Alle Hens Maandblad. Mariniers en vloot samen in de kou. Cursus brengt frisse ideeën in Air Defence. Kaderopleiding voor hele carrière

Transcriptie

1 Alle Hens Maandblad Maandblad van de Koninklijke Marine april 2007 Mariniers en vloot samen in de kou Cursus brengt frisse ideeën in Air Defence Kaderopleiding voor hele carrière

2 Alle Hens Maandblad van de Koninklijke Marine Colofon: Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Hoofdredacteur: LTZSD 2OC KV V.J.G. Strijbosch Eindredacteur: LTZSD 2 KV W.F. Borgsteede Redacteur: LTZSD 2 KV B. Wijnandts Vormgeving en lithografie: Grafisch ontwerpburo Engelbracht Druk: OBT B.V., Den Haag Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Alle Hens Het Nieuwe Diep 5 Het Paleis, kamer 213 MPC 10A / Postbus CA Den Helder Telnr.: / Mdtn: * / allehens@mindef.nl Internet: Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op maandag 16 april. Adreswijzigingen KM-personeel: Doorgeven aan Bureau Administratie of via DCHR Mdtn: * Adreswijzigingen veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus AC Doorn Tel.: Cover Een van de uitdagingen van de wintertraining van het Korps Mariniers is het beklimmen van een ijswand. (Foto: Cees Baardman) Inhoud Zeebenen in de sneeuw Wakduiken, voor de één een opfrisser, voor de ander een geheel nieuwe ervaring. Mariniers en vlootpersoneel oefenen samen in Noorwegen bij temperaturen beneden de 20 C. Orange Marauder 2007 Een opwerkoefening van NLMARFOR moet de bekwaamheid van de one-star-battle-staff verhogen. De staf leidt in januari 2009 het amfibische deel van de Nato Response Force. Oude Boer Jaep De familie Van Nes bracht maar liefst acht zeelieden voort bij de Admiraliteit van de Maas. Aert Jansse was de bekendste, als trouwste gezel van Michiel de Ruyter. Oude Boer Jaep was misschien wel de interessantste. Van Speijk in UNIFIL Na de inzet van Hr.Ms. Van Galen in de UNIFIL missie, is het nu de beurt aan Hr.Ms. Van Speijk om voor de kust van Libanon te patrouilleren. Na een opwerkperiode werd het multipurposefregat begin maart ingezet in de Middellandse Zee in de strijd tegen wapensmokkel. Topopleiding De opleiding van Anti Air Warfare officieren is een van de topopleidingen van de NLBEOPS. Niet alleen de studenten leren hier veel, maar ook de ondersteunende partijen gebruiken de cursus als proeftuin voor nieuwe ideeën in luchtverdediging. Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus AA Uitgeest of via Tel.: Opzegtermijn zes weken De Admiraal Een heetgebakerde, vrome, bijna saaie man. Naar aanleiding van deze omschrijving van Graddy Boven, conservator van het Marinemuseum te Den Helder, zou je niet kunnen raden dat het om onze grootste Abonnementsprijs: 17,02 (buitenland 21,55 per jaar) zeeheld, Michiel Adriaenszoon de Ruyter, gaat. En verder: Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. 16 Scheepsjournaal ISSN Logboek Op Koers Mensen & Mutaties

3 Te mooi voor negatief beeld Enige tijd terug is aangekondigd dat ook andere directieleden van het CZSK deze column zouden kunnen schrijven. Aan directeur OST, commandeur Jelle Snoeks, dit keer de eer de Alle Hens in te leiden. Het valt me op dat er binnen het CZSK van tijd tot tijd veel kritiek wordt geuit. Soms is deze kritiek terecht, soms deels terecht, maar soms ook deels een wat (te) negatieve perceptie. Op veel van de kritiekpunten willen we verbeteringen realiseren. Ik kom daar later op terug. Waar ik alleen bang voor ben, is dat wij elkaar met de kritiek een te negatief beeld aanpraten over ons bedrijf. En dat vind ik jammer. Ons bedrijf is daar namelijk te mooi voor, we kunnen nog steeds met recht trots zijn op de KM. Een paar voorbeelden vanuit mijn persoonlijke beleving. In woorden en daden Midden februari was ik op bezoek bij de wintertraining van de mariniers in Noord-Noorwegen. Ik was erg onder de indruk van en de wijze waarop wij met de schepen opereren. Dat de schepen gewild zijn, is een illustratie van het feit dat wij uitstekende schepen ontwerpen, bouwen, opereren en instandhouden. Voor veel landen zijn wij een voorbeeldmarine. Kritische kanttekeningen Alleen maar rozengeur? Nee. Zoals ik al zei, is er zeker ook reden voor kritische kanttekeningen. De reorganisatie naar het CZSK was ingrijpend, met veel nieuwe structuren, procedures en loketten. De walorganisaties timmeren hard aan de weg om de bekendheid en toegankelijkheid en daarmee hun dienstverlening te verbeteren. De bekendheid hiermee groeit, maar moet nog verder blijven groeien. Voor veel landen zijn wij een voorbeeldmarine het enthousiasme waarmee mariniers en vlootpersoneel zich staande wisten te houden onder deze barre omstandigheden. Ik zag daar een team van vloot en korps, niet alleen in woorden maar zeker ook in daden, optreden. En dat met veel humor en inzet. In de lokale media werd met veel waardering gesproken over de Nederlandse militairen. Nieuw materieel, de gepantserde BV Viking en het NIMCIS communicatiesysteem werden voor het eerst onder operationele omstandigheden ingezet. Johan de Witt Eind februari heb ik een dag meegevaren met het nu nog motorschip, maar binnenkort Hr.Ms. Johan de Witt. Na een moeizame start met het voortstuwingssysteem, is dit schip nu bezig met de afronding van de proefvaart. Ook hier groot enthousiasme bij de bemanning, maar ook bij de LCU-bemanning die daar voor het eerst docking operaties uitvoerde. Op 14 maart meerde de Johan de Witt voor het eerst af in Den Helder. Zij werd op een waardige wijze, met spuitende sleepboten en veel getoeter, welkom geheten. Niet alleen in omvang maar zeker voor wat betreft capaciteiten betekent de Johan de Witt een gigantische uitbreiding van de inzetmogelijkheden van defensie en van het CZSK in het bijzonder. Voorbeeldmarine Begin maart was ik in Letland voor de overdracht van Hr.Ms. Harlingen aan de Letse marine. Voor de Letse marine is de introductie van deze Alkmaar klasse MBV ook technologisch een grote stap voorwaarts. Na nogal wat tegenslagen is deze eerste over te dragen AMBV uiteindelijk succesvol nieuw leven ingeblazen vanuit haar geconserveerde status en heeft de eerste Letse bemanning met veel inzet van de bemanningen van Hr.Ms. Vlaardingen en Hr.Ms. Zierikzee de on board training afgerond. Het feit dat we nog mooie en operationeel uitstekende schepen moeten afstoten, is niet plezierig. Gelukkig worden de opbrengsten gebruikt voor de financiering van de nieuwbouwplannen. Wat me bij elke overdracht keer op keer opvalt, is de grote waardering van de ontvangende landen over de technische staat van de schepen, hun nog grote operationele waarde De introductie van de Gedragscode is op zich niet wereldschokkend. Naar mijn mening staan daar geen vreemde of nieuwe zaken in, het zijn standaard regels die we van elkaar mogen verwachten. Bij een aantal mensen heeft de introductie van de code echter geleid tot een aanvullende bemerking: De organisatie verwacht wat van mij, maar ik vind dat ik ook wat van de organisatie mag verwachten. Ik ben het daarmee eens. Wij moeten een goede werkgever zijn. Het zal u niet zijn ontgaan dat De Juiste Koers is overgegaan in het actieprogramma Op Koers. Op Koers onderscheidt enige tientallen acties die zijn voortgekomen uit de vele aanbevelingen van De Juiste Koers. Als directeur Operationele Ondersteuning ben ik voor veel van die acties de sponsor en zijn vele van mijn afdelingshoofden lead captain. Er wordt hard gewerkt om de zogenaamde zee-egels weg te werken. Eerste stappen Natuurlijk zijn er beperkingen. Het kost tijd en geld om alle wensen en doelstellingen te realiseren. Meer dan direct beschikbaar is. Er moeten dan ook prioriteiten worden gesteld. Maar onder het motto geen woorden maar daden worden de eerste stappen gezet. Zo wordt de legeringsaccommodatie binnen het CZSK in een, dit jaar startend meerjarenprogramma, ingrijpend verbeterd. Daarnaast worden de (draadloze) internetvoorzieningen in legeringsgebouwen voortvarend ter hand genomen (al is en blijft bandbreedte natuurlijk een sleutelwoord; de beschikbare capaciteit is niet bedoeld om nu massaal speelfilms te gaan downloaden). Het verbeteren van de toegankelijkheid voor intranet/internet aan boord is inmiddels een lopend project. Niet alle problemen zullen op korte termijn voor de volle honderd procent opgelost worden. Wees ervan overtuigd dat het wel onze absolute aandacht heeft. Tegelijkertijd hoop ik dat u de wereld niet door een te donkere bril wilt bekijken. Ons bedrijf is daar toch echt te mooi voor! 3

4 Een uitgestrekt bevroren en besneeuwd meer in een idyllische omgeving. Vier donkere en gemarkeerde plekken geven de plaats aan waar een gelijk aantal wakken zijn uitgehakt om zo n zeshonderd mannen en vrouwen op een arctische onderdompeling te trakteren. Voor de één een opfrisser voor de nieuwelingen (novices en vlootpersoneel) een totaal nieuwe ervaring. Het water in het wak is donker gekleurd en ijsblokjes drijven er nog in rond. Gekleed in alleen een broek en Noors shirt met daaroverheen het white shot, staan mariniers en vlootpersoneel één voor één op ski s en met rugzak aan de rand van het wak om de zogenaamde ice-breaking drill uit te voeren. Geen aardigheidje tijdens de training, maar een noodzakelijke drill, gezien de vele meren in het oefengebied. Niet alleen in kazerneomstandigheden, maar ook in de in dit geval koude praktijk werken mariniers en vlootpersoneel zij aan zij, als Navy-Marine Corps Team. Tekst en foto s: Cees Baardman Zeebenen in de sneeuw Mariniers en vlootpersoneel werken zij aan zij in wintertraining 4

5 Aan de jaarlijkse wintertraining, wederom in de omgeving van Harstad, nemen dit jaar het Tweede Mariniersbataljon, het Amfibisch Ondersteuningsbataljon, het Logistiek Bataljon en de 13e Infanteriecompagnie van het Eerste Mariniersbataljon deel. Vanuit een uitstekende locatie de Noorse kazerne Asegarden en uitgebreide trainingsgebieden kan hier gewerkt worden aan het versterken van de belangrijkste leerdoelen van het Tweede Mariniersbataljon unit cohesion, junior leadership en mental hardship, geeft de stafofficier operaties 2-MARNSBAT, majoor der mariniers Harro de Vries, aan. Ook zal in deze periode het Nieuwe Mariniers Communicatie en Informatie Systeem (NIMCIS) op bataljonsniveau worden getest en zal de Viking (nieuw pantservoertuig, red.) onder arctische omstandigheden worden gebruikt. Bovendien zal in deze periode de Viking voor de eerste maal aan amfibische drills deelnemen. Structuur wintertraining Deze wintertraining is voor alle deelnemende eenheden een andere training dan voorgaande jaren. Er is dit jaar geen trainingsstaf gecreeerd die de gehele training verzorgd, maar er wordt nu organiek getraind. In het verleden heeft dit al wel meerdere keren plaatsgevonden, maar voor de meeste aanwezige mariniers is dit een nieuwe ervaring. Bij deze vorm van trainen is het wel een vereiste dat de kennis en kwaliteiten benodigd om een eenheid te trainen binnen de eigen eenheid aanwezig is. Daarom werd er voor aanvang van de wintertraining een theorieweek gehouden in Doorn en op Texel en direct daarna een Train de trainer week, een eenheidstraining waarbij kruisbestuiving en kennisoverdracht tussen ervaren lui en novices centraal staan, gevolgd door een drietal weken Novice Ski and Survival Course (NSSC), twee weken Winter Warfare Course (WWC) en een Final Training Exercise (FTX) in Noorwegen. Met uitzondering van de Train de trainer week was dit geen wijziging ten opzichte van andere jaren. Werken en overleven Tijdens de theorieweek in Nederland, vertrok de Advance Party naar Noorwegen om de komst van de trainers en Military Ski Instructors (MSI s) voor te bereiden. De groep trainers en MSI s werd in de Train de trainer week door de Mountain Leader trainingsgroep weer up to date gemaakt met alle skills en drills in de arctic. Daarnaast werden alle voorkomende demo s gegeven en was er gelegenheid om gebieden te verkennen en in te glijden op de ski s. De reacties van alle deelnemers aan deze week en het trainingskader waren uitermate positief. Na deze week arriveerde de rest van de deelnemers aan de wintertraining en volgden de diverse stadia van de training zich op, waarbij in de eerste weken de soms zeer lage temperatuur een grote rol speelde. In de NSSC worden, naast het vertrouwd raken met het opereren op ski s, de elementaire zaken aangeleerd om te kunnen werken en overleven in de arctic. Ook wordt er gehamerd op het juist uitvoeren van de diverse vaardigheden. Spannend moment In de Winter Warfare Course komt het tactisch opereren aan bod en brengt men veel tijd door op de diverse schietbanen, die zich in de omgeving van de kazerne bevinden. De 24e Ondersteuningscompagnie moet voor de schiettraining richting de schietbanen van Blatind, zo n dertig kilometer ten noorden van Bardufoss. Deze schietbanen zijn geschikt voor het schieten met de ondersteunende wapens zoals de Gill (anti-tank), mortieren 81mm en de.50 mitrailleur. Voor vijf Gillschutters, die de Gill-opleiding moeten uitvoeren, breekt halverwege deze week een spannend moment aan. Vijf doelen in het voorterrein moeten met een raket worden uitgeschakeld. Uiterst geconcentreerd nemen de schutters één voor één een doel onder vuur, waarbij alle doelen met de raket worden uitgeschakeld. Nadat alle eenheden weer zijn teruggekeerd in de kazerne in Harstad, wordt begonnen met de voorbereiding op de eindoefening. Voor deze finale oefening is door de sectie-2 een uitgebreid scenario geschreven en worden de mariniers door middel van publicaties (onder andere met de fictieve krant de Hartstad Tribune) van de steeds veranderende situatie op de hoogte gebracht. Eenheidstraining Na de Novice Ski & Survival Course en Cold Weather Survival Course (CWSC) werd de training van de Combat Service Support Group (CSS-gp) verlegd naar een eenheidstraining waarin onder andere distributiepunt (DP) procedures en konvooioperaties werden beoefend. Dit zijn enkele speerpunten van de operationele logistieke ondersteuning. Gelet op de recente ervaringen die zijn opgedaan in Irak en Afghanistan is het van levensbelang dat deze procedures zeer goed worden beoefend. Ook werd gedurende de Winter Warfare Course (WWC) een aantal DP-procedures met het 2e Mariniersbataljon beoefend, waarbij de nodige medische, transport- en bergingsondersteuning werd geleverd. Al met al is het een drukke, maar uitermate nuttige periode voor de CSS-gp. Er zal altijd een goede balans moeten zijn tussen eigen training, logistieke ondersteuning te velde en de ondersteuning op de tijdelijke locatie, aldus plaatsvervangend commandant van Combat Servive Support Group 2 (CSS2), kapitein der mariniers Ed Stap. Amfibisch Ondersteuningsbataljon Ook voor het Amfibisch Ondersteuningsbataljon (AMFOSBAT) begint de wintertraining anders dan voorheen. We hebben er deze keer bewust voor gekozen om de boten later te laten arriveren om zodoende de bemanningen (vloot en mariniers) de complete NSSC te laten ondergaan, zegt majoor der mariniers Theo Mestrini. Op deze manier kunnen zij zich volledig concentreren op het trainen van de overlevings- en mobiliteit technieken in arctisch gebied op zowel individueel als groepsniveau. Want, liggen de boten eenmaal aan de kade, dan worden de mannen toch wat 5

6 ongedurig en willen zo snel mogelijk aan boord. Voor jonge mariniers, die in de Elementaire Vakopleiding zitten, wellicht een reden om voor het korps te kiezen nu ze kunnen constateren dat ook de mariniers van de bootjes wel degelijk het normale marinierswerk verrichten naast hun specialistische werk, aldus Mestrini. Integratie op de ijsvloer Integratie van vloot en mariniers op de ijsvloer zou het thema kunnen zijn van deze wintertraining van het Logistiek Bataljon. Naast deze wintertraining doorloopt het Logistiek Bataljon ook groene module voor vlootpersoneel die het afgelopen jaar door het Mariniers Opleidingscentrum werd gegeven en die dit jaar een vervolg zal krijgen. LOGBAT Het LOGBAT moet in staat zijn om twee Combat Service Support Groups (CSS-gp) op de been te brengen om beide mariniersbataljons tweedelijns logistiek te ondersteunen. CSS-gp 1 is ter ondersteuning van het Eerste Mariniersbataljon en CSS-gp 2 is ter ondersteuning van het Tweede Mariniersbataljon. In tegenstelling tot Het vlootpersoneel is door deze Cold Weather Survival Course een paar tinten groener geworden voorgaande jaren, waarbij steeds een ad hoc-groep van LOGBATpersoneel werd samengesteld wordt nu een standaardeenheid geleverd, naast de verzorgingscompagnie. Daarnaast neemt de CSS-gp zelf een trainings- en oefenprogramma. We trainen het personeel deze periode in overlevingstechnieken, skills en drills in de arctic, tot het beoefenen van konvooioperaties en distributiepunt procedures, zegt kapitein der mariniers Klaas Wit. De mannen en vrouwen pakken dit met veel enthousiasme op, tonen grote inzet en professionaliteit. De commandant van het Logistiek Bataljon, kapitein-luitenant-ter-zee Rob Hunnego, geeft aan dat de deelnemers tenminste de Cold Weather Survival Course (de arctic survival course) met goed gevolg moeten hebben doorlopen. Accentverschuivingen Bij het Logistiek Bataljon (LOGBAT) is momenteel sprake van forse accentverschuivingen, vertelt kapitein Ed Stap. Het overgrote deel van het LOGBAT-personeel heeft een dubbele taak. Primair is dit het ondersteunen van de mariniersbataljons. Daarnaast is het LOGBAT verantwoordelijk voor de facilitaire ondersteuning van de infrastructuur en kazernelogistiek. Deze dubbele taak leidt ertoe dat het LOGBAT-personeel onvoldoende toekomt aan de noodzakelijke training en oefening zowel op individueel als op groepsniveau zoals konvooirijden en distributiepunt procedures, aldus de plaatsvervangend commandant. Hij geeft aan dat met name het ontbreken van de kennis en vaardigheden voor groen optreden door vlootpersoneel als een tekortkoming wordt ervaren, terwijl de mariniers geplaatst bij het LOGBAT het veldwerk missen. Stap: In de toekomst zal dus meer nadruk komen te liggen op de operationele logistieke ondersteuning. Daar dient natuurlijk ook voor getraind en geoefend te worden. De eerste aanzet voor meer groentraining was de pilot van de het overgrote deel van de kazernetaken over, die bij oefeningen in het buitenland anders door de verzorgingscompagnie van het mariniersbataljon zelf worden ingevuld. Een en ander houdt in dat de verzorgingscompagnieën van de mariniersbataljons zich kunnen richten op eigen training en zich niet hoeven te bekommeren om typische kazernetaken. Dit betekent echter niet dat het CSS-personeel alleen maar algemene kazernetaken verricht en dichtbij de verwarming bleef. Viking Grote aantallen voertuigen, waaronder de Viking, staan opgesteld naast de geheel ontplooide Amphibious Beach Unit op een strand even buiten Harstad. Een bijzondere dag want vandaag gaan we voor het eerst de amfibische drills met de Viking uitvoeren, geeft kapitein der mariniers Clemens Buter aan. Het em- en debarkeren van voertuigen op een Landing Craft Utility (LCU) vereist voor zowel de chauffeurs als de gidsen enige oefening. Zeker met een voertuig als de Viking die toch wat breder is dan een normale BV. Als de eerste Viking dreigend grommend zich richting LCU begeeft, wordt deze door de gidsen zo strak mogelijk tegen de zijwand van de LCU gemanoeuvreerd om zodoende te testen of er een tweede Viking naast kan. Dankzij de vaardigheden van zowel de chauffeurs als gidsen lukt dit en blijft er tussen de scheepswand en de voertuigen onderling net voldoende ruimte over om je hand tussen te steken. Na de eerste twee Vikings volgen nummer drie en vier en blijft er ruimte over om nog twee Vikings aan boord te 6

7 nemen. Dit hadden we niet verwacht, is de algemene reactie van de toeschouwers. Koudweerspeld De doelstelling van de Cold Weather Survival Course is het verplaatsen en overleven onder extreme omstandigheden gedurende twee overnachtingen en drie dagen in het veld. Deze praktische training werd voorafgegaan door een dag theorielessen die verband hielden met opereren onder winterse omstandigheden. Opvallend hierbij was dat het vlootpersoneel, dat de groene module had gevolgd, sneller de stof opnam en een betere kennis en vaardigheid had in het veldwerk. Het nut van de groene module werd hierdoor onderstreept. Daarnaast werden de mariniers van het LOGBAT in de gelegenheid gesteld om in de trainingsgroepen van 2-MARNSBAT deel te nemen aan de Novice Ski and Survival Course, om de zo begeerde koudweerspeld te behalen. Grensverleggend De novices onder de mariniers van CSS-gp 2 (18 in totaal) hebben de Novice Ski & Survival Course (NSSC) kunnen afwerken. Dankzij de medewerking van het 2-MARNSBAT konden twee klassen onder de paraplu van de 21e Infanteriecompagnie de gehele NSSC afwerken. De lessen werden onder leiding van eigen Military Ski Instructors (MSI) gegeven. Het hele scala aan arctic drills en routines werd in drie weken tijd doorlopen. Het hoogtepunt was uiteraard de laatste week: de survivalweek. Hierin werden diverse noodonderkomens gebouwd en per skigroep werd onder deskundige leiding van de Noorse Homeguard een rendier geslacht. Uiteraard werd dit vlees door het personeel zelf bereid en gegeten. Het weer deed een aardige duit in het zakje. De temperatuur zakte tot gemiddeld 25 tot 30 graden Celsius onder het vriespunt. Alle deelnemers aan de NSSC sloten de training af met een duik in het wak en een theorie test. Tijdens de afsluitende CWSC debrief kon het vlootpersoneel de opgedane ervaringen kwijt. De meeste deelnemers ervoeren de training als grensverleggend en heeft het met veel enthousiasme ontvangen. Het LDV-personeel bijvoorbeeld, kon zich nu een voorstelling maken waarom mariniers zoveel eten als ze het veld uitkomen. Het vlootpersoneel is door deze CWSC een paar tinten groener geworden. 7

8 Huidige stand van zaken op P&O gebied in bulletin Personeel in beweging Gevoegd bij deze Alle Hens treft u de eerste editie van het P&O-bulletin KM aan. In dit P&O-bulletin wordt u geïnformeerd over de inrichting van de P&O-organisatie, de huidige stand van zaken en recente ontwikkelingen op P&O-gebied. De P&O-organisatie is per januari 2005 ingericht en draait al ruim twee jaar. Ik kan mij dan ook voorstellen dat u zich afvraagt waarom het dan nu nodig is om een apart P&Obulletin uit te geven en waarom het voor u nuttig is om het bulletin te lezen. In het P&O-bulletin wordt daar uitvoerig op in gegaan. Ik ben er van overtuigd dat een apart P&O-periodiek nuttig is en toegevoegde waarde heeft voor u als lezer. Tekst: Hoofd P&O, kapitein-ter-zee Arian Minderhoud De P&O-organisatie bij het CZSK is ingericht volgens de blauwdruk P&O zoals die voor alle defensieonderdelen is bepaald. Tegelijkertijd met de herinrichting van de P&O-organisatie is PeopleSoft ingevoerd als het nieuwe P&O-informatie- en managementsysteem. Sinds de invoering van het nieuwe systeem is de P&O-organisatie in beweging gebleven. Dit geldt voor zowel de P&O-organisatie binnen het CZSK als voor de defensiebrede ontwikkelingen op P-gebied. P& O bulletin Dit is een uitgave van afdeling personeel en organisatie van de koninklijke marine - april 2007 Verbeteringen Het werken met de nieuwe organisatie en systemen gedurende de afgelopen periode heeft een aantal knelpunten en tekortkomingen aan het licht gebracht. Daarbij is er veel gevraagd van u en van de P&O-medewerkers. Het afgelopen jaar is er goed naar u geluisterd en is een aantal onderzoeken uitgevoerd. Het commentaar en de bevindingen zijn meegenomen in de evaluatie van P&O CZSK en vormen de basis voor het verbeterplan. De verbeteringen zijn nadrukkelijk bedoeld om u als individuele medewerker en als lijnmanager beter te kunnen ondersteunen in de uitvoering van uw taken en verantwoordelijkheden op P-gebied. Defensiebrede ontwikkelingen Ook defensiebrede ontwikkelingen op P-gebied werken door in de P&O-organisatie van het CZSK en raken ook u op één of andere wijze als KM-medewerker en lijnmanager. Hierbij valt te denken aan de verdere uitbouw en uitvoering van Management Development voor officieren én onderofficieren, de inrichting van loopbaanadvies voor bepaalde categorieën militairen en de aanstaande invoering van het Flexibel Personeelssysteem. Maar ook aan de verdere verpaarsing van P&O-diensten, zoals de uitbouw van het Dienstencentrum Human Resources. Daarnaast blijft de vulling van de organisatie een belangrijk punt van aandacht. Behoud van voldoende mensen met de benodigde expertise en ervaring is van het grootste belang om onze opdrachten te kunnen blijven uitvoeren. De stand van zaken bij P&O CZSK De P&O-organisatie binnen CZSK Het proces functietoewijzen Meest gestelde P&O vragen Waar vind ik meer P&O informatie? 1 Kennis en begrip De inrichting van het nieuwe P&O-systeem en de ontwikkelingen op personeelsgebied hebben er ook toe geleid dat taken en verantwoordelijkheden op P-gebied nadrukkelijker bij de medewerker en het lijnmanagement zijn en worden neergelegd. Een meer proactieve houding, gebruik van self-service en haal plicht zijn kenmerken van het nieuwe P&O-systeem. Dit vergt een andere manier van doen en handelen waarvoor kennis en begrip nodig is. De informatie in het P&O-bulletin zal hier een bijdrage aan leveren. Het P&O-bulletin is voor alle KM-medewerkers bijgesloten bij deze Alle Hens. Niet KM-medewerkers die alsnog geïnformeerd willen worden, kunnen contact opnemen met het hoofd van de afdeling P&O-CZSK, KTZ Minderhoud (AA.Minderhoud@mindef.nl). 8

9 Advertentiecampagne Gedragscode

10 NLMARFOR leidt amfibische vredesmacht in Orange Marauder Conflict in Noord-Afrika De politieke situatie in Noord-Afrika verslechtert aanzienlijk. Het pro-westerse islamitische land Trania wordt lastig gevallen door haar buurlanden Alakem en Luga. Nog nooit gehoord van deze landen? Wellicht is dat omdat deze fictieve landen het scenario vormen van de NLMARFOR stafoefening Orange Marauder 2007, die plaatsvindt van 16 tot 27 april op het terrein van de Nieuwe Haven. Tekst: Suzanne Damstra/Foto: Archief AVDD In realiteit heet Trania gewoon Tunesië en heten Alakem en Luga in de volksmond Algerije en Libië. Aanleiding van het zogenaamde conflict in de regio is het fictieve Alak-Timbar Pact (ATP) dat Luga en Alakem een jaar geleden hebben gesloten, ogenschijnlijk als een politieke en economische alliantie voor wederzijdse en regionale ontwikkeling. Het daadwerkelijke doel van de alliantie is echter het destabiliseren van Trania door middel van terrorisme en het bevorderen van interne onrust in het land. Ook bestaat het vermoeden dat ATP Trania wil bezetten om zo de rijkdom van de kobaltmijnen in handen te krijgen. In de afgelopen tijd is er in toenemende mate civiele onrust ontstaan door vooralsnog kleine terroristische aanslagen en hebben er grensoverschrijdingen plaatsgevonden door ATP militaire eenheden. Woongebieden van expats zijn bedreigd, wat enige tijd geleden geleid heeft tot een evacuatie. Bemiddeling door de VN is onsuccesvol gebleken. Door de dreiging van een grootschalige militaire invasie is de instabiliteit in Trania verslechterd. Dit alles heeft ertoe geleid dat de VN recent United Nations Security Council Resolution (UNSCR) 6888 heeft goedgekeurd. Daarin wordt van Luga en Alakem geëist dat zij stoppen met de grensoverschrijdingen. Daarnaast wordt een internationaal wapenembargo afgekondigd en machtigt het een NAVO-geleide vredesmacht de noodzakelijke maatregelen te nemen. One star battle staff NLMARFOR is in dit scenario een onderdeel van de NAVO-geleide vredesmacht. Het primaire doel van de oefening is het verhogen van de bekwaamheid van de staf van de Commander Amphibious Taskforce (CATF, commandeur Pieter Bindt) en de Commander Landingforces (CLF, kolonel der mariniers Marco Hekkens). De staf moet kunnen acteren op het one star battle staff -niveau. One star verwijst naar de ster op de schouder van de commandeur die aan het hoofd van de staf staat. Dit betekent dat de staf veel meer capaciteiten en vaardigheden heeft en moet hebben dan enkel het aansturen van een bataljon. NLMARFOR is dus al een stuk verder dan waar het een aantal jaren geleden als toenmalige eskaderstaf begon. Bij het leiden van een amfibische operatie op brigadeniveau komt toch echt veel meer kijken. In deze stafoefening ( command post exercise, CPX) ligt de nadruk op joint (met meerdere krijgsmachtonderdelen) opereren. Belangrijk is dat bij de staf goed tussen de oren moet zitten dat samenwerking met de andere krijgsmachtdelen niet een keuze, maar een noodzakelijkheid is. En niet alleen op papier, maar uiteraard des te meer in de daadwerkelijke uitvoering van een ernstmissie waarop een oefening als deze moet voorbereiden. Nato Response Force De CPX Orange Marauder 2007 is een onderdeel van het ambitieuze opwerktraject van NLMARFOR naar full operational capability, volledige operationele inzetbaarheid. De oefening Joint Caribbean Lion, die in 2006 in het Caraïbisch gebied plaatsvond, was de eerste stap. Later dit jaar volgt naar alle waarschijnlijkheid de oefening Bright Star die voor de kust van Egypte zal plaatsvinden. Begin volgend jaar zal er nog een grote maritieme oefening in Noorwegen worden gehouden. Streefdoel is om op 1 juli 2008 gereed te zijn om als CATF en CLF op te kunnen treden tijdens oefeningen in de voorbereidingsfase van de Nato Response Force. Per 1 januari 2009 krijgt NLMARFOR dan daadwerkelijk de leiding over het amfibische deel van de NATO Response Force (NRF12), de snel inzetbare eenheid van de NAVO. De NRF bestaat uit land-, lucht-, zeestrijdkrachten en special forces die de alliantie waar nodig snel kan inzetten en in staat is missies wereldwijd uit te voeren over het gehele geweldspectrum. Dit houdt onder andere in evacuaties, rampen- en terrorismebestrijding en optreden als initial entry force, bijvoorbeeld geïnitieerd en geleid vanaf zee. 10

11 Advertentiecampagne Gedragscode

12 De zware weg naar heldenmoed De familie Van Nes Aert Jansse van Nes is de bekendste uit zijn familie, als tweede gevolgd door Jan Jansse van Nes. Maar er zijn er zeker nog zes geweest op hoge posities binnen de Admiraliteit van de Maas. De familie onderhield een nauwe band met Michiel de Ruyter, en Aert was een van De Ruyters trouwste gezellen. Maar de meest intrigerende Van Nes is waarschijnlijk wel Oude Boer Jaep. Was hij een lafaard of had hij enorme pech? Tekst: Barry Wijnandts Binnen de Rotterdamse familie Van Nes komen enkele telgen voort met de toevoeging Oude of Jonge Boer. Het is aannemelijk dat dit zeeheldengeslacht ontsproten is aan de boerenstand, zoals veel zeehelden uit de lagere klassen kwamen. De eerste bekende Van Nes op zee is Jacob. Over hem is weinig bekend, maar omdat zijn weduwe enkele jaren pensioen trok en zijn beide zoons hem hebben opgevolgd als kapitein bij de Admiraliteit van de Maas, moest hij wel een braaf scheepsbevelhebber zijn geweest. Is braaf hier meer in de betekenis van het Engelse brave, en is hij in de strijd gesneuveld? Vaders dood De oudste van zijn twee zonen, beide geheten Jan Jacobsen, werd Oude Boer Jaep genoemd. Zijn jongere broer, logischerwijs, Jonge Boer Jaep. Maar vanaf dat Oude Boer Jaep kapitein werd op een schip, droeg hij de bijnaam Vaders Dood. Vanaf het begin had hij zijn manschappen bij herhaling duidelijk gemaakt dat hij Vaders dood zal wreken. Zijn matrozen twijfelden echter of hij inderdaad het lef had om bij een treffen de daad bij het woord te voegen. Onder Maarten Harpertszoon Tromp, had hij diverse slagen meegemaakt, maar in 1652 kwam zijn kans om zijn vader te wreken op de Engelsen. Het liep echter dramatisch af voor Oude Boer Jaep. De Rooirok valt aan Toen hij vanaf zijn schip de Gorcum, aan de horizon twee Engelse oorlogsbodems zag, kon Oude Boer Jaep niet wachten om deze schepen te kelderen. Hij beval het vuur te openen vanaf een veel te grote afstand. Zijn matrozen dachten heimelijk: Denkt hij daarmee de Rooirok op afstand te houden? En inderdaad, Oude Boer bereikte het tegengestelde effect. De Engelsen kwamen naderbij om te zien wie daar zoveel herrie maakte en gingen in op het vijandige gebaar van de Rotterdammer. Ze openden vuur en ramden de Gorcum. Masten braken af, hout versplinterde en het schip was gedoemd tot zinken. Oude Boer stapte met zijn zoon, de klerk en enkele andere bevende maten in een sloep en verlieten het schip. Strijdlustig De Engelsen enterden de Gorcum en wisten het voorschip in handen te krijgen. Een konstabel accepteerde geen overgave en dreigde het schip met vriend en vijand op te blazen, waarop de zich verloren gewaande bemanning de strijdlust hervond. Ze wisten de Engelsen van boord te slaan. Terwijl de matrozen op adem stonden te komen na het zware gevecht, riep opperstuurman Willem Adrieanse Warmont: Zeg eris, jongens, dacht je dat je aan boord van een schip bent gekomen was om met je handjes over elkaar te gaan zitten? Ben je wel besuikerd? Hij zette de bemanning aan het pompen, stutten en schoren, noodmasten werden opgetuigd en hij wist het schip uit het strijdtoneel te manoeuvreren, terug de veilige Maas op. Laf of pech? Admiraal Dubbel Wit (Witte de With) was furieus. Hij dulde geen laffe acties van zijn kapiteins. In Holland groeit genoeg hout om die lafaards aan op te hangen, was zijn ongezouten mening. Zo ver kwam het voor Oude Boer Jaep niet. Een hoge rechtbank oordeelde dat hij onbekwaam en onwaardig was om den lande immer in enige hoedanigheid te mogen dienen, en werd voor twaalf jaar verbannen uit de Verenigde Nederlanden. Het is echter nooit helemaal uitgezocht wat er precies was gebeurd en of Vaders Dood zich inderdaad laf heeft gedragen. Oude Boer Jaep had een verklaring voor zijn vlucht. Hij meende dat zijn schip voorgoed stuurloos was geraakt en wilde een sleeptros overbrengen naar een ander schip, zodat hij het kon redden. Hij werd echter door een Engels fregat afgesneden van de Gorcum, waardoor hij niet meer terug aan boord kon komen. Eigenlijk kon hem alleen ten laste worden gelegd, dat hij als bevelhebber zijn schip heeft verlaten. Toch nog held Dertien jaar later is hij gerehabiliteerd. Hij kwam terug bij de vloot en werd weer kapitein-ter-zee. Dat kwam door direct toedoen van Michiel de Ruyter. Hij plaatste Oude Boer Jaep aan boord van zijn eigen De Zeven Provinciën. Hij deed mee aan de Vierdaagse en Tweedaagse zeeslagen. Uiteindelijk kreeg hij weer een eigen schip, waarmee hij deelnam aan wellicht de meest succesvolle maritieme operatie uit de Nederlandse geschiedenis, de Tocht naar Chatham. Daarbij voerde een eskader schepen de Medway op, om de vijandige schepen in de eigen havens te overvallen. Vaders dood gewroken Oude Boer Jaep Van Nes liet uiteindelijk het leven in het gevecht, tegen de door hem zo gehate Engelsen. Hij escorteerde een terugkerende koopvaardersvloot van 72 schepen, waaronder zes oorlogsbodems, uit Smyrna, Turkije. Terwijl de koopvaarders richting Het Kanaal voeren, brachten zij een groet naar enkele Engelse schepen. Het gerucht deed de ronde dat deze Engelsen niet geheel zuivere bedoelingen hadden. Het was formeel vrede, maar uit inlichtingen bleek dat de Engelsen geld nodig hadden om een nieuwe vloot op de been te brengen. Ze wilden dit financieren door onder andere de terugkerende Nederlandse handelskonvooien te overvallen. De vloot uit Smyrna was dus op zijn hoede, maar was slechts bewapend om zich te beschermen tegen zeerovers. De Engelsen openden het vuur. Oude Boer Jaep streed vanaf het lichtbewapende en oude escorteschip De Kleine Hollandia tegen de overmacht van twaalf vijandelijke schepen, waarvan enkele met twee keer zoveel kanons en van zwaarder kaliber dan op zijn schip. De Engelsen wisten zijn schip te enteren. Het man-tegen-man gevecht dat toen ontstond, het schip met dooden en gekwetsten bedekt, duurde totdat het onder de strijdende partijen wegzonk en iedereen in het zeemansgraf eindigde. De Engelsen behaalden ondanks hun 12

13 militaire overmacht nauwelijks succes. Slechts drie koopvaarders werden uiteindelijk opgebracht. Aert van Nes Oude Boer Jaep was gestorven in de strijd, zijn naam was gezuiverd, zijn graf werd de zee. De tragiek van neef Aert Jansse van Nes zat meer in de roem waaraan, Oude Boer Jaep niet mocht proeven en die zoveel andere zeehelden wel hebben gehad. Twintig jaar lang was Aert Jansse van Nes de steun en toeverlaat van Michiel de Ruyter. Hij streed mee in alle elf grote zeeslagen, waarin De Ruyter meevocht. Van Nes vergezelde De Ruyter op alle reizen naar de Middellandse Zee, de Bocht van Guinee, West-Indië en Noorwegen. Waar De Ruyter commandant van de vloot was, was Aert Jansse van Nes commandant van eskaders. Als De Ruyter operationeel niet beschikbaar was of zou komen te vervallen, nam Van Nes zijn taak over. Daartoe voer zijn schip altijd naast of achter dat van De Ruyter, zodat hij het bevel direct en zonder aarzelen over kon nemen. Kogel Hoe belangrijk Aerts morele steun voor de Bestevaer De Ruyter was, bleek tijdens een verloren gevecht. De Ruyter en Van Nes moesten weerstand bieden aan een overmacht die anderhalf keer zo groot was als hun eigen eskader. In de kajuit bespraken De Ruyter en Van Nes hun uitzichtloze situatie. De Ruyter voelde de nederlaag op hem drukken en hoopte dat de Engelsen snel een einde maakten aan de strijd en zijn leven. Van Nes reageerde: Ik wilde ook dat ik dood was, maar men sterft niet, juist als men daarom vraagt. Ze waren de kajuit nog maar net buiten gestapt of een kogel sloeg met veel geweld naar binnen. Daarop beloofden de vrienden om bij elkaar te blijven tot aan het bittere eind. Dat einde bleef uit. De Ruyter wist een brander (een brandend schip, dat een doel moet aansteken) af te houden en Van Nes kon de begeleider van de brander zwaar havenen. De rest van de Engelsen trok zich lang genoeg terug, om dekking van het eskader van vice-admiraal Banckert op te zoeken. Het zwaar gehavende eskader van De Ruyter en Van Nes wist uiteindelijk de Zeeuwse wateren te bereiken. Over iedere held zijn gedichten, lofzangen en boeken geschreven. Over Aert van Nes, noch over zijn familie is nauwelijks een woord gerept. De zeeslagen van De Ruyter zijn de zeeslagen van Van Nes. Hun eind is echter totaal verschillend. De Ruyter sterft strijdend en wordt onsterfelijk. Een praalgraf in de Nieuwe Kerk in Amsterdam is zijn laatste rustplaats. Zijn negentien jaar jongere steun en toeverlaat, volgt hem na zijn dood merkwaardigerwijs niet op als vlootvoogd. Dat werd Cornelisz Tromp. Dat terwijl Van Nes ouder in rang was en Tromp veelvuldig onder hem heeft gediend. Van Nes slijt de laatste twintig jaar aan de wal. Hij kreeg vermoedelijk een graf in de Grote Kerk in Rotterdam. En zoo moet Van Nes uitsluitend zijn belooning hebben gevonden in het besef zijn plicht te hebben gedaan. Bronnen: Warnsinck, J.C.M., Twaalf doorluchtige Zeehelden, Amsterdam, 1941 Been, Joh. H., Historische fragmenten, Rotterdam, 1913 De Jonge, J.C., Geschiedenis van het Nederlandse Zeewezen, deel 1, Haarlem,

14 Tweede Nederlandse bijdrage aan UNIFIL Hr.Ms. Van Speijk strijdt Na de succesvolle inzet van Hr.Ms. Van Galen, van december 2006 tot en met maart 2007, in de United Nations Interim Force in Lebanon (UNIFIL) missie, is het nu de beurt aan zusterschip Hr.Ms. Van Speijk om voor de kust van Libanon te patrouilleren. Na een opwerkperiode van twintig weken werd het multipurposefregat begin maart ingezet in de Middellandse Zee in de strijd tegen wapensmokkel. Daarbij is het boardingteam van het fregat uitgerust met een nieuw hightech snufje. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto s: Hr.Ms. Van Speijk De taak van de UNIFIL Maritime Task Force (MTF) is het ondersteunen en assisteren van de Libanese autoriteiten bij het voorkomen van wapensmokkel naar Libanon. In Zuid-Libanon zijn milities van Hezbollah nog steeds actief en vormen zo een bedreiging voor het oplaaien van de strijd tegen Israël. Concreet betekent dit dat schepen patrouilleren binnen tachtig kilometer van de Libanese kust. De MTF schepen uit Duitsland, Griekenland, Turkije, Noorwegen, Denemarken, Zweden en Nederland, brengen de scheepvaart in kaart en bij verdachte schepen kan, middels een boarding, een onderzoek van de lading aan boord plaatsvinden. Volgens de commandant van de Van Speijk, kapitein-luitenantter-zee René Tas, is sinds de aanwezigheid van de MTF geen wapensmokkel meer geconstateerd. De UNIFIL MTF sorteert het gewenste effect en de bemanning is zich ervan bewust dat ze als onderdeel van UNIFIL een wezenlijke bijdrage levert aan vrede en stabiliteit in de regio. Big brother is watching? De Van Speijk is Anti Air Warfare Commander en Electronic Warfare Coordinator van het verband van schepen. De seiners op de brug van het multipurposefregat roepen koopvaardijschepen op om te controleren of de opgegeven lading en bestemming overeenkomen met de officiële lijsten. Het fregat nadert schepen voor een visuele controle en om foto s te maken voor de MTF database zodat identificatie vergemakkelijkt wordt. Het boardingteam kan ook ingezet worden, al is daar midden maart nog geen sprake van. Het team, goed getraind en voorzien van nieuwe apparatuur, is er wel klaar voor. De Van Sepijk heeft namelijk een nieuwe generatie boarding communicatieset meegekregen. Een camera op de helm van de boardingofficier maakt het mogelijk dat de commandant van het moederschip live kan meekijken met de boardingofficier die zich dan op het doelschip bevindt. Ook kunnen de videobeelden opgeslagen worden en later gebruikt worden in de evaluatie. Neigt naar big brother is watching you? Commandant Tas weerlegt dat idee: Het is niet de bedoeling dat het gebruikt wordt voor commando en controle functies vanaf het moederschip. Het boardingteam is een min of meer zelfstandige eenheid die onafhankelijk van het moederschip moet kunnen acteren. Live verbinding Het boardingteam heeft nog een extra functionaliteit in de uitrusting meegekregen: een draadloze palmtop, zakcomputertje met een real time data verbinding met het moederschip. Voorheen was communicatie alleen mogelijk via een data telefoon, nu kunnen er ook vanaf het doelschip allerlei bestanden doorgestuurd worden. De commandant kan dus niet alleen meekijken, maar ook documenten meesturen en meebeslissen over de boarding. Een aanwinst voor registratiedoeleinden, vindt de commandant. Net als kapitein-luitenant-ter-zee Henk Rohaan, hoofd Informatievoorziening & Communicatie van MARSITCEN (N6). Dit geeft een extra dimensie aan boardingoperaties. Van alleen spraak, nu ook over naar live video en data-communicatie. Het is nu mogelijk om grote hoeveelheden data op een lichte zakcomputer mee te nemen. Dat betekent dus minder papierwerk mee tijdens de boarding. Voor een boardingofficier telt elke kilo. De hightech apparatuur is eerder in een operatie getest, aldus de N6: Daar zijn lessen uit getrokken en dit is de verbeterde versie. Tijd is rijp Volgens overste Rohaan tonen de Duitsers, die nu het commando voeren over UNIFIL, ook belangstelling voor de nieuwe communicatieapparatuur. Heel veel landen zijn er mee bezig. De tijd is er rijp voor: het is technisch nu mogelijk. Wij kunnen flexibel inspelen op de ontwikkeling. En dat is zelfs gelukt met de relatief beperkte middelen van het CZSK. Daar kunnen we best trots op zijn! Een tweede operationeel systeem, dat nu in gebruik is bij de Van Speijk, is het Automatic Identification System. Rohaan: Het gaat om de nieuwste versie. Er zijn een aantal militaire functies aan toegevoegd die met name de military situational awarness op zee moet vergroten. Dit systeem geeft meer informatie en achtergrond over wat er allemaal rond het moederschip vaart. Laatste test Na een opwerkperiode van twintig weken voer de Van Speijk op 14

15 tegen wapensmokkel 26 februari uit richting Middellandse Zee. Op weg naar Libanon onderwierp het M-fregat het wapensysteem aan een laatste test. Op de NATO Missile Firing Range op Kreta vonden twee NATO Sea Sparrow Surface to Air Missile lanceringen plaats. Speciaal voor deze lanceringen waren de geleide wapens voorzien van een telemetersectie, die alle relevantie raketinformatie naar een Op weg naar Libanon onderwierp de Van Speijk het wapensysteem aan een laatste test. ontvangststation aan boord kan verzenden. Met een snelheid van vierhonderd meter per seconde werd één van de raketten gelanceerd om vervolgens middels een directe treffer het naderende radiografisch bestuurde bootje tot zinken te brengen. Eind maart krijgt de Van Speijk tijdelijk de leiding over de Maritime Interdiction Operations. Zij zal deze taak dan overnemen van het Duitse vlaggenschip. Op 8 september zal het fregat weer de haven van Den Helder binnenlopen. Een directe treffer van de Sea Sparrow raket maakt het einde aan de dreiging van een bootje. Dit geeft een extra dimensie aan boardingoperaties Een camera op de helm van de boardingofficier maakt het mogelijk dat de commandant van het moederschip live kan meekijken. UNIFIL MTF De UNIFIL Maritime Task Foce (MTF) bestaat sinds oktober 2006 en is de aflosser van de Interim MTF, die werd opgericht op 8 september 2006 als gevolg van de Veiligheidsraad Resolutie Met de oprichting van de MTF kwam een einde aan de Israëlische zeeblokkade van Libanon. Deze blokkade was ingesteld tijdens de militaire operaties in juli en augustus De Nederlandse deelname vindt plaats onder het mandaat van UNIFIL, dat is vastgelegd in de VN Veiligheidsraad resolutie Onder het huidige mandaat heeft de VN-macht meer bevoegdheden. Zij gaan ondermeer toezicht houden op het staakt-het-vuren tussen de strijdende partijen, de toegang van humanitaire hulp aan vluchtelingen waarborgen en het Libanese leger assisteren bij hun ontplooiing in de gebieden in Zuid-Libanon waaruit de Israëlische troepen zich hebben teruggetrokken.

16 Dagwacht in Soedan De Team Site in Abyei 25 januari Na een opleiding en een verblijf van drie weken op het VN-hoofdkwartier zijn we er klaar voor. Vol spanning melden we ons op 05, de passagiersterminal van de VN in Khartoum, voor onze vlucht naar de Team Site in Abyei, waar Jos en ik het komende halfjaar gaan werken als UNMO. We vliegen eerst naar Kadugli, in het midden van Soedan, met een Canadese Dash 08. Tot mijn genoegen vliegen we het tweede deel van onze verplaatsing met een helikopter. Voor mij pas de tweede keer dat ik in een helikopter zit en dus een prachtige ervaring. Het landschap dat onder ons voorbij trekt, is troosteloos en dor: woestijnsteppe met nauwelijks vegetatie of een teken van leven. Na anderhalf uur vliegen doemt de Team Site op. Een aangename verassing! We hadden ons op het ergste voorbereid, maar onder ons zien we keurige rijtjes prefabs in beeld verschijnen. Dit komt overeen met de accommodatie die wij ook in Irak hadden. Dat belooft veel goeds. De ontvangst is overweldigend: alle collega UNMO s wachten ons op op de helipath. Het geeft ons een warm gevoel er direct bij te horen en dat we welkom zijn. Na onze ervaring in Khartoum met de VN-organisatie van veel papier, enorme bureaucratie en talloze bureaus die je niet konden helpen zonder het juiste formulier met de juiste handtekening, voelt Abyei als een welkome verademing. Hier gaan we ons thuisvoelen! 1 februari 2007 Hi Mister Van is inmiddels mijn vaste aanspreektitel voor lokalen en collega s uit de Aziatische en Afrikaanse landen. Het geeft aan dat we redelijk ingeburgerd zijn, Samen met 23 collega s uit verschillende landen, werken kapitein-luitenant-ter-zee van administratie Bart van Gelderen en luitenant-ter-zee 1 Jos Oppeneer sinds 25 januari als VN-Militaire Waarnemers (UNMO s) voor de United Nations Mission in Sudan (UNMIS). Ze zijn gestationeerd op de Team Site in Abyei. Hun taak is het toezien op de uitvoering van het vredesakkoord, het zogenaamde Comprehensive Peace Agreement (CPA), zoals dat door de voormalig strijdende partijen in Soedan op 9 januari 2005 is overeengekomen. Beide marinemannen patrouilleren dagelijks om de veiligheidssituatie te blijven verifiëren en monitoren. Zij hielden gedurende hun uitzending een dagboek bij. maar toch ook nog niet helemaal. Ik probeer consequent uit te leggen dat ik Bart heet en niet Van. Ze knikken dan altijd braaf dat ze het begrijpen, maar op mijn naamplaatje staat tenslotte VAN Gelderen, dus ik heet Van. Nou ja, ik laat het voorlopig maar even zo en ze hebben zelf al ontdekt dat er toch wel heel veel Nederlanders zijn met deze voornaam... Van Nistelrooij, Van Persie, Van Basten, Van Der Sar must be a very popular name in your country, mister Van Tja. Het gaat goed hier en Jos en ik beginnen steeds meer onze draai te vinden. De omgeving is prachtig, de accommodatie naar omstandigheden prima, de collega s OK en de lokalen erg vriendelijk, maar het eten De voeding is vooralsnog het enige waar we ons een beetje zorgen over maken. We moeten namelijk zelf koken, dus ook zelf inkopen! Een verkennende tocht over de lokale markt in Abyei is weliswaar erg interessant maar doet ons toch het ergste vrezen. Groente en fruit zijn nauwelijks te krijgen, op uien en tomaten na en soms een aardappel (over de kwaliteit Aankomst te Abyei. zal ik het maar niet hebben). Het thuisfront is gemobiliseerd om vooral wat pakketjes levensmiddelen op te sturen. 2 februari 2007 Deze week kunnen we eindelijk gaan doen waarvoor we hier zijn gekomen: patrouilleren! Deze patrouilles worden altijd uitgevoerd door vier UNMO s van verschillende nationaliteit om belangenverstrengeling te voorkomen. Een feit wordt door de VN pas als rechtsgeldig (UN confirmed) beschouwd, indien dat feit door vertegenwoordigers uit ten minste twee landen is waargenomen. De vier UNMO s worden vergezeld door twee monitors, vertegenwoordigers van de voormalig strijdende partijen (Sudanese Armed Forces, (de SAF) en Sudanese Peoples Liberation Army (de SPLA)). Daarnaast gaat ook een tolk mee. Zo n clubje van zeven man heet een Joint Militair Team (JMT) en vormt onze patrouille. Als we op een lange afstandspatrouille gaan, vergezelt onze Zambiaanse Force Protection ons clubje. Deze gewapende militairen moeten ons onderweg beschermen, want wij voeren onze taken immers onbewapend uit 12 Februari Om de veiligheidssituatie te kunnen blijven verifiëren en monitoren, bezoeken we samen met de JMT s onder 16

17 andere dorpjes in de omgeving. Enerzijds tonen we daarmee onze VN-aanwezigheid en anderzijds levert ons dat een stuk bewustzijn van de omgeving op, zodat we beter weten wat er in onze omgeving leeft en vooral gebeurt. Die dorpsbezoeken leveren vaak prachtige taferelen op omdat je vaak de eerste blanke bent die in zo n dorp aankomt. We stellen de dorpsbewoners, meestal in de persoon van de dorpsoudste, tal van vragen over de woonsituatie, de veiligheid, de voedselsituatie, de toegankelijkheid van vers water en over de aanwezigheid van faciliteiten, zoals medische voorzieningen en scholen. Deze informatie gebruiken we ook weer om de aanwezige hulpverlenende organisaties (NGO s) op de hoogte te brengen over waar er hulp geboden moet worden, en vooral wat. Helaas blijkt maar al te vaak dat de nood veel hoger is dan dat wij (of liever gezegd de NGO s) hulp kunnen bieden. Naast dorpsbezoeken is ook één van onze taken het toezien op de naleving van de Comprehensive Peace Agreement (CPA). Bussen vol returnees met UN voertuig. Daarin zijn onder andere afspraken gemaakt over de terugtrekking van troepen, het ontwapenen van militaire eenheden en het opgaan van die eenheden in gezamenlijke (Joint) eenheden. Daartoe volgen wij onder andere troepenverplaatsingen en veri fiëren wij over hoeveel man dit gaat en welke bewapening zij hebben. Na onze vaststellingen, rapporteren we dat aan Khartoum. Je kunt je voorstellen dat dit in de buurt van het onrustige Darfur een extra dimensie heeft. Deze week had ik het genoegen een eenheid van de SAF te mogen controleren, die volgens de verhalen net was teruggekeerd uit Darfur. Deze eenheid op bataljonssterkte, verplaatste zich met vrachtwagens en dat was een bijzonder imposant gezicht: mannen bovenop wagens (waar overigens ook nog eens van alles aanhangt, van bedden tot fietsen!), met wapperende vlaggen, zwaaiend met Kalashnikovs (AK-47) onder een wild gejoel en in een veelheid aan tenues. Je beseft dan wat er hier de afgelopen 21 jaar heeft plaatsgevonden. Ook Jos had een bijzondere ervaring tijdens zijn opdracht om een konvooi van ruim zeshonderd vluchtelingen te monitoren. Deze vluchtelingen (of returnees ) zijn mensen die na tientallen jaren weer terugkeren nadat zij aanvankelijk voor het oorlogsgeweld waren gevlucht. Voor het eerst op de markt. 6 maart Deze week krijgen we bezoek van onze Force Commander, de hoogste militair van UNMIS. Deze Indiase luitenant-generaal is volgens ingewijden een ijzervreter met de nodige praktische oorlogservaring. Tijdens zijn monoloog van driekwartier laat hij ons klip en klaar weten wat hij van de situatie in Soedan vindt en ventileerd een wel heel duidelijke visie. Dat is helder en wij militairen weten waar we aan toe zijn! Jos en ik vervullen inmiddels ook een aantal staffuncties als neventaak. Jos is G3 en als zodanig verantwoordelijk voor de operationele planning en inzet. Ik werk als plaatsvervangend Team Site leider en G9, en houd mij bezig met civiel-militaire samenwerking. Enerzijds tussen de militairen en civiele hulpverlenende organisaties binnen de VN; anderzijds onderhoud ik nauwe banden met diverse internationale hulpverlenende organisaties buiten de VN, zoals Medicins Sans Frontière (MSF) (Artsen zonder grenzen). Deze week bezocht ik MSF, dat zich liever wat afzijdig houdt van militairen. Dan is het leggen van contacten al een uitdaging op zich. Ik besloot maar in burger (met Korps Mariniers polo, dat dan weer wel) op bezoek te gaan en heb uiteindelijk een erg nuttig en goed gesprek gehad. Na vaststelling dat we hetzelfde doel nastreven (o.a. mensen helpen) en er wel degelijk wederzijdse belangen zijn, is het gelukt om de samenwerking met MSF van de grond te krijgen. Zo ondersteunen we nu de komende periode hun vaccinatiecampagne tegen mazelen ten zuidwesten van Abyei en heb ik gelet op de dreigingen in dat gebied een lezing over mine-awareness verzorgd. 9 maart Vandaag de planning voor ons verlof rond gemaakt. We zitten hier inmiddels al weer ruim twee maanden en wij werken 24/7 zonder enige vrije tijd. Jos en ik gaan er volgende week even een paar dagen tussenuit naar Entebbe in Uganda. Eind april is onze midterm naar Nederland gepland. Heerlijk weer het gezin te zien, met de jongens naar het voetbal te gaan en Luus andijvie stampot met spek te eten. Dat betekent wel dat ik mijn vijftigste verjaardag hier in Soedan zal vieren en we op Jos 41e verjaardag terugreizen naar Soedan. Tja, beter dan een zaaltje met allerlei vage bekenden Daarnaast met mijn Duitse collega afgesproken een Cinema-avond met popcorn en (aanmaak-)limonade voor de plaatselijke jeugd te gaan organiseren. Lijkt me een prachtige ervaring en wellicht kunnen we zo een grote groep kinderen even een onbezorgd moment bezorgen! Tot slot willen Jos en ik toch nog kwijt dat wij hier in Soedan een geweldige missie uitvoeren. Wij begrijpen dat er veel aandacht uitgaat naar onze collega s in Afghanistan, die onder zware omstandigheden hun werk uitvoeren, maar wij willen benadrukken dat defensie ook hier in Soedan met alle krijgsmachtdelen goed en dankbaar werk aflevert. Wij kunnen u verzekeren dat onze inzet door de mensen hier erg gewaardeerd wordt. En als je zo n dorpsbezoek hebt meegemaakt en de dankbaarheid van de mensen ervaart, die meer dan twintig jaar (!) onder de oorlog gebukt gingen. Dan realiseer je je terdege waarvoor je het doet. Wij zijn stiekem trots op onze inzet en dankbaar dat we een kleine bijdrage mogen leveren. 17 zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag

18 Leerschool voor student en leraar Air Warfare Course Terwijl het snode Redland zegt met vredesonderhandelingen te willen beginnen, stijgen een paar van hun vliegtuigen op in de afgekondigde no-fly zone. Een reguliere testvlucht, zeggen ze. Wat doe je als luchtverdedigingsofficier? Schiet je ze uit de lucht en riskeer je een oorlog? Of laat je ze gaan en verlies je je geloofwaardigheid voor de vijand? Dilemma s waarmee twaalf ervaren luchtverdedigingsofficieren van de Nederlandse en Duitse krijgsmacht te maken krijgen tijdens de Air Warfare Course van de Operationele School in Den Helder. Tekst: Barry Wijnandts/Foto s: Albert Vermeulen In acht weken van 8 januari tot en met 2 maart werden twaalf cursisten vanuit de Nederlandse en Duitse marine en luchtmacht getraind in de doctrines en methodes van luchtverdedigingsoperaties. De ervaren air warfare officieren die vanuit de zeemacht deelnamen aan de cursus, kunnen na het behalen van hun certificaat als Anti Air Warfare Commander (AAWC) en als staflid fungeren van een air and maritime component commander in een operationele Task Force. Als AAWC moeten ze de operatie daadwerkelijk uitvoeren en ter plekke leiding geven aan bijvoorbeeld een Task Group. Als staflid houden zij zich bezig met plannen en coördineren van een operatie op dit gebied. De deelnemende officieren van de luchtmacht verwerven door hun deelname vooral inzicht in de maritieme invulling van joint luchtverdedigingoperaties, om daarmee expert op dit gebied te worden in hun krijgsmachtdeel, met name interessant bij joint operaties. Tweede topopleiding Dit is naast de commandantenopleiding voor de onderzeeboten de tweede topopleiding van de Nederlands-Belgische Operationele School, aldus luitenant-ter-zee 1 Geert van der Bij, samen met de Duitse Kaptänleutnant (luitenant-ter-zee 2OC) Frank Utecht als cursusleider verbonden aan de opleiding. Behalve dat we ervaren lucht- AOOODOPS van Engelenburg volgt alle bewegingen in Gods-view. 18

19 Cursiste LTZ 2OC Inez Mulder kijkt mee met de collega s van de Duitse en Nederlandse luchtmacht. Het auditorium van NLBEOPS verdedigingsofficieren opwerken, heeft de opleiding zelf een testbed functie voor de air defence tactieken in zijn geheel. Aan het begin van de cursus krijgen de studenten een situatie waarvoor ze een plan moeten maken. Daarin worden ze geheel vrij gelaten, zolang ze geen grote fouten maken en wel realistisch blijven. Op enkele workshops na, wordt er niet traditioneel lesgegeven, maar moeten de studenten zelf een oplossing voor hun probleem zien te vinden. De ideeën die zij hier verzinnen, kunnen interessant zijn voor echte situaties. Daarbij kan met name de samenwerking tussen de verschillende krijgsmachtdelen heel ver gaan. De cursisten weten geregeld diverse hoge officieren te inspireren voor problemen waar deze in de praktijk tegenaan liepen. De cursus is er dus niet alleen voor de studenten, maar op alle fronten valt er voordeel uit te halen, aldus Van der Bij. Politieke doelen Het dreigende conflict speelt zich af in de Middellandse Zee. Een eis aan de locatie was, dat het geen NAVO grondgebied, of grenzend aan een NAVO-land mocht zijn. Van der Bij: Dit is essentieel omdat anders standaard NAVO structuren gebruikt kunnen worden en dat is nou precies niet de bedoeling. De studenten moeten vanuit Italië (in het scenario Greenland), een bezettende legermacht uit Afrika (Redland) op Sardinië stuiten, dat oorspronkelijk bij Greenland hoort. Beide landen zijn echter alleen uit op een politieke krachtmeting en niet een militaire. De cursisten moeten hun tanden laten zien, maar het is niet wenselijk dat ze een oorlog uitlokken. Een vliegtuig neerhalen is niet het probleem. Alleen mist dat misschien de politieke doelen die gesteld zijn aan de missie, vertelt luitenant-ter-zee A 2OC Robert Raasveldt. Hij is als juridisch adviseur aangesteld bij NLMARFOR en functioneert tijdens de oefening in het Joint Air Operations Centre (JAOC) bij het personeel van het Combined Air Operation Centre 2 van de NAVO in Uedem, Duitsland. Alle beslissingen die moeten worden genomen, komen hier binnen om te worden getoetst aan juridische, politieke en operationele gewenstheid. Het team adviseurs, waarin hij werkzaam is, gebruikt de cursus als oefening voor zichzelf. Wij adviseren slechts hoe het beste te reageren op vijandelijkheden, maar we zijn niet eindverantwoordelijk voor het uiteindelijk genomen besluit. De air warfare officieren blijven dus verantwoordelijk voor hun ondernomen acties, iets wat de meeste van hen soms liever niet willen weten. Joint omgeving Terwijl de studenten vanuit de commandocentrales van de gesimuleerde vaar- en vliegtuigen hun deel van het luchtruim bewaken, wordt er een bomaanslag gepleegd bij het lucht- en gevechtsleiding centrum dat op het eiland is gestationeerd. Dit Deployed Command Reporting Centre (D-CRC) is de spin in het web, die voor de communicatie tussen de task groups en de task force commander zorgde. Het centrum bestaat uit een team van de Duitse en Nederlandse luchtmacht van de CRC s Brockzetel en Nieuw Milligen. Zij werken normaal vanaf een basis op het land, maar op de eerste simulatiedag zijn ze geplaatst op Hr.Ms. de Ruyter die daartoe direct onder commando van het JAOC is gesteld. In de nabije toekomst zullen we zien of dit ook in de praktijk haalbaar is, voorspelt Van der Bij de joint omgeving waarin de krijgsmacht meer en meer leert te werken, mede dankzij dit soort speelruimtes. Het D-CRC is op zijn beurt niet alleen maar verantwoordelijk voor de inzet van de luchtstrijdkrachten, maar stuurt ook het luchtverdedigingsgedeelte op de schepen aan. What if Van der Bij legt uit dat met calamiteiten als deze bomaanslag gekeken wordt of de studenten goed hebben nagedacht over back up plannen en de zogenaamde what if-scenario s. In dit geval had één van de andere eenheden direct de rol van Command Reporter Centre op zich moeten nemen. Maar ook de back up, Hr.Ms. De Ruyter, kampte met problemen, zodat de derde in lijn, Hr.Ms. Evertsen, aangewezen werd als de spil tussen de eenheden. Dan moet de AAWC tijdelijk zijn eigen vertrouwde maritieme commandostructuur inruilen voor het door de studenten ontworpen joint command and control structuur. Hr.Ms. Evertsen is nu behalve voor de jachtvliegtuigen ook verantwoordelijk voor, de zes Patriotlanceerbases en alle andere luchtverdedigingseenheden in het totale operatiegebied. Battle manager Als even later het CRC is hersteld, wil iedereen direct terug naar de oorspronkelijke configuratie. Majoor Georg Wegener van de Duitse CRC Brockzetel krijgt daarmee een hoop voor zijn kiezen. In een ideale situatie stelt hij zich eerst zeker van de werking van alle apparatuur, kijkt hij naar wat er allemaal speelt en bepaalt hij zelf wanneer hij klaar is om de functie van battle manager weer op te pakken. Nu werd direct alles bij ons neergelegd. Omdat het nog studenten zijn, willen ze graag van die extra last af, zodra dat maar kan, concludeert hij tijdens de debrief. F124 en LCF De cursus wordt jaarlijks gegeven en wisselt tussen Den Helder en de Bremerhaven in Duitsland. De samenwerking komt voort uit de bouw van de luchtverdedigings- en commandofregatten en de Duitse F124 klasse fregatten, waarvan veel systemen voor beide scheepstypen zijn ontwikkeld. De link met de luchtmacht is volgens Van der Bij al meer dan twintig jaar oud, maar wordt wel steeds belangrijker, mede omdat de operationele omgeving zich verplaatst van open zee naar de kustgebieden. Internationaal is er veel interesse in de opleiding en ook voor (inter-)nationale landstrijdkrachten wordt deze cursus als zeer nuttig bestempeld. 19

20 Toekomst De Action Speed Tactical Trainer van de Operationele School heeft nauwelijks moeite om de cursisten een redelijk vertrouwde omgeving te bieden. Luitenant-ter-zee 1 Stephan Glaser heeft als hoofd van de trainer daarbij Gods-view, een terminologie direct afkomstig uit de gamersscene. In het auditorium bestiert hij met zijn team het scenario dat de cursisten voorgeschoteld krijgen. Wij kunnen de meeste dingen vrij eenvoudig simuleren, vertelt hij. We kunnen de en dan bijgetankt worden. Met dergelijke factoren moeten de cursisten ook rekening houden in hun planning. Opmerkelijk is wellicht dat de luchtverdedigingsofficieren al de beschikking hebben over Eurofightervliegtuigen of aan boord van de Johan de Witt zitten. Van der Bij: De oefeningen die we draaien, spelen zich af in de toekomst, ongeveer over een jaar of drie. Dat is de wereld waarin deze cursisten straks operationeel moeten werken, en we houden dus nu rekening met de mogelijkheden die zij dan daadwerkelijk hebben. De oefeningen die we draaien, spelen zich af in de toekomst. Dat is de wereld waarin deze cursisten straks operationeel moeten werken eigenschappen van een Awacs radarvliegtuig of een LCF programmeren, maar ook storingen in hun apparatuur nabootsen. Terwijl de scenarioschrijvers vanuit hun Gods-view een totaalbeeld hebben van wie waar zit, is het aan de eenheden afgezonderd in hun cubicles (soort afgeschermde simulatieruimte) zelf de taak vijandige eenheden te lokaliseren en te volgen. Ook moeten zij, als task group commanders de overige onbemande eenheden aansturen. Amfibische eenheden liggen te wachten tot mijnenbestrijdingseenheden de kusten vrij hebben gemaakt. Eskaders jachtvliegtuigen en schepen worden door de computer aan het werk gezet, volgens de richtlijnen van de officieren. Ondanks dat het slechts bits en bytes zijn, kunnen ook deze virtuele vliegers moe worden en moet er zo nu De studenten zijn enorm bevlogen, aldus Van der Bij. Het zijn hele lange dagen, die beginnen om zeven uur s morgens en soms doorlopen tot twaalf uur s avonds. De studenten zijn zelfs zo bevlogen, dat de walplaatsers deelnemers uit de omgeving van Den Helder het huiselijke comfort inruilden voor een kamer op de haven. De cursus houdt ze dag en nacht bezig. Soms leidt dat tot behoorlijk verhitte discussies. Het gaat er dan heftig aan toe, volgens de cursusleider. De twaalf cursisten mogen zich nu Anti Air Warfare Commander en specialist in het maritieme gedeelte van joint air defence op task force niveau noemen. De deelnemende en meekijkende landen kunnen aan de slag met de nieuwe lessons learned. Ook de C-ZSK toonde belangstelling voor de cursus en krijgt uitleg in een cubicle van LTZ 1 Glaser 20