Jeroen Poppe

Transcriptie

1 Jeroen Poppe

2 Docent VHIC Felixarchief FARO Digitaliseren Digitaal archiveren Archipelproject 2

3 Kennismaking Welke organisaties digitaliseren reeds? Foto s? Tekst? Negatieven of dia s? Andere? 3

4 4

5 Programma Soorten scanners Documenten voorbereiden Scanner instellen, scherm kalibreren Bestandsformaten en compressie Viewers en beeldbewerking Objectfotografie 3D digitaliseren Digitaal archiveren 5

6 6

7 Scanners 7

8 Scanners Flatbed Document per document A4 A3 Transparante documenten mogelijk Niet gezond voor boeken Epson, HP, Canon, Kodak, Plustek 8

9 Scanners Boekscanner Document per document Redelijk snel A3-A2 Duur Zeutschel, Bookeye, i2s 9

10 Scanners Diascanner Per dia, soms meerdere tegelijk Reflecta 10

11 Andere scanners 11

12 12

13 Voorbereiden Nietjes en paperclips verwijderen Restauratie Scanner schoonmaken Scanner onderhouden > documentatie 13

14 14

15 Rasterafbeelding De afbeelding bestaat uit: een raster Pixels

16 Resolutie Eenheid: PPI: Pixels Per Inch Soms DPI: Dots Per Inch 16

17 Resolutie Lage resolutie: Ruwe afbeelding Klein bestand Hoge resolutie: Fijnere afbeelding Groot bestand 17

18 300 PPI Alles! Standaard 18

19 400 PPI Halve toon 19

20 1200 PPI Zeer kleine documenten vb: dia s, negatieven, postzegels 20

21 21

22 Kleurmodus Zwart-wit (bitonaal) Grijswaarden (grayscale) Kleur (RGB) 22

23 Kleurmodus 23

24 Bitdiepte Kleurdiepte Bits/pixel Meer bits = meer informatie Meer bits = groter bestand 24

25 1 bit: zwart-wit (bitonaal) 0 of 1 Gedrukte tekst, geen afbeeldingen Snel Kleine bestanden > compressie Geen zwart-witfoto s! 25

26 8 bit: grijswaarden Handgeschreven tekst Zwart-wit afbeeldingen Echt zwart-wit? 26

27 24 bit: kleur Ware kleuren Miljoenen kleuren 8 bit/kanaal RGB RGB: 3 8 = = 16,7 miljoen kleuren 27

28 24 bit: kleur Pixel waarden Pixel waardes R: 0 G: 0 B: 0 R: 227 G: 192 B: 162

29 16 bit: grijswaarden High bit Niet elke scanner Transparante documenten: negatieven, film Dynamisch bereik! 29

30 Dynamisch bereik Much better detail retained

31 48 bit: kleur 16 bit per kanaal Triljoenen kleuren Transparante documenten: negatieven, dia s = 281,5 triljoen kleuren Miljoen Miljard Biljoen Biljard Triljoen kleuren 31

32 Bitdiepte Resolutie 1 bit 8 bit 24 bit 75 PPI 0,1 MB 0,6 MB 1,6 MB 150 PPI 0,3 MB 2,2 MB 6,6 MB 300 PPI 4,4 MB 8,8 MB 26,2 MB 600 PPI 17,5 MB 35,0 MB 104,9 MB 32

33 33

34 Kleurprofielen Uniforme interpretatie kleuren en grijswaarden ICC (Internationaal kleurenconsortium) Toch nog interpretatieverschillen door computers en viewers 34

35 Kleurprofielen Ook: ICC-profiel Werkruimte (workspace) Kleurruimte (colorspace).icc,.icm Verschillende gestandaardiseerde profielen 35

36 Kleurprofielen ECI RGB v2 Kleur Open standaard (voorgelegd aan ISO) Cross media Downloads FARO, CEST, Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) 36

37 Kleurprofielen Gray Gamma 2.2 Grijswaarden Moet bij scansoftware zitten 37

38 Het scherm

39 Wide gamut scherm Grotere kleurruimte Weergave dichter bij opname Vanaf 200 HP, Dell NEC, Eizo, LaCie 39

40 Scherm kalibreren Waarom? Kleuren juist weergeven Anders voor elk kleurprofiel Gebruik een sensor op het scherm 40

41 Scherm kalibreren Wat? Bijstellen helderheid Bijstellen contrast Bijstellen RGB-waarden Manueel! 41

42 Kleurtemperatuur 5000 K D50 Warm white ECI RGB v K D65 Medium white Gray Gamma

43 Gamma Gamma 2.2 Gray Gamma 2.2 L* ECI RGB v2 43

44 Luminantie Lichtintensiteit LCD (plat scherm) 80 cd/m² Donker Maandelijks CRT (beeldbuis) 120 cd/m² Tweewekelijks 44

45 Scherm kalibreren Je kan altijd terug naar de fabrieksinstellingen 45

46 Scherm kalibratie: merken X-Rite Datacolor 46

47 47

48 Formaat en compressie Bestandsformaat Compressie 48

49 Bestanden Formaat Verpakking gegevens Compressie (of niet) Ordening gegevens Naam.ext Extensie.jpg.tif.pdf Kleinere bestandsomvang 49

50 Keuze > Doel? Moederkopie Hoge kwaliteit Duurzaam Basis raadpleegkopie Geen compressie Raadpleegkopie Lagere kwaliteit Gebruiksvriendelijk Internet Klein Webbrowser Wel compressie 50

51 Compressie kiezen Zwart/wit grijswaarden, kleur Verliesloos gegevensverlies Bestandsformaat > verschillende compressiealgorimten mogelijk 51

52 Zwart-wit compressie Group 3 Group 4 JBIG(1) JBIG2 52

53 JPEG Joint Photographic Experts Group Gegevensverlies: gradaties Goed voor foto s Niet goed voor tekst en lijntekeningen 53

54 54

55 TIFF Tagged Information File Format Hét masterformaat (ongecomprimeerd) 1992: zeer stabiel Zeer brede ondersteuning 55

56 TIFF Grote bestanden Register: MB = 32,5 GB Speciale viewer nodig Veel mogelijkheden NOOIT GEBRUIK MAKEN VAN: JPEG Multipage 56

57 TIFF 57

58 JPEG Brede ondersteuning Webbrowser Klein bestand Gebruiksvriendelijk Raadpleegkopie Geen high bit 58

59 De PDF-familie Portable Document Format PDF PDF/A PDF/X PDF/E PDF/UA PDF/H PDF/VT 59

60 PDF/A A van Archiving Langetermijnbewaring Masterformaat voor tekstdocumenten.pdf, Adobe Reader Brede ondersteuning Speciale PDF-creatiesoftware voor nodig 60

61 61

62 Viewers Letterlijk: kijker Nodig voor zware formaten (TIFF) Kunnen scanner aanspreken Bestanden beheren, bijwerken Omzetten naar andere formaten Oppassen met PDF! 62

63 Viewers XnView Irfanview 63

64 64

65 Scans bewerken Roteren Enkele graden draaien Grotere bestandsomvang 65

66 Scans bewerken Kadreren (Croppen) Rand afknippen Staat netter Kleinere bestandsomvang 66

67 Scans bewerken Inversie Negatieven Origineel bewaren! 67

68 Scans bewerken Stitchen Photomerge Panorama-iets Beeldbewerkingsprogramma & opensourceprogramma s 68

69 Scans bewerken Raadpleegkopie maken Bv: JPEG, PDF, PDF/A PDF en PDF/A: een goed programma gebruiken! Adobe Acrobat, ABBYY PDF Transformer, LuraTech PDF Compressor 69

70 70

71 OCR Optical Character Recognition Optische Teken Herkenning Voor gedrukte tekst Tekstlaag op scan: niet mogelijk bij elk formaat PDF of PDF/A Voordelen Tekst selecteren en kopiëren Full text search 71

72 OCR Niet te veel verschillende lettertypes Resolutie hoog genoeg: 300 PPI, minstens 200 PPI Idealiter: onderdeel van de scansoftware Los aankopen, bv: ABBYY FineReader 10 Nooit feilloos 72

73 73

74 Bestandsnamen Hoe kennen jullie bestandsnamen toe? Waarom werd gekozen voor deze manier van werken? 74

75 Bestandsnamen Tijdrovend Betekenisvol Interpretatieverschillen, fouten Bladeren Eindgebruikers? Kleinere projecten Geen databank Betekenisloos Automatisch Snel Uniform Content- en systeemonafhankelijker Massabewerking Migratie Databank (invloed op bestandsnamen) 75

76 edavid Maximum 30 karakters a-z, 0-9, underscore (_) Geen spaties! JJJJMMDD vb: 15 maart 1984 wordt

77 Mappen Scans groeperen Vb: boek, dossier Bestandsnamen uniek per map Snellere werkwijze Verkeerde map? > Weg! Werkproces op orde 77

78 Digitaliseren > e-documenten Handboek digitaliseren documenten 78

79 79

80 Objecten digitaliseren Fotografie 3D-digitaliseren 80

81 Fotografie Frontale foto, meerdere foto s Close ups van betekenisvolle details Contrast tussen het voorwerp en de achtergrond Matte achtergrond Geen tegenlicht Statief Belichting van de zijkant Flits? Liever niet. 81

82 Histogram 82

83 Belichten Softbox Witte vlakken Tent Doel: schaduwen wegwerken 83

84 Belichten 84

85 Bestandsformaten JPEG TIFF RAW? > DNG displaytab2.html 85

86 Fotografie Cursus FARO: 13 & 27 maart 2012 CRKC Handleiding voor het opstellen van een kerkinventaris Lighting Methods for Photographing Museum Objects ub?id=375006&sl=0 86

87 3D digitaliseren 87

88 3D voor doe-het-zelvers 2/index.php Maak veel foto s met veel overlap, 10 tot 15 Rond het object bewegen Zelfde camera met dezelfde instellingen Moeite met glanzende, effen objecten Opladen Enkele uren wachten Klaar! 88

89 89

90

91 Programma s kopen Microsoft Symantec SAP Probleem? FARO > Bram Wiercx 91

92 92

93 Digitaal archiveren Zeer moeilijk! Contacteer dichtstbijzijnde archiefdienst 93

94 Digitaal archiveren voor doe-hetzelvers 2 back ups Verschillende locaties (Dropbox, Box, Skydrive, ) Verschillende dragers (harde schijf, DVD, USB-stick, ) Dragers vergaan Apparatuur verdwijnt Duurzame formaten Metadata: bestandsnamen, tekstje met uitleg, print screen 94

95 Informatiedragers Vergaan Apperatuur verdwijnt Kopies maken Niet bestand tegen: Zon Warmte Vocht Etiket met duidelijke informatie (zonder drager te beschadigen) Om de drie jaar een kopie maken 95

96 Archiveren Personal archiving edavid Optische dragers 96

97 97