MBA3Health& &Erasmus&Universiteit&Rotterdam& april&2012& &Erik&Beemster&

Transcriptie

1 ImpasseTransitieJeugd1GGZ over&een&richting&om&verder&te&komen & 1samenvatting1 Clive&Lewis&(Ontario):& Deze&print&was&bedoeld&om&de&frustratie&& van&het&bereiken&van&een&impasse,&van&het&niet&kunnen& &&vooruit&of&achteruit&of&opzij&te&bewegen&te&laten&zien. & MBA3Health& &Erasmus&Universiteit&Rotterdam& april&2012& &Erik&Beemster& 1

2 & Ditstukiseenuitgebreidesamenvattingvandethesis.Indethesiswordtuitgebreid ingegaanopdeaanleidingvoordetransitiejeugdzorgenhoediteruitkomttezien. Tevenswordterspecifiekeringegaanopdeverschillendereactiesvande afsluitendehoofdstukoverhoedeimpassedoorbrokenkanwordengeheel overgenomen. Bijinteressenaardeuitgebreidethesiskandittoegestuurdworden. ErikBeemster Waar&het&in&het&kort&over&gaat:& De&Raad&voor&Volksgezondheid&en&Zorg&(RVZ,&2010)&beschrijft&dat&de&gehele&zorgsector&de& komende&jaren&voor&de&gecombineerde&kracht&van&vier&uitdagingen&staat.&enerzijds&zullen& de& zorgvragen& en& medische& mogelijkheden& toenemen& en& anderzijds& zullen& de& mogelijkheden& hiertoe& afnemen& door& crisis& en& minder& personeel.& De& organisatie& van& de& zorg&zal&drastisch&moeten&veranderen.&dit&is&een&vraagstuk&voor&de&gehele&samenleving.& Uit&de&evaluatie&van&de&huidige&jeugdzorg&(Baecke,&2009)&en&de&analyses&en&adviezen&van& de&parlementaire&werkgroep&toekomstverkenning&jeugdzorg&(heijnen,&2010),&blijkt&dat&de& huidige&jeugdzorg&niet&goed&functioneert&waardoor&de&nieuwe& Wet&zorg&voor&jeugd &nodig& is.&er&zijn&drie&kernwuitgangspunten:&participatie,&betaalbaarheid&en&uitvoerbaarheid.& In&dit&kader&zal&vanaf&2015&de&financiering&en&organisatie&van&alle&jeugdzorg,&inclusief&de& jeugdwggz,& onder& de& gemeenten& worden& gebracht& ( transitie& jeugdzorg ).& Bestuurders& en& brancheverenigingen&van&de&jeugdwggz&reageren&hierop&verschillend.&enkelen&zien&kansen& terwijl& de& meesten& zeer& kritisch,& afhoudend& en& onrustig& zijn.& Onrust& en& afwerend& gedrag& lijkt&de&kans&te&vergroten&dat&eerder&gedeelde&zorgen&over&de&jeugdzorg&en&consensus&over& inhoudelijk&beoogde&verbeteringen&verdwijnen.&dit&veroorzaakt&een&impasse&in&het&proces& om&gezamenlijk&die&uitdaging&op&te&pakken&waarvoor&de&samenleving&momenteel&staat.& Hoe&kunnen&bestuurders&van&de&jeugdWGGZ&hieraan&een&positieve&wending&geven?&Hiervoor& is& het& eerst& nodig& om& hun& huidige& gedrag& en& positie& te& begrijpen.& Het& besturen& van& de& jeugdwggz& is& geen& sinecure:& de& huidige& zorgbestuurder& moet& inspelen& op& de& vaak& conflicterende& eisen& van& verschillende& krachtenvelden& (markt,& samenleving,& medische& professie&en&overheid)&en&omgaan&met&diverse&paradoxen&die&hieruit&voortkomen.&& Begrip&hierover&kan&het&mogelijk&maken&om&uit&die&impasse&te&komen.&In&de&thesis&wordt& hierop& ingegaan& en& worden& er& richtingen& gegeven& over& hoe& de& jeugdwggz& bestuurder& initiatief& kan& nemen& om& met& de& andere& stakeholders& (jeugdzorgaanbieders,& overheid,& financiers&en&cliëntorganisaties)&gezamenlijk&de&uitdagingen&aan&te&gaan&en&te&werken&aan& verbetering&van&de&jeugdzorg.& 2

3 Hoofstukindeling vandecompletethesis Pagina Inleidingmetvraagstellingenonderzoeksopzet 4 Hoofdstuk1Aanleidingtransitiegehelejeugdzorgnaargemeenten Evaluatiejeugdzorg Scenario sbijhuidigefinancieringzorg Huidigefinanciering,organisatieengebruikvandejeugdzorg Samenvattingaanleidingtransitiejeugdzorgnaargemeenten 15 Hoofdstuk2Destelselwijzigingzorgvoorjeugd Uitgangspuntentransitiejeugdzorgencontourenvanhetnieuwe stelsel Samenvattingstelselwijzigingzorgvoorjeugd 20 Hoofdstuk3Reactiesvandejeugdzorgaanbiedersenmetnamede GGZ1jeugd Standpuntvandebranche@enberoepsverenigingen StandpuntGGZNederland 21 StandpuntNVvP 21 StandpuntNIP 23 StandpuntNVVP StandpuntVNGenGGD OnderzoekdoorDeloitte ReactiejeugdzorgaanbiedersinNoordHolland Interviewsmet5bestuurdersjeugd@GGZover2hoofdthema s: Watvindtmenvandetransitiejeugd@GGZnaardegemeente endebedoelingendiedeoverheidhiermeeheeft? Hoeismenhiermeebezig,welkstrategischbeleidwordter gevoerd,welkepropositiewordtingenomeninhetgeheleveld vanjeugdzorgenspecifiekbinnenhetspectrumvandejeugd@ggz? Samenvattingvandereactiesuitdeinterviews Conclusiesreactiesjeugdzorgaanbiedersenmetnamedejeugd@GGZ 31 Hoofdstuk4Analysegedragbestuurdersjeugd1GGZ Hetbelangvancoherentieinhet(jeugdzorg)systeem Analysegedragvanuit meervoudigbesturenmetduivelselastieken Puttersbenaderingvan meervoudigbesturenmet duivelselastieken Devierkrachtenveldenvandejeugd@GGZenanalyses overhetbestuurlijkgedrag Hetkrachtenveldvandemarkt 38 Samenvattingvanhetkrachtenveldvandemarkt 43 AnalysegedragGGZ@aanbiedersvanuithet krachtenveldmarkt 44 3

4 Hetkrachtenveldvandesamenleving 45 Veranderingdemografie 45 Verschuivingbegripgezondheid 46 Vanpathogenesenaarduurzamegezondheidszorg 46 Deontwikkelingvanzorgenziektenaargezondheid engedrag 46 OpkomstPedagogischCivilSocietyenwerkenaan een gezondewijk 47 Opkomstsocialeinclusie,BalancedCareenFACT 50 Samenvattingvanhetkrachtenveldvandesamenleving 52 samenleving Hetkrachtenveldvandemedischeprofessie 53 Samenvattingvanhetkrachtenveldvandeprofessie 55 medischeprofessie Hetkrachtenveldvandeoverheid 56 Samenvattingvanhetkrachtenveldvandeoverheid 58 overheid 59 Hoofdstuk5Deimpassevoorbij.Welkgedragwordthiervoorgevraagd? Samenvattendeschetsvanhetprobleemwaarvoordejeugdzorgstaat Duurzaammeervoudigbestuurdersgevraagd.. 63 Nawoord 66 Opgavebronnen 68 4

5 Inleiding Watspeeltzichafbinnendejeugd1GGZrondomdetransitiejeugdzorg? Volgens&minister&Schippers&zal&de&eerste&lijn,&als&zij&zich&goed&organiseert,&in&staat& zijn&om&80%&van&alle&zorgvragen&adequaat&op&te&vangen.& Daarvoor&moet&er&wel& wat&veranderen:&meer&naar&de&mensen&toe&gaan,&de&bereikbaarheid&vergroten,& beter&samenwerken,&minder&versnippering,&minder&doorverwijzen,&meer&preventief& werken,&mensen&aanspreken&op&wat&zij&zelf&kunnen&en&hen&daarbij&ondersteunen.&de& organisatie&en&financiering&van&de&zorg&moeten&de&ontwikkeling&in&de&richting&van& meer&samenhangende&zorg&in&de&buurt&ondersteunen.&deze&opgave&is&niet& vrijblijvend.&hervorming&van&de&eerstelijnszorg&is&noodzakelijk&om&aan&de&vraag& tegemoet&te&komen,&de&kwaliteit&te&waarborgen&en&de&kosten&in&de&hand&houden. & (Berenschot&en&Van&der&Geest,&2012:&5)& AdviesvandeRaadvoorVolksgezondheidenZorginPerspectiefopgezondheid 20/20,(2010:15)luidt:degehelezorgsectorstaatdekomendejarenvoorde gecombineerdekrachtvanvieruitdagingen: 1. degevolgenvandeeconomischecrisisendevertraagdeeconomische groei,diederuimtevoorgroeivandezorguitgavenzullenbeperken; 2. eentoenemende,maarvooralveranderendezorgvraagenzorgaanboddat daaropmoetblijvenaansluiten; 3. sterktoenemendemogelijkhedenvoordiagnostiek,behandelingenzorg: ditclaimtdeburgervannu; 4. eensubstantieeltekortaanzorgpersoneel. DaarbijgaathetvolgensdeRVZ(2010:15)omdecombinatievandezevieren huninteractie.hetzijntweedrijvers(zorgvraagenmedischemogelijkheden)en tweeremmers(crisisenpersoneel).hetgaatommeer/minder,&maarhetgaat bovengenoemdedrijversvraagteenherstructureringopvierterreinen: 1. datvandegezondheidvandeburger,vanrisicogroepenenvande zorgvraagvandepatiënt, 2. datvandeprofessionelezorgarbeid, 3. datvanhetstelselvanzorgvoorzieningen(endeomgevingvanhet stelsel), 4. datvandesturingendebesturingvandezorgsector. 5

6 HyllnervanVWSendhr.TeevenvanV&Jdatereenstelselwijzigingzorgvoor Jeugdmoetkomenendat geenkindbuitenspel magkomentestaan.alle jeugdzorgdientnaardegemeentenovergeheveldteworden.ookwordt geschreven: Toenamevanhetaantalchronischzieken,incombinatiemeteen krimpendearbeidsmarktenstijgendekosten,maakthetnoodzakelijkdatdezorg enondersteuninganderswordtingericht. wordt dichtbijenondereigenverantwoordelijkheidwaarmogelijk,specialisatie waardatmoet,concentratiewaarhetechtnietanderskan. Dezebeleidswijzigingenenmaatschappelijketrendszullenverstrekkendegevolgen hoofdzakelijkcentraalgeorganiseerd(nietlokaal/buurtgericht)enweiniginsamenhang metde0 de en1 ste lijn(innetwerken/ketenszoalsscholen,consultatiebureaus,cjg s,bjz decenniummeerdanverdubbeld.bovengenoemdeknelpuntenlijkenduszeerreëelen vragenomeenoplossing.erdientietsteveranderen,teverbeteren. Doelstellingenonderzoeksvragen Aanvankelijkwashetdoelvanditpraktijkgerichtonderzoekomnaonderzoekmet integraalenduurzaamaanbodvanzorgenondersteuningindebuurt,samenmet anderezorgaanbieders,gefinancierddoordegemeente. Gaandewegwerdmijduidelijkdatdeze nogergprematuuris,vooraldoorde geenszinseengezamenlijkeagendaover a. hetveranderverhaal(waarommoeterietsveranderen?), b. wieerdanmoetveranderenen c. Uitdereactiesvanbrancheorganisatieswerdditbeeldversterkt.IntermenvanKotter (1996)iserweliswaarovereenstemmingoverdeurgentievanverbeteringc.q. verandering,maarhiernagingdeoverheidmetzevenmijlslaarzenvanstartenzijn belangrijkestappendiegezetmoetenwordentenbehoevevaneensuccesvolle verandering,overhethoofdgezien,zoalshetblijvenverzorgenvandraagvlakonderalle stakeholders.ditiseenslechtevoorspelleromveranderingvandeorganisatievande jeugdzorgsuccesvoltelatenverlopen.uitdiversonderzoekblijktdat70%vande veranderingenvroegtijdigvastlooptofdatniethetgewensteresultaatwordtbereikt (Boonstra,2000).Ditheeftonderanderetemakenmetveronachtzamingvandeeerder genoemdevierkernvragen(waarom,wat,wieenhoe)enhetnietgoeddoorlopenvande achtfasenvankotter(beginnendemetdeaanwezigheidvaneengezamenlijkgevonden nutvoordeverandering).indeinterviewskwamenookgeluidennaarvorendat bestuurderszichzo gemangeldvoelen,alsofervanallekantenaanzewordtgetrokken. Bestuurdersgaanzichdaaromeerdersolistischendefensiefgedragenwathet realiserenvanoorspronkelijkgedeeldedoelstellingenterverbeteringvandejeugdzorg 6

7 7 hiermeeineenimpassetekomen. Deoverheidheeftdeverbeteringvanjeugdzorgalhelemaaluitgewerktineennieuwe Wetzorgvoorjeugd,beargumenteerdmetdiversebeleidsbrievenaandeTweede KamerenditgeheelindecontextplaatstvanhetrapportvandeRVZwaaringeschreven wordtdatdegehelezorgsectormomenteel,voor decombinatievanvieruitdagingenen hunonderlingeinteractie staat(2010:15).hetlijkteropalsofdeoverheideen belangrijkepartnerverliest.inhoudelijkzullenvelenzichwellichtkunnenvindenineen concept integralezorgindebuurt wateenantwoordkangevenopeenaantal knelpunten.maardoordeimpassestagneerteengezamenlijkgedragenaanpak.dit vraagtbijstelling/heroriëntatievanhetproces. Mijndoelstellingvoorditonderzoekhebikdaarombijgesteld.Gingheteerstomeen inhoudelijke overhoeeenorganisatieaangepastkanworden,nugaathetom eenbetrekkingsvraag.dezeluidtalsvolgt: Onderbestuurdersvallenindezethesiszowelbestuurders,directeurenenmanagersdie (psychiatersenpsychotherapeutendienaasthunwerkookhunzelfstandigepraktijk strategischmoetenaansturenenzichmeestalvertegenwoordigenin beroepsverenigingenzoalsdenederlandseverenigingvoorpsychiatrie(nvvp)ende NederlandseVerenigingvanVrijgevestigdePsychotherapeuten(NVVP)). verantwoordelijkheidleggenbijdezegroep.ditzouimmersgeheelnietpassenbinnen opdezebestuurderszijn: omdatikhierzelfdeelvanuitmaakalsdirecteurvaneeninstellingvoor(o.a.) hebben(deoverheidb.v.)vindikhetinteressanteromditniettedoen, omdatikveelonrustenverzetsignaleerindezesector(wellichtomdatzehet meestonderdrukstaat)waardoordefensiefgedragontstaaten transformatievandejeugdzorgtehelpenlatenlukken. richtmeopdecomplexepositievandebestuurderwatzijngedragbeïnvloedt.metdit stakeholdersconstructiefintegaanopdevieruitdagingenendeknelpuntenwaarde jeugdzorgmomenteelvoorstaat.hiervoorisnaarmijnmeningeengezamenlijkeaanpak enstrategienodignaarduurzameensamenhangendejeugdzorg. Deelnamevandejeugd1GGZterverbeteringvandejeugdzorgzitineen impasse. Waarstaatditvoor? Watzegtditoverdepositiewaarinbestuurdersmomenteelstaan? Hoekunnenbestuurdershieraaneenpositievewendinggeven?

8 Onderzoeksopzet GGZkunnenbegrijpendachtikaanvankelijkgebruiktekunnenmakenvan concurrentiekrachten).doorgaanszijnditgoedeinstrumentenomdeexterneomgeving vaneenondernemingteanalyserenenomzichteoriënteren.ikhadechteronvoldoende Daaromzochtiknaareensystemischconceptdatdecomplexiteitvanhethuidige speelveldvaneenzorgbestuurderzoukunnenanalyseren. KimPutters( Besturenmetduivelselastiek,2009)biedteenbenaderingwaarmeedie ingewikkeldheidkanworden uitgewikkeld energripophetgeheelkanontstaan.hij beschrijftdathetbestuurlijkhandelensteedscomplexerwordtendatzorgbestuurders tegelijkertijdmoetenreagerenopvierkrachtenvelden: 1. eisenenwensenvandemarkt, 2. desamenleving, 3. demedischeprofessieen 4. deoverheid. Daarnaastintroduceerthijdrieduivelselastiekenwaarmeedebestuurderhetspeelveld bijeenmoethouden. Dezebenaderingleekbijbestuderingheeltreffendvoordehuidigewerkelijkheidvan zorgbestuurders.hijbeschrijfthoedezorgbestuurdermoetinspelenopdevaak conflicterendeeisenvandezeverschillendekrachtenenhoehijmoetwerkenmetde steedsstrakkerwordendeduivelselastieken.hetbiedteenkadervoordeverschillende eisendiemomenteelaandebestuurdergesteldworden.hoeveelruimteheefthijomzijn opdrachttevervullen?vanwaaruitmaakthijzijnkeuzesenhoelegitimeerthijdeze keuzes?hetmaaktzichtbaaraanwiehijloyaalisenhoeditsomstenkostekangaanvan anderebelangrijkeaspectenvanhetveelzijdigbesturen(putters,2009). betersystematischanalyseren:kunnenwehetgedragbegrijpenenbetekenisgeven waardoorhetbesturenconsistenterwordt(antonovsky,1987). Puttersheefthetover meervoudigbesturen (2009:10)waarbijdebestuurderzich beweegtophetveldmetdedynamiekvandeverschillendekrachtenen duivelselastieken.ditvraagtvernieuwdecompetenties. Doordezeheroriëntatiehoopiktebereikendatwemetvereendekrachtenonze verantwoordelijkheidkunnenopnemenomintegaanopdeuitdagingenwaarvoorde Onderzoekaanpak 1. Inhoofdstuk1wordtingezoomdophetspecifiekeonderwerpdatdebestuurders vanuithetwerkveldenuitonderzoekblijktdatdedoelstellingenvandewetop dejeugdzorg(wjz)van2004nietgehaaldzijn.ditvraagtaanpassingen.de noodzaakhiertoewordtonderbouwddoorkwantitatievegegevensoverde stijgendeuitgavenvoordejeugdzorgenhoeditisverdeeldonderde 8

9 verschillendesectoren.hiermeewordtduidelijkwatdeaanleidingisvoorde verbeteringvandejeugdzorg. 2. Hoofdstuk2gaatoverdestelselwijzingdiedeoverheidvoorzichzietals oplossingvoorbovengenoemdeproblemen.wathoudtditpreciesinenwat beoogtdeoverheidhiermee? 3. jeugdzorgplannenvandeoverheid?indithoofdstukwordtduidelijkgemaakthoe verdeelddereactieszijnwaardoorereenimpasselijktteontstaaninde staathetgezamenlijkoptrekkenindewegomintegaanopeerdergenoemde uitdagingenenknelpunten. 4. Hoofdstuk4gaatopdezevraagverder.Erisonrust,verdeeldheiden zijnenleidentoteennieuwehomeostase,maarhoeveeltijdwordtdesectornog gegundomwanordelijktezijn?wordthetniettijdomgezamenlijkantwoordte vindenopdevragendieerzijn?debenaderingvanputterswordtgebruikt,over meervoudigbestureninhetvierkrachtenveldenhethanterenvande bestuurderstebegrijpen.vanuitditbegripkanbestuurlijkgedrag(desgewenst) bijgesteldwordentendienstevanbeoogdedoelen. 5. Hoofdstuk5gaatinopdevervolgkwestie.Nuinhoofdstuk4verklaringenzijn gevondenvoorhethuidigegedragvandebestuurdersindezekwestiekunnener antwoordengegevenwordenopdevraagwelkstrategischgedragnugevraagd contextvandejeugdzorg,dedoordervzgenoemdeopgavenendevele knelpuntenindehuidigeorganisatievandejeugdzorg.deimpassevoorbij 6. Eennawoordwaarinenigereflectieplaatsvindtopditonderzoek. 7. Erwordtafgeslotenmeteenopgavevaninformatiebronnen. 9

10 Samenvattinghoofdstuk1:aanleidingtransitiejeugdzorgnaargemeenten Decollectieveuitgavenvoordezorg(inclusiefjeugdzorg)dienensterker gereguleerdtewordenwilditindetoekomstbetaalbaarblijven. Debelangrijksteoorzaakhiervanligtinhetontbrekenvanprikkelsom zorgeurosdoelmatigtebesteden. Samenvattingevaluatiehuidigejeugdzorg: o deversnipperdeorganisatieenfinancieringvandejeugdzorgmaaktdater sprakeisvanteweiniggerichtetoegankelijkheid,inefficiëntgebruikvan demiddelen,perverseprikkelsentegrotedoorstroomnaardejeugd@ggz, o desamenlevingmoetlerenomgaanmetverschillenc.q.afwijkingenen accepterendatnietiederrisicokanwordenuitgebannen. Deaanbevelingenzijn: o cultuurverandering;terugnaargoedburgerschap(pcs),eigen verantwoordelijkheid,eigenkrachtennormaliserenvanandergedrag, o éénfinancieringssysteemvoorhethuidigepreventievebeleid,dehuidige vrijwilligeprovincialejeugdzorg,dejeugdlvg(lichtverstandelijk gehandicapten)enjeugd@ggzmetaccentop0 de en1 ste lijnenzosnelen dichtmogelijkbijhetgezin, o regiebij1 ste lijn(cjg),wegmetdeindicatiestelling,de verantwoordingslastendeindekcultuur. NublijktdatdeWetopdejeugdzorg2004inhoudelijkenfinancieelismislukt komtereennieuwwettelijkkader:dewetzorgvoorjeugd. Inditkaderdientdejeugd@GGZmeetegaanindezetransformatie. Samenvattinghoofdstuk2:destelselwijzigingzorgvoorjeugd Erkomteennieuwwettelijkkadervoordetotalejeugdzorg dewetzorgvoor jeugd waarindekadersvastgelegdwordenomtoetewerkennaarduurzaam samenhangendeengeïntegreerdejeugdzorg. Financieringenorganisatievangehelejeugdzorgdoordegemeentenvanaf2015. Uitgangspuntenbijtransitiezijnparticipatie,betaalbaarheidenuitvoerbaarheid diededuurzaamheidvandejeugdzorgzullenvergroten. Toenemendemedicaliseringdientomgebogenteworden. Verschuivingvancuratienaarpreventie,vanprofessionelehulpnaar zelf/mantelzorg,vanintramuralezorgnaarextramuralezorg. Eigenverantwoordelijkheid,zorgzolichtalsmogelijk. 30%vande2 de lijnggzdientdoorde1 ste lijngedaanteworden. Geenkindbuitenspel dooro.a.meerpedagogischecivilsociety(pcs). CJG skrijgenregieenvoeren éénkind@éénplan aanpakuit. SamenhangmetoverhevelingextramuraleAWBZ,W&Venpassendonderwijs. Enditallesmeteenbezuinigingvan10%(=300miljoen.) Samenvattinghoofdstuk3:reactiesjeugdzorgaanbiedersenmetnamedejeugd1 GGZ Indithoofdstukzijndereactiesonderzochtopdetransitiejeugd@GGZnaarde gemeenten.conclusiesdiehieruitgetrokkenkunnenwordenzijndevolgende: Dereactiesvandebranche@enberoepsverenigingenjeugd@GGZzijnnagenoeg hetzelfde.zijmakenbezwaartegendevoorstellenendoenditopgrondvan diverseinvalshoekenwaaronder: 10

11 o zorg,wgbo,bopz,kwaliteit,big,klachtrechtetc.hoezalditstrakszijn? o Financieel;nietswijstopmeerdoelmatigheiddoordezetransitie.Hoe gaathetstraksverdermetdeprestatiebekostingdbcendeeffectmeting ROM?Ishethuidigezvw@geldstraksgeoormerktondergemeenten?Hoe intrinsiekgemotiveerdisdeoverheidvoordeinhoudelijkevisieachterde transitieofgaathetvooralomdefinanciën? o Zorginhoudelijk;menisbevreesddatdespecifiekedeskundigheid verlorengaatenwiedraagtzorgvoorinnovatiee.d.?(medische) professionalsverlatenhetberoepomdathetonderdegemeentenkomtte vallen.schottentussensomatiekenpsychologie.ookeenschottussen18@ /18+. o Beleid;totnutoehebbengemeentenzichnietalsgoedebeleidsmakersen uitvoerdersgetoond(ziecjgenbjz).gemeenteispolitiek.welkelessen leertdehistorieons:mislukkenvanmob s,bj s,cjg s,.?watmaaktdat elkekeerweerhetheilwordtgezochtinstructuurveranderingen?daarbij is2 de lijnisbovenlokaal.hoeomgaanmetvrijgevestigdenen risicospreiding? Doordebranche@enberoepsverenigingenwordenookkansengezienmaardie liggenvooralophetvlakvandesamenleving,namelijkversterkingnuldeen1 ste lijnenmeerbuurtgerichteensamenhangendejeugdzorg. DemeningvandeVNGendeGGDisgeheelanders.Zijzienjuistgrotekansenom dedoelstellingentehalendiedeoverheidvoorogenheeft. UitdereactiesvanverschillendejeugdzorgaanbiedersinNoordHollandkomen ookdiverseberichten.dezorgaanbiedersdiedoordegemeentenenprovincie wordengefinancierdzijnnagenoegpositiefenziengrotekansen,welmet benoemenvaneenaantalwaarschuwingen. Uitdeinterviewsmet5verschillendejeugd@GGZaanbiederskomenzeer verschillendereacties. o Dereedslangerengrotergevestigdeenmeermedischgeoriënteerde instellingen,bestedenveelaandacht,viadeberoepsverenigingen,aande overheidmetalsdoelomdeheletransitiejeugd@ggznaardegemeenteniet doortelatengaan.eriseenduidelijkepolitiekelobby. o Vanuitdezegroepwordtdenadrukopziekteenvrijheidvanartsenkeuze gelegd.zezijnhetnieteensmetdeuitgangspuntendaterteveelwordt gemedicaliseerdendetoevoernaarde2 de lijntegrootis;ookhebbenzegeen fiducieinpcsendatsoorttrends.menonderschrijftdekritiekvandenvvp. o Demeernieuwejeugd@GGZaanbiederszijnniethetzelfdemaarzezienbeiden welmeerkansenindeuitgangspuntendiedeoverheidvoorzichziet,zoals PCSenversterkenvan0 de en1 ste lijn.zijveronderstellenookdatdetoevoer naarde2 de lijnsignificantzalafnemendooreenbetergeëquipeerde0 de en1 ste lijn.zijhechtenveelwaardeaandegedachtedatbijveelaanmeldingeneen socialefactorspeelt,andersdanbijdeanderegroepdievooralvanuiteen medischbiologischmodeldenkt. o Dejeugd@GGZaanbiedermetwinstoogmerkisalsnieuwkomermeteenzo ingerichtdathetbijnanaadloosaansluitbijhetgedachtengoedvande overheidoverlokaalgeïntegreerdejeugdzorg.ditisduidelijk market@driven. Vooreengemeenteisditongetwijfeldeeninteressantegesprekspartnermaar weleensolist.dezehoudingzalnietgoedzijnvoorsamenwerkingmetde 11

12 anderejeugdzorgaanbieders.aandeanderekant,watzouhetvooreen gemeenteeenzorgzijn,alszo ninstellingdeheleorganisatiejeugdzorg inricht?voorhetveldendegebruikerslijktditscenarionietgoedomdatdit nietuitgaatvansamenhangvanbestaandestakeholders. o Dezelfstandigepraktijkhouderkomtinhetkrachtenveldkwetsbaarover.De anderenhebbennogandereijzersinhetvuur(deelnamecjg,facte.a.)enzij lijktgeheelafhankelijkvanhaarberoepsvereniging.hetiszeerdevraagwat dievoorelkaarkrijgt.zaldegemeenteookmetzzp ersomtafelgaanzitten? TochisdegroepZZP ersnietonbelangrijk.velekinderenwordendoorhen geholpen. o Almetalveelverdeeldheidonderdeverschillendeaanbieders.Dediscussie nature@nurture speeltweerop,degroottespeeltop,erwordenallerlei positiesingenomen,menvraagtzichaf kunjeelkaarwelvertrouwen?. Verdeelenheers ligtopdeloer.ditallesvreetenergieengeldenkomtde zorgniettengoede.wiemoethierregienemen?deoverheid? Deplannenvanderegeringlokkenzeerverschillendereactiesuit.Aanvankelijkleeker consensustezijnoverbeoogdedoelenbetreffendeeenwijzigingvandeorganisatievan dejeugdzorg(baecke,2011).inmiddelsisereenverdeeldheidontstaanmetname tussendejeugdzorgendejeugd@ggzenooknogeenstussendeaanbiedersbinnende jeugd@ggz.hetprocesomtotmeersamenhangtekomenlijktineenimpassetezijn gekomen.kunnenwedeonrustenverdeeldheidbijdejeugd@ggzbegrijpen?hierwordt inhetvolgendehoofdstukopingegaan. Samenvattinghoofdstuk4:analysegedragbestuurdersjeugd1GGZ 4.1Hetbelangvancoherentieinhet(jeugdzorg)systeem Kortom,erdreigtincoherentiebinnendesectorzorg,jeugdzorgenjeugd@ggz.Tijdelijke divergentiehoeftgeenprobleemtezijnmaarterwillevanhetgevenvaneenantwoord opdeprangendevraagomreorganisatievandezorg(dusookdejeugdzorg)lijkthetvan belangomtezoekennaarcoherentieinditsysteem. Coherentiebinneneensysteemontstaat: 1. wanneermenbegrijptwatergebeurtenmensamenhangziettussende gebeurtenissen, 2. wanneermenhieraanbetekeniskangevenwaardoorindebelevinghet perspectiefwordtvergroot, 3. waardoormenineenzekerestaatisomdegebeurtenissentebeïnvloedendoor eigenmogelijkhedenintezettenofhulpinteroepen. Alsdecoherentiebinnenhetsysteemjeugdzorgtoeneemtenermeersprakeisvaneen convergerendewerking,zijndekansenhetgrootstommetallestakeholdersdevier uitdagingen(rvz,2010)aantegaanendeknelpuntenindehuidigeorganisatievande jeugdzorgoptepakken. Hoekunnendebestuurdersvandejeugd@GGZhieraanmeewerken?Welkgedragwordt ervanzegevraagd?watbelemmertenwatkanhelpenomhierverdermeetekomen? 4.2Analysegedragvanuit meervoudigbesturenmetduivelselastieken Omantwoordtegevenophierbovengesteldevragenwordtgebruikgemaaktvande begrippendiekimputtersinzijnoratievan9oktober2009naarvorenbracht.hijgaat inzijnoratieinopdevraagofzorgbestuurdershuninstellingennogkunnenbesturen. 12

13 Detaakdiezehedentendagedienenuittevoerenwordtsteedscomplexer.Zemoeten tegelijkmarktkoopman,hoedervanhetpubliekebelangenmaatschappelijkbetrokken zijn.depolitiekendeoverheidhebbensteedsmeerdeneigingomzorgbestuurdersaan makenzorgbestuurderszelfteweinigduidelijkwaarhetindezorgechtomgaat:de patiënt(putters,2009). Puttersbeschrijftdaterruimtevoorbestuurlijkhandelenwordtverondersteld,maar datditsteedsingewikkelderwordt.zorgbestuurdersmoetentegelijkertijdreagerenop vierkrachtenvelden: 1. eisenenwensenvandemarkt, 2. desamenleving, 3. demedischeprofessieen 4. deoverheid. Debestuurdermoetinspelenopsomsconflicterendeeisenvandezeverschillende krachten.hoeveelonderhandelingsruimteheefthijomzijnopdrachttevervullen? Welkekeuzeswordenergemaakt,hoeafficheertdebestuurderzijninstelling(vanuit hetmarktdenkenofmeervanuithetdomeinvandeprofessional),kortomhoe legitimeertdebestuurderzijngedraghierin? Puttersheefthetover meervoudigbesturen met duivelselastiek.hiermeebedoelthij datdebestuurder,rekeninghoudendemetdievierkrachtenvelden,werktmetdrie duivelselastiekendiegespannenstaantussen: 1. sturing&en&toezicht,&waarzoweldetoenemendemarktwerkingalsde overheidsreguleringhetzorgbestuuronderdrukzetten. 2. vraag&en&aanbod,omdatdeindividuelekeuzesvanzorgvragerssteedsmeer botsenmetcollectieveafwegingen. 3. verwachtingen&en&verantwoording,&omdaterhogeensomstegenstrijdige ambitieszijndieinsteedsmeerrichtingenmoetenwordenwaargemaakt. InzijnonderzoekisPuttersopzoeknaareenmanierwaaropbestuurdersdeergstedruk vanhetelastiekkunnenhalen,handelingsruimtekanwordenopgezochtenlegitimiteit voorhethandelenwordtgevonden.ditgeheelzalhenmeervoudigbestuurdermaken. Hijzegtinzijnoratie(Putters,2009:35): Waar&economen&met&hun&taal&en&kennis&de&financieelWeconomische&discussie& domineren,&geldt&dat&voor&kwaliteitsinstituten&en&de&inspectie&rond&kwaliteit&en& patiëntveiligheid.&daarnaast&praat&de&samenleving&terug&via&media,&cliëntengroepen&en& mantelzorgers.&de&politiek&zelf&spreekt&zorginstellingen&aan&als&ondernemer,&maar&ook& als&hoeder&van&het&publieke&belang.&de&bestuurder&zit&dus&tussen&al&die&trekkrachten.& Zijn&gedrag&past&niet&in&de&verantwoordingsstructuren&in&elk&van&die&richtingen& afzonderlijk.&zijn&ogenschijnlijk& ongrijpbare &bestuurlijke&handelen&wordt&door&de& politiek&daardoor&verder&in&procedurele&oplossingen&gevangen&om&er&nog&meer&grip&op& te&krijgen.&dat&lukt&echter&niet&met&nog&meer&toezichthouders,&prestatie&indicatoren&en& sanctionerend&overheidsingrijpen.&het&leidt&tot&een&schijnwerkelijkheid,&waardoor&het& echte&bestuur &zich&aan&het&oog&van&de&politiek&onttrekt.&de&bestuurder&moet&namelijk& eigen&afwegingen&maken&en&schipperen&tussen&álle&belangen.&het&vraagt&juist&om&de& acceptatie&van&machtsdeling&in&de&publieke&ruimte.&de&grenzen&van&de&bestuurlijke& ruimte&zijn&dus&eerder&normatief&dan&geografisch&of&institutioneel&van&aard. 13

14 & 4.3.1&Samenvatting&van&het&krachtenveld&van&de&markt& Hetparadoxalekrachtenveld markt wordtdoordezeschetsenduidelijk: Marktwerkingmetvrijeconcurrentieimpliceertdat: aanbiedersefficiëntergaanwerken, wateenverbeteringvandekwaliteiteneenverlagingvandekostprijs oplevert, metalsvoorwaardedatereenevenredigekansenvrijekeuzevoor aanbiedersisomdeeltenemenaandemarkt, waardooreeneconomischegroeiontstaatwaariedereen,dusookdeafnemer, baatbijheeft. Doordereguleringvandemarktwerkingkanhetzelfordenendeprincipe moeilijkgehaaldworden. MinisterSchipperswildeliberaliseringbeteugelendoormaximaliseringvan omzetentarieven.hetgaatomeengereguleerdemarkt.eencontradictiein terminus.instellingeninvesterenveelom koplopertezijnindemarkt maarhet budgetplafondblijftgehandhaafd. uitgespeeldinhetonderhandelenoververruimingvanproductieafsprakendoor kortingentebedingenophettarief.aandeanderekantmoetenaanbiedersvan deziektekostenverzekeraarooksamenwerkenomketenzorgteorganiseren.een andereoverheidsinstantie,nma,houdtditsoortsamenwerkingnauwlettendin degaten.daarnetwasjenogelkaarsconcurrenten,numoetsamengewerkt worden. zorgleidttothogerekostenenlagerekwaliteit(nieuwenhuijzenkruseman, 2010). OndertussenishetNzaenthousiastdatkostenexplosieachterwegeblijftna behandeling(dbc)1a2%perjaargedaald(ggznederland2011),maaromdat diteengemiddeldeisenafhankelijkvanandereuitkomstenisditpercentage gegroeid.dewachttijdenzijnnagenoeghetzelfdegebleven.detotalekostenzijn in10jaarverdubbeld. tevredenheidsmetingenenverantwoordingsinstrumenten,bedoeldomdezorgte vergelijkenmetdeconcurrenten,heefteenenormeinvesteringingelden aandachtgekost. Deprivatezorguitgavenstijgenperjaarforsperinwoner. Deoverheidheeftdeverwachtingdatalserwinstuitkeringindezorgbestaatdit dezorgbeter,bereikbaarderenbetaalbaarderzoumaken.doorderdenwordtdit zeerbekritiseerd. UitonderzoekdoordeSPonderwerknemersvandeGGZkomtnaarvorendat mendemarktwerkingindeggzalseendoorgeslagenverzakelijkingervaartmet naarhunbelevingverschralendezorgalsgevolg(palmetal.,2008). 14

15 Analyse&gedrag&GGZWaanbieders&vanuit&het&krachtenveld&markt& Hoekaneenbestuurderzichvanuitdezedynamiekgedragen?Hijmoetzichverhouden totzijnrollenalshoedervanhetpubliekebelangendievanmarktkoopman.de koopmanappelleertaanwinstoogmerk,efficiëntieeninnovatie.dehoedervanhet publiekebelangaangelijketoegankelijkheid,rechtvaardigheidensolidariteit(putters, 2009).Aandeenekantwordthijgedwongenzijninstellingen bloottestellen aan marktwerkingmaaraandeanderekantwordthijbeperktalshieruitsuccesmocht blijkentekomen.ooknemenderegelsenverantwoordingseisenminstensrecht evenredigtoe.hoerijmtditmetdevrijemarkt? gedragbegrijpenvanuitdedynamiekdievoortkomtuitdemarktwerking: HoewelerdoordeNVvPforsekritiekwordtgeuitopdeoverheid,wordter ondertussengewerktaaneen waardoorgemeenten alseerstebijdiezelfdeledenvandenvvpgespecialiseerdeggzzulleninkopen. Survivalofthefittest. reedsmetgemeenteninonderhandeling( ).Hoewelderegionale ziektekostenverzekeraareenaantaltoetredingsbarrièresoplegt(hijwordt restitutieregelingdedbc betaaldkrijgen),richthijzichsterkopdegemeentenenhooptzichopdiemanier marktaandeeldoorookhetaanbiedenvaneerstelijnszorg(jeugdzorgdiebetaald wordtdoordegemeente,pgbofprovincie)enhetdeclarerenvooreenveel lagereprijs.deheleinstellingishieropgericht.hijgaatduidelijkde instellingenstaatopde2 de ofmisschienwel3 de plaats. de en3 de lijnszorg waarvanzewetendatditalleenmaarbovenregionaalingekochtkanworden doordegemeenten.zewillenzichonderscheidenwaardoortoetredingsdrempels voordeanderentoenemen.hetisdevraaginhoeverreditconcurrentiegedrag voortkomtuithetveiligstellenvandeeigeninstellingofdatmengerichtisopde heleketen. Hoewelerveelkritiekwordtgeuitopdekomendetransitievindener ondertussenopdiversiemanieren plaatsomheteigen marktaandeelveiligtestellen,bijvoorbeeldhetaangaanenverzorgenvan Zorgaanbiederszijnbezighunpositieteverstevigen,willendaarom samenwerkingenoverwegensomsfusiesmetandereaanbieders.hiervooris vertrouwennodigenrespectvoorelkanderspositie.maartegelijkertijdismen concurrentenvanelkaarenopdehoedevoordeander.daarnaasthoudtdenma samenwerkingsvormenindegatenomdeconcurrentietelatenvoortbestaan. Binnendegehelejeugdzorgwordtverschillendgereageerdopdekomende transitie.deggzwordtaldoordegemeentegefinancierdenziethaaraandeel doordetransitietoenemen.dejeugdzorgisookalforsaanhetlobbyenbij gemeentenomaantesluitenopregionaalgemeentebeleid.zijallenzienveel kansominde0 de,1 ste en1½ de lijnnieuweactiviteitenteondernemen.ditwerkt versplinterendinhetgeheleveld. 15

16 Hetkrachtenveldmarktleidtvanuitdezedynamiektotverschillendgedragmeteen accentophetveiligstellenen/ofvergrotenvanheteigenmarktaandeel.opzichkunnen hierprimaresultatenuitvoortkomen,kijkbijvoorbeeldnaareenwinkelcentrumwaar afstemmingkanleidentoteengoedeketenvandiversewinkels.maardoorfinanciële reguleringvandeoverheid,eisenrondomkwaliteitendiversetoetredingsbarrières functioneertdemarktwerkingmaargedeeltelijkenwringenvelenzichinbochtenom hiermeezogoedalshetkanomtegaan.hetlijkternuopdatmetnamedenadelen opvallenomdaterniet doorgepakt kanworden.stel,de(zelfregulerende)wettenvan demarktwerkingzoudenvolledigmogenwerken,danweetjewelwaarjeaantoebent alsaanbieder.nuisdatbeperktengedeeltelijkdiffuus.hetveldraaktverdeeld,watde samenhangnadeligkanbeïnvloeden.eenlastigkrachtenvelddusdatgeenstevige afzetpuntvormt,eensoort moeraslandschap &Samenvatting&van&het&krachtenveld&van&de&samenleving& Eenbestuurderkannietomdedynamiekuitdesamenlevingheen.ZohaddeGGZin psychiatrischeinstituten(de ).Momenteellijktdezetrend,naeen periodevan biologischgeoriënteerdepsychiatrie enongebreideldegroeivandiverse jeugdzorgmogelijkheden,voortgezettewordenineenbewegingwaarinnormalisering, humanisering,duurzaamheidenbehoeftenaarsamenhangenintegratiecentraalstaan. Ditiseengeheelanderkrachtenvelddanbijvoorbeelddemedischeprofessie. Samengevatkunnenwesprekenvandevolgendekenmerken: Verschuivingvanhetbegripvanenbehoefteaan(psychische)gezondheidende toenemendemogelijkhedenomditnatestreven, Behoefteaanduurzamegezondheidszorg,ondermeeralsantwoordopde toenemendekostenenmedicalisering,zoals: o gezondheidsbevorderingi.p.v.cure,of vanzznaargg, eigen@kracht, o zorgverantwoordelijkheidbijburgervergroten, o binnencontexttriple@p(profit,planet,people). OpkomstPCSen gezondewijk alsantwoordopverregaandeindividualisatieen survivalofthefittest waardoorkennelijkveel uitval ontstaatbijburgers. Erwordteenappelopdeoverheidgedaanomhierinsamenmetpubliekeen privateinitiatiefnemersverantwoordingtenemen. Ittakesanentirevillagetoraiseachild.Ditconceptwordtopdiversemanieren reedsbeoefendzoals: gezondewijk (VWS/BZK), socialeinclusie (VGN)en PCS (Nji,NIPOenVNG).BalancedCareenFACTzijnmodellendieo.a.overeenkomen metdezeuitgangspuntenenbereikenookmeertevredenheidonderde zorgafnemers,verbeteringvan(psychische)gezondheidonderdeburgersen lagerezorgkosten.nieuweict@mogelijkheden(socialmedia)kunnendit ondersteunen. Erzijnevidencebasedtheorieënhieroverwaardoorbovenstaandeervaringen goedgegeneraliseerdkunnenwordenopandereplekken.hetgaattelkensom eensamenhangendeaanpak(zieb.v.de5domeinenvanovermars@marx). Analyse&gedrag&GGZWaanbieders&vanuit&het&krachtenveld&samenleving& Hierziejeeenopvallendverschijnsel.Deoverheidlegitimeertdekomende wetswijzigingjeugdzorgvooreenbelangrijkgedeeltevanuithetkrachtenveld samenleving.zehamertopde@medicalisering,humanisering,verantwoordelijkheidbij deburgerenzovoorts.hetgaatechteraltijdgepaardmetbezuinigingenwaardoorde 16

17 zorgaanbiedertelkensbedachtzaammoetzijnofjeniethetpaardvantrojebinnenhaalt. GGZzijnwantrouwendnaarditsoortlegitimatiesvoordetransitie.Daaromwordteen aantalkeerdezingeformuleerd isditstrevennaargoedburgerschapnietnaïef?.eris weldegelijkeenbredeconsensustussenpartijenoverdeinhoudelijkbeoogdedoelen metdetransitie(baecke,2011),diedeelsgestoeldzijnoptrendsindesamenleving.de manierwaaropditdoordeoverheidwordtaangestuurdroeptechterveleprotestenop, vooralalserdubbeleboodschappenwordenuitgezonden. Wekunnenhetvolgendegedragvanbestuurderbegrijpenvanuithetkrachtenveld samenleving: gezinnenwaardoorhunuitgangspuntenredelijkaansluitenophet gedachtengoedvandepcs.ditmaaktdatdezebestuurdersdetransitie weliswaarrisicovolvindenmaarzekernietonverstandig. OokdeGGDzietgrotekansenenomarmtditdomeinLogischwantzijzijnreeds speleropditterreinenhoevenhunorganisatienauwelijksaantepassenopdeze veranderendeoriëntatie. voortransitiemaarreagerennauwelijksvanuitditsociaalmaatschappelijke domein.mogelijkzoueenkleinpercentageovergeheveldkunnenwordennaar versterkingvande0 de en1 ste lijnmaarverderwordtde2 de lijnggzergbuitenhet helegebeurengehoudendoorzichteberoepenophetanderedomein:de professie. groteregeïnstitutionaliseerdeinstellingenendezzp erhebbennietveelmetdit domein.zevindenheteerdernaïefomvanhieruitdeeigenstrategietebepalen. samenlevingwelwaardevoltevindenenlijkenzichtewilleninspannenom hiervoorverantwoordingtenemen.ditverschilisopvallend.dediscussie nature, hoemeermenzichlegitimeertvanuithetdomeinvandeprofessional/dedokter. Deinstellingdiemeerbelanghechtaandeomgevingvanhetopgroeiendekind zietmeernoodzaakomdie civilsociety tehelpenrealiserenenwilhieraanmee doen,totopzekerehoogtenatuurlijk &Samenvatting&van&het&krachtenveld&van&de&medische&professie& demedischeprofessioneleblikenkentvanhieruiteengrootaantalmedisch zorginhoudelijkeenwettelijkekaderswaarbinnenmenzichdienttehouden.de professionalberoeptzichhieropalseronderscheidgemaaktmoetwordentussende onderbrengen. Afhankelijkvandesterktevandeaffiniteitmetditkrachtenveldzaldebestuurderzijn 17

18 gereageerdopdetransitie.alsdebestuurderoorspronkelijkeenpsychiaterisdiesterke affiniteitheeftmetdebiologischgenetischecomponentvandepsychopathologievan eenkind,danzalhijzichandersopstellenindediscussiedanalshijeenachtergrond heeftalssocioloog. Analyse&gedrag&GGZWaanbieders&vanuit&het&krachtenveld&medische&professie& Debrancheenberoepsverenigingenreagerenheelsterkvanuitditdomein.Enkele citaten: Ineenstelselvanverzekerdezorgisdeinhoudhetbestgewaarborgd(NVvP). tehalen,verliesthetdeverankeringmetregelsdiedezorgvooreen psychiatrischziekkindwaarborgen(nvvp). Psychiatrischeziektenzijnserieuzeziektenengeenmaatschappelijkongemak. enjeugdpsychiatrietevoorkomen.alsprofessionalshebbenwedeplichtom ondersneeuwtbijdejeugdzorg.erwordentalvanmedischzorginhoudelijkeen wettelijkeeistenaangehaaldomditteonderschrijven(nvvp). 80%VandecuratieveGGZkanhetbestedoordeGGZaanbiedersverzorgd worden,daarhoeftgeengemeentetussentekomen.20%is multivocaal, Riagg). Onzepatiëntenzijnziek.Degemeenteheefteenanderparadigma(bestuurder 2 de Lijnspsychotherapeutenblijvennodigomdatgoedebehandelingvandein ontwikkelingbedreigdekindereneenvoorwaardeisvooroptimaledeelnameaan demaatschappij.de1 ste lijnisdaarvooronvoldoendegeëquipeerd (vrijgevestigdepsychotherapeut). Gemeentenzijnpolitiek@gevoelig,ditpastnietbijgezondheidszorg(bestuurder Dedrukopde2 de lijnzouverkleindworden,maarditiseenutopie:zieke Of30%GGZ2 de lijnnaarde1 ste lijnkan,wordtzeerverschillendbeoordeeld.de eenzegt20%deandernoemtdatditminstens40%kan.ditiszeerafhankelijk vanhetreferentiekaderwaaruitmendenkt.hoemeerwaardeerwordt geschonkenaandeomgevingsfactorhoehogerditpercentagewordt. Binnendesectorwordterookgereageerdvanuiteenmeerorthopedagogisch systeemtheoretischereferentieinplaatsvaneenmedischeneuropsychiatrische.hoe meermenopschuiftnaarheteerste,hoemeerbelangmenhechtaanverbeteringvande Hiermeeschuiftmenookopnaarhetdomeinvandesamenleving. Dezorginhoudelijkereferentieeninhoeverredezeindecultuurvaneeninstellingis verankerd,isdusvangroteinvloedophoemenzichgedraagtnaardeplannenrondom 18

19 beroepsverenigingeneninterviewskwamditkrachtenveldzeersterknaarvoren. Ditmaakthetgesprekmetdeoverheidenanderejeugdzorgaanbieders(GGD,BJZ,CJG) nietgemakkelijkomdatzijgrotendeelsvanuiteenanderdomeinspreken &Samenvatting&van&het&krachtenveld&van&de&overheid& Hetislogischdatdeoverheidnogsteedsderegieheeftalshetgaatomorganisatie, kwaliteitenfinancieringvandezorg.hetwasimmerseenverdienstehalverwegede 20 ste eeuwdatdeburgerrechtopgezondheidszorgkreegendatdeoverheidhiervoor verantwoordelijkheidnam.definancieringwerdechtersteedsmeereenprobleem waardoorergezochtisnaarmiddelenomditaanbandenteleggen. Deoverheidwileen gereguleerdemarktwerking maartreedtregulerenden hierdoorontstaatverandertsteedsomenerzijds zelfregulering binnendesectorzorgte bevorderenmaaranderzijdsexcessentevoorkomen.ditmaakthetdomeinoverheid grilligenparadoxaalwatdeoverheidsomstoteenonbetrouwbarepartnermaakt.om geaccrediteerdtewordenalszorgaanbiedermoetdebestuurderzichwelhoudenaande wetgevingvandeoverheid.hetiseenpartnerwaarhijnietomheenkan. Voorbeeldenvanparadoxaalgedragzijn: Deoverheidwilaccentoppreventiemaarschaftpreventieprogramma saf. Menwilookaccentopde1 ste psychologen(van8zittingennaar5). MenwilPCSengoedburgerschapmaarhethuidigekabinetlijktjuistmeteen aantalwetvoorstellensegregatietebevorderen(hoofddoekjeswet,geenafstand nemenvandiscriminerendeactiesvandepvv). DevorigeWetopdeJeugdzorgismislukt,BJZenCJGidem.Hiervoorontbrak onderanderegoedleiderschapvandeoverheid.watheeftzehiervangeleerd waardoordekomendestelselwijzigingweleensucceswordt? Erwordenideëledoelengesteldmetdestelselwijziging,inhoeverreishetgedrag vandeoverheidnietlouter Deoverheidiseerstzeersturendinhettotstandlatenkomenvanb.v.EPDen tegenvallendeprestatieszienwevandeministervanvwslaconiekgedragnaar dezorgaanbieders:ermoetdanmaareenanderewegwordeningeslagen.het Delagereoverheden(gemeenten)zijnmomenteelnognauwelijksvoorbereidop detransitieenlatengedragziendatvooraleensociologischorthopedagogische dossiermaarkennende bewonersvanhetdossier onvoldoendewaardoor verbindinghiermeemoeizaamtotstandkomt. Ookindeaansturingvanmarktwerkingisparadoxaalgedragwaartenemen.De Analyse&gedrag&GGZWaanbieders&vanuit&het&krachtenveld&overheid& Indehechtingstheoriekennenwehetverschijnsel gedesorganiseerdegehechtheidsstijl ofmetanderewoorden deonopgelostegehechtheid (Beemster,2010).Bijeenkind ontstaatditgedragindekindertijdwanneerdehechtingsfiguurwisselendbeschikbaar 19

20 was.erwerdonvoldoendezekerheidenvertrouwengebodenwaardoorhetkindzichals mensmindercoherentheeftkunnenontwikkelen.indehechtingstheoriekennenwe driestijlenwaarvandegedesorganiseerdegehechtheidsstijldemeestzorgelijkeis.inde interactietussenverzorgersenkindisaanklampennochvermijdeneffectiefgebleken omzichveiligtevoelen.bijvolwassenenzienwepatroneninhetgedragvande boodschap: komdichtbijwantikhebjenodig,maargawegwantikstik. naardeoverheidop.methetparadoxaleonvoorspelbaregedragvandeoverheid ontstaanverschillendemengelingenvan gehechtheidsstijlen bijdezorgaanbieders.de samenwerkingwordtnietvertrouwd,erissprakevaneenzekere onopgeloste gehechtheid.voorbeeldenvanditgedragbijzorgaanbiedersdathieruitvoortkomtzijn: Afstootgedrag: o Lievergeenpolitiekeoverheidalsverantwoordelijkevoordeinrichting vanjeugdzorg,hetgaatimmersominvullingvangezondheidszorgdatniet politiekgevoelighoorttezijn. o Omachterliggendedoelentebereikeniszo ntransitiegeheelnietnodig. o Allewetgevingbetreffendedekwaliteit,inspraakcliënten,toelating nieuwezorgaanbieders,tarieven,etczijnnutochgoedgeregeld,waarom zouditandersmoeten? o Blijfthetzorg@geldgeoormerktgeldvoorzorgofwordenerstrakswegen meeaangelegd? o BlijftdeprestatiebekostigingmetDBCenROMnubestaan,erisalzoveel geldvooruitgetrokken? Aanklampgedrag: o Ondertussenvindenermicro@politiekeactiesplaatsmetdiverse overhedenzoalsvwsendegemeentenomde eigenwaar veiligtestellen. o Eriseenaanbiederdieopeenhaastbrutalemanierzijndienstenaanbiedt zonderrekeningtehoudenmetdeanderespelersophetveld. Vooreenbestuurderisditeenkrachtenveldwaarhijterdegerekeningmeemoet houdenenopmoetafstemmen,erdusnietbuitenkan,maarwaarhijzichookniet senang/koosjerbijvoelt. 20

21 21 Hoofdstuk5 Deimpassevoorbij. Welkgedragwordthiervoorgevraagd? 5.1Samenvattendeschetsvanhetprobleemwaarvoordejeugdzorgstaat Onzesamenlevingstaatvoordequeestebetreffendedegehelezorgsectoromintegaan opdegecombineerdekrachtvanvieruitdagingen(rvz,2010): Daarnaastblijktuitdeevaluatievandehuidigejeugdzorg(Baecke,2009)endeanalyses enadviezenvandeparlementairewerkgroeptoekomstverkenningjeugdzorg(heijnen, 2010),datdehuidigejeugdzorgnietgoedfunctioneertwaardoordenieuwe Wetzorg voorjeugd jeugdzorgzullenversterken: Deoverheidzietalsoplossingdatvanaf2015definancieringendeorganisatievanalle transitie jeugdzorg dusdanigopdatergesprokenkanwordenvaneenimpasseinhetproceswaarinzij gezamenlijkgenoemdeuitdagingenenknelpuntendienenoptepakken.welkduurzaam &&&&&&participatie& &&betaalbaarheid& &&uitvoerbaarheid& degevolgenvande economischecrisisen devertraagde economischegroei,die deruimtevoorgroei vandezorguitgaven zullenbeperken; eentoenemende, maarvooral veranderende zorgvraagen zorgaanboddat daaropmoetblijven aansluiten; sterktoenemende mogelijkhedenvoor diagnostiek, behandelingenzorg: deburgervannu claimtdit; eensubstantieel tekortaan zorgpersoneel.

22 22 Invoorgaandehoofdstukkenisonderzoekgedaannaarderedenenvoordezeimpasse. Derelevantievooreenveranderingvandeorganisatievandejeugdzorgisinheteerste hoofdstukbeschreven,gevolgddoordeplannendiedeoverheidhieromtrentheeftin Hieruitbleekdehevigekritiekopdeplannen,hetverzetenverdeeldheidonderde uitgangspuntengedeeldworden. Hoofdstuk4begintmethetaantonenvanrelevantievandeaannamedatdejeugdzorg baatheeftbijeenzekerematevancoherentie.ditlegitimeerthetonderzoeknaar mogelijkhedenomdeimpassetedoorbreken. 5.2 Hetkrachtenveldvandebestuurdervandejeugd1GGZ Inhetvervolgvanhoofdstuk4isnaardedynamiekgezochtwaardieimpassemee samenhangt.hiervoorisgebruikgemaaktvandebenaderingvankimputters betreffendehetmeervoudigbesturenvanhybrideorganisaties.hetwordtduidelijkdat plaatsvindtbinneneencontextmetsterkdivergerendekrachtenveldenvanwegevaak conflicterendeeisenvandezeverschillendekrachten,inclusieftoenemendeenhaast onoverbrugbare&tegenstellingendiedoor duivelselastiek bijeengehoudenmoeten worden(putters,2009).debestuurdermoettegelijkertijdreagerenopdevier& krachtenvelden: 1. eisenenwensenvandemarkt, 2. desamenleving, 3. demedischeprofessieen 4. deoverheid. Concreet&houdt&dit&in&dat&hij:& 1. zichalsmarktkoopmanmoet richtenopefficiëntie,innovatie endefinanciëlewaardevan zijninstelling.hijgaatuitvan eigenbelang enzalzichveelal expansiefgedragenvanuitde marktfilosofie stilstaanis achteruitgang alshoedervanhetpublieke belangengeëngageerdmetde samenleving,zichzalwillenbezig teitenduurzameoplossingen voorsamenlevingsvraagstukken alsafleggervandeeedvan Hippocratesendaaromloyaal aandemedischeprofessie,alles inhetwerkzalstellenomde patiënthetuitgangspuntte latenzijnvoorzijnstrategisch gedrag alsprivateondernemer,de bestuurderisdiebelastismet eenpubliekeopgavediehem doordeoverheidwelofniet wordt gegund.dezegunning gaatgepaardmetparadoxaal gedragvanuitdetoewijzende overheid