Ruimtelijke ordening rond luchthavens

Transcriptie

1 Ruimtelijke ordening rond luchthavens Aspecten in verband met het geluidbeheer en de ruimtelijke planning rond Europese luchthavens MVG-Studiedag: Geluidsisolatie voor duurzaam bouwen en verbouwen Rudi Geens, AMINAL 1

2 Overzicht Europees kader richtlijn EU 2002/30/EG -> exploitatiebeperkingen richtlijn EU 2003/49/EG -> omgevingslawaai Hindercriteria: EU dosis-respons relaties De geluidbelasting rond Europese luchthavens Ruimtelijke ordening rond luchthavens Geluidzonering als ruimtelijk planningsinstrument (Voorbeelden: Frankrijk, Duitsland) Geluidsisolatie als milderende maatregel 2

3 EU-richtlijn 2002/30/EG EU-richtlijn betreffende de vaststelling van regels en procedures m.b.t. tot de invoering van geluidgerelateerde exploitatiebeperkingen op luchthavens in de gemeenschap marginaal conforme Hoofdstuk 3 - vliegtuigen afwegingskader: ICAO-resolutie A33/7: evenwichtige aanpak van geluidhinder 4 mogelijke maatregelen in balanced approach : lawaaibestrijding aan de bron maatregelen in de sfeer van de ruimtelijke ordening operationele maatregelen exploitatiebeperkingen kosten-effectieve afweging van deze maatregelen 3

4 EU-richtlijn 2002/49/EG EU-richtlijn inzake de Evaluatie en beheersing van omgevingslawaai doel: opmaak van strategische geluidbelastingskaarten informatie aan publiek actieprogramma s toepassingsbereik: agglomeraties > inwoners wegen > 3 miljoen voertuigen / jaar spoorwegen > treinen / jaar burgerluchthavens > bewegingen (zonder oefenvluchten) gefaseerde uitvoering (2 fazen - tot 2014) rapportering: evaluatie van het aantal woningen, blootgestelde personen binnen de geluidscontouren,... actieprogramma s : vaststelling van grenswaarden of relevante criteria diverse maatregelen (o.a. bronmaatregelen, overdrachtsmaatregelen, ruimtelijke ordening, economische maatregelen, verkeersplanning,.) 4

5 EU-richtlijn 2002/49/EG : geluidkartering geharmoniseerde bepalingsmethoden (rekenmodellen) geharmoniseerde indicator: Lden Lnight jaargemiddelde geluidbelasting dagafbakening: day : u evening : u (5 db straffactor) night : u (10 db straffactor) geluidscontouren: Lden : 55-60, 60-65, 65-70,. Lnight : 50-55, 55-60, 60-65,. 5

6 EU-richtlijn 2002/49/EG : indicatoren L den = 10 log 1 L day (L evening +5) 10 (L night +10) 10 ( 10 12x10 + 4x10 + 8x10 ) 24 LAeq,1s [db] LAeq,T LAE T LAeq,1s,max tijd [s] LAeq,T: equivalent geluidsdrukniveau (energie-equivalent) T : evaluatieperiode: day : u -----> Lday evening : u -----> Levening ---> +5 db night : u -----> Lnight ---> +10 db Lden: etmaalgewogen equivalente waarde 6

7 Geluidscontouren voor Brussel-Nationaal jaar 2004 Lden geluidscontouren (55, 60, 65, 70 en 75 db(a) Lnight geluidscontouren (50, 55, 60, 65, 70 en 75 db(a) Bron: Geluidscontouren rond de luchthaven Brussel-Nationaal - jaar 2004 rapport PV 4771, KU Leuven Laboratorium voor Akoestiek en Thermische Fysica 7

8 EU-richtlijn 2002/49/EG : vliegtuiggeluid Historisch grote verschillen mbt: gebruikte indicatoren basisgrootheden of metrics (db(a),pndb,...) dagafbakening (dag / nacht / avond) beoordelingsperiode (jaar, drukste maanden, ) rekenmodellen Ke Lva DNEL Harmonisering: Lden, Lnight 1 rekenmodel (ECAC) LDN LAeq,16u Lden NEF NNI FBA LAeq(4) IP db(a) PNdB 8

9 Hindercriteria : EU Dosis-responsrelaties op basis Lden % Highly Annoyed Potentieel aantal ernstig gehinderden (%HA) Vliegverkeer Wegverkeer Railverkeer Lden [db] bron: Position paper on dose response relationships between transportation noise and annoyance, 20 febr

10 TOP 20 van Europese luchthavens Aantal vliegbewegingen Luchthaven IATA groei [%] 1 Parijs- Charles de Gaulle CDG % 2 Frankfurt FRA % 3 Londen-Heathrow LHR % 4 Amsterdam-Schiphol AMS % 5 Madrid-Barajas MAD % 6 München MUC % 7 Rome-Fiumicino FCO % 8 Barcelona BCN % 9 Kopenhagen CPH % 10 Zürich-Kloten ZRH % 11 Brussel-Nationaal BRU % 12 Londen-Gatwick LGW % 13 Stockholm-Arlanda ARN % 14 Wenen-Schwechat VIE % 15 Manchester MAN % 16 Parijs-Orly ORY % 17 Milaan-Malpensa MXP % 18 Düsseldorf DUS % 19 Oslo OSL % 20 Londen-Stansted STN % bron: Airports Council International (ACI) - Europe 10

11 Specifieke ligging tov stadscentrum Luchthaven IATA Afstand (tot centrum) in km Ligging B/R (*) 1 Parijs- Charles de Gaulle CDG 23 NO R 2 Frankfurt FRA 10 Z B 3 Londen-Heathrow LHR 24 W R 4 Amsterdam-Schiphol AMS 10 ZW R 5 Madrid-Barajas MAD 13 O R 6 München MUC 28 NO B 7 Rome-Fiumicino FCO 26 ZW B 8 Barcelona BCN 12 ZW R 9 Kopenhagen CPH 8 ZO R 10 Zürich-Kloten ZRH 5 N R 11 Brussel-Nationaal BRU 11 NO R 12 Londen-Gatwick LGW 35 Z B 13 Stockholm-Arlanda ARN 37 NW B 14 Wenen-Schwechat VIE 20 ZO B 15 Manchester MAN 12 Z R 16 Parijs-Orly ORY 11 Z R 17 Milaan-Malpensa MXP 48 NW B 18 Düsseldorf DUS 6 N R 19 Oslo OSL 36 NO B 20 Londen-Stansted STN 42 NO B (*) B (buiten) / R (rand van de stad) 11

12 Aantal ernstig gehinderden (HA) rond EU-luchthavens - prognose Basisscenario Lden 55 contouren Parijs-Charles de Gaulle (CDG) Frankfurt (FRA) Londen-Heathrow (LHR) Amsterdam-Schiphol (AMS) Madrid-Barajas (MAD) München (MUC) Rome-Fiumicino (FCO) Barcelona (BCN) Kopenhagen (CPH) Brussel-Nationaal (BRU) Stockholm-Arlanda (ARN) 31 Londen-Gatwick (LGW) Wenen-Schwechat (VIE) Manchester (MAN) Parijs-Orly (ORY) Milaan-Malpensa (MXP) Düsseldorf (DUS) Londen-Stansted (STN) potentieel aantal ernstig gehinderden (HA) bron: 'Study on current and future aircraft noise exposure at and around Community airports' Anotec Consulting, S.L. - Doc. PAN , EU-report commissioned by DG/TREN 12

13 Evolutie van de geluidbelasting voorbije decennium : afname van de omvang van geluidscontouren op Europese luchthavens (oppervlakte, inwoners) bij een toename aantal bewegingen (3,5 % per jaar) daling van aantal gehinderden volgens EU dosisresponsrelaties evolutie ? 13

14 Ruimtelijke ordening rond luchthavens ICAO Airport Planning Manual : controle van omgevingsgebonden factoren (geluid, lucht, water ) rond luchthavens door het nastreven van compatibel landgebruik instrumenten: planningsinstrumenten vb. geïntegreerde en omvattende ruimtelijke planning vb. geluidzonering milderende (passieve) maatregelen vb. hervestiging, akoestische isolatie, bouwvoorschriften,. financiële maatregelen vb. geluidgerelateerde landings- en/of opstijgvergoedingen Airport Planning Manual - part 2 : Land Use and Environmental Control Internation Civil Aviation Organization (ICAO) - Doc 9184 AN/902-3e editie

15 Geluidzonering als planningsinstrument Conceptuele geluidzonering volgens ICAO Voorbeelden van compatibel landgebruik of ontwikkelingen ZONE A B 'buiten zone' Hoge geluidbelasting Gemiddelde geluidbelasting beperkingen op geluidgevoelig landgebruik / meeste ontwikkelingen zijn NIET toegestaan mogelijke beperkingen op landgebruik en ontwikkelingen geen beperkingen Landbouw: - kropgewassen onbeperkt onbeperkt onbeperkt Industrie: - machinehandel onbeperkt onbeperkt onbeperkt Commerciële activiteiten - warenhuizen, distributie onbeperkt onbeperkt onbeperkt - kantoren, banken beperkt beperkt onbeperkt Residentieel landgebruik -verspreide bebouwing (lage densiteit) beperkt beperkt onbeperkt -verdichte bebouwing (hoge densiteit) niet toegestaan beperkt onbeperkt Publieke voorzieningen -scholen, ziekenhuizen beperkt beperkt onbeperkt minimaal 2 zones (A en B) zonering gebaseerd op geluidscontouren meerdere (tussengelegen) zones mogelijk belang van geluidsisolatie voor mogelijke differentiatie 15

16 Het planningsproces rond luchthavens ruimtelijke planning functioneert als : decision-making tool conflict-resolving tool binnen spanningsveld luchthaven <-> omgeving 3 voorwaarden voor een succesvolle RP (*): informatieverstrekking (via luchthavenplannen ) lange termijn omvattende beschrijving van de ruimtelijke impact publiek karakter effectieve regulatie ruimtelijk plan of document als rechtsbasis (output) geïntegreerd in verschillende planningsniveaus communicatie overleg, dialoog op basis van transparante informatie (*) EU-studie in opdracht DG/TREN: Study on the functioning of the internal market. Part 2: land-use planning and management in the EU, INECO, Irish Aviation Authority and Aviasolutions, november

17 Belang van luchthavenplannen uitgebreide beschrijving van de ruimtelijke impact op de omgeving, met specifiek voor het geluidsaspect: vliegbewegingen en vlootsamenstelling geluidscontouren / geluidzonering (afbakening/principes) informatie over de grondslagen van contourberekeningen milderende maatregelen (isolatiemaatregelen, ) etc aanduiding van vrijwaringszones : ICAO- vrijwaringszones in het kader van luchterfdienstbaarheden (ICAO bijlage 10 en 14) zones in verband met extern veiligheidsrisico aanduiding van landreserves voor luchthavenontwikkeling Basis: lange termijn, omvattend en voor publieke consultatie 17

18 Rol van geluidzonering als planningsinstrument beperkingen voor nieuwe geluidgevoelige functies (woningen, scholen, ziekenhuizen,.) in bepaalde zones waar mogen nog nieuwe woningen? onder welke voorwaarden? (akoestisch geïsoleerd?) waar kan nog nieuwe wijkontwikkeling? onder welke voorwaarden is herinrichting/renovatie van bestaande wijken nog toegestaan? is verdichting in bestaande wijken nog mogelijk?. stimuleren van niet-geluidgevoelige functies in gebieden met een hoge geluidbelasting basis voor milderende maatregelen (sanering) voor bestaande situaties : geluidsisolatie van geluidgevoelige bestemmingen onteigening/aankoop met oog op herhuisvesting financieel : planschade regelingen / compensatie. 18

19 Geluidzonering in Frankrijk volledige overgang van oude indicator (IP) naar nieuwe indicator Lden (2002) 3 soorten plannen : PEB ( Plan d Exposition de Bruit ) lange termijn (horizon: jaar) basis voor ruimtelijke planning verplicht voor 251 luchthavens PGS ( Plan de Gêne Sonore ) korte termijn (horizon: 3 à 5 jaar) basis voor milderende maatregelen (isolatieprogramma s,... ) verplicht voor 10 belangrijkste luchthavens CES ( Courbes d Environment Sonore ) jaarlijkse geluidscontouren dubbele geluidzonering op basis van PEB en PGS concept overgenomen in Bierset (PDLT en PEB) 19

20 Geluidzonering in Frankrijk PEB omvat 4 zones A,B,C,D: Zone A: Lden >= 70 Zone B: 62/65 <= Lden < 70 Zone C: 55/57 <= Lden < 62/65 Zone D: 50 <= Lden < 55/57 zeer gedetailleerde planningsvoorschriften per zone algemene voorschriften: zone A : luchthavengebonden activiteiten, nieuwe woningen niet toegestaan zone B : nieuwe woningen niet toegestaan zone C : beperkt aantal nieuwe individuele woningen in reeds ontwikkelde gebieden (met isolatie) zone D : woningen toegestaan mits akoestisch geïsoleerd 20

21 Geluidzonering in Frankrijk PGS 3 zone I, II en III: zone I (zeer sterke hinder ) : L den >= 70 Zone II (sterke hinder) : 65 <= L den < 70 Zone III (gematigde hinder) : 55 <= L den < 65 bestaande woningen binnen deze zones komen in aanmerking voor gesubsidieerde isolatie vastgestelde eisen voor de geluidsisolatie per zone van het PEB omvang van isolatieprogramma s voor 10 belangrijkste luchthavens: verleden: slechts 15 % woningen geïsoleerd woningen miljoen euro herziening PGS : beduidend meer woningen woningen miljoen euro (budget) 21

22 Geluidzonering in Frankrijk - voorbeeld 55 Zone II Zone I Zone III Parijs Orly : PGS

23 Geluidzonering in Duitsland Actuele situatie volgens Fluglärmgesetzes 1971 zonering op basis nationale indicator LAeq(q=4) etmaal gewogen waarde - dag/nacht (2 sets ) volgens AzB (Stör-methode) 6 drukste maanden van het jaar energetisch niet equivalent (q=4) 2 zones ( lärmschutzbereich ): schutzzone 1 : LAeq(4) > 75 db(a) schutzzone 2 : 67 db(a) < LAeq(4) < 75 db(a) optioneel derde zone voor planningsdoeleinden algemene planningsvoorschriften per zone: schutzzone 1 : geen nieuwe woningen, isolatie van bestaande woningen (isolatieprogramma) schutzzone 2 : isolatieverplichting nieuwbouwwoningen geen andere geluidgevoelige bestemming binnen zone 1 en 2 zoneafbakening is niet meer aangepast -> herziening 23

24 Geluidzonering in Duitsland Luchthaven van München : bestaande zonering 24

25 Geluidzonering in Duitsland Herziening van het Fluglärmgesetzes (eindfase) 2-ledig doel: hoger niveau van bescherming van omwonenden (volgens SVZ Lärmschutzforschung ) grotere plannings- en rechtszekerheid voor luchthavenbeheerders (ruimere bouwbeperkingen) -> ter vermijding conflicten luchthaven <-> omgeving belangrijkste aspecten: verruimen van de bestaande zones 1 en 2 (verlaging van de grenswaarden met -10 tot 15 db) introductie van een nachtzone gebaseerd op criteria in verband met slaapverstoring aangepaste grenswaarden voor bestaande of nieuwe (of: wezenlijk gewijzigde) luchthavens herziening van de rekenmethode (L Aeq (q=3) met afzonderlijke waarden voor de dagperiode en nachtperiode verruiming van het toepassingsbereik (ook kleinere luchthavens of vliegvelden) 25

26 Nieuwe geluidzonering in Duitsland Aangepaste geluidsindicatoren in functie van een 2-ledige zonering : dagperiode (06-22u) : LAeq,tag nachtperiode (22-06u) : LAeq,nacht grenswaarde voor piekgeluiden LAmax (binnenwaarden!): LAmax 6x53 db (nieuwe luchthavens) LAmax 6x57 db (bestaande luchthavens) Dagzone 1 Dagzone 2 Nachtzone Bestaande luchthavens L Aeq,tag = 65 L Aeq,tag = 60 L Aeq,nacht = 55 of L Amax,6x,i = 57 Nieuwe luchthavens (of bij aanzienlijke wijzigingen van bestaande luchthavens) L Aeq,tag = 60 L Aeq,tag = 55 tot : L Aeq,nacht = 53 of L Amax,6x,i = 57 vanaf : L Aeq,nacht = 50 of L Amax,6x,i = 53 26

27 Geluidzonering in Duitsland Luchthaven van München : nieuwe zonering 27

28 Nieuwe geluidzonering in Duitsland algemene planningsvoorschriften: dagzone 1 : bouwverbod voor nieuwe woningen en geluidgevoelige bestemmingen wettelijk verplichte isolatie van bestaande woningen (luchthavenuitbater) dagzone 2 : bouwverbod voor geluidgevoelige bestemmingen isolatieverplichting voor nieuwbouwwoningen nachtzone : bouwverbod voor nieuwe woningen en geluidgevoelige bestemmingen wettelijk verplichte isolatie van bestaande woningen (luchthavenuitbater) schadeloosstellingen (planschade/buitenomgeving) uitzonderingsbepalingen 28

29 Zoneringsprincipes op Europese luchthavens geluidzonering : eerder regel dan uitzondering! basis: geluidscontouren (lange termijn!) Lden = voor de hand liggende indicator (FR, B, DK, S ) dubbele zonering (D) Dagzone (LAeq,dag) Nachtzone (LAeq,nacht + criterium piekgeluiden LAmax) dubbele zonering met verschillende tijdshorizon (Fr, B) Lange termijn (planningsdoeleinden) Korte termijn (milderende maatregelen) differentiatie in planningsvoorschriften voor: bestaande of nieuwe luchthavens (D) civiele of militaire luchthavens (D) differentiatie naar geluidgevoelige bestemmingen zonering als basis voor milderende maatregelen (isolatie, hervestiging, afbraak, schadeloosstellingen, ) zonering als afbakening van de toegestane geluidruimte (Nl, A,..) 29

30 Geluidzonering Grenswaarden van zones? ->> niet eenduidig Lden ISOLATIE BEPERKINGEN 10% HA 25% HA Verschillende drempelwaarden voor: Nieuwe woningen of nieuwe wijken (eerder lager) Bestaande woningen (eerder hoger) Geluidgevoelige bestemmingen (ziekenhuizen, scholen,..) Aangepaste nachtzonering gebaseerd Lnight criteria ivm piekgeluiden (LAmax) Leefbaarheid? 30

31 Isolatieprogramma s rond luchthavens (voorbeelden) land luchthaven(s) reeds uitgevoerde isolatieprogramma's lopende of voorziene isolatieprogramma's achtergrond(en) voor nieuwe programma's miljoen miljoen Nederland 1Schiphol GIS GIS3 99 opening 5e baan GIS Frankrijk 10 belangrijkste aanpassing PGS (Lden) luchthavens Duitsland 17 civiele Novelle 'Fluglärmgesetzes' 23 militaire Zwitserland 1Zürich Genève 1 52 nieuwe LSV ('Lärmschutzverordnung)) UK 1 Londen-Heathrow 7? 'White Paper' britse overheid Denemarken 1Kopenhagen 11 - Oostenrijk 1 Wenen 2? 'Mediationsverfahren Wien' Italië 1 Milaan-Malpensa? 2.5 Regionaal plan Financiering: door overheid en/of luchthavenuitbater Wettelijke verplichte programma s (<-> vrijwillige) Specifieke geluidsheffingen (vb. 1 à 2 /ticket) 31

32 Geluidsisolatie van gevels Geluidwering symbool : G Geluidsisolatie symbool : D2m,nT,w + Ctr T LA2 LA1 T LA2 2m LA1,2m Zonder gevelreflectie Genormaliseerd niveauverschil buiten-binnen voor invallend geluid Benaderend geldt: G = D2m,nT,w + Ctr - 3 Met gevelreflectie (+ 3 db) Genormaliseerd niveauverschil buiten-binnen op basis van het niveau 2 m voor de gevel 32

33 G D2m,nT,w + Ctr - 3 Het isolatiebereik 45 INGRIJPENDE MAATREGELEN (dubbele raamconstructies, dakpaketten, ) 40 TYPISCH ISOLATIEBEREIK 35 van specifieke akoestische voorzieningen en geluidgedempte ventilatievoorzieningen NORMALE UITVOERING ramen met dubbel glas verzorgde kierdichting 20 MATIGE UITVOERING zwakke kierdichting 15 RAAM in VENTILATIESTAND 10 GEOPEND RAAM 5 INDICATIEVE GRENZEN EN VOORZIENINGEN!! (werkelijk geluidwering is afhankelijk van lokale, bouwkundige situatie) 33

34 Situatie in Vlaanderen Geluidszonering en omvattende geïntegreerde ruimtelijke planning rond luchthavens ontbreekt! Maatregelen voor gevelisolatie: in studie of ontwerp Beleidsvoorstellen PGA-project ( Project Gevelisolatie Aminal) geformuleerd als eisen in verband met de geluidwering (D2m,nT,w + Ctr 3) Ontwerp NBN S01-400: aangepaste eisen voor de geluidsisolatie (D2m,nT,w + Ctr) PGA-project: Berekening en kostenraming van geluidsisolatie in de nieuw- en vernieuwbouw ten opzichte van buitenlawaai veroorzaakt door weg-, vlieg- en spoorverkeer, onderzoeksopdracht vanwege MVG,, onder leiding van Prof. G. Vermeir en Prof. J. Thoen, KU Leuven laboratorium Akoestiek en Thermische Fysica / Laboratorium Bouwfysica - eindverslag 31 mei