Concessie openbaar vervoer Zuidtangent. Jaarverslag 2007

Transcriptie

1 Concessie openbaar vervoer Zuidtangent Jaarverslag juni 2008 Provincie Noord-Holland in samenwerking met de Stadsregio Amsterdam en de gemeente Haarlem

2 Inhoudsopgave SAMENVATTING 3 1 INLEIDING 5 2 EXPLOITATIE ZUIDTANGENT Gebruik neemt ook in 2007 toe Uitvoeringskwaliteit voor verbetering vatbaar Sociale veiligheid: aantal incidenten licht toegenomen Aanbod iets gewijzigd Promotie van de Zuidtangent Reizigersopbrengsten nemen verder toe 14 3 BEHEER EN ONDERHOUD INFRASTRUCTUUR De busbaan De haltes Telematica Kosten en organisatie beheer en onderhoud 18 2

3 Samenvatting Voor u ligt het jaarverslag waarin wordt ingegaan op de belangrijkste ontwikkelingen rond de Zuidtangent in De Zuidtangent is een hoogwaardige openbaar vervoerverbinding tussen Haarlem en Amsterdam Zuidoost over grotendeels vrije busbanen. Het Kerntraject van de Zuidtangent tussen Haarlem Europaweg en Schiphol Noord is indertijd speciaal aangelegd voor deze ov-verbinding. Exploitatie De gemeente Haarlem en de Stadsregio Amsterdam hebben in nauw overleg met de provincie Noord-Holland de exploitatie van de Zuidtangent aan Connexxion gegund voor de periode januari 2002 tot december Vanaf 9 december 2007 is de provincie zelf formeel mede-opdrachtgever (met de Stadsregio Amsterdam) voor de exploitatie. In 2007 is de concessie opnieuw aanbesteed. Connexxion heeft de aanbesteding gewonnen en blijft ook na 2007 het vervoer op de Zuidtangent verzorgen. De belangrijkste bevindingen wat betreft de exploitatie door Connexxion in 2007 zijn: Het aantal reizigerskilometers op de Zuidtangent is in 2007 met ruim 14% toegenomen ten opzichte van 2006 en ligt in het algemeen ruim boven de prognoses die indertijd zijn opgesteld. Met name het gebruik op het meest oostelijke deel van de Zuidtangent is de afgelopen jaren flink gestegen. Anders dan vorig jaar is het gebruik op het Haarlemse deel in 2007 weer licht toegenomen. De uitvoeringskwaliteit is nog voor verbetering vatbaar. Met name rituitval is een zorgpunt. Het percentage uitgevallen ritten is in 2007 met 25% toegenomen vergeleken met De belangrijkste oorzaak van rituitval is defect materieel. In december 2007 werd al het materieel vervangen door nieuw materieel. De waardering van reizigers voor de Zuidtangent is gelijk gebleven met een 7,3. Hoewel dit cijfer nog altijd boven het landelijk gemiddelde ligt, is het reden voor Connexxion om actief de kwaliteit van de Zuidtangent te blijven verbeteren. De effecten van de invoering van de bonusregeling inzake zwartrijden, die in 2005 is ingesteld, bleven in 2007 uit. Zo daalde de controlekans van 2,4% in 2006 naar 1,6% in Wel nam het percentage zwartrijders af van 6,4% in 2006 naar 6,2% in Beheer en onderhoud De hoge kosten en de beperkte mogelijkheden om zelf ervaring en expertise met het onderhoud van deze infrastructuur op te doen waren voor de provincie mede aanleiding om het contract met Infra Management Zuidtangent, dat op 1 mei 2006 afliep, niet te verlengen. Vanaf dat moment is ook het dagelijks beheer en onderhoud van het Kerntraject weer onder directe aansturing van de eigen organisatie ondergebracht. Met het oog op een reductie van de hoge kosten voor het dagelijks beheer en onderhoud zal in de komende periode tevens kritisch worden gekeken naar het kwaliteitsniveau van het onderhoud. Nadat enkele daken als gevolg van sterke windvlagen waren weggewaaid, zijn in 2007 alle daken van de haltes van het Zuidtangent Kerntraject verwijderd. In 2007 is een aanvang gemaakt met het ontwerpen van een nieuwe halte. Daarnaast is een onderzoek gestart naar de aansprakelijkheid met betrekking tot de afgewaaide daken. Beide zaken zullen in 2008 worden afgerond. Daarnaast blijven de hoge kosten als gevolg van vandalisme nog steeds een punt van zorg. 3

4 Verder is in 2007 voortgegaan met het repareren van gebreken aan de busbaan welke op zand is gebouwd. De problemen met verzakkingen zijn hiermee nog niet opgelost. Na onderzoek zijn projecten gestart om problemen met verzakkingen duurzaam op te lossen. 4

5 1 Inleiding De Zuidtangent is een hoogwaardige openbaar vervoerverbinding van Haarlem Station via Vijfhuizen, Hoofddorp, Schiphol, Amstelveen en Ouderkerk a/d Amstel naar Amsterdam Bijlmer Station. De Zuidtangent rijdt grotendeels over vrije busbanen, waarbij het Kerntraject tussen Haarlem Europaweg en Schiphol Noord indertijd speciaal voor de Zuidtangent is aangelegd. De Zuidtangent maakt de reis met het openbaar vervoer sneller, makkelijker en aangenamer. De Zuidtangent staat voor: Snelheid (concurrerende reistijd ten opzichte van de auto) Betrouwbaarheid Hoge frequenties van s ochtends vroeg tot s avonds laat Actuele reisinformatie Prettige haltes Toegankelijke en comfortabele bussen Stille voertuigen op een geluidsarme baan Daarmee moet de Zuidtangent voor alle groepen reizigers, waaronder automobilisten, een aantrekkelijk alternatief vormen. De eigen huisstijl benadrukt het unieke karakter van de Zuidtangent. Figuur 1: Route van de Zuidtangent De gemeente Haarlem (het traject Haarlem Station Ringvaart Aquaduct) en de Stadsregio Amsterdam (het traject Ringvaart Aquaduct Bijlmer Station) hebben in nauw overleg met de provincie Noord-Holland de exploitatie van de Zuidtangent voor de periode januari

6 tot 9 december 2007 aan Connexxion gegund. Vanaf 9 december 2007 is de provincie zelf formeel mede-opdrachtgever (met de Stadsregio Amsterdam) voor de exploitatie. Connexxion heeft de nieuwe aanbesteding gewonnen en blijft vanaf 9 december 2007 het vervoer op de Zuidtangent verzorgen. De provincie Noord-Holland voert, ook namens de gemeente Haarlem als mede-verantwoordelijke, het beheer en onderhoud uit van het Kerntraject inclusief haltevoorzieningen, gladheidbestrijding en groenvoorzieningen. Voor de andere delen van het traject van de Zuidtangent zijn de betreffende wegbeheerders verantwoordelijk. De provincie Noord-Holland, de gemeente Haarlem en de Stadsregio Amsterdam volgen de ontwikkelingen rond de Zuidtangent op de voet. Het jaarverslag doet hiervan verslag. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan de orde: De exploitatie van de Zuidtangent; Het beheer en onderhoud van de infrastructuur. 6

7 2 Exploitatie Zuidtangent Op 13 januari 2002 is Connexxion gestart met de exploitatie van de Zuidtangent. De concessie van Connexxion, die op 9 december 2007 eindigde, ging uit van een prestatieafhankelijke beloning. Dat wil zeggen, de exploitatiebijdrage die Connexxion ontvangt, is afhankelijk gesteld van de reizigersopbrengsten in een jaar. Meer betalende reizigers leiden dus tot hogere inkomsten voor Connexxion. Daarbovenop kon Connexxion in 2007 een bonus tegemoet zien wanneer de controledruk op de Zuidtangent voldoende hoog was en het percentage zwartrijders beperkt bleef. Daarentegen kon Connexxion in 2007 bij overmatige rituitval op een malus rekenen. Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan diverse aspecten rond de exploitatie van de Zuidtangent. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan de orde: Gebruik. Uitvoeringskwaliteit. Aanbod. Promotie. Financiën. 2.1 Gebruik neemt ook in 2007 toe Ook in 2007 werd de Zuidtangent intensiever gebruikt dan het jaar daarvoor. Daarmee presteerde de Zuidtangent onverminderd goed. Het aantal reizigers op de Zuidtangent bedroeg in ,9 miljoen, ofwel gemiddeld bijna per dag. In 2006 ging het nog om 10,5 miljoen reizigers. Het aantal reizigerskilometers nam met 14,1% toe van 86,7 miljoen in 2006 tot 98,9 miljoen in Op het stadsregiogedeelte nam het aantal reizigerskilometers toe met +11,9 miljoen naar 82,9 miljoen (+16,8%), op het Haarlemse deel nam het aantal reizigerskilometers licht toe met +0,3 miljoen reizigerskilometers naar 16,0 (+2%). Figuur 2: Ontwikkeling reizigerskilometers in de periode Reizigerskilometers (in miljoenen) Stadsregio Amsterdam Haarlem Totaal

8 Tabel 1 bevestigt het beeld dat het gebruik van de Zuidtangent op de deeltrajecten in de Stadsregio is toegenomen en het gebruik op de Haarlemse deeltrajecten licht is toegenomen. De ontwikkeling verschilt per deeltraject. De toename van het gebruik in 2007 is het grootst tussen de haltes Amsterdam Foppingadreef en Ouderkerk aan de Amstel (+12,0%). Dat traject is de laatste jaren met een flinke inhaalslag bezig. Verder is er ook nog steeds sprake van groei in Hoofddorp. Het gebruik tussen de haltes Haarlem Europaweg en Verwulft is daarentegen gedaald met 7,7%. De afname van de bezetting op dit deel van het Haarlemse traject is voor een belangrijk deel te verklaren door de uitbreidingen van het stadsnet in Haarlem. Zo zijn de busverbindingen tussen het centrum en Schalkwijk uitgebreid waardoor reizigers meer keuze hebben gekregen om met de bus van en naar het centrum te reizen. Bovendien kan de omleiding bij de Gedempte Oude Gracht ook verband houden met de afname in reizigersaantallen in Haarlem. Tabel 1 Bezetting Zuidtangent in aantallen reizigers op werkdagen in november in twee richtingen samen 1 (2002 = indexjaar) Aantal Aantal Index Aantal Index Aantal Index Aantal Index Aantal Index A'dam Foppingadr / Ouderkerk ad Amstel Ouderkerk / A'veen Oranjebaan A'veen busstation / Schiphol Noord: A9 Schiphol Handelskade / De Hoek Hoofddorp NS / Hfd Graan voor Visch Vijhuizen / Haarlem Schalkwijk C Hlm Europaweg / Hlm Verwulft , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,6 2.2 Uitvoeringskwaliteit voor verbetering vatbaar De uitvoeringskwaliteit van het openbaar vervoer is een belangrijke voorwaarde om bestaande klanten te behouden en nieuwe klanten te trekken. Dit geldt zeker ook voor de Zuidtangent. Punctualiteit een probleem Rijtijdmetingen in 2005 en 2006 wezen uit dat de rijtijden van de Zuidtangent minder constant en betrouwbaar zijn dan waar bij het ontwikkelen van de plannen vanuit werd gegaan. Bij de oorspronkelijke plannen was de gedachte nog om, analoog aan de trein, voor elk moment van de dag met dezelfde rijtijden per trajectdeel te werken. Al voor de start van de exploitatie werd echter duidelijk dat dit niet realiseerbaar zou zijn en is overgestapt op twee sets rijtijden: één voor de drukke momenten en één voor de rustige momenten. 1 De cijfers in deze tabel zijn gebaseerd op zogenaamde NVS-tellingen, tellingen die chauffeurs met name de maand november verrichten. 8

9 Na de start van de Zuidtangent bleek al snel dat ondanks de differentiatie in rijtijden, deze rijtijden lang niet altijd gehaald werden. De versnellings- en telematicamaatregelen die in de periode getroffen zijn, hebben de betrouwbaarheid van de rijtijden weliswaar vergroot, maar in het najaar van 2004 bleek dat de in de dienstregeling gehanteerde rijtijden in een groot aantal gevallen nog steeds niet gehaald werden. Hierop zijn nieuwe maatregelen getroffen, die de doorstroming van de Zuidtangent verder moeten verbeteren. Het gaat dan met name om het traject over de A9, waar de Zuidtangent sinds de zomer van 2005 op enkele stukken over de vluchtstrook mag rijden. De herinrichting van de Europaweg, Schipholweg en Schalkwijkerstraat is eind december 2006 afgerond. Er is een vrije busbaan gecreëerd voor het openbaar vervoer waardoor de betrouwbaarheid en doorstroming van de Zuidtangent wordt bevorderd (zie ook hoofdstuk 3). Rijtijdmetingen in 2006 wezen opnieuw uit dat de rijtijden niet op alle momenten van de dag werd gehaald. Dit was het geval in de ochtendspits, op doordeweekse dagen en op drukke winkeldagen in de weekenden in de richting Haarlem. In deze richting zijn de rijtijden daarom opnieuw aangepast. In de richting Amsterdam zijn de rijtijden juist verkort omdat wegens de opening van busstation Amsterdam Bijlmer Arena in december 2006 de busroute en daarmee de rijtijd korter is geworden. In zijn geheel genomen kan geconcludeerd worden dat meer differentiatie in de rijtijden is toegestaan, waarbij de eis geldt dat Connexxion de nieuwe rijtijden in minimaal 80% van de ritten moet halen. Ten opzichte van het oorspronkelijke programma van eisen betekent dit een gedwongen versoepeling van de eisen die aan de betrouwbaarheid van de Zuidtangent worden gesteld. Aandachtspunt is ook dat door het hoge aantal ritten van de Zuidtangent er soms geen absolute prioriteit voor de bussen meer kan worden gegeven bij verkeersregelinstallaties, anders loopt de afwikkeling van het overige verkeer gevaar door congestievorming. Rituitval met 25% toegenomen Connexxion heeft de plicht alle ritten in de dienstregeling uit te voeren. Niettemin vallen er ritten uit. In 2007 was dit keer het geval, waarvan keer op het stadsregio gedeelte en 811 keer op het Haarlemse gedeelte. De rituitval is sterk toegenomen vergeleken met 2006 (+25,2%). In 2006 vielen in totaal ritten uit waarvan 858 op het stadsregiogedeelte en 811 op het Haarlemse gedeelte van de Zuidtangent. Belangrijkste oorzaak voor de rituitval in 2007 was evenals in voorgaande jaren defect materieel of gebrek aan materieel. Een oorzaak van de defecten ligt onder andere in het feit dat het materieel continu doorontwikkeld wordt. In december 2007 werd het materieel vervangen. Andere belangrijke oorzaken voor de rituitval waren te grote vertragingen tijdens de voorgaande rit en tekort aan personeel. Met uitzondering van de vertragingen liggen de belangrijkste oorzaken voor de rituitval allen binnen de invloedssfeer van Connexxion (= verwijtbare rituitval). Voor de opdrachtgevers was dit aanleiding om een malusregeling voor de rituitval op te stellen. 9

10 Figuur 3: Oorzaken rituitval in de periode Overig Sociale onveiligheid Ongeval/Aanrijding Extreme weersomstandigheden Geen materieel Geen personeel Te grote vertraging Materieel defect Reizigers tevreden Na een lichte afname van het algemene reizigersoordeel over de kwaliteit van de Zuidtangent in 2006, is het reizigersoordeel in 2007 gelijk gebleven: een 7,3 2. Dit is des te meer reden voor Connexxion om actief te blijven met het verbeteren van de kwaliteit van de Zuidtangent. Bij het ontwikkelen van de plannen rond de Zuidtangent hebben de opdrachtgevers namelijk hoge eisen gesteld aan de kwaliteit van de Zuidtangent (gemiddeld reizigersoordeel een 8). Wat betreft het gemak bij het instappen, de kans op een zitplaats en de veiligheid van de rit voldoet de Zuidtangent wel aan deze hoge standaard (resp. 7,6, 7,7 en 7,8. Hoewel de reissnelheid in 2006 nog met een 7,5 werd beoordeeld, is in 2007 het oordeel gedaald naar een 7,3. De overige elf kwaliteitsaspecten die deel uitmaken van de OV-Klantenbarometer voldoen (ook) nog niet aan de eisen. Hoewel het oordeel over de informatie bij vertragingen is gestegen van een 4,0 in 2006 naar een 5,7 in 2007 blijft dit aspect een belangrijk aandachtspunt. Hetzelfde geldt voor de prijs (in 2007 een 5,4 tegen een 5,0 in 2006). Aantal klachten vrijwel gelijk In 2007 heeft Connexxion 518 klachten over de Zuidtangent ontvangen. Dit is er 1 meer dan in Het is opvallend dat het aantal klachten met name op het stadsregiodeel van de Zuidtangent sterk is toegenomen (van 331 naar 434) terwijl het aantal klachten op het Haarlemse deel is afgenomen (van 186 naar 84). De aard van de klachten is in de periode weinig veranderd. De dienstverlening door het personeel is nog steeds de voornaamste reden om te klagen. Maar het aandeel klachten dat hier betrekking op heeft, is verder gedaald (38% in 2006, 31% in 2007). In 2003 had nog de helft van de klachten betrekking op dit aspect. Het aandeel klachten betreffende de stiptheid is licht gestegen (van 28% in 2006 naar 29% in 2007) en is voor reizigers een volgende belangrijke reden om te klagen. 2 Bron: Connexxion (2008), OV-Klantenbarometer

11 Figuur 4: Aantal en aard van de klachten in de periode Overig Incidenten met reizigers Dienstregeling Stiptheid Personeel Sociale veiligheid: aantal incidenten licht toegenomen Openbaar vervoer dient voor reizigers en personeel (sociaal) veilig te zijn. De afgelopen jaren is de sociale onveiligheid op de Zuidtangent een belangrijk aandachtspunt geweest. Het aantal geregistreerde incidenten op de Zuidtangent is licht gestegen van 100 in 2006 naar 102 in 2007 (+2%). Van deze incidenten hadden er 74 betrekking op het stadsregiodeel en 28 op het Haarlemse deel. In 2006 waren er in het Haarlemse deel nog de helft van het totaal aantal incidenten geregistreerd, zodat op dit deel sprake was van een sterke afname. In het Stadsregiodeel was sprake van een behoorlijke toename. Er is geen verklaring gevonden hiervoor. Het totaal aantal incidenten blijft reden voor de provincie, de Stadsregio en de gemeente Haarlem om druk uit te blijven oefenen op de inzet van extra controleteams. Een andere maatstaf voor de sociale veiligheid is de subjectieve veiligheid, het gevoel van (on)veiligheid dat reizigers ervaren. Reizigers gaven in 2007 gemiddeld een 7,8 voor de sociale veiligheid in de Zuidtangent en een 7,6 voor de sociale veiligheid bij de haltes langs de route van de Zuidtangent. In 2006 waren dat respectievelijk een 8,0 en een 7,6. Ter vergelijking, in 2002 gaven de reizigers nog een 7,0 en een 6,6 voor de veiligheid in het voertuig en bij de halte. Lager percentage zwartrijders bij lagere controlekans Ervaring leert dat er een sterke relatie bestaat tussen zwartrijden en sociale (on)veiligheid. Met een percentage van 6,2% in 2007 is de problematiek van het zwartrijden op de Zuidtangent iets lager dan in 2006 toen het percentage zwartrijders nog 6,4% bedroeg. Dit percentage is eveneens groter dan bij de meeste andere vormen van stads- en streekvervoer. Het open instapregime dat tot uur op de Zuidtangent geldt, werkt zwartrijden in de hand. Om het zwartrijden tegen te gaan hebben de opdrachtgevers indertijd de ambitie geformuleerd om iedere maand tenminste 2% van alle passagiers te laten controleren. Een 11

12 toename van het aantal reizigers en de noodzaak om vanwege de sociale onveiligheid grotere controleteams in te zetten leidden ertoe dat dit percentage in 2005 en 2006 werd gehaald. In 2007 was de controlekans echter lager dan 2% met gemiddeld 1,6%. In 2006 was dit nog 2,4% en in ,5%. Het hoge percentage zwartrijders en de lage controlekans waren voor de opdrachtgevers overigens aanleiding om Connexxion in 2005 een bonus in het vooruitzicht te stellen. De hoogte van de bonus is afhankelijk van de feitelijke controlekans en het percentage zwartrijden. Voor Connexxion was dit een stimulans om intensiever te gaan controleren en daarnaast de campagne Geen excuus voor zwartrijden! te starten. Beide maatregelen resulteerden in 2005 tot een afname van het percentage zwartrijders en een toename van de controlekans. In april, september en november 2006 is de actie Geen excuus voor zwartrijden! herhaald maar leidde niet tot een dergelijke verbetering zoals in Om de door de provincie vastgestelde targets te halen heeft Connexxion in 2007 het team van Buitengewoon Opsporings Ambtenaren (BOA s) uitgebreid van 8 naar 12. Daarnaast gaat Connexxion in samenwerking met de politie Kennemerland door met de geplande grote controle-acties welke eens in de zes weken plaatsvinden. Figuur 5: Controlekans en percentage zwartrijders in de tijd 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Controlekans Percentage zwartrijden 2.4 Aanbod iets gewijzigd Veranderingen in het aanbod kunnen een belangrijke verklaring vormen voor de toename van de reizigersaantallen die in paragraaf 2.1 is geconstateerd. In geval van de Zuidtangent gaat het om de momenten waarop de bussen rijden, maar ook om het materieel dat Connexxion op deze lijn inzet en wijzigingen in de busroute. Het aantal dienstregelingritten was in 2007 ongewijzigd ten opzichte van Per 9 december 2007 is het aantal ritten fors uitgebreid als gevolg van de start van de nieuwe concessie. Hier wordt in het jaarverslag 2008 uitgebreid op ingegaan. 12

13 Speciale, toegankelijke bussen op de Zuidtangent Voor de Zuidtangent zijn speciale 18 meter lange voertuigen ontwikkeld. Kenmerkend voor deze bussen zijn: De ruime en gelijkvloerse instap De ruimte voor bagage Het moderne, goed verlichte en schone interieur Het lage geluidsniveau voor reizigers en omwonenden De voertuigen zijn uitgevoerd in de Zuidtangent huisstijl. Uitzondering zijn vier voertuigen die Connexxion zowel op de Zuidtangent als op andere (streek)lijnen kan inzetten. Reizigers waarderen de ruime en gelijkvloerse instap van de voertuigen, hoewel de waardering ten opzichte van 2006 is afgenomen. In 2007 gaven reizigers een 7,7 voor het gemak bij het in- en uitstappen; in 2006 was dat nog een 8,4. Het oordeel over de netheid van en het geluidsniveau in de voertuigen is echter verbeterd. Op deze kwaliteitsaspecten scoort de Zuidtangent in 2007 gemiddeld respectievelijk een 7,1 en een 6,6 (in 2005 was dit nog respectievelijk een 6,5 en 6,3). Het lage rapportcijfer voor het geluidsniveau kan een gevolg zijn van het feit dat de wegdekafwerking in de tunnel onder de A4 van slechte kwaliteit is, hetgeen tot discomfort en een verhoogd geluidsniveau in de bussen leidt. Routewijziging Per 10 december 2006 is het nieuwe busstation bij Station Amsterdam Bijlmer Arena in gebruik genomen. Het eindpunt van de Zuidtangent is op dezelfde datum verplaatst naar dit busstation. Hiermee zijn de tot dan toe gereden eindlus via Hoogoorddreef - Flierbosdreef - Bijlmerdreef - Foppingadreef en de oude eindhalte op de Foppingadreef komen te vervallen. De exploitatielengte van de Zuidtangent is hierdoor met ongeveer 800 meter afgenomen. Ook de halte Atlasgebouw op de Hoogoorddreef is opgeheven, omdat deze op korte afstand van het busstation ligt. Per 1 juli 2007 is de grootschalige reconstructie van de Gedempte Oude Gracht in Haarlem gestart. Deze is vooral bedoeld om de bussen van de Zuidtangent sneller door het centrum te laten rijden. Als gevolg hiervan is de busroute door het centrum van Haarlem tijdelijk verlegd naar het Houtplein. Naar verwachting zijn de werkzaamheden medio augustus 2008 gereed en kunnen de oude route alsmede de haltes bij het Verwulft weer gebruikt worden. 2.5 Promotie van de Zuidtangent Connexxion stelt jaarlijks een marketingplan op. Op basis van dit plan stellen de opdrachtgevers vast in hoeverre Connexxion in aanmerking komt voor de subsidie die voor marketingactiviteiten gereserveerd is. De marketingactiviteiten in 2007 waren gericht op een verbetering van het imago van de Zuidtangent en een toename van het aantal reizigers dat gebruik maakt van de Zuidtangent. In dat kader zijn onder andere de volgende activiteiten uitgevoerd: Evaluatie vijfjarig bestaan Zuidtangent. In januari van 2007 heeft een evaluatie plaatsgevonden vanwege het vijfjarig succesvol bestaan van de Zuidtangent. Er heeft een persconferentie plaatsgevonden met alle betrokken partijen waarbij is uitgelegd wat er is gereikt de afgelopen jaren en wat er de komende jaren van de Zuidtangent verwacht mag worden. Dit heeft veel publiciteit opgeleverd; 13

14 Campagne zwartrijden. In 2007 is extra aandacht besteed aan campagnes om het aantal zwartrijders verder terug te dringen en het gevoel van sociale veiligheid te vergroten. Een combinatie van communicatie en het inzetten van vic-teams is hiervoor ingezet. Middelen waren ondermeer informatieteams die samen met de viccers gingen controleren op de bus, busposters, busflyers, info op DRIS, en vloer stickers in de bussen; Bestemmingsmarketing om reizigers bewust te maken van de leukste plekken langs de Zuidtangent. In het vooraar zijn campagnes gestart met de uitgave van het Zuidtangent magazine als hoogtepunt. De marketinginstrumenten die naast het magazine in het kader van de campagne zijn ingezet waren busposter en -flyers, advertenties in lokale kranten, posters in abri's en advertenties in media van alliantiepartners zoals de MeerJazz bijlage van het Haarlems Dagblad, podcasts; Gelegenheidscampagnes rond diverse evenementen. Meer dan ooit heeft de promotie van de Zuidtangent de samenwerking met evenementen opgezocht. Door deze samenwerking werd het communicatiegebied van beide partijen vergroot en bezoekers van het evenement aangespoord om met de Zuidtangent te komen; Promotie-acties gericht op forensen uit Amsterdam Zuidoost: De Zuidtangent is nog lang niet zo populair onder forensen op het traject Amsterdam Zuidoost- Schiphol als op het traject Haarlem-Schiphol. Daarom is er in Amsterdam Zuidoost een huis-aan-huis-mailing verstuurd in de vorm van een boarding pass. Door het unieke nummer van de boarding pass op een website in te vullen samen met hun gegevens konden potentiele reizigers een proefabonnement aanvragen voor een week. Daarnaast is er buitenreclame geweest in Amsterdam Zuidoost om de huisaan-huis-mailing te ondersteunen; Nieuwe dienstregeling. Vanaf oktober 2007 is de communicatie rondom de Zuidtangent zich gaan richten op de nieuwe dienstregeling van 9 december Behalve dat de Zuidtangent nieuwe bussen heeft gekregen, kreeg zij ook een broertje: de Zuidtangent 310, van Nieuw-Vennep via Hoofddorp en Schiphol naar Amsterdam Zuid. Voor de communicatie zijn busposters, busflyers, DRIS, PR en advertenties gebruikt. 2.6 Reizigersopbrengsten nemen verder toe Gelet op de ontwikkelingen in het gebruik van de Zuidtangent is het niet verrassend dat de reizigersopbrengsten in 2007 wederom gestegen zijn ten opzichte van 2006 (3,6%; van 7,5 naar 7,8 miljoen euro). Hierbij dient opgemerkt te worden dat de opbrengstgegevens voorlopige cijfers zijn. Zo zijn de opbrengsten van het stadsregiodeel van de Zuidtangent voor de 12 e maand en aanpassing van het zgn. vijfde kwartaal nog niet bekend. De reizigersopbrengsten op het stadsregiodeel van de Zuidtangent zijn op basis van de voorlopige cijfers toegenomen met 3,3% naar 5,5 miljoen euro. De reizigersopbrengsten op het Haarlemse deel zijn eveneens toegenomen (+4,2% naar 2,3 miljoen euro). De ontwikkeling van de reizigersopbrengsten van de afgelopen jaren is aangegeven in figuur 6. 14

15 Figuur 6: Ontwikkeling reizigersopbrengsten Zuidtangent ¹ 8 Reizigersopbrengsten (in miljoenen) Stadsregio Amsterdam Haarlem Totaal Gerealiseerde reizigersopbrengsten zijn inclusief SOV-derving en SOV-groei (SOV = Studenten Openbaar Vervoerkaart). Bedragen zijn exclusief BTW. Cijfers voor 2007 betreffen voorlopige cijfers. 15

16 3 Beheer en onderhoud infrastructuur De provincie Noord-Holland en de gemeente Haarlem zijn, vanuit de Samenwerkingsovereenkomst, verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het Kerntraject van de Zuidtangent. Dit traject loopt tussen de Schipholweg in Haarlem (halte Europaweg ) en de aansluiting op de A9 bij Badhoevedorp (halte Schiphol-Noord ). Deze verantwoordelijkheid omvat niet alleen de vrije busbaan (inclusief kunstwerken zoals viaducten, aquaduct bij Vijfhuizen en de tunnel onder de A4 bij Schiphol) die ten behoeve van de Zuidtangent is aangelegd, maar ook de verlichting, de speciale haltes (inclusief trappen, liften, stoelen, prullenbakken e.d.) en de groenvoorziening. De gemeente beheert het gedeelte binnen de bebouwde kom van Haarlem tussen de Schipholweg en de Bernadottelaan. De provincie beheert het overige gedeelte. Hiervan is uitgezonderd het deel van de busbaan op de luchthaven Schiphol tussen de halte Handelskade en de tunnel onder de Buitenveldertbaan. Dit deel van de busbaan, waaronder de halte Schiphol Centrum Plaza NS, is in beheer bij de luchthaven. Buiten het Kerntraject rijdt de Zuidtangent voor een belangrijk deel over de openbare weg die ook voor het overige verkeer beschikbaar is, maar ten dele ook over vrije busbanen. Het beheer en onderhoud van deze weggedeelten valt onder de verantwoordelijkheid van de betreffende wegbeheerders, te weten: de provincie Noord-Holland, de gemeenten Haarlem, Haarlemmermeer, Amstelveen en Amsterdam, de luchthaven Schiphol en Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland. Deze partijen zijn tevens eigenaar van de infrastructuur van de Zuidtangent, zowel van het Kerntraject als de overige delen. Begin 2007 is de grootschalige reconstructie van het kruispunt Schipholweg/Europaweg in Haarlem afgerond. Belangrijk onderdeel hiervan was de aanleg van een vrije busbaan op dit kruispunt inclusief de toeleidende wegen en kruispunten. Hierdoor is de snelheid en de punctualiteit van de Zuidtangent (en een aantal overige buslijnen) op dit kruispunt toegenomen. In 2007 hebben de provincie Noord-Holland en de gemeente Haarlem in samenwerking onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een lange ondergrondse verbinding voor de Zuidtangent in Haarlem. In het onderzoek is gekeken wat zo n tunnel tussen Haarlem- Schalkwijk en het NS-station Haarlem zou kunnen betekenen voor een stad als Haarlem en wat dit product aan reizigerspotentieel weet te creëren. Gedurende het traject zijn een aantal verschillende varianten aan de orde geweest en is uiteindelijk een voorkeurstracé uitgesproken. Dit voorkeurstracé zou een aanzienlijke verbetering betekenen van het OVproduct in Haarlem en tegelijk bijdragen aan de ontvlechting van verkeersstromen rond Haarlem, waardoor de algehele doorstroming verbetert. Tevens biedt de tunnel verdere ontwikkelingsmogelijkheden richting de IJmond en een eventuele tweede terminal bij Schiphol. Hierdoor zou de tunnel een essentiële schakel worden binnen het OV-netwerk van de Amsterdamse metropoolregio. Komend jaar wordt verder gestudeerd op de inpassing en wordt een uitgebreide businesscase opgesteld. 16

17 3.1 De busbaan Verzakking busbaan Naast het dagelijks beheer en onderhoud aan de infrastructuur, zoals schoonmaakwerkzaamheden en gladheidbestrijding, is in 2007 voortgegaan met het repareren van gebreken aan de busbaan. De problemen met de verzakkingen zijn nog niet opgelost. Onderzoeken naar duurzame oplossingen zijn gestart. In 2007 zijn projecten gestart om de problemen op te lossen. De uitvoering van de oplossingen zullen medio 2008 plaatsvinden. Tunnelcommunicatiesysteem Het communicatiesysteem C2000 ten behoeve van hulpdiensten is in de tunnel onder de A4 sinds december 2007 operationeel. 3.2 De haltes Niet alleen de bussen zijn speciaal voor de Zuidtangent ontworpen, ook de haltes aan het Kerntraject van de Zuidtangent route zijn in een unieke stijl uitgevoerd. En met het oog op de minder valide reizigers zijn de haltes voorzien van liften of een makkelijk begaanbare hellingbaan met leuning. Verder kunnen reizigers op een aantal haltes een fietskluis huren. Alleen de halte aan het Kerntraject bij Schiphol Plaza is nog niet in de Zuidtangent-stijl uitgevoerd. De aanpassing van alle bushaltes inclusief de haltes van de Zuidtangent worden momenteel uitgevoerd en zijn na de zomer van 2008 gereed. Het gebruikersuitgangspunt voor de haltes (en bijbehorende voorzieningen) is dat ze veilig en geschikt zijn voor het gebruik (in kwantiteit en kwaliteit). De haltes van de Zuidtangent blijken echter niet alleen minder comfortabel maar ook onderhoudsgevoeliger te zijn dan waar bij het ontwerp van de haltes vanuit werd gedaan. Voorbeelden van deze onderhoudsgevoeligheid zijn de afgewaaide daken, gladde vloeren en vandalisme. Vandalisme Vandalisme in de vorm van beschadigingen aan glasplaten, kuipstoeltjes, liften en trappen en wildplak en graffiti op de haltevoorzieningen leidt tot extra onderhoudswerkzaamheden. Net als in eerdere jaren blijven de hoge herstelkosten als gevolg van vandalisme aan de haltes een punt van zorg. De hoge kosten zijn mede een gevolg van het bijzondere ontwerp van de haltes, waarbij met dure materialen is gewerkt (zoals beletterd glas) of onderhoudsgevoelige voorzieningen (zoals liften) zijn toegepast. Schades als gevolg van vandalisme worden in ieder geval zo snel mogelijk hersteld om een verloederd beeld van de Zuidtangent te voorkomen. Daken In oktober 2005 en maart 2006 zijn de daken van respectievelijk halte Winkelcentrum Schalkwijk en Europaweg van de haltes afgewaaid. Als gevolg van de harde wind in november 2006 zijn opnieuw een aantal glazen panelen van de haltedaken losgeraakt. Op een aantal haltes zijn de panelen op het perron gevallen. Ongelukken met reizigers hebben zich gelukkig niet voorgedaan. Begin 2007 zijn daarom door de provincie uit veiligheidsoverwegingen alle daken van de haltes van de Zuidtangent Kerntraject verwijderd. Om de beschutting enigszins te verbeteren zijn standaard abri s (tijdelijk) op de haltes geplaatst. Onderzoek door TNO heeft aangetoond dat de gebruikte lijmverbinding 17

18 toegepast bij de haltedaken niet voldoet. Bovendien is de vraag of een andere wijze van verbinden wel zou hebben voldaan. Bij de ontwikkeling van een nieuwe abri wordt daarom gekozen voor ontwerp waarin functionaliteit (bescherming bieden aan wachtende reizigers) voorop staat en gebruik wordt gemaakt van beproefde en onderhoudsarme materialen. Perronvloeren De vloeren van de haltes waren glad, met name bij regenachtig weer. Alle vloeren zijn begin 2006 opgeruwd. Deze maatregel bleek slechts enkele maanden te voldoen. Op basis van deze ervaring is besloten om de bestaande coating te verwijderen en een nieuwe aan te brengen. Dit project is in mei 2007 afgerond. Verbetervoorstellen haltes Zuidtangent kerntraject Eind 2006 heeft het college van Gedeputeerde Staten besloten om verbeteringen en maatregelen te laten uitvoeren om de Zuidtangent haltes op termijn in stand te kunnen houden. Het gaat dan zowel om verbeterde voorzieningen op korte termijn (zoals bewegwijzering, sociale veiligheid, fietsvoorzieningen) als het ontwerp in zijn totaliteit (lange termijn). In het ontwerp zijn veiligheid voor de reiziger en functionaliteit (beschutting, onderhoudsvriendelijk, vandalismebestendig) de belangrijkste voorwaarden. Over het kwaliteitsniveau van de halten, de bijdrage aan onderhoudskosten en de uitvoering en financiering van het verbeteren van voorzieningen zullen afspraken gemaakt worden met de betrokken partijen (zie ook paragraaf 3.4). Belangrijke partijen daarbij zijn de Stadsregio Amsterdam, de gemeenten Haarlem en Haarlemmermeer en de Luchthaven Schiphol. In 2007 is dit onderzoek afgerond en heeft het college van Gedeputeerde Staten besloten tot het doorvoeren van een reeks van concrete kleinschalige maatregelen. Deze worden in 2008 door de de provincie tot uitvoer gebracht. 3.3 Telematica Het telematicasysteem van de Zuidtangent functioneert nu vrijwel geheel volgens de eisen, waarbij tevens managementinformatie beschikbaar is, die benut kan worden (en wordt) ten behoeve van de analyse van de dienstregeling. Het beheer wordt uitgevoerd door de gemeente Haarlem (als mede-eigenaar) mede in opdracht van de Stadsregio Amsterdam. De informatie op de displays is nu op orde, althans voor zover de communicatie met de Zuidtangentbussen goed verloopt. Voortdurend overleg met Connexxion is aan de orde om daarin steeds verdere verbeteringen in aan te brengen. Tevens is er voor zorggedragen dat het gebruikte protocol in de communicatie tussen de Zuidtangent-voertuigen en het Zuidtangent-telematicasysteem een standaard open protocol is, eveneens (later) te benutten in het concept van Transmodel en die in ieder geval inmiddels als basis heeft gediend voor de uitvraag voor de volgende concessie Zuidtangent. 3.4 Kosten en organisatie beheer en onderhoud Na een sterke stijging van de kosten in de eerste jaren na de openstelling van het Kerntraject van de Zuidtangent, is het benodigde budget voor het dagelijks beheer en onderhoud gestabiliseerd op een bedrag van gemiddeld 2,5-3 miljoen per jaar. Dit bedrag is als volgt onder te verdelen: 18

19 Baan en kunstwerken 35% Haltes 11% Installaties 29% Gladheidbestrijding 2% Vandalisme 10% Overige kosten 13% Vanaf 1 mei 2006 heeft de provincie Noord-Holland de uitvoering van het dagelijks beheer en onderhoud zoveel mogelijk geïntegreerd in de bestaande werkwijzen en procedures voor de overige infrastructuur. In hoofdlijnen betekent dit dat het dagelijks beheer is ondergebracht bij de sector Netwerkbeheer, de aansturing en verantwoordelijkheid voor het onderhoud is ondergebracht bij de sector Beheer & Onderhoud, dat uitvoerende taken zoveel mogelijk zijn ondergebracht binnen bestaande (raam)contracten en dat voor eventuele nieuwe of specifieke activiteiten (zoals bijvoorbeeld schoonmaak van haltes of onderhoud van liften) nieuwe contracten worden aanbesteed. Met het oog op een reductie van de hoge kosten voor het dagelijks beheer en onderhoud wordt voortdurend kritisch gekeken naar het kwaliteitsniveau van het onderhoud. In de productformule van de Zuidtangent is het ambitieniveau hoogwaardig gesteld, maar in de praktijk is gebleken dat deze term met name op het gebied van beheer en onderhoud onvoldoende handvatten biedt. Onderzocht zal worden op welke wijze het kwaliteitsniveau van het beheer en onderhoud zo veel mogelijk kan worden aangesloten bij het standaardniveau voor de overige infrastructuur van de provincie. Voor die aspecten die een directe relatie hebben met de productformule (met name de haltes) zal nader worden bepaald welk kwaliteitsniveau wenselijk is. Afhankelijk van het gekozen kwaliteitsniveau zal mogelijk een hogere bijdrage worden gevraagd vanuit de exploitatie. 19