STRATEGISCH COMMERCIEEL PLAN VOOR DE DETAILHANDEL IN LEOPOLDSBURG

Transcriptie

1 STRATEGISCH COMMERCIEEL PLAN VOOR DE DETAILHANDEL IN LEOPOLDSBURG 1. Inleiding 1.1 Aanleiding en doel Het handelscentrum van Leopoldsburg kende tot de jaren negentig een gelijkmatige groei door het belang van de gemeente als grootste militaire vestigingsstad van Vlaanderen. De handel en zeker de horeca waren sterk georiënteerd op de vele militairen die er verbleven met hun families. Vandaag zijn de militaire activiteiten flink afgenomen en dit heeft zijn weerslag gehad op de attractiviteit van het handelscentrum. Er was minder volk, investeringen bleven uit waardoor de kwaliteit van het centrum snel achteruit ging. Gelijktijdig zien we nieuwe detailhandelsontwikkelingen die het winkellandschap veranderd hebben. Denken we maar aan de toename van internetaankopen, de consument die steeds veeleisender wordt, schaalvergroting, Met het opstellen van dit strategisch commercieel plan wil het gemeentebestuur een toekomstgerichte visie opstellen voor de detailhandel. De gemeente wil een duurzaam en consequent beleid voeren en een aangename omgeving creëren die de betrokkenheid van de lokale handelaars doet toenemen en bezoekers naar Leopoldsburg lokt. Met detailhandel of kleinhandel wordt de levering van fysieke goederen en diensten rechtstreeks voor persoonlijk gebruik door de consument bedoeld. Horeca en vrije beroepen maken geen deel uit van de detailhandel. Vanzelfsprekend kunnen maatregelen voor de detailhandel ook gevolgen hebben voor andere economische sectoren, zoals de horeca. De acties in dit plan zijn noodzakelijk voor een efficiënte ontplooiing en opbouw van een kwalitatief hoogstaande handelskern in Leopoldsburg. De handelskern vormt het socio-economische hart van onze gemeente, het is een broeinest van leven, van diverse functies zoals wonen, werken en winkelen. Een positieve uitstraling van de detailhandel bepaalt immers mee het imago van de gemeente. 1

2 In dit plan worden doelstellingen en acties geformuleerd die onmogelijk allemaal op korte termijn kunnen gerealiseerd worden. Vandaar dat de uitvoering van het plan het einde van de huidige legislatuur kan overschrijden. 1.2 Opzet In een eerste hoofdstuk wordt een analyse gegeven van de socio-economische positionering van Leopoldsburg. Daarna volgt een analyse van de relevante beleidscontext die een inzicht geeft in de beleidsvisies op verschillende niveaus. Vervolgens wordt zowel de kwantitatieve als kwalitatieve analyse van de aanbod- en vraagstructuren uitgevoerd. Het economisch functioneren wordt benaderd en trends en ontwikkelingen die van invloed zijn op het functioneren van de detailhandel in Leopoldsburg worden besproken. Dit alles resulteert in een samenvattende analyse (hoofdstuk 7). Nadat er uitgebreid is ingegaan op de actuele situatie rond de detailhandel wordt er in het laatste hoofdstuk aangegeven hoe de detailhandel zich de komende jaren kan ontwikkelen. De inzichten verworven uit de eigen analyses, uit gesprekken met ondernemers en vergaard tijdens een interactieve workshop hebben geleid tot 4 doelstellingen. Deze doelstellingen worden toegelicht en onder elke doelstelling worden aan aantal acties opgesomd waaruit blijkt welke maatregelen genomen worden en welke accenten moeten gelegd worden om het centrum een nieuwe dynamiek te geven. 2

3 2. Algemene socio-economische positionering 2.1 Geografische situering en bereikbaarheid Bron: Google Maps De gemeente Leopoldsburg situeert zich in het noordwesten van de provincie Limburg en behoort tot het kanton Beringen en arrondissement Hasselt. Leopoldsburg heeft 2 deelgemeenten: Leopoldsburg en Heppen en grenst aan Beringen, Hechtel-Eksel, Ham en Balen. Leopoldsburg is ontstaan uit een militaire nederzetting en in 1850 erkend als zelfstandige gemeente. De belangrijkste functie die de gemeente wordt toegekend is wonen. Er zijn enkele KMO gebieden, voornamelijk gelegen in het noodwesten langsheen de kanaalkom, maar echte industriezones zijn er niet. Leopoldsburg heeft een knooppuntfunctie ten opzichte van belangrijke verbindende gewestwegen, waardoor er een hoge verkeersbelasting is met vooral veel vrachtverkeer. Het centrum van Leopoldsburg vertoont een duidelijk rechtlijnige structuur en wordt doorkruist door de gewestweg N73. Door het druk doorgaand verkeer in de handelskern staan de commerciële voorzieningen steeds meer onder toenemende druk. Via het openbaar vervoer is Leopoldsburg goed bereikbaar. Er is een treinverbinding op de lijn Hasselt-Mol. Het station ligt in het centrum van Leopoldsburg. Een 7-tal verschillende buslijnen verbinden Leopoldsburg met omliggende steden en gemeenten en zorgen zo mee voor de ontsluiting van de gemeente. 3

4 Het kanaal van Beverlo heeft zijn eindpunt in de kanaalkom dichtbij het centrum van Leopoldsburg. Het is een aftakking van het kanaal Bocholt-Herentals en werd voornamelijk om militaire redenen gegraven. Vandaag is het kanaal met jachthaven alleen van belang voor het toerisme. 2.2 Analyse van de bevolking Omvang en bevolkingsdichtheid Op 01/01/2013 telde Leopoldsburg inwoners. Met een oppervlakte van 2249 ha komen we aan een bevolkingsdichtheid van 675 inwoners/km². Qua bevolkingsdichtheid scoort Leopoldsburg beduidend hoger dan Limburg (352 inw/km²) en het Vlaams Gewest (472 inw/km²). Het inwonersaantal van Leopoldsburg is sinds 2005 met meer dan 6,5% gegroeid. Dit wil zeggen dat de gemeente zijn rol als kleinstedelijk gebied met een woonfunctie goed invult. Een groeiende bevolking bepaalt mee het aantal potentiële klanten. Ook de hoge bevolkingsdichtheid trekt mogelijk kopers aan uit de omliggende gebieden, wat opnieuw een invloed heeft op het marktpotentieel. Onderstaande grafiek toont de loop van het inwonerstal sinds Bevolkingsevolutie Inwoners Bron: Studiedienst Vlaamse Regering Als we de bevolking indelen naar geslacht zien we bijna een gelijke verdeling tussen mannen (49,8%) en vrouwen (50,2 %). In volgende grafiek is een analyse van de bevolkingsprognose voor Leopoldsburg en andere vergelijkbare Limburgse regiogemeenten weergegeven. In de grafiek is het jaar 2008 als uitgangspositie aangehouden met indexcijfer 100. De keuze van de regiogemeenten is enerzijds op basis van dezelfde VRIND-classificatie als Leopoldsburg, namelijk kleinstedelijk provinciaal gebied (Bree, Neerpelt, Overpelt) en anderzijds op 4

5 basis van het aantal inwoners en een vergelijkbaar handelscentrum (Diepenbeek, Lummen, Tessenderlo) ,0% Bevolkingsprognose Leopoldsburg en regiogemeenten 115,0% 110,0% 105,0% 100,0% 95,0% Bree Diepenbeek Leopoldsburg Lummen Neerpelt Overpelt Tessenderlo 90,0% Bron: Studiedienst Vlaamse Regering Hier zien we dat de bevolkingsprognose voor Leopoldsburg een geleidelijke stijging van het aantal inwoners laat zien. De gemeente groeit met gemiddeld 120 inwoners per jaar. De verwachting voor volgende jaren is een verdere stijging van de bevolking. Deze inschatting is gebaseerd op de bevolkingsevolutie van de voorbije jaren en de nieuwe woonprojecten die zullen gerealiseerd worden in de nabije toekomst. Zo wenst het gemeentebestuur in de volgende jaren 20% meer woongelegenheden te creëren wat zeker een invloed zal hebben op deze cijfers. Ook in plaatsen in de omgeving gaat het bevolkingsaantal over het algemeen stijgen, met uitzondering van Neerpelt. De precieze aantallen van de bevolkingsontwikkelingen vind je terug in de onderstaande tabel Bree Diepenbeek Leopoldsburg Lummen Neerpelt Overpelt Tessenderlo Bron: Studiedienst Vlaamse Regering Buurgemeente Beringen, Lommel worden niet opgenomen omwille van het hogere inwonersaantal. 5

6 2.2.2 Bevolkingsstructuur volgens leeftijd Als we de leeftijdsopbouw van Leopoldsburg vergelijken met Limburg en het Vlaams Gewest kunnen we stellen dat deze dicht bij elkaar liggen. Leeftijdsopbouw Leopoldsburg, Limburg en Vlaamse Gewest Leopoldsburg 21% 61% 18% Limburg 21% 62% 17% Vlaams Gewest 22% 59% Bron: Studiedienst Vlaamse Regering 19% Om verder toekomstige trends te kunnen inschatten worden de bevolkingsprojecties tot 2030 van de verschillende leeftijdscategorieën in Leopoldsburg weergegeven. Volgens de cijfers van de studiedienst van de Vlaamse Regering wordt er een daling van de leeftijdscategorieën tot 59 jaar verwacht, en een belangrijke toename van het bevolkingsaantal in de leeftijdscategorie boven de 60 jaar. De bevolking vanaf 60 jaar zit in stijgende lijn, die zich naar de toekomst toe verder zal doorzetten. Volgens de bevolkingsprojecties zal bijna 1/3 van de bevolking ouder dan 60 jaar zijn in Dit is een indicator voor de vergrijzing van de bevolking en vraagt een aanpassing in het winkelaanbod. 180,0% 160,0% 140,0% 120,0% 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% Bevolkingsprognose naar leeftijd Leopoldsburg j j j j. 80 j. Bron: Studiedienst Vlaamse Regering Huishoudenssamenstelling Meer dan het aantal inwoners is het aantal en type van huishoudens bepalend voor de vraag op de retailmarkt. De toename van huishoudens is het gevolg van de bevolkingsgroei, maar is ook afhankelijk van de mate van gezinsverdunning en van vergrijzing. 6

7 Leopoldsburg kent een gemiddelde groei van het aantal huishoudens. In 2012 telde de gemeente huishoudens. Een gezin telde gemiddeld 2,44 inwoners. Hiermee wijkt Leopoldsburg niet veel af van het Limburgs (2,53) en het Vlaams (2,42) gemiddelde. Een vergelijking van de huishoudsamenstelling met regiogemeenten (cijfers 2011) is opgenomen in onderstaande tabel. De verdeling van gezinssamenstelling per huishoudens te Leopoldsburg verschilt wel wat met nabije gemeenten. Opvallend voor Leopoldsburg is de grotere groep met kleinere huishoudens in vergelijking met regiogemeenten. Vooral de 1-persoons huishoudens scoren hoger. Gemiddeld is van het totale aantal huishoudens 29% 1 persoons en 35% 2-persoons. Bij gezinnen vanaf 3 personen zien we een dalende lijn: 17% 3-persoons, 13% 4-persoons, 4% 5-persoons en 2% bestaat uit een gezin met 6 of meer personen. Gezinssamenstelling 2011 t.o.v. andere gemeenten hhomvang: 1 hhomvang: 2 hhomvang: 3 hhomvang: 4 hhomvang: 5 hhomvang: 6 2% 2% 2% 5% 5% 4% 4% 1% 2% 2% 2% 5% 5% 4% 16% 16% 13% 17% 16% 16% 15% 17% 18% 17% 18% 16% 16% 18% 35% 35% 35% 38% 37% 36% 37% 25% 24% 29% 22% 24% 25% 24% Bree Diepenbeek Leopoldsburg Lummen Neerpelt Overpelt Tessenderlo Bron: Studiedienst Vlaamse Regering Wanneer we de huishoudensprognose van Leopoldsburg bekijken valt op dat vooral de kleinere huishoudens (van 1 tot 2 personen) de komende jaren verder groeien. Het aantal huishoudens van alleenstaanden is door de jaren steeds gegroeid. Gezinnen tellen minder kinderen dan vroeger, er zijn meer scheidingen en senioren leven langer en blijven langer onafhankelijk. Hier zien we een duidelijke trend naar huishoudverdunning. 7

8 140,00% Huishoudensprognose Leopoldsburg 120,00% 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% hhomvang: 1 hhomvang: 2 hhomvang: 3 hhomvang: 4 hhomvang: 5 hhomvang: 6 0,00% Bron: Studiedienst Vlaamse Regering Personen van vreemde herkomst Gezinnen uit andere culturen hebben een aangepaste levensstijl en andere gewoontes. Hierdoor ontstaat bijgevolg een ander consumptiepatroon. Zo kennen bepaalde religies bijvoorbeeld voorschriften voor eten en kleding. Het procentueel aandeel personen van vreemde herkomst in Leopoldsburg in 2012 bedraagt 23,4% van de totale bevolking, waarvan 9,3% van EU-herkomst en 14% niet-eu-herkomst. In Leopoldsburg is een belangrijke Turkse gemeenschap. Aandeel personen van vreemde herkomst Bree 13,6% Diepenbeek 11,4% Leopoldsburg 23,4% Lummen 8,9% Overpelt 20,8% Neerpelt 28,0% Tessenderlo 10,9% Vlaams Gewest 17,5% Bron: Studiedienst Vlaamse Regering Ten opzichte van regiogemeenten en het Vlaams Gewest scoren we hier beduidend hoger. Enkel Neerpelt scoort hoger in vergelijking met Leopoldsburg. Dit is te verklaren door de vele Nederlanders die in de villawijk Grote Heide in Neerpelt wonen Inkomen en tewerkstelling Inkomen speelt een belangrijke rol in de bepaling van het consumptiepatroon. Voor het inkomstenjaar 2012 bedroeg het gemiddeld inkomen per inwoner in Leopoldsburg euro. Wanneer we de evolutie van het gemiddeld inkomen bekijken zien we een stijging over de verschillende jaren met in een stagnatie, een gevolg van de economische (krediet)crisis. 8

9 Ten opzichte van de regiogemeenten heeft de gemiddelde inwoner van Leopoldsburg het laagste inkomen. Als we vergelijken met het Limburgs gemiddelde ( euro) hebben de inwoners van Leopoldsburg ongeveer 4% minder inkomen. Ten opzichte van het Vlaams Gewest ( euro) is dit 11% minder inkomen Gemiddeld inkomen per inwoner Bree Diepenbeek Leopoldsburg Lummen Neerpelt Overpelt Tessenderlo Limburg Vlaams Gewest Bron: FOD Economie Wat betreft tewerkstelling scoort Leopoldsburg eveneens minder goed. De gemiddelde werkloosheidsgraad in 2013 bedroeg 9,38% voor Leopoldsburg (8,56 % in november 2014), tegenover 8,08% voor Limburg (8,03 % november 2014) en 7,48% voor het Vlaams Gewest (7,76 % in november 2014). Het ontbreken van industriezones en het beperkte aanbod aan bedrijfsterreinen is een mogelijke verklaring voor de hogere werkloosheidscijfers. Maar ook het aandeel laaggeschoolden en personen van vreemde origine is erg groot in de werkzoekendenpopulatie. 9

10 3. Beleidscontext 3.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen vormt een kader voor de provinciale en gemeentelijke structuurplannen. Specifiek is het ruimtelijk beleid op Vlaams niveau gericht op het versterken van stedelijke gebieden en netwerken door het bundelen van functies en activiteiten, met behoud van de open ruimte door bundeling van wonen en werken in kernen van het buitengebied, het concentreren van economische activiteiten in economische knooppunten en het optimaliseren van de bestaande verkeers- en vervoersstructuur en het verbeteren van het openbaar vervoer. Vanuit de RSV wordt de bundeling van kleinhandel als doelstelling naar voren geschoven. De kleinhandel moet een wezenlijk deel uitmaken van het functioneren van het stedelijk gebied. De verweving van de kleinhandel met andere functies is essentieel. Met betrekking tot de herstructurering van bepaalde kleinhandelslinten en concentraties en voor de inplanting van nieuwe kleinhandelszaken gelden onder andere de volgende doelstellingen: - Mogelijkheid tot concentratie van handelszaken die behoefte hebben aan een grotere verkoopoppervlakte op kleinhandelszones. Deze locaties worden gesitueerd binnen de stedelijke gebieden en de economische knooppunten, op goed ontsloten plaatsen; - Er wordt geen kleinhandel toegestaan op bedrijfsterreinen die niet als kleinhandelszone zijn aangewezen; - Er worden geen nieuwe, ruimtelijke geïsoleerde kleinhandelsbedrijven ingeplant langs verbindingswegen en op knooppunten van verbindingswegen buiten de kernen van het buitengebied en buiten de stedelijke gebieden; - Bestaande kleinhandelslinten en concentraties die structuurloos gegroeid zijn aan verkeerswegen, zowel in stedelijke gebieden, stedelijke netwerken of in buitengebied, worden ruimtelijk geherstructureerd. 3.2 Winkelen in Vlaanderen Een belangrijk gegeven bij het uitwerken van een lokaal detailhandelsbeleid is de nota Winkelen in Vlaanderen 2.0. De Vlaamse Regering voert een kernversterkend beleid enerzijds en een actief aanbodbeleid voor ruimtebehoevende grootschalige detailhandel anderzijds. Dit uit zich zowel in het ruimtelijk als in het economische beleid. De startnota uit 2010 heeft reeds een eerste vertaling gekend met de omzendbrief grootschalige detailhandel, een afwegingskader. De omzendbrief biedt ruimtelijke afwegingselementen aan de Vlaamse ambtenaren en aan de provinciale en gemeentelijke besturen met het oog op een gestructureerd afwegingstraject voor de inplanting en/of groei van grootschalige detailhandel. De basisdoelstellingen hierbij zijn het tegengaan van verdere verlinting, 10

11 het voeren van een detailhandelsaanbod op de daarvoor geschikte locaties en het voeren van een kernversterkend beleid. Het uiteindelijke doel is de realisatie van een goede ruimtelijke ordening inzake grootschalige detailhandel zoals bedoeld in de Codex Ruimtelijk Ordening en een economisch leefbare en dynamische sector. In de nota Winkelen en Vlaanderen 2.0 gaat de Vlaamse Regering op dit elan verder en worden bijkomende voorstellen geformuleerd om het integraal beleid rond handelsvestigingen verder te faciliteren. De maatregelen hebben betrekking op financiële ondersteuning, vergunningsbeleid en planningsbeleid. De nota schetst enkele opvallende ontwikkelingen van de detailhandel anno 2012 als onderlegger voor enkele beleidsmatige uitgangspunten. Zo kan de Vlaamse Regering ondersteunen maar blijft een detailhandels- en kernversterkend beleid een zaak van de lokale besturen. De ondersteuning bestaat onder meer in de fine-tuning van het socio-economisch na de overheveling van de bevoegdheid naar de Gewesten en van het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium. Verder wenst de Vlaamse Regering het afsluiten van handelsconvenanten tussen overheden en marktpartijen als ontwikkelaars, exploitanten en handelsverenigingen als overeenkomsten naar burgerlijk recht mogelijk te maken. Dergelijke overeenkomsten worden afgesloten op vergunningsniveau maar kunnen ook op niveau van het ruimtelijk plan komen. Deze overeenkomsten kunnen op langere termijn wederzijdse engagementen op vlak van aanbod- en locatiebeleid, cofinanciering en co-promotie vasthouden. De nota Winkelen in Vlaanderen 2.0 licht vervolgens toe wat het investeringsplan van de Vlaamse Regering allemaal inhoudt. Voornaamste nieuwigheid hierbij is het programma kernversterking waarbij lokale hefboomprojecten of maatregelen aanspraak kunnen maken op ondersteuning namens de Vlaamse Regering. Het gaat hier bij zowel om investerings- als werkingsprojecten wat het luik kernversterkende maatregelen betreft als om verwerving of renovatie wat de oproep Handelskernen betreft. 3.3 Provincie Limburg Via het Kennisnetwerk Detailhandel wil de provincie Limburg de Limburgse lokale besturen maximaal ondersteunen en stimuleren bij het voeren van een vernieuwend detailhandelsbeleid. Het Kennisnetwerk Detailhandel is een EFRO project van alle Vlaamse provincies in samenwerking met het Agentschap Ondernemen en bundelt tal van acties en instrumenten waarmee de lokale besturen hun kernversterkend beleid verder kunnen uitstippelen. Het project richt zich in eerste instantie op kennisopbouw door de uitvoering van een interprovinciale studie. Met de studie worden de diverse provinciale koopstromenonderzoeken gelijktijdig geactualiseerd, dus ook het Distributie Planologisch Onderzoek van Limburg. Belangrijk is dat in iedere Vlaamse provincie identieke onderzoeksmethoden worden gebruikt zodat de resultaten interprovinciaal vergelijkbaar zijn. De meest actuele aanbodcijfers en koopstromen zijn voor voorliggende studie al aangewend. Per type winkelgebied zullen aanbevelingen aangereikt worden ter versteviging van de 11

12 detailhandelsstructuur in de desbetreffende gemeente en zal tevens werk worden gemaakt van een regionale visie op interprovinciaal en provinciaal niveau. In de detailhandelsvisie van 2008 wordt per regio een visie op de structuur gegeven. De gemeente Leopoldsburg behoort tot de regio West-Limburg. Binnen West-Limburg is Leopoldsburg aangemerkt als kleinstedelijk gebied. Voor kleinstedelijke centra is opgenomen dat zij vooral moeten inzetten op de vestiging van functies die regionaal verzorgend zijn. Naast een aanbod gericht op shopping en recreatieve doeleinden, heeft het centrum ook een belangrijke functie op het gebied van convenience of dagelijkse goederen. Daarnaast dient gezocht te worden naar mogelijkheden voor de versterking van de shopping en specialty sector om de winkelfunctie te behouden/versterken. Daarbij dient veel aandacht uit te gaan naar de multifunctionaliteit en onderscheidende kwaliteiten van het centrum. 3.4 Beleidscontext Leopoldsburg Het meerjarenplan vormt een kader voor het beleid van de gemeente op meerdere thema s, waaronder de lokale economie. Actieplannen lokale economie: In het gemeentelijk beleidsplan zijn een aantal actieplannen opgenomen die in voorliggend strategisch-commercieel plan verder worden uitgewerkt: - Informatieverstrekking en promotie van woonpremies en het voeren van een actuele leegstandsinventaris (het toekennen en uitbetalen van een subsidie wonen boven winkels, subsidie renovatie voorgevels- en/of leegstaande handelspanden, promotie van premies tot het verkrijgen van premies en ondersteuning bieden bij het opstellen van een ondernemingsdossier, opmaken en actueel houden van een leegstandsinventaris van gebouwen/woningen); - Versterken van het handelscentrum door ondersteuning en promotie (opzetten van projecten ter promotie van Leopoldsburg, waarbij de gemeente zijn troeven als handelsgemeente kan uitspelen, opmaak en actualisering van adressendatabank van ondernemers om inzicht te krijgen in de samenstelling van de economische activiteiten binnen de gemeente, aanspreekpunt zijn voor ondernemers); - Betrokkenheid van ondernemers verhogen door informatie en inspraak (voorzien in periodieke overlegmomenten waardoor ondernemers nauw betrokken worden bij het economisch beleid van de gemeente (o.m. via oprichting adviesraad), gemeentelijke website uitbreiden met een afzonderlijk luik voor ondernemers waar de doelgroep alle relevante info kan terugvinden, organiseren van informatiesessies over materies die ondernemers aanbelangen, ondersteunen van gemeentelijke adviesraden); - Opmaak van een strategisch commercieel plan (we komen tot een visievorming die kan dienen tot het vormgeven en uitvoeren van het detailshandelsbeleid); - De kansen op werk vergroten (informeren en begeleiden van startende ondernemers). 12

13 Andere acties behelsen de herbestemming van de militaire domeinen. Op het militaire kwartier Reigersvliet is er plaats voor de inplanting van een nieuwe gevangenis wat een bijkomende tewerkstelling in de regio betekent van enkele honderden jobs. Verder wordt de ontwikkeling van nieuwe kmo-zones onderzocht op kwartier Reigersvliet. Bovendien wil het gemeentebestuur zich de komende jaren inzetten om 20% extra woongelegenheden te creëren. In totaal zou het gaan om een kleine woongelegenheden waarvoor de ruimtelijke uitvoeringsplannen en verkavelingen zijn goedgekeurd of procedures zijn opgemaakt voor de opmaak ervan. De afbakening van een kernwinkelgebied: Het is belangrijk om de maatregelen van het detailhandelsbeleid ruimtelijk sterk te focussen. Winkelvoorzieningen willen het liefst zo dicht mogelijk bij elkaar zitten, niet onderbroken door wonen of leegstand, zodat ze kunnen profiteren van combinatiebezoek. De aantrekkingskracht van het centrumgebied wordt daarmee vergroot. Lange winkellinten zijn niet prettig voor de consument. Daarom komen we tot een eenduidige en verdedigbare afbakening van het kernwinkelgebied in het centrum. Niet alleen het kernwinkelgebied, ook het overige centrumgebied dient duidelijk afgebakend te worden. Dit voorkomt een te grote scheiding van aanverwante functies over een te groot gebied. Bij een te grote spreiding van centrumfuncties komt de gewenste synergie tussen de functies in gevaar. Voor de afbakening baseren wij ons op het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (uittreksel: zie bijlage 1). Daarin wordt uitgegaan van een dubbelkern als concentratie voor handel en voorzieningen. Dit concept vertrekt van het huidige, sterk geconcentreerd kernwinkelsgebied in de handelsstraten. Het wordt versterkt uitgewerkt, en het uitzwermen van functies naar de buitenranden wordt krachtig tegengewerkt. Zo komen wij tot volgende indeling: - Zone 1 - Kernwinkelgebied: Stationsstraat, Koningsstraat, Nicolaylaan (tussen Stationsstraat en Koningsstraat), Maarschalk Fochstraat, Hertogin Van Brabantplein - Zone 2 - Centrumgebied: Jacoletstraat, Koning Albert I-plein, Kolonel van Heesbekestraat, Bevrijdingsplein, Hospitaalstraat, Generaal Lemanstraat, Koningin Astridplein, Vander Elststraat, Nicolaylaan (tussen Stationsstraat en Englebert Adanglaan en tussen Koningsstraat en Koning Leopold III laan), Leonardstraat (tussen Stationsstraat en Englebert Adanglaan), Generaal de Krahestraat (tussen Koningin Astridplein en Englebert Adanglaan), Couwenberghstraat, Priester Poppelaan - Zone 3 - alle overige straten Voor elke doelstelling en actie uit dit plan dient te worden bepaald in welke zone de doelstelling en actie geldt. 13

14 4. Aanbodinventarisatie De aanbodcijfers gebruikt in deze analyse zijn afkomstig van Locatus met als controledatum januari Aanbod in de gemeente Leopoldsburg Detailhandelsaanbod gemeente Leopoldsburg Het detailhandelsaanbod in de gemeente Leopoldsburg telt in totaal een winkelaanbod van 119 detailhandelszaken met een winkelvloeroppervlakte van m². De totale omvang van het detailhandelsaanbod afgezet tegen het aantal inwoners in Leopoldsburg is m²wvo/1.000 inwoners. Dit is lager dan het gemiddeld winkelvloeroppervlakte in Limburg, zijnde m² wvo en lager dan het Vlaams gemiddelde met m² wvo per 1000 inwoners. In de gemeente staan 48 panden leeg met een omvang van m². Dit komt overeen met een leegstandspercentage van 28,7% van de panden en van 22,8% van het winkelvloeroppervlakkte. Locatus hanteert binnen de categorie leegstand de verhouding detailhandel en niet-detailhandel ongeveer fiftyfifty (aantal panden). De panden in de detailhandel zijn echter groter dan panden in de niet-detailhandel. Om de leegstandsoppervlakte per groep te berekenen wordt de gemiddelde grootte van de leegstaande panden berekend en als rekenfactor gebruikt (oppervlakte leegstaande panden: verhouding detailhandel niet-detailhandel is 2:1). In onderstaande tabel zijn deze handelszaken onderverdeeld naar hun winkelgebied en functie. Dagelijks Niet dagelijks Totaal Aantal m² wvo Aantal m² wvo Aantal m² wvo Leopoldsburg Heppen Totaal Leopoldsburg en Heppen De deelgemeente Leopoldsburg vertegenwoordigt met m² wvo aan detailhandel circa 90% van het aanbod. In Heppen treffen we m² wvo aan, dit komt overeen met circa 10% van het totale detailhandelsaanbod in de gemeente Leopoldsburg. Vooral in de dagelijkse sector een omvangrijk aanbod Met m² wvo neemt de niet-dagelijkse artikelensector circa 69% van het aanbod in Leopoldsburg in. De dagelijkse sector vertegenwoordigt 31% van het totale aanbod. Dus bijna 1/3 van de winkels heeft een dagelijks aanbod met hoofdzakelijk voedingswinkels. 14

15 Het detailhandelsaanbod betreft een mix van lokale zelfstandige handelaars en filiaalbedrijven. Van het totaal aantal winkels in Leopoldsburg is circa 24% gefilialiseerd en uitgedrukt in m² wvo bedraagt dit circa 53%. Hieruit kunnen we opmaken dat panden van ketenbedrijven een erg grote schaal hebben. In volgende tabel wordt het detailhandelsaanbod verdeeld in hoofdbranches weergegeven. Aantal m² wvo Schaal %m²wvo Levensmiddelen % Persoonlijke verzorging % Dagelijkse artikelen % Kleding en mode % Schoenen en lederwaren % Juwelier en optiek % Huishoudelijke en luxe artikelen % Sport en spel % Hobby % Media % Dier en plant % Bruin- en witgoed % Fietsen en autoaccessoires % Doe-het-zelf % Wonen % Overige % Niet-dagelijkse artikelen % Leegstand % Totaal % In het detailhandelsaanbod van Leopoldsburg overheerst de branche levensmiddelen. Ze telt het meest aantal winkels en is ook qua winkelvloeroppervlakte de grootste branche. Op geruime afstand volgen de branches kleding/mode, fietsen/autoaccessoires en wonen. De branche kleding en mode is echter beperkt van schaal. Bij het vergelijken van de schaalgrootte valt op dat doe-het-zelfzaken, fietsen en autoaccessoires en huishoudelijke artikelen relatief omvangrijk zijn. Juweliers/opticiens en hobbywinkels zijn relatief klein van opzet. 15

16 Visualisatie branchemix Leopoldsburg (incl. leegstand) Leegstand 23% Levensmiddelen 22% Overige 2% Wonen 7% Kleding en mode 10% Persoonlijke verzorging 2% Doe-het-zelf 5% Fiets en auto 7% Bruin- en witgoed 4% Dier en plant 8% Vrije tijd 6% Huishoudelijke artikelen 4% Supermarktaanbod Met circa m² wvo is ongeveer 55% van het levensmiddelenaanbod supermarktaanbod. De grootste supermarkt is gevestigd langs de Leopoldsburgsesteenweg, namelijk Carrefour Market (1.550m²wvo). De andere supermarkten zijn Aldi (Leopoldsburgsewteenweg en Lommelsesteenweg), Okay en Tecno. Naast deze supermarkten treffen we nog enkele zelfstandige buurtwinkels aan, zowel in het centrum als in gehuchten. De samenstelling van het aanbod is hierdoor vrij gevarieerd zowel naar prijs en service als naar verschillende marktsegmenten. Het aanbod aan supermarkten zal in de komende periode verder uitbreiden met de opening van 2 nieuwe supermarktketens in het centrum van Leopoldsburg. Een Proxy Delhaize zal het centrum versterken in een nieuw handelspand op de hoek van de Jacoletstraat en de Couwenberghstraat. Verder zal Spar Lambrechts een nieuwe vestiging openen in Leopoldspark aan de kant van de Koningsstraat. Bezoekmotief In volgende tabel is het aanbod uitgesplitst naar bezoekmotief. Aantal m²wvo Schaal % aantal Dagelijkse goederen % Periodieke goederen % Uitzonderlijke goederen % 16

17 Hier valt vooral op dat naast het uitgebreid aanbod aan dagelijkse goederen ook het aanbod aan uitzonderlijke goederen erg hoog scoort. Dit zowel naar aantal winkels als naar winkelvloeroppervlakte. In de tabel vind je een opsomming van de verschillende branches per bezoekmotief. Branche Levensmiddelen Persoonlijke verzorging Kleding en mode Schoenen en lederwaren Juwelier en optiek Huishoudelijke en luxe artikelen Sport en spel Hobby Media Dier en plant Bruin- en witgoed Fietsen en autoaccessoires Doe-het-zelf Wonen Overige Dagelijkse goederen X X Periodieke goederen X X X X Uitzonderlijke goederen X X X X X X X X X Kleinere handelszaken De gemiddelde schaalgrootte van de winkelpanden in Leopoldsburg is 181 m². In de tabel wordt het aantal winkelpanden naar grootteklasse weergegeven. Uit de tabel blijkt dat er slechts enkele grotere handelszaken in Leopoldsburg zijn gevestigd. Van alle winkels (inclusief leegstand) zijn er 13 groter dan 400 m², ofwel circa 8%. De grotere handelszaken zijn meestal buiten het centrum gelegen. De overgrote meerderheid van de handelspanden is kleiner dan 100 m² (67%). En ruim 81% is kleiner dan 200 m² wvo. Grootteklasse Aantal verkooppunten < 100 m² wvo m² wvo m² wvo m² wvo m² wvo 5 > 1600 m² wvo 2 17

18 Benchmark detailhandelsaanbod gemeente Leopoldsburg Onderstaand wordt het detailhandelsaanbod in Leopoldsburg vergeleken met enerzijds het detailhandelsaanbod van andere regiogemeenten in Limburg en anderzijds met gemeenten met een vergelijkbaar aantal inwoners (meer dan en minder dan inwoners). Benchmark regiogemeenten In vergelijking tot het gemiddeld aanbod in de regiogemeenten zien we ook hier dat het aanbod in de dagelijkse sector in Leopoldsburg omvangrijk is. Dit in tegenstelling tot de niet-dagelijkse sector, waarbinnen het aanbod beneden gemiddeld is. Duidelijke koploper is Tessenderlo met een ruim aanbod in zowel de dagelijkse als de niet-dagelijkse branches. Het aanbod in Neerpelt is ver beneden het gemiddelde in vergelijking met de regiogemeenten en het Limburgs gemiddelde. Aantal inwoners Aanbod dagelijks (m²wvo) per 1000 inw. Aanbod niet-dagelijks (m²wvo) per 1000 inw. Totaal (m²wvo) per 1000 inw. Bree Diepenbeek Leopoldsburg Lummen Neerpelt Overpelt Tessenderlo Totaal regiogemeent en Provincie Limburg In volgende tabel is een meer gedetailleerd overzicht opgenomen van de benchmark uitgesplitst voor de verschillende branches, inclusief leegstand. 18

19 Bree Diepenbeek Leopoldsburg Lummen Neerpelt Overpelt Tessenderlo schaal m² wvo schaal m² wvo schaal m² wvo schaal m² wvo schaal m² wvo schaal m² wvo schaal m² wvo Levensmiddelen % % % % % % % Persoonlijke verzorging 101 1% 51 2% 81 2% 42 2% 68 3% 85 2% 59 2% Warenhuis % / / / / / / / / / / 405 1% Kleding en mode % 114 4% 117 8% 120 2% % % % Schoenen en lederwaren 461 8% 83 1% 84 1% / / 65 0% 70 0% 91 1% Juwelier en optiek 53 1% 54 1% 41 1% 80 1% 66 1% 52 0% 53 1% Huishoudelijke en luxe artikelen 294 1% 328 2% 401 4% 194 4% 175 4% 45 1% 239 3% Sport en spel 98 1% 800 6% 250 4% / / 534 6% 97 1% 97 1% Hobby 40 1% 85 0% 67 1% 60 0% 50 1% / / 47 0% Media 141 1% / / 191 1% / / 140 2% 580 5% 325 2% Plant en dier 241 4% 247 6% 427 8% % 232 7% 153 4% 367 7% Bruin en witgoed 113 2% 74 2% 175 4% 153 2% 212 6% 124 2% 117 2% Auto en fiets 123 1% 100 1% 415 7% 58 1% 81 1% 85 1% 150 2% Doe-het-zelf 709 5% % 499 5% 370 8% 64 1% 326 9% % Wonen % % 339 7% % 99 4% % % Overige 147 3% 47 1% 126 2% 50 0% 39 1% 146 3% 167 3% Leegstand % 61 5% % 84 6% % % 99 10% 19

20 Benchmark plaatsen met vergelijkbare omvang Vergelijken we Leopoldsburg met plaatsen van vergelijkbare omvang in Limburg ( tot inwoners) dan is de belangrijkste conclusie dat het aantal panden iets lager ligt maar vooral de grootte van de panden blijft achter. Het totale aanbod per inwoners voor dagelijkse goederen in Leopoldsburg is vergelijkbaar maar de omvang van de winkels is groter. Voor niet-dagelijkse goederen zijn er meer winkels dan in vergelijkbare plaatsen, maar de omvang van deze winkels is beduidend kleiner. Dagelijks Niet-dagelijks Totaal Aantal m² wvo Aantal m² wvo Aantal m² wvo Leopoldsburg: omvang Referenties: omvang Leopoldsburg: aanbod per inwoners Referenties: aanbod per inwoners In de referentieplaatsen is circa 40% van het aanbod verspreid gelegen. In Leopoldsburg is 48% een verspreid aanbod. Slechts 23% is gesitueerd in het centrum, voor Leopoldsburg is dit circa 31%. Tot slot is 37% van het aanbod in de referentieplaatsen ondersteunend van aard, ten opzicht van 21% in Leopoldsburg. 20

21 Evolutie detailhandel De ontwikkeling van de detailhandel in Leopoldsburg vanaf 2005 tot nu is in volgende tabel weergegeven. Opvallend is de dalende lijn in het totale aanbod, zowel naar omvang als naar aantal panden: de totale omvang in m² lichtjes is afgenomen met circa 700 m², het aantal handelspanden is afgenomen met 16 panden. De leegstand is sinds 2005 verder toegenomen en is bij de hoogste in Limburg Aantal m² wvo Aantal m²wvo Levensmiddelen Persoonlijke verzorging Dagelijkse artikelen Kleding en mode Huishoudelijke en luxe artikelen Vrije tijd In en om woning Bruin- en witgoed Fietsen en autoaccessoires Doe-het-zelf Overige Niet-dagelijkse artikelen Totaal detailhandel Leegstand Visualisatie evolutie detailhandel Leegstand (27,7%) Overige (77,2%) Doe-het-zelf (-24,4%) Fiets en auto (57,8%) Bruin- en witgoed (-7,1%) In en om woning (-3,2%) Vrije tijd (2,9%) Huishoudelijke artikelen (-6,7%) Kleding en mode (0,4%) Persoonlijke verzorging (18,7%) Levensmiddelen (-14,3) WVO 21

22 4.2 Deelgemeente Leopoldsburg In de deelgemeente Leopoldsburg treffen we in totaal een detailhandelsaanbod aan van m² vwo verspreid over 95 handelszaken. De detailhandel situeert zich voornamelijk in het centrum, aan de Lommelsesteenweg en verder is er nog de verspreide bewinkeling Aanbodaspecten in het centrum Voor de analyse van het aanbod wordt gebruik gemaakt van gegevens uit de Locatusdatabank die gelden voor volgende wegen: Stationsstraat, Nicolaylaan (vanaf Koning Leopold III laan tot Vander Elststraat), Koningsstraat, Maarschalk Fochstraat, Couwenberghstraat, Jacoletstraat, Koning Albert-I plein, Kolonel van Heesbekestraat, Bevrijdingsplein, Generaal Lemanstraat, Leonardstraat (tot Vander Elststraat). Het centrumgebied is opgebouwd rond een rechthoekig stratenpatroon. In de Stationsstraat zijn er filiaalbedrijven gevestigd samen met een verscheidenheid aan andere winkels in diverse branches, horeca en dienstverlening. De Koningsstraat wordt gekenmerkt door zelfstandige winkeliers en speciaalzaken, voornamelijk in de branche mode en luxe. De Nicolaylaan en Jacoletstraat herbergen horecazaken in combinatie met detailhandel en dienstverlening. Op de hoek van de Jacoletstraat met de Couwenberghstraat is een bijkomende handelsruimte van ongeveer 1.000m² ingevuld. Met de start van de werken aan het inbreidingsproject Leopoldspark krijgt het centrum van Leopoldsburg een nieuwe aanblik. Leopoldspark biedt een uniek woon-, shopping- en zorgconcept. Dankzij ruime wandelboulevards en een centraal plein worden de omliggende winkelstraten, Stationsstraat en Koningsstraat met elkaar verbonden. Een ondergrondse parking biedt directe toegang naar de appartementen, winkelruimtes (3.000 m²) en het centrale plein. De stationsomgeving wordt herontwikkeld tot een duurzame stationswijk van een 250-tal woongelegenheden. Er wordt eveneens ingezet op het creëren van ondernemingskansen en werkruimten voor bijvoorbeeld dienstverlening of commerciële activiteit. De vernieuwing past binnen het plan om in Leopoldsburg 20% extra woongelegenheden te creëren enerzijds en de handelskern te versterken anderzijds. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de bepalingen van het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan, waarin de stationsomgeving als tweede prioritaire zone binnen Leopoldsburg wordt aangeduid. De Provincie Limburg werkt momenteel aan de opmaak van een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) dat de nieuwe bestemmingen mogelijk zal maken. 22

23 Detailhandelsaanbod Op basis van een kwantitatieve analyse kunnen een aantal kenmerken van het detailhandelsaanbod opgesomd worden. Het centrum van Leopoldsburg beschikt over m² wvo, verdeeld over 54 verkooppunten. In het centrum is zowel qua aantal als qua winkelvloeroppervlakte de branche kleding en mode overheersend. De branche wordt bijna volledig ingevuld door zelfstandige modewinkels met eerder kleine handelszaken. Ongeveer 85% van de panden is kleiner dan 200 m². Opvallend is de hoge vertegenwoordiging van kwalitatief hoogstaande boetieks. Mode(ketens) in de middenklasse en discount segment zijn minder aanwezig. De branche sport en spel scoort eveneens relatief hoog naar m² wvo. De verklaring hiervoor is de speelgoedwinkel in de Maarschalk Fochstraat, de grootste winkel in het centrum van Leopoldsburg. In het centrum van Leopoldsburg zijn 14 ketenbedrijven gevestigd. Dit is circa 26% van het aantal winkels. Het centrum bestaat voornamelijk uit zelfstandige winkeliers met een gering aantal ketenbedrijven. De gefilialiseerde winkelvloeroppervlakte bedraagt m² of ongeveer 36% van de totale winkelvloeroppervlakte. Aantal m² wvo Schaal %m²wvo Levensmiddelen % Persoonlijke verzorging % Dagelijkse artikelen % Kleding en mode % Schoenen en lederwaren % Juwelier en optiek % Huishoudelijke en luxe artikelen % Sport en spel % Hobby % Media % Bruin- en witgoed % Wonen % Overige % Niet-dagelijkse artikelen % Totaal detailhandel % Leopoldsburg heeft eveneens een wekelijkse zaterdagmarkt rond de straten van het Koningin Astridplein. Deze markt is bij de grootste in Limburg. Leegstand centrum Leopoldsburg naar straat Kijken we naar de leegstand dan staan in het centrum van Leopoldsburg op het meetmoment 30 panden leeg met een gezamenlijke omvang van m²wvo. Specifiek voor het centrum betreft dit 23

24 een leegstandspercentage van 36% van de panden en 28% van het winkelvloeroppervlak. De gemiddelde winkelvloeroppervlakte per leegstaande handelszaak bedraagt 79,40 m² wvo. Aantal m² wvo Bevrijdingsplein Generaal Lemanstraat 1 77 Hospitaalstraat Koningsstraat Maarschalk Fochstraat Nicolaylaan Stationsstraat Totaal We zien dat de Stationsstraat met afstand de meeste leegstaand heeft. Daarnaast vertonen de Maarschalk Fochstraat, het Bevrijdingsplein en de Nicolaylaan een behoorlijke leegstand. Niet-detailhandel In het centrum van Leopoldsburg zijn er naast de detailhandel ook andere voorzieningen zoals horecazaken, dienstverlenende bedrijven en ontspanningsvoorzieningen aanwezig. In totaal zijn er 75 verkooppunten aanwezig. De horecasector is met 36 horecazaken het sterkst vertegenwoordigd, dit is bijna 50% van het totale voorzieningenaanbod. Vermaak aantal Horeca 36 Ontspanning 6 Dienstverlening aantal Verhuur 1 Ambacht 16 Financiële instelling 10 Particuliere dienstverlening 6 De horeca concentreert zich voornamelijk in de Nicolaylaan en de hoek met de Stationsstraat. Daarnaast vinden we in de Jacoletstraat verschillende horecazaken en ontspanningsclubs. Rondom het Bevrijdingsplein vinden we eveneens een aantal horecavoorzieningen Aanbodaspecten buiten het kernwinkelgebied Daarnaast kennen we eveneens enkele beperkte handelsontwikkelingen die net buiten het kernwinkelgebied van Leopoldsburg liggen. 24

25 Op de hoek Koningin Astridplein Koningin Maria-Louisalaan vinden we residentie Saillart. Hier zijn 2 nieuwe handelspanden met een grootte van 161 m² en 746 m². Op de hoek Koningin Astridplein-Van der Elststraat is voorzien om eveneens 2 handelspanden te bouwen met een oppervlakte van 454 m² en 543 m². Op de Lommelsesteenweg is er een concentratie van 8 detailhandelszaken met een totale winkelvloeroppervlakte van m². Ongeveer 95% van de winkelvloeroppervlakte bestaat uit ketenbedrijven. Naast een aantal voedingswinkels is er aanbod in kleding, huishoudelijke artikelen en doe-het-zelf. Er is een leegstand van m² verdeeld over 3 winkelpanden. Deze leegstand situeert zich langsheen de Lommelsesteenweg, op de site zijn er geen leegstaande panden. De uitbreiding tegenover deze site, op de hoek van de Lommelsesteenweg en de Hendrik Theunissenstraat, zorgt voor bijna m² bijkomende winkelruimte, verdeeld in een 3 handelspanden (3.500 m² m² m²). Het aanbod aan de Lommelsesteenweg is complementair aan het centrum. Waar het centrum voorziet in recreatief bezoek doet de Lommelsesteenweg dat op doelgericht vlak. Van belang is om dit onderscheid naar de toekomst toe te handhaven, ook na de voorziene uitbreiding tegenover de huidige site aan de Lommelsesteenweg. Een aantal doelgerichte branches zijn vandaag in de gemeente ondervertegenwoordigd, zoals bijvoorbeeld media, wonen en sport/spel of vinden onvoldoende ruimte voor grootschalige spelers. Aan nieuwe initiatieven kan ruimte geboden worden aan de Lommelsesteenweg. Uitgangspunten zijn een grootschalige maatvoering (m²) en branchering complementair aan het centrum, en het niet toelaten van horecavoorzieningen. In de deelgemeente Heppen treffen we in totaal een detailhandelsaanbod aan van m² wvo verspreid over 24 handelszaken. Het aanbod ligt voornamelijk rond de markt en in de Dorpsstraat. De Diestersteenweg en de Leopoldsburgsesteenweg verbinden het centrum van Leopoldsburg met Heppen. Langs deze steenwegen vinden we vooral verspreide bewinkeling. Aantal m² wvo Schaal %m²wvo Levensmiddelen % Persoonlijke verzorging % Dagelijkse artikelen % Hobby % Dier en plant % Bruin- en witgoed % Fietsen en autoaccessoires % Doe-het-zelf % Wonen % Niet-dagelijkse artikelen % Totaal detailhandel % De branche levensmiddelen is in Heppen het sterkst vertegenwoordigd met als grootste winkel de Aldi-Markt langs de Leopoldsburgsesteenweg. In totaal staan er 7 panden leeg met een gezamenlijke 25

26 omvang van 700 m²wvo. De meeste leegstaande panden bevinden zich langs de Leopoldsburgsesteenweg. Het aanbod in het centrum van Heppen concentreert zich rond de Dorpsstraat en waaiert uit in diverse richtingen. De voorzieningen hebben met name een functie voor de omliggende bevolking en de passant. Het Leo Jansenplein straalt een bepaalde sfeer uit en zou naar de toekomst toe als ontmoetingsplein ingericht kunnen worden. Door het plein verder aan te kleden met groenvoorzieningen en andere sfeerelementen kan het verder benadrukt worden en Heppen een unieke uitstraling geven. 26

27 5. Economisch functioneren Door de confrontatie van vraag en aanbod ontstaat inzicht in het huidig economisch functioneren van de detailhandel in de dagelijkse en niet-dagelijkse sector in Leopoldsburg. Uit de benadering volgt de vloerproductiviteit ofwel de gemiddelde omzet per m² wvo. We bekijken in hoeverre deze afwijkt van het gemiddelde in Vlaanderen. 5.1 Uitgangspunten Huidig inwonerstal en bevolkingsontwikkeling De gemeente Leopoldsburg telt op 1 januari inwoners. Het inwonerstal zal volgens de prognoses de komende jaren verder toenemen. Onderstaande berekeningen zijn gebaseerd op de inkomenscijfers van Bestedingen Het bestedingscijfer aan dagelijkse artikelen in winkels ligt in Vlaanderen op een niveau van 2.589,-. Het bestedingscijfer aan niet-dagelijkse artikelen ligt op een niveau van 2.762,-. Het inkomensniveau in de gemeente Leopoldsburg ligt circa 10,6% lager dan het gemiddelde inkomen van Vlaanderen (2011). Het inkomen is van invloed op de bestedingen. Bij een afwijking groter dan 5% passen we een correctie toe op het bestedingscijfer. Per procent afwijking van het inkomen wordt het bestedingscijfer in de dagelijkse sector met 0,25% bijgesteld, in de niet-dagelijkse sector met 0,5%. Na correctie wordt de besteding geraamd op 2.520,- per hoofd van de bevolking in de dagelijkse artikelensector en 2.616,- per hoofd van de bevolking in de niet-dagelijkse artikelensector. Koopstromen MAS Research heeft in 2013 een grote consumentenbevraging uitgevoerd in het kader van de interprovinciale studie rond detailhandel in Vlaanderen. Zo n huishoudens, verspreid over alle fusiegemeenten in Vlaanderen, werden bevraagd via telefonische interviews aangevuld met online enquêtes. Voor Leopoldsburg zijn er 75 gezinnen bevraagd. De bevraging peilt naar het koopgedrag van de consument, namelijk: Koopstromen: wie koopt wat, waar en waarom; De beoordeling van de winkelgebieden in de gemeente van de respondent. Bij de kooporiëntatie wordt er gekeken naar de mate waarin de inwoners van Leopoldsburg en haar omgeving hun bestedingen verrichten binnen de gemeente. De koopkrachtbinding in Leopoldsburg 27

28 op het gebied van dagelijkse goederen bedraagt circa 79,7%. Op het gebied van shopping of periodieke goederen is dit 19,1% en voor uitzonderlijke goederen komen we aan 44,1%. Leopoldsburg Provincie Limburg Vlaams Gewest Koopvlu Koopkrachtbin Koopvlu Koopkrachtbin cht ding cht ding Koopkrachtbin ding Koopvlu cht Dagelijkse goederen 79,7% 20,3% 62,7% 37,3% 62,8% 37,2% Periodieke goederen 19,1% 80,9% 23,7% 76,3% 23,7% 76,3% Uitzonderlijke goederen 44,1% 55,9% 38,5% 61,5% 36,0% 64,0% De koopkrachtbinding voor dagelijkse goederen is het grootst in Leopoldsburg, waarschijnlijk heeft dit verband met het groot aanbod aan dagelijkse goederen dat aanwezig is in de gemeente. Beringen is de belangrijkste stad waar de koopkracht naar afvloeit (7,3%). Op het gebied van periodieke goederen komt slechts 19% van de koopkracht bij winkels in Leopoldsburg terecht. De overige 80% vloeit weg naar andere plaatsen, voornamelijk naar Hasselt (30%) en Lommel (27,9%). Als we dit vergelijken met de cijfers van 2005 van het Distributie Planologisch Onderzoek naar de Detailhandel in Limburg zien we dat er destijds nog sprake was van een koopkrachtbinding van 46% voor de shoppinggoederen in Leopoldsburg. Voor de koopkrachtbinding van uitzonderlijke goederen merken we een hogere score in vergelijking met Limburg en het Vlaams Gewest. Hier zien we dat inwoners vooral naar Lommel gaan voor de aankoop van uitzonderlijke goederen (22,8%). Koopkrachtafvloeiing naar Hasselt treedt hier nauwelijks op (4.7%). Herkomstgebied Dagelijkse goederen Periodieke goederen Uitzonderlijke goederen Lommel 1,0% 27,9% 22,8% Hasselt 2,3% 30,0% 4,7% Beringen 7,3% 1,7% 5,8% Balen 6,0% 1,1% 4,4% Mol 0,2% 4,7% 0,9% 28

29 5.2 Koopattractie Tevens kijken we welke aantrekkingskracht de detailhandel in Leopoldsburg heeft op de omliggende gemeenten. Uit deze analyse komen volgende cijfers naar voren. Leopoldsburg Totaal provincie Totaal Vlaams Gewest Dagelijkse goederen 13,6% 16,7% 20,0% Periodieke goederen 48,0% 36,6% 38,7% Uitzonderlijke goederen 39,9% 36,9% 39,8% Hier zien we dat de periodieke goederen de hoogste koopattractie heeft ondanks het beperkte aanbod. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de gevestigde winkels in deze branche veelal een hoogstaand kwalitatief assortiment aanbieden, gecombineerd met een goede service en een hedendaagse uitstraling van de winkelinrichting. De concentratie op de Lommelsesteenweg heeft de grootste attractie, gevolgd door het centrum. In onderstaande tabel kan je zien van waar de mensen komen om te winkelen in Leopoldsburg. Herkomstgebied Dagelijkse goederen Periodieke goederen Uitzonderlijke goederen Beringen 1,9% 1,8% 3,1% Ham 2,6% 4,7% 8,0% Hechtel-Eksel 1,6% 5,3% 6,0% Balen 0,6% 0,8% 4,2% Inwoners van Ham en Hechtel-Eksel komen naar Leopoldsburg voor de aankoop van uitzonderlijke en shopping goederen. Voor de dagelijkse goederen is er een beperkte koopattractie vanuit omliggende gemeenten. 5.3 Algemene kwalitatieve beoordeling deelgemeente Leopoldsburg Of consumenten een winkelgebied bezoeken wordt onder meer bepaald door haar uitstraling en kwaliteit. Onderstaande tabel geeft een inzicht in de algemene kwalitatieve beoordeling die respondenten van de telefonische enquête aan Leopoldsburg geven. Een score 1 wordt ervaren als zeer slecht, score 5 is zeer goed. Leopoldsburg Totaal provincie Totaal Vlaams Gewest Aantal winkels 2,8 3,3 3,5 Trekkers 2,6 3,1 3,2 Originele winkels 2,6 3,0 3,2 29