen machinetaal. Je hebt dus een vertaler nodig om je programma om te zetten naar de machinetaal van je computer. Het resultaat van het vertalen (of compileren) van je code zal machinecode zijn. Compiler Machinetaal 1 Programmeertaal Machinetaal 2 Nu zijn er echter verschillende computerarchitecturen. Programma s gecompileerd voor PC s zullen niet bruikbaar zijn op Macintoshmachines en omgekeerd. Code gecompileerd voor het ene type machine is dus nutteloos voor het andere. Als je echt wenst dat je programma op meerdere platformen werkt moet je ook meerdere vertalers hebben. Machinetaal 3 1 Met dank aan de MI groep voor het lenen van deze tekst 1
2 Voor sommige programmeertalen, waaronder Java, heeft men het anders aangepakt. In plaats van het programma te vertalen naar de respectievelijke machinetalen, heeft men besloten om het programma naar één gemeenschappelijke hoog-niveau machinetaal (zogeheten bytecode) om te zetten. Om de instructies in deze hoog-niveau machinetaal uit te kunnen voeren gaat men gebruik maken van een virtuele machine. Deze virtuele machine is niet meer dan zelf een programma dat voor elke opdracht de gepaste sequentie van machine-specifieke instructies uitvoert. Er komt dus geen tweede vertaler bij kijken. Compiler javac Test.java JVM1 java Test JVM2 java Test Machinetaal 1 Programmeertaal Test.java Bytecode Test.class JVM3 java Test Machinetaal 2 Machinetaal 3 Het voordeel van deze aanpak is dat als je er van uitgaat dat de gebruikers van je programma de nodige virtuele machine voorhanden hebben, het voldoende is het programma slechts één enkele keer te vertalen. Dit is wat men noemt overdraagbaarheid (portability) van je programma. De werkmiddelen die je in dit schema nodig hebt om beginnend van je initieel programma te komen tot werkende code zijn nu als volgt: 1. een tekst-editor: je moet nog steeds je code met iets neerschrijven. 2. een vertaler: deze keer gaat de vertalen niet naar machinetaal omzetten, wel naar een intermediaire hoog-niveau machinetaal (bytecode). 3. een virtuele machine: om het programma te kunnen uitvoeren heb je een speciale omgeving nodig, namelijk een omgeving die de hoog-niveau instructies begrijpt en er de nodige laagniveau instructies mee kan associëren. Uitvoeren vanop de commandline vergeleken met gebruik van een IDE Zoals je in de les reeds kon zien is de manier van programmeren met een eenvoudige tekst editor en compileren vanuit command line al gauw omslachtig: je moet constant van omgeving wisselen (van je notepad, naar het DOS-venster, en terug), je moet ingewikkelde commando s intypen, de editor zou toch wel wat beter kunnen zijn, etc Het hele ontwikkelproces kan dus zeker verbeterd worden. Een mogelijke oplossing is het gebruik van IDE s (IDE = Integrated Development Environment). Een IDE heeft als eigenschap dat ze rechtstreeks interageren met de compiler. Terijl je in de IDE bijvoorbeeld op compile of execute klikt, zullen de commando s javac en java in de achtergrond worden opgeroepen. 2
3 2. JCreator 2 1. IDE Wat is nu een IDE? Een IDE is een programma-ontwikkelingsomgeving waar alle werktuigen die men nodig heeft voor het programmeren geïntegreerd zijn tot één geheel en dus gemakkelijker uitvoerbaar zijn. Een IDE bevat dus altijd een tekst-editor, een knop of menu-item voor het compileren van een programma, een knop of menu-item voor het uitvoeren van het programma, eenvoudige gebruikersinterfaces voor het instellen van specifieke opties, Ook bieden IDE s vaak editors aan die beter zijn voor het programmeerwerk dan bijvoorbeeld Notepad: sleutelwoorden krijgen vaak een ander kleur, commentaartekst wordt ook anders afgebeeld, indentatie gebeurt automatisch, Het voordeel hiervan is dat je een beter overzicht kan behouden op je code, en hopelijk minder typfouten zal maken. De voordelen van het gebruik van een IDE zijn zodanig evident dat we jullie binnen de cursus BVP willen aanmoedigen tot het gebruik ervan. Er bestaan tal van verschillende IDE s voor Java gaande van kleine verbeterde editors tot zware ontwikkelings-omgevingen. In deze cursus gebruiken we de omgeving JCreator. Deze omgeving is gratis, bevat het merendeel van wat men van een IDE verwacht, en is niet al te complex in gebruik. Wel verwachten we dat je tijdens de oefenzittingen die in de PC-klassen doorgaan, alsook voor de verdediging van je practica, zonder problemen met JCreator overweg kan. 2. JCreator JCreator biedt de mogelijkheid om op een georganiseerde wijze java-toepassingen te schrijven. Deze organisatie steunt op twee concepten: workspaces en projecten. Een workspace bestaat uit één of meerdere projecten, en elk project komt neer op een afzonderlijke toepassing. De projecten die deel uitmaken van een zelfde workspace zijn vaak ergens onderling verwant. Zo zou je voor een bepaalde oefeningzitting één workspace kunnen voorzien, waarbij dan elk van de oefeningen voorgesteld wordt door een afzonderlijk project binnen die workspace. Je zou ook een workspace kunnen zien als een bundel van projecten die voor hetzelfde vak moeten worden gemaakt (een workspace voor BVP,...). Hoe je het best gebruik maakt van het concept workspace is voor deze cursus weinig relevant: het komt erop neer dat je moet weten dat JCreator met deze concepten werkt en dat je je programma s moet zien als projecten die deel moeten uitmaken van een workspace. Wanneer je dus met JCreator een toepassing wenst te schrijven moet je er een nieuw project voor maken. Vermits elk project met een workspace moet geassocieerd worden zal je een workspace moeten kiezen (of nieuw aanmaken). JCreator werkt met workspaces en projecten. Elk project behoort tot een worspace en elke workspace kan één of meerdere projecten bevatten. 2 Wederom dank aan de MI groep voor de basistekst 3
4 Het is een goede gewoonte de logische projectstructuur te vertalen naar een fysische structuur op schijf 3. Een eenvoudige toepassing Aan de hand van het eenvoudige Hello World! programma zullen we de algemene werking van JCreator uitleggen... Stap 1 Opstarten van JCreator Kies Start Menu Programs External Jcreator LE. Je zou dan een scherm moeten krijgen wat er als volgt uitziet Stap 2 Indien dit niet zo is, dan zal er waarschijnlijk reeds een workspace open staan. Je kan deze workspace afsluiten via het menu File Close Workspace. Nieuw project, nieuwe workspace aanmaken Vermits een workspace enkel een zinvol concept is als er ook een project aan gekoppeld is, is er in JCreator voorzien dat als je een nieuw project aanmaakt, je meteen voor de keuze gezet wordt of je het nu in een nieuwe workspace wenst te plaatsen of in de huidig openstaande workspace. Vermits we op dit moment nog geen workspace ter beschikking hebben, zullen we de eerste optie moeten kiezen. 4
5 Kies het menu File New Kies de tab Projects Klik in het linkervenster het icoon Empty Project aan Zet als Location d:\user_<je studentennr> Zet als project naam EersteToepassing (geen spaties) Zoals verwacht, vermits we nog geen workspace hebben open staan, kan men enkel de optie Create New Workspace kiezen. Klik op Finish (met de opties Classpath en Tools kan je kiezen welke compiler je gebruikt, maar dit zou moeten goedstaan na de installatie van Jcreator). Stap 3 Het effect van deze operatie zal zijn dat er een nieuwe workspace wordt aangemaakt waarin zich één project bevindt, namelijk EersteToepassing. Merk op dat de workspace dezelfde naam draagt. Initieel is het project leeg. Nieuw bestand toevoegen aan project Maak een bestand met de naam HelloWorld.java en voeg het toe aan het EersteToepassing project. Kies het menu: File > New of klik op het icoon Kies de tab Files Kies Java File Geef het bestand een naam. Let op de regel dat een java-bestand de naam moet dragen van de hoofdklasse die erin gedefinieerd wordt. We kiezen hier HelloWorld.java. Als Location zal er automatisch de plaats staan waar je het project hebt staan Klik op OK 5
6 Stap 4 Code schrijven Door in het project-overzicht te klikken op de vers toegevoegde bestandsnaam wordt rechts de inhoud van dat bestand getoond. Op dit moment is het bestand leeg. In datzelfde venster kan je het bestand nu editeren. Schrijf nogmaals de HelloWorld-klasse over. Merk op dat reeds bij het typen de kleuren van bepaalde woorden veranderen (public, class, void, ook de haakjes worden anders gekleurd, commentaar verschijnt in het groen, etc ). Stap 5 Compileren Terwijl deze operatie er voorheen in bestond een DOS-venster te openen en eigenhandig een bevel in te typen, zo volstaat het nu om gewoon op te klikken. Je kan het compileren ook opstarten via het menu Build Compile Project, of door de toets F7 in te drukken. Dit compileren duurt dan eventjes. Van zodra het compilatieprocess afgelopen is zou er in het onderste scherm de mededeling Process completed moeten verschijnen. 6
7 Stap 6 Indien er foutmeldingen verschijnen, heb je waarschijnlijk ergens een fout gemaakt bij het schrijven van de code. Tracht de foutmeldingen te gebruiken om je fouten terug te vinden (door te klikken op een foutmelding, verschijnt er in het bestand een rood pijltje bij de plaats waar de compiler beweert dat er een probleem is). Als een project uit meer dan 1 bestand bestaat, en je wil niet alle bestanden compileren, dan kan je via het menu Build Compile File dit verwezenlijken Uitvoeren Het uitvoeren van de toepassing gebeurt even gemakkelijk als het compileren. Het volstaat om op te klikken. Je kan dit ook via de menu s doen, of gebruik makend van de F5 toets. 7
8 Om echt efficiënt met een IDE te kunnen werken moet je er wat ervaring mee opdoen. Toch zouden er reeds enkele voordelen tot uiting moeten zijn gekomen: Het feit dat de editor sleutelwoorden, haakjes, commentaar e.d. in kleur zet maakt het schrijven en nalezen van de code makkelijker. Ook worden sommige haakjes automatisch voor je aangevuld. Misschien is het instellen van de juiste opties wel wat moeizaam, maar eens die moeite geleverd werd is het enkel kwestie van op de juiste knopjes te drukken om je project te compileren en te runnen (vergelijk dit met de ellenlange bevelen die je in het DOS-venster moest schrijven). De foutmeldingen van de compiler worden in hetzelfde hoofdscherm afgebeeld als de bestanden die gecompileerd worden. Door op de foutmeldingen te klikken wordt er in de editor aangegeven van waar de fout eventueel zou kunnen komen. Dit maakt het vinden van de fouten makkelijker, en dus de ontwikkelingscyclus van de software korter. Bekijk ook eens de bestanden die bij deze oefening werden aangemaakt (gebruik hiervoor Windows Explorer). Zoals je ziet is nu de zaak heel wat complexer dan in de eerste oefening. Er werden bijkomende folders aangemaakt, en er zijn enkele extra bestanden bijgekomen. Zo vind je naast de verwachtte.java en.class bestanden, ook nog.jcw en.jcp bestanden. Dit zijn bestanden waarin bijkomende informatie bewaard wordt over respectievelijk je workspace (welke projecten er bijvoorbeeld deel van uitmaken), en je project (zo zullen de extra compilatie-opties die je hebt ingegeven hierin bewaard zijn). 4. Een toepassing met in- en uitvoer We maken tijdens de oefenzittingen gebruik van de klasse Scanner om invoer te vragen aan de gebruiker. Deze sectie toont in 2 stappen hoe je in je project in JCreator kunt er voor zorgen dat deze klasse kan gebruiken. We veronderstellen wel dat je al een project hebt geopend of een nieuw heb aangemaakt in een directory hier aangeduid door ProjectMap. Stap 1 Stap 2 Een import statement schrijven Om de functionaliteit van klassen te kunnen gebruiken die niet in de standaard Java.Lang package zitten, moet je die eerst importeren. Hiervoor schrijf je boven de declaratie van de klasse het statement import java.util.scanner; Testen Nu de compiler weet waar hij moet gaan zoeken naar de voor hem vreemde klasse Scanner, kunnen we ermee aan de slag. Probeer bij voorbeeld het volgende: Scanner newscan = new Scanner(System.in); int getal1; getal1 = newscan.nextint(); Welke foutmelding krijg je wanneer je het import statement weglaat? Kan je dit verklaren? Welk import statement werkt analoog aan het bovenstaande? (hint: je dient het * symbool te gebruiken) 3. Opwarmer - Kwadraten Maak een programma dat de som berekent van alle kwadraten van alle natuurlijke getallen in het interval [1..x]. Lees het getal x in met behulp van de klasse Scanner en schrijf daarna het resultaat uit. 8
9 4. Cirkel 1. Opgave Schrijf een Java programma dat de oppervlakte van het gearceerde gebied in onderstaande figuur berekent. r i r o De invoer bestaat uit twee positief natuurlijke getallen: r o (outer straal) en r i (inner straal). Deze twee getallen worden door middel van Scanner in gelezen. Deze opdracht los je op met behulp van JCreator. 2. JCreator Maak een nieuw project aan binnen de workspace EersteToepassing. Maak nog een nieuw bestand aan waarin je de nodige code neerschrijft (enkel een main methode). Compileer en voer uit. 5. Extra Indien je nog tijd over hebt kan je proberen om de opgaven, die deze week tijdens de schriftelijke oefenzitting aan bod kwamen, in de pcklas te implementeren. 9
Handleiding JCreator. Inhoud. Een Workspace en een eerste project maken
Handleiding JCreator Inhoud Een Workspace en een eerste project maken Een tweede project maken De editor van JCreator Aanpassen van de basis-directory Documentatie over klassen en methoden van de JDK Bestand
Nadere informatieWerken met JCreator en JavaLogo
Bijlage Werken met JCreator en JavaLogo 1 Installatie van de software We gaan JavaLogo-programma s schrijven en uitvoeren met behulp van het programma JCreator LE v3.1. JCreator is een ontwikkelomgeving
Nadere informatieeerste voorbeelden in Java
Beginselen van programmeren 2 eerste voorbeelden in Java vereisten: een editor: om programma in te tikken en te bewaren een Java compiler: zet ingetikte (bron-) programma om naar byte-code een Java Virtuele
Nadere informatieInhoud Inhoud. Over dit boek 7. 1 Eclipse IDE (Integrated Development Environment) 9. 2 Functionele specificatie 13
5 Inhoud Inhoud Over dit boek 7 1 Eclipse IDE (Integrated Development Environment) 9 2 Functionele specificatie 13 3 Implementatie grafische gebruikersinterface 31 4 De klassen en methoden 57 5 Technische
Nadere informatieVersturen van email vanuit een Delphi VCL toepassing
Versturen van email vanuit een Delphi VCL toepassing Voor Delphi bestaan uiteraard verschillende libraries om emails te versturen, maar in dit voorbeeld wordt een C# Dotnet library gebruikt en aangesproken
Nadere informatieProgrammeren: Visual Basic
PETERSTUYVESANT COLLEGE INFORMATICA 2009-2010 Programmeren: Visual Basic Algemene Kennis: 01. Programmeren Programmeren is het schrijven van een computerprogramma, een concrete verzameling instructies
Nadere informatieWerkomgeving. Android Studio. Android - werkomgeving 1/6
Android - werkomgeving 1/6 Werkomgeving Android Studio Installatie Ga naar de volgende URL: http://developer.android.com/sdk/index.html Klik op de knop "Download Android Studio for Windows" om het programma
Nadere informatieNetBeans tutorial, Rik Eshuis, Kees Huizing versie 2.2 Augustus 2009
NetBeans tutorial, Rik Eshuis, Kees Huizing versie 2.2 Augustus 2009 NetBeans is een IDE voor (o.a.) Java, een programma waarmee je Javaprogramma's kunt schrijven en uitvoeren. Deze tutorial bevat informatie
Nadere informatiePROS1E1 Handleiding ( ) Kf/Dd/Bd
1 Inleiding De eerste oefening In deze eerste oefening wordt het voorbeeld 2-1 van bladzijde 11 uit het boek De taal C van PSD tot C-programma (enigszins aangepast) ingevoerd in de computer. Tevens wordt
Nadere informatieSpecialisatie RTES - Project FunnyScreens. Installatie en gebruik van JUnit
Installatie en gebruik van JUnit Auteurs: Niels Hendriks - 89713 Matthijs Langenberg - 89870 Wiebe van Schie - 84313 Siet Toorman - 91623 Job Vermeulen 90589 Semester: 6 DSO: QSO: Dhr. R.J.W.T. Tangelder
Nadere informatieDe Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (6)
De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (6) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 De Arduino Programmeeromgeving (IDE) 1.1 Inleiding Als we naar de Arduino site gaan kunnen we daar de
Nadere informatie10. Mijn eerste programma
10. Mijn eerste programma Een korte handleiding voor het invoeren en editten van programmatekst voor een pseudotaal programma. In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe je je allereerste pseudotaal programma
Nadere informatieHANDLEIDING PROGRAMMEREN IN PASCAL (LAZARUS)
HANDLEIDING PROGRAMMEREN IN PASCAL (LAZARUS) Vereiste voorkennis Voldoende kennis van het besturingssysteem (in deze handleiding wordt uitgegaan van Windows) De basisprincipes van programmeren Vereiste
Nadere informatieInstallatie- en gebruikshandleiding Risicoverevening. 11 april 2007 ZorgTTP
Installatie- en gebruikshandleiding Risicoverevening 11 april 2007 ZorgTTP Inleiding In het kader van Risicoverevening wordt gepseudonimiseerd informatie aangeleverd aan het College voor Zorgverzekeringen
Nadere informatieEen eerste applicatie
Een eerste applicatie 2.1 Inleiding Programmeren in Visual Basic.NET doe je niet alleen door regels met code te schrijven. Je begint met het ontwerpen van een venster in de design mode met allerlei controls,
Nadere informatieAccelerometer project 2010 Microcontroller printje op basis van de NXP-LPC2368
Accelerometer project 2010 Microcontroller printje op basis van de NXP-LPC2368 Handleiding bij het gebruik van een microcontroller in het Accelerometerproject (Project II) Er zijn speciaal voor het Accelerometerproject
Nadere informatieHandleiding invoegen afbeeldingen en downloadlinks t.b.v. het CMS
Handleiding invoegen afbeeldingen en downloadlinks t.b.v. het CMS Het blijkt dat we de nodige moeite hebben met het invoegen van afbeeldingen en het maken van downloadkoppelingen binnen ons CMS. Er moet
Nadere informatieOefeningenexamen Informatica: juni 2015
Oefeningenexamen Informatica: juni 2015 Voornaam: Naam: IT-nummer: PC-nummer: Vul je naam, IT-nummer en PC-nummer (staat op de computer, bv. PC15) hierboven in. De examenbladen moeten mee afgegeven worden,
Nadere informatieHANDLEIDING RAPPORTEN
HANDLEIDING RAPPORTEN Versie 2.0 dd 13/10/2014 Versie 2.1 dd 03/04/2015 Inhoudstabel VAN START MET DE RAPPORTEN... 2 1 EEN TOETS TOEVOEGEN... 3 MOGELIJKHEID 1: PROEVEN PER KLAS... 3 MOGELIJKHEID 2: INVOEREN
Nadere informatieAanmaken Website in Word2002
Aanmaken Website in Word2002 Als we Word geopend hebben gaan we naar Bestand, Nieuw en krijgen we rechts de kolom zoals hier getoond. Daar selecteren we Lege Webpagina Zie volgende bladzijde voor verder
Nadere informatieOffice Live Workspace
Het succes van Internettoepassingen zoals Google Docs en Zoho Office waarbij het Internet als werkruimte gebruikt wordt voor kantoortoepassingen (tekstverwerking, elektronisch rekenen ) heeft uiteraard
Nadere informatieHandleiding CD-Rom Engelse Spelling Bijlage bij het eindwerk van Veerle Tielemans
Inhoudsopgave Inhoudsopgave...i 1. Installatie Engelse Spelling, versie 1.0...1 1.1 Systeemeisen...1 1.1.1 Minimum systeemeisen...1 1.1.2 Aanbevolen systeemeisen...1 1.2 Installatie starten....1 1.3 Het
Nadere informatieVereiste kennis. 1 Java-editor. 2 Het compileren van een programma
3 Vereiste kennis Dit boek richt zich op het leren programmeren door het oefenen met programmeercodes. Veel theorie komt in het begin niet aan de orde. Dat is een grote uitdaging want het is niet makkelijk
Nadere informatieES1 Project 1: Microcontrollers
ES1 Project 1: Microcontrollers Les 1: Installeren en verifiëren van de SDE Door Hugo Arends, augustus 2012 Microcontrollers Een microcontroller is een elektronische component dat gebruikt wordt om (complexe)
Nadere informatieAAN DE SLAG VERSIE 3.3.0.8
AAN DE SLAG VERSIE 3.3.0.8 First Keys 3 maakt gebruik van Clevy Dyscover, klanken software en toetsenbord layout. www.clevy.nl AAN DE SLAG First Keys software is een introductie voor het werken met het
Nadere informatieJe gaat leren programmeren en een spel bouwen met de programmeertaal Python. Websites zoals YouTube en Instagram zijn gebouwd met Python.
1 Je gaat leren programmeren en een spel bouwen met de programmeertaal Python. Websites zoals YouTube en Instagram zijn gebouwd met Python. Voordat je leert programmeren, moet je jouw pc zo instellen dat
Nadere informatieApplication Form Generator
Application Form Generator installatie instructies Inhoud 1 Voorafgaande vereisten... 2 1.1 Java Runtime... 2 1.2 Nakijken of de correcte versie gebruikt wordt... 5 2 Installatie Application Form Generator...
Nadere informatieSimon de schildpad. 2015 J van Weert 1
Programmeren met Simon Simon de schildpad 2015 J van Weert 1 Inleiding: Wat is programmeren eigenlijk? Een computer doet niets zonder een programma. Die programma s worden geschreven door mensen: programmeurs.
Nadere informatieIn de tabel hieronder vindt u een beschrijving van de verschillende velden die kunnen voorkomen in uw import-bestand.
Algemeen Met behulp van deze handleiding zal u leren hoe u een bestand in het juiste formaat kan aanmaken en importeren naar uw winkelwagen. U zal merken dat dit zeer weinig moeite vergt en u op die manier
Nadere informatieScreencast-O-Matic HANDLEIDING
Screencast-O-Matic HANDLEIDING Inhoud 1 Inleiding 3 2 Stap voor stap 3 3 Conclusie 9 4 Meer info 10 4.1 Hulp nodig? 10 4.2 Vragen en opmerkingen 10 4.3 Trefwoordenlijst 10 4.4 Lijst met afbeeldingen 10
Nadere informatieAcht stappen voor JSF
Acht stappen voor JSF Inleiding In deze tutorial zullen we JSF (Java server faces) installeren. Wat we niet beschrijven is hoe te werken met JSF, over dit onderwerp zijn er genoeg boeken en internetsites
Nadere informatieInstructie: Thuiswerken / remote werken
Instructie: Thuiswerken / remote werken Om vanaf thuis te kunnen werken zijn er wat extra stappen noodzakelijk. Zo dien je bijvoorbeeld naar een bepaalde internet pagina te gaan en éénmalig op iedere pc
Nadere informatieHvA Instituut voor Interactieve Media ActionScript 3.0
PPRO 1: OEFENINGEN LES 1 Hierbij de werkgroepoefeningen behorend bij het practicum week 1. Lees de stukken uitleg aandachtig door, zonder deze informatie zullen de principes in de oefeningen moeilijk te
Nadere informatieWindows 8, Windows 8.1, deel II
Windows 8, Windows 8.1, deel II Opstarten op bureaublad Daar we toch de gewoonte hebben om via het bureaublad te werken, is het misschien handig om de PC te laten opstarten op het bureaublad in plaats
Nadere informatieVerkleinen- en uploaden van beelden
Verkleinen- en uploaden van beelden Deze handleiding is opgebouwd rond eenvoudig te gebruiken programma s die verkrijgbaar zijn in het Nederlands en te installeren zijn onder Windows XP, Vista en Windows
Nadere informatieInvoegen... 8 Invulpunt... 9 Nieuwe bouwsteen maken... 9 Bouwsteen opslaan... 10. Wijze van werken in Outlook... 11 Informatie...
ProDoc Bouwstenen voor Word & Outlook 2007 Inhoud Kopiëren bestanden... 2 Hoofdmap Bouwstenen... 2 Bouwsteen.dotm... 2 Installatie Bouwstenenmodule onder Word 2007... 3 Installatie Bouwstenenmodule onder
Nadere informatieZonder deze toestemming krijg je meldingen zoals in de volgende plaatjes wanneer je bijvoorbeeld de tekstverwerker probeert op te starten.
Inhoud Java beveiliging... 1 Beveiligingscertificaat downloaden... 3 Java beveiliging instellen... 4 Beveiligingscertifcaat installeren... 10 Applets de eerste keer opstarten... 13 Java beveiliging Enkele
Nadere informatieSNELLE GIDS WWW.GEOLIVES.COM. Zich voor geolives.com inschrijven. Onze software oplossingen. Hoe kunt u met Geolives PC Editor starten?
Geolives SNELLE GIDS WWW.GEOLIVES.COM 1. Zich voor geolives.com inschrijven 2. Op uw account inloggen 3. Onze software oplossingen 4. Hoe kunt u met Geolives PC Editor starten? 5. Hoe kunt u met Geolives
Nadere informatieOneDrive voor bedrijven en scholen
OneDrive voor bedrijven en scholen V1.0 26 juni 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Eerste aanmelding... 3 Aanmaken van een nieuwe folder... 4 Toevoegen van een document.... 5 1. Het documenten aanmaken
Nadere informatieHANDLEIDING DESKTOP PUBLISHER
BHV VCA Outlook Windows Vista Windows XP Office 2003 Office 2007 cursus elearningredacteur HANDLEIDING DESKTOP PUBLISHER 1 van 13 1. DESKTOP PUBLISHER Wat is de desktop Publisher? De desktop Publisher
Nadere informatieBasis handleiding CMS
Basis handleiding CMS Inhoud Basis handleiding CMS... 1 Inloggen... 3 Pagina beheren... 4 Pagina toevoegen/wijzigen... 6 WYSIWYG editor... 8 externe / interne link toevoegen... 9 Plaatjes toevoegen...
Nadere informatieWerken met Winzip. Auteur: Pierre Gorissen Kenmerk: Gor00-WinzipV01
Werken met Winzip Auteur: Pierre Gorissen Kenmerk: Gor00-WinzipV01 Inleiding...3 Voor de start...4 Ongeregistreerde versie...4 Tip van de dag...4 Het inpakken van een enkel bestand...5 Openen van een Winzip
Nadere informatieInstallatiehandleiding TiC Narrow Casting Manager
Installatiehandleiding TiC Narrow Casting Manager Inhoudsopgave 1. Algemeen - 3-2. Installatie PostgreSQL database server - 4-3. Installatie FTP server - 9-4. Aanmaken account in FileZilla server - 13
Nadere informatie1. Installeren Update 2.4.7
1. Installeren Update 2.4.7 De update kan rechtstreeks geïnstalleerd worden vanaf internet. U moet altijd wel MeaFinance afsluiten alvorens de update te draaien Let op: maak voordat u de update uitvoert
Nadere informatieSymbol for Windows BlissEditor
Handicom Symbol for Windows BlissEditor ( Versie 4 ) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Schermopbouw van de Bliss Editor...3 2.1 Werkbalk... 3 2.2 Matrix... 4 2.3 Palet met basisvormen,
Nadere informatieLegal Eagle Agenda handleiding versie 2.8 december 2007
Legal Eagle Agenda handleiding versie 2.8 december 2007 Algemeen... 2 Afspraken... 6 Synchroniseren... 6 Synchroniseren... 7 Export... 8 Filters... 9 * Er kan niet met Outlook Express gesynchroniseerd
Nadere informatieHANDLEIDING DMS Plugin Installatie, configuratie & werking
HANDLEIDING DMS Plugin Installatie, configuratie & werking Dit document is de handleiding voor de installatie, configuratie en werking van de DMS Plugin. Versie 1-12/09/2005 Inhoudstafel 1 Installatie...
Nadere informatieDE NETWERKPRINTER INSTALLEREN
DE NETWERKPRINTER INSTALLEREN MTSO-INFO-EXTRA 4 VAKGROEP MTSO 2001 Faculteit PSW Universiteit Antwerpen Contact: prof. dr. Dimitri Mortelmans (dimitri.mortelmans@ua.ac.be) Tel : +32 (03) 820.28.53 - Fax
Nadere informatieAAN DE SLAG SYMWRITER INSTALLEREN. Aan de slag met Communicate Symwriter. www.leerhulpmiddelen.nl
AAN DE SLAG AAN DE SLAG Aan de slag met Communicate Symwriter Symwriter, schrijven met symbolen, is een eenvoudige tekstverwerker, voor kinderen die beginnen met leren lezen en schrijven. De symbolen verschijnen
Nadere informatieSimon de schildpad. 2012 J van Weert 1
Programmeren met Simon Simon de schildpad 2012 J van Weert 1 Inleiding: Wat is programmeren eigenlijk? Een computer doet niets zonder een programma. Die programma s worden geschreven door mensen: programmeurs.
Nadere informatieInhoudsopgave Disclaimer... 3 Voorwoord... 4 Inleiding... 5 Het downloaden van XAMPP... 7 Het installeren van XAMPP... 8 Joomla installeren op
1 Inhoudsopgave Disclaimer... 3 Voorwoord... 4 Inleiding... 5 Het downloaden van XAMPP... 7 Het installeren van XAMPP.... 8 Joomla installeren op XAMPP... 15 Handige links... 16 2 Disclaimer Bij de samenstelling
Nadere informatieInstalleren van het programma:
Versie: 1.0 Gemaakt door: Whisper380 Eigenaar: Whisper380-computerhulp.net Datum: 20-2-2011 Inhoudsopgave Installeren van het programma:...3 Configureren van het programma:...7 Mappen aanmaken:...9 Groepen
Nadere informatieHoe moet je een prachtige presentatie maken?
Hoe moet je een prachtige presentatie maken? www.meestermichael.nl Geef de presentatie een titel. Klik dit vak aan om jouw presentatie een ondertitel te geven. Hier kun je je presentatie een titel geven
Nadere informatieAcco: Files exchange documentatie 10 januari 2011
Acco: Files exchange documentatie 10 januari 2011 Door Philippe Dellaert Acco: Files exchange documentatie - 1/9 1. Inleiding ACCO maakt gebruik van een online systeem om documenten uit te wisselen tussen
Nadere informatieWAVIX Installatie Handleiding
Modelit Rotterdamse Rijweg 126 3042 AS Rotterdam Telefoon +31 10 4623621 info@modelit.nl www.modelit.nl in opdracht van RIKZ WAVIX Installatie Handleiding Modelit KvK Rotterdam 24290229 Datum 27 September
Nadere informatieInleiding tot programmeren: Javascript
Inleiding tot programmeren: Javascript Een definitie JavaScript is een scripttaal met objectgeoriënteerde mogelijkheden. Deze geïnterpreteerde programmeertaal is vooral gericht op het gebruik in webpagina
Nadere informatieInstallatie handleiding Reinder.NET.Optac
Installatie handleiding Reinder.NET.Optac Versie : 2012.1.0.1 Inhoudsopgave 1 Systeemvereisten... 2 2 Pincode... 2 3 Licentie... 2 4 Installatie... 2 5 Eerste gebruik... 4 Titel Pagina 1 van 6 23-1-2012
Nadere informatieTechnische nota AbiFire5 Rapporten maken via ODBC
Technische nota AbiFire5 Rapporten maken via ODBC Laatste revisie: 29 juli 2009 Inhoudsopgave Inleiding... 2 1 Installatie ODBC driver... 2 2 Systeeminstellingen in AbiFire5... 3 2.1 Aanmaken extern profiel...
Nadere informatieBescherm je tegen onveilige websites
Bescherm je tegen onveilige websites Het is bekend dat niet alle websites even veilig zijn. Internet Explorer biedt de mogelijkheid om, de als onveilig bekend staande, websites toe te voegen aan de zone
Nadere informatieSECRETZIP HANDLEIDING
SECRETZIP COMPRESSIE & ENCRYPTIE programma (enkel voor Windows). Het programma bevindt zich op de USB Flash-drive. Raadpleeg a.u.b. de handleiding op de USB Flash-drive of bezoek integralmemory.com om
Nadere informatieInteractief lesgeven / presenteren met Shakespeak
Interactief lesgeven / presenteren met Shakespeak Disclaimer: Ik ben niet verbonden aan Shakespeak of het bedrijf dat Shakespeak produceert. Deze handleiding is geschreven op basis van mijn eigen ervaringen
Nadere informatieHANDLEIDING VAN DATARECORDER SOFTWARE (FOR WS-9010)
HANDLEIDING VAN DATARECORDER SOFTWARE (FOR WS-9010) Inleiding Dit Temperatuurstation en de bijbehorende software van de datarecorder vormen een kwalitatief hoogstaand dataverwerkingsysteem. Nadat u de
Nadere informatieTeD Tekst en Design. Basisinformatie voor klein gebruik van het cms Made Simple
Basisinformatie voor klein gebruik van het cms Made Simple 1 Inhoud Inhoud 2 Inleiding 3 Inloggen in het CMS 3 Teksten plaatsen/aanpassen 4 Een link aanmaken 4 Gebruikers toevoegen/ verwijderen 5 Werken
Nadere informatieNetwerken en communicatie binnen en buiten het bedrijf
Netwerken en communicatie binnen en buiten het bedrijf MS-OUTLOOK 97 MS-OUTLOOK 98 Richtlijnen voor de leraar Guy Willems Werkgroep Integratie Informatica Handel HA-5309-01 2000 Netwerken en communicatie
Nadere informatieKennismaken Greenfoot
HOOFDSTUK 1 Kennismaken met Greenfoot onderwerpen: de interface van Greenfoot, omgaan met objecten, methodes aanroepen, een scenario uitvoeren concepten: object, klasse, methode-aanroep, parameter, retourwaarde
Nadere informatieHANDLEIDING Keystore Explorer
HANDLEIDING Keystore Explorer pg. 1 Inhoudstafel Contents Installatie Keystore Explorer... 3 Aanmaken keystore... 4 Genereer een sleutelpaar... 4 Bewaren van de keystore... 10 Genereer een Certificate
Nadere informatieMet een LightSwitch applicatie een OData service uit de Windows Azure Marketplace consumeren
Met een LightSwitch applicatie een OData service uit de Windows Azure Marketplace consumeren Om eens wat ervaring op te doen met de Windows Azure Marketplace heb ik een publieke en gratis databron gekozen
Nadere informatieBij het opstarten van Small Basic verschijnt er de onderstaande werkomgeving.
Small Basic - werkomgeving 1/5 Werkomgeving Bij het opstarten van Small Basic verschijnt er de onderstaande werkomgeving. Bovenaan vind je de werkbalk met opdrachtknoppen. Onder de werkbalk links kan je
Nadere informatieBEGINNER JAVA Inhoudsopgave
Inhoudsopgave 6 Configuratie Hallo wereld! Praten met de gebruiker Munt opgooien Voorwaarden Lussen......6 Configuratie Met deze Sushi kaarten ga je een simpel spel maken met één van de meest populaire
Nadere informatieHANDLEIDING VIEW DESKTOP. Handleiding VIEW Desktop. P. de Gooijer. Datum: 09-01-2013 Versie: 1.3
HANDLEIDING VIEW DESKTOP Document: Auteur: Datum: 09-01-2013 Versie: 1.3 Handleiding VIEW Desktop M. Huibers P. de Gooijer Inleiding Het Hoornbeeck College en Van Lodenstein maakt gebruik van VMware View.
Nadere informatie1. Inloggen 2. 2. Uw account 3 2.1 Wachtwoord veranderen 3 2.2 Alle gegevens bekijken 3 2.3 Credits (mail-bundels) kopen 3
Inhoudsopgave Hoofdstuk Bladzijde 1. Inloggen 2 2. Uw account 3 2.1 Wachtwoord veranderen 3 2.2 Alle gegevens bekijken 3 2.3 Credits (mail-bundels) kopen 3 3. Nieuwsbrieven 4 stap 1: voeg een nieuwsbrief
Nadere informatieUpgrade Accowin van versie 1 naar versie 2
Upgrade Accowin van versie 1 naar versie 2 Versie 2.0.2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. AccowinUpgrade uitvoeren... 2 2.1 Taalkeuze... 2 2.2 Belangrijke opmerking... 2 2.3 Selecteren map waarin de huidige
Nadere informatieTeamhandleiding DOMjudge (versie 2.2.0muKP) 31 mei 2008
judge Teamhandleiding DOMjudge (versie..0mukp) 31 mei 008 /\ DOM DOM judge Inhoudsopgave 1 Inleiding Samenvatting.1 Inlezen en wegschrijven............................... Insturen van oplossingen...............................3
Nadere informatieHandleiding voor Zotero versie 2.0
Handleiding voor Zotero versie 2.0 Michiel Wolda De handleiding voor Zetero is geschreven voor de lezers van het boek Deskresearch: Informatie selecteren, beoordelen en verwerken: tweede editie (Van Veen
Nadere informatieWerken met het DOS commando Fdisk
Werken met het DOS commando Fdisk Bij een nieuwe harde schijf of bij het opnieuw instellen van partities moet Fdisk gebruikt worden. Ik krijg soms de vraag hoe dit nu precies werkt. Voor mij is het vrij
Nadere informatieModelleren en Programmeren
Modelleren en Programmeren Jeroen Bransen 11 december 2015 Ingebouwde datastructuren Meer boomstructuren Access specifiers Gebruikersinvoer Codestijl Packages SAT-solver Ingebouwde datastructuren Ingebouwde
Nadere informatieTI-SMARTVIEW. Installeren op Windows PC
TI SmartView 1 TI-SMARTVIEW Installeren op Windows PC De licentie van de school voor TI-SmartView is tot nader bericht een single-user licentie, hetgeen betekent dat deze op één pc mag geïnstalleerd worden,
Nadere informatieUser accounts maken in een Wandy Hotspot, d.m.v. een batch.
User accounts maken in een Wandy Hotspot, d.m.v. een batch. Bij het in gebruik nemen van een Wandy Hotspot is het aanmaken van gebruikers een tijdrovende klus. Om snel veel accounts aan te maken hebben
Nadere informatieVakgroep CW KAHO Sint-Lieven
Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven Objecten Programmeren voor de Sport: Een inleiding tot JAVA objecten Wetenschapsweek 20 November 2012 Tony Wauters en Tim Vermeulen tony.wauters@kahosl.be en tim.vermeulen@kahosl.be
Nadere informatieInstallatiehandleiding Belfius Cardreader Connector
Installatiehandleiding Belfius Cardreader Connector ALGEMENE INFO OVER HET GEBRUIK VAN DE BELFIUS CARDREADER CONNECTOR... 2 NIEUWE GEBRUIKER BELFIUS CARD READER CONNECTOR... 3 Download van de BelfiusWeb
Nadere informatiePlaatjes in LaTeX/MiKTeX
Voor vragen en/of opmerkingen over dit document, kun je een e-mail sturen naar marko@win.tue.nl. Plaatjes in LaTeX/MiKTeX Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Met welk programma kan ik EPS plaatjes maken? 3.
Nadere informatieFoto s plaatsen op de site van Taborschool Sint Maria Aalter
Foto s plaatsen op de site van Taborschool Sint Maria Aalter 1) Ga naar de site van de school en ga via het menu naar onze school leeft. Daar klik je op fotokiekjes en vervolgens kies je de klas (of algemeen)
Nadere informatieSnel aan de slag met DWR Next
Snel aan de slag met DWR Next Snel aan de Slag met DWR Next. Als je voor het eerst gaat werken met de nieuwe DWR Next werkomgeving, adviseren wij je de onderstaande instructies te doorlopen en uit te voeren
Nadere informatieBerekening van de hash-code van een bestand of CD
1 Berekening van de hash-code van een bestand of CD Berekening van de hash-code van een bestand of CD Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Te gebruiken commando bij verschillende besturingsomgevingen 2 3. Download
Nadere informatieFriesland College Leeuwarden
Voorwoord In dit project vertel ik wat Open Source is en wat ik daarover heb gevonden. Ik laat zien hoe ik een Virtuele machine geschikt maak voor Dual Boot. Dan laat ik zien hoe je 2 besturingssystemen
Nadere informatieOpmerking: Realiseer je dat dit een gratis programma is en daarom is het mogelijk dat het soms niet naar behoren werkt.
Inhoudspogave 1. Benodigdheden 1 2. Installatie 2 3. Uitleg beginscherm 3 4. Testgesprek 4 5. Contactpersonen 5 6. Bellen 7 7. Chatten (tekstmessenger) 8 8. Skype-vergadering 9 1 Benodigdheden Voordat
Nadere informatieLes 1: Inleiding tot Alice
Les 1: Inleiding tot Alice Wouter Tavernier 28/11/2006 Inhoudstafel Inhoud van de informaticalessen Het oplossen van problemen Programmeren Alice, 3D-programmeeromgeving De onderdelen van Alice Programma
Nadere informatieBeknopte instructies Onedrive
Beknopte instructies Onedrive Inleiding... 1 Waar vind je de OneDrive?... 1 Wat kun je ermee?... 2 Document maken.... 2 Waar ben ik?... 2 Documenten delen met anderen en samenwerken... 3 Heel beknopt:
Nadere informatieHandleiding De Biedwedstrijd
Handleiding De Biedwedstrijd Auteur: Marcel Hofstede Versie: 2.1 Handleiding Biedwedstrijd (V2.1) Blz. 1 van 11 INHOUDSOPGAVE Programma Biedwedstrijd...3 1. Installatie en opstarten van het programma...3
Nadere informatieObjecten en klassen. 1.1 Objectgeoriënteerde taal
Objectgeoriënteerde taal Object Klasse Instantie Java in BlueJ Toestand van een object Klassendefinitie Herhalingsoefeningen Objecten en klassen 1.1 Objectgeoriënteerde taal Als je een computerprogramma
Nadere informatieHandleiding muziek spelen van een tablet.
Handleiding muziek spelen van een tablet. Wat heb je nodig: een tablet minimum 8.4 groot (8.4, 9.7, 10.1, 105, 11.6, 12.2 13.3 zijn geschikt) Wanneer je die nog moet aanschaffen kan ik wel raad geven na
Nadere informatieAanvullende informatie voor Windows 8.1
1 Aanvullende informatie voor Windows 8.1 Oktober 2013 is een update van het besturingssysteem Windows 8 verschenen: Windows 8.1. Ook daarna is er nog een aantal kleine updates verschenen. Deze updates
Nadere informatie10. Module Volume Berekening... 1
10. Module Volume Berekening... 1 10.1. Inleiding...1 10.2. Icoonomschrijving...2 10.2.1. Nieuw... 3 10.2.2. Herstellen... 3 10.2.3. Wijzig... 3 10.2.4. Aanpassen... 4 10.3. Volume...5 10.3.1. Ontwerphoogte...
Nadere informatieHandmatig je lokale mailbox migreren
Handmatig je lokale mailbox migreren Mailbox data locatie opsporen: Start Outlook en ga naar de hoofdmap van de mailbox, klik hier met de rechtermuisknop en kies voor Open File Location of Open bestands
Nadere informatieDreambox DM800HD How to: Zenderlijst updaten
Dreambox DM800HD How to: Zenderlijst updaten www.helpmijndreambox.org Inhoud Inleiding... 3 1. Downloaden en instaleren van dreamboxedit... 4 Stap 1: Downloaden... 4 Stap 2: Installatie... 4 2. Updaten
Nadere informatieBijlage I. 2. Kies : Weergave op kleine pictogrammen. 3. Kies Java en de tab General : Kamer van Koophandel Nederland
Bijlage I Deel A: Schonen van de Java cache t.b.v. nieuwe versie KvK Handtekeningservice applet Bij de nieuwe release van de KvK handtekeningservice zal de browser op uw werkplekken moeten worden geschoond,
Nadere informatieSWOA cursus Webdesign. Les 1
SWOA cursus Webdesign Les 1 Inhoud Start het programma... 3 Een nieuwe website opzetten... 4 De stramienpagina instellen... 4 Achtergrondkleur stramienpagina wijzigen... 5 Koptekst toevoegen... 6 Navigatiebalk
Nadere informatieDVD s maken met Adobe Premiere Encore
DVD s maken met Adobe Premiere Encore In dit hoofdstukje bekijken we hoe je snel een DVD maakt van een film die is gemonteerd in Adobe Premiere Pro. Voor het aanmaken van het menu gebruiken we even Adobe
Nadere informatieE- mailadressen uit doelgroepen in NC halen (Actie- lijsten).
E- mailadressen uit doelgroepen in NC halen (Actie- lijsten). Dit is een stapje verder... Hiermee gaat u niet zomaar naar bv. Alle particulieren een mailing doen. ð Je gaat hier enkel personen of bedrijven
Nadere informatieI. Vorming 1 (12/04/2012) 1. Werken met een tekstverwerker p2 2. Mappenstructuur op een computer p6 3. Externe USB- stick gebruiken p10
INHOUDSTAFEL De inhoudstafel blijft in eerste instantie nog beperkt. Deze zal gestaag aangroeien en zal pas compleet zijn na de laatste vormingssessie. Het doel is om in de eerste sessie, samen met de
Nadere informatie