Adviesrapport Hervisitatie HBO bachelor opleiding Small Business en Retail Management voltijd. De Haagse Hogeschool

Transcriptie

1 Adviesrapport Hervisitatie HBO bachelor opleiding Small Business en Retail Management voltijd De Haagse Hogeschool

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Hervisitatie HBO bachelor opleiding Small Business en Retail Management voltijd CROHO nr De Haagse Hogeschool Hobéon Certificering BV 15 oktober 2009 Auditteam: Drs W. G. van Raaijen A. Meijer Dr F. Plat R.G. Peters

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Aanleiding voor de herbeoordeling Tussentijdse beoordeling in Dit rapport Karakteristiek van de opleiding De opleiding Small Business en Retail Management Aanpak van de herbeoordeling Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers aan de hervisitatie Programma van de visitatie op 20 september MANAGEMENTSAMENVATING Gegevens Beoordelingskader: Samenstelling auditteam: Bevindingen 5 3. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 9 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 9 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 9 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 13 Facet 2.1. Eisen HBO 13 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 15 Facet 2.3. Samenhang Programma 17 Facet 2.4. Studielast 18 Facet 2.5. Instroom 20 Facet 2.6. Duur 21 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 22 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 23 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 25 Facet 3.1. Eisen HBO 25 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 26 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 27 Onderwerp 4: Voorzieningen 29 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 29 Facet 4.2. Studiebegeleiding 30 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 32 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 32 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 33 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 34 Onderwerp 6: Resultaten 35 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 35 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding SBRM voltijd Integraal oordeel/advies aan NVAO 40 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma hervisitatie 25 september 2009

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bacheloropleiding Small Business en Retail Management van de Haagse Hogeschool. Het betreft een herbeoordeling van deze opleiding, nadat in september 2007 een eerste beoordeling is uitgevoerd Aanleiding voor de herbeoordeling Het auditteam heeft bij een audit in september 2007 vastgesteld dat de toepassing van de theorie in de door het auditteam beoordeelde scripties onvoldoende aanwezig was. Een tweede punt van kritiek was, dat er geen onderscheid in beoordeling werd gemaakt tussen verschillende beoordelingsaspecten als inhoud van de presentatie en taalgebruik en spreektempo. Dit leidde tot het oordeel onvoldoende voor facet 6.1. Ten tijde van de audit in 2007 had de opleiding inmiddels gerichte acties ondernomen om het gerealiseerde niveau te verbeteren. Het proces van afstuderen was destijds al strak gestructureerd, de procedure van afstuderen en het beoordelingskader waren inmiddels aangescherpt, er waren inmiddels een afstudeercommissie, docentkringen en zogeheten consultdocenten ingesteld en extra onderwijs ter ondersteuning van het afstudeertraject werd al aangeboden. De effecten van deze maatregelen konden in september 2007 echter nog niet worden beoordeeld omdat zij nog geen uitwerking hadden in afstudeerwerkstukken. Het auditteam heeft, mede gezien de kwaliteit van het personeel, destijds wel zijn vertrouwen uitgesproken in de uitwerking van deze maatregelen. In december 2007 heeft de Haagse Hogeschool de aanvraag tot accreditatie van de opleiding Small Business en Retail Management bij de NVAO ingediend, waarbij het adviesrapport van september 2007 werd overlegd. Op basis van een integrale beoordeling van dit adviesrapport heeft de NVAO, na een voorgenomen besluit bekend te hebben gemaakt, op 22 oktober 2008 besloten dat de accreditatie niet kan worden verleend, omdat het adviesrapport bij facet 6.1 Gerealiseerd Niveau en daarmee bij onderwerp 6 Resultaten niet voldoet aan de eisen die worden gesteld aan het onderbouwen van oordelen. De NVAO heeft vervolgens de accreditatie van de opleiding van rechtswege verlengd met als bepaling dat binnen één jaar na de datum van haar besluit, ergo vóór 22 oktober 2009 een nieuwe aanvraag kan worden ingediend. Het heronderzoek heeft plaatsgevonden op 25 september De basis voor dit heronderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de verkorte Management Review van 1 september 2009 van de opleiding Small Business en Retail Management van de Haagse Hogeschool Tussentijdse beoordeling in 2008 Omdat de opleiding zich gesteld zag voor een herbeoordeling in 2009, heeft zij Hobéon gevraagd om een tussentijdse beoordeling. Deze is uitgevoerd op 31 oktober 2008 door een team van deskundigen van Hobéon Certificering, niet zijnde de auditoren die de visitaties in 2007 en 2009 hebben uitgevoerd. Voor deze tussentijdse beoordeling zijn de afstudeerwerkstukken van het cohort 2008 bestudeerd en is bezien hoe de opleiding is omgegaan met het door haar opgestelde verbeterplan uit 2007 en de door haar zelf in juni 2008 uitgevoerde evaluatie. Het beoordelingsteam komt in november 2008 tot de conclusie dat de opleiding serieus werk heeft gemaakt en maakt van de invoering van het verbeterplan. Het team ziet in de scripties een goede opgaande lijn van het gerealiseerde niveau. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 1

8 1.4. Dit rapport In dit rapport wordt voortgeborduurd op het rapport van Hobéon Certificering van de visitatie in september Wijzigingen die sedertdien zijn doorgevoerd en gewijzigde oordelen worden in de navolgende teksten cursief vermeld Karakteristiek van de opleiding De opleiding Small Business en Retail Management De opleiding SBRM leidt studenten op voor het ondernemerschap of voor een managementfunctie in de retail sector. Het ondernemerschap kan zijn gericht op het zelfstandig ondernemen (starten van een eigen bedrijf, bedrijfsovername of franchisenemer) of het intern ondernemerschap in een grote onderneming. Studenten dienen goed te kunnen functioneren in het internationale beroepenveld en in internationaal georiënteerde bedrijven in Nederland. In de opleiding maakt elke student daarom kennis met de internationale beroepspraktijk. De opleiding bestaat sedert september 2002 als voltijd opleiding. Het curriculum is ingericht als lerend werken en werkend leren. Het onderwijs is activerend en vraaggestuurd.het curriculum van de opleiding is gebaseerd op het in 2005 landelijk vastgestelde domeinprofiel,de in 2008 landelijk vastgestelde zogenoemde Body of Knowledge & Skills in het domein Commerce en met een duidelijke inbreng vanuit de regio. De onderwijsvisie van de Haagse Hogeschool ( de Haagse bachelor ) is hierin verwerkt. Dit profiel en het curriculum zijn goedgekeurd door de werkveldcommissie van de opleiding Aanpak van de herbeoordeling Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de herbeoordeling van de voltijd opleiding SBRM is het auditteam opnieuw uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten en zijn de criteria opgenomen aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. De beoordeling van Hobéon Certificering steunt op een analyse en beoordeling van door de opleiding SBRM aangeleverde verkorte Management Review, de Studiegids en , de evaluatie van de opleiding van het proces van afstuderen van 31 augustus 2009 en cv s van gecommitteerden. In deze MR gaat de opleiding in op de verbeteringen en veranderingen die zijn doorgevoerd sedert november Ook is de rapportage van de tussentijdse beoordeling in oktober 2008 bij de analyse betrokken. De visitatie is op 25 september 2009, uitgevoerd door een auditteam bestaande uit twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van zelfstandig ondernemerschap en retail management, één lead auditor en één secretaris vanuit Hobéon Certificering. Dit auditteam is van dezelfde samenstelling als dat in Aangezien het accent was gericht op het herbeoordelen van het gerealiseerde niveau (facet 6.1) is geen onderwijskundige auditor en student-auditor aan dit team toegevoegd. Het auditteam heeft de in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten opnieuw beoordeeld, en op basis daarvan per onderwerp een oordeel gegeven. Dit werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggende rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 2

9 Beslisregels Volgens de NVAO - Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon Certificering onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: De uitvoering en praktijk weegt zwaarder dan beleid en theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 1 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Naam Audit deskundigheid Onderwijs deskundigheid Vakinhoudelijke deskundigheid Werkveld deskundigheid drs. W. G. van Raaijen voorzitter x x A. Meijer x x dr. F. Plat x x x R.G. Peters x (secretaris) 1 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 EC s) is geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 3

10 Willem van Raaijen heeft als lead auditor jarenlange ervaring in het voortgezet onderwijs en het hoger beroeps- en kunstonderwijs. Hij heeft inmiddels tientallen audits ten behoeve van bacheloren masteropleidingen als lead auditor geleid. Aart Meijer studeerde bedrijfs- en commerciële economie aan de Universiteit Twente en de Universiteit Nyenrode. Daarnaast is hij in het bezit van de NIMA A, B en C diploma s. Vanaf 2001 is hij zelfstandig werkzaam als adviseur voor ondernemingsbegeleiding en het ontwikkelen van marketingconcepten. Frans Plat is onder andere verbonden aan de Academie voor Management, Groningen, de TIAS Business School, Tilburg, de Graduate School of International Management, Maastricht en de Faculteit Economie and Business Administration, Universiteit van Maastricht. Hij is directeureigenaar van Customer Strategy & Intelligence Centre (CSIC), Velp Rob Peters fungeerde bij de audit als secretaris. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers aan de hervisitatie Het auditteam heeft tijdens de hervisitatie gesprekken gevoerd met het management, coördinatoren, docenten, studenten, de afstudeer-, de toets- en de examencommissie, de lector Ondernemen & Innovatie en twee gecommitteerden. Een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie is opgenomen in bijlage II Programma van de visitatie op 20 september 2007 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 4

11 2. MANAGEMENTSAMENVATING 2.1. Gegevens Naam van de instelling: Naam van de opleiding: Vorm van de opleiding: Locatie van de opleiding: Haagse Hogeschool Small Business & Retail Management voltijd Den Haag Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum hervisitatie: 25 september 2009 Datum VBI-rapport 15 oktober Beoordelingskader: Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor] van de NVAO (Accreditatiekader. Stcr ). Op grond van dit Accreditatiekader wordt een opleiding beoordeeld aan de hand van de volgende zes onderwerpen: (i) doelstellingen opleiding, (ii) programma, (iii) inzet van personeel, (iv) voorzieningen, (v) interne kwaliteitszorg en (vi) resultaten Samenstelling auditteam: Het auditteam van Hobéon bestaat uit de volgende leden: Drs W. van Raaijen (voorzitter), directeur-partner van de Hobéon Groep en gedurende een reeks van jaren belast met audits in het hoger onderwijs; A. Meijer: bedrijfseconoom en als adviseur betrokken bij begeleiding van ondernemers en het ontwikkelen van marketingconcepten; Dr F. Plat, verbonden aan de Academie voor Management, Groningen, de TIAS Business School, Tilburg, de Graduate School of International Management, Maastricht en de Faculteit Economie and Business Administration, Universiteit van Maastricht en directeur-eigenaar van Customer Strategy & Intelligence Centre (CSIC), Velp. R.G. Peters, als associé verbonden aan de Hobéon Groep, is als secretaris aan het auditteam toegevoegd Bevindingen Onderwerp: Doelstellingen opleiding Het auditteam ziet dat het sedert 2008 vernieuwde beroeps- en opleidingsprofiel op adequate wijze is vertaald naar competenties. De opleiding kijkt kritisch naar de landelijke vastgestelde competenties en verbijzondert deze in een cyclisch proces in overleg met het (regionale) beroepenveld. De opleiding heeft in het curriculum het aspect internationalisering adequaat en op een voor de Haagse Hogeschool passende wijze verwerkt. De opleiding toont naar oordeel van het auditteam aan dat zij voortdurend de ontwikkelingen in het beroepenveld volgt en daaraan de noodzakelijke gevolgen verbindt. De eindkwalificaties sluiten aan bij de algemeen internationaal geaccepteerde beschrijving van kwalificaties van een bachelor, zoals deze zijn vastgelegd in de Dublin Descriptoren. Deze eindkwalificaties zijn ontleend aan een landelijk vastgesteld domeinprofiel dat in samenspraak met de docenten, werkveldcommissie, gecommitteerden en alumni verder is uitgewerkt en sluiten aan bij het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. Het auditteam kwalificeert het onderwerp Doelstellingen opleiding als voldoende. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 5

12 Onderwerp Programma De kennisontwikkeling vindt plaats in interactie met de beroepspraktijk en door middel van studiemateriaal dat aan de beroepspraktijk is ontleend. De eindkwalificaties, geformuleerd in acht competenties zijn vertaald naar leerdoelen en gekoppeld aan theoretische en aan praktijk (Action Learning) modulen. Studenten hebben op deze wijze de mogelijkheid om de geformuleerde leerdoelen te behalen, waardoor de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden wordt gewaarborgd. In de periode tussen de eerste visitatie in 2007 en de visitatie in september 2009 waarvan hier verslag wordt gedaan is de theoretische component in het curriculum verder verzwaard. Er is sprake van een heldere structurering van het onderwijs, waardoor de samenhang in zowel horizontale als verticale zin is geborgd. Het auditteam ziet dat er ten opzichte van de situatie van twee jaar geleden, nu evenwicht is tussen theorie en praktijk. De studielast is op een juiste wijze gespreid over de verschillende studiejaren en de studenten zijn hierover tevreden. Het auditteam heeft waardering voor het feit dat de opleiding extra aandacht besteedt aan deficiënties en eerste generatiestudenten en, door het instellen van de functie van studievoortgangsbegeleider, aan studenten die studievertraging hebben opgelopen. Op grond hiervan kwalificeert het auditteam dit facet voor de opleiding als goed. De opleiding spant zich in om een goed beeld te verkrijgen van de karakteristieken van de instromende studenten en gebruikt deze gegevens en bevindingen uit evaluaties en uit de studieloopbaanbegeleiding om de aansluiting verder verbeteren. Op grond hiervan kwalificeert het auditteam dit facet voor de opleiding als goed. De opleiding heeft een omvang van 240 EC s. Er is sprake van een duidelijk geformuleerde onderwijsvisie. Het didactisch concept en de diversiteit aan werkvormen sluiten hierop aan. De opleiding beschikt over een uitgewerkt toetsbeleid, waarmee de congruentie is gewaarborgd tussen de leerdoelen en de gebruikte tentamens, assessments en beoordelingen. Met betrekking tot het afstuderen heeft de opleiding de afgelopen jaren een grote slag gemaakt, waardoor het proces van afstuderen, de begeleiding van afstudeerders, maar vooral de kwaliteit en de beoordeling van de afstudeerwerkstukken aanmerkelijk is verbeterd. In het OER is een wijziging doorgevoerd waardoor aan tentamens een beperkte geldigheid van vier jaar wordt toegekend. Deze wijziging moet er mede toe leiden dat het aantal studenten met een studieachterstand tot afstuderen wordt gestimuleerd. Het auditteam beoordeelt dit facet als goed. Het auditteam kwalificeert het onderwerp Programma als voldoende. Onderwerp 3: Inzet van Personeel De opleiding wordt verzorgd door docerend personeel dat voor een zeer groot deel afkomstig is uit het beroepenveld en relaties met dat werkveld onderhoudt. Het opleidingniveau van de docenten is goed: het merendeel heeft een masterdiploma en een deel is daarvoor studerend. De opleiding legt op goede wijze de verbinding tussen de opleiding en beroepspraktijk. De docent/student ratio van 22,8 beoordeelt het auditteam als ruim toereikend. Het onderwijs kan, naar het oordeel van het auditteam, met de beschikbare formatie worden ontwikkeld en gegeven. De opleiding (en de academie) beschikken over een uitgewerkt personeelbeleid, waarin de opleiding aandacht geeft aan de kwaliteiten van de medewerkers en daarvoor goede instrumenten en voldoende middelen inzet. Er is sprake van personeel dat goed is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Het auditteam beoordeelt alle facetten van het onderwerp Inzet van Personeel als goed, wat een kwalificatie goed als extra aantekening voor dit onderwerp oplevert. Onderwerp 4: Voorzieningen Het auditteam heeft kennis genomen van de beschikbare voorzieningen en beoordeelde in 2007 reeds dat deze adequaat zijn. Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding het systeem van studieloopbaanbegeleiding inmiddels verder heeft aangepast. Deze aanpassingen lijken het auditteam juist. Het auditteam vindt het een goede zaak dat de academie een fulltime studievoortgangbegeleider inzet. Het auditteam beoordeelt één van twee facetten van het onderwerp Voorzieningen als goed, wat een kwalificatie goed als extra aantekening voor dit onderwerp oplevert. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 6

13 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Het auditteam stelt opnieuw vast dat de opleiding de uitvoering van het onderwijs zorgvuldig en gedegen evalueert, aan de hand van door de opleiding gehanteerde streefdoelen. Het auditteam stelt daarbij vast dat de opleiding al in september 2007 een goed uitgewerkt verbeterplan had, dat is geschreven op basis van periodieke evaluaties. Sedert de visitatie in september 2007 is dit verbeterplan nog verder aangescherpt op basis van de bevindingen van het auditteam. In een tussentijdse beoordeling in 2008 heeft de opleiding de voortgang van het doorvoeren van de veranderingen extern laten toetsen. Het auditteam voor de visitatie van 2009 stelt vast dat medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld betrokken zijn bij het beoordelen van de kwaliteit van het onderwijs, zowel inhoudelijk, als qua organisatie en bedrijfsvoering. Dit leidt tot actieve invloed van externe stakeholders op de interne kwaliteitszorg. Het auditteam waardeert in bijzonder de inbreng van de gecommitteerden hierbij. Het auditteam beoordeelt alle facetten van het onderwerp Interne Kwaliteitszorg als goed, wat een kwalificatie goed als extra aantekening oplevert. Onderwerp 6: Resultaten. Het auditteam oordeelt dat de afstudeerwerkstukken van het cohort en daarmee het gerealiseerd niveau voldoen aan de basiskwaliteit. Het niveau van de scripties is duidelijk gestegen ten opzichte van de scripties uit Het hbo-niveau is impliciet aanwezig in deze afstudeerwerkstukken. Wel mag de verwerking van de theorie in de scripties nog sterker worden aangezet. Het auditteam verwacht, gezien alle maatregelen die zijn genomen rond het verbeteren van het niveau van afstuderen, dat dit niveau in 2011 tot volle wasdom is gekomen. Het auditteam heeft waargenomen dat de rendementen van de propedeuse en de hoofdfase overeenkomen met de streefcijfers die de opleiding vooraf heeft vastgelegd. Het auditteam komt op basis hiervan tot het oordeel voldoende voor het onderwerp Resultaten. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 7

14 Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 8

15 3. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Landelijk profiel Het landelijk overleg SBRM heeft besloten in 2008 over te gaan naar een nieuw domeinprofiel en de bijbehorende Body of Knowledge & Skills voor het domein Commerce. Dit profiel beschrijft de kerntaken en essentiële expertise van een commerciële professional. Voor de opleiding SBRM staat het ondernemen centraal: als zelfstandige ondernemer of retail manager. Dit profiel is gevalideerd door het landelijke beroepenveld. Het domeinprofiel is in december 2005 en de Body of Knowledge & Skills in juni 2008 door de HBO-Raad vastgesteld Invulling door de Haagse opleiding Het curriculum van de Haagse opleiding SBRM is gebaseerd op het nieuwe domeinprofiel en de nieuwe Body of Knowledge & Skills en hanteert acht competenties. De opleiding biedt ondernemerschap en retail management als afstudeerprofielen aan, waarbij de keuze hierin aan het eind van het tweede studiejaar moet worden gemaakt. In het derde en vierde jaar is de theorie die aan studenten wordt aangeboden dan dezelfde, maar is de praktijkcomponent gericht op de keuze voor small business of voor retail management. Opdrachten worden dan uitgevoerd in de specifieke markten. De programma s ondernemerschap en retailmanagement lopen parallel en de switch is organisatorisch mogelijk. De opleiding heeft in overleg met de zogeheten Action Learing-bedrijven en de werkveldcommissie vier clusters van beroepsrollen geformuleerd: operationele lijnfuncties in de detailhandel; hbo verkoopfuncties binnen de retailketen; hbo staffuncties binnen de retailketen; zelfstandig ondernemer. Deze beroepsrollen heeft de opleiding uitgewerkt naar activiteiten die zijn gekoppeld aan leerdoelen, die weer zijn afgeleid van de landelijke competenties. De vernieuwde Body of Knowlegde & Skills is inmiddels de basis voor het curriculum van de opleiding Internationalisering De SBRM-opleiding vult het aspect internationalisering in via de speerpunten: theorie van de internationale beroepspraktijk, communicatie en intercultureel bewustzijn. Veel onderwijs wordt gegeven vanuit een internationale context. In de gesprekken meldt de opleiding, dat vooral de handel naar het Verre Oosten voor de SBRM-studenten interessant is. Het auditteam stelt vast dat gedurende een bedrijfspracticum in het eerste jaar samen met studenten van de opleiding IBMS en in het vierde jaar in het blok Globalisering bij het practicum van International Business and Culture onderwijs in het Engels wordt gegeven. Vakliteratuur rond de onderwerpen dienstenmarketing, retailmarketing, productinnovatie en marketing, strategische marketing, customer relationship management, international trade, international business and culture, change management en Engelse grammatica en spelling is in de Engelse taal. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 9

16 Oordeel: voldoende Het auditteam stelt het volgende vast: Het vernieuwde beroeps- en opleidingsprofiel is landelijk vastgesteld en op adequate wijze vertaald in acht competenties. De opleiding heeft kritisch gekeken naar de landelijke vastgestelde competenties en deze verbijzonderd in overleg met het regionale beroepenveld. De opleiding geeft in het curriculum het aspect internationalisering voldoende aandacht. De opleiding toont, naar oordeel van het auditteam aan, dat zij de ontwikkelingen in het beroepenveld volgt en waar nodig aan ontwikkelingen daarbinnen de noodzakelijke gevolgen verbindt. Het auditteam beoordeelt het aansluiten van de eindkwalificaties bij de te stellen eisen als voldoende. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 10

17 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de set van acht competenties van de opleiding bestudeerd om te bepalen of deze beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. Uit zijn analyse blijkt, dat de opleiding in de eindkwalificaties/competenties de Dublin Descriptoren heeft geïncorporeerd. Dit betekent: Kennis van en inzicht in (bijvoorbeeld): human resource management; arbeidsrecht; organisatiekunde; ondernemingsrecht; supply chain management; retailmarketing; verkoop- en accountmanagement; automatisering. Toepassen van kennis en inzicht blijkend uit (bijvoorbeeld) het opstellen / ontwerpen van: ondernemingsplan; analyse financiële kengetallen; swot-analyse; verkoop- en acquisitieplan; omgevingsanalyse / concurrentieanalyse; personeelsplan (inclusief scholingsplan); voorraadplanning; accountplan; media- en PR-plan; marktanalyse. Oordeelsvorming blijkend uit (bijvoorbeeld): kwalitatieve en kwantitatieve bedrijfsgegevens accuraat kunnen interpreteren en documenteren; kwalitatieve en kwantitatieve marktgegevens accuraat kunnen interpreteren en documenteren; bedrijfsrisico s kunnen beoordelen. Communicatie blijken uit (bijvoorbeeld): effectieve communicatie met medewerkers / ondergeschikten; effectieve communicatie met leveranciers; effectieve communicatie met klanten; opbouwen en onderhouden van netwerk. Leervaardigheden in praktijkgericht onderzoek kunnen participeren: delen van praktijkgericht onderzoek kunnen uitvoeren, zoals bijvoorbeeld een onderzoeksopzet maken, theoretische onderbouwing kunnen leveren en onderzoeksresultaten kunnen analyseren; initiatieven kunnen nemen over innovatie en verandering in het SBRM-domein een leerhouding van een leven lang leren kunnen ontwikkelen. Oordeel: voldoende Het auditteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties aansluiten bij de algemeen internationaal geaccepteerde beschrijving van kwalificaties van een bachelor, zoals deze zijn vastgelegd in de Dublin Descriptoren. Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 11

18 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Zoals onder facet 1.1 aangegeven zijn de eindkwalificaties ontleend aan het landelijk beroeps- en opleidingprofiel. De Haagse opleiding onderhoudt contacten met het regionale beroepenveld, via de bedrijven waar de studenten hun werkplekken hebben (de zogenoemde ALbedrijven), via de werkveldcommissie en via gecommitteerden, alumni, docenten en de Regioregisseur. Deze laatste is een functionaris van de HHS die bemiddelt tussen studenten en bedrijven in de Haagse regio. Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat het regionale beroepenveld de opleiding adviseert over de aansluiting op de beroepspraktijk. De competenties zijn een opsomming van alle kennis, vaardigheden en houdingsaspecten die de afgestudeerde als beginnende beroepsbeoefenaar moet beheersen. De HHS heeft drie kernbegrippen vastgesteld, die in elk curriculum moeten terugkomen: (i) zelfregie, (ii) professionaliteit en (iii) wereldburgerschap. Deze begrippen komen in het curriculum van de opleiding SBRM naar voren. Het auditteam heeft alle competenties overzien. De regionale inkleuring en de accenten op zelfregie, professionaliteit en wereldburgerschap kenmerken de Haagse opleiding Het auditteam heeft bij de hervisitatie gezien dat, ten opzichte van de visitatie in 2007, de opleiding meer aandacht geeft aan de theorievorming. Studenten uit het eerste en tweede jaar melden, hiernaar gevraagd, dat de theoretische component stevig aanwezig is; studenten uit het derde en vierde jaar melden dat zij een inhaalslag maken in theorie. In de Action Learning opdrachten (zie hierna bij facet 2.1) wordt studenten nu zeer nadrukkelijk gevraagd om de praktische oplossingen van de casussen theoretisch te onderbouwen. Oordeel: voldoende Het auditteam is op basis van zijn analyse van oordeel dat de eindkwalificaties van de opleiding SBRM zijn ontleend aan beroepsprofielen die in samenspraak met het regionale beroepenveld zijn opgesteld en dat deze kwalificaties aansluiten bij het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar. Het auditteam stelt vast dat de regionale inkleuring van de beroepsprofielen een specifiek accent aanbrengt. De theoretische bagage van de studenten is naar oordeel van het auditteam inmiddels behoorlijk toegenomen. Het auditteam oordeelt dat er sprake is van hoger beroepsonderwijs. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 12

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Kennisontwikkeling van studenten De opleiding heeft het onderwijs ingedeeld aan de hand van thema s die uit de beroepspraktijk zijn ontleend. In elk leerjaar is de leerstof gegroepeerd in vier blokken, die elk in het teken staan van een thema. Deze thema s zijn over de vier leerjaren verdeeld. Het onderwijs wordt aangeboden via een vaste structuur van leerlijnen: de kennisleerlijn, de vaardighedenlijn, de praktijklijn en de persoonlijke ontwikkellijn. De (theoretische) kennisontwikkeling vindt plaats via hoor-, werk- en responsiecolleges, casussen, simulatie, praktijkonderzoek, beursbezoek, bedrijvendagen en games. Het praktijkonderwijs vindt plaats via Action Learning (AL), intervisie en bedrijfsbezoeken en de scholing in vaardigheden vindt plaats via trainingen, games en projecten. In de AL opdrachten gebruiken de studenten theorie om oplossingen te bedenken voor deze praktijkopdrachten. Op deze wijze komt de gewenste integratie van theorie en praktijk tot stand. Verder dienen zij de juiste methoden en technieken van toegepast onderzoek te gebruiken. De persoonlijke ontwikkelingslijn is gedurende de vier studiejaren vervlochten in het gehele programma. De thema s die in de vier leerjaren aan de orde komen zijn ontleend aan de beroepspraktijk. De praktijkscholing vindt plaats in daarvoor geselecteerde Action-Learning bedrijven. De opleiding is kritisch op de inhoud van de werkplekken. De acquisitie, selectie en goedkeuring van deze werkplekken geschiedt volgens een vaste procedure. Een werkplek wordt tenminste viermaal per jaar bezocht door een docent. De contacten met studenten, die bij de AL-bedrijven aan de slag zijn, vinden plaats op de momenten dat zij binnenschools aan de gang zijn met thema s en projecten. Zie verder ook Verbanden met actuele ontwikkelingen Het onderwijs wordt zowel binnenschools als buitenschools uitgevoerd. In het binnenschoolse gedeelte brengen studenten hun eigen ervaringen en dilemma s uit de praktijk in deze praktijkervaringen krijgen betekenis door de reflectie van docenten en medestudenten. De actuele ontwikkelingen in het vakgebied worden tot stand gebracht door de inbreng van de studenten en docenten zelf en verder door de nauwe verbinding die de opleiding heeft met de werkveldcommissie, gecommitteerden en de AL-bedrijven Waarborg van ontwikkeling van beroepsvaardigheden. In het competentieprofiel is vastgelegd welke beroepsvaardigheden de student moet bezitten bij zijn afstuderen. Alle competenties moeten aan het eind van de opleiding op operationeel, tactisch en strategisch niveau kunnen worden toegepast. Al deze competenties worden getoetst aan de hand van vastgelegde criteria. Bedrijfsmentoren zijn betrokken bij de beoordeling van stages en afstuderen. Bij het afstuderen zijn gecommitteerden uit het beroepenveld betrokken bij de beoordeling van de eindwerkstukken en presentatie daarvan. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 13

20 Oordeel: voldoende Het auditteam stelt het navolgende vast: De kennisontwikkeling vindt plaats in interactie met de beroepspraktijk en door middel van aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. De opleiding heeft door de opzet van het onderwijs voldoende verbanden met de actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk. De opleiding heeft ontwikkeling van de beroepsvaardigheden gewaarborgd. Het auditteam is van oordeel dat het curriculum voor wat betreft de Eisen hbo aan de basiskwaliteit voldoet en kwalificeert het Eisen hbo facet voor de opleiding SBRM als voldoende. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 14

21 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen Concretisering van het programma Het curriculum van de opleiding is gebaseerd op het landelijk vastgestelde domeinprofiel dat is vastgelegd in acht competenties (zie facet 1.2, hiervoor). Het landelijk vastgestelde competentieprofiel geeft concreet de eindkwalificaties in termen van competenties. Deze competenties weerspiegelen het te bereiken niveau, de beroepsoriëntatie en domeinspecifieke eisen Vertaling naar leerdoelen De opleiding heeft de competenties uitgewerkt naar onderwijsactiviteiten en gekoppeld aan toetsbare leerdoelen. De leerdoelen zijn gekoppeld aan modulen. Op het moment dat de student alle modulen succesvol heeft doorlopen en daarop is getoetst heeft hij alle competenties behaald Mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken De onderwijsvisie behelst onder meer, dat studenten zelfregie hebben en in beginsel zelf verantwoordelijk zijn voor de eigen studieactiviteiten. Het onderwijs is vraaggestuurd ingericht. De student is in beginsel zelf verantwoordelijk voor zijn eigen studieactiviteiten. Binnen de persoonlijke ontwikkelingslijn wordt de ontwikkeling van de competenties per student gevolgd en worden studenten begeleid. Deze begeleiding uit zich bijvoorbeeld bij de keuze voor het afstudeerprofiel: SB of RM. De opleiding ziet dat er studenten binnenkomen met een leerachterstand. Deficiënties op het gebied van rekenen en taalvaardigheid kunnen worden weggewerkt door bijlessen. De opleiding biedt deze aan en de studenten worden, indien nodig, door de studieloopbaanbegeleider (dringend) geadviseerd deze te volgen Versterking van de theoretische component en methoden en technieken Sedert de visitatie in september 2007 is de theoretische component verder versterkt. Op basis van een analyse door de opleiding zelf is de theorie op vier kennisgebieden verzwaard: 1. algemene financieel-economische kennis 2. methoden en technieken van onderzoek 3. externe analyse en concurrentieanalyse 4. planning & control. Het auditteam heeft de wijzigingen die in het programma zijn aangebracht bekeken; het team vindt deze adequaat. Met ingang van het studiejaar is het propedeuseprogramma vernieuwd. Dit nieuwe programma kenmerkt zich door een verhoogd theoretisch gehalte, waardoor studenten beter worden voorbereid op de hoofdfase. De modules Marketing, Financieringsplan, Omgevingsanalyse en Organisatiekunde hebben een hoger theoretisch gehalte en leveren meer studiepunten op.. Hetzelfde geldt voor diverse modules in de hoofdfase. Ook wordt nu vanaf het eerste semester in het eerste jaar aandacht besteed aan methoden en technieken van (toegepast) onderzoek. De mogelijkheden tot compensatie in de propedeuse zijn aanzienlijk beperkt ten opzichte van vroeger; alle theoretische modules dienen met een voldoende te worden afgerond. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 15

22 Door de hele opleiding heen wordt aandacht besteed aan het theoretisch onderbouwen van AL-opdrachten en het toepassen van methoden en technieken van onderzoek. Studenten dienen met de tussenproducten (werkstukken rond de AL opdrachten, die de vorm van miniscripties hebben) aan te tonen, dat zij een onderzoek goed kunnen opzetten via een plan van aanpak, dat zij de theorie in relatie kunnen brengen met de praktische opdracht en daarmee de toepassing van theorie hebben geïntegreerd in hun handelen Scriptievoorbereiding In het vierde jaar is het onderwijsprogramma uitgebreid met het onderdeel scriptievoorbereiding. Uit de gesprekken met studenten blijkt dat al aan het eind van het derde jaar hieraan aandacht wordt besteed. Het proces van afstuderen is gedetailleerd vastgelegd in de afstudeerhandleiding. Gedurende het hele studieprogramma werken de studenten AL-projecten uit in de vorm van de al genoemde miniscripties. Hiermee oefenen zij in het schrijven van de eindscriptie in het vierde jaar. Het auditteam heeft van studenten gehoord dat dit een goede vorm van voorbereiding is. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma voor de opleiding als voldoende op grond van het navolgende: Het programma is naar oordeel van het auditteam een concrete vertaling van de eindkwalificaties in termen van te bereiken competenties. De theoretische component is de afgelopen jaren aanmerkelijk verzwaard en de toepassing van theorie komt tot uitdrukking in de miniscripties en de eindscriptie. De competenties zijn vertaald naar leerdoelen, die zijn gekoppeld aan modulen; Studenten hebben de mogelijkheid om deze leerdoelen te behalen en worden daarin begeleid. Het ontwikkelingsproces van hun competenties wordt gevolgd via de persoonlijke ontwikkelingslijn. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 16

23 Facet 2.3. Samenhang Programma Criterium Het facet Samenhang Programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen Het onderwijs is volgens een vaste structuur ingericht: horizontaal via thema s en verticaal via leerlijnen. Deze structuur is beschreven bij facet 2.1. In elk blok staan kennis, vaardigheden en praktijk met elkaar in verband en worden deze gerelateerd aan een thema. Het themagebonden onderwijs draagt bij aan de samenhang tussen het binnenschools- en buitenschools curriculum, doordat de student binnenschoolse kennis en vaardigheden buitenschools toepast en buitenschoolse ervaring in de school brengt In de loop van de studie stijgt de moeilijkheidsgraad van de leerstof en verschuift het accent van operationeel, naar tactisch, naar strategisch. De functie die een student uitoefent bij het Action-Learning bedrijf groeit hierin mee. Zonodig wisselt de student van bedrijf, om deze groei te garanderen. In de gesprekken met het auditteam geven de coördinatoren aan dat de rol van de begeleidende docent hierin belangrijk is. De toelating tot de afstudeerfase is geregeld in de OER en beschreven in de afstudeerhandleiding. Aan de hier gestelde regels wordt de hand gehouden In 2007 bleek bij de visitatie dat de beroepspraktijk zwaar is aangezet in het programma, wat ten koste ging van de theorievorming. Het auditteam heeft tijdens de hervisitatie vastgesteld dat de opleiding de aanbeveling van het auditteam van destijds heeft overgenomen om de relatie tussen theorie en praktijk opnieuw te beoordelen en het accent te verleggen naar de theoriecomponent. Inmiddels is de theoriecomponent aanmerkelijk verzwaard; iets dat de studenten beamen. Oordeel: voldoende Het auditteam stelt vast dat sprake is van een heldere structurering van de organisatie van het onderwijs, waardoor de samenhang in zowel horizontale als verticale zin is geborgd. Het auditteam constateert ook, dat door verzwaring van de theoretische component, theorie en praktijk nu in evenwicht zijn. Het auditteam kwalificeert daarom dit facet als voldoende. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 17

24 Facet 2.4. Studielast Criterium Het facet Studielast is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen? Bevindingen Spreiding Het curriculum is per jaar verdeeld in blokken van tien weken, waarbij elk blok wordt afgesloten met een toetsperiode. Herkansing van toetsen is mogelijk in de loop van het volgende blok en herkansing van blok vier vindt nog plaats voor de zomervakantie. (Blok 4 bestaat uit 12 weken). De verhouding binnenschools-buitenschools verandert in de loop van de studie en de buitenschoolse duur per week neemt toe. De opleiding verwacht van studenten een grote mate van zelfstandigheid en vanaf het derde jaar neemt het aantal contacturen af. In de eerst twee jaren hebben de studenten gemiddeld 18 contacturen per week; in de laatste twee jaren is dit gemiddeld 10 uren Struikelvakken Studenten met een havo (67% van de instroom) en mbo-achtergrond (24% van de instroom) blijken op het gebied van wiskunde en statistiek elementaire kennis te missen. Om deze studenten te ondersteunen, heeft de opleiding extra lessen op dit gebied ingeroosterd. Daarnaast biedt de opleiding een inhaalprogramma Nederlands/spelling aan, aan studenten die dit nodig hebben Verkorte route voor mbo ers en vrijstellingen Sedert het studiejaar biedt de opleiding een verkorte route aan voor studenten die de mbo-opleiding Ondernemen op niveau 4 hebben afgerond. Op basis van dit diploma en hun werkervaring krijgen die studenten vrijstellingen, waardoor zij in staat zijn de eerste twee jaren in één jaar af te ronden. Het aantal contacturen voor mbo ers in de verkorte route bedraagt 21 per week. De examencommissie beslist over het toekennen van de vrijstellingen. De student dient hiervoor de bewijslast te leveren. De betrokken docent geeft desgevraagd advies Extra tutoring De hogeschool kent een hogeschoolbreed project Het Haags Studiesucces. Binnen dit project zijn oorzaken onderzocht van studieuitval en -vertraging. Een van de bevindingen is dat studenten wier ouders/verzorgers geen wo- of hbo-achtergrond hebben (zogenaamde eerste generatiestudenten ) meer moeite hebben met studeren in het hbo dan anderen. De opleiding heeft 55% eerste generatiestudenten en, in lijn met dit project, besloten de begeleiding van hen te intensiveren. Docenten van de opleiding hebben met tussentijdse schoolverlaters een exitgesprek. Vaak blijkt dan een verkeerde studiekeus of onvoldoende zelfstandigheid om de studie te kunnen volgen Studievoortgangsbegeleider Een kenmerk van de opleiding is dat studenten al tijdens de studie een eigen bedrijf hebben of starten. Dit leidt ertoe dat door de aandacht voor dit bedrijf de studie naar het tweede plan dreigt te geraken. Ondermeer om die reden heeft de opleiding de functie van studievoortgangsbegeleider ingesteld die zich speciaal richt op het begeleiden van studenten bij het voorkomen en wegwerken van studieachterstanden Oordeel studenten In het gesprek dat het auditteam tijdens de hervisitatie met studenten heeft gehad is de studielast aan de orde geweest. De ouderejaars studenten zien dat de theorie aanmerkelijk is verzwaard; de propedeuse en tweedejaars studenten nemen het curriculum als een gegeven. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 18

25 Volgens de derde en vierdejaars studenten is de studielast 40 uur per week en meer, oplopend tot 60 uur per week. Dit geldt dan voor de studenten die inmiddels drie dagen per week werken en voor diegenen die al een eigen bedrijf hebben of gedurende de opleiding dit hebben opgezet in de afstudeervariant small business. Het auditteam noteerde letterlijk: Het is je eigen bedrijf, dus je werkt van s ochtends vroeg tot s avonds laat. Je bent uur met je bedrijf bezig en dan nog 20 uur met je studie. De studielast, gecombineerd met een eigen bedrijf of een functie van enige omvang is dus aanzienlijk. De studie is wel goed te doen volgens de studenten waar het auditteam mee heeft gesproken. Oordeel: goed Het auditteam stelt vast dat de studielast op juiste wijze is gespreid over de jaren en dat de studenten hierover tevreden zijn. Het auditteam heeft waardering voor het feit dat de opleiding extra onderwijs aanbiedt in die vakken waarin eerstejaarsstudenten deficiënties hebben, dat de opleiding de tutoring van eerste generatiestudenten vormgeeft en dat de opleiding de functie van studievoortgangsbegeleider heeft ingesteld om studieslepers gericht te begeleiden. Uit de extra aandacht die de opleiding geeft aan de informatie aan aankomende studenten blijkt, dat de opleiding een goed beeld heeft van wat bij de studenten leeft en dat zij actief is in het wegnemen van studiebelemmerende factoren. Op grond van deze feiten kwalificeert het auditteam het facet Studielast voor de opleiding als goed. Hobéon Certificering Rapport hervisitatie HBO Bachelor opleiding SBRM, oktober 2009 De Haagse Hogeschool 19