HBreda en de Tweede Wereldoorlog
|
|
- Laura van den Pol
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Stadsarchief Breda Thema HBreda en de Tweede Wereldoorlog D 1 In januari 1933 kwam Adolf Hitler aan de macht in Duitsland. Al snel werd Duitsland een serieuze bedreiging voor de vrede in Europa. Na een reeks Duitse veroveringen in Oost-Europa verklaarden Engeland en Frankrijk op 3 september 1939 de oorlog aan Duitsland. In Nederland hoopten zowel burgers als politici dat het land neutraal kon blijven, maar dit bleek tevergeefs toen op 10 mei 1940 Duitse troepen de grens overstaken. Het strategisch gelegen Breda speelde een belangrijke rol zowel voor, tijdens als na de Duitse bezetting. De garnizoensstad Breda In Breda bleef de dreigende sfeer niet onopgemerkt. De opruiende toespraken van Hitler waren op de radio geweest en de situatie in Duitsland was het gesprek van de dag. De Nederlandse regering had uit voorzorg in augustus 1939 de mobilisatie afgekondigd. Dit betekende dat ongeveer driehonderdduizend mannen zich moesten melden voor militaire dienst. In Breda werden de St. Antoniusschool en het patronaatsgebouw in de St. Janstraat gevorderd voor de huisvesting van alle opgeroepen mannen. In het nieuwe straatbeeld marcheerden soldaten, werden sirenes geplaatst voor het luchtalarm, schuilkelders ingericht en wegversperringen aangelegd. De stad was al eerder opgedeeld in wijken om zo een eventuele ontruiming van de stad te vergemakkelijken. Nadat op 10 mei 1940 Duitse troepen voet hadden gezet op Nederlandse bodem kregen Nederlandse soldaten hulp van Franse troepen die via België richting Breda waren getrokken. Bedoeling was dat de Franse troepen via Breda naar het oosten zouden trekken om daar weerstand te bieden aan de Duitsers. Die rukten echter zo snel op dat besloten werd een verdedigingslinie te creëren aan de rivier de Mark. De Fransen wilden hierbij Breda gebruiken als garnizoensstad. De Franse legerleiding vermoedde dat de stad zwaar getroffen zou worden bij gevechten met Duitse troepen en adviseerde de burgemeester van Breda om de stad te evacueren. De evacuatie van Breda Op 12 mei 1940 riep de burgemeester alle inwoners van Breda op om de stad te verlaten. Televisie bestond nog niet en niet iedereen had een radio. Daarom trokken er omroepers door de stad en werden er op belangrijke plekken in de stad posters opgehangen. Richting het zuiden waren twee vluchtroutes uitgezet. De eerste route liep via Zundert naar Antwerpen en de tweede route ging via Ulvenhout richting Hoogstraten. Wij zagen door de ramen de mensen gepakt en gezakt langs komen. Fietsen, handkarren, kinderwagens, alles volgeladen met bezittingen die men niet achter wilde laten. De aanvankelijk voor een evacuatie gereserveerde auto s en bussen waren inmiddels ingevorderd door militairen. De bevolking moest de stad te voet verlaten. Op iedere route zou een groepshoofd aan de leiding staan en reisden een groep agenten, verplegers en eventueel een geestelijke mee. Deze grootscheepse ontruiming staat tegenwoordig bekend als de Vlucht. Gevlucht: maar nog lang niet veilig Langzaam kwam de grote stroom mensen op gang. Al snel bleek dat er van leiding weinig sprake was. De chaos werd alleen maar groter toen de vluchtelingen onder vuur kwamen te liggen. De Rijksweg Breda-Rijsbergen-Zundert werd als vluchtroute gebruikt door zo n Bredanaars en op diezelfde weg rukten Franse troepen op in tegengestelde richting. Duitse bommenwerpers voerden onophoudelijk 1 van 5
2 duikvluchten uit waarbij ze bommen afwierpen. Waarschijnlijk werden ze aangewakkerd door het schieten van de Fransen met mitrailleurs en zelfs met geweren op die vliegtuigen. Bij verschillende gevechten en bombardementen op de vluchtroutes door Nederland en België verloren 91 Bredanaars het leven. Oprukkende Duitse troepen haalden de overlevenden al snel in. Na korte tijd keerden de Bredase vluchtelingen met toestemming van de Duitse autoriteiten terug naar Breda. Hier troffen ze een grotendeels onbeschadigde stad aan. Op sommige plaatsen, zoals in de buurt van het station, waren de gevolgen van de oorlog wel duidelijk zichtbaar. Breda droeg de sporen van de oorlogshandelingen, beschadigde huizen, gebombardeerde bruggen en gebouwen, geplunderde huizen en winkels. Natuurlijk was er de duidelijke aanwezigheid van de Duitse bezetter. Na de capitulatie van Nederland, op 15 mei 1940, bleken nog veel Bredase vluchtelingen spoorloos. De vluchtelingencentra in België, waar de evacués opgevangen waren, sloten op 1 juni Op dat moment werden nog ongeveer 4800 mensen vermist. Om al deze Bredanaars op te sporen werd het Bredase Opsporingscomité opgericht. Ook de Duitse bezetters hielpen bij het terugvinden van de vermisten. Ongeveer 2000 mensen werden opgespoord in België en zelfs in Zuid-Frankrijk. Met veertien bustransporten werden zij in oktober 1940 vervoerd naar Breda. De vlucht in beeld In 1957 werd het bronzen beeld De Vlucht onthuld. In het beeld plaatste kunstenaar Hendrik Koreman een koker, met teksten over de geschiedenis van het beeld en De Vlucht. Het beeld staat in het park Valkenberg. Hier vindt elk jaar op 4 mei de dodenherdenking plaats. Ook in Sint Niklaas in België staat een monument dat herinnert aan de 51 slachtoffers die daar zijn vielen bij een bombardement op een school waar Bredase vluchtelingen ondergebracht waren. Breda bezet Na de Duitse inval en de snelle bezetting van het Nederlandse grondgebied probeerden de inwoners van Breda het dagelijkse leven weer zo goed mogelijk op te pakken. De toevoer van water, gas en licht werd hersteld en kinderen gingen weer naar school. In deze eerste oorlogsmaanden was het doel van de Duitsers om de Nederlanders aan hun kant te krijgen. De Duitse soldaten probeerden aardig te zijn door snoep en chocolade uit te delen aan kinderen en optredens van muziekkorpsen op de Grote Markt. De inwoners van Breda raakten hierdoor verdeeld. Er waren mensen die absoluut niets van de bezetters moesten hebben en dit overal lieten blijken, maar ook mensen die stilletjes af wilden wachten hoe de situatie zich verder zou ontwikkelen. Ook waren er mensen die het regime van de bezetter openlijk steunden en verdedigden. Veel steunbetuigingen kwamen van leden van de Nederlandse Socialistische Beweging (NSB). Deze partij was voor de oorlog opgericht, onder leiding van Anton Mussert, en nam al snel de radicale denkbeelden over die zich in Duitsland onder leiding van Adolf Hitler ontwikkelden. De eerste maanden van de bezetting groeide het ledenaantal van de NSB zo hard dat in juli 1941 besloten werd dat niemand meer direct lid kon worden. Men werd eerst kandidaat lid en wanneer na tenminste drie maanden bleek dat de persoon voldeed aan de door de partij gestelde eisen kon hij of zij lid worden. NSB-leden waren te herkennen aan hun zwarte uniformen. Het was gevaarlijk om deze mensen openlijk aan te vallen, maar ze werden wel genegeerd op straat. Men liep met een boog om ze heen en hun kinderen waren niet meer welkom bij vriendjes en vriendinnetjes thuis. Naast het lidmaatschap van de NSB waren er ook Bredase jongens en mannen die zich aanmeldden voor de Waffen SS. Deze mannen gedroegen zich zeer gewelddadig tegenover de burgerbevolking van Breda en stonden daarom bekend als de schrik van Breda. De eerste levensbehoeften op de bon Ondanks de nadrukkelijke aanwezigheid van de bezetter en hun Nederlandse aanhangers in het straatbeeld van de stad ging het dagelijkse leven door. Snel na de Duitse inval ontstonden er tekorten aan voedsel en grondstoffen. Dit kwam onder andere doordat er niets meer ingevoerd kon worden. Ook moest een groot deel van het voedsel en de grondstoffen afgegeven worden aan de Duitsers. Dit betekende dat voedsel en grondstoffen voor de Bredanaars gerantsoeneerd werden. Ieder gezin kreeg bonnen voor vooraf vastgestelde hoeveelheden voedsel. De Duitsers hadden zich zaken als brandstof direct na de bezetting al toegeëigend. De inwoners van Breda moesten inventief zijn om zowel voedsel als vervoer te regelen. Men gebruikte paarden om auto s te trekken, probeerden auto s op gas te laten rijden, krantenpapier werd gebruikt als vervanging voor toiletpapier en er werden molentjes in huis gehaald om zelf graan en koolzaad te kunnen malen. Om de rantsoenen verder aan te vullen vonden steeds meer mensen hun weg naar het platteland. Bij boeren probeerde men onder andere extra 2 van 5
3 groenten en graan te krijgen. Pieter Huijskens werd als kind één keer in de week s avonds op de fiets er op uit gestuurd om voedsel te gaan halen bij een oom en tante in Standaarbuiten, een rit van ongeveer 50 km. Er was bij oom Hendrik natuurlijk altijd goed te eten, maar vooral in de wintertijd viel het niet mee om daarna de terugtocht in het donker alleen te moeten maken. In ieder geval ging ik nooit met lege handen naar huis. Bruine bonen, een stuk spek, heerlijke kleiaardappels en een zakje graan, het werd allemaal op de bagagedrager gebonden en dan maar hopen om zonder controle thuis te komen. Ook kolen waren alleen nog maar met een bon te krijgen en de hoeveelheid was net genoeg om een gedeelte van een huis te verwarmen. De Bredase bevolking ging daarom op grote schaal illegaal hout kappen en sprokkelen in de bossen rondom Breda. Bevelen en verordeningen Voor al deze pogingen om aan extra voedsel en brandstof te komen was de fiets van groot belang. Versleten fietsbanden werden vervangen door houten banden of er werd geprobeerd om nieuwe banden te maken van oude autobanden. In de zomer van 1942 kwam het bevel dat de bezetters alle fietsen in beslag zouden nemen. Dit was slechts één van de vele maatregelen van de Duitse bezetters. Al in 1941 moest iedereen voortaan een persoonsbewijs bij zich dragen met daarop een pasfoto en twee vingerafdrukken. Daarnaast moesten alle afbeeldingen van het Nederlandse koningshuis verwijderd worden uit overheidsgebouwen en scholen. Telefoonverbindingen werden verbroken. Particuliere verenigingen werden opgeheven of moesten zich aansluiten bij overkoepelende organisaties die door de bezetter werden gecontroleerd. Behalve fietsen moesten de Bredanaars ook zaken als tin, koper, nikkel, papier- en muntgeld inleveren. In de herfst van 1942 werden alle kerkklokken ingevorderd om het metaal om te smelten en te hergebruiken. De St. Antoniuskerk verloor beide, meer dan honderd jaar oude, klokken. Één van de grootste tegenslagen echter was de invordering van alle radiotoestellen in Mensen hadden vanaf het uitbreken van de oorlog stiekem naar Engelse radiozenders geluisterd. Men hoorde hoe de oorlog verliep en putte hoop en moed uit toespraken van de Nederlandse koningin Wilhelmina. Het was te riskant om een radio achter te houden en de meeste toestellen werden daarom ingeleverd. De joodse gemeenschap in Breda Naast algemene verordeningen kwamen er al snel na de bezetting specifieke verordeningen voor de joodse inwoners. In 1940 bestond de joodse gemeenschap in Breda uit 217 personen. In 1803 was de Nederlands Israëlitische Gemeente Breda gesticht en in 1845 opende aan de Schoolstraat een synagoge. Bijna 100 jaar lang was deze synagoge het joods religieus en cultureel centrum van Breda en omgeving. Direct na de bezetting van Breda door de Duitsers werden er verordeningen uitgevaardigd die van grote invloed waren op het leven van de joodse bevolking. Als eerste kwamen er richtlijnen om te bepalen wie beschouwd moest worden als jood. Jood was een ieder, die uit tenminste drie naar ras vol Joodse grootouders stamde. Een grootouder werd als vol Jood aangemerkt wanneer deze tot de Joods kerkelijke gemeenschap had behoord. Iedereen die niet aan deze omschrijving voldeed moest een niet-jood verklaring invullen. Deze maatregel maakte het makkelijker om de joodse gemeenschap te isoleren van de overige inwoners. Talloze praktische maatregelen volgden. Zo mochten joden vanaf 1942 alleen nog in het openbaar verschijnen met een gele ster op hun kleding, mochten ze geen gebruik maken van het openbaar vervoer en openbare gelegenheden werden verboden terrein. In de avond mochten joodse mensen niet meer buiten komen en ook werd het al snel verboden om joden in dienst te nemen. In 1941 begonnen de Duitsers met de eerste voorbereidingen voor het uitvoeren van deportaties van de joodse bevolking die in juni 1942 daadwerkelijk begonnen. De Nederlandse Spoorwegen hadden een spoorlijn aangelegd naar het kamp Westerbork in Drenthe. Vanuit Westerbork ging men naar beruchte concentratiekampen, waaronder Auschwitz en Sobibor. Door alle ingevoerde verordeningen en de verhalen over de deportaties besloten veel mensen om onder te duiken of de grens over te vluchten. Verraad was echter aan de orde van de dag en wanneer de Duitsers onverwacht binnenvielen, werden deze mensen en hun helpers alsnog gedeporteerd. Slechts een handjevol van de mensen die uit Breda weggevoerd werden, keerden na de oorlog terug. Het Bredase verzet In de eerste maanden was er nog niet echt sprake van georganiseerd verzet. Wel zochten mensen naar pamfletten die geallieerde vliegtuigen 3 van 5
4 naar beneden hadden gegooid. Deze werden vervolgens in de stad verspreid en opgehangen. Ook werd overal door de stad de letter V op gebouwen en muren geklad. Dit symbool, verspreid door de geallieerden, stond voor de overwinning (Victory). Al snel eigenden de Duitsers zich dit symbool toe door spandoeken op te hangen met de tekst: V = Victorie, want Duitschland wint voor Europa op alle fronten. Vanaf 1942 nam het verzet toe. Er verschenen illegale krantjes en men werd geadviseerd zich niet te melden bij de Duitsers voor de Arbeidseinsatz, de verplichte tewerkstelling in Duitsland. In 1943 was er pas sprake van een echte verzetsorganisatie. Verzetsgroepen verspreidden illegaal voedselbonnen, knokploegen maakten jacht op NSB ers en onderduikers werden sneller geholpen aan een onderduikadres. De Duitse reactie op dit georganiseerde verzet was fel. Verzetstrijders werden opgejaagd en wanneer ze in Duitse handen kwamen gedeporteerd of direct ter dood gebracht. Het meest bekende verzetsverhaal van Breda is wellicht het drama dat zich op 4 oktober 1944 afspeelde op de Vloeiweide. Verzetsstrijders hadden in het boswachtershuisje een radiozender ingericht. Door verraad ontdekten de Duitsers de zendpost al snel en op 4 oktober 1944 omsingelden Duitse SS ers en pro-duitse Nederlandse soldaten de boswachterswoning. Het huisje werd onder vuur genomen. Hierbij verloren vijf mensen direct het leven en zeven werden de volgende dag gefusilleerd door de Duitsers. 5 september 1943 staat in Breda bekend als Dolle Dinsdag. Radio Oranje, het illegale radioprogramma vanuit Londen, maakte bekend dat Breda bevrijd zou zijn vanuit het zuiden door oprukkende geallieerde troepen. Veel Duitsers en pro-duitse Nederlanders trokken begin september richting Duitsland. Van het bericht van de bevrijding van Breda bleek achteraf niets te kloppen. Je merkte van alle kanten dat er iets aan de hand was. Je hoorde kanongebulder, je voelde dat er iets ging gebeuren. We zijn op een gegeven moment naar buiten gerend en dronken wijn die we bewaard hadden. De buren waren als gekken, men stak de vlaggen uit. ( ), en toen kwamen ze terug, toen werden de Duitsers nog veel onuitstaanbaarder. In en rond Breda werden er versterkingen gebouwd. Reizen was bijna onmogelijk, omdat het gevaar bestond dat de geallieerden mensen aanzagen voor Duitse troepen. Het treinverkeer lag stil en aanslagen van het verzet werden zelfs op straat zichtbaar. De bevrijding van Breda In de herfst van 1944 kwamen de geallieerden steeds dichterbij Breda. Op 27 oktober 1944 was hun dreiging zo groot dat enkele SS ers en de door de Duitsers aan gestelde burgermeester Blom de stad verlieten. Slechts twee dagen later trokken Poolse soldaten Breda binnen onder leiding van generaal Stanislaw Maczek. Het begin van het einde van de bezetting Vanaf 1943, nadat de Duitsers verslagen waren bij Stalingrad, kwamen de eerste tekenen die wezen op verlies van de Duitsers. Elke nacht klonk geronk van bommenwerpers die richting Duitsland vlogen. Sirenes loeiden, de grote zoeklichten gingen aan en het luchtafweergeschut begon te schieten. Ook Breda kreeg te maken met bombardementen. Op 1 september 1943 was er een aanval op het station, waarbij meerdere slachtoffers vielen. Niet alleen de overvliegende bommenwerpers werden een normaal beeld. Steeds meer grote gebouwen in Breda werden in beslag genomen om soldaten onder te brengen. Na enkele dagen trokken ze dan weer door naar Frankrijk. Ondertussen liep het tekort aan voedsel en medicijnen verder op. Er was geen eten meer, er was niks meer, de winkels waren leeg, ook geen textiel of schoeisel. Je moest het maar doen met wat je had. Een klein aantal Duitse soldaten bleef achter en verschanste zich bij de Mark. Ook bij bruggen, kruispunten en andere belangrijke punten in de stad waren nog Duitse soldaten. Op 28 oktober begonnen de geallieerden met het bombarderen van de Duitse stellingen buiten de stad, maar ook in de stad werden verschillende gebouwen beschoten. Veel mensen waren bang dat de stad verwoest zou worden door hevige gevechten tussen Poolse en Duitse troepen. Zij verstopten zich in de kelders van hun woningen of in de verschillende openbare schuilkelder. Dankzij de tactiek van generaal Maczek bleven grote verwoestingen uit. Hij liet zijn troepen op 28 oktober de stad s ochtends vroeg vanuit drie richtingen omsingelen. Dit gaf de Duitsers de kans om via het noorden terug te trekken en tegen het middaguur kwam het zuidelijk gebied van de stad, waaronder Bavel en Ginneken, dan ook in Poolse handen. In het noordoosten en de wijk Belcrum boden de Duitsers de meeste weerstand en daar vielen dan ook de meeste slachtoffers. 4 van 5
5 Op jacht naar de verraders Op 29 oktober 1944 was de stad officieel bevrijd door de Eerste Poolse Pantserdivisie, maar echt veilig was het nog niet. Niet alle Duitse soldaten waren al gevonden, sommige hadden zich verstopt om als sluipschutter op burgers en geallieerden te kunnen schieten. De avondklok bleef van kracht en bosrijke gebieden rondom de stad waren verboden terrein, omdat hier mijnen konden liggen. Op 31 oktober werd de bevrijding pas echt gevierd met een Victory Parade. Na de bevrijding begon voor veel Bredanaars de jacht op verraders. Verraders waren leden van de NSB, burgers die de Duitsers geholpen hadden en meisjes en vrouwen die een relatie hadden met een Duitse soldaat. Deze meisjes en vrouwen werden op de Grote Markt publiekelijk kaal geschoren en bekogeld met uitwerpselen. Leden van het verzet pakten oorlogsmisdadigers, NSB ers en andere verraders op. Die verschenen vervolgens voor de rechter en kregen een straf opgelegd. De meest beruchte en bekende oorlogsmisdadigers zijn de vier van Breda. Deze vier Duitse oorlogsmisdadigers werden veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf die zij in Breda uit moesten zitten. naar huis terug konden keren omdat het Sovjet regime de grenzen met West-Europa gesloten had. Tientallen Poolse soldaten keerden noodgedwongen naar Breda terug en bouwden hier een leven op. Sporen van de Poolse aanwezigheid van 1944 Wie tegenwoordig door Breda loopt of fietst, komt nog diverse sporen tegen die herinneren aan de Poolse bevrijding. Langs de Ettense Baan ligt de Poolse erebegraafplaats en er zijn diverse monumenten in en nabij de binnenstad. Zo schonken Poolse soldaten een Duitse tank aan Breda. Deze staat op een verhoging in het Wilhelminapark aan de Generaal Maczekstraat, de straat die is vernoemd naar generaal Stanislaw Maczek. Vlakbij de Duitse tank staat het Poolse bevrijdingsmonument. Een zuil met bovenop twee adelaars. De Poolse adelaar houdt de Duitse adelaar in bedwang, een symbolische weergave van de bevrijding van Breda. Het monument werd in 1949 op deze plek neergezet. Hier wordt elk jaar herdacht dat Poolse troepen op 29 oktober 1944 Breda binnentrokken. Verder is er de Poolse kapel aan de Lovensdijkstraat. Breda schonk deze kapel aan de Poolse gemeenschap. De officiële opening was in De betrekkingen tussen Breda en Polen zijn bijzonder. Na de bevrijding van Breda diende de stad nog lange tijd als verlofplaats voor de Poolse troepen. Poolse soldaten werden bij Bredase gezinnen ingekwartierd. Door dit intensieve contact tussen Bredanaars en Poolse soldaten ontstonden sterke banden. In 1945 bleek dat veel soldaten niet meer 5 van 5
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam:
Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler
Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van
Nadere informatieLEVEN IN DE OORLOG LES 1. Het begin van de oorlog
Wereldoorlogen en Holocaust LES 1 LEVEN IN DE OORLOG JE LEERT wat er in het begin van de Tweede Wereldoorlog gebeurt; wat er verandert in het dagelijks leven van de mensen; wat de mensen doen bij een luchtalarm.
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatie35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1
35 Oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1. De Tweede Wereldoorlog dankt zijn naam aan: a. Het aantal landen dat erbij betrokken was b. Het feit dat de oorlog in meerdere werelddelen werd uitgevochten
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog
Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit
Nadere informatieBronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden
Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een museum uit die tijd. Openluchtmuseum
Nadere informatieTijd van de wereldoorlogen: De tweede wereldoorlog
Tijd van de wereldoorlogen: De tweede wereldoorlog Op de vlucht Trek een lijn naar het goede plaatje. In de winkel is bijna alles op. De groenteman zegt: de mensen kopen veel eten, de mensen vluchten voor
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog
Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 1663 woorden 7 juni 2004 6,3 124 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1: Spanning voor de oorlog Hoofdstuk 2:
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b
Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een mening over het bijzonder onderwijs (rond 1900): Kinderen leren al op jonge
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-19-1-b 1 / 14 lees verder bron 1 Een zin uit het programma van een politieke partij (1894): Het
Nadere informatieLesbrief Van Papa, voor Sammie
Lesbrief Van Papa, voor Sammie 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Introductie 4 Tweede Wereldoorlog 5 Concentratiekamp 6 Stripverhaal (opdracht) 8 Collage maken (opdracht) 9 Colofon 10 2 Inleiding Voor u ligt
Nadere informatieOORLOG IN OVERIJSSEL 2015
OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had
Nadere informatieNaam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem
Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden
Nadere informatieHitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?
Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke
Nadere informatie> Lees In de loopgraven. > Lees Nieuwe wapens.
LB -. Nederland doet niet mee > Lees Ruzie in Europa. Leg uit waarom Nederland toch met de oorlog te maken krijgt. Gebruik de volgende woorden: vluchten kamp voedsel België. In 9 krijgen twee landen ruzie
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Katrui ten Barge, Wilfried Dabekaussen, Juul Lelieveld, Frederike
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieTIJDLIJN WOII
1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 TIJDLIJN WOII 1939 1 SEPTEMBER (begin van de Tweede Wereldoorlog) Nazi-Duitsland valt Polen binnen Er wordt een straatverbod voor Duitse Joden ingevoerd Hitler voert
Nadere informatieLeerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam
Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt
Nadere informatieHoofdstuk 1: De Tweede Wereldoorlog: Hitler
Hoofdstuk 1: De Tweede Wereldoorlog: Hitler Hitler wilde eerst kunstenaar worden, maar hij werd afgewezen op de kunstacademie. Hij werd militair en vocht mee in de Eerste Wereldoorlog. Ze verloren. Er
Nadere informatie1 Op de vlucht. vluchtelingen. Omdat er in Engeland geen oorlog was. Er is een vliegtuig neergestort op de stad en er zijn een paar bommen gevallen
les 1 Op de vlucht 1 Wanneer speelt het verhaal zich af? Op 10 mei 1940 In de eerste dagen van de oorlog. In het midden van de oorlog Aan het eind van de oorlog 2 Waaruit blijkt dat Vlissingen in het begin
Nadere informatieWaar gebeurde het? Korte omschrijving. Lesdoel. Lesbeschrijving. Materiaal. Docentenblad
Docentenblad Waar gebeurde het? Korte omschrijving In de strip worden vaak plaatsen genoemd. Er zijn drie kaartjes (Nederland, Europa en de wereld) en een aantal stripplaatjes waarin plaatsen genoemd worden.
Nadere informatieLUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER
LUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER RAALTE LUCHTVERKEER Luchtverkeer (vliegtuigcrashes & bombardementen) Inleiding Vliegtuigen werden zowel door de Duitse bezetters
Nadere informatieDe tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Nadere informatieRassenleer. Nog lager stonden volgens hem de zigeuners en vooral de joden. Dat waren geen mensen maar ongedierte, dat uitgeroeid moest worden.
De Holocaust Rassenleer Lang voordat Hitler de leider van Duitsland werd, schreef en vertelde hij over de rassenleer. Dat was een theorie die beweerde dat mensen waren verdeeld in rassen: zwakke, minderwaardige
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE
OPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE INLEIDING Op 17 augustus opende de tentoonstelling Tegen-Strijd, de beleving van de Groote Oorlog in het land
Nadere informatieDaags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot,
23g2.. passeerden vanmiddag veel bommenwerpers en jagers in oostelijke richting. Vanavond naar Simonse geweest. Toen ik terug naar huis ging en nog maar juist de poort uit was, hoorde ik opeens iets, alsof
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO
Werkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO Werkstuk door een scholier 1359 woorden 21 februari 2004 6,1 464 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Wat is jodenvervolging? Verplichte
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieWaarom, is dan de vraag, is het dat wel waard???? Het is 9 mei 1940, de oostflank van Europa staat in brand.
St Jozefkapel, 19 maart 2017 Beste mensen, Ik vind het heel erg fijn dat ik vandaag samen met jullie naar deze bijzondere plek mocht lopen. Als 3 jarige nam mijn vader me mee als hij hielp om deze plaats
Nadere informatieDIE VIJF DAGEN IN MEI
DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de
Nadere informatieTijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieMarie Anne Tellegen overleefde de oorlog. Zij werd na de oorlog benoemd tot directeur van het Kabinet der Koningin (1945-1959).
Werkblad 1: Marie Anne Tellegen. Mijn naam is Marie Anne Tellegen. Ik ben geboren in het jaar 1893 in Arnhem. Mijn vader was burgemeester van Amsterdam van 1915 tot 1921. In februari 1944 kwam ik in de
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog
Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 2028 woorden 13 december 2005 4,7 122 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Vraag 1 a) In welk jaar werd Nederland
Nadere informatieDe Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Nadere informatieOefening 1: globaal lezen. Lees deze tekst in maximaal 8 minuten. Geef daarna antwoord op de vragen.
Oefening 1: globaal lezen. Lees deze tekst in maximaal 8 minuten. Geef daarna antwoord op de vragen. 5 Nederland wordt door Duitsland bezet. De koningin en de regering vluchten naar Engeland. Ruim 75 procent
Nadere informatieLees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw.
EEN MONUMENT Bij het verhaal van Jan Terlouw Lees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw. Opdracht 2 Zet de volgende gebeurtenissen uit het verhaal in de goede volgorde. 1 De soldaat geeft
Nadere informatieLesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog. Marte Jongbloed Roelof van der Schans
Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog Marte Jongbloed Roelof van der Schans Lees dit boek lekker rustig door. Beantwoord iedere keer als je een hoofdstuk uitgelezen hebt de vragen die bij dat hoofdstuk
Nadere informatieGeschied- en Heemkundige Kring vzw PEPIJN@LANDEN
Geschied- en Heemkundige Kring vzw PEPIJN@LANDEN Secretariaat/Documentatiecentrum: Bezoekerscentrum Rufferdinge Molenberg 4 3400 Landen Tel. 011 88 34 68 Fax 011 83 27 62 info@ghklanden.be www.ghklanden.be
Nadere informatieTijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.
1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieLEMELERVELD TIJDENS WO2
LEMELERVELD TIJDENS WO2 ROUTE 4,5 km Ontdek tijdens deze route hoe Lemelerveld de tweede wereldoorlog beleefde. Werkgroep Doc. '39-'45 van de Historische Kring Dalfsen. 20 17 Lemelerveld tijdens WO2 4
Nadere informatieSCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden
Nadere informatieNa de WOI vluchtte de keizer naar Nederland
Hoofdstuk 3 Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Waarom NL? Nederland was een neutraal land. Bleef in NL tot aan zijn dood. Vrede van Versailles Vs, Eng, Fra winnaars. Duitsland als enige schuldig
Nadere informatieDADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog DAD_02 Dadizele, voor de oorlog. De kinderen wachten op de tram. Overal in de streek liepen tramlijnen. Maar de tram maakte plaats voor de auto. Ook
Nadere informatieAfb.l (Nijmegen II, 18/21) *
Deze maand is het zeventig jaar geleden dat de oorlog in Europa (VE Day) ten einde kwam. Met operatie Market Garden' was de bevrijding van Nederland begonnen, maar na de mislukking van de slag om Arnhem
Nadere informatieWat rest is een foto
Wat rest is een foto Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum, Leeuwarden
Nadere informatieinhoud blz. De hongerwinter Wat er aan vooraf ging 2. Oorzaken van de hongerwinter 3. Het leven tijdens de hongerwinter
De hongerwinter inhoud blz. De hongerwinter 1944-1945 3 1. Wat er aan vooraf ging 4 2. Oorzaken van de hongerwinter 7 3. Het leven tijdens de hongerwinter 9 4. Hongertochten 11 5. Hulp 14 6. De bevrijding
Nadere informatieWie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto.
Wie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto. (28 september 1942) Het benauwt me ook meer dan ik zeggen kan dat we nooit naar buiten mogen, en ik ben erg bang dat we ontdekt worden en
Nadere informatieToespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl
Toespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl Dames en heren, Oorlog. Dat lijkt iets van generaals. Van presidenten en wereldleiders. Van Napoleon, Hitler
Nadere informatieWAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het Joods Historisch Museum. Het onderwerp van je presentatie is:
b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT g n i g l o v r e v Joden Baal stof met jodensterren
Nadere informatie100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.
100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een
Nadere informatieLesbrief Roermond in de frontlinie. C.A.H.M. (Cor) van Helvoort Gemeentearchief Roermond
Lesbrief Roermond in de frontlinie C.A.H.M. (Cor) van Helvoort Gemeentearchief Roermond Roermond 2015 Roermond in de frontlinie De bezetting In de nacht voorafgaande aan 10 mei 1940 werden op de Kapellerlaan
Nadere informatieIZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
IZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op 31 juli 1914 staat de stad in rep en roer: het is oorlog! Overal wordt erover gepraat, de mensen staan allemaal op straat. De volgende
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Onderduiken Mijn spreekbeurt gaat over mensen die in de tweede wereldoorlog zijn ondergedoken. Mijn werkstuk heb ik gemaakt over Anne Frank. Anne Frank is in de tweede wereld oorlog ook ondergedoken. Vandaar
Nadere informatieWerkblad: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. 1
Achtergrond informatie voor docenten. D- Day betekend de eerste dag van een grote militaire operatie. In de Tweede Wereldoorlog viel dat op 6 juni 1944. Maar de inval van de Amerikanen in Afghanistan was
Nadere informatieWat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk.
Werkblad 7 Ω Oorlog en crisis Ω Les : De Eerste Wereldoorlog Het begin van de Eerste Wereldoorlog Rond 900 zijn er twee kampen in Europa. Rusland, Frankrijk en Groot- Brittannië aan de ene kant. Oostenrijk-
Nadere informatieProjectthema: De verhalenkoffer Les 1 Groeten van Leo Voorbereiding Lesdoelen Achtergrondinformatie Extra s Filmpjes Lesdoelen op het digibord
Voorbereiding Lesdoelen Achtergrondinformatie Extra s Knip de Mix en matchkaartjes uit (zie de laatste pagina van deze lesvoorbereiding). Zorg ervoor dat complete setjes worden uitgedeeld, anders is er
Nadere informatieGROTE BLINKENDE VOGELS
GROTE BLINKENDE VOGELS LUISTERFRAGMENTEN over het leven in oorlog in St-Michiels 44 En toen zagen wij de ravage Dat was de enige keer in mijn leven dat ik mijn vader heb zien huilen Op Pinksterzondag 1944,
Nadere informatieChr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog
Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Pieter er Zeeman en de konvooien naar Moermansk Pieter Zeeman (geboren op Marken op 20 december 1914) voer in
Nadere informatieSO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht
SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste
Nadere informatieThema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land.
Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. Op 6 juni 1944 is het D Day, dat wordt nog steeds gevierd want het is het begin van de bevrijding van West Europa. Eigenlijk betekent D Day de
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b
Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij
Nadere informatieIn het spoor van de Shoah
In het spoor van de Shoah Verslag van een beklijvende herinneringsreis - Het getto van Warschau - Studiereis Stichting Auschwitz - Auschwitz in Gedachtenis vzw - editie 2015 Verslag door Simon Schepers
Nadere informatieDe koude oorlog Jesse Klever Groep 7
De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieZo werden er vanaf 1942 honderden tonnen boeken, brieven en andere geschriften per vrachtwagen naar de Van Gelderfabriek in Wormer vervoerd. Al dat pa
Dames en heren, jongens en meisjes, Ook dit keer bent u gelukkig met velen naar de jaarlijkse herdenking gekomen. Onze gedachten gaan vanavond terug naar het kwaad dat vijf jaar lang Nederland beheerste,
Nadere informatieGITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op vrijdag 31 juli 1914 staat Gits in rep en roer: de algemene mobilisatie wordt afgekondigd. Alle jongemannen die in aanmerking komen voor
Nadere informatienaam datum Op OnderZoek in het Verzetsmuseum Leven en verzet in bezet Nederland 1940-1945
naam datum Op OnderZoek in het Verzetsmuseum Leven en verzet in bezet Nederland 940-945 Voor de Tweede Wereldoorlog Armoede Voor de Tweede Wereldoorlog wonen er 9 miljoen mensen in Nederland. Kijk naar
Nadere informatie8. Hoe zorgden de Duitsers ervoor dat levensmiddelen en eten zo eerlijk mogelijk werden verdeeld? Door het uitgeven van voedselbonnen.
Kijkvragen (en antwoorden) bij uitzendingen 13 In de oorlog Aflevering 1: Een Stad in Brand 1. Wie was de leider van Duitsland? Adolf Hitler. 2. Wanneer viel Duitsland Nederland binnen? 10 mei 1940 3.
Nadere informatieNederland vóór de Tweede Wereldoorlog
Nederland vóór de Tweede Wereldoorlog Anders Nederland ziet er voor de Tweede Wereldoorlog heel anders uit dan nu. Er wonen maar 9 miljoen mensen. Er bestaan nog geen tv, computer, supermarkt of mobiele
Nadere informatie6,5. Spreekbeurt door Een scholier 1334 woorden 28 december keer beoordeeld. Geschiedenis ANNE FRANK. Mijn hoofdstukken zijn:
Spreekbeurt door Een scholier 1334 woorden 28 december 2004 6,5 200 keer beoordeeld Vak Geschiedenis ANNE FRANK Mijn hoofdstukken zijn: - Voor de onderduik - Tijdens de onderduik - De onderduikers - Kitty
Nadere informatieAntwoorden OP ONDERZOEK IN HET VERZETSMUSEUM A. Leven en verzet in bezet Nederland
Antwoorden OP ONDERZOEK IN HET VERZETSMUSEUM A Leven en verzet in bezet Nederland 1940-1945 Verzetsmuseum Amsterdam, september 2010 Voor de Tweede Wereldoorlog 1. Armoede Voor de Tweede Wereldoorlog wonen
Nadere informatieTurken in Kreuzberg. Bram Vrielink en Jens Barendsen (2de)
Turken in Kreuzberg Bram Vrielink en Jens Barendsen (2de) 1 OPDRACHT 1 Waarom werd de Berlijnse muur opgericht? Na de 2 e Wereldoorlog werd Duitsland in 2 gedeeltes opgesplitst, te weten West-Duitsland
Nadere informatieToespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1
Toespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1 Beste mensen, De meimaand is een mooie maand. Mei betekent zon en voorjaar, het betekent weer buiten kunnen zitten. Maar de maand mei betekent ook denken
Nadere informatieBeleef de vrijheid! Opdrachtenboekje
Beleef de vrijheid! In dit museum maak je de aanloop naar de oorlog mee, ervaar je de bezettingstijd, vier je de bevrijding en zie je de wederopbouw van Nederland en Europa. Beleef de vrijheid! Met deze
Nadere informatieJe gaat een kist inrichten met je groepje. Een presentatiekist van hout met glas ervoor
VERZET Je gaat een kist inrichten met je groepje. Een presentatie kist van hout, met glas ervoor. De kist gaat over het verzet. De volgende dingen moeten in ieder geval in de kist komen: Wat is onderduiken
Nadere informatie3 de graad lager onderwijs
3 de graad lager onderwijs Hallo beste lezer, Wat een toeval dat jij mijn dagboek gevonden hebt! Ik kijk er al naar uit om je alles te vertellen wat ik meegemaakt heb de laatste maanden, wat waren me dat
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatieWerkstuk Engels Auschwitz birkenau
Werkstuk Engels Auschwitz birkenau Werkstuk door een scholier 1715 woorden 11 oktober 2011 5,2 9 keer beoordeeld Vak Engels Inhoud Bronvermelding. Pagina: 3 Wat is Auschwitz? Pagina: 4 Wat was het doel
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieNaam: FLORIS DE VIJFDE
Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen
Nadere informatieHoofdstuk 7 Samenwerking in Europa
Hoofdstuk 7 Samenwerking in Europa Vroeger voerden Europese landen vaak oorlog met elkaar. De laatste keer was dat met de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Er zijn in die oorlog veel mensen gedood en er
Nadere informatieWat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)
Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)
Nadere informatieEcht vrij waren we niet
Echt vrij waren we niet Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieEen brief schrijven aan Anne Frank
Thema: Bestaat vrede? Geschiedenis Belangrijke mensen Anne Frank Moeilijkheid; **** Tijd: *** Juf Yvonne Een brief schrijven aan Anne Frank Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leven van Anne Frank.
Nadere informatieToespraak bij de jaarlijkse 4 mei herdenking bij de Erelijst voor Gevallenen Door de Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib
Toespraak bij de jaarlijkse 4 mei herdenking bij de Erelijst voor Gevallenen Door de Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib Het is Kerstmis, 1938. De 28-jarige Brits-Joodse effectenhandelaar, Sir
Nadere informatieHERDENKING JOODS MONUMENT
HERDENKING JOODS MONUMENT Op vrijdag 9 maart zullen de leerlingen aanwezig zijn bij de herdenking van het Joods monument op het terrein van voormalig Groot Bronswijk. Tijdens deze herdenking zullen de
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje b
Bijlage VMBO-KB 2008 2 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje 800045-2-736b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Reclame voor fietsrijlessen voor vrouwen (1896). bron 2 Op de
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Wereldoorlogen in de 20ste eeuw
Samenvatting Geschiedenis Wereldoorlogen in de 20ste eeuw Samenvatting door een scholier 1323 woorden 27 november 2005 6,4 16 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 2 Wereldoorlogen
Nadere informatieSAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden
SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar
Nadere informatieINGELMUNSTER TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
INGELMUNSTER TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op 31 juli 1914 staat de gemeente in rep en roer: het is oorlog! Overal wordt erover gepraat. De volgende dag al moeten de dienstplichtigen
Nadere informatieSTADEN TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
STADEN TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Staden voor de oorlog STA_07 De Speyhoek in Staden, voor de oorlog. Iedereen komt naar buiten voor de fotograaf. Moeders met lange rokken en grote schorten, vaders
Nadere informatieDe tijd van: Wereldoorlogen
De tijd van: Wereldoorlogen WoI Interbellum WoII Wereldoorlog I Casus Belli (Latijn, de oorzaak van de oorlog) Wereldoorlog I Tweefronten oorlog: Oostfront/Westfront Tannenberg 1914: Bewegingsoorlog: Verdun
Nadere informatieBeste overlevenden Beste nabestaanden, Beste mensen,
1 Beste overlevenden Beste nabestaanden, Beste mensen, 22 februari 1944 was zo n typische winterdag waarin je ondanks de kou voelt dat het voorjaar niet ver weg meer is. Met een felle zon aan een strakblauwe,
Nadere informatieSLYPSKAPELLE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
SLYPSKAPELLE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog MO_03 Moeders met lange rokken en schorten. Meisjes en jongens met zwarte kousen, sommige op klompen. Het lijkt gezellig op straat. Geen auto
Nadere informatieLancaster ED470. Wie, wat, waar en hoe?
Lancaster ED470 Wie, wat, waar en hoe? Hier is het toestel neer gekomen en ontploft. Een groot gat kwam in de grond. Wat gaan we doen? Het verhaal Vliegtuigcrash. 23 september 1944 De vliegbasis Skellingthorpe
Nadere informatieNIEUWSBRIEF. Driebergse Automobiel Club opgericht 15 november 2001
NIEUWSBRIEF Driebergse Automobiel Club opgericht 15 november 2001 In het museum te München staat deze auto, een Tatra, prominent geëtaleerd. Er was geen toelichting bij. Van de toeschouwer werd verwacht
Nadere informatie