VOEDING GEZONDHEID GELUK

Transcriptie

1 FIGUUR 1 Wereldleider als bron van duurzame oplossingen voor meer voedselzekerheid en voedselveiligheid, gezondheid en geluk Werelduitdagingen Wereldoplossingen Wereldleider Meer met Minder Energie Bevolkingsgroei en vergrijzing #1 Toegevoegde waarde Klimaatverandering Economische en sociale ongelijkheid Ruimte VOEDING GEZONDHEID GELUK Water #1 #1-2 #1 Kennis en innovatie Marktaandelen en exportposities Productiviteit Verstedelijking #1 Duurzaamheid Mineralen

2 FIGUUR 2 Met significante investeringen in de sector realiseren we grote ambities in 2020 Jaarlijkse investering en resultaat 2020 [EUR miljard] Ambities 2020? 10 1,3 3,0-4,0 Actieagenda 8,7 Toegevoegde waarde +1,3 miljard Verdubbelen groei toegevoegde waarde Internationaal ondernemerschap #1 (=) Regisseur (virtuele) wereldhandel #1 (=) Uitgangsmaterialen, sierteelt en toeleverende industrie #2 ( ) Voedingstuinbouw #1 (=) Productiviteit Europa ( ) Geen handelsbarrières en level playing field Kennis,onderzoek en onderwijs #1 ( ) Kennispositie Tuinbouw, top 5 in deelgebieden Nederlandse wereldmarktleiders Instroom MBO Instroom HBO/WO Investering Toegevoegde waarde Internationaal ondernemerschap Kennis, onderzoek en onderwijs Duurzaamheid Ruimte en infrastructuur Sectororganisatie, Imago Rijksoverheid Provincies en gemeenten Sector (bedrijven en kennisinstellingen)? Impact op andere sectoren, Multiplier-effecte Toegevoegde waarde Duurzaamheid 2% per jaar Hogere energie-efficiënte 30% / 48% Minder CO 2 -uitstoot tuinbouw/glastuinbouw 100% Klimaatneutrale nieuwe kassen en bedrijven 20% Duurzame energie Nul emissie van gewasbestrijdingsmiddelen 100% Duurzaam substraat en bodemverbeteraars glastuinbouw Ruimte en infrastructuur Duurzaam en innovatief Goed ontsloten Greenports met voldoende ruimte 15% Multimodaal transport Imago en branding Verbetering Populaire sector om in te werken #1 (=) Spontane bekendheid sierteeltproductieland #2 ( ) Spontane bekendheid voedingstuinbouw Sector organisatie Toonbeeld Efficiënte organisatie van sector met veel MKB 100% Bedrijven voldoen aan MVO-gedragscode

3 FIGUUR 3 Het Nederlandse tuinbouwcluster van kennis tot klant Belangrijke spelers in de waardeketen (niet limitatief) SIERTEELT VOEDINGSTUINBOUW R&D Veredeling & opkweek Teelt Afzet Handel (incl. hoveniers) Retail & overige afnemers

4 FIGUUR 4 Een grote verscheidenheid aan toeleveranciers Belangrijke toeleveranciers (niet limitatief) Zaadbehandeling Kassenbouw Water systemen Consulting Tuinbouw en Uitgangsmaterialen waardeketen Energie systemen Gewasbescherming & groei medium Klimaatbeheersing Verwerking, ICT, transport & logistiek

5 FIGUUR 5 Gezonde trek Aankoopmotieven van voeding (schaal: 1 = onbelangrijk, 7 = zeer belangrijk) Gezondheid Veiligheid Productkwaliteit Ambachtelijkheid Milieuvriendelijkheid Rechtvaardigheid Dierenwelzijn 4,5 4,1 4,1 3,7 3,5 3,2 3,0

6 FIGUUR 6 Groeiende zorg om gezondheid en kosten Hartaandoeningen [% NL bevolking] Diabetes [% NL bevolking] 1,2 1,9 1,8 3,9 3,4 1,4 1,4 2,8 2,8 4, Gezondheid in Nederland Kosten gezondheidszorg NL [EUR miljard] Overgewicht [% NL bevolking] 44,1 46,5 46,9 38,9 11,7 11,2 12,8 13, Kinderen Volwassenen

7 FIGUUR 7 Te weinig groenten en fruit gevaarlijker dan het verkeer Sterfgevallen per jaar ,4 maal zoveel sterfgevallen door gebrek aan groenten en fruit dan verkeersdoden 700 Gebrek aan groenten en fruit Verkeersdoden

8 FIGUUR 8 Dat verdient een bloemetje Reden voor aankoop snijbloemen in [%] Felicitatie verjaardag Bezoek Huwelijk Zomaar Bedankje Overig 24% 18% 12% 9% 8% 29%

9 FIGUUR 9 Nederland Sierteeltland Toeristen die bloemen als eerste associëren met Nederland [%] Frankrijk Groot-Brittannië Verenigde Staten Duitsland 25% 14% 13% 5%

10 FIGUUR 10 Wereldtop in kennis Wereld ranking van de HEEACT op het gebied van landbouw wetenschap [score] Universiteit California Wageningen Universiteit Cornell Universiteit Universiteit van California - Berkeley Universiteit van Wisconsin - Madison Universiteit van Florida Michigan State Universiteit Universiteit van Minnesota - Twin Cities Harvard Universiteit Universiteit Gent

11 FIGUUR 11 Kweektuin van innovatie Kwekersrechtaanvragen in tuinbouw veredeling, 2010 [# kwekersaanvragen] Patentaanvragen in tuinbouw techniek, [# patentaanvragen] 1, NL FR DE US CH ES ET JP AU IL US DE JP NL FR IT GB AU KR IL

12 FIGUUR 12 Het meest innovatieve MKB, hoge R&D uitgaven Patentaanvragen MKB bedrijven [# per jaar] Bedrijven TOP-25 uitgaven aan R&D 2010 [EUR miljoen] Leen Huisman B.V Philips 617 Maxi Miliaan B.V ASML 376 Keygene N.V Shell 356 Triolliet Mullos B.V Rijk Zwaan 44 Pamgene B.V Tata 44 Pantarhei bioscience B.V Fokker 40 Rexnord Flattop Europe B.V IHC 36 Afa Polytek B.V Nunhems 34 Silicon Hive B.V FEI 30 Weweler B.V Enza Sanquin Teijin Sioux Vanderlande KeyGene DHV Dow 13

13 FIGUUR 13 Wereldspeler in de wereldhandel Export en import van tuinbouwproducten 1) van en naar Nederland (2010) Europa [EUR miljoen] Europa [EUR miljoen] Azië [EUR 395 miljoen] Azië [EUR miljoen] Amerika [EUR 455 miljoen] Amerika [EUR miljoen] Afrika [EUR 160 miljoen] Afrika [EUR miljoen] Export vanuit Nederland Export naar Nederland EXPORT Σ = EUR miljoen Overig = EUR 80 miljoen IMPORT = EUR miljoen Overig = EUR 100 miljoen 1) Zonder uitgangsmaterialen

14 FIGUUR 14 Een cluster van winnaars Bedrijfsnaam Product/Dienst Werelwijde positie Klimaat- en procesbeheersing in de glastuinbouw sector 1 Coating van zaden 1 Sierteelt veiling 1 Biologische gewasbescherming en natuurlijke bestuiving 1 Sierteelt handel 1 Anthurium vermeerdering en veredeling 1 Bloembollen bemiddelaar 1 Veredeling en vermeerdering van uitgangsmateriaal voor tuinbouw & landbouw gewassen 1

15 FIGUUR 15 40% van de agrarische omzet Rol van de tuinbouw [% omzet van totale landbouw] % 25% 20% 15% 39% 8% 61% 65% 53% % 12% 12% 40% 39% 39% 46% 49% 49% Akkerbouw Veeteelt Tuinbouw

16 FIGUUR 16 EUR 12,5 miljard productie Productiewaarde van de Topsector T&U [EUR miljard] 1) Aandeel in de productiewaarde in 2010 [%] 11,5 1,8 12,2 2,0 12,6 2,4 11,3 1,7 12,5 2,0 16% 17% Toeleveranciers Snijbloemen Bloemkwekerijplanten 5,0 2,5 2,2 5,3 2,5 2,4 5,2 2,5 2,6 4,9 2,1 2,6 5,2 2,7 2,6 21% 8% 13% 4% 5% 16% Bloembollen Boomkwekerijproducten Groenten Vers fruit Uitgangsmaterialen Toeleveranciers Voedingstuinbouw Sierteelt Uitgangsmaterialen 1) Totale waarde van de in Nederland geproduceerde eindproducten

17 FIGUUR 17 EUR 17 miljard export Export inclusief re-export [EUR miljard] 20 CAGR ,7% ,8% ,0% ,2% Totaal Voedingstuinbouw Sierteelt Uitgangsmaterialen

18 FIGUUR 18 Spill-overs naar andere (top)sectoren Agro&Food Logistiek Verkoopwaarde van verwerkte voedingstuinbouwproducten ~ EUR 900 miljoen INDIRECT INDIRECT DIRECT 1,4% van BNP EUR 12,5 miljard productie EUR 16,8 miljard export banen INDIRECT INDIRECT 1 op de 6 vrachtvliegtuigen door Schiphol vervoert tuinbouwproducten en totale doorvoerwaarde door Rotterdam is EUR 5,2 miljard Glastuinbouw levert ~15% van het huis-houdelijk gebruik aan elektriciteit in Nederland Energie Productiewaarde van kassenbouw en High Tech installaties ongeveer EUR 2 miljard High Tech materialen en systemen

19 FIGUUR 19 Tuinbouw en Uitgangsmaterialen heeft vele waardevolle cross-overs met andere topsectoren Cross-overs Water Logistiek High Tech materialen en systemen Creatieve Industrie Duurzaam en efficiënt gebruik van water (reduce, re-use en recycle) Vermindering van emissies naar gronden oppervlaktewater Droogte en zout tolerantie Urban indoor farming Infrastructuur Ketenregie en logistieke optimalisatie (o.a. door ICT, track & trace, RFID) Multi-modale netwerken Duurzaamheid van vervoer en conditionering Besturing, precisietechnieken, sortering, verpakking, verwerking en afzet (o.a. robotisering, smart systems) Gecontroleerde teelt (o.a. LED, bio-nanotechnologie) Logistiek (o.a. RFID track & trace) Sector imago Architectuur (belang van groen in publieke ruimte) Esthetische kas Product design Tuinbouw en Uitgangsmaterialen Bio-based economy (ontwikkeling inhoudstoffen voor andere sectoren door veredeling, faciliteren optimale fractionering door veredeling, gebruik bio-based materialen) Gezondheid (gezonde voeding, productie geneesmiddelen) Technologie (ondersteunende technologie, systeembiologie, synthetische biologie) Gezonde voeding (o.a. betere smaak, minder vet) Gezondheidbevorderend (o.a. tegen obesitas, anti-oxidanten) Gezonde voeding Duurzaamheid Biodiversiteit Fytosanitair beleid Bodembeheer Plantaardige eiwitten Ketensamenwerking Duurzame en decentrale energieproductie (flexibiliteit in energielevering door WKK, decentrale locale energiesystemen, CO 2 afvang/distributie, duurzame warmteproductie, duurzame elektriciteitsproductie) Life Sciences Agro&Food Chemie Energie

20 FIGUUR 20 Gebouwd op historische sterktes De pijlers onder het succes Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen Ligging Grote markt in achterland Hoog productieve grond Logistieke hubs (Schiphol en Haven van Rotterda Gematigd zeeklimaat Innovatief, duurzaam ondernemerschap Handelsgeest, durf en lef Wereldwijde export en handel in producten en kennis Sterk MKB karakter Koploper in innovatie & duurzaamheid door hoge eisen in Nederland Coöperatief en internationaal ondernemerschap Breed en diep assortiment Coöperatieve bank Gouden Driehoek Unieke samenwerking overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen: Vroeger: Onderzoek Voorlichting Onderwijs Nu: Gouden Driehoek Hoog kennisniveau

21 FIGUUR 21 Rijk vertegenwoordigd Overzicht belangrijke spelers in de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen 1 Bedrijfsleven Overkoepelende organisaties Belangenorganisaties Bedrijven (voorbeelden) 1 Bedrijfsleven Regionale clusters 2 Instellingen voor kennis ontwikkeling 2 3 Kennis- instellingen Overheid HBO MBO 3 Overheid Provincies Gemeentes

22 FIGUUR 22 Meer, ouder en verstedelijkt Wereldbevolking [miljard mensen] Vergrijzing [% mensen >65 jaar] Verstedelijking [miljard mensen] ,33 CAGR: 1,9% 6,68 7, % Nederland Europa China Steden in minder ontwikkelde landen Platteland in minder ontwikkelde landen Steden in meer ontwikkelde landen Platteland in meer ontwikkelde landen

23 FIGUUR 23 Rijker maar nog niet gelijker BNP Wereld BNP [EUR 000] Nederland en BRIC BNP/capita [EUR 000] % CAGR % 12% 6% 16% 14% Rusland Brazilië India China Nederland

24 FIGUUR 24 Klimaatverandering bedreigt ecosystemen CO2 uitstoot 1) [miljard ton] Wereld biodiversiteit [Living Planet Index, 1990=100] Wereld bosoppervlak [miljard ha] +44% CAGR: -2,2% , Noot: 2020 gegevens afkomstig uit Roland Berger analyse; 1) Op basis van uitstoot uit fossiele brandstoffen

25 FIGUUR 25 Energie, ruimte en water is schaars Verbruik energie [GJ/capita/jaar] +2% +1% Beschikbaar wereld landbouwareaal [miljard ha] 5, , Nederland Wereld Verbruik huishoudelijk water [m 3 /capita/jaar] Meer met minder: ruimte, water, energie Beschikbaarheid drinkwater [ 000 m 3 /capita] Noot: 2020 gegevens afkomstig uit Roland Berger analyse

26 FIGUUR 26 Een fractie van het ruimtebeslag Gebruik areaal in Nederland [ 000 ha] Landbouw areaal Tuinbouw en Uitgangs - materialen areaal , Blijvend grasland Akkerbouw Sierteelt Voedingstuinbouw Tuinbouw Uitgangsmaterialen

27 FIGUUR 27 Almaar productiever Productiviteit in tuinbouw Arbeidsproductiviteit [NGE 1) /AJE 2) ] % ) Nederlandse Grootte Eenheid (Opbrengsten in euro s minus specifieke kosten als energie en uitgangsmaterialen), 1 NGE in 2010 is EUR 1.420; 2) Arbeidsjaareenheid

28 FIGUUR 28 Meer waarde per vierkante meter Gemiddelde jaarlijkse waardegroei [NGE 1) /ha] 4,0% 3,6% 3,0% 1,4% -0,3% -1,3% Opengrond groente Glasgroente Opengrond bloem(bollen) Glas bloemen Fruit Boomkwekerij 1) Nederlandse Grootte Eenheid (Opbrengsten in euro s minus specifieke kosten als energie en uitgangsmaterialen), 1 NGE in 2010 is EUR 1.420

29 FIGUUR 29 De hoogste opbrengst per vierkante meter Vergelijking van opbrengst per hectare voor geselecteerde gewassen [ton/ha] Tomaat Paprika komkommer Nederland Spanje Groot Brittannië China Duitsland

30 FIGUUR 30 Veel minder water dan vroeger en dan anderen Tuinbouw waterverbruik [miljoen m 3 ] Impact innovatie op waterverbruik [gem. waterverbruik in liter per kg tomaat] -60% 51 Israel (veld) Spanje (plastic tunnel) Spanje (plastic tunnel met ventilatie) Nederland (kasteelt) Nederland (recirculatie) Nederland (gesloten kas) Leidingwater Grondwater Oppervlaktewater

31 FIGUUR 31 Meer dan een derde minder aardgas Primair brandstof verbruik in de glastuinbouw 1) [m 3 aardgas equivalent/m 2 ] 50-36% ) Fossiele brandstof die nodig is voor de productie van de energie input minus de fossiele brandstof die elders wordt uitgespaard door energie output van de glastuinbouw

32 FIGUUR 32 Een kwart minder CO 2 Ontwikkeling CO 2 emissie teelt [kg/m 2 ] -25%

33 FIGUUR 33 Een vijfde minder gewasbeschermingsmiddelen Gemiddeld gewasbeschermingsmiddelen verbruik in de tuinbouw sector [kg/ha] -21%

34 FIGUUR 34 De consument wil gemak Markt voor kant-en-klaarmaaltijden in Nederland [EUR miljoen] CAGR: 7%

35 FIGUUR 35 en gezondheid Percentage consumenten dat in 2007 probeert gezonder te eten [%] 22% 78% Probeert gezonder Niet mee bezig

36 FIGUUR 36 Naar EUR 10 miljard toegevoegde waarde Toegevoegde waarde per schakel in het tuinbouwcomplex [EUR miljoen] CAGR: 2,5% CAGR: 1,2% CAGR: 1,2% Primair Verwerking Toelevering 1) Distributie 1) Toelevering behelst de bruto toegevoegde waarde van kassenbouwers, klimaatsystemen, substraatleveranciers en andere toeleveranciers, alsmede de bruto toegevoegde waarde van uitgangsmaterialen voor het tuinbouw cluster en de bruto productiewaarde van uitgangs materialen voor het landbouwcluster (landbouwzaden en pootaardappelen)

37 FIGUUR 37 De hoogste toegevoegde waarde per arbeidskracht Toegevoegde waarde per arbeidsjaareenheid in de tuinbouw, 2008 [EUR 000 ] Nederland 40 Denemarken 37 Belgie 31 Duitsland 23 Groot Brittannië 22 Frankrijk 21 Spanje 18 Griekenland 12 Hongarije 10 Oostenrijk 10 Tsjechië 8

38 FIGUUR 38 Export door heel Europa Export van tuinbouwproducten 1) uit Nederland (2010, Σ = EUR miljoen) 32% Duitsland Σ = EUR miljoen 4% Rusland Σ = EUR 560 miljoen 12% Groot Brittannië Σ = EUR miljoen 3% Zweden Σ = EUR 440 miljoen 10% Frankrijk Σ = EUR miljoen 3% Polen Σ = EUR 420 miljoen 6% België Σ = EUR 860 miljoen 2% Denemarken Σ = EUR 360 miljoen 4% Italië Σ = EUR 590 miljoen 25% Overig Σ = EUR miljoen 1) Zonder uitgangsmaterialen

39 FIGUUR 39 #1 in sierteelt, #3 in voedingstuinbouw Export wereldwijd Voedingstuinbouw [USD miljard] Sierteelt ex. bloemb. [USD miljard] Bloembollen [USD miljard] Sierteelt [USD miljard] Spanje 12,4 Nederland 11,8 Nederland 0,9 Nederland 12,7 VS 12,1 Colombia Chili Colombia Nederland 9,6 Ecuador Israël Ecuador China 7,2 België Nieuw Zeeland België Mexico 5,9 Italië VS Italië België 5,6 Duitsland Frankrijk Duitsland Italië 4,7 Denemarken Brazilië Denemarken Turkije 4,0 VS Duitsland VS Frankrijk 4,0 Kenia Groot Brittannië Kenia Chili 3,5 Zimbabwe België Zimbabwe

40 FIGUUR 40 Een hybride samenwerking tussen publiek en privaat Hybride PPS model Programma s Model Succesfactoren Strategisch onderzoeksprogramma Publiek privaat Kennis en IE gedeeld tussen alle partijen Gezamenlijke financiering Toegepaste onderzoeksprojecten Industrieel Platform KERN KENNIS- INSTELLINGEN Optimale organisatie strategisch en toegepast onderzoek langs gehele R&D waardeketen Voldoende omvang programma voor continuïteit en kritische massa Flexibele toetreding nieuwe partners Bi-laterale projecten Resultaten en IE voor deelnemende/betalende partijen Aparte financiering Toepassingen Locatie: Strategisch onderzoek virtueel, toegepast onderzoek dichtbij bedrijven (b.v. Tuinbouwcentrum Bleiswijk en plan voor Seed Campus in Noord Holland)

41 FIGUUR 41 Investeren in zaaien, starten en groeien Definitie Investeringscyclus R&D: strategisch en toegepast onderzoek, ontwikkeling van product concept Risico Vallei des doods Cumulatieve investering Seed: piloting en demonstratie van prototype product Start-up: opschalen en initiële marketing, productie en verkoop Expansie: groei en expansie van een bedrijf dat nog op break-even balanceert of net winstgevend wordt R&D Seed Start-up Expansie Herfinancing Herfinanciering: herstructurering van de financiering van het bedrijf tijd Early-stage Later-stage Applicatiegebied T&U Revolverend Innovatiefonds

42 FIGUUR 42 Een Gouden Ring voor regie en implementatie Leden operationeel Comité Topteam + vertegenwoordigers vanuit: Bedrijven Kennis instellingen De Gouden Ring T&U Board Voorzitter Greenport Holland Voorzitter T&U Bestuur kennisinstellingen Vertegenwoordiger EL&I REGIE Bepaalt terms of reference, obv actieagenda Vult Operationeel Comité in Keurt budget goed Operationeel Comité Bestuur Greenport Holland (tuinbouw bedrijfsleven) T&U Bestuur kennisinstellingen (op te richten) TACTISCH Stuurt implementatie actieagenda Vult projectorganisatie in Stelt prioriteiten Alloceert middelen aan meest kansrijke gebieden & sectoren Projectorganisatie OPERATIONEEL Voert actieagenda uit Toegevoegde waarde Internationaal ondernemerschap Kennis, Onderzoek & Onderwijs Duurzaamheid Ruimtelijke ordening & Infrastructuur Imago/ Branding..