Therapietrouw bij hartfalen: Wat kan de huisapotheker doen? CARDIO 017 Apr. Lieven Zwaenepoel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Therapietrouw bij hartfalen: Wat kan de huisapotheker doen? CARDIO 017 Apr. Lieven Zwaenepoel"

Transcriptie

1 Therapietrouw bij hartfalen: Wat kan de huisapotheker doen? CARDIO 017 Apr. Lieven Zwaenepoel

2 APB MISSIE Het stimuleren, ontwikkelen en promoten van de meerwaarde van de OFFICINA-APOTHEKER waarbij GEZONDHEID en de belangen van de PATIËNT centraal staan, om bij te dragen tot een betere VOLKSGEZONDHEID; Het waarborgen en verder ontwikkelen van de vrije beroepsuitoefening in de OFFICINA-APOTHEEK

3 Hartfalen is complex Hoge leeftijdsgebonden prevalentie 1 op 35 tussen 65 en 74 jaar 1 op 15 tussen 75 en 84 jaar 1 op 7 vanaf 85 jaar Hoge (re)hospitalisatiegraad 1 op 4 wordt heropgenomen binnen het jaar Lee DS, Johansen H, Gong Y, et al. Regional outcomes of heart failure in Canada. Can J Cardiol 2004;20(6): Hoge impact op levenskwaliteit Voortschrijdend ziektebeeld met onregelmatig verloop

4 De behandeling van hartfalen is ook complex Hygiënische maatregelen = gedrag Water- en zoutrestrictie Lichaamsbeweging Laattijdige diagnose 40% overlijden binnen 2 jaar na opname (FR) European Society of Cardiology, Congres in Athene, mei 2014 Complexe farmacotherapie ACE inhibitor of sartaan Laaggedoseerde β-blokker Diuretica Digitalisglycosiden, nitraten,

5 Therapietrouw?

6 Therapietrouw bij hartfalen? 1 patiënt op 3 neemt minder dan 80% van de voorgeschreven dosis Therapietrouw kan verschillend zijn voor verschillende geneesmiddelen MedicaOon Adherence to Specific Drug Classes in Chronic Heart Failure Journal of Managed Care & Specialty Pharmacy JMCP October 2014Vol. 20, No. 10 Interventies op maat van de patiënt Approaches to improving heart failure medication adherence may be most effective when focused on medication adherence alone Meta-analyse European Journal of Cardiovascular Nursing 2015, Vol. 14(5)

7 Wat kunnen apothekers doen? Voortgezette farmaceutische zorg gedurende 3 maanden leidt tot: 93% therapietrouw in de interventiegroep t.o.v. 51% in de controlegroep (P < 0.01) Verbetering van de kennis over de medicatie in de interventiegroep (P < 0.001) Minder oedeem: 81% t.o.v. 49% (P < 0.05) Encouraging good compliance improve paoents clinical condioon in heart failure? Goodyer and all Br J Clin Pract. 1995;49(4): Multidisciplinaire en persoonlijke aanpak op basis van een duurzame relatie The Pharmacist Role in PredicOng and Improving MedicaOon Adherence in Heart Failure PaOents meta-analyse J Manag Care Pharm. 2014;20(7):741-55

8 Kosteffeciviteit van farmaceutische zorg Interventies van apothekers kunnen therapietrouw bij hartfalen verhogen en gezondheidskosten beperken Murray MD, Young J, Hoke S, et al. Pharmacist intervenoon to improve medicaoon adherence in heart failure. Ann Intern Med 2007;146: Studie van maanden (N=314) 19,4% Medicatienazicht minder exacerbaties Persoonlijke instructie + documentatie Primaire en secundaire resultaten die leiden tot een ziekenhuisopname of beroep op de spoeddienst 2960 $ besparing per patiënt per jaar

9 Zelfzorgeneesmiddelen bij hartfalen NSAID s vermijden Bruistabletten vermijden Paracetamol Na + Eq. NaCl Algostase mono 500 mg 316 mg (806 mg) Algostase mono 1 g 330 mg (842 mg) Dafalgan 500 mg 412 mg (1 g) Dafalgan 1 g 565 mg (1,4 g) Paracetamol Sandoz 1g 469 mg (1,2 g)

10 3 assen voor de apotheker X. (Voortgezette) farmaceutische zorg Y. De apotheek als oriëntatiecentrum Z. Preventie op maat

11 1000 adults exposed to some health problem in the month 750 report one or more illnesses or injuries per month 250 consult the GP in the month

12 hospitalised asadmissions 5 referred to another doctor 1 to UMC 1

13 MEERJARENKADER VOOR DE PATIËNT MET DE OFFICINA-APOTHEKERS

14

15 De huisapotheker Aanspreekpunt voor het zorgteam over medicatie: naar geïntegreerde zorg Duurzame relatie, niet exclusief Vrije keuze van de patiënt Voortgezette farmaceutische zorg Medicatieschema Volledig, correct en up to date Multidisciplinair en gedeeld zodra het kan

16

17

18

19 Besluit De huisapotheker kan bijdragen aan therapietrouw: partner in het zorgteam Interventies op maat! Het meerjarenkader biedt hefbomen voor therapietrouwondersteuning Multidisciplinaire samenwerking en overleg is noodzakelijk Stap 1 = medicatieschema

20 Bedankt voor uw aandacht!

Samenwerking HUISAPOTHEKER - HUISARTS

Samenwerking HUISAPOTHEKER - HUISARTS Samenwerking HUISAPOTHEKER - HUISARTS An inconvenient truth An inconvenient truth Bron: FOD Economie (2006) Verdubbeling op 20 jaar tijd 50% 45% Prevalence of chronic diseases in different ICPC organ groups

Nadere informatie

De studie had betrekking op een groep van. Therapietrouw bevorderen van bij het begin. Studie. Tabel 1

De studie had betrekking op een groep van. Therapietrouw bevorderen van bij het begin. Studie. Tabel 1 Therapietrouw bevorderen van bij het begin Hypertensie is een sluipmoordenaar. Een levenslange behandeling is dan ook een noodzaak. Maar hoe reageren patiënten die pas hun diagnose gekregen hebben op die

Nadere informatie

Therapietrouw bij diabetes. Apr. Silas Rydant KAVA bestuurslid

Therapietrouw bij diabetes. Apr. Silas Rydant KAVA bestuurslid Therapietrouw bij diabetes Apr. Silas Rydant KAVA bestuurslid 1 Cijfers diabetes wereldwijd 108 MILLION in 1980 642 MILLION in 2040 in 2014 90% Diabetes type 1 Diabetes type 2 2 Cijfers België The IDF

Nadere informatie

Samenwerken rond medicatieschema

Samenwerken rond medicatieschema Samenwerken rond medicatieschema Waar wachten we op? Apr. Dieter Stas, voorzitter Kempische Farmaceutische Kring (KFK) 28/03/2019 Thomas More Turnhout Voor wie? Eerstelijn: Artsen Apothekers Verpleegkundigen

Nadere informatie

Eén patiënt = 1 medicatieschema Een uitdaging voor het federale België? Apr. Lieven Zwaenepoel

Eén patiënt = 1 medicatieschema Een uitdaging voor het federale België? Apr. Lieven Zwaenepoel Eén patiënt = 1 medicatieschema Een uitdaging voor het federale België? Apr. Lieven Zwaenepoel Als je gezond bent Als je gezond bent lig je niet wakker van je gezondheid! (wel van je lief, je werk of je

Nadere informatie

Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch

Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch farmacoloog Ephor, UMC Utrecht Conflicterende belangen:

Nadere informatie

Medicatiebeleid in WZC

Medicatiebeleid in WZC Medicatiebeleid in WZC Keynote speaker: Dr. Lore De Raeve Competentiepool Ouderenzorg Algemene Pharmaceutische Bond (APB) Deskundige Gezondheidsbeleid en Ouderenzorg Koninklijk Limburgs Apothekers Verbond

Nadere informatie

Apr. Lieven Zwaenepoel, Ondervoorzitter Brussel

Apr. Lieven Zwaenepoel, Ondervoorzitter Brussel Symposium Biologische Geneesmiddelen in België Symposium Médicaments Biologiques en Belgique Vertrouwen in het gebruik van biologische en biosimilaire geneesmiddelen in België versterken Renforcer la confiance

Nadere informatie

Debat: 'Apothekers aan het woord

Debat: 'Apothekers aan het woord Debat: 'Apothekers aan het woord Hoe staan zorgverleners ten opzichte van de uitdagingen in de zorgsector? Welke hervormingen zijn voor hen aan de orde? Hoe zien ze hun beroep evolueren in de toekomst?

Nadere informatie

Geneesmiddelen Informatieoverdracht in psychiatrie

Geneesmiddelen Informatieoverdracht in psychiatrie Geneesmiddelen Informatieoverdracht in psychiatrie Johan Reyntens ziekenhuisapotheker 1 Informatieoverdracht: medicatiereconciliatie Thuis-ZH-PZ-RVT PZ verschillende afdelingen daghospitalisatie Thuis-ZH-PZ-RVT

Nadere informatie

ESOP. European Society of Oncology Pharmacy

ESOP. European Society of Oncology Pharmacy ESOP European Society of Oncology Pharmacy 2019 www.esop.eu LIDMAATSCHAP: 59 leden (EU en non-eu) Organisatie voor alle oncologie apothekers die lid zijn van hun nationale onco-apothekers vereniging BOPP

Nadere informatie

Rationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN

Rationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN Rationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN Inleiding 20% populatie > 65 jaar België: 2 200 000 personen Verandering in fysiologie, farmacokinetiek en -dynamiek

Nadere informatie

Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis

Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk

Nadere informatie

Wat weten we over medicatie(on)veiligheid?

Wat weten we over medicatie(on)veiligheid? Wat weten we over medicatie(on)veiligheid? Patricia van den Bemt Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Amsterdam/ disciplinegroep farmacoepidemiologie en farmacotherapie, Universiteit van Utrecht is er een probleem?

Nadere informatie

in de apotheek is er geen plaats voor persoonlijke vragen

in de apotheek is er geen plaats voor persoonlijke vragen in de apotheek is er geen plaats voor persoonlijke vragen Als patiënt word je op een gegeven moment in je leven geconfronteerd met een heleboel medicijnen. Medicijnen die op dat moment nog onbekend zijn

Nadere informatie

)3= SULMV,PSOHPHQWHUHQ YDQ PHGLFDWLRQ UHFRQFLOLDWLRQ 6W /XFDV $QGUHDV =LHNHQKXLV

)3= SULMV,PSOHPHQWHUHQ YDQ PHGLFDWLRQ UHFRQFLOLDWLRQ 6W /XFDV $QGUHDV =LHNHQKXLV o o Bij opname: allergieën en contactpersoon achterhalen (verpleging en farmaceutisch consulent) De verpleging vult bij opname een formulier in. De farmaceutisch consulent voert de allergie (na verificatie

Nadere informatie

Verbetering van therapietrouw. Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht

Verbetering van therapietrouw. Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht Verbetering van therapietrouw Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht Therapietrouw bij hypertensie Vrouw, 47 jaar, bloeddruk 184/102 mm Hg Diagnose: Essentiële hypertensie

Nadere informatie

CADRE PLURIANNUEL POUR LE PATIENT AVEC LES PHARMACIENS D OFFICINE MEERJARENKADER VOOR DE PATIËNT MET DE OFFICINA-APOTHEKERS

CADRE PLURIANNUEL POUR LE PATIENT AVEC LES PHARMACIENS D OFFICINE MEERJARENKADER VOOR DE PATIËNT MET DE OFFICINA-APOTHEKERS CADRE PLURIANNUEL POUR LE PATIENT AVEC LES PHARMACIENS D OFFICINE MEERJARENKADER VOOR DE PATIËNT MET DE OFFICINA-APOTHEKERS AUTONOMIE AUTONOMIE AUTONOMIE AN INCONVENIENT TRUTH AN INCONVENIENT TRUTH Bron:

Nadere informatie

Mogelijkheden voor ondersteuning van zorgverleners bij het begeleiden van patiënten op orale oncolytica

Mogelijkheden voor ondersteuning van zorgverleners bij het begeleiden van patiënten op orale oncolytica Mogelijkheden voor ondersteuning van zorgverleners bij het begeleiden van patiënten op orale oncolytica Ervaringen uit de CONTACT-studie Apr. Lise-Marie Kinnaer Prof. Dr. Veerle Foulon Wie zijn wij? 2

Nadere informatie

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment British Medical Journal 2012; 345: e7642. Erik Bischoff, huisarts

Nadere informatie

Nurse Specialist in Hartfalen: What s in a name

Nurse Specialist in Hartfalen: What s in a name BWGCVN Nurse Specialist in Hartfalen: What s in a name Jan Vercammen Hartfalenverpleegkundige ZOL Genk Voorzitter Belgian Heart Failure Nurses Wat is hartfalen Definitie: The inability of the heart to

Nadere informatie

Iedereen op éénlijn(.be) voor de patiënt

Iedereen op éénlijn(.be) voor de patiënt Iedereen op éénlijn(.be) voor de patiënt Individuele medicatievoorbereiding in RVT Bron: FOD Economie (2006) An inconvenient truth An inconvenient truth An inconvenient truth If you do not change direction,

Nadere informatie

Medicatieveiligheid in verpleeg- en verzorgingshuizen. Patricia van den Bemt

Medicatieveiligheid in verpleeg- en verzorgingshuizen. Patricia van den Bemt Medicatieveiligheid in verpleeg- en verzorgingshuizen Patricia van den Bemt 25-11-2011 risico s 300 potentieel vermijdbare doden tijdens opname door medicatiefouten per jaar: 190 per 10 milj. Inw. 1000

Nadere informatie

MFO rond medicatieschema

MFO rond medicatieschema MFO rond medicatieschema Werkwijze avond: MFO! Plenair Vragen staat vrij! Publieksvragen kort groepsgesprek verslaggever/woordvoerder MFO: Wat? Medisch Farmaceutisch Overleg Tussen artsen, apothekers,

Nadere informatie

Inleiding. Inleiding. Inleiding 10/03/19. Waarom stilstaan bij correct medicatiegebruik? Waarom tijdens opname hier zeker tijd aan besteden?

Inleiding. Inleiding. Inleiding 10/03/19. Waarom stilstaan bij correct medicatiegebruik? Waarom tijdens opname hier zeker tijd aan besteden? Inleiding Ontslagbegeleiding van geriatrische patiënten met medicatie in zelfbeheer Een ergotherapeutische benadering An-Sofie Vandenberghe & Els Vermeylen - Wintermeeting 2019 Waarom stilstaan bij correct

Nadere informatie

BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN

BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN ehealth bij hartrevalidatie: meer deelnemers, minder terugval, beter eindresultaat? KNMG ehealth congres Donderdag 28 juni 2018 Evoluon

Nadere informatie

Medisch farmaceutisch overleg voor de

Medisch farmaceutisch overleg voor de Medisch farmaceutisch overleg voor de huisarts om je rol in de eerste lijn te versterken Medisch Farmaceutisch Overleg Een MFO (medisch farmaceutisch overleg) wordt georganiseerd om de multidisciplinaire

Nadere informatie

Medisch Farmaceutisch Overleg

Medisch Farmaceutisch Overleg Medisch Farmaceutisch Overleg Een MFO (medisch farmaceutisch overleg) wordt georganiseerd om de multidisciplinaire samenwerking tussen artsen en apothekers te stimuleren. Het belangrijkste doel is het

Nadere informatie

VIDIS. Virtual Integrated Drug Information System

VIDIS. Virtual Integrated Drug Information System VIDIS Virtual Integrated Drug Information System VIDIS project - Objectief Gegevens- en informatiedeling tussen de ambulante zorgactoren tussen de ambulante sector en het ziekenhuismilieu met en door de

Nadere informatie

Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian

Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Pruijsers-Lamers, Verpleegkundig Specialist Cardiologie

Nadere informatie

Polyfarmacie. Definities en situatieschets in het ziekenhuis. Apr. Lore Switten ZOL Genk

Polyfarmacie. Definities en situatieschets in het ziekenhuis. Apr. Lore Switten ZOL Genk Polyfarmacie Definities en situatieschets in het ziekenhuis Apr. Lore Switten ZOL Genk Overzicht Definitie polyfarmacie Epidemiologie Oorzaken Wat zijn de problemen? Wat zijn de oplossingen? Polyfarmacie

Nadere informatie

Het Vlaams Apothekers Netwerk maakt de balans op na zijn eerste Top van de Vlaamse Apotheker!

Het Vlaams Apothekers Netwerk maakt de balans op na zijn eerste Top van de Vlaamse Apotheker! Het Vlaams Apothekers Netwerk maakt de balans op na zijn eerste Top van de Vlaamse Apotheker! Op 24 november 2012 kwamen 226 Vlaamse apothekers en hun stakeholders samen om na te denken over de toekomst

Nadere informatie

Van Elektronisch medicatie voorschrijven naar een geïntegreerd beheer van medicatie voorschriften

Van Elektronisch medicatie voorschrijven naar een geïntegreerd beheer van medicatie voorschriften Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Ministre des Affaires sociales et de la Santé publique MAGGIE DE BLOCK Van Elektronisch medicatie voorschrijven naar een geïntegreerd beheer van medicatie

Nadere informatie

Lean innovation met de zorgsector. Katline Cauwels, bpost Dieter Stas, Kempische Farmaceutische Kring

Lean innovation met de zorgsector. Katline Cauwels, bpost Dieter Stas, Kempische Farmaceutische Kring Lean innovation met de zorgsector Katline Cauwels, bpost Dieter Stas, Kempische Farmaceutische Kring 2 Most Startups Fail 3 2,5% 13,5% 34% 34% 16% Source: technology diffusion model of Rogers Most Startups

Nadere informatie

Hartfalensymposium

Hartfalensymposium Hartfalensymposium 22-05-2018 Hartfalen: medicatie en meer? Dr. Ward Heggermont Inleiding 3 A bowl a day keeps the doctor (or the HF nurse) away? 4 Explain, explain, explain! 5 Medicatie: deel van het

Nadere informatie

GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN

GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN Voor mensen die meerdere geneesmiddelen nemen Tips rond correct gebruik van geneesmiddelen Info omtrent bijwerkingen Uitleg over generieken of witte producten INLEIDING

Nadere informatie

Zelfevaluatie hoofdstuk Huisapotheker

Zelfevaluatie hoofdstuk Huisapotheker Vragenlijst: Deze tool laat u toe om door middel van een aantal vragen een balans op te maken van de kwaliteit binnen uw apotheek, teneinde deze waar nodig te verbeteren. Kies bij elke vraag het meest

Nadere informatie

Medicatiebeoordeling 2014 IS DE MEDICATIEBEOORDELING NOG WEL NODIG? Farmacotherapeutische zorg. Simpele model. Hypertensie geneesmiddel

Medicatiebeoordeling 2014 IS DE MEDICATIEBEOORDELING NOG WEL NODIG? Farmacotherapeutische zorg. Simpele model. Hypertensie geneesmiddel Medicatiebeoordeling 2014 Rob van Marum Bijz. hoogleraar Farmacotherapie bij ouderen Farmacotherapeutische zorg IS DE MEDICATIEBEOORDELING NOG WEL NODIG? Rationeel voorschrijven - STOPP/START criteria

Nadere informatie

Interesting discussion points. Take home messages. Session 1

Interesting discussion points. Take home messages. Session 1 Session 1 De huisapotheker, het medicatieschema en transmurale zorg: hoe optimaliseren we het geneesmiddelengebruik naadloos? Delen van gegevens is noodzakelijk tussen 1ste en 2de lijn gezondheidszorg,

Nadere informatie

Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen. Dr lut Depoorter huisarts HABO

Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen. Dr lut Depoorter huisarts HABO Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen Dr lut Depoorter huisarts HABO Multidisciplinair extramuraal DOEL Door deze gestandaardiseerde, systematische en multidisciplinaire aanpak via een zorgtraject met huisarts/cardioloog,

Nadere informatie

Transmurale zorg: Casus geriatrie 1/02/2018. Achtergrond. Thuismedicatie. Casus. Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent

Transmurale zorg: Casus geriatrie 1/02/2018. Achtergrond. Thuismedicatie. Casus. Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent Achtergrond Klinische farmacie op dienst geriatrie: Door ZAIO2, vier maanden dezelfde ZAIO (drie ZAIO s per jaar) Twee halve dagen per week (0,2 FTE) Transmurale

Nadere informatie

Advance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is!

Advance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is! Advance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is! Carmen Houben MSc. Wetenschappelijk onderzoeker Medisch Psycholoog 24 november 2015 Chronische ziekten - 1900: overlijden door

Nadere informatie

WORKSHOP: DE ROL VAN DE OPENBAAR APOTHEKER IN 2025

WORKSHOP: DE ROL VAN DE OPENBAAR APOTHEKER IN 2025 WORKSHOP: DE ROL VAN DE OPENBAAR APOTHEKER IN 2025 INSPIRE klantenevenement 14 november 2013 Inhoud Farmacie 2013 Workshop scenario analyse Toekomstbeeld VJA Praktijkvoorbeelden Visiedocument Jonge Zorgverleners

Nadere informatie

Projecten op een chirurgische afdeling

Projecten op een chirurgische afdeling Projecten op een chirurgische afdeling Geneesmiddel-geïnduceerd vallen en opname op traumatologie Apr. Sarah Vanwynsberghe Symposium klinische farmacie 5 oktober 2013 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten

Nadere informatie

Hallo, overlopen wij eens uw medicatieschema?

Hallo, overlopen wij eens uw medicatieschema? Hallo, overlopen wij eens uw medicatieschema? Medicatieanamnese door apotheekassistenten Mevr. Lily Thienpont Mevr. Stefanie Vangampelaere Prof. dr. Peter De Paepe 21 mei 2015 2015 Universitair Ziekenhuis

Nadere informatie

Polyfarmacie bij ouderen

Polyfarmacie bij ouderen Polyfarmacie bij ouderen J O R I S S C H A K E L I N T E R N I S T- K L I N I S C H G E R I AT E R S T. E L I S A B E T H H O S P I TA A L 2 6 F E B R U A R I 2 0 1 2 Inhoud presentatie Deel 1: Achtergrondinformatie

Nadere informatie

Hoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker

Hoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker Hoe hartfalen te herkennen Mark Valk, huisarts onderzoeker vroegdiagnostiek hartfalen Leusden 24 april 2012 2 Disclosure Geen belangenverstengeling Komt het vaak voor? 0,8% tussen de 55 en 64 jaar 3% tussen

Nadere informatie

An Beernaert Hartfalenverpleegkundige

An Beernaert Hartfalenverpleegkundige Hartfalensymposium 22-05-2018 An Beernaert Hartfalenverpleegkundige Hartfalenverpleegkundigen We are always willing to go the extra (s)mile for our patients An Beernaert Het hartfalenteam OLV ziekenhuis

Nadere informatie

Flash: chemotherapie en allergie

Flash: chemotherapie en allergie Flash: chemotherapie en allergie Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Opbouw Herkennen/graderen Bij welke producten/wanneer Behandeling Preventie? 2 Herkennen/graderen 3 4 5 6 Allergy 2013 7 Bij welke

Nadere informatie

Conflict van belangen

Conflict van belangen Steroïden en luchtwegverwijders: aparte inhalers of één langwerkend combinatiepreparaat? - een studieprotocol - Baretta H.J. 1, Metting E.I. 1, van Boven J.F. 1, Flokstra-de Blok B.M.J. 1, van der Molen

Nadere informatie

NOAC en coronairlijden. Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016

NOAC en coronairlijden. Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016 NOAC en coronairlijden Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016 Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Geen

Nadere informatie

Gedeeld Farmaceutisch Dossier. Symposium De E- huisarts 22/03/2014

Gedeeld Farmaceutisch Dossier. Symposium De E- huisarts 22/03/2014 Gedeeld Farmaceutisch Dossier Symposium De E- huisarts 22/03/2014 Lokaal Farmaceutisch dossier Wettelijke : apotheker moet voorgeschreven geneesmiddelen registreren Tenzij de patiënt bezwaar maakt mogen

Nadere informatie

University of Groningen. Integrated pharmaceutical care Geurts, Marlies Margaretha Eliza

University of Groningen. Integrated pharmaceutical care Geurts, Marlies Margaretha Eliza University of Groningen Integrated pharmaceutical care Geurts, Marlies Margaretha Eliza IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.

Nadere informatie

GGG educatie therapietrouw

GGG educatie therapietrouw GGG educatie therapietrouw Achtergrond diabetes Belang en impact therapie(on)trouw Oplossingen in de praktijk 1 Cijfers diabetes wereldwijd 108 MILLION in 1980 642 MILLION in 2040 in 2014 90% Diabetes

Nadere informatie

WZC EN APOTHEKER, DE PUNTJES OP DE I. Symposium Van pil tot patiënt in WZC 18 mei Provinciehuis Leuven

WZC EN APOTHEKER, DE PUNTJES OP DE I. Symposium Van pil tot patiënt in WZC 18 mei Provinciehuis Leuven WZC EN APOTHEKER, DE PUNTJES OP DE I Symposium Van pil tot patiënt in WZC 18 mei 2019 - Provinciehuis Leuven Agenda Introductie medicatieveiligheid De ins & outs van TpE Open blik naar de toekomst Medicatieveiligheid

Nadere informatie

PILLEN IN HET WZC ROL VAN DE APOTHEKER

PILLEN IN HET WZC ROL VAN DE APOTHEKER PILLEN IN HET WZC ROL VAN DE APOTHEKER Inhoud Geschiedenis: rol van de apotheker (niewe) Rol van de apotheker Come On project Eigen Ervaringen Mini Come On project Apotheek Antverpia Hoofdstuk IV (attesten)

Nadere informatie

Terminaal hartfalen, palliatie en thuisbegeleiding. Louise Bellersen cardioloog Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen

Terminaal hartfalen, palliatie en thuisbegeleiding. Louise Bellersen cardioloog Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen Terminaal hartfalen, palliatie en thuisbegeleiding Louise Bellersen cardioloog Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen Terminaal hartfalen, palliatie en thuisbegeleiding Louise Bellersen UMC

Nadere informatie

MEERJARENKADER VOOR DE PATIËNT MET DE OFFICINA-APOTHEKERS

MEERJARENKADER VOOR DE PATIËNT MET DE OFFICINA-APOTHEKERS MEERJARENKADER VOOR DE PATIËNT MET DE OFFICINA-APOTHEKERS UITDAGINGEN, TROEVEN, KANSEN OM ONS TE VERANKEREN IN DE EERSTLIJNSGEZONDHEIDSZORG: EEN COHERENT VERHAAL! AN INCONVENIENT TRUTH Bron: FOD Economie

Nadere informatie

Medicatie overdracht, klopt er iets van?

Medicatie overdracht, klopt er iets van? Medicatie overdracht, klopt er iets van? Karen Keijsers, aios geriatrie, klinisch farmacoloog Namens: dr PAF Jansen, klinisch geriater, klinisch farmacoloog Kenmerken van de oudere patiënt Multimorbiditeit

Nadere informatie

De complexiteit van medicatietherapie(on)trouw en de uitdagingen voor de zorgverlener. Door: E. Zwagemaker, Verpleegkundig Specialist

De complexiteit van medicatietherapie(on)trouw en de uitdagingen voor de zorgverlener. Door: E. Zwagemaker, Verpleegkundig Specialist De complexiteit van medicatietherapie(on)trouw en de uitdagingen voor de zorgverlener. Door: E. Zwagemaker, Verpleegkundig Specialist Inleiding Achtergrond informatie Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoel

Nadere informatie

Laaggeletterden in de apotheek. Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker

Laaggeletterden in de apotheek. Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laaggeletterden in de apotheek Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laaggeletterdheid: Zoveel moeite met lezen en schrijven dat je niet goed kunt functioneren in het dagelijks

Nadere informatie

Medicatiebegeleiding met individuele medicatievoorbereiding bij gepolymediceerde ouderen in de thuissituatie

Medicatiebegeleiding met individuele medicatievoorbereiding bij gepolymediceerde ouderen in de thuissituatie Farmaceutisch Tijdschrift voor België Medicatiebegeleiding met individuele medicatievoorbereiding bij gepolymediceerde ouderen in de thuissituatie Preliminaire resultaten van het IMV proeftuinproject uitgevoerd

Nadere informatie

Dagboek hartfalenunit. Naam

Dagboek hartfalenunit. Naam Dagboek hartfalenunit Naam Adres Postcode Woonplaats Telefoon Registratienummer Behandelend cardioloog Huisarts Telefoon Bij spoedgevallen contact opnemen met: Naam Relatie Adres Postcode Woonplaats Telefoon

Nadere informatie

VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS

VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS OVER MIJ Veiligheid & voorschrijven van medicatie 6-11-2014 2 IK ZAL HET VANDAAG HEBBEN OVER Onderzoek doen OF waarom onderzoek doen leuk is en soms

Nadere informatie

Acetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties?

Acetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties? Home no. 3 Juni 2018 Eerdere edities Verenso.nl Acetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties? Critical Appraisal of Topics Mariëlle Winters mariellewinters@gmail.com Aanleiding

Nadere informatie

Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker

Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker www.hartvoorvrouwen.nl angela.maas@radboudumc.nl Pres Borstkankerver. 26 mei 2018 Radboud Women s Heart Center Opsporing en behandeling hartschade tijdens/na

Nadere informatie

MEDICATIESCHEMA, EEN VERSNELLING HOGER Wim Van Slambrouck, Senior Projectleider ICT, Agentschap Zorg en Gezondheid

MEDICATIESCHEMA, EEN VERSNELLING HOGER Wim Van Slambrouck, Senior Projectleider ICT, Agentschap Zorg en Gezondheid MEDICATIESCHEMA, EEN VERSNELLING HOGER Wim Van Slambrouck, Senior Projectleider ICT, Agentschap Zorg en Gezondheid MEDICATIESCHEL OP VITALINK BEKNOPTE INTRODUCTIE > Waarom? Voor het veilig delen van zorg

Nadere informatie

Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1

Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Functionele mitrale regurgitatie VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2 Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3 Hartfalen is een aandoening die wereldwijd

Nadere informatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie Begeleiding Nieuwe Medicatie 12/12/2013 Centrum voor beroepsontwikkeling en - ondersteuning & Inspinazie Opwarming Inspinazie Wat hopen jullie hier te leren? Rollercoaster Wat houdt jullie tegen om te

Nadere informatie

huisapothekers Verslag MFO 23/11 11/201 apothekers-az Groeninge Kortrijk

huisapothekers Verslag MFO 23/11 11/201 apothekers-az Groeninge Kortrijk Verslag MFO 23/11 11/201 /2017 huisartsen -huis huisapothekers apothekers-az Groeninge Kortrijk 1. Opvolgpunten MFO 22/09/2016 Worden de afgegeven (ontslag)schema s nu gevalideerd? De validatie vh medicatieschema

Nadere informatie

TOC mhealth. Geïntegreerd medicatiemanagement voor een optimale therapietrouw

TOC mhealth. Geïntegreerd medicatiemanagement voor een optimale therapietrouw TOC mhealth Geïntegreerd medicatiemanagement voor een optimale therapietrouw Virginie Monkerhey (Projectmanager Farma De Lindeboom) Elise Torfs (Projectverantwoordelijke Zorg Wit Gele Kruis) Willem Vercruysse

Nadere informatie

Casus geriatrie. Symposium klinische farmacie 06 oktober Veerle Grootaert

Casus geriatrie. Symposium klinische farmacie 06 oktober Veerle Grootaert Casus geriatrie Symposium klinische farmacie 06 oktober 2012 Veerle Grootaert VG: permanente VKF, TIA, syst. Hartfalen, Dementie (MMSE = 15/30) RVO op geriatrie: val met rugpijn ontregelde INR =7 hartslag

Nadere informatie

Polyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater

Polyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater Polyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater Arts, Apotheker, praktijkassistent of? Symp Kwetsbare Ouderen 29-10-13 1 Wie optimaliseert reeds polyfarmacie?

Nadere informatie

INTERACT-in-HF. Improving knowldege To Efficaciously RAise level of Contemporary Treatment in Heart Failure. A European Heart Failure Network

INTERACT-in-HF. Improving knowldege To Efficaciously RAise level of Contemporary Treatment in Heart Failure. A European Heart Failure Network INTERACT-in-HF Improving knowldege To Efficaciously RAise level of Contemporary Treatment in Heart Failure A European Heart Failure Network RECAP - Regional Care Portals InterReg IVB, e-ucare, WP2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein

Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Een praktijkvoorbeeld Patient gebruikt Sinemet 125 mg 4dd 1 Wordt opgenomen in ziekenhuis: Levodopa/carbidopa

Nadere informatie

Persdossier. De apotheek in gevaar Apothekers voeren actie. Algemene Pharmaceutische Bond. De meerwaarde van de zelfstandige apotheker

Persdossier. De apotheek in gevaar Apothekers voeren actie. Algemene Pharmaceutische Bond. De meerwaarde van de zelfstandige apotheker Persdossier De apotheek in gevaar Apothekers voeren actie Algemene Pharmaceutische Bond De meerwaarde van de zelfstandige apotheker voor de gezondheid van zijn patiënt ontwikkelen, ontplooien en ondersteunen.

Nadere informatie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be VIGeZ April 2013 1 Growth 7% Eén van de

Nadere informatie

Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies

Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies Marloes Peeters Verpleegkundig Specialist GGZ mpjpeeters@vvgi.nl 12-12-2014 Agenda Probleem Vraagstelling

Nadere informatie

Zorginnovatie volgens het cappucinomodel en de farmaceutische zorg

Zorginnovatie volgens het cappucinomodel en de farmaceutische zorg Zorginnovatie volgens het cappucinomodel en de farmaceutische zorg Voordracht van Guus Schrijvers op 12 november 2018 tijdens het ABP symposium te Brussel Wie ben ik? Geboren in Amsterdam in 1949 Getrouwd

Nadere informatie

VIDIS Virtual Integrated Drug Information System

VIDIS Virtual Integrated Drug Information System VIDIS Virtual Integrated Drug Information System Yoeriska Antonissen Coördinator cel Kennis- en informatiebeheer en administratieve vereenvoudiging Directie Farmaceutisch Beleid Dienst voor Geneeskundige

Nadere informatie

personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is

personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is Veel Kleurig Gezond PARAMARIBO, 48.5 % 1 2 3 4 AMSTERDAM, 47.1 % 19% 14 % 45% 25% 28 % 52 % 11% 55.000 personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is 6 % 1 = onbekend; 2 = onbehandeld; 3

Nadere informatie

Chapter 8. Samenvatting

Chapter 8. Samenvatting Chapter 8 Samenvatting CHAPTER 8 Samenvatting Het doel van dit proefschrift was de prevalentie en determinanten van therapieontrouw te onderzoeken en suggesties te doen om te interveniëren bij therapieontrouwe

Nadere informatie

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts Mark M. J. Valk, huisarts-onderzoeker Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde Huisarts in Amersfoort 1 Wie wil dat huisartsen

Nadere informatie

Co morbiditeit en multimorbiditeit bij ouderen. Frank Buntinx KU Leuven en U Maastricht Klimop project Ouderen en Kanker

Co morbiditeit en multimorbiditeit bij ouderen. Frank Buntinx KU Leuven en U Maastricht Klimop project Ouderen en Kanker Co morbiditeit en multimorbiditeit bij ouderen Frank Buntinx KU Leuven en U Maastricht Klimop project Ouderen en Kanker Co morbiditeit en multimorbiditeit 1. Definities, betekenissen en valkuilen 2. Waarom

Nadere informatie

Gestructureerde Medicatie Anamnese Maart 2010, Afdeling Geriatrie en Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen en afdeling Farmacie UMC Utrecht

Gestructureerde Medicatie Anamnese Maart 2010, Afdeling Geriatrie en Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen en afdeling Farmacie UMC Utrecht Gestructureerde Medicatie Anamnese Maart 2010, Afdeling Geriatrie en Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen en afdeling Farmacie UMC Utrecht A Clara Drenth-van Maanen, Jonne Spee, Rob J van Marum,

Nadere informatie

Health Advisory Services 08-03-06

Health Advisory Services 08-03-06 Health Advisory Services 08-03-06 Oolgaardtlezing 4 maart 2008 Van Disease Management naar levensloopbegeleiding voor mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) Ir. W. (Wine) te Meerman MSc, Managing

Nadere informatie

De DREAMeR-studie. Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales. during Medication Review

De DREAMeR-studie. Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales. during Medication Review De DREAMeR-studie Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales during Medication Review 1 Wat is de DREAMeR-studie? Aan dit onderzoek deden mee: Een groot gerandomiseerd gecontroleerd

Nadere informatie

STRIP. Gemiddeld geneesmiddelengebruik. Medicatie review: STRIP. Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN

STRIP. Gemiddeld geneesmiddelengebruik. Medicatie review: STRIP. Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN STRIP Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN Dr. Paul Jansen, klinisch geriater klinisch farmacoloog Afdeling Geriatrie en EPHOR UMC Utrecht Medicatie review: STRIP Selectie patiënten voor medicatiebeoordeling:

Nadere informatie

Thuismedicatie en transmurale zorg in het AZ Herentals. apr. Sofie Peeters

Thuismedicatie en transmurale zorg in het AZ Herentals. apr. Sofie Peeters Thuismedicatie en transmurale zorg in het AZ Herentals apr. Sofie Peeters Het AZ Herentals - Algemeen ziekenhuis met 243 bedden - 800 tal medewerkers 130 artsen 5 apothekers Ø 4,6 FTE Ø 0,5 FTE klinisch

Nadere informatie

TRANSMURALE SAMENWERKING

TRANSMURALE SAMENWERKING TRANSMURALE SAMENWERKING BIJ ONTSLAG nr: 836044008 Drs. Sara Daliri Dr. JG Hugtenburg Dr. BJF van den Bemt Prof. Dr. B Buurman Prof. Dr. W Scholte op Reimer Dr. MC van Buul-Gast Dr. F Karapinar-Çarkit

Nadere informatie

TRANSMURALE SAMENWERKING

TRANSMURALE SAMENWERKING TRANSMURALE SAMENWERKING BIJ ONTSLAG Drs. Sara Daliri Dr. JG Hugtenburg Dr. BJF van den Bemt Prof. Dr. B Buurman Prof. Dr. W Scholte op Reimer Dr. MC van Buul-Gast Dr. F Karapinar-Çarkit WAAR LIGGEN OPLOSSINGEN?

Nadere informatie

HARTFALEN BEHANDELRICHTLIJNEN

HARTFALEN BEHANDELRICHTLIJNEN HRTFLEN BEHNDELRCHTLJNEN Voor meer informatie zie hartfalen.nl 2015 Novartis Pharma, oktober 2015, 1015HF466074 Wat is de definitie van hartfalen? De richtlijn van de European Society of Cardiology (ESC)

Nadere informatie

Harm 2 studie: Medicatieveiligheid en communicatie. Prof. dr. Miriam CJM Sturkenboom Erasmus MC, afdeling Medische Informatica

Harm 2 studie: Medicatieveiligheid en communicatie. Prof. dr. Miriam CJM Sturkenboom Erasmus MC, afdeling Medische Informatica Harm 2 studie: Medicatieveiligheid en communicatie Prof. dr. Miriam CJM Sturkenboom Erasmus MC, afdeling Medische Informatica IPCI vs. HARM studie in 2005 Jaarlijks 10.000-16.000 vermijdbare opnamen Design

Nadere informatie

Symptomen in de Palliatieve Fase

Symptomen in de Palliatieve Fase Symptomen in de Palliatieve Fase Internationale dag Palliatieve zorg Limburg 2015 Marieke van den Beuken- van Everdingen 36 symptomen die bij > 10% voorkomen vermoeidheid obstipatie snelle verzadiging

Nadere informatie

11 e Post O.N.S. Meeting

11 e Post O.N.S. Meeting 11 e Post O.N.S. Meeting Carola Weerman Verpleegkundig specialist Intensieve zorg St. Antonius ziekenhuis Strategies to impact adherence, Wat weten we en hoe kunnen we het beïnvloeden? Doelstellingen Wat

Nadere informatie

* Deze brochure is enkel bedoeld voor de behandeling van pijn en koorts bij volwassenen. Dafalgan is een geneesmiddel, geen langdurig gebruik zonder

* Deze brochure is enkel bedoeld voor de behandeling van pijn en koorts bij volwassenen. Dafalgan is een geneesmiddel, geen langdurig gebruik zonder * Deze brochure is enkel bedoeld voor de behandeling van pijn en koorts bij volwassenen. Dafalgan is een geneesmiddel, geen langdurig gebruik zonder medisch advies. Pijn, wat betekent dat? De pijn begrijpen

Nadere informatie

Pijnmedicatie bij dagopname

Pijnmedicatie bij dagopname Pijnmedicatie bij dagopname Beste patiënt Tijdens uw verblijf in ons dagziekenhuis chirurgie hebben we u uitleg gegeven over uw pijnbehandeling bij uw vertrek uit ons ziekenhuis. In deze brochure kunt

Nadere informatie

VIDIS Virtual Integrated Drug Information System

VIDIS Virtual Integrated Drug Information System Virtual Integrated Drug Information System Yoeriska Antonissen Coördinator cel Kennis en informatiebeheer en administratieve vereenvoudiging Directie Farmaceutisch Beleid Dienst voor Geneeskundige Verzorging

Nadere informatie