TARGETED THERAPIES Effecten & onderzoeksmogelijkheden

Transcriptie

1 22 mei 2007 Jaarbeurs Utrecht TARGETED THERAPIES Effecten & onderzoeksmogelijkheden Drs. Christine Boers verpleegkundig specialist/ research coördinator oncologie Waterlandziekenhuis Purmerend

2 Highlights uit onderstaande ONS presentaties Colorectaal Sequencing therapies: the role of targeted agents in metastatic colorectaal cancer Long The evolving science in the treatment of lungcancer Hersenen Targeted therapies for primary brain tumors: identifying the targets Bijwerkingen & Interventies Targeted therapy side effect management and opportunities for research

3 Indeling 1. Groepen & hun werkingsmechanismen 2. Middelen 3. Highlights uit de ONS-presentaties: Colon, long, hersenen 4. Verpleegkundige implicaties 5. Bijwerkingen 6. Specifieke bijwerking: huidreacties 7. Onderzoekzoeksmogelijkheden

4 Targeted therapies: waar hebben wij het over? ze zijn zo ontwikkeld dat de focus ligt op de verschillen tussen kankercellen en normale cellen zij focusen zich op de cellen die het doelwit bevatten, behandeling op maat niet cytotoxisch - kennen nieuwe bijwerkingen

5 Receptor (inhibitor): Gedeelte buiten de cel: Bindingsplaats MAB (Monoclonal Anti Bodies) = grote molekulen Gedeelte in de celwand Gedeelte in de cel: tyrosine kinase domein IB (tyrosine kinase InhiBitor) = kleine molekulen

6 Verschillende methoden voor de remming van de EGFR

7 Monoclonale Antilichamen

8 De ontwikkeling van volledig humane MAB s Mouse Chimeric Humanized Fully Human 100% Mouse Protein ~34% Mouse Protein ~10% Mouse Protein 100% Human Protein -momab -ximab -zumab -umab I 131 Tositumomab (Bexxar TM ) cetuximab (Erbitux ) rituximab (Rituxan ) Trastuzumab (Herceptin ) Bevacizumab (Avastin ) Panitumumab (Vectibix ) Yang XD, et al. Crit Rev Oncol Hematol. 2001;38:17-23;

9 EGFR-Tyrosinekinasereceptor

10 mtor mammalian Target of rapamycin blokkeert de vermenigvuldiging van T-cellen die geactiveerd zijn door interleukine-2

11 1a rituximab (MabThera ) Toegepast bij het Non Hodgkin lymfoom; laag- en hooggradig In combinatie met standaard CT

12 2a trastuzumab (Herceptin ) Gericht tegen Her2neu receptor; adjuvant en palliatief bij mammaca

13 3a cetuximab (Erbitux ) chimeer monoklonaal antilichaam (~ximab) gemetastaseerd colorectaal carcinoom in combinatie met irinotecan na falen irinotecan + EGFR-expressie lokaal gevorderd plaveiselcelcarcinoom in het hoofd-hals gebied in combinatie met RT

14 4a panitumumab (Vectibix ) (1) Volledige humaan MoAb Anti-EGFR FDA: 2 e lijns behandeling mcrc

15 6a alemtuzumab (MabCampath) CLL Gericht tegen het CD56 antigen

16 7a ibritumomab-tiuxetan (Zevalin ) Non Hodgkin lymfoom Een mab met een radioactief molekuul

17 8a tositumomab (Bexxar ) Een monoclonaal middel gelabeld met een radioactieve component zorgt voor opmerkelijk goede effecten bij agressieve vorm van recidief non-hodgkin

18 1b gefitinib (Iressa ) Een EGFR-remmer Toegepast bij o.a. long en pancreasca

19 2b erlotinib (Tarceva ) Een EGFR-remmer Toegepast bij o.a. long en pancreasca

20 3b imatinib (Glivec ) Een selectieve tyrosinekinaseremmer van: Bcr-Abl PDGF-R c-kit First used in Philadelphia chromosome positive (Ph+) CML Target Bcr-Abl Imatinib Signal Transduction Inhibition Inhibited Protein Nucleu s Intracellular Pathways

21 4b nilotinib Instructies: 2 x daags 400 mg (twee capsules) met water na licht ontbijt en s avonds 2 uur na de avondmaaltijd geen grapefruit(sap) en stervrucht(sap): werking van nilotinib Toegepast bij CML

22 5b lapatinib (Tykerb ) (1) Small molecule Dual Kinase Inhibitor trastuzumab lapatinib Erb 1 (EGFR) Erb 2 (HER2)

23 5b lapatinib (Tykerb ) (2) FDA goedkeuring m.i.v. 13 maart 2007 in USA indicatie in combinatie met Xeloda (capecitabine) bij gem. mammacarcinoom met overexpressie Her2 en eerder behandeld met een anthracycline, taxane en herceptin Heeft effectiviteit bij herceptin resistentie Instructie: 1 x dd 5 tabletten op nuchtere maag tenminste 1 uur voor of 1 uur na ontbijt

24 7b sorafenib (Nexavar ) Instructie: 2 x dd 2 tabletten á 200 mg) Innemen zonder voedsel (1 uur voor of twee uur na voeding) geen voedsel met hoog vet gehalte: beïnvloed de beschikbaarheid (26%)

25 temsirolimus Een specifieke mtor-inhibitor. Blokkeert de vermenigvuldiging van T-cellen die geactiveerd zijn door interleukine-2. Een signaalproteïne dat de celgroei en angiogenese reguleert Toegepast bij niercel & hersenen

26 bortezomib (Velcade ) Toegepast bij multipel myeloom Gericht op de protosoomstructuur

27 HIGHLIGHTS UIT ONS PRESENTATIES Colorectaal in trialverband bij advanced CRC o.a. : panitumumab q 2 weeks versus BSC -> panitumumab q 2 weeks bij PD

28 cetuximab vs. panitumumab property cetuximab panitumumab FDA approval Colon; H & N Colon EGFR+ tumors yes Yes IG class IgG1 IgG2 ADCC yes No _-life 5d 7.5d Dosing weekly Biweekly Pre-med H1-antag No Grade 3-4 infusion reaction 2-3% < 1% Grade 3-4 rash 8% 7% Low magnesium yes Yes Chemo combo data yes pending

29 What s the standard? Answer: multiple options First line Second line Third line FOLFOX or FOLFOX or Irinotecan + cetuximab FOLFIRI +/- bevacizumab FOLFIRI or Irinotecan alone or Irinotecan/cetuximab +/- bevacizumab cetuximab panitumumab Other options: capecitabine (Xeloda ), 5FU/LV alone, etc

30 Long (1) In trialverband: 1. Sorafenib: mono, in combinatie met gefitinb (Iressa ): fase I In combinatie met paclitaxel/carbo: fase I Conclusie: sorafenib is actief bij NSCLC In combinatie met CT weinig graad 3-4 toxiciteit 2. bevacizumab +carbo + paclitaxel, 1e lijns bij inoperabel locaal gevorderd, recidief of gemetastaseerd NSCLC; q3 weeks;

31 HERSENEN Momenteel in trialverband in de VS: o.a. uitgevoerd o.a. met: bevacizumab (Avastin )/CPT-11 (Campto ) erlotinib (Tarceva ) temozolomide (Temodal ) -niet meer bij alle primaire hersenentumoren. imatinib (Glivec ) mtor inhibitors (temsirolimus)

32 Behandelopties gliomen

33 Verpleegkundige implicaties Verpleegkundigen hebben een cruciale rol in het begeleiden van patiënten die met EGFR-remmers behandeld worden!

34 Verpleegkundige implicaties veilige toediening: infuusreacties beoordeling aard en ernst van de symptomen pro actief anticiperen om bijwerkingen zo snel mogelijk te behandelen voorlichting over preventie, vroegtijdige opsporing en snelle start behandeling psychische steun, zeker bij orale middelen o.a. voor bevordering therapietrouw.

35 Extra aandacht voor patiënten met: een gevorderde ziekte een zeldzame tumor een nieuwe behandeling een nieuwe behandelcombinatie

36 Bijwerkingen & Interventies algemeen o.a. diarree & constipatie immuno-suppressie moeheid vochtretentie hypertensie intratumorale bloeding proteïnurie interstitieële longziekte Etc., etc., etc. huidreacties acneachtige huiduitslag droge huid & slijmvliezen huidkloven nagelriemontsteking

37 Diarree & constipatie Gebruik jij deze kaart in de voorlichting & beoordeling? Acties: grotere vochtintake dieetadviezen dosisaanpassing

38 Hypertensie Wordt veel gezien bij bevacizumab Normaal: <120/80 geen interventie Pre-HTN /80-89 leefstijladviezen Stadium /90-99 single agent Stadium 2 >159/>99 2-agent-combinatie Actie: frequent bloeddruk meten, goede instructies aan patiënt geven Behandeling: o.a. diuretica

39 Bloedingen intratumoraal gastro-intestinale perforaties wondgenezingsproblemen Actie: toediening stoppen!

40 Interstitiele longziekte (ILD) Is een zeer zeldzame levensbedreigende bijwerking bij gebruik EGFR-remmers. Komt vaker voor bij: een slechte algehele conditie voorgeschiedenis met longfibrose radiotherapie ondergaan treed op binnen een maand na start behandeling Symptomen: dyspnoe, hoesten, koorts Actie: diagnostiek & stop medicatie Behandeling: hoge dosis corticosteroïden & O 2

41 Doel van kaarten nadruk ligt op: instructie m.b.t.: persoonlijke hygiëne huidverzorgingsproducten leefregels kledingadviezen herkenning huidreacties gebruik kaarten bij start therapie: 4 kaarten uitreiken: globale uitleg bij optreden symptomen: uitgebreide uitleg per kaart

42 Beoordeling van huidreacties bepaal: het type de graad de duur de omvang van het aangetaste lichaamsoppervlak de verdeling de mate van ongemak invloed op lichaamsbeeld: gene & sociaal isolement depressie invloed op het dagelijks leven werk, familie & sociaal leven

43

44 Xerosis cutis

45 Paronychia Ontsteking van de nagelwal, zeer gevoelig voor infecties

46 Onderzoeksmogelijkheden (1) Algemeen hoe effectief zijn de preventieve maatregelen zoals nu voorgeschreven? blijven huidreacties indicatoren voor het effect indien er eerder op geanticipeerd wordt? hoe effectief zijn de verschillende controlesystemen ter bevordering van therapietrouw bij orale middelen? hoe noodzakelijk is voedselinnamestop rond de inname?

47 Onderzoeksmogelijkheden (2) In combinatie met radiotherapie tegelijkertijd of achtereenvolgens? geldt dit voor alle targeted therapies? laten enterale middelen minder huidreacties zien dan dermale? Of juist andersom?

48 Take home message Targeted therapie (TT) zal breed ingezet gaan worden. In het algemeen geldt: ken de symptomen van TT ken de verpleegkundige interventies ken de medische behandelopties verpleegkundige implicaties per patiënt: geef de juiste instructies voor start behandeling inventariseer symptomen rapporteer volgens NCICTC (common toxicity criteria) versie 3.0 behandel huidreacties net zo acuut als temp na chemo