Project. Sjaak van Dam* Filosofen aan het werk op Zuid
|
|
- Erna van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Project Sjaak van Dam* Filosofen aan het werk op Zuid We kennen hem als de bevlogen, ietwat gedrongen, hoofddocent differentiedenken die met een plat Rotterdams accent enigmatische hoorcolleges geeft van anderhalf uur zonder plaspauze. Wat minder mensen op de faculteit weten is dat Henk Oosterling ook een project genaamd Fysieke Integriteit uitrolt op scholen in Rotterdam-Zuid. Bij dit project lopen al drie jaar pedagogiekstudenten van de Hogeschool Rotterdam en filosofiestudenten van onze faculteit stage. Op dit moment geven Aetzel Griffioen en Leonie van Wees filosofielessen en observeren Rhea Breedveld, Martha Soria en Jeroen Au voor de wetenschappelijke meting. Wat houdt het project in? Wanneer je Oosterling vraagt naar zijn project begint hij over de situatie in Rotterdam. Je kan merken dat hij dit verhaal vaak vertelt. «Rotterdam is veranderd van havenstad naar cultuurstad. Maar in die transitie blijft een grote groep Rotterdammers (in het bijzonder in Rotterdam-Zuid) met lege handen achter. Het werk is onzichtbaar geworden en er is een mismatch tussen bewoners, onderwijs en werk. Vakmanstad gaat daar op in en probeert ervoor te zorgen dat de sociaal-economisch zwakke groepen aan kunnen haken bij de rest van de stad.» Fysieke Integriteit is een onderdeel van Vakmanstad en richt zich op het onderwijs. Waarom heet het dan Fysieke Integriteit? «Het is een eco-sociale visie waarin gezocht wordt naar de schaal waarop mensen weer verantwoordelijk kunnen worden en het begint op het fysieke niveau. Vandaar de naam.» Concreet betekent het dat kinde- f i l o s o f e n a a n h e t w e r k o p z u i d 15
2 16 {politieke} t w i j f e l
3 ren op school judoën, gezond lunchen, koken, tuinieren (om te weten waar het eten vandaan komt), en filosoferen. «Dit vormt een cirkel waarin ze skills ontwikkelen die allemaal naar elkaar verwijzen en waarop ze reflecteren: Waarom beweeg je? Als je beweegt verlies je energie, hoe kom je aan je energie; aan eten? Waar komt dat eten vandaan? Hoeveel zorg zit er in dat eten en hoeveel investering zit daarin? En wat betekent dat voor de footprint van dat eten? Hoe dichtbij komt dat eten?» Hoe leren de kinderen deze skills in Rotterdam-Zuid? Tijdens een bezoek aan de Bloemhofschool gaan de leerlingen inderdaad judoën en s middags samen lunchen. Van zelfgemaakt eten? Nee, een kok maakt samen met een groepje moeders het eten klaar in de speciaal ontworpen keuken. Volgens de kok ging het eten niet altijd even makkelijk: eerst was het erg onrustig, dat gaat iets beter nu een leerling en een vrijwilliger per tafel verantwoordelijk zijn voor de tafelmanieren. Ook wordt er al meer geproefd van eten dat ze niet kennen, wat door kooklessen wordt versterkt. «Het is wel moeilijk hoor; eigenlijk willen ze elke dag pasta met kip. Toen het lukte om ze aspergesoep te laten eten was dat echt een succes. Daarna deelde ik triomfantelijk asperges uit en keken ze wel even op; dat hadden ze nog nooit gezien.» In de buurt van de school zijn met de wooncorporatie al drie tuinen aangelegd waarin de kinderen groenten kweken. Dan filosofie, of eigenlijk ecosofie, zo wordt het hier genoemd. Waarom? Volgens Oosterling is dit om te benadrukken dat het denkproces niet van binnen(uit) plaatsvindt; «denken bestaat daarentegen uit skills die mensen met elkaar verbinden op reflectief niveau. Dat betekent dus dat kinderen leren luisteren, argumenteren, en aandacht opbrengen. Bij judo, koken en tuinieren leren ze concentreren en afzien, maar op andere manieren. Ze worden gesensibiliseerd voor waar ze aanwezig zijn. Met andere woorden: ze zijn in het nu aanwezig. Niet vanuit hun angst naar de toekomst of vanuit schuld uit het verleden, maar vanuit verantwoordelijkheid voor wat ze doen.» f i l o s o f e n a a n h e t w e r k o p z u i d 17
4 Bij Aetzel en Leonie in de les moeten deze vaardigheden aan bod komen. De leerlingen praten in een groep en worden steeds gevraagd waarom ze dat vinden. Niet alle leerlingen letten goed op. Dit komt mede doordat ze niet gewend zijn om in een groep te praten, legt de vakleerkracht me uit. Ook willen ze soms niet filosoferen, dan klieren ze of plegen ze soms zelfs collectief verzet. Aetzel en Leonie pakken dit aan door iets te bedenken wat de aandacht en interesse van de leerlingen trekt. «We behandelen onderwerpen die aansluiten op hun leefwereld, al heb ik de afgelopen tijd ook Griekse mythen verteld; die vinden ze erg interessant.» Het belangrijkst is dat je de klas er bij hebt, vervolgens kun je aan de doelen gaan werken, vaak nog indirect. Volgens Aetzel moeten deze kinderen eerst vooral meer taal leren zodat ze zich kunnen uitdrukken. Het is bij tijd en wijle moeilijk, maar Leonie vertelt dat het wel beter gaat doordat zij zelf ook meer ervaring opdoet. Oosterling legt uit dat de pedagogische insteek Deweyaans is; dat houdt in dat de kinderen vanuit hun interesse worden gestimuleerd. Vervolgens moeten ze de ruimte krijgen om te ontdekken wat ze mogelijk kunnen en willen. Het is dus een open ontwikkelingsproces. Maar er zit tegelijkertijd wel een eco-sociale agenda achter: milieu- en sociaal bewuste mensen vormen. Een doel dat van bovenop is opgelegd. Bovendien een inmenging van de politiek met het onderwijs. Recent ageerde Frank Furedi juist tegen deze politisering van de school; kennis hoort volgens hem nagestreefd te worden omwille van zichzelf. i Oosterling: «School is een socialiserend en disciplinerend model. Maar het doel is stilering en niet disciplinering. Bij disciplinering word je zonder dat je het door hebt op een lijn gezet. Stilering zet een veelvoud van subjectiveringsprocessen in werking waarbinnen veel meer groepen veel meer soorten subjectiviteit kunnen ontwikkelen.» Dus door de opgelegde skills van het project kunnen de leerlingen zich zelf weer op meer manieren ontwikkelen. Zoals Richard Sennett dat met zijn theorie over 18 {politieke} t w i j f e l
5 vakmanschap uitlegt: pas door te investeren in een vaardigheid (bijvoorbeeld cello spelen) verkrijg je de vrijheid om verschillende geluiden te kunnen maken en creatief te zijn. Oosterling stelt daarnaast dat hij niet de enige invloed is. Het project hoort open te staan voor invloeden van buitenaf. «De school moet opengebroken worden naar de wijk om de expertise van de buurt te gebruiken.» Dit is vooral een uitdaging voor de komende jaren. Dat de school politiek beïnvloed wordt is volgens hem onontkoombaar. De komende jaren wordt het project, mede door de inbreng van andere fondsen, uitgebreid naar andere scholen. Nog meer filosofen aan de slag op Zuid dus. Is dit wel wat filosofen horen te doen? «Natuurlijk, elke filosofie (zelfs theoretische filosofie), maar ook elke filosoof moet zich beproeven in de praktijk.» Moet? «Nee, iedereen heeft het recht om het leven in zelfverkozen vergetelheid door te brengen. Dat is een basisrecht van mensen: zelfverkozen vergetelheid.» Waarom zou je willen filosoferen met kinderen op Zuid? «Filosofie onderwijzen aan studenten die er voor betalen das' makkelijk. Maar aan kids op De Bloemhof, dat is pas echt moeilijk en dat maakt het heel interessant.» * Sjaak van Dam (1968) is deeltijds bachelorstudent. i. Furedi, F. (2011), De terugkeer van het gezag, Amsterdam. f i l o s o f e n a a n h e t w e r k o p z u i d 19
Positieve Gezondheid in de praktijk: Resultaten in de achterstandswijken van Rotterdam Zuid 20 Februari 2018 Mieke Reynen iph.
Positieve Gezondheid in de praktijk: Resultaten in de achterstandswijken van Rotterdam Zuid 20 Februari 2018 Mieke Reynen iph Bron: 1 Mieke Reynen Bestuurder Gezondheidscentra Rotterdam Zuid tot 2016 Werkzaam
Nadere informatieHet beantwoorden van de vragen uit de checklist helpt je om twee manieren namelijk:
Studeren met autisme in het hoger onderwijs checklist Inleiding over studeren in het hoger onderwijs Studeren in het hoger onderwijs is vaak heel anders dan je tot nu toe gewend was. Er wordt van je verwacht
Nadere informatieZelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.
Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatie10 voorbeelden van slechte of onduidelijke visuele communicatie
10 voorbeelden van slechte of onduidelijke visuele communicatie 1. De Lidl leesmap Deze map staat bij ons in de kantine van het Lidl filiaal waar ik werk. Ik heb er nog nooit ingekeken, maar de tekst die
Nadere informatieProgramma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf
Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf
Nadere informatieUSERTESTING. Testplan Werking en interesse. Product. Testdoelen. Methodes
USERTESTING Testplan Werking en interesse Product Op de basisschool worden vooral vakken gegeven waarop de inspectie controleert. Veel vakken die ook belangrijk zijn worden hierdoor niet gegeven. Ons doel
Nadere informatieTaal: de sleutel naar echt meedoen
Taal: de sleutel naar echt meedoen Leren en participeren, hoe doe je dat? www.wmoradar.nl Bewoners die moeite hebben met de Nederlandse taal, kunnen bij Radar Wmo diensten een taalcursus volgen in hun
Nadere informatieBushcraft training voor hoogbegaafde kinderen.
2015/2016 Bushcraft training voor hoogbegaafde kinderen. Aansluiting en uitdaging weg. Ondervindt u ook vaak dat uw hoogbegaafde kind niet vanzelfsprekend makkelijk leert? Merkt u ook dat uw kind moeite
Nadere informatieBeleidsplan 2012 2015
Beleidsplan 2012 2015 1 INHOUDSOPGAVE 1. Doelstelling Rotterdam Vakmanstad 3 2. Werkzaamheden RVS: ECO3 4 3. Interactievelden 5 4. Strategie: EP(i)C traject en S5 focus 6 5. Bestuur en personeel 8 6. Financiën
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieHoe gaat het met je studie?
195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.
Nadere informatieVragenlijst naar effect van geluidsapparatuur
Vragenlijst naar effect van geluidsapparatuur Leerlingversie Datum: - - Naam leerling: Geb. datum: Leerkracht: Groep: Ingevuld door: leerkracht / leerling / samen* Leerling draagt: 1 hoortoestel / 2 hoortoestellen
Nadere informatieDit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten.
Kan het anders? (Uit: Kompas) Dit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten. Behandelende onderwerpen het recht veilig in vrijheid te leven het recht op respect
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieHet onderzoek van de burgemeester 5/6
Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder
Nadere informatieStellingen en normering leerlingvragenlijst
Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 3.0 oktober 2014 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 3.0 Stellingen
Nadere informatie- Je spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag. Je geeft af en toe positieve feedback.
Evaluatieformulier Lerarenopleiding (talen, exact, sociale vakken) Versie schoolcontactpersoon Student: Aldert Kasimier Schoolcontactpersoon: C. Vidon Opleiding: Geschiedenis Stageschool: Zernike Datum:
Nadere informatie2.1 FaVoriete leestips
Verhalend 2.1 FaVoriete leestips Van klasgenoten heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften die mij leuk lijken: 1.... 2.... 3.... Van de leraar heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften
Nadere informatieStellingen en normering leerlingvragenlijst
Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 2.0 juli 2012 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 2.0 Stellingen
Nadere informatieWelke voorkeur heb jij?
Pedagogische vaardigheden: Welke voorkeur heb jij? Als pedagogisch medewerker maak je in de omgang met de kinderen in jouw groep gebruik van verschillende pedagogische vaardigheden. Wat zijn jouw voorkeursvaardigheden
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieHet koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap.
Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. EET PALEO 3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Mijn Paleo verhaal 8 De 7 stappen in het kort 12 Stap 1 Richt je op de praktijk 14
Nadere informatieKnabbel en Babbeltijd.
Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte
Nadere informatieExecutieve functies. PCL Conferentie
Executieve functies PCL Conferentie Wat komt aan bod? Welkom en doel Wat zijn executieve functies? Waarom belangrijk? Wat kunnen we ermee? Evaluatie Starter: pilot SAT Snelheid en Accuratesse Test Instructie:
Nadere informatieVan het onbegrepen leerlinggedrag VIA COACHEN naar een bijstelling van het groepsplan of van je klassenmanagement
IB-Support #1 Van het onbegrepen leerlinggedrag VIA COACHEN naar een bijstelling van het groepsplan of van je klassenmanagement De gedachte achter de praktijkopdracht is in het onderstaande verhaal gecombineerd
Nadere informatieMet het hele gezin gezond het nieuwe jaar in
Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieVertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.
LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel
Nadere informatievaardigheden - 21st century skills
vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met
Nadere informatieDalton in kinderopvang
Dalton in kinderopvang Kindcentra Agenda Kindcentra Gehoord tijdens visitatie Fris! De moeder van Max: Bij andere kinderdagverblijven staat of valt alles met hoe de pedagogisch medewerker zich voelt. HIER
Nadere informatieHet Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken
Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor
Nadere informatieGeluk, lijden en een struisvogel: Mindfulness (Awareness) in de praktijk
1 Geluk, lijden en een struisvogel: Mindfulness (Awareness) in de praktijk Wat is geluk? Geluk kan worden ervaren als lijden afwezig is. Wie niet lijdt, is gelukkig. Ik bedoel dan niet het geluk dat we
Nadere informatieTRAINING WERKBEGELEIDING
TRAINING WERKBEGELEIDING Door Martje Kuijlenburg Student no: 500618854 Jaar 3 Hogere Beroepsopleiding Verpleegkunde In opdracht van: de Hogeschool van Amsterdam Docent: Yvonne van Marle INHOUDSOPGAVE Inleiding...
Nadere informatieNoach bouwt een ark Genesis 6-8
2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatieMotivatie bepaalt het succes! www.demeerwaarde.nl
Motivatie bepaalt het succes! Wij schrijven in e over deze informati daar ouders. Je mag rger(s) ouder(s)/verzo lezen. een opleiding voor jou? Ben jij een doener met een Havo-denkniveau? Dan ben je van
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren. Pedagogische visie
Samen de Wereld Kleuren Pedagogische visie 2 SWK-Kinderopvang Samen de Wereld Kleuren Samen de Wereld Kleuren SWK-Kinderopvang: Samen de Wereld Kleuren Onze kinderopvangorganisaties hebben aandacht voor
Nadere informatieLierderholthuis, jaargang 2015-2016 nr.6 6 november 2015
HET LEITJE Lierderholthuis, jaargang 2015-2016 nr.6 6 november 2015 AGENDA Dinsdag 10 november: Donderdag 12 november: Zaterdag 14 november: 12.45 uur Inloopspreekuur Jeugdverpleegkundige 8.30 uur Studiedag
Nadere informatieInkijkexemplaar. Dit deel gaat over de taalstage. Wat kun je?
!!,1232!3 2!971-5+!5-/5034 985#!! 7!532#50#! 82%*98 :3-2*98! 7!583385/7#! 585 5#5835385, ;55
Nadere informatieCP9. In gesprek over de toekomst
CP9 In gesprek over de toekomst Na het voortgezet onderwijs kiest uw kind welk vak hij wil gaan leren en welke opleiding hij wil gaan volgen. Hij maakt een beroepskeuze. Een decaan of studiebegeleider
Nadere informatieCongres Bij voorkeur leren
Congres Bij voorkeur leren Congres Bij voorkeur leren Eerst kijken we naar het gedrag van de opleider Gedrag van de opleider: 1. Taakgericht gedrag (sturing geven): activiteiten die leiden tot concrete
Nadere informatiegezocht: Reclasseringsvrijwilligers maken zich sterk voor Nederlanders in buitenlandse detentie vrijwilligers
gezocht: vrijwilligers Reclasseringsvrijwilligers maken zich sterk voor Nederlanders in buitenlandse detentie Gezocht: vrijwilligers Bureau Buitenland is onderdeel van Reclassering Nederland. Wij begeleiden
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieBabbels. meisjes voetbalteam schoolvoetbal. Agenda activiteiten
Milieubende Een aantal weken geleden heeft groep 7 u gevraagd om, in het kader van het milieu, een dagje geen vlees te eten en de recepten in te leveren. Met dit plan om mee te werken aan een beter milieu
Nadere informatieIN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL
I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen
Nadere informatie24 uur lang. aandacht voor vakmanschap van ambtenaren. Tekst: Martine van Dijk, A+O fonds Gemeenten / Fotografie: Kees Winkelman
Vakmanschap in Beeld: Leren, innoveren en bewegen 24 uur lang aandacht voor vakmanschap van ambtenaren Tekst: Martine van Dijk, A+O fonds Gemeenten / Fotografie: Kees Winkelman Jan van Ginkel, gemeentesecretaris
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieEindverslag Academische Opleidingsschool Sophianum, juni 2011
Eindverslag Academische Opleidingsschool Sophianum, juni 2011 Welke middelen kan een docent tijdens zijn les gebruiken / hanteren om leerlingen van havo 4 op het Sophianum meer te motiveren? Motivatie
Nadere informatieIk heb een nieuw horloge, zegt papa. Kijk.
Prent 1 Sst, ik hoor iets! Prent 1. Sst, ik hoor iets! Said en Jamal zitten aan tafel te eten. Samen met papa en mama. Ik heb een nieuw horloge, zegt papa. Kijk. Papa laat het horloge zien. Het is een
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieBronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden. Inhoudsopgave Pagina. Bron 1 Design Marcel Wanders. 2. Bron 2 ADHD in de klas. 2
Bronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden Inhoudsopgave Pagina Bron 1 Design Marcel Wanders. 2 Bron 2 ADHD in de klas. 2 Bron 3 Recensie over Boijmans van Beunigen 3 Bron 4 Flip in de klas. 4 Bron
Nadere informatieMotiverende gespreksvoering
Motiverende gespreksvoering Naam Saskia Glorie Student nr. 500643719 SLB-er Yvonne Wijdeven Stageplaats Brijder verslavingszorg Den Helder Stagebegeleider Karin Vos Periode 04 september 2013 01 februari
Nadere informatieEvaluatie Waterdag 17 maart 2015
Evaluatie Waterdag 17 maart 2015 Grafieken uitgedrukt in % Wat vond je van deze activiteit? Wat vond je het meest/minst leuke onderdeel van deze dag? Redenen meest/minst leuk: Workshop Meest Minst Super
Nadere informatieFilosofisch Café Socrates 2014. Dienstencentrum de Roos Beekstraat 29 Weert. Trefcentrum Stramproy Fr. Strouxstraat 53 Stramproy.
Filosofisch Café Socrates 2014 Dienstencentrum de Roos Beekstraat 29 Weert Trefcentrum Stramproy Fr. Strouxstraat 53 Stramproy Informatie Het was in mei 2011 de eerste keer in Weert dat het Filosofisch
Nadere informatieVisie in de praktijk
Gastlessen voor studenten 2 e leerjaar PW 3 en 4 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar - Docentenhandleiding Visie in de praktijk Gastles visie in de praktijk - Docentenhandleiding Theorie over dit onderwerp:
Nadere informatieWerkblad 7.1 Opdracht 3, module 3, les 7
Werkblad 7.1 Opdracht 3, module 3, les 7 Lees de vragen. Kruis aan: ja of nee. ja nee 1. Wil de moeder over haar kind praten? 2. Kan de juf s morgens over het probleem praten? 3. Onderbreekt de juf de
Nadere informatieInstructieboek Koken. Voor de Mpower-coach
Instructieboek Koken Voor de Mpower-coach juni 2014 Mpower-coach Instructieboek Versie 1.2014 blz. 2 Inhoud: Inhoudsopgave blz. 3 Mpower-coach blz. 5 Thema koken : blz. 7 Module 0: Beginnen met koken blz.
Nadere informatieMINUTEN BEWEGEN. Onderwijs Maak Je Samen. www.5minutenspelletjes.nl
MINUTEN BEWEGEN www.5minutenspelletjes.nl 12 Jongleren met ballonnen Benodigdheden een aantal ballonnen 1-2 3-4 Je kunt deze activiteit klassikaal doen, of in jes. Ga in een kring staan en gooi een aantal
Nadere informatieHet spel der democratische opvoeding Wat vooraf ging: Aan de hand van de 4 pijlers deden de ambassadeurs van Triodus samen goed voor later en de werkgroep wat iedere kindwijzerorganisatie deed, inventariseren!
Nadere informatieBen jij Vindingrijk? Kolom
Ben jij Vindingrijk? Hoe vind jij het om: met je eigen fantasie, op je eigen manier, en door uit te proberen of te onderzoeken nieuwe ideeën, oplossingen, of dingen te bedenken of te maken? Aan welke les,
Nadere informatieBonus: Hoe goed ben jij momenteel?
Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Blad 1 van 20 Hoe goed ben jij momenteel? Iedereen kan zijn leiderschapsvaardigheden aanzienlijk verbeteren met een beetje denkwerk en oefening. Met deze test krijg je
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieSAMEN DE GRENZEN VERLEGGEN
SAMEN DE GRENZEN VERLEGGEN CLIËNTEN GAAN SURVIVALLEN IN DE ARDENNEN in dit artikel: > rinkelend belletje > weekend Ardennen > stuk sterker geworden > iedereen geweldig bijgedragen Al een aantal jaren worden
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven
Nadere informatieMind & Motion, Centrum voor BewustZijn
NIEUWSBRIEF Follow your it knows the way Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn Nieuwsbrief 1 9 januari 2015 Lieve mensen, Een mooi en bijzonder nieuw jaar. Ik wens jullie allen een liefdevol, gezond,
Nadere informatieSTUDIEGIDS 2015-2016 SPECIALISATIEMODULE SLIMME KLEUTERS. Groep 2
STUDIEGIDS 2015-2016 SPECIALISATIEMODULE SLIMME KLEUTERS Talent in de kleuterklas herkennen en begeleiden Groep 2 Leuk dat je geïnteresseerd bent in onze opleiding Slimme kleuters! In deze gids zetten
Nadere informatieVormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015
Vormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015 Inhoud 3 Vooraf 5 Een andere kijk op spijbelen 6 Over de diepere betekenis van kinderspel 7 Kinderen hebben zo hun kijk op quality time 8 Plan
Nadere informatieJeroen Dusseldorp 17-12-2013
Groeidocument trainingen blok 2 Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Inleiding Voor u ligt mijn groeidocument van de trainingen die zijn gegeven in blok 2 van de minor Consultancy. Om een succesvolle consultant
Nadere informatieDe Schoolwerkplaats school van nu
2015 De Schoolwerkplaats school van nu Visie en uitgangspunten Manon van der Linde Ilse Overzier Marjan van Baekel- Kan 1. Waar de Schoolwerkplaats voor staat Missie Wat we willen is dat alle kinderen
Nadere informatieOnderzoek Maatschapppelijke Stage
Onderzoek Maatschapppelijke Stage Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 28 mei tot 14 juli 2012, deden 1.584 scholieren mee; 575 van hen hebben een maatschappelijke stage gelopen in
Nadere informatieLEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN
Mission X: Train Like an Astronaut LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN Naam leerling In deze les leer je manieren kennen om je botten sterk te houden en zie je het effect van verminderde zwaartekracht op len.
Nadere informatieVoedingsbeleid ASKA. Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2. 2 Doel blz 2. 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3
Voedingsbeleid ASKA Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2 2 Doel blz 2 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3 4 Pedagogische basisdoelen en onze uitgangspunten blz 5 A018 Voedingsbeleid 030812 1/5
Nadere informatieZorgboerderij Sterrenland 30-01-14
Zorgboerderij Sterrenland 30-01-14 Inhoudsopgaven Inleiding...3 Bedrijfsgegevens...4 Afzetmarkt...5 De ligging...6 Het uiterlijk...7 De afdelingen...8 Regels... 9 Personeel...10 Vragen...11 Slot...12 Inleiding
Nadere informatieVerbindingsactietraining
Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken
Nadere informatiePresentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A
Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen
Nadere informatieAflevering 6: Eigen bedrijf
Aflevering 6: Eigen bedrijf Vragen vooraf: Heb je wel eens een eigen bedrijf gehad? Ken je mensen met een eigen bedrijf? Wat voor soort bedrijf is dat? Hoofditem Fragment 1 Korte inhoud: Khalid wil een
Nadere informatieVoorbeeldig onderwijs
m a r i a va n de r hoe v e n Voorbeeldig onderwijs In de politieke arena wordt gedebatteerd over de vraag of het goed gaat met het Nederlandse onderwijs. Getuige het recente Oesorapport zijn we op onderdelen
Nadere informatieLes 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper
Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes
Nadere informatieDe gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht
De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht Lees : Mattheüs 18:21-35 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was,heeft Hij gelijkenissen verteld
Nadere informatieSpreekbeurt, en werkstuk
Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid
Nadere informatieJezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder
Jezus zoekt ruzie Inleiding Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader,
Nadere informatieRuimte voor God - thema 1: Eén ding is nodig! Preek over Lukas 10: Gemeente van Christus,
Ruimte voor God - thema 1: Eén ding is nodig! Preek over Lukas 10:38-42 Gemeente van Christus, Het gaat vanmorgen over Jezus. Dat zal je waarschijnlijk ook niet verrassen. Maar als het gaat over Jezus,
Nadere informatieLes 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts
Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie heet vragen stellen. We gaan
Nadere informatieBetrokken bij mensen?
Betrokken bij mensen? Een kritische blik? Maak kennis met onze opleiding tot verpleegkundige Beschik je over inlevingsvermogen? Ga je graag met mensen om? Ook als ze anders doen dan de meeste mensen? Heb
Nadere informatieVerslag Creatief Denken en Pitchen
Verslag Creatief Denken en Pitchen Jeroen Dusseldorp 2041664 PM1DV Leraar: Serge verwiel 1 Voorwoord Korte evaluatie van trainingen De beroepsvaardigheden trainingen vond ik dit blok toch wel het leukste
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatiet Vuil Reclametruukske
t Vuil Reclametruukske Reclame graad 2 Lesvoorbereiding Toon de oproep van José op het smartboard. Voorzie twee dozen (schoendoos, andere kartonnen doos met deksel,...) Print informatieflarden opdracht
Nadere informatieDriestar lesschema Pabo 1 2014-2015
Driestar lesschema Pabo 1 2014-201 Gegevens opleiding Naam Sandra Kögeler van Helden Klas D1B Dag- of deeltijdopleiding Deeltijd Slb er L. van Hartingsveldt Periode 4 Gegevens stageschool Code Kri Naam
Nadere informatieLeren door samen te doen Workshop ouderbetrokkenheid 3 juni 2015 https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=gutm8xnh7dm
Leren door samen te doen Workshop ouderbetrokkenheid 3 juni 2015 https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=gutm8xnh7dm Samen uw kind stimuleren om Te doen en te ondervinden Acties te ondernemen
Nadere informatieTussenschoolse opvang
SBO DE HAAGSE BEEK Openbare speciale school voor basisonderwijs Tussenschoolse opvang Mei 2007 (versie 2) A. ALGEMEEN Alle leerlingen blijven tussen de middag op school. Tijdens het eten en het buitenspelen
Nadere informatie14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie?
Carol Dweck Wat is Intelligentie? 1 Wat is Intelligentie? Wat is Intelligentie? Meervoudige Intelligentie - Gardner 2 Voorlopige conclusie In aanleg aanwezig potentieel (50% erfelijk bepaald) Domeinspecifiek
Nadere informatieHerman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn.
Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn. De ondeugendste aap Snoei pakt de hoed van Herman af. Snoei
Nadere informatieOpgave 1 Agressie op het sportveld
Opgave 1 Agressie op het sportveld Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In 12 raakte een grensrechter na afloop van een amateurvoetbalwedstrijd ernstig gewond
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieWist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief:
Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015 In deze nieuwsbrief: Wist je dat... Thema's en cursussen in maart Lezersvraag: "Moet ik mijn zoon verplichten met andere kinderen te spelen?" Mamatijd Moeders
Nadere informatie