In dit nummer o.a. NOMbassadeurs zitten kiplekker in Hoogeveen Smart katheters uit Leek en sensoren uit Roden Vliegende start HTSM Noord-Nederland

Transcriptie

1 februari 2015 In dit nummer o.a. NOMbassadeurs zitten kiplekker in Hoogeveen Smart katheters uit Leek en sensoren uit Roden Vliegende start HTSM Noord-Nederland

2 De signalen staan op groen Terwijl ik dit schrijf dwalen enkele verdwaalde sneeuwvlokken langs mijn raam. Verdwaald omdat de winter in 2015 op zich laat wachten. Tegelijkertijd kijken we al vooruit naar het voorjaar. Wat moet ik met dergelijke bespiegelingen zult u zich wellicht afvragen? Niets. Maar als ik de metafoor van de winter toepas op het economisch tij van de afgelopen jaren hebben we een winter meegemaakt en dient het voorjaar zich aan. Tenminste, dat beeld bestaat al een jaar of twee, maar in de economie lijkt dit nog niet. Terwijl de signalen op groen staan. De Life Science sector en IT in en om Groningen groeien hard. Het HTSM cluster zal zich opnieuw in Hannover op de Messe breed en optimistisch presenteren. Recent onderzoek laat zien dat watertechnologische bedrijven de afgelopen jaren merendeels gegroeid zijn, zowel in omzet als ook in werkgelegenheid. Deze NOM- MER geeft opnieuw een overzicht van bedrijven waarin de NOM de laatste tijd geïnvesteerd heeft. Mooie bedrijven! Er heerst voorzichtig optimisme. Siem Jansen Ondertussen maken we ons zorgen over bevingsschade in Groningen en lukt het maar niet om aan de onderkant van de arbeidsmarkt voldoende banen te genereren. De constatering van deze feiten klinkt defaitistisch. Ik ben van mening dat je beter van daaruit aan perspectief kunt werken dan in de ontkenningsfase blijven hangen. Dat perspectief begint bij het onderwijs. Laat jonge kinderen kennismaken met de nieuwste technieken, zoals 3d printing. Dat zorgt voor eigenwaarde doordat ze voorop lopen, en realiseer je dat dit een proces is dat tijd kost en pas op langere termijn leidt tot resultaat. Op die manier komen de eerstgenoemde voorbeelden en de laatste bij elkaar. Innoveren en vervolgens groeien vragen lange adem en dus tijd, maar het succes laat zich op een bepaald moment zien. U leest dat ook in deze NOMMER. FEBRUARI 2015

3 I N H O U D Stemming 2 Siem is voorzichtig optimistisch NOMbassadeurs 5 Kip Caravans ontwikkelt maar door in Drenthe Toekomstklaar 8 De Vries Trappen in de lift Innovatiefonds 16 Samen speuren naar innovatieve ideeën en bedrijven Spotlicht 18 De AppMachine van Siebrand Dijkstra valt echt overal op Smart Dairy Farming 21 Sensoren en software die koeien meten MKB Fonds Drenthe 24 Er waait een frisse ondernemersgeest in Drenthe Acquisitie 26 De Bosatlas van het voedsel zet het Noorden op de kaart Trendsettend 29 Google zocht, en vond groene en lokale stroom Data 32 Check wie, check hoeveel, check hoe veilig: AttachingIT Overname 36 Fins Pyroll zit nu echt in de buurt van klanten Smart 38 PendraCare katheters plus sensoren lossen problemen op HTSM 42 Meet up with an up-and-coming hightech region Doefonds Fryslân 44 Financiële boost voor Friese MKB-ers Verwachting 46 De landbouwmachines van ZoCon willen naar Zuid-Amerika En verder Kwetters 11 Vragen en klachten via social media 12 NOM on Tour 14 INVESTEREN IN ONTWIKKELING Dress for success 20 Blikvanger 28 NOM kijkt om naar De Nieuwe Band 34 Drijfveren van Gerdy Geersing 40 Hydrowashr wint Water Alliance Award 49 Kwetters 50 NOM Nieuws 51 Bericht voor startups 52

4 NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst- en resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe. 4 Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl. Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief. Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Menno Bakker, Amber Boomsma, Manisch Creatief, Jarno Duursma, Petra Engel, Folkert van der Glas, Loek Mulder, Hans Praat en Willem van Reijendam. Fotografie: Jurjen Backer Dirks, Koos Boertjens, Hans van Dijk, Martine Hoving, Manisch Creatief, Maartje Roos (cover), Gea Schenk, Marius Visser, André Weima en NOM-stock. Drukwerk: WM Veenstra. Heeft u hem al ontdekt bij deze NOMMER: de proud ambassador of the north ansichtkaart? Als trotse noorderling kunt u die naar iemand toesturen, bijvoorbeeld naar een zakenrelatie, om te laten zien hoe goed het hier is. Of bijvoorbeeld naar familie, of vrienden. We hebben ons ook laten vertellen dat de kaart het goed doet op een ouderwets prikbord, en dat hij met een plakbandje aan de muur eveneens fantastisch staat. Kortom, het is aan u. Maar we hopen dat u (samen met ons) proud ambassador of the north wilt zijn. Want als iedereen het roept, dan moet het hier in het Noorden wel erg goed toeven zijn. Bent u niet de eerste die deze NOMMER leest, en heeft degene voor u de ansichtkaart al in beslag genomen? Er zijn meer kaarten. Stuur een mail naar communicatie@nom.nl en we sturen u er nog een aantal toe. P.s. heeft u de smaak te pakken en ziet u de proud ambassador of the north sweater ook al bij u aan de waslijn wapperen? Ze zijn te bestellen bij Clayground Industries ( Als lezer van de NOMMER ontvangt u 15% korting. Noteer daarvoor proud of the north bij apply coupon. Oplage: exemplaren. Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er kunnen geen rechten aan worden ontleend. NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investeringsen Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Paterswoldseweg 810, Groningen. Telefoon (050) , Cover: Ronald Wagelaar (De Vries Trappen) en Laurens Kruize (NOM) ontmoeten elkaar via de trap. Februari 2015 GEMIST? GEEN PANIEK! Op vindt u onder het kopje media alle reeds uitgebrachte NOMMERS en kunt u ze nog eens rustig doornemen en/of downloaden. Veel leesplezier alvast! FEBRUARI 2015

5 NOMbassadeur(s) HENK GUNNINK (CEO) & OLIVIER SIKKING (CFO) Kip Caravans Kiplekker in Hoogeveen! 5 NOMbassadeurs Henk Gunnink (achter het stuur) en Olivier Sikking. In het midden NOMmer Anja Rombout. Mag twee ook? vroeg Anja Rombout, NOM Foreign Direct Investment, toen haar gevraagd werd naar de voordracht van weer een nieuwe NOMbassadeur. Natuurlijk. Hoe meer NOMbassadeurs, hoe beter. En zo zijn Henk Gunnink (CEO) en Olivier Sikking (CFO), directeur-eigenaren van KIP Caravans in Hoogeveen de nieuw toegevoegde namen. Ze verblijven voor hun werk een aantal dagen per week in Drenthe, maar wonen in het Westen. Het is prachtig om te horen hoe zij onder de indruk zijn hoe het hier allemaal geregeld is in Noord-Nederland, verklaart Anja. Henk en Olivier zijn wat mij betreft niet alleen perfecte NOMbassadeurs maar ook echte ambassadeurs voor het Noorden. Eind 2010 besluit Henk Gunnink, op dat moment nog directeur-eigenaar van Boedelbak (landelijk verhuurder van aanhangwagens) met een aantal andere aandeelhouders het failliete Kip Caravans in Hoogeveen over te nemen. Het bedrijf draait dan al een aantal jaren met verlies. Met Henk s visie op het behouden van een deel van de werkgelegenheid en het aanboren van nieuwe marktkansen wist hij de curator te overtuigen. Bij Boedelbak waren we de laatste paar jaar niet alleen verhuurder maar ook bouwer van aanhangwagens geworden. En INVESTEREN IN ONTWIKKELING

6 Kampeerbeleving in de Shelter-conceptstore 6 eigenlijk was het pand dat we hadden daarvoor te klein. Idee was om de productie van caravans en aanhangwagens samen te voegen in Hoogeveen. Caravans bouwen is seizoenswerk, de rest van het jaar konden we de productie dan vullen met de bouw van aanhangwagens. Olivier Sikking is sinds 2011 als CFO bij Kip betrokken. Hij vertelt over de fabriek in Hoogeveen, die eigenlijk weer is opgedeeld in vier kleine bedrijven: een houtbewerkingsbedrijf, een metaalbewerkingsbedrijf, een assemblagelijn en een lijmstraat. In plaats van een fabriek te blijven die uitsluitend caravans maakt, wilden we een fabriek worden die niet alleen maar óók caravans produceert. Kip Care In werkelijkheid liep het allemaal toch net even anders. In 2012 toonde zich een partij geïnteresseerd en werd Boedelbak verkocht, waarmee de plannen om aanhangwagens te bouwen kwamen te vervallen. En ondertussen was er, geheel toevallig, een nieuw idee ontstaan. Een van de medewerkers van Kip had voor zijn moeder een mobiele sanitaire unit in de garage gebouwd. Dat zette ons aan het denken, vertelt Olivier. Want het was niet alleen een product dat goed zou passen bij de productielijnen en kennis die we in huis hadden, maar ook bij een doelgroep waar we veel mee te maken hebben, de 50 plusser. Zij beslissen vaak nu al voor hun ouders of er straks een traplift moet komen, of een sanitaire unit. Zo werd het besluit genomen zich voorlopig te focussen op de ontwikkeling van de Kip Care: een badkamer in een kast die in elke ruimte geplaatst kan worden, door het modulaire systeem in een uur kan worden opgebouwd, en die ook nog eens rolstoeltoegankelijk is. Het Drentse MKB Actieprogramma 2013 leek een aangewezen gelegenheid om ook met ondernemers in de regio over de doorontwikkeling van dit idee te praten. Dit programma, een initiatief van Kamer van Koophandel, Syntens en NOM, had de bedoeling de regionale economie in Drenthe te verstevigen door bedrijven kennis met elkaar te laten maken en met elkaar te verbinden. Anja Rombout, trekker van dit project namens de NOM, ontmoette Henk en Olivier hier voor het eerst. Binnen het Drentse MKB Actieprogramma waren vrijetijdseconomie en onderzoek naar kansen voor toepassing van nieuwe lichtgewicht materialen in caravanbouw peilers. Tot mijn verrassing stond daar toen het prototype van de Kip Care. Omdat ook healthy ageing/ life sciences een belangrijk speerpunt is, kon de Kip Care in het Actieprogramma worden meegenomen. Goede buren Anja kreeg en greep de kans het ontwikkelproces van dichtbij mee te maken. Ze wist vertegenwoordigers van doelgroepen en patiëntenverenigingen bij elkaar te brengen om de marktkansen te verkennen. Die leken gunstig. En op zoek naar toeleveranciers wees Anja de heren van Kip erop vooral ook regionaal te zoeken. De NOM, in dit FEBRUARI 2015

7 geval Anja, heeft een groot netwerk, dat het gemakkelijk maakt contact te leggen. Zo ontstond ook het contact met Nomadis, vertelt Olivier. Zij konden ons helpen met de ontwikkeling van de bodemplaat en zitten zo dichtbij dat we gemakkelijk voor afstemming bij elkaar langsliepen. Tijdens het traject bleken er nog veel meer interessante mkb-bedrijven in de buurt te zitten. Bedrijven met wie tijdelijk ook personeel wordt uitgewisseld. Want onze mensen kunnen echt alles, vertelt Olivier. Als product is de Kip Care inmiddels ontwikkeld. In de fabriek in Hoogeveen wordt een eigen productielijn opgetuigd, en er is een showroom waar de unit kan worden bekeken. Om de marktintroductie zo groot mogelijk aan te pakken zijn er intussen gesprekken met de NOM over financiering. We kunnen natuurlijk ook met andere partijen praten, maar het gaat ons niet alleen om de financiering, benadrukt Olivier. Het gaat ook om de contacten die we samen met de NOM hebben, hier in het Noorden. Bovendien is healthy ageing een van de speerpunten van beleid waardoor het, ook via de NOM, volop aandacht krijgt. Dat is van niet te onderschatten waarde bij de opstart van zo n groot traject. Het nieuwe kamperen Ondertussen werd ook onverdroten doorgewerkt aan de marktintroductie van een nieuw caravanconcept: de Shelter. Een product waar Henk en Olivier veel van verwachten. De Shelter is een compacte hefdakcaravan waarmee Kip het eigen merk wil ontstoffen en wil proberen met name jongeren te interesseren voor wat zij noemen het nieuwe kamperen. Olivier legt uit dat deze compacte caravan een totaal andere beleving biedt: Het is geen aanhangwagen, geen tent en eigenlijk ook geen caravan. De Kip Care past in elke ruimte Je kunt er je fiets inzetten, je motor of surfboard, en je kunt de Shelter helemaal naar je eigen wens designen. Met de Shelter wordt niet alleen een nieuwe doelgroep aangesproken maar wordt vanzelfsprekend ook conform de wetten van deze tijd met jongeren gecommuniceerd. Strategie is dat geïnteresseerden de Shelter zoveel mogelijk echt moeten kunnen ervaren, via shop-in-shop-constructies en conceptstores, en dat aanvullend vooral online en mobiel over het product wordt geïnformeerd. Natuurlijk is er ook een Shelter-conceptstore achter in de productiehal in Hoogeveen gecreëerd. NOMbassadeurs van het Noorden Hoewel zowel Henk als Olivier een deel van de week in het Westen wonen, voelen ze zich in Hoogeveen inmiddels aardig thuis. Ze roemen het authentiek ondernemerschap van de Drentse horeca-ondernemers, en bezweren dat je dat in het Westen echt niet op die manier vindt. En er is al uitgebreid gesproken over het grote aantal mkbbedrijven in de regio waarmee het prettig en gemakkelijk samenwerken is. Anja is blij dat deze ervaringen hardop worden uitgesproken en vertelt dat ze bij acquisitietrajecten vaker dan eens vragen krijgt over het Drentse vestigingsklimaat: Die rust en ruimte waarmee Drenthe altijd adverteert kunnen ook tegen je gaan werken, is haar eenvoudige conclusie. Henk vertelt dat bezoekers die eenmaal Kip in Hoogeveen bezocht hebben graag terugkomen. Als mensen hier eens zijn geweest bellen ze later op of we weer bij ons kunnen afspreken. Mensen uit Korea, China, Duitsland, noem maar op. We halen ze op van Schiphol en brengen ze terug via Staphorst en Giethoorn. Je kunt ze hier echt wat unieks laten zien. 7 De Kip Shelter, trekker van het nieuwe kamperen Anja Rombout Projectmanager NOM T (06) E rombout@nom.nl INVESTEREN IN ONTWIKKELING

8 Je krijgt het van de NOM 8 NOMmer Laurens Kruize (l) en Ronald Wagelaar van De Vries Trappen (r) bespreken de goede vooruitzichten FEBRUARI 2015

9 Minderheidsbelang in Friese trappenspecialist Al sinds 1973 ontwerpt en vervaardigt De Vries Trappen uit Heerenveen hoogwaardige trappen. Na een moeilijke periode heeft het bedrijf weer de weg omhoog gevonden. Met dank aan een nieuwe manier van produceren en een flink aantrekkende markt. Om het Friese bedrijf toekomstklaar te maken heeft de NOM een minderheidsbelang in De Vries Trappen genomen. De zon schijnt uitbundig boven het pand van De Vries Trappen. Binnen loopt Ronald Wagelaar al even stralend rond. Overal om hem heen is volop bedrijvigheid. Er worden trappen ontworpen en geproduceerd. Houten niet cadeau trappen, van seriematig tot zeer luxe uitvoeringen. Voor zowel de woningbouw als voor bedrijfsgebouwen. We leveren het totale pakket, vertelt Ronald. Van de aanvraag tot het plaatsen van de trappen. Helemaal toegespitst op wat de opdrachtgever voor ogen heeft. Sinds 2001 is hij eigenaar van het bedrijf waarvan hij al vanaf 1993 directeur is. Toen hij aantrad was De Vries Trappen een verliesgevend bedrijf. Niet veel later liet de organisatie elk jaar weer mooie resultaten zien. Vooral begin deze eeuw was de markt booming, licht hij toe. We hadden bovendien goed geïnvesteerd en wisten continu onze productenrange te verrijken. QRM Lang leek het allemaal vanzelf te gaan. Totdat de bouwcrisis in 2009 ook bij De Vries Trappen hard toesloeg. Door de enorme daling in de woningbouw kreeg het bedrijf het flink voor de kiezen. En dus moesten alle zeilen worden bijgezet om te overleven. Drie keer werd er gereorganiseerd, elke keer inclusief een goed sociaal plan. We werden gedwongen om met minder mensen efficiënter te produceren, blikt Ronald terug. Dat betekent dat je je kosten moet aanpassen en tegelijkertijd je performance moet blijven vergroten. Niet eenvoudig in een markt die steeds minder voorspelbaar werd. Begin 2014 werd de ommekeer ingeluid, nadat Ronald kennismaakte met een voor hem totaal nieuwe manier van produceren. Quick Response Manufacturing heet het, kortweg QRM. QRM is een procesverbetermethode, bedoeld om de flexibiliteit van een organisatie te vergroten door het continu verkorten van de doorlooptijden in alle aspecten van de bedrijfsactiviteiten. In een jaar tijd hebben we enorme resultaatverbeteringen gerealiseerd, zegt Ronald. Hadden we tot voor kort een doorlooptijd van ongeveer achttien dagen, nu is dat teruggebracht naar drie á vier dagen. We waren al langer bezig om het bedrijf om te turnen van een productiegedreven organisatie naar een volledig vraaggestuurde organisatie. Dankzij QRM is dat proces flink versneld. We produceren alleen die trappen die de klant direct uitgeleverd wil krijgen, waardoor je de tussenvoorraad verkleint. Daarnaast beschikken we met Rudi Kleinhuis over een nieuwe financieel directeur. Hij is aangetrokken om mij te ondersteunen, maar vooral ook om de organisatie op allerlei terreinen verder te professionaliseren. Uitstekende vooruitzichten Inmiddels trekt ook de markt weer stevig aan. Dat is aan de orderportefeuille van De Vries Trappen goed te merken. Dagelijks worden er in Heerenveen momenteel zo n 60 trappen gemaakt, terwijl dat er begin vorig jaar 9 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

10 slechts 25 waren. We zijn uit een dal omhoog geklommen en willen nu gas geven, vervolgt Ronald. Dat kan alleen wanneer je beschikt over voldoende financiële middelen. Zodat je gericht kunt investeren en marktkansen ook daadwerkelijk kunt benutten. Om De Vries Trappen toekomstklaar te maken ging hij op zoek naar een strategische partner. Naar een partner die het bedrijf van extra energie kon voorzien en die er op basis van een minderheidsbelang wilde instappen. Vandaar dat in juni vorig jaar contact werd gezocht met de NOM. We zijn in gesprek gegaan en er is een businessplan gekomen, blikt Laurens Kruize, Investment Manager van de NOM, terug. Vervolgens hebben wij de organisatie onder de loep genomen, marktrapporten bestudeerd en afnemers van De Vries Trappen gesproken. Mede op basis daarvan hebben wij geconcludeerd dat de vooruitzichten uitstekend waren. De markt heeft zijn dieptepunt bereikt, er is schaarste ontstaan en dus moet er gewoon weer gebouwd worden. 10 Slagkracht De organisatorische veranderingen binnen De Vries Trappen, in combinatie met een aantrekkende markt, deden de NOM besluiten om een minderheidsbelang in het bedrijf te nemen. Maar ook wordt in tranches een achtergestelde lening verstrekt. Het was een stevige onderhandeling, zegt Ronald. Je krijgt het van de NOM zeker niet cadeau. Natuurlijk, als je een deel van je bedrijf verkoopt, gaat dat met de nodige emoties gepaard. Daar moet je niet voor weglopen. Zeker niet wanneer je kunt samenwerken met een organisatie als de NOM. De organisatie is breed georiënteerd en beschikt over veel expertise. Soms wijzen ze me op zaken die ik zelf over het hoofd heb gezien. Maar bovenal zorgt het nieuwe partnerschap ervoor dat we financieel meer slagkracht hebben. Dat is met het oog op de toekomst niet onbelangrijk. Daarnaast krijg je door het instellen van een Raad van Commissarissen een enigszins ander bedrijf. Ik heb me in het verleden best wel eens eenzaam gevoeld. Nu kun je samen heel afgewogen beslissingen nemen. Dat is prettig, zeker nu alles erop wijst dat we op termijn flink in capaciteit moeten investeren. We zijn er klaar voor. Laurens Kruize Investment Manager NOM T (06) E kruize@nom.nl FEBRUARI 2015

11 Kwetters! Het internet in 60 seconden: feiten & cijfers Fotografe Maartje Roos (fotograaf van de cover van deze NOMMER) uit Hurdegaryp is gevraagd om met twee foto s Nederland te vertegenwoordigen voor de World Photographic Cup Dit is voor fotografen uit de gehele wereld. Een soort landenwedstrijd voor fotografen, vertelt Willem van der Vlies, bestuurslid van DuPho, de beroepsorganisatie voor professionele fotografen en boardmember van FEP, de Federation of European Photographers. Aan de wedstrijd doen 27 landen mee, waaronder achttien landen uit Europa, vijf uit Azie, de VS, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Bron: App moet buitenland dichterbij brengen voor Nederlandse ondernemer 11 Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft onlangs de app NL Exporteert geïntroduceerd. De app is bedoeld om Nederlandse ondernemers met exportambities van advies en informatie te voorzien en doet daarmee dienst als een soort wegwijzer voor ondernemers in het buitenland. NL exporteert geeft via een interactieve wereldkaart per land actuele informatie over geplande evenementen, de do s & don ts van het zakendoen in het buitenland, macro-economische kerngegevens, financieringsmogelijkheden en de contactgegevens van ambassades en handelsposten wereldwijd. De app laat in één oogopslag zien waar de meeste inwoners wonen, de economische groei het hoogst is, de koopkracht het grootst, hoe eenvoudig er zaken gedaan kunnen worden en waar de Nederlandse export zich op richt. De app bevat verder nog een currency converter en laat direct het tijdsverschil met Nederland zien. Ook is er de Export Wijzer, waar de ondernemer toegang tot relevante exportdocumenten, wet- en regelgeving, internationale netwerkprogramma s, MVO, tips & tricks en info over financiering krijgt. De app kan gedownload worden in zowel de AppStore van Apple als in Google Play. Bron: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Bron foto: Amsterdam Airport Schiphol INVESTEREN IN ONTWIKKELING

12 Vragen en klachten via social media: Door: Jarno Duursma vijf tips Dagelijks zijn miljoenen Nederlanders online. Ze surfen, googlen, lezen het nieuws en zijn actief op sociale media. Daar facebooken, reviewen, twitteren, instagrammen ze en ga zo maar door. Maar hoe ga je als bedrijf nou om met de consument die online vragen stelt of klachten en complimenten met je deelt? Tot ongeveer 2004 was het internet voor de gemiddelde ondernemer nog best overzichtelijk. Je had een website (of niet) en als je er een had, was dat een verlengstuk van je vermelding in de Gouden Gids. Wanneer mensen een vraag, opmerking, klacht of compliment hadden, deden ze dat via telefoon of en dat was het. Wanneer een consument een serieuze klacht had, kon hij contact opnemen met je bedrijf en dan was het zijn woord tegen het jouwe. Kon de consument niet op veel service of begrip rekenen, dan trok hij bijna altijd aan het kortste eind. Het bedrijf trok meestal aan het langste eind. 12 In het pre-social media tijdperk was het laatste redmiddel van een ontevreden consument, naast juridische stappen, een brief naar het consumentenprogramma Ook dat nog. Maar er is veel veranderd. Sinds de komst van social media, social recommendations en review sites heeft de consument veel meer macht gekregen. De hele wereld kijkt immers over zijn schouder mee en ondernemers willen niet dat bij een zoekopdracht van een potentiële klant negatieve berichten te vinden zijn. willen en dat is op social media. En mensen zien het als een vanzelfsprekendheid dat een bedrijf online actief is, vaak ook na uur. En door de toegenomen digitalisering is de consument van nu steeds meer gewend aan digitaal contact en klantenservice. Deze klantenservice via social media heet ook wel webcare. Wat zegt dit? Heel simpel. Je moet als bedrijf anno 2015 zijn waar je doelgroep is: zij bepalen immers waar zij contact Voor nogal wat ondernemers is webcare ook best lastig, want het vraagt op een bepaalde manier ook een andere FEBRUARI 2015

13 organisatie: Binnen vijf werkdagen krijgt u antwoord, werkt niet meer. Het maakt de klant namelijk niet uit hóe het opgelost wordt, áls het maar wordt opgelost. En een beetje snel. Stroperige procedures en paarse krokodillen moeten dus overboord. En dan nog iets: opeens zijn alle vragen, klachten zichtbaar online, voor iedereen. Hoe ga je daarmee om? Waar reageer je wel of niet op? Op welke dagen en tijdstippen? En hoe ga je om met de onvermijdelijke mafketels, azijnpissers of anonieme twitteraars? Hiervoor heb ik vijf tips: 1. Zorg voor verwachtingsmanagement Bepaal vooraf wat haalbaar is voor jou om te reageren via social media. Bijvoorbeeld maandag tot en met zaterdag, uur, binnen 2 uur (let op: het gaat hier dus niet over de oplossing van een probleem, maar de eerste reactie). Communiceer dit op de kanalen waar je actief bent. En laat bij een vraag die je niet direct kunt beantwoorden weten dat je ermee bezig bent. 2. Houd het persoonlijk Laat je insteek altijd persoonlijk zijn: doe bij het oplossen van klachten/vragen alsof je tegen een bekende praat. Informeel taalgebruik en tutoyeren zijn normaal. 3. Onderzoek iemands achtergrond Doe bij negatieve reacties/klachten altijd eerst even research via Google en bepaal dan of je reageert. Wat is het profiel van de afzender en wat voor berichten slingert hij nog meer de wereld in? Is het iemand die anderen ook lastigvalt? Opereert hij of zij misschien onder een vreemd pseudoniem? Aan de hand daarvan kun je bepalen of het bericht serieus is. Mijn basis-insteek is: reageer altijd, mits er iemand dus stelselmatig op uit is je uit de tent te lokken of in een kwaad daglicht te stellen. 4. Begin met begrip Hoe vervelend een klant online soms ook is, begin met empathie. Blijf vriendelijk en laat je irritatie nooit blijken. En probeer vanaf het begin discussie te vermijden (een welles/nietes -gesprek leidt tot niets, zie het Sanomavoorbeeld). 5. Behandel iedereen gelijk Het is misschien verleidelijk een lastige consument op haar nummer te zetten, maar het helpt je weinig om het probleem op te lossen. Het is efficiënter altijd beleefd te blijven en je coöperatief op te stellen. Negeer je eerste reflex om een BN-er of iemand met veel volgers in het openbaar voor te trekken. Natuurlijk is het bereik van deze personen groter, maar de rest van de wereld is ook niet gek. En wanneer je iets toezegt of een tegemoetkoming doet, doe dit bij voorkeur niet in het openbaar. Je schept dan wellicht een precedent waar anderen op willen aanhaken. Dat kan je daarna veel tijd en goodwill kosten om alles weer recht te breien. Voordelen van verzorgde webcare De mogelijkheden van social media kosten misschien extra tijd, maar leveren de ondernemer ook heel wat op: ze creëren extra bereik, je bent laagdrempelig te benaderen en je kunt snel en efficiënt communiceren met je doelgroep(en). Je ontvangt gevraagd en ongevraagd feedback over je bedrijf en dienst - veel vaker dan gedacht trouwens ook positief. En waar het negatief is, mag je het gewoon beschouwen als een kans om het bedrijf verder te ontwikkelen en je producten en processen te verbeteren. Bill Gates van Microsoft zei hier al eens over: Your most unhappy customers are your greatest source of learning. Wilt u meer weten over webcare en daar serieus werk van maken? Kom dan op 10 maart naar de webcare workshop die Jarno Duursma organiseert in Groningen. Meer informatie via Jarno Duursma is zelfstandig consultant en trainer op het gebied van social media en digitale trends. Hij is auteur van de managementboek bestseller Sociale media strategie in 60 minuten. Jarno is de oprichter van de Social Media Club Groningen en vaste tafelgast bij TV Noord om de digitale wereld te duiden. 13 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

14 December 2014 onderwerp: deeleconomie spreker: Bart van der Kooi, Crossmedia Communicatiegroep Locatie: Kalooga, Mediacentrale in Groningen 14 Samenwerkingseconomie met nieuwe spelregels Vraag en aanbod vinden elkaar gemakkelijker dan ooit via internet en sociale media. Door massaal te gaan delen en samenwerken via online platformen, ontwikkelen we met elkaar een nieuwe economie. Neem succesvolle initiatieven als Airbnb en Uber, die wereldwijd marktaandeel afsnoepen van de gevestigde hotel- en taxibranche. Terwijl traditionele bedrijven zich beroepen op achterhaalde wet- en regelgeving, hanteert de markt haar eigen spelregels en ontwikkelen slimme ondernemers nieuwe businessmodellen. Bart van der Kooi, die als online marketing consultant bij de Crossmedia Communicatiegroep werkt, heeft zelf ervaren waarom Airbnb zo n groot succes is. Samen met zijn vrouw maakte hij een tripje door Europa, waarbij ze - in de goedkopere klasse - voor gemiddeld 35 euro per nacht bij particulieren sliepen die thuis een kamer over hebben. De meeste aanbieders waar wij terecht kwamen, vinden het gewoon leuk om mensen te ontvangen en deden alle moeite om het ons naar de zin te maken, vertelt Van der Kooi. We kregen uitgebreid ontbijt met zelfgemaakte jam, tips voor goede restaurants en zelfs een keer chocolaatjes op onze kussens. Het prima hotel waar we aan het eind van onze reis sliepen, kon echt niet op tegen de persoonlijke service en plezierige ontmoetingen die wij bij Airbnb hebben ervaren. Delen is het nieuwe hebben Airbnb is wat Van der Kooi betreft een goed voorbeeld van de samenwerkingseconomie. Die term hanteert hij voor initiatieven waarbij het delen geld kost. De term deeleconomie impliceert immers dat er helemaal geen geld aan te pas komt. Die initiatieven zijn er trouwens ook. Neem Wikipedia, waarbij we kosteloos kennis delen met de massa, of Peerby, een platform voor het gratis (uit)lenen van gereedschap en andere spullen in je eigen buurt. Want waarom zou iedereen een grasmachine of boormachine moeten kopen als je onderling kunt uitwisselen? Het credo delen is het nieuwe hebben geldt vooral voor producten die je maar af en toe nodig hebt. Voor een groeiend aantal mensen valt een auto ook in die categorie. Deze incidentele bestuurders (ver)huren bijvoorbeeld via Snappcar een particuliere auto. De prijzen FEBRUARI 2015

15 zijn lager dan in de reguliere autoverhuurbranche. Precies daarom heeft de samenwerkingseconomie zo n grote impact op de traditionele markt. In allerlei branches ontwikkelen zich initiatieven die zijn gebaseerd op het principe van consumenten die met elkaar delen en samenwerken. Naast Airbnb, Peerby en Snappcar noemt Van der Kooi o.a. HomeExchange, Gardensharing, personenvervoerder Uber, vrijwilligersplatform Croqqer en crowdfunders als Kickstarter en Geldvoorelkaar. Samenwerken kan plaatsvinden onder allerlei condities: van gratis onderling delen of het ruilen van spullen en diensten tot het (uit)lenen of (ver)huren tegen een vergoeding. De crisis heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van creatieve consumenteninitiatieven, stelt Van der Kooi. Naast altruïsme is het besparen van kosten een motief om te delen, evenals duurzaamheid. Tegelijk zien ondernemende mensen allerlei manieren om juist extra inkomsten te genereren, bijvoorbeeld door iets te verhuren dat je toch al in je bezit hebt. En wie groter denkt, richt een handig online platform op, want met internet en sociale media heb je de wereld in je zak. Oneerlijke concurrentie Geweldig, al die nieuwe initiatieven, want ze bieden kansen die kunnen uitgroeien tot interessante businessmodellen. Alleen de gevestigde orde ziet bedreigingen en protesteert. Want wie een compleet wagenpark runt, kan in prijs niet concurreren met een particulier die zijn autootje af en toe verhuurt. Van der Kooi stelt dat het voor bedrijven vooral frustrerend is dat aanbieders via platformen als Uber en Airbnb nauwelijks last hebben van wet- en regelgeving. Tot voor kort althans, want in Nederland is Uber recent verboden. Het is inderdaad oneerlijke concurrentie als particulieren zomaar een ritje kunnen aanbieden, terwijl taxibedrijven aan allerlei regels zijn gebonden. Hetzelfde geldt voor particulieren die via Airbnb zomaar een slaapkamer kunnen verhuren, terwijl hotels aan allerlei strenge eisen en normen moeten voldoen. De wet- en regelgeving is totaal nog niet ingesteld op de nieuwe spelregels van de samenwerkingseconomie en dat levert een spanningsveld op. Initiatieven als Uber en Airbnb moeten zich officieel natuurlijk wel aan de wetten en regelgeving houden, maar vanwege de snelheid waarmee deze platformen groeien, is dat haast niet te monitoren en controleren. Kritiek of niet, het online delen en samenwerken gaat intussen gewoon door. Volgens Van der Kooi net zolang totdat nieuwe initiatieven zich doorontwikkelen tot geaccepteerde marktaanbieders. Hij noemt de muziekindustrie als lichtend voorbeeld. Wie herinnert zich Napster niet, het eerste platform waar je toen nog illegaal muziek kon downloaden. De muziekbusiness stond op de achterste benen, maar inmiddels zijn de alternatieven volwassen en geaccepteerd, zoals Spotify. Het heeft muziek toegankelijker en goedkoper gemaakt en zo zal ook Uber linksom of rechtsom invloed hebben op de taxibranche. De samenwerkingseconomie heeft toenemende impact; steeds meer sectoren moeten accepteren dat hun marktaandeel gewoon minder groot wordt. Toon ondernemerschap Nog beter is het natuurlijk om als ondernemer te anticiperen op de samenwerkingseconomie, adviseert Van der Kooi. Blijf denken vanuit de klant: waar hebben zij behoefte aan en welke nieuwe mogelijkheden kun je aanboren om sneller, simpeler, beter of goedkoper diensten of producten aan te bieden? Een optie is het kopiëren van succesvolle initiatieven, zoals BMW de kunst van autodelers afkeek met Drive Now. Of koop de concurrent, zoals autoverhuurder Avis deed met ZipCar. Om marktaandeel te houden, kun je ook je eigen concurrent worden en met een verbeterde versie jezelf steeds overnemen, zoals Amazon deed met Amazon Prime. Een gevolg van de samenwerkingseconomie is dat bedrijven een steeds kortere doorlooptijd hebben. Bestonden organisaties vroeger gemiddeld 75 jaar, tegenwoordig is dat gemiddeld 15 jaar. En die cyclus wordt alleen maar korter door het hoge tempo waarin technologie verandert en de invloed van de massa toeneemt, voorziet Van der Kooi. De markt wordt nog veel dynamischer, initiatieven zullen komen en gaan. Alles draait om het slim doorontwikkelen van mogelijkheden. Nieuwe verdienmodellen ontstaan bij groei en succes. Dat maakt Airbnb inmiddels miljoenen waard. Kortom, de wereld verandert, dus de bedrijvigheid en de spelregels ook. Toch blijft de uitdaging voor ondernemers in de kern hetzelfde: kansen zien, handelen en verantwoorde risico s nemen. On Tour bij Kalooga Het mediabedrijf Kalooga staat vooral bekend om zijn zoekmachine waarmee gezocht kan worden naar afbeeldingen. Daarnaast zorgt de door Kalooga ontwikkelde software voor het invullen van beeldmateriaal op websites van o.a. De Telegraaf, Sp!ts, The Independent en 20 minutos. Het hoofdkantoor van Kalooga bevindt zich in Groningen, verkoopkantoren zijn er in Londen, Madrid en Berlijn INVESTEREN IN ONTWIKKELING

16 We gaan op zoek naar een Jens Ruesink, manager Innovatiefonds Noord-Nederland Naast het Aanjaagfonds, de Mezzaninefinanciering, de Groei- en Overnamefinanciering heeft de NOM sinds enkele maanden een nieuwe loot aan de financieringsstam: het Innovatiefonds Noord- Nederland. Een fonds dat zich richt op MKB-ondernemers met een innovatief idee en dat het hiaat 16 vult dat andere financiers laten vallen. Klop als innovatief ondernemer, vol van ideeën en bezig met iets nieuws maar eens op de deur van een financier voor een kapitaalinjectie. De kans is niet erg groot dat de geldschieter de ondernemer met open armen ontvangt en enthousiast ja zegt op een verzoek om financiering van ontwikkeling van een vernieuwend productidee. Financiers zijn terughoudend geworden in verstrekking van kapitaal aan MKB-bedrijven die willen innoveren, legt Jens Ruesink uit. Ze vinden de risico s te groot. Veel fondsen investeren liever in het volwassen bedrijfsleven; ondernemingen die al groei hebben laten zien en hun sporen hebben verdiend. Ruesink is manager van het Innovatiefonds Noord- Nederland. De bedrijfskundige is sinds eind vorig jaar in dienst bij de NOM en deed eerder ervaring op als intermediair en adviseur in de financieringssector in het oosten van het land. Werkkapitaal willen financiers wel verstrekken maar kapitaal voor ontwikkeling nauwelijks nog, weet Ruesink. Het is volgens hem zonneklaar dat die situatie een sta-in-de-weg is voor de totstandkoming van nieuwe producten en groei van individuele, jonge bedrijven. En dat zet een rem op de ontwikkeling van de regio. Ruesink: De BV Nederland richt zich via de Topsectoren op innovatie en kennisontwikkeling. Om dat aan te jagen moet onderzoek worden gedaan. Dat gebeurt hier in de regio door de kennisinstellingen zoals bijvoorbeeld het UMCG, de RUG, Stenden Hogeschool en de Hanzehogeschool en ook in het MKB. Maar als er vervolgens geen investeerders zijn, is het erg lastig om die kennis te vertalen naar een vermarktbaar product of dienst. Daar wil het Innovatiefonds ondersteunen door innovatie te stimuleren en nieuwe bedrijvigheid te faciliteren, stelt Ruesink. Daarbij gaat het niet in de eerste plaats om de aantallen bedrijven die worden ondersteund maar wat Ruesink betreft meer om de kwaliteit van de investeringen. Ik ben tevreden wanneer het fonds voldoende kwalitatief goede investeringen ondersteunt en succes boekt op het gebied van kennisontwikkeling en het scheppen van nieuwe banen. Opsporen De regionale markt voor het Innovatiefonds is voldoende groot, zegt Ruesink. Het blijkt volgens hem alleen al uit het FEBRUARI 2015

17 nieuwe Catawiki of Oxxio aantal startups in Noord-Nederland en de aanvragen bij Flinc. Dat is de dienstverlening van de NOM die zich richt op investerings- en financieringsbegeleiding. Flinc wordt eveneens door Ruesink aangevoerd. Toch blijft nog veel onder de radar, vult de fondsmanager aan. Innovaties en bedrijven die werken aan innovatieve ideeën, zijn vaak moeilijk op te sporen. Het is ook de regionale mentaliteit die parten speelt. Men schreeuwt het hier niet van de daken. Dat hoeft ook niet, maar bedrijven moeten wel met innovaties naar buiten treden en samenwerkingen opzoeken. Van belang is volgens Ruesink in elk geval dat het Innovatiefonds onder de aandacht wordt gebracht. Hij is daarom een rondje begonnen langs kennisinstellingen, ondernemersen clusterorganisaties, accountants en allerlei andere partijen die banden hebben met het MKB. Via die organisaties moet het belang van het Innovatie Fonds doorsijpelen richting het mkb zelf. Want hoe groot misschien de behoefte ook is aan durfkapitaal, het blijkt in de praktijk een lastige opgave om de mogelijkheden die het Innovatie-fonds biedt onder de aandacht van het MKB te brengen. Meer dan alleen geld geven Jens Ruesink Innovatiefonds Noord-Nederland Het fonds is gevuld met een bedrag van 20 miljoen euro, afkomstig uit de middelen van de NOM, het ministerie van Economische Zaken en de provincies. De bijdrage die MKB ers uit het fonds kunnen ontvangen ligt tussen de en één miljoen euro en wordt verstrekt als aandelenparticipatie. Of een ondernemer in aanmerking komt voor financiering vanuit het Innovatiefonds wordt allereerst bepaald via een innovatiecheck door de NOM. Daarbij wordt onder meer gekeken of met minimaal twee ondernemingen aan de innovatie wordt gewerkt. Ook wordt van de ondernemers verwacht dat zij de helft van de innovatie- en productontwikkelingskosten in de vorm van geld, middelen of uren voor hun rekening nemen. Ondernemers hoeven niet alle lasten te dragen, maar ze moeten op deze manier laten zien dat ze zelf daadwerkelijk achter hun plannen staan. Wanneer de intentieverklaring is ondertekend onderzoekt het Innovatiefonds de haalbaarheid van het idee, het projectplan en een aantal andere aspecten. Dan wordt een financieringsvoorstel opgesteld waar de NOM-directie en het investeringscomité van het Innovatiefonds hun goedkeuring aan moeten geven. Omdat de plannen door experts uit meerdere hoeken scherp worden beoordeeld is een participatie door het Innovatiefonds Noord-Nederland volgens Ruesink ook te beschouwen als kwaliteitsstempel. De verstrekking van de financiering gaat stapsgewijs, van idee tot prototype en marktwaardig product. De NOM doet bovendien meer dan alleen financieren, onderstreept Ruesink. Want in het hele ontwikkelingsproces stelt de organisatie kennis en expertise beschikbaar, ook vanuit de innovatienetwerken. Daarmee onderscheidt de NOM zich ook sterk van veel andere financiers, die zich beperken tot geld geven. Wauw! Het InnovatieFonds werkt volgens het principe van een revolving fund. De opbrengsten uit de twintig miljoen aan kapitaal, vloeien terug naar het fonds en worden aangewend voor nieuwe investeringen. Ruesink: Natuurlijk hoop ik dat we dankzij het Innovatiefonds bedrijven kunnen laten groeien zoals het bijvoorbeeld bij Catawiki of Oxxio is gegaan. Maar de aard van de investeringen bergt ook hoge risico s in zich, waarschuwt Ruesink. Het doet niks af aan zijn ambitie: Die ligt hoog. Ik wil na vijf à tien jaar kunnen zeggen dat we een aantal marktveranderende bedrijven of innovaties hebben gestimuleerd, waarvan iedereen zegt: wauw! Jens Ruesink Manager Innovatiefonds Noord-Nederland T (06) E ruesink@nom.nl 17 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

18 SPOTLICHT ONDERNEMER UITGELICHT Siebrand Dijkstra is al twee keer eerder in zijn leven financieel binnengelopen. Dus het begint bijna een beetje te wennen. Wanneer we hem spreken heeft hij net de derde grote verkoopdeal van zijn leven achter de rug. En wat voor een: de verkoop van een minderheidsbelang in zijn AppMachine (vestigingen in Heerenveen en San Francisco) aan een groot Amerikaans bedrijf leverde hem vele miljoenen op. Maar ook nog iets anders: de mogelijkheid om zijn software, waarmee iedereen in simpele stappen zelf een app kan maken, over de hele wereld te verkopen. Een nieuwe stap in de toch al enerverende carrière van de serial entrepreur, die op de keper beschouwd maar één missie heeft: mooie dingen maken. AppMachine van serial entrepreur Siebrand Dijk 18 Mooi is een werkwoord Eerst maar eens inzoomen op dat binnenlopen. Dijkstra ( Ik ben een honderd procent ADHD-er ) was al eerder zeer succesvol in het oprichten van bedrijven. Zijn eerste start-up was Quality Netware Tools BV (QNT), dat communicatiesoftware ontwikkelde toen internet nog nauwelijks bestond. In acht jaar tijd wist hij in de jaren negentig aan bedrijven elfduizend producten te verkopen, van internetdomeinen tot software. Na de verkoop van QNT begon Dijkstra met SchoolMaster, dat onder de naam Magister administratieve software voor scholen in het voortgezet onderwijs leverde. Ook dat bedrijf werd goed verkocht. Ach, het ging ook wel eens mis. Zo was de overname van het Friese internetbedrijf Speak geen succesverhaal. Verschillende bloedgroepen, stelt Dijkstra. Je kunt wel een mooie tent kopen en je de eigenaar voelen; daarmee heb je nog niks. De mensen die er zitten moeten ook een beetje dezelfde taal spreken. Dezelfde bloedgroep hebben. Met Speak had ik dat niet. Ik voelde me op een gegeven moment net een Imam die een gereformeerde kerk had overgenomen. Knutselen Zo kwam het dat de in Oranjewoud wonende ondernemer op een gegeven moment AppMachine oprichtte. Kant en klare software, waarmee de gebruiker met behulp van hapklare bouwblokken zelf apps kan maken. Hij ging de afgelopen jaren tot het gaatje om er een mooi product van te maken. Mensen denken wel eens dat alles wat ik aanraak verandert in goud. Maar wat ze niet zien is dat er voor een lucratieve verkoop jaren van keihard werken aan vooraf zijn gegaan. Dag in dag uit werken aan iets waarvan je weet dat iedereen het wil hebben. En dat is gelukt. Er zijn zoveel mensen die graag een app zouden willen maken. Een applicatie waarmee je je bedrijf, of een bepaalde dienst, of bijvoorbeeld een speciale webshop heel gemakkelijk kunt aanbieden aan de markt. Dat hebben wij gemaakt. Een pakket waarmee je spelenderwijs en modulair alles helemaal naar eigen wens kunt opbouwen. Alsof je met legoblokjes mag spelen. En het leuke is: Wanneer je een bloedmooie vrouw ziet denk je niet als ze maar goed kan koken FEBRUARI 2015

19 Ik voelde me een Imam die een gereformeerde kerk had overgenomen stra verovert Amerika knutselen is gratis. Je betaalt pas een maandfee op het moment dat je het online aanbiedt voor Android, iphone en Windows Phone 8. Daar komt overigens nogal een rompslomp bij kijken, met regels, aanmeldingen, invulformulieren. Het minst leuke onderdeel dus. Nou, ook daar willen wij bij helpen. En nu zijn we ook al bezig om het zo te maken dat je je app niet meer via die kanalen kunt aanbieden, maar gewoon online, via de browser. Een gesprek met Dijkstra vergt een hoge concentratiegraad bij de gespreksgenoot. Want de man praat snel, is zeer associatief en heeft veel uit te leggen. Bijvoorbeeld, waarom een goed product in zijn ogen nooit af is. Mooi is een werkwoord. Morgen vinden we andere zaken belangrijker dan vandaag. Wensen en smaken veranderen. En ja, over smaak gesproken. Je moet als aanbieder ook altijd zorgen dat iets er goed uitziet, style sells. Ik hoor wel eens mensen zeggen ach, als het maar functioneel is. Onjuist! Als je straks een bloedmooie vrouw aan de andere kant van de straat ziet lopen ben je een en al aandacht. Jouw eerste gedachte is dan niet ach, als ze maar goed kan koken. Vakidioten Het tempo waarmee Dijkstra in het verleden al mooie dingen deed en nu ook weer met de AppMachine innovaties doorvoert is nationaal en internationaal opgevallen. Zo reikte de jury van het IT-magazine Computable hem de CEO of the Year award 2014 uit. Men gaf aan zeer onder de indruk te zijn van het gebruikersgemak en de kwaliteit van AppMachine. Ook de internationale ambitie van het bedrijf werd geprezen. Het geheim van het succes? Er zijn volgens Dijkstra meerdere factoren. Zo is daar het multiplyer-effect. Het mooie is dat je een product maakt, dat je op een gegeven moment duizenden keren kunt verkopen, legt Dijkstra uit. Kijk, een goede kok van een kwaliteitsrestaurant maakt met heel veel zorg en al zijn energie een goede biefstuk klaar. Maar bij de volgende bestelling moet hij dat nog eens doen en nog eens, enzovoort. Dat is niets voor mij. Ik wil op een gegeven moment gelijktijdig biefstukken van dezelfde topkwaliteit kunnen verkopen. Dat is ook ons commerciële perspectief en daarom kunnen wij het ons permitteren om er bij de ontwikkeling ontzaglijk veel tijd in te steken. Een andere succesfactor is het personeelsbeleid. Absoluut. De mensen zijn het goud van je bedrijf. Als ondernemer profiteer ik er van dat ik heel goed met geeks (iemand die gepassioneerd is door technologie, red.) kan omgaan. Ik heb geen stropdassen nodig, maar vakidioten. Mensen die constant zaken willen verbeteren en zich daar helemaal in vastbijten. Ik zoek honderd en tien procent focus! En dan zijn er niet veel schakeringen tussen zwart en wit. Wie met mij samen begint te werken weet het: of ik sodemieter je er binnen een dag weer uit, of je hebt jaren een leuke baan. Never a dull moment. Siebrand Dijkstra in vogelvlucht : Quality Netware Tools BV (QNT) : SchoolMaster : FastGuide BV : Speak 2011-heden: AppMachine AppMachine heeft op dit moment ruim gebruikers in 140 landen, telt 36 werknemers en heeft vestigingen in Nederland, Brazilië en Amerika (San Francisco). 19 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

20 DRESS FOR SUCCESS Bestaat er inderdaad zoiets als zakelijke kleding? Pas je je outfit aan aan je klant? En die stropdas, is die nodig of kun je ook zonder? Hans Praat (manager business development NOM) was benieuwd. Hij kreeg een persoonlijk advies van Janny Reidenbach, styliste van de Nelleke Mulder Imago Groep en van Evelyn Ellens van De Barbier. Dat pakte goed uit! 20 Hans is een type om vooral koele kleuren te dragen: liever blauw of grijs dan bijvoorbeeld bruin. De blauwe kleur van het pak is verrassend. Hans zou er zelf niet voor hebben gekozen. Maar het zit en staat perfect. De pantalon moet niet te lang, éen knik in de broek is genoeg. En de schoenen moeten niet teveel de aandacht trekken. Met een rustige kleur oogt Hans optisch langer. Een knipoog met de veters, dat mag dan weer wel. Het overhemd is slimfit. Dat zit als gegoten. Er piept nog net een centimeter onder de mouw van het jasje uit. Zoals het hoort. Een stropdas maakt het tenue af, oogt zakelijk en zorgt voor een pietsje extra kleur. De baard mag eraf, zonder ziet Hans er nog jonger uit. De opgaande lijn en ronde vormen van de bril passen beter bij de vorm van zijn gezicht. Resultaat? Hans is tevreden met zijn nieuwe looks en helemaal klaar voor de Hannover Messe. FEBRUARI 2015