Geneesmiddelen op internet Maart Een internet-onderzoek in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid> Uitgevoerd door: Intomart GfK bv

Transcriptie

1 Geneesmiddelen op internet Maart 2009 Een internet-onderzoek in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid> Uitgevoerd door: Intomart GfK bv Uw contact: Rik Langerak Tel.: +31 (0) / Fax: +31 (0) rik.langerak@gfk.com Projectnummer: Datum:

2 Auteursrecht voorbehouden Niets uit dit document mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale verwerking of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hiervoor genoemde instanties / Rapport Medicijnen op internet 2/68

3 INHOUD Pagina Managementsamenvatting 4 Hoofdstuk 1. Inleiding 7 Hoofdstuk 2. Achtergrond en motieven Inleiding Omvang doelgroep Beschrijving doelgroep Motieven 18 Hoofdstuk 3. Aankoopgedrag Inleiding Oriëntatie Aankoop Aankoopfrequentie Beoordeling online aanschaf 31 Hoofdstuk 4. Bereik campagne Inleiding Herinnering Bereik Oordeel campagne 37 Hoofdstuk 5. Perceptie Inleiding Risico en werkzaamheid 39 Hoofdstuk 6. Informatiebehoefte Inleiding Informatievoorziening 44 Hoofdstuk 7. Tenslotte 45 BIJLAGEN: 1. Vragenlijst 2. Samenstelling sociale klasse 3. Nomogram / Rapport Medicijnen op internet 3/68

4 Managementsamenvatting Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) plaatst risico s bij het gebruik van (genees)middelen die via internet worden besteld en wil de burgers hiervoor waarschuwen. Het ministerie is daarom in de periode december 2008 tot half februari 2009 een beperkte communicatiecampagne gestart met het doel om consumenten die (genees)middelen online bestellen bewust te maken van de risico s die het bestellen van (genees)middelen via internet met zich meebrengt. Voorafgaand aan de campagne is een onderzoek gehouden onder de doelgroep; mensen die online (genees)middelen aanschaffen via internet of overwegen aan te schaffen. Doel van het onderzoek is om de doelgroep in kaart te brengen en proberen na te gaan wat hun motieven zijn om online in plaats van via reguliere kanalen (genees)middelen aan te schaffen. Na afloop van de campagne is een tweede meting gehouden om het effect van de campagne te meten. Hieronder worden kort het onderzoek en de onderzoeksresultaten beschreven. Achtergrond en motieven Kopers Ruim 3 procent van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder koopt (genees)middelen via internet zonder dat zij hier een doktersrecept voor hebben. Deze kopers zijn hoger opgeleid en vallen voor een belangrijk deel in de leeftijdsgroepen van 18 tot 55 jaar. De online-kopers schaffen voornamelijk middelen tegen overgewicht, seks gerelateerde middelen en (zwaardere) pijnstillers aan. De belangrijkste motieven om online te kopen in plaats van de reguliere trajecten (zoals de apotheek) zijn het gemak van bestellen, het thuisbezorgd krijgen en de goedkopere prijs. Deze motieven zijn afhankelijk van het type geneesmiddel dat gekocht wordt. Voor seksgerelateerde middelen (o.a. Viagra) en antidepressiva geldt vooral schaamte om met anderen over een aandoening te praten als belangrijk motief. Voor kalmeringsmiddelen en slaappillen is het feit dat de huisarts geen recept voor deze geneesmiddelen wil uitschrijven vooral een belangrijke reden om de aanschaf dan maar online te doen. Overwegers Ruim 2 procent van de bevolking heeft daarnaast weleens overwogen (genees)middelen via internet te kopen. Ook de overwegers zijn hoger opgeleid en vallen ook in de leeftijdsgroepen van 18 tot 55 jaar. De producten die zij van plan zijn aan te schaffen en hun motieven daarvoor zijn vergelijkbaar met die van de kopers. De belangrijkste reden waarom overwegers (nog) niet online (genees)middelen hebben gekocht, is de hoeveelheid onduidelijke en onvolledige informatie die er op de websites voorhanden is / Rapport Medicijnen op internet 4/68

5 Aankoopgedrag Slechts één op de vijf kopers hebben vooraf met een huisarts, medisch specialist of apotheker hun aankoop besproken; 80% bespreekt de aankoop niet van tevoren met een medisch specialist. Voor de overwegers ligt dit aantal iets lager (69%). Het vooraf bespreken met een arts over een aankoop is ook sterk afhankelijk van het type product dat wordt gekocht. Zo wordt in de helft van de gevallen de aankoop van antidepressiva wel met een arts besproken, terwijl dat voor middelen tegen overgewicht nauwelijks het geval is. Als belangrijkste reden voor het niet bespreken van de aankoop geven zowel kopers als overwegers aan dat zij het niet nodig vinden en dat ze zelf al over voldoende informatie beschikken. Hoewel het merendeel van zowel de kopers als overwegers de (mogelijke) aankoop van (genees)middelen via internet niet met een (huis)arts of apotheker heeft besproken, wint zeven op de tien mensen uit de doelgroep wel eerst informatie in. Dit gebeurt vooral online via een internetapotheek. De daadwerkelijke aanschaf wordt door bijna driekwart van de online-kopers van (genees)- middelen via een Nederlandse website gedaan. Bijna de helft vindt deze sites via zoekmachines. Twee derde heeft meer dan eenmalig een (genees)middel via internet aangeschaft. Zeven op de tien kopers zijn tevreden over de (genees)middelen die zij via internet hebben aangeschaft. Dit geldt vooral voor anticonceptiemiddelen en (zwaardere) pijnstillers; veel minder tevreden is de doelgroep over middelen tegen roken, kaalheid en overgewicht. Bijna de helft van alle online-kopers zou het aanschaffen van (genees)middelen via internet aanraden aan andere mensen. De meest genoemde redenen hiervoor zijn het gemak en de prijs. Bereik campagne Zoals eerder aangegeven is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in de periode december 2008 tot half februari 2009 een beperkte communicatiecampagne gestart met het doel om consumenten die online (genees)middelen aanschaffen bewust te maken van de risico s hiervan. De campagne is in totaal door 20% van de doelgroep gezien en wordt beoordeeld met een 6,8. De campagne wordt vooral beschouwd als geloofwaardig en informatief en juist niet als mooi of grappig. Volgens de doelgroep is de belangrijkste boodschap die de campagne probeert over te brengen dat je op moet passen met (genees)-middelen via internet te kopen. Voor de helft van degenen die de campagne hebben gezien lijkt de campagne een effect te hebben gehad op de mate waarin zij stilstaan bij de gevaren van het kopen van (genees)- middelen via internet. Voor de andere helft is deze mate daarentegen gelijk gebleven / Rapport Medicijnen op internet 5/68

6 Perceptie In het onderzoek is ook gekeken naar de perceptie die de doelgroep heeft van de gevaren van het online aanschaffen van (genees)middelen. Een derde van de doelgroep vindt het een (heel) groot risico voor de gezondheid om via internet (genees)middelen aan te schaffen zonder overleg met een medisch specialist. Het merendeel denkt daarnaast dat de producten die online gekocht worden dezelfde werkzaamheid hebben als producten uit het reguliere circuit. Opvallend is daarnaast dat het merendeel van de doelgroep bekend is met de risico s van het bestellen van (genees)middelen via internet, maar de kans dat zij zelf met deze risico s te maken krijgen veel kleiner inschatten. Het lijkt erop dat de campagne een effect heeft gehad op de percepties van de doelgroep op de risico s van het bestellen van geneesmiddelen online. Zo schatten de mensen die de campagne hebben gezien de kans dat zij zelf met een andere samenstelling, niet kloppende etiketten en onduidelijkheden in de bijsluiter te maken kunnen krijgen, groter in dan de respondenten die geen campagne-uiting hebben gezien. Daarnaast vinden degenen die de campagne hebben gezien het een groter risico om een online aanschaf van (genees)middelen niet eerst met een arts te bespreken. Informatie Een derde van de doelgroep heeft behoefte aan extra informatie over de risico s en werkzaamheid van (genees)middelen die op internet worden aangeboden. Bij voorkeur krijgen zij deze informatie via een website of een nieuwsbrief / Rapport Medicijnen op internet 6/68

7 1. Inleiding Algemeen Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) plaatst risico s bij het gebruik van (genees)middelen die via internet worden besteld en wil de burgers hiervoor waarschuwen. Het gebruik van veel van deze (genees)middelen kan gevaarlijk zijn omdat de substantie van deze middelen niet altijd gewaarborgd is. Het kan gaan om erectie bevorderende geneesmiddelen, afslankmiddelen, haargroeimiddelen, kalmeringsmiddelen, seksgerelateerde middelen, en middelen tegen roken. Het gaat hierbij niet om de producten die met een doktersvoorschrift bij een legale internetapotheek worden besteld. Het risico dat het bestellen van (genees)middelen via internet met zich meebrengt is tweeledig. Enerzijds is het mogelijk om via internet legale (genees)middelen aan te schaffen via een illegale aanbieder van het product. Dit kan bijvoorbeeld gaan om geneesmiddelen die alleen op recept mogen worden verkocht in Nederland. Het zonder recept aanbieden van deze geneesmiddelen is bij wet verboden. Het grote risico dat het illegaal aanschaffen van een legaal middel met zich meebrengt, is dat het niet onder toezicht van arts of apotheker gebeurt. Zo is het niet duidelijk of het gekozen medicijn geschikt is voor een patiënt of dat er mogelijke bijwerkingen of wisselwerkingen met andere (genees)middelen kunnen plaatsvinden. Anderzijds is een groot deel van de op internet aangeboden (genees)middelen vervalst of nep. In deze vervalste geneesmiddelen kunnen verkeerde werkzame stoffen zitten, foute doseringen of vervuilingen. Ze zijn gevaarlijk voor de gezondheid en kunnen leiden tot ernstige bijwerkingen en zelfs tot de dood. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het probleem van geneesmiddelen die via internet worden aangeboden en vervalste geneesmiddelen nu al erg groot is en alleen nog maar toeneemt. Wat bijdraagt aan het probleem is dat de websites van leveranciers van vervalste geneesmiddelen er steeds professioneler uitzien en dat de verpakkingen en blisters van de middelen zelf ook steeds lastiger van echt te onderscheiden zijn. Om deze reden is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in december 2008 begonnen met een beperkte communicatiecampagne die consumenten bewust maakt van de risico s die het bestellen van (genees)middelen via internet met zich meebrengt. De campagne moet consumenten waarschuwen dat er vervalste geneesmiddelen bestaan en hen aansporen geneesmiddelen via de reguliere kanalen, met een verwijzing van de huisarts, te halen / Rapport Medicijnen op internet 7/68

8 Om meer zicht te krijgen op de doelgroep die deze vervalste (genees)middelen gebruikt, wat de motieven zijn en hoe deze groep te bereiken, is een verkennend onderzoek uitgevoerd. De resultaten van het verkennende deel van deze 0-meting zijn gebruikt om een beeld te krijgen van de doelgroep en voor het aanscherpen van de communicatiecampagne. Vervolgens is na afloop van de campagne een tweede meting uitgevoerd (de 1-meting). Het doel van deze meting is om het effect van de campagne te meten. Dit rapport bevat de resultaten en uitkomsten van beide metingen. Opzet opinieonderzoek De eerste meting (0-meting) is in november 2008 voor de start van de campagne uitgevoerd. Voor deze meting zijn de vraagpunten in overleg met de opdrachtgever vertaald in een vragenlijst. In de vragenlijst komen de volgende thema s aan de orde: Achtergrond en motieven Gedrag Perceptie van de risico s De tweede meting (1-meting) is eind februari na afloop van de campagne uitgevoerd. De vragenlijst voor deze meting is op sommige punten aangepast ten opzichte van de lijst van de 0-meting. Zo zijn in de vragenlijst vragen toegevoegd over de herinnering, het bereik en de waardering van de campagne. Daarnaast is het effect van de campagne gemeten. Beide vragenlijsten zijn opgenomen als bijlage in dit rapport. Methode De doelgroep van het onderzoek bestaat zowel uit mensen die reeds (genees)middelen via internet hebben aangeschaft als uit mensen die dit overwegen of overwogen hebben. Door middel van een screening is eerst nagegaan welk gedeelte van de ruim mensen in het Intomart GFK Online panel tot deze doelgroep behoort. Vervolgens zijn er twee steekproeven (voor de 0- en 1-meting) uit deze groep getrokken. Hiervoor zijn alleen mensen boven de 18 jaar geselecteerd. Het onderzoek is via internet (CAWI) uitgevoerd. De respondent krijgt via een uitnodiging voor het onderzoek. In de is een link opgenomen naar de vragenlijst. Door op de link te klikken opent het onderzoek automatisch en kan de respondent zelf via de computer de vragenlijst invullen. Deze CAWI-benadering biedt het voordeel dat het doorlopen van de vragenlijst automatisch wordt geregeld inclusief selectieve routings. Op deze manier zijn tevens mogelijkheden opgenomen om de vragenlijst te controleren op interne consistentie / Rapport Medicijnen op internet 8/68

9 Aan het begin van de vragenlijst is gevraagd welke (genees)middelen de respondenten via internet hebben aangeschaft en of zij voor bij aanschaf gebruik hebben gemaakt van een doktersrecept. Daarnaast is gevraagd of respondenten hebben overwogen om via internet (genees)middelen aan te schaffen. Alleen mensen die hebben aangegeven zonder recept geneesmiddelen via internet te hebben aangeschaft of te hebben overwogen, zijn door gegaan in het onderzoek. De vervolgvragen in de vragenlijst zijn gesteld over het type (genees)middel dat respondenten hebben aangegeven via internet te hebben overwogen of gekocht. Als een respondent bijvoorbeeld heeft aangegeven middelen tegen roken via internet te hebben gekocht, dan zijn de vervolgvragen gesteld over zijn motief en houding ten opzichte van middelen tegen roken. Aan respondenten die hebben aangeven meerdere producten te hebben gekocht of overwogen zijn over maximaal twee van deze producten vervolgvragen gesteld. Deze twee producten zijn willekeurig gekozen uit de lijst met totale producten die een respondent heeft aangegeven te hebben gekocht of overwogen te kopen op internet. De uiteindelijke respons bestaat uit 866 gecompleteerde interviews voor de 0-meting en 901 gecompleteerde interviews voor de 1-meting. Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat nader in op de doelgroep die (genees)middelen via internet koopt of overweegt te kopen. Er wordt gekeken naar de omvang, het profiel, de motieven en de specifieke middelen waarin zij geïnteresseerd zijn. Hoofdstuk 3 behandelt het aankoopgedrag van de doelgroep. Hierin wordt hoofdzakelijk antwoord gegeven op vragen zoals: -bespreekt de doelgroep de aanschaf eerst met een arts of medisch specialist? -wordt vooraf naar informatie gezocht over het product en zo ja via welke methode? -hoe vaak koopt de doelgroep online en zijn ze tevreden over hun aanschaf en product? Het vierde hoofdstuk komt de herinnering, het bereik en de waardering van de campagne aan bod. Het vijfde hoofdstuk geeft inzicht in de perceptie van de risico s van het gebruik van online (genees)middelen van de doelgroep. Daarnaast wordt gekeken naar het effect van de campagne. Heeft het gedeelte van de doelgroep dat de campagne heeft gezien een andere perceptie heeft dan het gedeelte van de doelgroep dat de campagne niet heeft gezien? Tot slot is er nog een hoofdstuk opgenomen over de informatiebehoefte van de doelgroep / Rapport Medicijnen op internet 9/68

10 Onderhavige rapportage heeft een beschrijvend karakter. De resultaten van beide metingen zijn voor deze rapportage samengevoegd. Waar mogelijk zijn de resultaten uitgesplitst naar geslacht, leeftijd en opleiding. Daarnaast is in sommige gevallen een uitsplitsing gemaakt naar het type (genees)middel dat aangeschaft of overwogen is. Dit is relevant omdat de motieven voor het via internet aanschaffen van middelen tegen roken veel kunnen verschillen van de motieven om online antidepressiva aan te schaffen. In het hoofdstuk over risicoperceptie is een uitsplitsing gemaakt tussen mensen die de campagne wel en niet hebben gezien om zo het effect van de campagne over risicoperceptie te bepalen. Responsverantwoording (CAWI) Screening Door middel van een screening is bepaald welk gedeelte van het IntomartGFK Panel (genees)middelen via internet heeft aangeschaft en het gedeelte dat heeft overwogen via internet (genees)middelen aan te schaffen. Van de groep kopers uit de screening is niet bekend of zij dit met of zonder doktersrecept hebben gedaan. Van de groep overwegers is niet bekend welke producten zij overwegen aan te schaffen, enkel dat zij overwegen (genees)middelen via internet aan te schaffen. Aantal uitgestuurde uitnodigingen Gerespondeerd (Genees)middelen via internet aangeschaft 3472 Overwogen via internet (genees)middelen aan te schaffen 4154 Aan de 2595 respondenten die het onderzoek hebben geopend (1374 in de 0-meting en 1221 in de 1-meting) is gevraagd welke producten zij weleens via internet hebben aangeschaft en welke producten zij weleens hebben overwogen aan te schaffen. Aan de kopers is gevraagd of zij wel of geen doktersrecept hebben gebruikt voor de aanschaf van elk product. Alleen kopers die zonder doktersrecept hun product hebben aangeschaft en overwegers van bepaalde producten zijn doorgegaan naar de vervolgvragen. Respondenten die alleen producten met recept hebben gekocht zijn afgevallen voor het vervolg van de vragenlijst. Hieronder staat de respons voor zowel de 0- als de 1-meting weergegeven / Rapport Medicijnen op internet 10/68

11 0-Meting Aantal uitgestuurde uitnodigingen 2732 Vers sample/niet gereageerd 492 Non respons 1374 Groep vol/quotafail 667 Voldoet niet aan screeningseisen/afgevallen o.b.v. vraag 707 Aantal ingevulde vragenlijsten 866 Kopers zonder recept 553 Overwegers 228 Kopers en overwegers 85 1-Meting Aantal uitgestuurde uitnodigingen 2721 Vers sample/niet gereageerd 599 Non respons 1221 Groep vol/quotafail 492 Voldoet niet aan screeningseisen/afgevallen o.b.v. vraag 729 Aantal ingevulde vragenlijsten 901 Kopers zonder recept 535 Overwegers 243 Kopers en overwegers / Rapport Medicijnen op internet 11/68

12 2. Achtergrond en motieven 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de doelgroep van mensen die via internet (genees)- middelen aanschaffen of overwegen aan te schaffen. Er wordt gekeken naar de omvang en samenstelling van de doelgroep. Daarnaast wordt uiteengezet welk type (genees)middel zij kopen of overwegen te kopen. 2.2 Omvang doelgroep In de screening is gevraagd welk gedeelte van het Intomart GFK Online panel (genees)- middelen via internet heeft aangeschaft en/of overweegt aan te schaffen. Van de respondenten die aan de screening hebben deelgenomen, blijkt ongeveer 4% (3472 personen) (genees)middelen via internet te hebben aangeschaft. Daarnaast blijkt ongeveer 5% (4154 personen) te overwegen of te hebben overwogen (genees)middelen online aan te schaffen. Van deze twee groepen zijn respondenten benaderd voor de 0-meting en respondenten benaderd voor de 1-meting. In de beide metingen is vervolgens nauwkeuriger nagegaan welk gedeelte van de kopers daadwerkelijk zonder recept (genees)middelen via internet hebben aangeschaft. Daarnaast kan uit het onderzoek worden bepaald welk percentage van de overwegers inmiddels een koper is geworden of producten blijkt te overwegen die niet als (genees)middel worden beschouwd (zoals drogisterijartikelen). Deze verhoudingen in het onderzoek zijn terug gegeneraliseerd naar de uitkomsten van de screening om een inschatting te maken van het totaal aantal kopers en overwegers dat tot de doelgroep behoort. Door de screening naar Nederlands representatief te wegen, kan de omvang van de groep kopers zonder recept en overwegers in Nederland worden bepaald. Het overzicht van de omvang van de doelgroep is weergegeven in figuur / Rapport Medicijnen op internet 12/68

13 Figuur 2.1 Omvang doelgroep naar Nederlands representatief Koopt niet op internet zonder recept 94,4% Kopers zonder recept 3,3% Overwegers 2,3% Basis: alle respondenten uit screening, gewogen naar representativiteit voor Nederland (18+). 1 In totaal koopt 3,3% van de Nederlanders boven de 18 (genees)middelen via internet zonder recept. Daarnaast heeft 2,3% van de bevolking weleens overwogen om (genees)middelen via internet aan te schaffen. 1 Cijfers zijn gebaseerd op de resultaten uit de 0-meting / Rapport Medicijnen op internet 13/68

14 2.3 Beschrijving doelgroep Na bepaling van de omvang van de doelgroep, kan er dieper gekeken worden naar hoe de groep met kopers en overwegers van (genees)middelen via internet er precies uitziet ten opzichte van de groep die niet via internet (genees)middelen koopt. Zowel voor de groep kopers als overwegers geldt dat het met name vrouwen zijn die via internet (genees)middelen (willen) aanschaffen. Opvallend is ook dat het met name om hoger opgeleiden gaat (47% van de kopers en 51% van de overwegers). Tabel 2.1 Verdeling doelgroep naar geslacht, leeftijd en opleiding Wie komt in aanraking met (genees)middelen op internet? Kopers zonder recept Overwogen Niet in aanraking (n=1919) (n=1535) (n=73794) Geslacht man 41% 42% 49% vrouw 59% 58% 51% Leeftijd 18 tot 35 jaar 32% 33% 27% 35 tot 55 jaar 53% 47% 43% 55 jaar en ouder 15% 20% 31% Opleiding laag 9% 7% 22% middelbaar 44% 42% 49% hoog 47% 51% 29% Basis: alle kopers en overwegers 2 2 Om een volledig beeld te hebben zijn alle kopers zonder recept uit beide metingen meegenomen. Dit betreft dus ook de respondenten die wel zonder recept hebben gekocht of hebben overwogen te kopen, maar zijn afgevallen omdat hun quotagroep al vol zat. Deze respondenten staan in responsverantwoording onder Groep vol/ quotafail / Rapport Medicijnen op internet 14/68

15 In figuur 2.2 wordt weergegeven welke producten met name door de doelgroep op internet gekocht wordt. Het betreft hier (genees)middelen die zonder recept zijn aangeschaft. Middelen tegen overgewicht worden het meest op internet aangeschaft zonder recept (46%). Deze afslankgeneesmiddelen worden vooral door vrouwen aangeschaft (58% van de vrouwen tegenover 29% van de mannen). Een kwart (24%) van de doelgroep koopt seks gerelateerde middelen zoals Viagra zonder recept online. Het zijn vooral mannen die deze middelen via internet aanschaffen (38% tegenover 14% van de vrouwen). Eén op de vijf internetkopers (19%) schaft online (zwaardere) pijnstillers en ontstekingsremmers aan. 16 procent geeft aan andere (genees)middelen te hebben gekocht. Dit betreft dan vooral specifieke (genees)- middelen of stoffen, zoals melatonine, malarone en homeopathische middelen. Figuur 2.2 Producten die zonder recept online worden gekocht Gekocht zonder recept Middelen tegen overgewicht 46% Seks gerelateerde middelen 24% (Zwaardere) Pijnstillers, ontstekingsremmers 19% Middelen tegen roken Slaappillen 10% 12% Anticonceptie middelen (o.a. morning-after-pil) 9% Kalmeringspillen 7% Virusremmers (o.a. Tamiflu) 4% Middelen tegen kaalheid Antidepressiva 2% 3% Andere medicijnen of geneesmiddelen 16% 0% 20% 40% 60% Basis: alle kopers. 3 3 Dit betreft alle kopers zonder recept uit beide metingen dus inclusief de quotafail / Rapport Medicijnen op internet 15/68

16 De producten die mensen hebben overwogen om via internet aan te schaffen, komen overeen met de producten die daadwerkelijk via internet aangeschaft zijn. Middelen tegen overgewicht en seksgerelateerde middelen zijn ook hier de meest genoemde (respectievelijk 26% en 18%). Ook hier geldt dat middelen tegen overgewicht met name door vrouwen en de seksgerelateerde middelen vooral door mannen worden overwogen. Figuur 2.3 Overwogen producten voor online aanschaf Overwogen Middelen tegen overgewicht 26% Seks gerelateerde middelen 16% Slaappillen (Zwaardere) Pijnstillers, ontstekingsremmers Middelen tegen roken 14% 14% 14% Anticonceptie middelen (o.a. morning-after-pil) 13% Kalmeringspillen 9% Antidepressiva 6% Virusremmers (o.a. Tamiflu) 5% Middelen tegen kaalheid 4% Andere medicijnen of geneesmiddelen 24% 0% 20% 40% Basis: alle overwegers 4 4 Dit betreft alle overwegers uit beide metingen dus inclusief de quotafail / Rapport Medicijnen op internet 16/68

17 Van zowel de kopers van (genees)middelen als de overwegers daarvan is een kenmerkende profielschets gemaakt. Onderstaande profielen zijn gebaseerd op alle significante kenmerken die behoren bij het kopen of overwegen te kopen van (genees)middelen via internet. Seksgerelateerde middelen worden bijvoorbeeld significant vaker gekocht door mannen. In de profielschets is ook de indicator sociale klasse opgenomen. Deze indicator is samengesteld uit het beroep van de hoofdkostwinner gecombineerd met de hoogst genoten opleiding van de hoofdkostwinner. Een exact overzicht van de samenstelling is opgenomen als bijlage. Tabel 2.2 Profielschets van kopers en overwegers van (genees)middelen op internet Kenmerkende profielschets (genees)middelen gekocht (zwaardere) pijnstillers, ontstekingsremmers Virusremmers (o.a. Tamiflu) Anticonceptiemiddelen (inclusief morning after pil) Antidepressiva Middelen tegen kaalheid Middelen tegen overgewicht Middelen tegen roken Seksgerelateerde middelen (o.a. viagra) Kalmeringspillen Slaappillen Personen die afkomstig zijn uit de sociale klasse A Geen significante verschillen Personen van 18 tot 35 jaar die hoog zijn opgeleid Personen uit sociale klasse D Mannen Vrouwen van 35 tot 55 jaar die laag en middelbaar zijn opgeleid en afkomstig zijn uit de sociale klassen B2 en C Geen significante verschillen Mannen Geen significante verschillen Geen significante verschillen Kenmerkende profielschets voorgenomen (genees)middelen te kopen (zwaardere) pijnstillers, ontstekingsremmers Virusremmers (o.a. Tamiflu) Anticonceptiemiddelen (inclusief morning after pil) Antidepressiva Middelen tegen kaalheid Middelen tegen overgewicht Middelen tegen roken Seksgerelateerde middelen (o.a. viagra) Kalmeringspillen Slaappillen Geen significante verschillen Geen significante verschillen Vrouwen van 18 tot 35 jaar die hoog zijn opgeleid Personen van 55 jaar en ouder Mannen Vrouwen Personen van 35 tot 55 jaar in sociale klasse C Mannen van 55 jaar en ouder Geen significante verschillen Personen van 55 jaar en ouder Basis: alle kopers en overwegers 5 5 Van beide metingen en met de respondenten uit Groep vol/ quotafail / Rapport Medicijnen op internet 17/68

18 2.4 Motieven Bijna zeven op de tien (69%) van de online kopers zonder recept geeft aan dat de (genees)- middelen die zij hebben gekocht voor zichzelf bestemd zijn. Eén op de vijf (19%) koopt zowel voor zichzelf als voor iemand anders, terwijl 12% de (genees)middelen voor iemand anders koopt. In figuur 2.4 zijn de motieven weergegeven van de kopers van (genees)middelen om de aanschaf online en niet via reguliere kanalen zoals de apotheek te doen. De meest genoemde motieven zijn het gemak van het bestellen (44%), het feit dat ze worden thuisbezorgd (40%) en de mogelijkheid om ook na kantoortijden te kunnen bestellen (24%). Drie op de tien (29%) geeft aan dat de (genees)middelen die op internet aangeboden worden goedkoper zijn. Eén op de vijf kopers zegt online te kopen omdat ze uit schaamte niet met hun (huis)arts willen praten (13%) of omdat hun huisarts het (genees)middel niet wil voorschrijven (8%). Figuur 2.4 Motieven voor online aanschaf Het is gemakkelijk om via internet medicijnen te bestellen De medicijnen worden thuisbezorgd De op internet aangeboden medicijnen zijn goedkoper Het is mogelijk om de medicijnen buiten kantoortijden te bestellen Ik wil liever niet met mijn huisarts of iemand anders over mijn aandoening of probleem praten De medicijnen die ik wil gebruiken kun je niet (meer) via de apotheek kopen Mijn huisarts/specialist wil voor deze medicijnen geen recept uitschrijven Deze medicijnen zijn niet verkrijgbaar in Nederland De op internet aangeboden medicijnen werken beter dan medicijnen van de reguliere apotheek Anders, namelijk 13% 8% 8% 7% 3% 7% 24% 29% 40% 44% 0% 20% 40% 60% Basis: alle kopers. De motieven om (genees)middelen online aan te schaffen zijn sterk afhankelijk van het type (genees)middel dat wordt aangeschaft. In figuur 2.5 en 2.6 zijn de verschilscores weergegeven per type medicijn en middel met de scores uit figuur 2.4. Hieruit blijkt dat vooral anticonceptiemiddelen vanwege het gemak van thuisbezorgen online worden aangeschaft. Voor seksgerelateerde middelen (o.a. Viagra) en antidepressiva geldt vooral schaamte om met de huisarts of anderen over een aandoening te praten als belangrijk motief. Voor kalmeringsmiddelen en slaappillen is het feit dat de huisarts geen recept voor deze geneesmiddelen wil uitschrijven vooral een belangrijke reden om de aanschaf dan maar online te doen / Rapport Medicijnen op internet 18/68

19 Figuur 2.5 Motieven voor online aanschaf per medicijn Totaal Zwaardere pijnstillers Antidepressiva Kalmeringspillen Slaappillen Virusremmers Andere medicijnen Het is gemakkelijk om via internet medicijnen te bestellen 44% -2% -9% -5% -0% 9% -1% De medicijnen worden thuisbezorgd 40% 4% -7% -0% -7% 2% 3% De op internet aangeboden medicijnen zijn goedkoper 29% -3% -2% -0% 1% 10% 4% Het is mogelijk om de medicijnen buiten kantoortijden te bestellen 24% 9% -2% -1% -4% -0% 1% Ik wil liever niet met mijn huisarts of iemand anders over mijn aandoening of probleem praten 13% -7% 21% 5% -6% -5% -3% De medicijnen die ik wil gebruiken kun je niet (meer) via de apotheek kopen 8% -1% 1% -4% 1% -4% 4% Mijn huisarts/specialist wil voor deze medicijnen geen recept uitschrijven 8% -0% 8% 8% 7% 7% -0% Deze medicijnen zijn niet verkrijgbaar in Nederland 7% 3% 4% 0% 1% -0% 1% De op internet aangeboden medicijnen werken beter dan medicijnen van de reguliere apotheek 3% 1% 4% 1% 4% 1% Anders, namelijk 7% -2% 0% -2% -4% -3% 2% Basis: alle kopers van 0-meting en 1-meting / Rapport Medicijnen op internet 19/68

20 Figuur 2.6 Motieven voor online aanschaf per middel Totaal Anticonceptie Kaalheid Overgewicht Roken Seks-gerelateerd Het is gemakkelijk om via internet medicijnen te bestellen 44% 4% 1% 0% -1% 1% De medicijnen worden thuisbezorgd 40% 12% -1% -7% -5% 4% De op internet aangeboden medicijnen zijn goedkoper 29% -5% 8% -8% 4% 3% Het is mogelijk om de medicijnen buiten kantoortijden te bestellen 24% 1% -9% -5% 3% -2% Ik wil liever niet met mijn huisarts of iemand anders over mijn aandoening of probleem praten 13% 3% 5% 3% -7% 8% De medicijnen die ik wil gebruiken kun je niet (meer) via de apotheek kopen 8% -8% 1% 6% 2% -2% Mijn huisarts/specialist wil voor deze medicijnen geen recept uitschrijven 8% -7% -2% 0% -4% -3% Deze medicijnen zijn niet verkrijgbaar in Nederland 7% -6% 8% 1% -2% -2% De op internet aangeboden medicijnen werken beter dan medicijnen van de reguliere apotheek 3% Basis: Anders, alle kopers namelijk van 0-meting en 1-meting. 7% -2% 1% -3% -2% 1% 2% -2% -1% -3% 4% / Rapport Medicijnen op internet 20/68

21 Drie op de vijf kopers (63%) geeft aan de (genees)middelen die zij via internet kopen, voorheen niet eerder via een apotheek te hebben aangeschaft. Bijna twee op de vijf (36%) onlinekopers heeft dit product al weleens eerder via de reguliere apotheek aangeschaft. Ook hier zijn het gemak en de prijs de meest belangrijke redenen om de aanschaf van deze (genees)- middelen niet langer via de reguliere kanalen te doen. In bijna driekwart (60%) van deze gevallen gaat het om producten van hetzelfde merk als dat zij voorheen bij de apotheek kochten. Tabel 2.3 Motieven om uiteindelijk niet via de reguliere apotheek te kopen Wat was voor u de belangrijkste reden om de aanschaf niet via uw apotheek te doen? Totaal (n=615) Het is gemakkelijk om via internet medicijnen te bestellen 30% De op internet aangeboden medicijnen zijn goedkoper 26% De medicijnen worden thuisbezorgd 9% Ik wil liever niet met mijn huisarts of iemand anders over mijn aandoening of probleem praten 5% Mijn huisarts/specialist wil voor deze medicijnen geen recept uitschrijven 3% Het is mogelijk om de medicijnen buiten kantoortijden te bestellen 3% De medicijnen die ik wil gebruiken kun je niet (meer) via de apotheek kopen 1% Deze medicijnen zijn niet verkrijgbaar in Nederland 1% Weinig rompslomp 1% Anders 12% Weet niet 18% Basis: kopers die het product eerder via de reguliere apotheek hebben aangeschaft / Rapport Medicijnen op internet 21/68

22 Overwegers Voor de mensen die overwegen om via internet (genees)middelen aan te schaffen zijn de motieven vergelijkbaar met die van kopers. Ook voor hen gelden het gemak van bestellen (46%) en thuisbezorgen (33%) en de prijs (23%) als belangrijkste motieven om de (mogelijke) aanschaf online te doen. Er zijn echter nauwelijks verschillen in de motieven tussen het type medicijn of middel dat men overweegt aan te schaffen. 6 Aan de overwegers is gevraagd waarom zij er uiteindelijk vanaf hebben gezien om de aanschaf online te doen. Voor vier op de tien (39%) is het de hoeveelheid onduidelijke en/of onvolledige informatie de belangrijkste reden om de af te zien van de online-aanschaf. De onbetrouwbaarheid van de aanbieders is voor 16% reden om niet online te kopen, terwijl 14% door het grote aantal aanbieders het overzicht heeft verloren wat er nu wordt aangeboden. Figuur 2.7 Motieven om uiteindelijk niet online te kopen Er was teveel onduidelijke/onvolledige informatie 38% Ik vond de aanbieder van het middel onbetrouwbaar 14% Door het grote aantal aanbieders online, was niet meer duidelijk wat er werd aangeboden 13% Ik vond de betaalwijze onbetrouwbaar 12% Ik heb het middel niet kunnen vinden op internet 6% De medicijnen die ik wil gebruiken kun je niet via internet kopen 4% Anders, namelijk 34% 0% 20% 40% 60% Basis: alle overwegers. 6 Mogelijk komt dit omdat de groep met overwegers te klein is om uit te splitsen naar type (genees)middel. Door de kleinere omvang van de groepen die met elkaar vergeleken worden, moeten de verschillen tussen de groepen sterk uiteen lopen om een significant verschil te vinden / Rapport Medicijnen op internet 22/68

23 3. Aankoopgedrag 3.1 Inleiding In deze sectie wordt het aankoopgedrag van de doelgroep besproken. Er wordt gekeken naar onder andere de oriëntatie, aankoopfrequentie en hun oordeel over de aankoop en het gekochte product. 3.2 Oriëntatie Het gebruik van (genees)middelen zonder medisch advies brengt risico s met zich mee. Voor (genees)middelen die via internet worden aangeboden is dit risico nog groter, omdat er sprake is van een groot aanbod van vervalste geneesmiddelen. Het is daarom wenselijk dat de onlinekopers eerst medisch advies inwinnen voordat zij tot een aankoop over gaan. Uit figuur 3.1 blijkt dat slechts één op de vijf kopers (21%) vooraf met een huisarts, medisch specialist of apotheker over hun aankoop hebben besproken; 80% bespreekt de aankoop niet van tevoren. Een derde van de overwegers (31%) heeft hun mogelijke aankoop eerst met hun huisarts, specialist of apotheker besproken. Bijna zeven op de tien (71%) heeft de aanschaf (nog) niet besproken. Figuur 3.1 (mogelijke) aanschaf eerst met een specialist besproken 100% 80% 80% 71% 60% 40% Aangeschaft Overwogen 20% 0% 23% 13% 4% 5% 4% 3% Ja, huisarts Ja, medisch specialist Ja, apotheker Nee Basis: alle kopers en overwegers / Rapport Medicijnen op internet 23/68

24 Het al dan niet vooraf bespreken van de aankoop met een medisch specialist hangt sterk af van het type medicijn dat aangeschaft wordt. Zo heeft bijna de helft van de kopers van antidepressiva wel eerst met een huisarts, specialist of in mindere mate apotheker besproken. Dit is opmerkelijk omdat een derde van deze groep aangeeft via internet (genees)middelen aan te schaffen uit schaamte om met de huisarts over de aandoening te spreken. Ook de aankoop van kalmeringsmiddelen en slaappillen wordt relatief vaker besproken met een arts of apotheker. Middelen tegen kaalheid, overgewicht en seks gerelateerde middelen worden het minst vaak voor de aanschaf besproken. Voor de overwegers zijn er nauwelijks verschillen tussen het type (genees)middel dat wordt overwogen. Figuur 3.2 Aanschaf eerst met een specialist besproken per type (genees)middel Antidepressiva 18% 18% 13% Kalmeringsmiddelen 23% 6% 9% Slaappillen 20% 6% 8% Zwaardere pijnstillers 18% 5% 7% Virusremmers 12% 1% 9% Middelen tegen roken 14% 4% 2% Anticonceptie 14% 1% 4% Andere medicijnen/middelen 11% 3% 2% Middelen tegen kaalheid 5% 5% 5% Seks gerelateerd 7% 4% Middelen tegen overgewicht 6% 1% 1% Huisarts Medisch specialist Apotheker 0% 20% 40% 60% Basis: alle kopers / Rapport Medicijnen op internet 24/68

25 De kopers die de aanschaf niet eerst met een huisarts, specialist of apotheker hebben besproken, zijn gevraagd naar de reden hiervan. Tabel 3.1 geeft de belangrijkste redenen om niet eerst een arts te raadplegen weer. Bijna drie op de tien (28%) vindt het niet nodig, terwijl 11 procent aangeeft zelf al over voldoende informatie te beschikken. Eén op de tien kopers bespreekt de aanschaf niet, omdat hun arts toch niet het medicijn of middel voor wil schrijven. Tabel 3.1 Reden specialist niet eerst geraadpleegd Reden aanschaf niet met huisarts, medisch specialist of apotheker besproken Totaal (n=718) Ik vond het niet nodig 28% Ik weet het zelf / ik heb zelf voldoende informatie 11% De huisarts/specialist wil ze niet voorschrijven 10% Ik wil niet dat de huisarts het weet / schaamte 8% Geen recept voor nodig / vrij verkrijgbaar 6% Teveel moeite om naar de huisarts te gaan / het is gemakkelijk via internet 4% Ik ken dit middel/medicijn al 3% Ik wou ze snel hebben / had het snel nodig 1% Het is goedkoper om via internet medicijnen aan te schaffen 1% Ik heb geen huisarts / het duurt lang om een afspraak te maken 1% Anders 10% Weet niet 21% Basis: alle kopers uit de 1-meting. 7 7 Deze vraag (v05a) over waarom de aanschaf niet eerst met een huisarts of specialist is besproken is alleen in de 1-meting gesteld / Rapport Medicijnen op internet 25/68

26 Overwegers Ook aan de overwegers is gevraagd waarom zij de mogelijke aanschaf niet eerst met een specialist hebben besproken. De antwoorden zijn weergegeven in tabel 3.2. De redenen om de mogelijke aanschaf niet eerst met een arts te bespreken, komen overeen met de redenen van de kopers. Zes procent geeft echter aan zich nog aan het oriënteren te zijn. Het zou kunnen dat zij in een later stadium alsnog een arts of apotheker raadplegen. Tabel 3.2 Reden specialist niet eerst geraadpleegd voor (mogelijke) aanschaf Reden aanschaf niet met huisarts, medisch specialist of apotheker besproken Totaal (n=298) Ik vond het niet nodig 37% Ik wil niet dat de huisarts het weet / schaamte 9% Ik weet het zelf / ik heb zelf voldoende informatie 8% Nog aan het oriënteren / ik wist nog niet zeker of ik ze (via internet) ging kopen 6% De huisarts/specialist wil ze niet voorschrijven 5% Teveel moeite om naar de huisarts te gaan / het is gemakkelijk via internet 2% Ik ken dit middel/medicijn al 1% Het is goedkoper om via internet medicijnen aan te schaffen 1% Anders 5% Weet niet 26% Basis: alle overwegers uit de 1-meting. 8 8 Deze vraag (v17a) over waarom de aanschaf niet eerst met een huisarts of specialist is besproken is alleen in de 1-meting gesteld / Rapport Medicijnen op internet 26/68

27 Hoewel het merendeel van zowel de kopers als overwegers de (mogelijke) aankoop van geneesmiddelen via internet niet met een (huis)arts of apotheker heeft besproken, wint een groot gedeelte van de doelgroep wel eerst informatie in. De belangrijkste bron hiervoor is de internetapotheek; 27% van de doelgroep komt via de online apotheek aan informatie. Advies van andere gebruikers op een online-forum en van vrienden of kennissen die het product al kennen zijn andere veelgenoemde bronnen; respectievelijk 16% en 14%. Vooral voor mensen die middelen tegen roken (willen) aanschaffen, zijn bekenden die het product al gebruiken een belangrijke bron; een kwart (24%) wint op deze manier informatie in. Drie op de tien (32%) zoekt helemaal niet naar informatie. Onder de (mogelijke) kopers van anticonceptiemiddelen ligt dit aantal significant hoger; ruim de helft (47%) van deze groep zoekt helemaal niet naar informatie vooraf. Figuur 3.3 Voor aankoop naar informatie gezocht Informatie gezocht via een internetapotheek 27% Advies gevraagd aan andere gebruikers op een online-forum Informatie ingewonnen via familie/kennissen die al ervaring hebben met dit product 14% 16% Advies gevraagd aan mijn huisarts 13% Advies gevraagd bij een apotheek of andere medisch specialist 7% Advies gevraagd aan een online-dokter 6% Ja, op een andere manier 10% Nee, Ik heb niet naar informatie gezocht 32% 0% 20% 40% Basis: alle kopers en overwegers / Rapport Medicijnen op internet 27/68

28 3.3 Aankoop Zoals eerder vermeld is er een gigantisch aanbod van (genees)middelen op het internet. Dit aanbod bestaat enerzijds uit legale aanbieders internapotheken en anderzijds uit allerlei illegale aanbieders. Van een groot aantal aanbieders is voor veel bezoekers zelfs onduidelijk of het om legaal of illegaal aangeboden producten gaat. Het is daarom belangrijk om een beeld te krijgen via welke websites de doelgroep de (genees)middelen aanschaft. In figuur 3.4 is te zien dat bijna driekwart (73%) van de online-kopers de (genees)middelen via een Nederlandse website heeft aangeschaft; 14% schaft via een buitenlandse site aan en 4% via een Nederlandse en buitenlandse website. Ongeveer de helft (52%) van de overwegers heeft voor de mogelijke aanschaf al online aanbieders van het product gevonden. Bijna tweederde (64%) van deze groep heeft het overwogen product via een Nederlandse website gevonden, terwijl één op de vijf (19%) het product op een Nederlandse en buitenlandse website heeft gevonden. Figuur 3.4 Herkomst website aanbieder Een Nederlandse en buitenlandse site 4% (Genees)middel aangschaft Weet niet 9% Een Nederlandse en buitenlandse site 19% Overwogen Weet niet 2% Buitenlandse website 14% Nederlandse website 73% Buitenlandse website 15% Nederlandse website 64% Basis: alle kopers en alle overwegers die al een online-aanbieder hebben gevonden. 9 9 Deze cijfers zijn gebaseerd op basis van de 0-meting. In de 1-meting is deze vraag niet opgenomen / Rapport Medicijnen op internet 28/68

29 Het merendeel van de zowel de kopers als de overwegers geeft desgevraagd aan het exacte adres van de website niet (meer) te kennen. Dat gedeelte van de doelgroep die het adres van de website wel weten, noemt vooral de volgende sites: De doelgroep vindt de websites waarop zij de (genees)middelen (willen) aanschaffen vooral via zoekmachines; 53% van de daadwerkelijke kopers en 80% van de overwegers die al een aanbieder hebben gevonden. In bijna alle gevallen is Google de gebruikte zoekmachine (97% van de kopers en 99% van de overwegers). Eén op de vijf kopers (21%) heeft de site aangeraden gekregen via een bekende of familielid. Opvallend is dat 7% van zowel de kopers als de overwegers via spammail op de website terecht is gekomen waar zij uiteindelijk de aankoop hebben gedaan/willen gaan doen. Figuur 3.5 Hoe is de doelgroep op de website gekomen? Ik heb de site gevonden via een zoekmachine(s) 53% 80% De site is mij aangeraden door bekende/ vrienden/ familie 9% 21% Ik ben via andere sites op de deze site terecht gekomen (er is geen gebruik gemaakt van een Via een nieuwsbrief Via (spam)mail Ik heb het adres van de site direct ingetypt 12% 3% 7% 5% 7% 7% 6% 2% Aangeschaft Overwogen 0% 20% 40% 60% 80% 100% Basis: alle kopers en alle overwegers die al een online-aanbieder hebben gevonden Deze cijfers zijn gebaseerd op basis van de 0-meting. In de 1-meting is deze vraag niet opgenomen / Rapport Medicijnen op internet 29/68

30 3.4 Aankoopfrequentie Bijna tweederde (61%) van de online-kopers heeft meer dan eenmaal via internet (genees)- middelen aangeschaft. Het merendeel hiervan (52%) heeft tussen de 2 en 5 aankopen op internet gedaan. In vier procent van de gevallen gaat het om grootverbruikers (meer dan 10 keer). Voor twee op de vijf (39%) is de aanschaf van (genees)middelen via internet (momenteel nog) eenmalig. Met name voor seks gerelateerde middelen lijkt de aanschaf eenmalig; 53% van kopers hiervan geeft aan de aanschaf van deze middelen bij een keer gelaten te hebben. Figuur 3.6 Aankoopfrequentie 100% 4% 5% Meer dan 10 keer 80% 60% 52% 6-10 keer 40% 2-5 keer 20% 39% 0% 1 keer Basis: alle kopers / Rapport Medicijnen op internet 30/68

31 3.5 Beoordeling online aanschaf Een merendeel van de online-kopers heeft meer dan één keer (genees)middelen via internet aangeschaft. Dit kan een indicatie zijn dat deze kopers het kopen van (genees)middelen via internet als positief ervaren. Desgevraagd zegt zeven op de tien kopers (68%) dat zij tevreden zijn over de (genees)middelen die zij via internet hebben aangeschaft. Eén op de vijf (20%) geeft aan ontevreden over de (genees)middelen te zijn. De tevredenheid blijkt sterk afhankelijk van het type (genees)middel dat men via internet heeft aangeschaft. Zo is het merendeel van de kopers van anticonceptiemiddelen, (zwaardere) pijnstillers en kalmerings(genees)middelen tevreden over hun aanschaf; respectievelijk 92% en 88%. Van kopers van middelen tegen roken en kaalheid is ongeveer de helft tevreden. Drie op de vijf kopers (60%) van middelen tegen overgewicht zegt zelfs ontevreden over de aanschaf te zijn. Figuur 3.7 Tevredenheid over aanschaf per type (genees)middel Anticonceptie Zwaardere pijnstillers Kalmeringsmiddelen 88% 83% 92% 2% 3% 4% Andere medicijnen/middelen Slaappillen Antidepressiva Seks gerelateerd 79% 72% 71% 69% 14% 15% 13% 19% Virusremmers 69% 3% Middelen tegen roken Middelen tegen kaalheid 51% 47% 37% 36% Middelen tegen overgewicht 34% 60% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ja Nee Basis: alle kopers / Rapport Medicijnen op internet 31/68

32 Elf procent van de doelgroep zegt dat ze nog geen oordeel kunnen vormen over de (genees)middelen die zij via internet hebben aangeschaft, omdat zij het product nog niet hebben gebruikt. Voor een derde (35%) van deze groep is het verdwijnen van hun klacht de belangrijkste reden om het product ondanks de aanschaf niet te gebruiken, terwijl 16% zegt dat ze het bij nader inzien toch te riskant vinden om het product te gebruiken. Bijna de helft (48%) zegt een andere reden te hebben waarom zij het middel (nog) niet hebben gebruikt; in de meeste gevallen is de aanschaf pas recent gedaan en heeft de respondent nog geen tijd gehad om het (genees)middel te gebruiken. Bijna de helft (47%) van alle online-kopers zou het aanschaffen van (genees)middelen via internet aanraden aan andere mensen, terwijl drie op de tien (29%) dit juist niet zou doen. Dezelfde redenen die de respondenten hebben opgegeven als motief om zelf online te kopen, zijn ook de redenen om het aan anderen aan te raden. Ook hier is het gemak van via internet bestellen de meest genoemde reden (53%) om het aan anderen aan te raden. Een kwart (25%) zou het online aanschaffen van (genees)middelen vanwege de prijs aan anderen aanraden. Tabel 3.3 Reden om online aanschaf aan anderen aan te raden Kunt u toelichten waarom u dit aan anderen zou aanraden? Totaal (n=811) Het is gemakkelijk om via internet medicijnen te bestellen 53% De op internet aangeboden medicijnen zijn goedkoper 25% De medicijnen worden thuisbezorgd 6% De op internet aangeboden medicijnen werken beter dan medicijnen van de reguliere apotheek 4% Ik wil liever niet met mijn huisarts of iemand anders over mijn aandoening of probleem praten 4% Weinig rompslop 1% Het is mogelijk om de medicijnen buiten kantoortijden te bestellen 1% Anders 9% Weet niet 13% Basis: alle kopers die internetgeneesmiddelen aan andere mensen zouden aanraden / Rapport Medicijnen op internet 32/68

33 De reden om aanschaf van online (genees)middelen niet aan anderen aan te raden, is vooral gerelateerd aan het risico dat eraan hangt. Een derde (35%) van deze mensen noemt het feit dat de werking niet gegarandeerd is en het middel onbetrouwbaar kan zijn als belangrijkste reden. Een kwart (25%) benadrukt dat het een risico is om zonder overleg met een medisch specialist geneesmiddelen te gebruiken. Dit is een risico wat zij zelf ook lopen, maar zij zouden het daarom niet aan anderen aanraden. Tabel 3.4 Reden om online aanschaf niet aan anderen aan te raden Kunt u toelichten waarom u dit niet aan anderen zou aanraden? Totaal (n=503) De werking is niet gegarandeerd/het middel is onbetrouwbaar/werkt niet 35% Het is een risico om zonder overleg met een arts/apotheker medicijnen te gebruiken 25% Je weet niet wat je inneemt, dit is een risico 11% Er was teveel onduidelijke/onvolledige informatie 2% Het is duur 2% Anders 12% Weet niet 15% Basis: alle kopers die internetgeneesmiddelen niet aan andere mensen zouden aanraden / Rapport Medicijnen op internet 33/68

34 4. Bereik campagne 4.1 Inleiding Zoals eerder aangegeven is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in de periode december 2008 tot half februari 2009 een beperkte communicatiecampagne gestart met het doel om consumenten die online (genees)middelen aanschaffen bewust te maken van de risico s die het bestellen van (genees)middelen via internet met zich meebrengt. De campagne is via internet gevoerd, omdat dit medium het meest aansluit bij de doelgroep. Hierbij is als belangrijkste punt een website opgericht, die moet waarschuwen voor de risico s van het aanschaffen van geneesmiddelen via internet 11. Daarnaast is er gebruik gemaakt van banners, video-banners en virals om te waarschuwen voor de risico s en de website onder de aandacht te brengen. In de 1-meting is gekeken naar het bereik van de campagne en hoe deze is ontvangen. De resultaten in dit hoofdstuk zijn daarom alleen gebaseerd op de respondenten uit de 1-meting. 4.2 Herinnering De geholpen herinnering van de campagne is gemeten door aan de doelgroep te vragen of zij zich kunnen herinneren een campagne of informatie over het aanschaffen van geneesmiddelen via internet te hebben gezien. Eén op de tien personen (10%) in de doelgroep geeft aan een campagne over internetgeneesmiddelen te hebben gezien of gehoord de afgelopen weken. Aan degenen die hebben aangegeven de campagne niet te herinneren is de campagne beschreven (een campagne met informatie over internetgeneesmiddelen waarin roze en blauwe geneesmiddelen worden getoond). Drie procent hiervan geeft aan deze campagne met roze en blauwe geneesmiddelen te hebben gezien / Rapport Medicijnen op internet 34/68