Tweede I(amer RONDETAFELGESPREK VOEDSELVEILIGHEID. Woensdag 3 september 2014 Tijd: uur ZaaI:Groen van Prinstererzaal STATEN-GENERAAL DER

Transcriptie

1 Tweede I(amer DER STATEN-GENERAAL RONDETAFELGESPREK VOEDSELVEILIGHEID Woensdag 3 september 2014 Tijd: uur ZaaI:Groen van Prinstererzaal Deze reader is uitsluitend bestemd voor intern gebruik

2 Notities uit Uitgebeend ten behoeve van het Rondetafelgesprek inzake Voedselveiligheid (d.d ) Marcel van Silfhout, schrijver en onderzoeksjournalist Ook na de parlementaire bbq begin juli waren ze in het zomerreces ruim voorradig: verontrustende voedselaffaires. Vrijwel alle voorgaande kwesties vanaf de gekkenkoeienziekte (BSE), dierziekten, antibioticaresistentie en slachthuismisère heb ik beschreven in Uitgebeend, hoe veilig is ons voedsel nog? Dit boek kan nog niet dicht, er is sprake van een voedselvertrouwenscrisis. In Denemarken stierven deze zomer zeker twaalf mensen na het consumeren van met listeria besmette worst. In Nederland staan duizenden kalveren op de nominatie te worden geruimd omdat furazolidon, een verboden antibioticum, in het veevoer zat. Volgens de NVWA is zelfs onze met separatorvlees gevulde frikandel niet altijd veilig. En vorige week toonde Omroep Gelderland dat het te brave Salmonella-rapport van de Onderzoeksraad over Zaimfabrikant Foppen nu zelf onder het fileermes moet. Het familiebedrijf uit Harderwijk blijkt regelmatig beboet te zijn geweest vanwege schromelijke tekortkomingen inzake voedselveiligheid. Uit research van mijn collega-journalist en oud-internist Jan Taco te Gussinklo, bleek dat de Griekse vestiging van Foppen, waar de bron van de besmetting lag, in dat land ook flink op de bon is gegaan. En dat voor een bedrijf waar miljoenen consumenten gerookte zalm van eten. De Salmonella-zalm affaire, de grootste in zijn soort in Nederland, leidde in de zomer van 2012 tot zeker vier doden en zieken. Eén van de slachtoffers die wij interviewden werd drie maanden in coma gehouden op de intensive-care na het ziek worden van hooguit een paar toastjes zalm. Omdat hij maagzuurremmers gebruikte, was hij naar alle waarschijnlijkheid extra kwetsbaar voor de bacterie. Inmiddels blijkt uit onderzoek van het RIVM dat honderdduizenden Nederlanders die dergelijke middelen gebruiken, zich bewust moeten zijn dat zij extra gevoelig zijn voor infecties als Campylobacter, Listeria en Salmonella. Maagzuurremmers schakelen namelijk onze eerste verdedigingslinie tegen gevaarlijke bacteriën uit. Maar het opmerkelijke is dat huisartsen noch bijsluiters hiervoor waarschuwen, terwijl experts die dit risico al jarenlang kennen deze middelen bewust mijden of uiterst voorzichtig zijn met hun eten. Voer tot Nadenken In 1996 werd de Vlaamse veearts-klokkenluider Karel van Noppen nabij de grens van België en Nederland vermoord toen hij streed tegen illegale groeihormonen. Vanaf 2002 speelde er weer een veevoerschandaal, de zogeheten MPA-affaire. Die kwestie, met duizenden bedrijven die het groeibevorderend hormoon in het voer hadden, leidde tot het Kamerrapport Voer tot Nadenken, Het niet eerder vertelde eindrelaas van de MPA-affaire is dat er geen enkele vervolging of succesvolle rechtszaak is geweest. De daders van dit veevoerschandaal gingen vrijuit, terwijl varkensboer Gommers nu al jaren vergeefs strijd om openbaarheid van de meetuitkomsten van zijn varkens. Hij vermoedt een beerput. De NVWA krijgt ook nu moeilijk grip op het in de veesector gevonden furazolidon, een goedkoop antibioticum. Het schokkende is dat dit nota bene een van de laatste redmiddelen is bij blaasontstekingen die als gevolg van de oprukkende antibioticaresistentie niet meer behandeld kunnen worden. Een uitroepteken lijkt me hier gepast. Ik heb oud-kamerleden over Voer tot Nadenken gesproken. Zij vertelden mij dat in hun tijd in de Kamer de sector, tweede helft jaren nul, door CDA en VVD bewust en telkenmale de hand boven het hoofd is gehouden. Want stel je voor, straks komt onze export nog in gevaar. Don t rock de boat noemt de Wageningse plattelandshoogleraar Jan Douwe van der Ploeg dit aloude Laridbouw-gerelateerde wegkijk -en wegmoffelgedrag. Wat betreft de dodelijke Deense worstpartij: de oorzaak betreft een structurele na-besmetting van pulser, typisch Deense verhitte worsten. De Deense equivalent van onze NVWA, de Foedevarestyrelse (FVS) trekt volledig het boetekleed aan. De voedselwaakhond heeft twee

3 maal te laat en ook nog eens onvolledig gereageerd. De FVS erkent dat de eigen procedures niet zijn gevolgd. Het identificeren van de bron van de uitbraak had al in mei kunnen gebeuren, maar had pas plaats op 16 juli. Daarna duurde het van de markt halen van de producten te lang omdat het lang duurde voor alle producten uit de keten waren geïdentificeerd dit gebeurde enige weken geleden pas, begin augustus. Op mijn vraag aan goed ingevoerde experts of dit in Nederland ook zo dramatisch zou verlopen voor slachtoffers, NVWA en politiek verantwoordelijken, is het antwoord kort en eensluidend: ja. Het Outbreak team in Nederland is te langzaam en ontbeert een goede structuur om signalen uit het veld op te pikken. Ook zorgelijk: de monitoring van Listeria in Nederlandse bedrijven is matig. De conclusies die ik na bijna een jaar journalistiek onderzoek op verzoek van prof. mr Pieter van Vollenhoven heb getrokken, zijn deels goed over het voetlicht gekomen. Volksgezondheid is medeverantwoordelijk voor de NVWA, maar permanent twee kapiteins op één schip is politiek en bestuurlijk eenvoudigweg onwerkbaar en onverantwoordelijk is, hoe goed Staatssecretaris Sharon Dijksma de NVWA ook bestiert. Tijdens mijn onderzoek en de research van RTL-Nieuws naar het door mij en Rikilt geconstateerde gebrek aan toezicht op commerciële laboratoria, viel op dat beide ministeries er niet uitkwamen waar de verantwoordelijkheid voor dat toezicht nu eigenlijk lag, de NVWA doet dit namelijk niet. Niemand eigenlijk. Een andere conclusie uit mijn boek is ook doorgekomen, zij het iets te eendimensionaal. Zeker, onze voedselwaakhond is tot op het bot kapot bezuinigd, uitgebeend dus. Maar tegelijkertijd heeft de sector en het bedrijfsleven de door CDA en VVD gewenste en beloofde zelfregulering ook niet waargemaakt. Vanaf het jaar nul deze eeuw is er gewerkt aan EU levensmiddelenwetgeving die in 2006 van kracht is geworden (de Algemene Levensmiddelen Verordening, Hygiene Pakket en de Toezichtsverordening). Het bedrijfsleven en de overheidstoezichthouders lijken sindsdien in slaap gesukkeld, zij lieten massaal na om te investeren in kennis en kunde op het terrein van voedselveiligheid en volksgezondheid. Intussen liet de terugtredende overheid de controletaken aan dat in gebreke blijvende bedrijfsleven. De Jan Saliegeest waart weer over Nederland, we zijn collectief bezig alles een onsje goedkoper te maken in een dwaze race-to-the-bottom. Kwaliteit, smaak, ambachtelijkheid en voedselveiligheid zijn hier de dupe van. Ik zal u nog een publiek geheim vertellen: de retail, met name die paar bekende grootgrutters, hebben in de afgelopen jaren hun schappen en hun vlees niet of nauwelijks gecontroleerd! De verantwoordelijkheid ligt immers bij de leverancier of de producent. Terug naar Thorbecke De vraag die mij na publicatie van Uit,qebeend het meeste wordt gesteld, is minder eenvoudig te beantwoorden. Wat moet er gebeuren om ons eten veiliger te krijgen? Wat is de beste remedie om de NVWA goed te laten functioneren? Dat de productschappen nu opgeheven zijn waar faciliterende kennis en kunde aanwezig was op het vlak van voedselveiligheid helpt in ieder geval niet. Het bodemprijzenbeleid en de bijpassende inkoopmacht van elkaar de tent uitvechtende supermarkten die op de kleintjes letten maken het er samen met de plofkip en kiloknallers kopende consument ook niet veiliger op. En ervaren inspecteurs weten: waar de marges te smal worden, ontstaan gevaarlijke risico s. Mijn werktitel voor de heer Van Vollenhoven luidde: Terug naar Thorbecke. Voor mij was en is nog steeds helder: de bescherming van onze gezondheid als burger en consument hoort niet thuis bij een ministerie als EZ dat vooral nationale economische belangen dient. Omwille exportbelangen bestaat er een hardnekkige neiging om doofpotten we zagen dat het duidelijkst met de uit de klauwen gelopen Q-koorts, de grootste uitbraak van deze geitenziekte ter wereld te lang dicht te houden. In de jaren zeventig van de 19e eeuw stelde de Liberale staatsman Thorbecke al gezondheidswetten op met in het kielzog onafhankelijk staatstoezicht door veterinaire volksgezondheidexperts. Vanaf die periode is er sprake van macht en tegenmacht met veelal gemeentelijke keurmeesters en rijksinspecteurs die vanuit een onafhankelijke volksgezondheidspositie of vanuit economische landbouwbelangen maar altijd

4 met kennis en expertise hun toezichthoudende taak uitvoerden. Echter, met de ongekende intensivering van de Nederlandse vlees en veesector vanaf jaren zeventig, werd de machtsstrijd om alle toezicht op ons voedsel onder de vleugels van Landbouw te krijgen steeds sterker. Volksgezondheid sloeg de boerenoorlogen vanuit het toen onder meer door Tjibbe Joustra geleide lobbyministerie lange tijd af en kreeg zelfs korte tijd de Rijksdienst voor de Keuring van Vlees en Vee, de RVV onder haar hoede. De Veterinaire Hoofdinspectie (VHI), een klein bolwerk van pakweg honderd wetenschappelijk opgeleide dierenartsen met mens-medische kennis die zich bekommerde om volksgezondheid, dierenwelzijn en voedselveiligheid, was al in 1998 met de Keuringsdienst van Waren gefuseerd. Echter, tijdens de laatste fase van de Kabinetsformatie van Balkenende II in mei 2003 werd de hele zwik aan keuringsdiensten, RVV en veterinairen plotsklaps overgeheveld naar het Ministerie van Landbouw. Aan het spel van macht en tegenmacht kwam daarmee een einde, mede omdat allengs grof werd gesaneerd. Juist kundige, kritische en hoog opgeleide NVWA ers van laag tot hoog binnen de Organisatie Zijn uitgevlogen of wegbezuinigd. Het oude systeem was niet per definitie een kwestie van rozengeur en maneschijn en ook toen zagen we affaires maar de scheidslijnen en verantwoordelijkheden waren voor mei 2003 helderder. Er was sprake van onafhankelijk toezicht dat op basis van net voldoende mankracht, expertise en een meer heldere wetgeving (strafrecht ipv civiel bestuursrecht) een vuist kon maken ten bate van het Volksgezondheidsbelang van de burger en de consument. Dit zo cruciale publieke belang, met name die van de toenmalige Keuringsdienst van Waren, is verweesd geraakt. Erger nog, het waken over onze volksgezondheid is zoals gezegd onder de hoede gekomen van een stiefouder met een andere focus en strijdige belangen. Het resultaat van dit nu al ruim tien jaar durende eigenaardige politieke experiment is duidelijk zo niet dodelijk: de cultuur van het bewust of onbewust wegmoffelen van affaires gaat tot en met de dag van vandaag door. NVViIA-bronnen melden mij onlangs, dus na publicatie van Uitgebeend, dat de paardenvleesaffaire al in de periode ontdekt had kunnen worden in plaats van pas november 2012 in Ierland. De bij wet onafhankelijke wetenschappers van het NVWA onderdeel BuRo maakten intern gewag van risico s in de keten van het paardenvlees, daar was onvoldoende zicht op. Het voorgestelde onderzoek naar paardenvlees werd echter vanuit de toenmalige NVWA-top afgewimpeld met fraude en eerlijke handel zijn niet meer onze prioriteit of woorden van gelijke strekking. Ook over de Q-koorts bereikten mij onlangs nieuwe verhalen waaruit blijkt dat experts binnen en buiten de NVWA werden genegeerd, van 2005 tot De Q-koorts had onder de Ministers Gerda Verburg en Ab Klink niet uit de hand hoeven lopen, er hadden minder doden en chronisch zieken hoeven te zijn. Speelbal Behalve de verkeerde bestuurlijke ophanging, is er nog een andere, specifieke oorzaak van de voortdurende vlees- en slachthuisaffaires. Binnen de NVWA is al jaren sprake van met name onvoldoende veterinaire volksgezondheidskennis, van deze zo belangrijke groep is er een ongekende afkalving geweest. Hoogleraar Frans van Knapen zal u dit beamen. Waarom de Organisatie juist deze werknemers niet meer wilde hebben, zou een goede vraag zijn aan de staatssecretaris en de Inspecteur-Generaal. Duidelijk is ook dat de controleurs en inspecteurs met de bloedgroep Keuringsdienst van Waren zich niet meer thuis voelden bij het door het Ministerie van Landbouw gedomineerde en gecultiveerde wegkijk-bedrijfscultuur. Tientallen gesprekken met NVWA ers en ex-nvwa ers hebben mij ervan overtuigd dat velen in het afgelopen decennium in grote onmin het veld hebben geruimd. Soms op eigen initiatief, soms omdat ze op een zijspoor terecht kwamen of anderszins werden ontmoedigd. Binnenkort zult u getuige zijn van een rechtszaak waarin Dirk Meijer een gedreven ex-hoge NVWA-ambtenaar met een lange en goede staat van dienst aanvecht hoe hij door zijn werkgever is behandeld. Hij is met straforitslag op straat gezet met bijzonder vergaande consequenties voor zijn inkomen. Oud-NVWA-leidinggevenden nemen het nu voor hem op, zij stellen dat hij bewust is weggewerkt en slachtoffer is geworden van een ziekmakende angstcultuur. Het zal vele jaren kosten om de NVWA er weer bovenop te krijgen. Pluk maar eens een goed opgeleide, ervaren Inspecteur van straat. Het is zaak dat de NVWA niet een groot

5 geidverslindend bureaucratisch waterhoofd wordt met zitvieesambtenaren. De management leemlaag mag een onsje minder en de kennis en expertise moeten terug; er dient professionele inspectiedreiging van de NVWA uit te gaan. Op dit moment gebeuren er door gebrek aan kennis en wellicht ook vanwege het onder druk staan van de voedselwaakhond om zich te bewijzen bedrijfstechnische ongelukken. Regels en wetgeving worden soms zo rigide ter hand genomen, dat niet alleen de redelijkheid verloren gaat, maar er mogelijk ook ten onterechte uitgedeelde boetes en bedrijfssluitingen plaats vinden. Als dit zo is, dan zal dit op den duur de goodwill en het gezag van de NVWA evenmin goed doen. De strenge NVWA-steekproeven op onder meer Zuid-Amerikaans vlees en het doorgeschoten opleggen van nultolerantie voor bacteriën hebben bijvoorbeeld vooral veranderd dat dezelfde partijen vlees niet meer via Rotterdam, maar via Antwerpen ons land en Europa binnenkomen. Inspectie-onafhankelijkheid is van het grootste belang ook ten opzichte van ministeries en ministers die teveel aan politieke imagobewaking en lijfsbehoud willen doen. Zowel de Onderzoeksraad als Uitgebeend constateren dezelfde kwaal: de NVWA is een speelbal geworden van politiek en ministeries. En dat werkt niet, in de verste verte niet. Preventieve Enquête Een noodzakelijk deel van de oplossing is een terugkeer van de NVWA naar Volksgezondheid. De kennis en expertise op dat Ministerie is op dit moment haast van nul en generlei waarde. Volksgezondheid zal op z n minst een nieuw team moeten optuigen van onafhankelijke hoofdinspecteurs die de NVI1VA ondersteunen en Minister en de Kamer gevraagd en vooral ongevraagd van advies kunnen dienen, véér (preventief), tijdens en na afloop van affaires. Een andere optie is een nog onafhankelijker positie van de NVWA, verder op afstand dus van de betrokken ministeries en het bedrijfsleven als een soort College van Staat en met een Inspecteur-Generaal die in de toekomst niet door de Regering of de Minister, maar door de Tweede Kamer wordt benoemd. (Maar dan liefst wél met een doorwrochte sollicitatieprocedure). Een jaar onderzoek heeft mij geleerd dat het opkalefateren van de NVWA een ongekend moeilijk is en veel tijd nodig heeft. Het door elkaar gebruiken van bestuursrecht en strafrecht brengt de NVWA niet zelden in een spagaat. De grootste experts worstelen met de situatie waarin de balans van verantwoordelijkheden zoek is. Degenen die nog wel enigszins overzicht hebben, maken zich zorgen of Regering en Kamer wel de juiste beslissingen kunnen nemen. Al helemaal als de staatssecretaris op TV zegt dat ze niet meer wil dat de slager zijn eigen vlees nog keurt. Moet De Staat dit dan gaan doen? Begrijpt het ministerie eigenlijk nog wel wat Staatstoezicht inhoudt of zijn EZ -en VWS-ambtenaren de draad volkomen kwijt? Hierbij de juiste formule: DE NVWA IS ER OM DIE SLAGERS TE SLUITEN DIE HUN EIGEN VLEES NIET KEUREN kan zo de gevel van de voedselautoriteit op. je kunt toch moeilijk achter de resterende 2000 slagers in Nederland ook dat ambacht is tot op het bot uitgebeend en verdient eerherstel een keurende ambtenaar gaan zetten? Kortom: tuig het Staatstoezicht goed op houdt de slager aan zijn eigen wettelijke verantwoordelijkheid, evenals alle andere voedsel verwerkende en producerende bedrijven. Eén opmerking nog, tot slot. Wat gaat u als Kamer nu eigenlijk doen nu zelfs de best ingevoerde specialisten en ambtenaren de weg kwijt zijn? Voeg er de Europese dimensie en verstorende handelspoiltiek bij, met enerzijds Vrije Europese grenzen en anderzijds een deels te vergaande en deels te zwakke regelgeving, en de gruwelijke ratjetoe aan slecht functionerende toezichts arrangementen grijnst je nogal onsmakelijk toe. Een nauwelijks te volgen kluwen. Kortom: het is hoog tijd voor een binnen- en buitenparlementaire onderzoekscommissie dan wel een preventieve parlementaire enquête. Om voedselrampen te voorkomen in plaats van die achteraf met een duurbetaald enquêterapport te betreuren. Ik wens u alle moed en wijsheid. Marcel van Silfhout Auteur & zelfstandig onderzoeksjournalist. Bijlage Anke Sitter, motivator deeleconomie, dierenarts en voormalig directieadviseur VW

6 Rondetafelgesprek Voedselveiligheid Op het lijstje van deskundigen voor het Rondetafelgesprek mis ik een aantal goed ingevoerde experts inzake het NVWA-toezicht. Eén van hen, de in mijn boek beschreven en veel geciteerde Anke Sitter en iemand met een lange staat van dienst binnen en buiten de VWA, heeft haar eventuele verhaal aan de Tweede Kamer op mijn verzoek op papier gezet. Ik heb toestemming gekregen om haar input integraal bij te voegen. Hierbij haar notities. Het boek van Marcel van Silfhout Uitgebeend toont aan waarom er recentelijk zoveel problemen rond voedselveiligheid, voedselkwaliteit en diergezondheid opduiken. We zien waarschijnlijk nauwelijks meer dan het spreekwoordelijke puntje van de ijsberg. Uitgebeend legt de focus op dierziekte-uitbraken, voedselschandalen en de politieke en beleidskeuzes die hebben geleid tot de huidige, zorgwekkende situatie. Iedereen heeft hier zijn aandeel in gehad: - Verantwoordelijke politici, omdat zij zich in adviezen hebben mee laten slepen, waarvan zij de reikwijdte niet overzagen; - De Tweede Kamer, omdat zij zich te veel door de verkeerde lobbyisten heeft laten beïnvloeden; - Kamerleden, die wél veel vragen stelden, maar zelden de juiste; - Departementen, die zich met budgetkortingen en kaasschaven lieten knevelen; - Adviesbureaus, die ongekende bedragen verdienden door telkenmale nét niet naar een échte oplossing toe te werken; - Beleidsdirecties, die de minister uit de wind wilden houden en zo rechtstreeks in een storm stuurden; - Directeuren van uitvoerorganisaties, die wél manager waren maar geen leider en onvoldoende inzicht hadden in het vak om op de juiste momenten gas of tegengas te kunnen geven; - Medewerkers van uitvoeringsorganisaties, die veel te weinig in opstand kwamen; - De bio-industrie, die zich zelf onvoldoende respecteert en zich nu zelfs de productschappen af heeft laten nemen; - De burger, die veel te weinig vragen is gaan stellen over ons dagelijkse voedsel en alles dat daarmee samenhangt. Louter het beantwoorden van de schuldvraag helpt ons natuurlijk niet veel verder. Belangrijker is de diagnose (waar het fout is gegaan) en vooral de remedie. We moeten toe naar stappen, die ons terugbrengen naar gezond(er) voedsel en dito productiemethodes. Bij de NVWA is ongelimiteerd waardevolle kennis uitgestroomd (een ongeëvenaarde braindrain] terwijl er onvoldoende of veel te laat nieuwe essentiële kennisgebieden zijn binnengehaald. De ontwikkelingen op het terrein van dierhouderij, voer- en voedselproductie zijn nauwelijks vertaald naar nieuwe toezichtsmethoden.. Parallel is de voedselindustrie grootschaliger en afstandelijker geworden. Daar waar eerder slagerszonen aan de slachtband stonden om met kennis en kunde te snijden of te keuren, staan er nu mensen die geen Nederlands en nauwelijks Engels praten. Dit kunnen in principe nog vakmensen zijn, maar communicatie en aansturing wordt wel heel erg lastig. Vergelijkbare situaties gelden ook voor bakkerijen, kwekerijen etc. Alarmerend zijn de onderzoeksresultaten die laten zien dat industrieel geproduceerd voedsel een bedreiging voor de gezondheid kan zijn. Toezicht richt zich niet op toevoegingen die in ons voedsel terecht komen omwille van pure hebzucht of om de ongekende prijsdruk in de retail te overleven met goedkopere grondstoffen. Veel mensen raken chronisch ziek door onnodig suiker en stabilisatoren in het voedsel, kleurstoffen en andere chemische troep. En als wat men erin stopt nog niet genoeg is om ziek van te geraken, dan doet plastic

7 hun verpakking dat wel: Er is armoede in dit rijke land. Kinderen hebben dagelijks honger, terwijl ons dagelijks berichten bereiken over voedselverspilling en weggegooide groente en fruit: P6dL1 Feit is: er worden onvoldoende besluiten genomen die leiden tot een sociale en verantwoorde ontwikkeling van de maatschappij. Er is niet alleen beter toezicht op de voedselketen en de vleessector nodig. Handhaving in de traditionele zin heeft geen tot weinig effect, zeker zolang de winst hoger is dan de boete en er verder geen werkelijk effectieve maatregelen dreigen. Ieder zinnig besluit en de uitvoering daarvan begint met EDUCATIE: Gezond voedsel heeft een verhaal. Een eerlijk verhaal. Dat kun je volgen, dat kan de verkoper vertellen. Besteedt niet alleen aandacht aan de hoofdingrediënten, maar ook aan toevoegingen en verpakking. Maak het verhaal compleet. Voor de inspecteur. Voor de producent. De handelaar. De consument. Haal massaal suiker uit voeding en bespaar zo op zorg. Geef regionale/lokale producten veel meer steun en bewaar de strenge Europese regels voor de internationale handel. Laat de wetgeving eindelijk eens los die haar oorsprong in 1920 heeft. Vlekziekte weten we al lang doet er niet toe! En téch verspillen we hier tijd en energie aan, kostbare tijd die op andere terreinen dringender nodig is. Let bij besteding van beschikbaar budget erop dat het geld aankomt waar het ook effect heeft. Dat zijn niet de beleidsdirecties, de managementlagen en grote adviesbureaus. Volgens insiders gaan de afgelopen 15 tot 20 jaar 40% tot 50% van het beschikbare budget op aan beleid maken, adviseren en implementeren - in plaats van aan de feitelijke voorbereiding en uitvoering van toezicht. Beperk dit tot maximaal 25 procent overhead en bereik vervolgens 30 procent méér effect met hetzelfde budget! Wilt u goed doen voor de maatschappij, wilt u gezonde mensen door gezonde voeding? - Verbied onnodige en (te) ongezonde toevoegingen aan voedsel. - Laat producenten alle kosten dragen die uit wangedrag ontstaan: handhaving, gezondheidszorg, handelsschade, - Gebruik informatiekanalen om zinnige en correcte informatie aan bedrijven, toezichthouders en consumenten te verstrekken (het Voedingscentrum nu is een farce!) - Leer mensen bewuste en steeds meer juiste keuzes te maken. Maar biedt ook FEITELIJK een alternatief Laat zorgverzekeraars niet hun eigen inkomsten (WINSTEN) bepalen, door eerst hun advies in te winnen en hen het zorgbeleid te laten formuleren. Zij winnen aan slechte voeding en onvoldoende kennis over wat we eten. - Geef toezichthouders hun vak terug en stop de betutteling. Als inspecteurs vanuit professionaliteit en onafhankelijkheid op basis van heldere en doortastende wetgeving werk weer kunnen doen, dan verrichten zij arbeid waar eer aan te behalen valt. Dat zit er nu maar beperkt in. - Leg voor primair toezicht op voedselveiligheid niet de rekening bij bedrijven neer, althans: niet zo direct (misschien wel via een heffing). In de huidige constructie is de toezichthouder teveel boekhouder met als gevolg dat de inspecteur of controleur niet meer aan zijn of haar eigenlijke werk toe komt. Doe waar u voor gekozen bent: neem uw voedselveiligheids-besluiten VOOR het volk en niet voor de aandeelhouders. Voor een eerlijk product, een eerlijk toezicht moet u een eerlijk verhaal vertellen. Anke Sitter