Vennootschappen, verenigingen en stichtingen

Transcriptie

1 3de bach Rechten Vennootschappen, verenigingen en stichtingen Ofte Vennootschapsrecht Q uickprinter Koningstraat Antwerpen R EUR

2

3 Vennootschappen, verenigingen en stichtingen Derde bachelor Rechten Universiteit Antwerpen Academiejaar Samenvatting lesnotities + aanvullingen boek Prof. Herman Braeckmans 1

4 Inhoud Cursusinformatie INLEIDING W.Venn. Venn. W Belang onderscheid rechtspersoon natuurlijk persoon Aandelen is macht, geen aandelen is geen macht! Verankering Opmerkingen Vennootschap RP Vennootschap onderneming DEEL 1. Vennootschap, vereniging en stichting Hoofdstuk 1. Begrip Vennootschap I. Vennootschap II. Andere rechtsfiguren Hoofdstuk 2. Rechtspersoon I. Begrip II. Gevolgen Hoofdstuk 3. De bronnen van het vennootschapsrecht I. Internationale bronnen II. Nationale bronnen III. Andere bronnen Hoofdstuk 4. Classificatie I. Handelsvennootschappen Burgerlijke vennootschappen Burgerlijke vennootschap met handelsvorm II. Personenvennootschappen en kapitaalvennootschappen III. Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid IV. Vennootschappen met beperkte en met onbeperkte gehoudenheid van de vennoten V. Vennootschappen die een openbaar beroep op het spaarwezen doen of hebben gedaan en private vennootschappen VI. Winstoogmerk of sociaal oogmerk Hoofdstuk 5. Typologie (HB p. 53 t.e.m. 138) I. De maatschap (art. 46 ev. W.Venn.) II. De tijdelijke handelsvennootschap (THV) (art. 47 W.Venn.) III. De stille handelsvennootschap (art. 48 W.Venn.)

5 IV. De vennootschap onder firma (V.O.F.) (art. 201 W.Venn.) V. De gewone commanditaire vennootschap (Comm.V) (art. 202 W.Venn.) VI. De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BVBA), de éénpersoons-besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (EBVBA) en de BVBA Starter (S-BVBA) VII. De coöperatieve vennootschap (CV) (art. 350 W.Venn.) VIII. De naamloze vennootschap (NV) (art. 437 W.Venn.) IX. De commanditaire vennootschap op aandelen (Comm. VA) (art. 654 W.Venn.) X. De vennootschap met een sociaal oogmerk (VSO) (art. 661 W.Venn.) XI. De landbouwvennootschap (LV) (art. 789 W.Venn.) XII. Het Belgisch economisch samenwerkingsverband (ESV) (art. 839 W.Venn.) en het Europees economisch samenwerkingsverband (EESV) XIII. De Europese vennootschap of Societas Europea (SE) (art. 874 W.Venn.) XIV. De Europese coöperatieve vennootschap of Societas Cooperativa Europea (SCE) (art. 949 W.Venn.) XV. Feitelijke Vereniging XVI. Vereniging zonder winstoogmerk (VZW) XVII. Stichting (art. 27 e.v. VZW-Wet) XVIII. Internationale vereniging zonder winstoogmerk (IVZW) (art. 46 e.v. VZW-Wet) 66 Hoofdstuk 6. Keuzevrijheid, typendwang en omvorming A. Keuzevrijheid B. Gesloten systeem - Typendwang C. Omvorming DEEL 2. Oprichting van de vennootschap Hoofdstuk 1. Geldigheidsvoorwaarden I. Pluraliteitsvoorwaarde II. Bekwaamheid III. Toestemming IV. Voorwerp V. Winst en winstoogmerk VI. Affectio societatis Hoofdstuk 2. Vormvereisten

6 I. Vennootschappen zonder rechtspersoonlijkeid II. Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid Hoofdstuk 3. Sanctieregeling I. Vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid II. Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid III. Kapitaalvennootschappen: NV, BVBA en CVBA limitatieve nietigheidsgronden 75 OPMERKING Hoofdstuk 4. Verkrijging van rechtspersoonlijkheid I. Regel = Rechtspersoonlijkheid vanaf de neerlegging van de oprichtingsakte bij de griffie bij de rechtbank van koophandel II. Uitzondering: inschrijving in het rechtspersonenregister Hoofdstuk 5. Preconstitutief handelen: de vennootschap in oprichting I. Probleemstelling II. Preconstitutief handelen: de vennootschap in oprichting DEEL 3. Identificatie van de vennootschap in het rechtsverkeer Hoofdstuk 1. Naam van de vennootschap I. De verplichting tot het dragen van een vennootschapsnaam II. Regel: keuze van de vennootschapsnaam is vrij III. Beperkingen op de vrije keuze van de vennootschapsnaam Hoofdstuk 2. De zetel van de vennootschap I. Belang van de zetel II. Statutaire vs werkelijke zetel III. Zetelverplaatsing Hoofdstuk 3. Nationaliteit van de vennootschap I. Toepasselijk recht DEEL 4. Bestuur en vertegenwoordiging Hoofdstuk 1. Vertegenwoordiging I. Belang II. Toerekeningsverhouding III. Art. 62 W.Venn IV. Rechtspersoon vaste vertegenwoordiger (VV) V. Volmacht of orgaan Hoofdstuk 2. Interne organisatie van het bestuur I. Benoemingsvoorwaarden voor bestuurders II. Wijze van benoeming

7 III. Aantal IV. Duur V. Afzetting VI. Ontslag VII. Remuneratie/bezoldiging van bestuurders Hoofdstuk 3. Bevoegdheden van een bestuursorgaan I. Raad van bestuur II. Directiecomité (art. 524bis W.Venn.) III. Dagelijks bestuur (art. 525 W.Venn. HB 544) IV. Adviescomités/auditcomités/benoemingscomités Hoofdstuk 4. Besluitvorming I. Besluitvorming in NV II. Besluitvorming in een BVBA III. Het belangenconflict Hoofdstuk 5. Deugdelijk bestuur (corporate governance) Hoofdstuk 6. Nietigheid van besluiten van de Raad van Bestuur Hoofdstuk 7. Bestuurdersaansprakelijkheid (HB blz ) I. Inleiding II. Gronden III. Aansprakelijkheidsvordering IV. Vrijstelling, vrijwaring en verzekering van bestuurdersaansprakelijkheid V. Afstand van de bestuurdersaansprakelijkheid door kwijting of dading VI. Verjaring DEEL 5. Besluitvorming door vennoten en aandeelhouders Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. Besluitvorming door vennoten in personenvennootschappen Hoofdstuk 3. Besluitvorming door aandeelhouders in de kapitaalvennootschappen: algemene vergadering I. Inleiding II. Wat is een AV III. Bevoegdheden van de AV IV. Deelname- en stemgerechtigden op de AV V. Voorbereiding van de algemene vergadering VI. Vergaderingsregels VII. Schriftelijke AV, stemming per brief en elektronische deelname op afstand aan de AV 122 5

8 VIII. Uitoefening stemrecht IX. Besluiten van de AV: werking, aard en nietigheid DEEL 6. AANDELEN Hoofdstuk 1. Definitie, kenmerken en indeling van aandelen I. Definitie van het begrip aandeel II. Kenmerken van het aandeel III. Onderverdeling van aandelen Hoofdstuk 2. Overdracht van aandelen op naam I. Inleiding II. Aandelen in personenvennootschappen III. Aandelen in kapitaalvennootschappen Hoofdstuk 3. Certificering DEEL 7. Kapitaal in de kapitaalvennootschappen Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 3. Vorming en verhoging van het kapitaal (HB p ) I. Inleiding II. Omvang III. Wijze van kapitaalvorming en controle op de kapitaalvorming IV. Bevoegd orgaan voor kapitaalvorming: AV versus RvB V. Techniek van de kapitaalvorming: inschrijving en plaatsing van aandelen voorwaarden VI. Publiciteitsregels inzake kapitaal en inbreng VII. Sanctie voor gebrekkige kapitaalvorming: oprichtersaansprakelijkheid VIII. Voorkeurrecht en recht van voorrang van oude aandeelhouders bij kapitaalverhoging Hoofdstuk 4. Behoud van kapitaal I. Inleiding II. Bestemming van winst en beperking op winstuitkering III. De verkrijging door de vennootschap van eigen effecten IV. De financiering van de verwerving van eigen effecten door derden ( Financiële bijstand, Financial assistance ) (art. 694 W.Venn.) V. Kapitaalvermindering VI. Aflossing van kapitaal VII. Verlies van kapitaal (alarmbelprocedure) VIII. Kruisparticipaties IX. Insider trading

9 DEEL 8. Rechtsvormoverschrijdende (RVO) normering Hoofdstuk 1. Componenten van de rechtsoverschrijdende normering I. Inleiding II. Opsomming elementen III. Grootte van de vennootschap IV. Vennootschapsgroepen Hoofdstuk 2. Consolidatie I. Evolutie en belang II. Informatie en transparantie III. Juridische gevolgen van consolidatie IV. Toepassingsgebied V. De geconsolideerde jaarrekening VI. Het jaarverslag bij de geconsolideerde jaarrekening VII. Mededeling, controle en openbaarmakingverplichtingen van de geconsolideerde jaarrekening VIII. Consolidatiemethoden IX. Invloed van IAS/IFRS X. Sancties DEEL 9. Boekhoud- en jaarrekeningrecht en controle Hoofdstuk 1. Normering inzake boekhouding Hoofdstuk 2. De jaarrekening I. Bronnen van het Belgische jaarrekeningrecht II. Toepassingsgebied (art W.Venn.) III. Componenten en beginselen van de jaarrekening IV. Redactie en goedkeuring V. Neerlegging, openbaarmaking en sancties Hoofdstuk 3. Het jaarverslag I. Rekenschap over het beleid II. Toepassingsgebied III. Inhoud en vorm Hoofdstuk 4. Controle I. Wettelijk kader: evolutie naar strenge professionalisering II. Verplichting tot benoeming van een commissaris III. Taak van de commissaris IV. Statuut van de commissaris DEEL 10. Conflicten in de vennootschap

10 Hoofdstuk 1. Conflicten oplosbaar in de schoot van de vennootschap Hoofdstuk 2. Conflicten in de vennootschap, oplosbaar door een beroep op de rechter 196 I. Afbakening II. Procedures in KG met een impact op het bestuur van de vennootschap III. Het vennootschappelijk deskundigenonderzoek IV. Geschillenregeling Hoofdstuk 3. Gedwongen verkoop van effecten De uitkoopregeling (art. 513 W.Venn.) DEEL 11. Ontbinding en vereffening van de venootschap Hoofdstuk 1. Ontbinding I. Inleiding II. Oorzaken van ontbinding Hoofdstuk 2. Vereffening I. Inleiding: verschil tussen vennootschap zonder en vennootschap met RPH II. De vereffening III. Vereffenaar IV. Afsluiting van de vereffening DEEL 12. Herstructurering: fusie, splitsing en de inbreng van een algemeenheid of van een bedrijfstak Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. Fusie I. Binnenlandse fusie II. Grensoverschrijdende fusie (GO) Hoofdstuk 3. Splitsing I. Begrip II. Basisvoorwaarden en gevolgen III. Soorten IV. Procedure DEEL 13. Bijkantoren Modelexamen Katrien Vincke en Emily Davids NV Droesmans Machinebouw Vraag Vraag Vraag Algemene vraag: Noem 7 verschillen tussen NV en BVBA

11 Twee-drie detailvragen: meestal ander domein

12 Cursusinformatie Eerste boek in België dat het vennootschapsrecht helemaal behandelt. Belangrijkste wordt in de les gezegd: colleges volgen! s NIET, enkel na lang nadenken: enkel aanspreekbaar na de colleges, tijdens en in de pauze. Cursusinformatie: bereikbaarheid assistent etc. Examen: o binnengaan bij assistent, daar krijg je twee vragen (schriftelijk, casus) o Wetboek meebrengen (eender welk) o Je komt met 10 binnen o Voorbereiding afgeven (hoeft niet veel op te staan) o Bijvragen bij de casussen o Dan komt er een algemene vraag: kaderen en beantwoorden, mondeling o Dan komen er nog 2-3 detailvragen: over de hele cursus o Op tijd komen! Wat kennen? o Wat hij zegt: voorbeelden en accenten! Alles wat hij zegt staat ook in handboek o light-versie van de cursus is wat hij zegt PLUS wanneer hij aanduidt dat hier ook het handboek moet gekend worden o Vb. typologie van de vennootschappen begint op blz 53 en eindigt op blz 138 = uit handboek kennen o Betekent niet dat hij er in de les lichter zou overgaan! o Zal neerkomen op +/- 250 blz 10

13 INLEIDING 1. W.Venn. Venn. W. Het W.Venn. is ingevoerd bij wet van 7 mei 1999 en van kracht sinds 6 februari Daarvoor had men enkel de Venn. W. (vennootschapswet). Het W.Venn. bestaat uit een samenvoeging van: Venn. W. een deel uit het BW jaarrekeningen en consolidatie Daarnaast heeft het W.Venn. ook een nieuwe nummering, vandaar dat er een concordantietabel is bijgevoegd. Vb.: art. 103 Venn. W. = art. 633 W.Venn. Het W.Venn. is ruimer dan Venn.W. 2. Belang onderscheid rechtspersoon natuurlijk persoon Rechtspersoon = persoon gecreëerd door het recht en met rechtspersoonlijkheid bekleed door het recht (op basis van art. 2, 2 W.Venn.). De wet erkent de vennootschappen zonder RP in art. 2, 1 W.Venn. (slechts 3) met RP in art. 2, 2 W.Venn. (rest) Vb.: De NV VPPZ is eigenaar van 14 studentenkoten. Een student contracteert met de NV, niet met meneer VPPZ zelf. Meneer VPPZ heeft op de bovenverdieping een loft voor zichzelf en zijn echtgenote. Hij krijgt een bod op zijn aandelen en verkoopt ze half november aan meneer VDSM, maar hij en zijn vrouw blijven op de loft wonen. Moet de huur nu gewijzigd worden t.a.v. de studenten? Nee, de studenten hebben geen weet van de verkoop en de betalingen gaan gewoon door aan NV VPPZ. In januari sterft mevrouw VPPZ en wordt meneer VPPZ depressief en hij betaalt geen huur meer aan NV VPPZ. Meneer VDSM gaat in proces tegen meneer VPPZ: NV VPPZ vs. meneer VPPZ. Meneer VDSM zal de advocaat niet moeten betalen, dat doet de NV VPPZ. Wie is aandeelhouder van de vennootschap? Enkele voorbeelden: AS Adventure Brits investeringsfonds Volvo? Chinezen = eigenaar BMW? Familie Kwant Delvaux Chinezen Electrabel het Franse Suez Maes pils Heineken Stella Inbev: AH = De Spoelberge (oa) Hoegaarden Inbev De Koninck Familie Moortgat Telenet Liberty Global (Amerikanen) 11

14 Veuve Cliquot LVMH in handen van meneer Arnaut (wou na Franse presidentsverkiezingen in België Belg worden) Mumm Canadese firma zit erachter Arcelor opgekocht door Mital Pommery familie Vrancken (hebben ook de champagne Vrancken Toblerone, chocotof, tuc Kraft Heli/Hanssen Scandinaviërs 3. Aandelen is macht, geen aandelen is geen macht! => AANDELEN = MACHT (A = M) GEEN AANDELEN = GEEN MACHT Zowel microjuridisch als macrojuridisch: 1) microjuridisch: u heeft 6 aandelen op een totaal van 1000 vraagrecht op AV. 2) macro: venn. is drager van de onderneming Machtsverdeling binnen een NV: - A: aandeelhouders hebben de helft te zeggen (veel macht) B 15% OV 15% SE 10% WN 5% Anderen 5% - B: bestuurders zijn door aandeelhouders aangeduid en moeten naar hen luisteren A 50% => A+B hebben meerderheid - SE: schuldeisers - WN: werknemers - Anderen: consument, u en ik - OV: overheid heeft impact via milieu, subsidie, tewerkstelling, fiscaliteit milieu: OV kan macht uitbreiden via milieuwetgeving, MAAR hierdoor verkleint de macht van A en als die te klein wordt, investeert A ergens anders subsidie: heeft voordelen, maar ook nadelen tewerkstelling: de macht van de WN is veel te klein om voor de OV via de WN op de onderneming te wegen Vb.: bij het sluiten van Renault Vilvoorde werd de ondernemingsraad te laat verwittigd en hier voor kreeg Renault een boete. Deze boete was even hoog als 1 dag staangeld op het autosalon van Genève (stelde dus niets voor). fiscaliteit: België mist hier de boot! De fiscaliteit in België is veel te hoog en zo trekt men geen vennootschappen aan. Veel vennootschappen hebben hun 12

15 zetel in Zwitserland (lage fiscaliteit + bankgeheim). België is daarentegen wel een fiscaal paradijs voor aandeelhouders (want geen vermogensbelasting). De cirkel wordt niet groter dus binnen de cirkel moet er gewrongen worden. Men zal macht zoeken en die macht proberen te behouden. 4. Verankering +/- 90% vd Belgische chocolade is in het handen van het buitenland Vb. Godiva, Leonidas, Jaques, wordt hier gemaakt maar wordt niet meer beslist in België Banken: BNP Paribas-Fortis: doordat die in financiële moeilijkheden was, is die nu in Franse handen (werd overgenomen). Vroegere BBL: nu ING (NL). KBC: Vlaamse bank. Besluitvorming is buiten België. Erg voor ons? JA! Vb. wie gaat aan het hoofd van Fortis komen? Vlaming of Fransman? Hoogstwaarschijnlijk een Fransman. Ander voorbeeld: wie neemt de beslissing om Ford Genk te sluiten? Niet een Belg uit België! Carrière is niet zo gemakkelijk als die van een Amerikaan of een Fransman. Verankeringsdebat is een droevig debat. Voorbeeld: iemand van het buitenland beslist om bedrijf te sluiten: politicus kan hier weinig aan doen. Kan hooguit wat sussen. BASS inbev deed bod op bass (bier). Tegen het algemeen belang dat het brits bier in buitenlandse handen komt onze elektriciteit (toch wel iets essentiëler dan bier) komt uit het buitenland (Frankrijk, Suez) Koningin van Engeland: heeft een Golden Share in BP. Als je een openbaar bod op BP wilt doen, dan moet de Koningin haar toestemming geven maar ze zal eigenlijk altijd weigeren. Heel onze aannemerswereld van topniveau is niet meer in Belgische handen. 5. Opmerkingen 5.1 Vennootschap RP Er zijn vennootschappen met rechtspersoonlijkheid en er zijn vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid (maatschap, stille vennootschap, tijdelijke handelsvennootschap). Daarnaast zijn er ook RP die geen vennootschap zijn (o.a. VZW). 5.2 Vennootschap onderneming Het begrip onderneming is geen term die behoort tot het vennootschapsrecht. Een onderneming kan worden gedreven door een NP of onder vennootschapsvorm (dit komt het meest voor). 13

16 DEEL 1. Vennootschap, vereniging en stichting Vennootschap, vereniging en andere rechtsfiguren Alleen uit boek typologie kennen. Al de rest enkel nota s studeren. Hoofdstuk 1. Begrip Vennootschap I. Vennootschap A. Omschrijving Een vennootschap ontstaat door een contract op basis waarvan twee of meer personen zich ertoe verbinden iets in een gemeenschap te brengen met als doel een of meer nauwkeurig omschreven activiteiten uit te voeren en met het oogmerk aan de vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel te bezorgen. (art. 1, lid 1 W.Venn.) B. Constitutieve elementen Constitutieve elementen/kenmerken van de vennootschap: - Twee of meer personen Altijd, behalve bij de eenpersoons-bvba - Inbreng Iets in gemeenschap brengen: om in een vennootschap te participeren, moet je altijd een inbreng doen - Doel Het doel van de vennootschap is het uitoefenen van één of meer nauwkeurig omschreven activiteiten - Winstoogmerk Je moet daarom nog geen winst maken, een oogmerk is voldoende. Een vennootschap kan verlies maken (feitelijk), maar wel het oogmerk hebben om winst te maken. De enige uitzondering hierop is de VSO. Opgelet! Winstoogmerk Doel Winstoogmerk= De vennoten rechtstreeks of onrechtstreeks een vermogensvoordeel bezorgen Doel = Bedrijvigheid die een vennootschap volgens haar oprichters tracht uit te oefenen - Gemeenschappelijk belang (art. 19 W.Venn.) Hiermee wordt eigenlijk het belang van de vennootschap bedoeld. Een vennootschap wordt aangegaan tot het gemeenschappelijk belang van de partijen. Het gemeenschappelijk belang/vennootschapsbelang is NIET het belang van de meerderheidsaandeelhouder. Dit impliceert de gelijke behandeling van vennoten en een immengings- en controlerecht voor de vennoten t.o.v. elkaar. Samenwerking op basis van volledige gelijkheid is niet vereist. Vb.: A heeft 80% en B heeft 20% => ook B heeft belangen en rechten Opgelet voor art. 32 W.Venn.: Societas Leonina = het Leeuwenbeding Komt uit het Romeinse recht. Hierbij wordt bedoeld dat men de gehele winst uitkeert aan 1 aandeelhouder. Dit mag niet! 14

17 De overeenkomst die de gehele winst of gehele verlies toekent aan een vennoot is nietig (art. 32 W.Venn.) Voorbeeld: u komt naar de prof en u zegt professor, samen venn oprichten, elk 1 mio inbrengen, maar ik win, morgen vennootschap oprichten. Beding: mijn 1 mio is eigenlijk van Tante Julia want kent de prof nog. Tante Julia zei ook geen risico hé. We berekenen onmiddellijk een put-optie dat ik gerechtigd ben om mijn aandelen aan u te verkopen voor 1,2mio. Put-optie = recht om te verkopen. Geen risico voor u want reële waarde kan binnen 5j mogelijk zijn. De andere moet wel nog altijd kopen voor 1,2 mio. Als prijs van aandeel niet mee met de ups en downs van de onderneming schommelt dan wordt het mogelijk gekwalificeerd als een verboden leeuwenbeding. Affectio societatis = verzamelnaam voor contract, correct inbrengen, respect voor het doel, winstoogmerk voor iedereen, respect voor het belang, => samenvatting van de wettelijke bestanddelen => dit is niet meer dan een verzamelnaam! C. Vennootschap: overeenkomst ligt aan de basis Goede trouw tussen aandeelhouders geldt onverminderd! Art BW: geldt ook! - Voorwerp - Vrij en onbelast - Levering - Verborgen gebreken - Zichtbare gebreken - Toepasselijk recht - Bevoegde rechtbank - Mogelijkheid om nog producten te kopen (de voorwaarden) De vennootschap is meer dan een overeenkomst omdat je niet zomaar vrij bent. Je hebt geen absolute vrijheid. Je kan alleen de vennootschappen kiezen van art. 2 W.Venn.. Je kan bv. geen naamloze BVBA maken (BVBA versus NV). Je zit m.a.w. met een typencontract. Je kan alleen de vennootschapsvormen kiezen uit het W.Venn.. II. Andere rechtsfiguren De vennootschap verschilt van andere contracten en bijzondere overeenkomsten (huur, lastgeving, koop-verkoop, ). De juiste kwalificatie is belangrijk om onderlinge rechten en plichten van de partijen te bepalen of om de rechtstoestand van derden vast te stellen. Er moet vooral een onderscheid gemaakt worden tussen: - vennootschap vereniging in enge zin (wel geen winstoogmerk) => een vereniging is niet onderworpen aan het handelsrecht, W.Venn en vrijheid van vestiging (art VWEU) - vennootschap onderneming => een vennootschap is 1 van de rechtsorganisatievormen die een onderneming kan aannemen: onderneming = doel, vennootschap = ondernemingsdrager (hulpmiddel) 15

18 - vennootschap stichting (wel - geen winstoogmerk + wel - geen leden/vennoten) Er zijn ook overeenkomsten die gelijkenissen hebben met de vennootschap maar die daar toch van verschillen. Dit zijn winstdelende overeenkomsten, zonder een vennootschap te zijn. Voorbeeld: Tontine-beding. Aangroeiformule genoemd naar een Napilotaanse bankier, Lorenzo Tonti. Diegenen die samenwonen en dan een onroerend goed kopen, voor hen is het tontine-beding niet zo dom. Nl., wanneer een van beiden zou overlijden zou je in de aankoopakte zo n beding kunnen opnemen, dat het deel van de andere wordt overgezet en de andere dus eigenaar wordt van het onroerend goed. Er zijn wel een aantal voorwaarden. Kan niet zijn dat als de ene familie is! Zou een verdoken schenking zijn. Toepassing: 6 personen maken tontine-beding over 10 chalets - met 6, als 1 sterft => dat 1/6 gaat naar de 5 anderen (aanwas) - met 5, als 1 sterft => dat 1/5 gaat naar de 4 anderen (aanwas) - => uiteindelijk krijgt de langstlevende alles (moordcijfer ligt hier veel hoger) vennootschap, want de voorwaarden zijn niet vervuld. Ze zijn met meerderen, maar hebben niet zelf iets ingebracht, hebben geen gezamenlijk doel en hebben geen winstoogmerk. Ze hebben enkel een onverdeeld aandeel in die 10 chalets. Hoofdstuk 2. Rechtspersoon Een rechtspersoon heeft een naam, een zetel en een nationaliteit. Het is een persoon gecreëerd door het recht. I. Begrip Een rechtspersoon is de juridische entiteit waarvan het vermogen, dat gekoppeld is aan een duurzaam en nagestreefd afgescheiden belang dat bescherming behoeft, geheel of gedeeltelijk is afgezonderd van andere vermogens ten behoeve van de schuldeisers en/of de inbrengers van dat vermogen. Rechtspersoonlijkheid bestaat maar naarmate zij is toegekend door de wetgever II. Gevolgen Meneer van der slagmolen. Aandelen zijn in de handen van u voor 1 en bij een ander (=prof) voor 999. Huur betalen aan NV VDS? Ja, waarom? Omdat het een aparte vennootschap is. Stel dat je huur niet betaalt, dan komt er een proces tussen NV VDS en prof. Voorbeeld: grote rederij 2 bestuurders aan elke kant. 2 ervan hadden dagvaarding omdat RvB volgens hen niet geldig verlopen was. De andere twee beweren dat die wel geldig is verlopen. Advocaten hebben de twee cliënten + de NV gedagvaard. Raadsman die voor die rederij alle maritieme problemen doet, komt op de eerste zitting. Prof vraagt uitstel en die raadsman zegt dat hij vindt dat u eigenlijk geen uitstel moet krijgen. Week erop om half 9 s morgens, voordat KG om 9h van start ging, geschreven er is geen RvB geweest twee weken geleden, u beschikt geenszins over een mandaat at litem, voor zover u meent te moeten optreden of te pleiten namens de vennootschap, hou ik u namens 16

19 mijn beide cliënten verantwoordelijk. In een goede confraterniteit zou ik u dit ten zeerste afraden. Mag die man spreken namens de rechtspersoon? Neen! Wanneer er niemand de advocaat heeft aangesteld (er was geen RvB), dan kan die niet optreden voor de rechtspersoon (de NV). Rechtspersoonlijkheid staat dus voor - Afzonderlijk vermogen De rechtspersoon heeft een afzonderlijk vermogen dat dient als onderpand voor haar schuldeisers. Dit vermogen staat los van het vermogen van de vennoten (~ vennootschap) of de leden (~ VZW). Daarnaast is het ook te onderscheiden van het vermogen van andere rechtspersonen, ook al behoren die tot dezelfde groep. Vb.: RP A kan niet gehouden zijn tot de schulden van RP B enkel omdat ze beiden tot dezelfde groep van vennootschappen behoren. - Eigen rechten en plichten De rechtspersoon heeft ook eigen rechten en plichten, en hij kan zelfstandig optreden in rechte. Vb.: een contract is een SE-verbintenis, de RP moet de verbintenis voldoen (plicht) Vb.: het recht op een schuldvordering uit de koop-verkoop van een boek (recht) - Naam, zetel en nationaliteit Dit is te vergelijken met de identificatiegegevens van een natuurlijk persoon (naam, woonplaats, nationaliteit). Voor een rechtspersoon zijn dit: naam, zetel, nationaliteit. Vb.: NV Janssen Pharmaceutica, Lilse Dijk 42 Beerse, Belgische nationaliteit - Rechtsbekwaamheid Rechtspersonen zijn automatisch rechtsbekwaam omdat ze rechtspersoonlijkheid hebben. Zij zijn dus juridisch geschikt om titularis te zijn van rechten en plichten en zij kunnen optreden in het rechtsverkeer alsof het natuurlijke personen zijn. Hierop zijn enkele (praktische) uitzonderingen, namelijk een aantal subjectieve rechten komen niet toe aan een rechtspersoon: o familiale rechten: RP kan niet trouwen, adopteren o politieke rechten: RP zijn niet verkiesbaar o morele rechten: RP kan niet gestalkt worden Een rechtspersoon kan wel een klacht indienen wegens laster, eerroof of belediging. Daarnaast genieten zij ook de bescherming van het privéleven (art. 8 EVRM en art. 22 Gw.). Een rechtspersoon kan sinds 1999 ook bestraft worden (art. 5, 7bis en 41bis Sw.). Voor 1999 kon dit niet en dat gaf problemen. Wie moest men dan wel straffen? De natuurlijke personen van het bedrijf (bestuurders, CEO, ) kon men niet bestraffen, want ze werkten in opdracht van de rechtspersoon. Dit werd opgelost door de Wet van 4 mei 1999 dat strafbaarstelling van de rechtspersoon mogelijk maakte. 17

20 Hoofdstuk 3. De bronnen van het vennootschapsrecht I. Internationale bronnen 1) Europees recht Aangezien vennootschappen op de Europese markt een belangrijke speler zijn, komt er heel veel normering vanuit de EU. - primair: art VWEU - secundair: richtlijnen (meest gebruikt ~ harmonisatie) Ook: Europees Vennootschapsrecht 2) Andere internationale bronnen Dit zijn o.a. enkele verdragen over de onderlinge erkenning van vennootschappen. 3) Paralegale bronnen Dit is soft law. Deze normen zijn niet uitgevaardigd door een wetgever/staat, maar door para( naast )legale instanties. Ze zijn complementair met de door de wetgever/staat uitgevaardigde normen. Vb.: IFRS-normen (International Financial Reporting Standards) = de internationaal aanvaarde boekhoudnormen II. Nationale bronnen W.Venn.: XVI. SCE XVII. Overgangsbepalingen en diverse XV. SE III. Vennootschappen zonder RP V. V.O.F. Comm.V VI. BVBA X. VSO XI. + XII. Herstructurering + Omzetting VII. CV VIII. NV IX. Comm. VA XIV. ESV XIII. LV IV. Bepalingen voor alle RP II. Bepalingen gemeenschappelijk aan alle vennootschappen I. Inleidende bepalingen 18

21 Er zijn 17 boeken in het W.Venn. (zie ook de inhoudstafel van het W.Venn.). De tekening moet van onder naar boven gelezen worden (~ geldt voor ). III. Andere bronnen 1. Verbintenissen Het verbintenissenrecht is de onderbouw van het W.Venn. in de mate het niet afwijkt van het W.Venn. (lex specialis derogat lex generalis). Vb.: art BW is ook van toepassing op aandeelhouders onderling Vb.: het vragenrecht op de algemene vergadering is enkel voor NV en BVBA in het W.Venn. geregeld, niet voor andere maatschappijen. De grondslag voor het vragenrecht ligt in art BW: verantwoording afleggen. Dit is een mooi voorbeeld van legale onderbouw van het vennootschapsrecht via het verbintenissenrecht (art BW). 2. Gebruiken (art. 18 W.Venn.) Gebruiken gelden enkel als in de statuten van de vennootschap niets is geregeld betreffende die kwestie. Vb.: de regelen van de beraadslagende lichamen. Als hierover in de statuten geen bepalingen zijn opgenomen, gelden de algemene gebruiken van Kamer en Senaat. Zo zal de oudste aanwezige de Raad van Bestuur voorzitten (als in de statuten niets is geregeld). 3. Paralegale normen Dit zijn normen naast (para) de wet. Ze dragen bij tot de ontwikkeling van het vennootschapsrecht. Vb.: normen en aanbevelingen van het IBR (Instituut voor Bedrijfsrevisoren) Hoofdstuk 4. Classificatie I. Handelsvennootschappen Burgerlijke vennootschappen Burgerlijke vennootschap met handelsvorm Dit onderscheid is een vrij archaïsch onderscheid. Het komt eigenlijk neer op het onderscheid tussen handelaar en burger: - handelaar: kan failliet gaan => collectieve schuldenregeling - burger: kan NIET failliet gaan => geen schuldenregeling en kan dus niet gezuiverd worden van zijn schulden A. Handelsvennootschap (HV) Handelsvennootschappen zijn vennootschappen die handelsdaden tot doel hebben (art. 3, 2 W.Venn.). Met handelsdaden wordt bedoeld de daden van koophandel uit artt. 2 en 3 W. Kh.. Het winstoogmerk is totaal irrelevant voor de kwalificatie als handelsvennootschap (art. 3, 3 W.Venn.). Alle handelsvennootschappen bezitten rechtspersoonlijkheid, BEHALVE: commerciële maatschap, stille handelsvennootschap en tijdelijke handelsvennootschap. B. Burgerlijke vennootschap (BV) Burgerlijke vennootschappen zijn vennootschappen die burgerlijke activiteiten tot doel hebben (art. 3, 2 W.Venn.). Het klassieke voorbeeld is de maatschap. 19