PEUTERSPEELZAALWERK EN VOORSCHOOLSE EDUCATIE IN HEERLEN ONTWIKKELINGEN

Transcriptie

1 JAARVERSLAG2013 1

2 PEUTERSPEELZAALWERK EN VOORSCHOOLSE EDUCATIE IN HEERLEN Peuterspeelzaalwerk Heerlen De stichting Peuterspeelzaalwerk Heerlen (PWH) is de gemeentelijke instelling voor peuterspeelzaalwerk. Kerndoelstelling is om zoveel mogelijk kinderen een kansrijke start te bieden op de basisschool. PWH heeft 22 peuterspeelzalen met een totale capaciteit van 812 plaatsen, geografisch verspreid over alle wijken. In 19 van de 22 peuterspeelzalen wordt in het kader van het Onderwijs Achterstanden Beleid van de gemeente Heerlen voorschoolse educatie aangeboden voor peuters in de leeftijd van 2½ tot 4 jaar als onderdeel van VVE (Voor- en Vroegschoolse Educatie). Het gaat goed met het peuterspeelzaalwerk in Heerlen. Het jaar 2013 werd feestelijk begonnen met een groot voorleesontbijt voor alle peuters en hun ouders in het Theater Heerlen ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan. Dat leverde heel veel positieve reacties op. Minstens zo belangrijk is dat de bezetting van de peuterspeelzalen hoog is en de vraag vanuit ouders toeneemt. In 2013 konden we vanwege de toegenomen vraag het aantal plaatsen voorschoolse educatie uitbreiden. Duidelijk is dat we in het voorjaar 2014 opnieuw de capaciteit voorschoolse educatie mogen vergroten. Verder konden we vanwege de positieve resultaten op het vlak van het vergroten van de ouderbetrokkenheid met ingang van het schooljaar het programma VVE-Thuis van 2 naar 10 locaties uitbreiden. Een duidelijk aspect van de grotere ouderbetrokkenheid is ook dat het na meerdere pogingen in 2013 weer is gelukt een Centrale Ouder Raad samen te stellen. In het kader van het streven naar een hoger kwaliteitsniveau hebben 20 leidsters in 2013 het diploma PW4 (Pedagogisch Werker MBO-niveau 4) gehaald, waarmee inmiddels 69% van onze leidsters een hoger initieel opleidingsniveau heeft dan formeel is vereist. Verder voldoet eind % van alle leidsters aan de nieuwe hogere taaleisen (Nederlandse taal) die voor leidsters in de voorschoolse educatie in de 37 grote gemeenten gelden. Dat percentage was ook als doelstelling 2013 met de gemeente afgesproken. In het voorjaar van 2014 start de bijscholing Nederlandse taal van de andere leidsters om in aan de nieuwe eisen te kunnen voldoen. In 2013 is ook een begin gemaakt met de invoering van een systeem van kwaliteitsbewaking VVE binnen Heerlen middels interne audits. Die kwaliteitsbewaking gebeurt samen met de gekoppelde basisscholen. Verheugd zijn we over het feit dat aan de pilot Alert4You waarin we samenwerken met het MKD van de jeugdzorginstelling Xonar de Jeugdzorg Award Limburg 2013 is toegekend. Tenslotte leverde de tussentijdse inspectie eind 2013 op drie locaties door de Inspectie van het Onderwijs positieve resultaten op. 10 Jaar PWH Begin 2013 is met een groot voorleesontbijt in het Theater Heerlen het 10-jarig bestaansfeest van PWH gevierd. Met ruim 700 peuters, ouders, al onze medewerk(st)ers, vrijwilligsters en stagiaires, wethouder Riet de Wit, gemeenteraadsleden, schooldirecteuren en leerkrachten, Guido Dieteren en Wendy Kokkelkoren van Guido s Orchestra en heel veel andere genodigden, en met steun van een groot aantal leerlingen van het Arcus College, was het een enorm feest. Aan wethouder de Wit werd het eerste exemplaar uitgereikt van het speciaal ter gelegenheid van 10 jaar PWH gemaakte boekje Waar is Pim?. Samenwerking met gemeente en andere partners PWH voert gemeentelijk beleid uit op het vlak van peuterspeelzaalwerk en voorschoolse educatie. De implementatie ervan komt tot stand in goede samenwerking met de gemeente. De continuïteit van en consistentie in het gemeentelijk beleid in de afgelopen 10 jaar heeft de vele positief te duiden ontwikkelingen binnen PWH ook mogelijk gemaakt. PWH maakt als voorschoolse voorziening deel uit van de gemeentelijke Werkgroep Onderwijs Achterstanden Beleid en levert op die manier ook een bijdrage aan breder onderwijsachterstandenbeleid. Verder mag hier de positieve samenwerking worden genoemd met de schoolbesturen van het primair onderwijs in Heerlen en de individuele scholen zelf, met de Jeugdgezondheidszorg, het Centrum voor Jeugd en Gezin en met de culturele instelling SCHUNCK*. PWH participeert verder in het gemeentelijk platform Jeugdbeleid dat onder aansturing staat van de gemeente. Versterking van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE): uitvoering VVE-convenant Het Convenant VVE tussen gemeente, onderwijsbesturen, jeugdgezondheidszorg en PWH is leidend voor het gemeentelijk beleid in deze periode. Centraal in het convenant staat de verdere versterking van VVE in de stad. Een van de wegen waarlangs dit moet gebeuren is het toevoegen van expertise op HBO-niveau aan de voorschoolse educatie. Bij PWH is daar invulling aan gegeven met de aanstelling van zes VE-coaches per 1 februari Ook is samen met de gemeente en de andere kind partners gewerkt aan de ontwikkeling van beleid voor het vergroten van de ouderbetrokkenheid en aan het ontwikkelen van een kwaliteitssysteem binnen VVE met behulp van interne audits. Aan beide lijnen wordt in 2014 verder invulling en uitvoering gegeven. In 2014 staat binnen PWH ook de ontwikkeling van opbrengstgericht werken op de agenda. Verder is in 2013 het aantal VVE-plaatsen binnen PWH uitgebreid. Eind 2013 telde PWH 557 VVE-plaatsen, eind Reden voor de uitbreiding was de grote vraag in een aantal wijken waardoor serieuze wachtlijsten waren ontstaan en ook doelgroepkinderen geen voorschoolse educatie kon worden aangeboden. De gemeente heeft op grond daarvan besloten het aantal VVE-plaatsen binnen PWH uit te breiden. ONTWIKKELINGEN Landelijke ontwikkelingen Het peuterspeelzaalwerk in Heerlen staat anno 2013 stevig in de schoenen. In het gemeentelijk onderwijs (achterstanden)beleid wordt het grote belang van het peuterspeelzaalwerk en de voorschoolse educatie onderkend. Ook landelijk is het peuterspeelzaalwerk in de afgelopen jaren serieus op de agenda gekomen. Sinds in 2012 de netto kosten voor de ouders die gebruik maken van kinderopvang sterk zijn toegenomen, is de belangstelling voor het peuterspeelzaalwerk weer toegenomen. Eigenlijk een omgekeerde beweging van 2007 toen kinderopvang voor ouders zo goedkoop werd dat het peuterspeelzaalwerk in een klap 20% van de peuters kwijtraakte aan de kinderopvang. In wet- en regelgeving heeft het peuterspeelzaalwerk en voorschoolse educatie een duidelijke plek gekregen. Het voornemen van het kabinet om in 2013 te komen met plannen over de toekomst van het peuterspeelzaalwerk, ook in relatie tot de kinderopvang, kreeg eerst eind van het jaar invulling met een brief aan de Tweede Kamer. Inhoudelijk gaat het kabinet niet verder dan gedachten over verdere kwaliteitsverhoging en wordt ten aanzien van de financiering voorgesteld dat werkende ouders gebruik moeten maken van de kinderopvangtoeslag. Daarmee zou voor groepen ouders de kosten van de peuterspeelzaal fors stijgen. De VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) die zich al eerder voorstander toonde van een model waarin elke peuter recht heeft op voorschoolse educatie, heeft het plan van het kabinet direct afgewezen. Waarschijnlijk wordt in de loop van 2014 duidelijk welke kant het zal opgaan. Wat in ieder geval wel duidelijk lijkt te zijn is dat het Kabinet ook na 2015 wil blijven investeren in VVE en in verhoging van de kwaliteit ervan. Een illustratie daarvan is het besluit met bijbehorende middelen voor scholing dat na de 37 grote gemeenten nu ook in 86 middelgrote gemeenten de nieuwe taaleisen gaan gelden voor de leidsters / pedagogisch medewerk(st)ers in de voorschoolse educatie. Pilot Startgroep Peuters Psz Pino van PWH en basisschool Paulus van schoolbestuur Innovo vormen een van de 30 locaties in Nederland (en als enige in Limburg) waar de pilot Startgroep Peuters wordt uitgevoerd. Doel van het experiment is om na te gaan of een hogere deskundigheid van de leiding in de peuterspeelzaal (1x mbo + 1x hbo in plaats van 2x mbo) en uitbreiding van het aanbod van 4 naar 5 dagdelen tot hogere opbrengsten bij de peuters leidt. De pilot loopt tot eind schooljaar Het landelijk project wordt wetenschappelijk begeleid door de Universiteit Twente in samenwerking met het bureau Oberon. Tussentijdse evaluatierapporten geven aan dat naast uiteenlopende aanloopproblemen die zo n volslagen nieuwe aanpak natuurlijk met zich meebrengt, er een duidelijke meerwaarde zichtbaar lijkt te zien. Binnen Heerlen zijn PWH en Innovo erg positief over deze pilot. Extra aandacht voor taal Taalstimulering is het hoofdthema binnen de voorschoolse educatie. Bij het jonge kind is met name voorlezen belangrijk voor de ontwikkeling. Onder de noemer Lingua Bambini is in 2012 een samenwerkingsproject met SCHUNCK* Bibliotheek van start gegaan. Dat is in 2013 gecontinueerd. Drie keer per jaar levert de bibliotheek kisten met nieuwe voorleesboeken. De boeken spelen in op de thema s waarmee in de peuterspeelzalen wordt gewerkt. Iedere zaal heeft een leeshoekje waar dagelijks de kinderen een verhaal wordt voorgelezen. In elke zaal is een van de leidsters leescoördinator waarvoor bij SCHUNCK* een training is gevolgd. In 2013 hebben 23 leidsters de training tot voorlees coördinator gevolgd. 2 3

3 Zorgstructuur Een goede zorgstructuur is ook voor PWH van groot belang. De meeste kinderen groeien zonder problemen op maar bij ongeveer 20% van alle kinderen vraagt dat extra aandacht en zorg. PWH maakt daarom deel uit van de ZAT s (Zorg Advies Teams) die in 2012 zijn ingesteld voor basisonderwijs en voorschoolse voorzieningen in Heerlen. Voor kinderen waarvoor extra zorg nodig is, worden ook handelingsplannen opgesteld. Wanneer nodig gebruikt PWH de Verwijsindex. Ook heeft nieuwe regelgeving als de Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld impact voor de invulling van de zorgstructuur. Verder is in 2013 het samenwerkingsproject Alert4You gestart met de jeugdzorginstelling Xonar waarbij de specialistische expertise van Xonar middels directe contacten in de peuterspeelzalen beschikbaar komt voor leidsters en ouders. Acht peuterspeelzalen nemen deel aan de pilot. Naast Heerlen participeert ook de gemeente Brunssum in deze pilot. Eind 2013 is aan dit project de Jeugdzorg Award Limburg 2013 toegekend. De ervaringen met deze pilot zijn zodanig positief dat in 2014 samen met de beide gemeenten wordt bezien of en zo ja op welke wijze continuering en uitbreiding kan worden gerealiseerd. Tenslotte werpt de transitie per 1 januari 2015 van de jeugdzorg naar de gemeente ook in 2013 haar schaduw al vooruit. Zo wordt binnen PWH het opvoedingsondersteuningsprogramma Triple P gebruikt waarvoor per peuterspeelzaal een leidster is opgeleid en wordt in de samenwerking met andere jeugd(zorg)instellingen inmiddels gewerkt vanuit het beginsel één gezin, één plan, één regisseur. Start VE-coaches Per 1 februari 2013 zijn 6 VE coaches met als achtergrond de hbo opleiding leerkracht basisonderwijs (Pedagogische Academie) of hbo-pedagogiek aangesteld ten behoeve van de ondersteuning van peuterspeelzaalleidsters in de locaties waar voorschoolse educatie wordt aangeboden. In het kader van de kwaliteitsverhoging van de voorschoolse educatie hebben ze als taak het coachen van de leidsters bij een optimale uitvoering van het VVE-programma Piramide of Speelplezier. Opbrengstgericht werken, het vergroten van de ouderbetrokkenheid en het werken met een kindvolgsysteem zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. Ook het versterken van de samenwerking tussen peuterspeelzaal en basisschool is een speerpunt. De VE coaches gaan verder een belangrijke rol vervullen bij de ontwikkeling van het kwaliteitssysteem binnen VVE met behulp van interne audits. Het afgelopen jaar heeft voor de VE coaches, naast een stevige introductie en vervolgens een start met het coachen van de peuterleidsters, ook in het teken gestaan van nadere scholing in de twee programma s Piramide en Speelplezier die binnen PWH worden gebruikt. En in het voorjaar van 2014 zijn de VE coaches met een opleidingstraject rondom Video Interactie Begeleiding gestart. Een interne evaluatie onder de peuterleidsters uitgevoerd begin 2014 heeft de meerwaarde van de inzet van de VE coaches al na een jaar aangetoond. Verkeerseducatie en Cultuureducatie Sinds een aantal jaren wordt er in de peuterspeelzalen aandacht besteed aan verkeerseducatie. Jaarlijks wordt daarvoor van gemeentewege vanuit het budget Verkeersveiligheidsbeleid separaat een bedrag beschikbaar gesteld. Omdat cultuureducatie naar de mening van PWH ook voor jonge kinderen en hun ouders een bijzonder zinvol onderdeel is van de ontwikkeling en opvoeding, wordt daartoe structureel onder de noemer Cultura Bambini onder meer samengewerkt met de culturele instelling SCHUNCK*. Een van de belangrijkste onderdelen daarvan is het jaarlijkse peuterfestival. Hatha yoga In het kader van bewegings- en concentratieoefeningen wordt door een externe docent sinds 2012 in alle peuterspeelzalen Hatha Yoga gegeven, een vorm van yoga en bewegingsonderwijs voor kinderen. Wat de peuters in die acht bijeenkomsten Hatha Yoga leren, wordt door de leidsters regelmatig aangewend om rust en concentratie in de groep of bij individuele kinderen te creëren. 4 5

4 Opbrengstgericht werken Opbrengstgericht werken is een aanpak uit het (basis)onderwijs die ook in de voorschoolse educatie als zinvolle werkvorm op de agenda is geplaatst. Opbrengstgericht werken is het planmatig werken aan het verbeteren van de vorderingen van leerkunde. Dit gebeurt door doelen te stellen, gericht hieraan te werken en de leerlingen systematisch te volgen in hun vorderingen. Binnen PWH wordt daarmee in 2014 en 2015 een begin gemaakt. BEREIK VAN PEUTERS Bereik van het peuterspeelzaalwerk in Heerlen Met de beschikbare capaciteit van 812 plaatsen kan maximaal 53% van alle peuters in 2013 in Heerlen worden bereikt. Effectief bezoeken eind peuters (de officiële 1 oktober telling) de peuterspeelzalen. Dat is 50,1% van alle kinderen in de leeftijd van 2-4 jaar. Het merendeel van de peuters valt evenwel binnen de leeftijdscategorie 2½-4 jaar. Van de 767 peuters zijn er dat 610. Dat is 58,7% van de 1040 peuters in de gemeente Heerlen in de leeftijd van 2½-4 jaar. Van de beschikbare capaciteit van 812 plaatsen is 94,5% eind 2013 effectief bezet. Eind 2012 was de bezettingsgraad 96%, maar dan wel van een lagere capaciteit van 765 plaatsen. 2 jarige peuters in Heerlen 3 jarige peuters in Heerlen Totaal aantal peuters 2 en 3 jaar Noot: De gegevens over de aantallen peuters in Heerlen zijn ontleend aan de Parkstad Limburg monitor. peuters in psz PWH Opvallend is dat het aantal peuters in Heerlen niet verder afneemt zoals jaren geleden geprognotiseerd, maar eerder toeneemt. Bereik ,4% ,5% ,6% ,1% ,1% Op wijk/buurtniveau zien we het volgende bereik. Wijk / Buurt Peuterspeelzaal Capaciteit In plaatsen peuters 2+3 jr Max. bereik in % 2013 peuters in psz 2013 Feitelijk bereik in 2013 Maria Gewanden / Krauwelnest 88 36,4% 36,4% Terschuren Mariarade Klein Duimpje 63 50,8% 50,8% Hoensbroek de Dem Paddestoel ,6% 73 59,8% Nw Lotbroek Bijtjes ,7% 31,7% Vrieheide Puk en Heitje ,7% 64 58,7% Passart Pino 38 84,2% 31 81,6% Heerlerheide Pip ,0% 38 77,6% Heksenberg Belhameltjes ,7% 42 75,0% Rennemig Kempke ,8% 43 50,0% Beersdal Nieuw Husken Ukkepukkehut 62 51,6% 25 40,3% Zeswegen Kiddooh ,7% 48 85,7% Grasbr. Musschem. Pinokkio 83 38,6% 38,6% Schandelen Meezenbr. Ienie Mienie en ,2% 62 49,2% Schaesbergerv. Palemig Liegebeest Eikenderveld Kuikennest ,2% 30 65,2% Welten Benzenrade Martijntje 47 68,1% 68,1% Bekkerveld - Centrum Hompeltje 99 33,3%,3% Pompeltje Caumerveld - Dribbel 76 42,1% 42,1% Douve Weien Molenberg Meuleke 78 41,0% 26 33,3% Heerlerbaan Baanbengelke en ,5% 61 41,5% Speelbal Totaal ,0% ,1% De bezettingsgraad van de peutergroepen wordt voortdurend gemonitord. Tenminste 1x per jaar worden op grond van efficiencyoverwegingen besluiten genomen ten aanzien van groepen en zalen. Bereik met VVE Eind 2013 heeft PWH een capaciteit van 557 VVE-plaatsen voor peuters in de leeftijd van 2½ tot 4 jaar. VVE wordt in 19 van de 22 zalen aangeboden. Alleen in de peuterspeelzalen in de wijken Welten / Benzenrade, Bekkerveld / Centrum en Caumerveld / Douve Weien wordt geen VVE aangeboden. Belangrijke consequentie daarvan is dat in die zalen de verplichte tweede leidsterfunctie moet worden ingevuld door een vrijwilligster. We vinden dat vanuit kwaliteitsoptiek niet goed maar beseffen dat dit vooral een kwestie van budget is. Met de 557 plaatsen kan maximaal 57,1% van alle peuters in de betreffende wijken worden bereikt. Eind 2013 zijn 539 plaatsen bezet (een bezettingsgraad van 96,2%). Dat is 55,3% van alle kinderen van 2½ tot 4 jaar in deze wijken en buurten. 6 7

5 Op wijk/buurtniveau zien we eind 2013 voor wat betreft het bereik van VVE het volgende. Wijk / Buurt Peuterspeelzaal Capaciteit in VVE-plaatsen peuters 2½ tot 4 jaar 2013 Max. bereik in % 2013 peuters in VVE 2013 Feitelijk bereik in 2013 Maria Gewanden / Terschuren Krauwelnest 67 47,8% 47,8% Mariarade Klein Duimpje 44 36,4% 36,4% Hoensbroek de Dem Paddestoel ,3% 48 53,3% Nw Lotbroek Bijtjes 76 42,1% 42,1% Vrieheide Puk en Heitje ,0% 64 78,0% Passart Pino % % Heerlerheide Pip 36 88,9% 22 61,1% Heksenberg Belhameltjes 40 80,0% 80,0% Rennemig Kempke 67 47,8% 31 46,3% Beersdal Nieuw Husken Ukkepukkehut 47 34,0% 34,0% Zeswegen Kiddooh % % Grasbr. Musschem. Pinokkio 59 54,2% 54,2% Meezenbr. Schaesbergerv. Palemig Ienie Mienie en Liegebeest ,0% 47 50,0% Eikenderveld Kuikennest ,0% 30 90,9% Molenberg Meuleke 59 54,2% 26 44,1% Heerlerbaan Baanbengelke en Speelbal ,4% 29,4% ,1% ,3% Schandelen Totaal Noot: In voorgaande overzichten worden capaciteit, bezetting en bereik met elkaar vergeleken op het niveau van de wijk / buurt. In de praktijk komt het uiteraard voor dat peuters uit bijvoorbeeld wijk / buurt A naar de peuterspeelzaal in de naastgelegen wijk / buurt B gaat. Daar is in deze overzichten geen rekening mee gehouden. Dat leidt er o.m. toe dat in sommige zalen meer kinderen aanwezig zijn dan er volgens de Parkstad Monitor in de wijk/buurt wonen. Bereik doelgroepkinderen Onder doelgroepkinderen bij voor- en vroegschoolse educatie verstaat het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen kinderen met een onderwijsgewicht >0. Criterium daarbij is het opleidingsniveau van de ouders. Op grond van cijfers uit het basisonderwijs is door de gemeente Heerlen voor 2013 het aantal doelgroeppeuters van 2½ tot 4 jaar vastgesteld op 200. Overigens zien we dat er in praktisch alle wijken van Heerlen doelgroepkinderen wonen en niet alleen maar in heel specifieke wijken. Het aantal doelgroepkinderen met een onderwijsgewicht >0 dat PWH eind 2013 (officiële teldatum 1 oktober) bereikt met haar peuterspeelzalen bedraagt 128 Dat is 64% van het totaal aantal doelgroepkinderen. Bereik doelgroeppeuters met onderwijsgewicht Eind 2013 Eind 2012 Eind 2011 Eind 2010 Eind Bereik in % 64% 60% 55% 48,5% 46,5% Het bereik van de doelgroepkinderen met een onderwijsgewicht is de afgelopen jaren langzaam maar zeker gestegen. Doelgroepkinderen hebben ook voorrang bij plaatsing. De gemeente Heerlen rekent kinderen die geen onderwijs-gewicht >0 hebben maar toch risico op achterstand (taal, sociaal/emotioneel, motorisch) hebben (te indiceren door de Jeugdgezondheidszorg) ook tot de doelgroepkinderen voor voorschoolse educatie. 8 9

6 De afspraken van de gemeente met het Rijk over het bereik van doelgroepkinderen betreffen het aantal kinderen met een onderwijsgewicht >0. Overigens neemt ook in Heerlen met het stijgen van het gemiddeld opleidingsniveau van jonge ouders het aantal formele doelgroepkinderen langzaam maar zeker af. Daar staat tegenover dat de sociaaleconomische status van een gezin waarin een kind opgroeit vaak een even grote voorspeller van (onderwijs)achterstand is als het opleidingsniveau van ouders. Met name deze sociaal-economische status is van veel gezinnen in Heerlen nog steeds erg zwak. Dat blijkt ook uit het feit dat 65% van de ouders van PWH een bruto gezinsinkomen per jaar heeft dat lager ligt dan Bereik doelgroeppeuters met een JGZ-indicatie Deze specifieke gegevens worden eerst goed geregistreerd vanaf Het betreft peuters die geen onderwijsgewicht hebben maar door de JGZ (consultatiebureau) toch zijn aangemerkt als peuters met een risico op (onderwijs)- achterstand. Eind Inzet social media Na een start met Facebook en Twitter in 2012 heeft PWH in 2013 vooral ingezet op het ontwikkelen en gebruiken van Facebook. Vooral richting de huidige generatie jonge ouders is dit een effectief communicatie-instrument. Ook voor de jongere generatie leidsters is Facebook een normaal communicatiemiddel. Opvallend is dat inmiddels ook de wat oudere leidsters Facebook steeds meer gaat gebruiken. Een nog steeds groeiend aantal vrienden en likes laat zien dat de PWH-Facebook pagina veel wordt gezien. Dit vooral omdat er wekelijks berichten en foto s worden geplaatst. Ook de artikelen over de zalen en persoonlijke verhalen van medewerkers trekken steeds meer aandacht. De inzet van social media wordt vanuit het communicatie-management strak geregisseerd. In 2013 is onder meer ook een nieuwe website gerealiseerd die geschikt is voor smartphones en een Linkedin pagina. Centrale ouderraad Ouders neem in het algemeen graag deel aan activiteiten die in de peuterspeelzaal worden georganiseerd, maar het interesseren van ouders voor zoiets als een centrale ouderraad is altijd erg moeilijk geweest. In 2013 is het gelukt weer een centrale ouderraad samen te stellen. De centrale ouderraad voert enkele malen per jaar overleg met de leiding van PWH over relevant beleid. De ouderraad bestaat thans uit 10 leden. Toeleiding naar voorschoolse educatie PWH besteedt samen met de gemeente en de JGZ actief aandacht aan de toeleiding van peuters naar de voorschoolse educatie peuterspeelzaal. De JGZ heeft tot taak om tijdens de consultatiebezoeken bij kinderen van 14 maanden te signaleren of er sprake is van een doelgroepkind (zowel formele doelgroepkinderen als anderszins). Medewerksters van PWH leggen vervolgens huisbezoeken af bij de ouders van die doelgroepkinderen om ze actief te informeren over de peuterspeelzaal en voorschoolse educatie en hen te bewegen hun kind naar de peuterspeelzaal te brengen. Deze actieve en effectief gebleken vorm van toeleiding naar voorschoolse educatie maakt structureel deel uit van het VVE-beleid van de gemeente Heerlen. In 2013 heeft de JGZ 171 peuters gesignaleerd als doelgroepkind en is er met 159 ouders (93%) telefonisch contact geweest tussen een medewerkster van PWH en ouders. Het doel van dit telefonisch contact is een afspraak te maken voor een huisbezoek. In totaal zijn daadwerkelijk 133 huisbezoeken (78%) afgelegd. In slechts 5 gevallen (3,8%) hebben de ouders na een huisbezoek de peuter niet ingeschreven. VERGROTEN OUDERBETROKKENHEID AANDACHT VOOR KWALITEIT Bezoek Onderwijsinspectie In 2011 heeft de onderwijsinspectie zowel het gemeentelijk VVE-beleid als de uitvoering ervan in de peuterspeelzalen en de basisscholen onder de loep genomen. De bevindingen van de inspectie waren toen zeer positief. Eind 2013 heeft de onderwijsinspecteur opnieuw een bezoek gebracht aan Heerlen maar ditmaal maar op drie locaties. Ook nu zijn de inspectierapporten positief. Er is op een aantal punten zelfs verbetering geconstateerd. Omdat de taaleisen voor de leidsters in de voorschoolse educatie in de tussentijd zijn verhoogd en nog niet alle leidsters bij PWH voor het examen zijn geslaagd of de scholing hebben kunnen volgen, scoren we op dat punt lager dan in Terzijde: alle leidsters binnen PWH dienen examen Nederlandse taal af te leggen, ook wanneer ze als achtergrond de opleiding leerkracht basisonderwijs (pabo) hebben. Als diezelfde leidster als leerkracht werkt, hoeft ze voor het basisonderwijs geen taal-examen af te leggen (want niveau is impliciet verondersteld). Ze moet het examen wel afleggen om te mogen werken in de peuterspeelzaal. Centraal thema Het vergroten van de ouderbetrokkenheid is een van de centrale thema s in het VVE-convenant. De gemeente hecht net als PWH en de schoolbesturen aan een gedegen aanpak en heeft daarbij de voortrekkersrol genomen. Nadat eind 2012 het in opdracht van de gemeente door de bureaus Oberon en Cedin Expertisepunt Ouderbetrokkenheid opgestelde Plan van Aanpak Ouderbetrokkenheid gemeente Heerlen werd opgeleverd, is in 2013 gewerkt aan de uitwerking daarvan. Dat heeft geleid tot de Beleidsnotitie Educatief Partnerschap in de voor- en vroegscholen Heerlen Aan de concretisering daarvan op het niveau van de VVE-koppels van peuterspeelzalen en basisscholen (gezamenlijk ouderbeleid) wordt in 2014 en 2015 gewerkt. Een belangrijk instrument binnen het vergroten van de ouderbetrokkenheid in de voor- en vroegschoolse educatie is het programma VVE-Thuis. VVE Thuis VVE-Thuis is een effectief gebleken programma om de ouderbetrokkenheid bij voor- en vroegschoolse educatie te vergroten. In 2011 is een door de gemeente Heerlen voor twee schooljaren gefinancierde pilot VVE-Thuis gestart in twee peuterspeelzalen en twee basisscholen in de wijken / buurten Passart en Vrieheide. Met dit programma van het NJI (Nederlands Jeugd Instituut) worden ouders gestimuleerd om thuis samen met hun peuters en kleuters activiteiten uit te voeren die gericht zijn op het bevorderen van de taal- en denkontwikkeling. De pilot liep tot en met het schooljaar 2012/2013 en bleek erg succesvol. In 2013 is door de gemeente besloten om het project te continueren en uit te breiden van 2 tot 10 locaties. Na het afronden van het trainingstraject van een groot aantal leidsters eind 2013 zijn in 2014 overal de bijeenkomsten met ouders gestart. De bijeenkomsten met ouders die nog niet in de eerste maanden van het schooljaar konden worden georganiseerd i.v.m. de training van de leidsters, worden ingelopen in de tweede helft van het schooljaar. Kwaliteitszorg HKZ en GGD PWH is sinds 2008 HKZ-gecertificeerd (ISO 9001). De jaarlijkse HKZ audit is ook in 2013 positief verlopen. Begin 2014 is er weer een grote inspectieronde gericht op het opnieuw verkrijgen van het HKZ-certificaat voor 3 jaar. Verder zijn er de jaarlijkse (onaangekondigde) inspecties van elke peuterspeelzaal door de GGD. De GGD-rapporten zijn te vinden op de website van PWH. Klachten PWH is aangesloten bij de landelijke Stichting Klachtencommissie Kinderopvang. Er zijn in 2013 bij deze klachtencommissie geen klachten over PWH ontvangen. Indien ouders of anderen op- of aanmerkingen of klachten hebben over PWH, wordt altijd getracht dit met elkaar op te lossen

7 PERSONEEL EN FORMATIE Personeel en formatie De personele kosten in 2013 bedragen Dat is 77 % van het totaal aan uitgaven. In 2012 waren de personele kosten (ook 77% van het totaal aan uitgaven). De kosten zijn met name gestegen als gevolg van caoafspraken (salarisverhoging 2,5%) en uitbreiding van de formatie in verband met de extra VVE-groepen en de komst van de VE-coaches. Het aantal formatieplaatsen, aantal personeelsleden en gemiddelde leeftijd is als volgt. Eind 2013 Eind 2012 Eind 2011 Eind 2010 formatieplaatsen 38,45 37,26 34,43 34,54 personeelsleden Gem. Leeftijd 46,24 46,90 46,70 46,36 De gemiddelde leeftijd is voor het eerst iets afgenomen. Er is binnen de peuterspeelzalen en het bureau en management weinig instroom en uitstroom maar wanneer extern personeel wordt geworven, gaat de voorkeur logischerwijs uit naar jongere mensen. Alle medewerkers hebben een deeltijdaanstelling. In het kader van het strategisch HRM-beleid wordt aan het leeftijdsfasebewust personeelsbeleid expliciet aandacht besteed. Ziekteverzuim Het ziekteverzuim in 2013 bij PWH was, inclusief gedeeltelijke re-integratie, 4,9%. Het CBS geeft aan dat het verzuimcijfer in de gezondheidszorg en welzijn in ,8% was. Was de afgelopen jaren sprake van een oplopend ziekteverzuim, nu lijkt er sprake te zijn van een kentering. Na het vaststellen in 2012 van een nieuw ziekteverzuimbeleid is dit in de loop van 2013 bij de uitvoering ervan nog iets consistenter gehanteerd. In zowel 2013 als inmiddels ook in 2014 zien we daarvan concrete resultaten in de vorm van een lager verzuim. Hogere eisen aan deskundigheid van medewerkers Conform het beleid vastgesteld in het strategisch HRM-plan investeert PWH jaarlijks in deskundigheidsbevordering van de medewerkers. Een aantal scholingstrajecten is ook toegankelijk voor vrijwillige medewerkers. In 2013 is aan deskundigheidsbevordering besteed. In het kader van de wet Vermindering Afdracht Loonbelasting (WVA) is aan fiscale compensatie ontvangen. Er zijn jaarlijks een of twee algemene studiedagen, er zijn verplichte trainingen zoals BHV en er wordt structureel bijscholing aangeboden in de VVE-methodes die PWH gebruikt. Voor leidsters in de groepen voorschoolse educatie is het volgen van VVE-scholing een formele eis geworden. Mede met het oog op mogelijke toekomstige ontwikkelingen zet PWH ook in op het verhogen van het initiële opleidingsniveau van de leidsters. Formeel is een kindgerichte opleiding op mbo niveau 3 voldoende voor de functie van peuterspeelzaalleidster. Binnen PWH is eind 2013 inmiddels 69% van de leidsters niveau 4 of hoger geschoold. Naast het stellen van hogere eisen bij selectie- en werving worden ook aanwezige leidsters de mogelijkheid geboden om de opleiding PW4 (Pedagogisch Werk niveau 4) te volgen bij het Arcus College. In 2013 hebben 20 leidsters hun diploma PW4 behaald. Eind 2013 volgt een tweede groep van 6 leidsters de opleiding PW4. Naar verwachting behalen zij in 2014 hun diploma. Met deze brede kwaliteitsimpuls beoogt PWH enerzijds het primair proces in de zalen te versterken en anderzijds de employability van leidsters te vergroten. De hogere eisen gelden ook voor het taalniveau Nederlandse taal voor peuterspeelzaalleidsters / pedagogisch werkers in de voorschoolse educatie in de grote gemeenten. Dit wordt getoetst door middel van een examen. Eind 2013 voldoet 35% van de leidsters aan deze nieuwe eisen. In wordt leidsters de mogelijkheid geboden om bijscholing te volgen bij het Arcus College. De kosten worden gedragen door de gemeente

8 Vrijwillige medewerkers De feitelijke omvang van de organisatie wordt voor wat betreft het personeelsbestand mede bepaald door het aantal vrijwillige medewerkers. Er zijn op 31 december 2013 in totaal 60 vrijwillige medewerkers binnen PWH actief tegen eind 2012 in totaal 66. Aan vrijwilligersvergoedingen is besteed. In 2012 was dat en in 2011 nog Het aantal vrijwilligers blijft dalen. Het is op grond van de maatschappelijke ontwikkelingen ook niet direct te verwachten dat deze trend zal ombuigen. Bovendien worden ook de inhoudelijke eisen te stellen aan vrijwilligers steeds hoger. Zo heeft de GGD bij haar inspecties in 2013 op een enkele plek opmerkingen gemaakt over het kennis- en taalniveau van vrijwilligers. Werving en selectie van vrijwilligers zal dus steeds meer aandacht en inzet vergen. Daarbij wordt samengewerkt met de Heerlense Vrijwilligerscentrale. FINANCIËLE RESULTATEN Financieel resultaat Het jaar is afgesloten met een negatief exploitatieresultaat ter hoogte van 790. Het positief exploitatieresultaat in 2012 bedroeg Weliswaar lopen inkomsten en uitgaven nog steeds redelijk met elkaar in de pas, maar het is echt zorgelijk dat de gemeentelijke subsidies al jaren niet meer worden geïndexeerd voor gestegen kosten en prijzen. Dat terwijl bijvoorbeeld de salariskosten wel stijgen op grond van cao-afspraken, in 2013 zelfs 2,5%. Gegeven het procentuele belang van de personeelskosten in de exploitatie van PWH zal dat op enig moment zeker negatieve consequenties hebben. Subsidies Conform de ingediende begroting is in 2013 voor het reguliere peuterspeelzaalwerk een subsidiebedrag ontvangen van de gemeente ter hoogte van Voor de uitvoering van voorschoolse educatie is het subsidiebedrag plus voor de aanstelling van de extra HBO-expertise (VE-coaches). Daarnaast zijn aan VVE gekoppelde middelen ontvangen voor de pilot VVE Thuis en de Toeleiding naar VE. BESTUUR EN RAAD VAN TOEZICHT Bestuur / directie Directeur-bestuurder van PWH in 2013 is de heer Jeff Wintgens. Raad van Toezicht / De Raad van Toezicht is eind 2013 als volgt samengesteld. / De heer René Seijben, voorzitter / De heer Hans Laudy, vice-voorzitter / De heer Ron Bonekamp / Mevrouw Trudy Odekerken / De heer Toon van Baal, op voordracht OR De heer Laudy en de mevrouw Odekerken zijn in het kader van het rooster van aftreden per 1 januari 2013 herbenoemd voor een periode van 3 jaar. De Raad van Toezicht is in 2013 vier maal bij elkaar geweest. De leden van de Raad van Toezicht krijgen geen vergoeding voor hun werkzaamheden. Ouderbijdragen Aan ouderbijdragen is in ontvangen tegen in Uitgangspunt voor het gemeentelijk beleid in Heerlen ten aanzien van de ouderbijdrage is, en dat geldt in het bijzonder voor de doelgroepkinderen, dat de hoogte van de ouderbijdrage geen financiële drempel mag vormen voor ouders. De gemeente Heerlen kent binnen de VVE-subsidie een bedrag toe om de hoogte van de ouderbijdrage te beperken. Op basis van realisatie wordt een bedrag afgerekend van Investeringen in ict In 2013 is verder gewerkt aan de implementatie van verschillende nieuwe programma s. Er deden zich daarnaast serieuze problemen voor met de koppelingen tussen het nieuwe pakket voor de kind- en ouderadministratie, het LOVS (leerlingvolgsysteem) en het CITO-programma. Verder waren er problemen met de hosting die er toe hebben geleid om het beheer bij een andere dienstverlener onder te brengen. Technische - en gebruikersproblemen hebben in 2013 onevenredig veel aandacht gevraagd. Waar nodig is ook geïnvesteerd in nieuwe hardware. Eind 2013 waren de meeste ict-problemen onder controle. COLOFON Samenstelling: Peuterspeelzaalwerk Heerlen Foto s: Sandra Israël (met uitzondering van coverfoto) Ontwerp: Groenergras.com 14 15

9 Samen spelen, samen leren! Peuterspeelzaalwerk Heerlen Postbus DD Heerlen bezoekadres bureau PWH Molenwei WG Heerlen tel: