UITGAVENONTWIKKELING GEZONDHEIDSZORG 2011 Intrakoop

Transcriptie

1 UITGAVENONTWIKKELING GEZONDHEIDSZORG 2011 Intrakoop De inkoopcoöperatie van de zorg Datum : 2 augustus 2012 Auteurs : Intrakoop i.s.m. Marlyse-Research

2 Inhoud 1. Inleiding Bedrijfslasten Personeelskosten Investeringen en afschrijvingen Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud en energiekosten Huur en leasing Inkoop Resultaat Solvabiliteit Eigen vermogen / solvabiliteit Overig Ziekteverzuim (Vernet) Bestuurders Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

3 1. Inleiding Intrakoop 1 heeft een analyse uitgevoerd op jaarverslagen (bron: CIBG, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) ten einde de kosten van zorginstellingen in kaart te brengen. Zorgaanbieders die niet onder de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) vallen, zijn buiten het bestek van deze rapportage gelaten. Bij het beschrijven van de resultaten zal de nadruk slechts beperkt op de ZBC s worden gelegd, gezien hun geringe aandeel in de zorgsector (1,3% van de totale omzet). De uiteindelijke analyse op de jaarcijfers is uitgevoerd op basis van bruikbare jaarverslagen van zorgorganisaties in Nederland over het jaar 2011 met vergelijkende cijfers over zorginstellingen maken gebruik van een beperkte jaarverantwoording (geen cijfers beschikbaar). Bij de analyse is vooral gebruik gemaakt van DigiMV. De totale uitgaven in de zorg bedragen in mld. (bron: CBS, 2011). De analyse zoals in deze rapportage wordt beschreven, beperkt zich tot de volgende instellingssoorten: Ziekenhuizen (ZKH), waaronder universitair medische centra, algemene ziekenhuizen en categorale ziekenhuizen Verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT), inclusief jeugdzorg Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) Gehandicaptenzorg (GHZ), inclusief revalidatiecentra Zelfstandige behandelcentra (ZBC) De hierboven genoemde zorginstellingen vertegenwoordigen met 53,2 mld. het leeuwendeel van de zorguitgaven. Overige zorguitgaven, zoals uitgaven aan geneesmiddelen en kosten voor huisartsen-, tandartsen- en paramedische praktijken vallen buiten het bestek van deze rapportage. Bij interessante verschillen is ook een uitsplitsing gemaakt naar organisatie-omvang (fte), hierbij worden de volgende categorieën onderscheiden: 0-50 fte fte fte fte Meer dan fte Naast de uitsplitsing naar organisatie-omvang en sector zijn gegevens beschikbaar over aantal plaatsen/bedden, aantal cliënten en verbijzondering eigen vermogen. 1 Intrakoop is de organisatie voor kostenbesparing in de zorg. De inkoopcoöperatie helpt 571 zorgorganisaties op circa locaties efficiënter te werken. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

4 2. Bedrijfslasten De totale lasten van zorginstellingen stijgen in 2011 met +2,8% naar een totaal van 51,3 mld. De bedrijfsopbrengsten stijgen met +3,0% naar een totaal van 53,2 mld. Waar in 2010 de lasten van instellingen in de zorgsector nog harder stegen dan de opbrengsten, stijgen in 2011 de bedrijfsopbrengsten weer sterker. Personeelskosten vormen met 67% de grootste kostenpost voor zorginstellingen, gevolgd door de overige bedrijfskosten (=27%) en afschrijvingen (=6%). Figuur 1 Verdeling bedrijfslasten (totaal: 51,3 mld.) 27% 6% 67% Personeelskosten Afschrijving Overige bedrijfskosten Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

5 Binnen de bedrijfslasten zijn het de afschrijvingen die met een daling van -11,8% een kostendrukkend effect hebben. Dit komt doordat veel cure-instellingen investeringen in het voorgaande jaar versneld hebben afgeschreven, hetgeen toen resulteerde in tijdelijk hogere afschrijvingskosten. Personeelskosten en overige bedrijfskosten groeien met respectievelijk +4,1% en +3,6%. Figuur 2 Gemiddelde stijgingspercentages bedrijfslasten +2,8% Afschrijvingen -11,8% Personeelskosten +4,1% Bedrijfskosten overig +3,6% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% Naar sector Van het totaal aan bedrijfslasten in de zorgsector komt 21 mld. (= 41%) voor rekening van de ziekenhuizen en 13 mld. (= 25%) voor rekening van VVT-instellingen. De bedrijfslasten van de GGZ en gehandicaptenzorg bedragen 9,1 mld. en 7,4 mld. en maken respectievelijk 18% en 14% van de totale bedrijfslasten in de sector uit. Figuur 3 Verdeling bedrijfslasten naar sector (totaal: 51,3 mld.) 18% 41% 14% 1% 25% GGZ GHZ VVT ZBC ZKH Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

6 Ziekenhuizen laten met +0,4% een geringe stijging van de bedrijfslasten zien in Bij de overige instellingssoorten zijn het vooral de GGZ en gehandicaptenzorg die met +4,7% en +4,8% bovengemiddeld stijgen. Figuur 4 Gemiddelde stijging bedrijfslasten, uitgesplitst naar instellingssoort, referentie: stijging in bedrijfsopbrengsten 0% 5% 10% 15% 20% 25% GGZ GHZ VVT +2,8% +3,0% +4,7% +4,9% +4,8% +4,9% +3,7% +3,7% ZBC +21,4% +22,5% ZKH +0,4% +0,7% Bedrijfslasten Bedrijfsopbrengsten Naar bedrijfsgrootte (fte) De 188 grootste instellingen met of meer fte (16%) nemen bijna drie kwart (= 71%) van de totale bedrijfslasten in de zorgsector voor hun rekening. Onder deze grootste instellingen bevindt zich het merendeel van de ziekenhuizen. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

7 2.1 Personeelskosten Binnen de personeelskosten worden onderscheiden: Lonen en salarissen; Sociale lasten; Andere personeelskosten en Personeel niet in loondienst. Personeelskosten vormen met 67% de grootste uitgavenpost voor instellingen in de zorgsector en stijgen in 2011 met +4,1% naar een totaal van 34,2 mld. De personeelskosten van ziekenhuizen liggen gemiddeld op 60% van de totale bedrijfslasten. Bij de care-instellingen ligt dit aandeel aanzienlijk hoger op een aandeel tussen 70% (GHZ) en 73% (GGZ). De personeelskosten stijgen met +4,1% gemiddeld sterker dan de gerealiseerde bedrijfsopbrengsten (+3,0%). Grootste stijger binnen de personeelskosten betreft de kosten van externe inhuur. Nadat in 2010 deze kosten nog licht daalden, ziet de zorgsector de uitgaven aan personeel niet in loondienst gemiddeld stijgen met +7,3% naar 1,8 mld. De overige personeelskosten (o.a. opleidingskosten) stijgen met +1,7% het minst. Lonen en salarissen stijgen met +3,9% gemiddeld eveneens minder hard dan de totale personeelskosten. De zorgsector kent in 2011 circa fte. Een fte in de zorg kost gemiddeld in 2011 ruim Figuur 5 Verbijzondering personeelskosten (totaal: 34,2 mld.) 4% 5% 7% 10% 74% Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten Personeel niet in loondienst Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

8 Naar sector De stijgingen voor de totale personeelskosten zijn met stijgingen rond de +4% bij alle instellingsoorten ongeveer gelijk te noemen, waarbij ziekenhuizen met +3,4% onder het sectorgemiddelde stijgen en VVT met +4,9% boven het sectorgemiddelde stijgt. Het aandeel externe inhuur ligt met uitzondering van de ZBC s bij alle instellingsoorten gemiddeld op 5-6% van de totale personeelskosten. Naar bedrijfsgrootte (fte) De grotere instellingen met meer dan 500 fte zien hun personeelskosten minder dan het sectorgemiddelde van +4,1% stijgen. Zij kennen een gemiddelde stijging van +3,7%. De kleinere zorginstellingen kennen daarentegen gemiddeld hogere stijgingen in personeelskosten. Het zijn vooral de zorginstellingen tot en met 50 fte die een hogere bedrijfsopbrengst (+14,4%) tegenover de stijging in personeelskosten (+11,3%) weten te realiseren. Figuur 6 Stijging personeelskosten, uitgesplitst naar omvang zorginstelling (fte) 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% +4,1% +3,0% 0-50 fte fte +11,3% +10,9% +8,9% +14,4% fte +6,2% +6,7% fte Meer dan fte +3,7% +3,5% +3,7% +2,1% Personeelskosten Bedrijfsopbrengsten Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

9 2.2 Investeringen en afschrijvingen Investeringsuitgaven leiden tot afschrijvingskosten die over meerdere jaren in de jaarrekening van zorginstellingen worden verwerkt. De zorgsector ziet afschrijvingskosten met -11,8% aanzienlijk dalen in In 2010 stegen de afschrijvingskosten nog met +28,4% als gevolg van de door de overheid geboden versnelde afschrijvingsmogelijkheid. Het aandeel van de afschrijvingskosten in de totale kosten ligt in 2011 met 6% weer op het niveau van 2009 (=6%). Naar sector De zorgsector laat als het gaat om de afschrijvingskosten een tamelijk uiteenlopend beeld zien. Verantwoordelijk voor de sterke daling in de afschrijvingskosten zijn de ziekenhuizen met -24,3%, na in 2010 een stijging van +56,6% te hebben gekend. Bijna de helft (=48%) van de totale afschrijvingskosten komt voor rekening van de ziekenhuizen. GGZ laat met een stijging van +21,1% een aanzienlijke stijging zien in de afschrijvingskosten, na in 2010 vrijwel gelijk te zijn gebleven (+0,6%). Verantwoordelijk hiervoor is een aantal grotere GGZinstellingen dat behoorlijke stijgingen laat zien, zoals Iriszorg (+89,2%), Stichting Pameijer (+88,9%), GGZ Delfland (+85,1%) en Parnassio Bavo Groep (+78,1%). VVT-instellingen laten een daling in de afschrijvingen zien met gemiddeld -4,5%. Gehandicaptenzorg toont daarentegen een stijging van +9,5%. Naar bedrijfsgrootte (fte) Drie kwart van de totale afschrijvingskosten in de zorgsector is toe te rekenen aan de 188 zorginstellingen met meer dan fte. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

10 2.3 Overige bedrijfskosten Het totaal aan overige bedrijfskosten bedraagt in ,9 mld. en vertegenwoordigt daarmee een aandeel van 27% in de totale bedrijfslasten. De overige bedrijfskosten stijgen met -1,0% gemiddeld minder hard dan de gemiddelde stijging in bedrijfsopbrengsten van +3,0%. Figuur 7 Verbijzondering overige bedrijfskosten (totaal: 13,9 mld.) 11% 17% 12% 25% 35% Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Algemene kosten Onderhoud en energiekosten Huur en leasing Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

11 2.3.1 Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten vormen met 2,4 mld. gemiddeld 4,6% van de totale lasten van zorginstellingen. Uit door Intrakoop uitgevoerde aanvullende grootboekanalyses, blijkt dat voedingsmiddelen en hotelmatige kosten hierin ongeveer evenredig vertegenwoordigd zijn. De zorgsector is in staat ondanks prijsstijgingen de hotelmatige en voedinggerelateerde kosten in navolging van 2010 slechts in geringe mate te laten stijgen (+1,3%). Naar sector Opvallend is dat de ziekenhuizen in 2011 hun uitgaven aan voedingsmiddelen en hotelmatige kosten met een kleine daling (-0,1%) vrijwel gelijk hebben kunnen houden aan het niveau van GGZ en VVT laten met respectievelijk +1,0% en +1,4% geringe kostenstijgingen zien rond het sectorgemiddelde van +1,3%. Figuur 8 Gemiddelde stijging voedingsmiddelen en hotelmatige kosten, uitgesplitst naar instellingssoort -1% 0% 1% 2% 3% 4% GGZ +1,0% +1,3% GHZ +3,2% VVT +1,4% ZBC +3,1% ZKH -0,1% Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

12 Naar bedrijfsgrootte (fte) Bij zorginstellingen tot en met 500 fte zijn de kosten voor voedingsmiddelen en hotelmatige kosten gemiddeld sterker gestegen dan het NZA prijsindexcijfer voor materiële kosten in 2011 van 1,98% 2. De ruim 300 zorginstellingen in Nederland met meer dan 500 fte vertegenwoordigen 85% van alle voedingsmiddelen en hotelmatige kosten. Zij weten de stijging van de kosten voor voedingsmiddelen en hotelmatige kosten met +0,7% beperkt te houden, mogelijk als gevolg van inkoopschaalvoordelen. Figuur 9 Gemiddelde stijging voedingsmiddelen en hotelmatige kosten, uitgesplitst naar fte 0% 2% 4% 6% 8% 10% +1,3% 0-50 fte +4,0% fte +3,6% fte +5,1% fte +1,2% Meer dan fte +0,6% 2 NZA prijsindexcijfer materiële kosten zorgsector 2011, bron: Nederlandse Zorgautoriteit. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

13 2.3.2 Algemene kosten Algemene kosten omvatten onder meer communicatiekosten, kosten voor administratie, externe advisering en lidmaatschappen. De algemene kosten vormen met 3,4 mld. gemiddeld 7% van de totale lasten van zorgorganisaties. Instellingen in de zorg zien hun algemene kosten in 2011 gemiddeld stijgen met +3,9%, een enigszins geringere stijging dan in 2010 (+4,7%). Naar sector Ruim een derde van de algemene kosten (= 34%) in de zorg komt voor rekening van de ziekenhuizen. Zij zien hun algemene kosten in geringe mate stijgen met +1,6%. Bij GGZ en gehandicaptenzorg stijgen de algemene kosten gemiddeld met respectievelijk +5,0% en +6,1%. De hoogste stijgingen in de algemene kosten zijn net als in 2010 te vinden bij de ZBC s (+31,5%). Zij zijn vaak recent gestart en veel van de opstartkosten die hiermee gepaard gaan (zoals bijvoorbeeld advieskosten) vallen onder de algemene kosten. Figuur 10 Verdeling algemene kosten naar sector (totaal: 3,4 mld.) 20% 38% 13% 8% 21% GGZ GHZ VVT ZBC ZKH Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

14 Naar bedrijfsgrootte (fte) Zorginstellingen tot en met 50 fte zien hun algemene kosten fors toenemen met gemiddeld +29,7% versus een veel geringere stijging van gemiddeld slechts +0,1% bij de 188 grootste instellingen met meer dan fte. Figuur 11 Gemiddelde stijging algemene kosten, uitgesplitst naar fte 0% 10% 20% 30% 40% 50% +3,9% 0-50 fte +29,7% fte +9,8% fte +7,1% fte +3,0% Meer dan fte +0,1% Patiënt- en bewonersgebonden kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten staan het dichtst bij de kernactiviteit van zorginstellingen. Uit aanvullende grootboekanalyses van Intrakoop blijkt dat gemiddeld rond de 60% hiervan wordt uitgegeven aan kosten voor behandeling- en behandelingsondersteunende functies, zoals geneesmiddelen, hulpmiddelen en hechtmaterialen. In 2011 stijgen de patiënt- en bewonersgebonden kosten met +5,0% sterker dan de bedrijfsopbrengsten (+3,0%). Patiënt- en bewonersgebonden kosten vormen met een totale uitgavenpost van ruim 4,8 mld. 9% van de totale lasten. Naar sector Het leeuwendeel van de totale patiënt- en bewonersgebonden kosten is voor rekening van de ziekenhuizen. Met ruim 3,9 mld. aan patiënt- en bewonersgebonden kosten is meer dan drie kwart (= 82%) hiervan toe te schrijven aan ziekenhuizen. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

15 Patiënt- en bewonersgerelateerde kosten bedragen bij ziekenhuizen 19% en bij ZBC s 14% van de totale lasten. Bij de overige sectoren ligt dit aandeel van de patiënt en bewoners-gerelateerde kosten gemiddeld op hooguit 3% van de totale lasten. Figuur 12 Gemiddeld aandeel patiënt- en bewonersgebonden kosten in totale bedrijfslasten, uitgesplitst naar instellingssoort 0% 10% 20% 30% 40% 50% 9% GGZ 3% GHZ 3% VVT 2% ZBC 14% ZKH 19% De uitgaven aan patiënt- en bewonersgebonden kosten bij instellingen actief in de gehandicaptenzorg stijgen met +7,4% harder dan het gemiddelde stijgingspercentage van +5,0% en stijgen eveneens harder dan de bedrijfsopbrengsten van de gehandicaptenzorg (+4,9%). Ook bij de ziekenhuizen stijgen de patiënt en bewonersgebonden kosten met +4,7% harder dan de bedrijfsopbrengsten (+0,7%). GGZ-instellingen laten met +1,3% slechts een beperkte stijging in patiënt- en bewonersgebonden kosten zien. VVT stijgt gemiddeld met +4,4%. Figuur 13 Gemiddelde stijging patiënt- en bewonersgebonden kosten, uitgesplitst naar instellingssoort 0% 10% 20% 30% 40% 50% +5,0% GGZ +1,3% GHZ +7,4% VVT +4,4% ZBC +27,3% ZKH +4,7% Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

16 2.3.4 Onderhoud en energiekosten In 2011 is in de zorgsector 1,6 mld. uitgegeven aan onderhoud en energiegerelateerde kosten. Dit is ruim 3% van de totale lasten in de zorg. Uit door Intrakoop uitgevoerde aanvullende grootboekanalyses blijkt dat circa de helft van de onderhoud en energiekosten is toe te wijzen aan energie (=51%). Het overige deel komt voor rekening van onderhoud (=46%) of dotaties aan groot onderhoud (=3%). De gemiddelde daling in 2010 voor onderhoud en energiekosten met -2,5% wordt in 2011 met -0,4% voortgezet. Naar sector Ziekenhuizen en VVT-instellingen nemen het merendeel van het totaal aan onderhoud en energiekosten voor hun rekening: ruim een derde (=36%) van de totale uitgaven aan onderhoud en energie komt voor rekening van de ziekenhuizen. 27% is toe te wijzen aan VVT-instellingen. Figuur 14 Verdeling onderhoud en energiekosten, naar sector (totaal: 1,6 mld.) 18% 36% 18% 1% 27% GGZ GHZ VVT ZBC ZKH Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

17 In alle sectoren dalen de kosten voor onderhoud en energie, met uitzondering van de ZBC s. In deze sector stijgen de uitgaven gemiddeld met +9,1%. Figuur 15 Gemiddelde stijging onderhoud en energiekosten, uitgesplitst naar instellingssoort -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% -0,4% GGZ -0,1% GHZ -1,2% VVT -0,6% ZBC +9,1% ZKH -0,4% Naar bedrijfsgrootte (fte) De 188 grootste zorginstellingen met of meer fte nemen met een totaal van 1,1 mld. ruim twee derde (=68%) van de totale uitgaven voor onderhoud en energie voor hun rekening. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

18 2.3.5 Huur en leasing De kosten voor huur en leasing stijgen gemiddeld met +5%. Kosten voor huur en leasing maken met een totaal van 1,4 mld. gemiddeld een kleine 3% uit van de totale lasten. Naar sector Het grootste aandeel in de totale kosten voor huur en leasing komt met 612 mln. voor rekening van de VVT-instellingen (=43%). Figuur 16 Verdeling kosten huur en leasing naar sector (totaal: 1,4 mld.) 2% 10% 24% 43% 21% GGZ GHZ VVT ZBC ZKH Uitgaven aan huur en leasing stijgen in 2011 het sterkst bij ziekenhuizen met gemiddeld +11,1%. De uitgaven bij instellingen in de gehandicaptenzorg en bij VVT-instellingen stijgen met +7,4% en +5,9% eveneens boven het sectorgemiddelde van +5%. Figuur 17 Gemiddelde stijging kosten huur en leasing, uitgesplitst naar instellingssoort -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% +5,0% GGZ -0,9% GHZ +7,4% VVT +5,9% ZBC +4,9% ZKH +11,1% Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

19 3. Inkoop Inkoop omvat alle uitgaven van een organisatie waar een externe factuur tegenover staat. Binnen de inkoopuitgaven wordt een onderscheid gemaakt tussen kosten die in de exploitatie worden opgenomen en investeringen: Inkoopgerelateerde exploitatiekosten, waaronder: o Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten o Algemene kosten o Patiënt- en bewonersgebonden kosten o Onderhoud en energiekosten o Huur en leasing o Personeel niet in loondienst o overige personeelskosten Investeringen. o Investeringen in gebouwen en terreinen o Investeringen in machines en installaties o Investeringen in andere bedrijfsmiddelen, technische en administratieve uitrusting o Investeringen in materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen o Investeringen in niet aan het bedrijfsproces dienstbare materiële activa 3 Het totaal van inkoopgerelateerde exploitatiekosten en investeringen leidt tot inkoopuitgaven van 22,6 mld. in 2011, een stijging van 3,8% ten opzichte van Het totaal aan inkoopuitgaven omvat 3 á 3,5 mld. in rekening gebrachte BTW. Bijna drie kwart (=74%) van de inkoopgerelateerde uitgaven betreft uitgaven die in de exploitatie worden geboekt. Hierin zijn het de patiënt- en bewonersgebonden kosten en de algemene kosten die met respectievelijk 4,8 mld. en 3,4 mld. het meest omvangrijk zijn. Van het totaalbedrag aan investeringen gaat bijna de helft (=49%) naar investeringen in gebouwen en terreinen. 3 Zoals directie- en personeelswoningen, gebouwen met uitsluitend een sociaal of cultureel doel. Activa die als belegging worden aangehouden. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

20 Figuur 18 Verbijzondering Inkoopgerelateerde uitgaven 2011 (: 22,6 mld.) Inkoopgerelateerde exploitatiekosten : 16,8 mld. Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten 2,4 Algemene kosten 3,4 Patiënt- en bewonersgebonden kosten 4,8 Onderhoud en energiekosten 1,6 Huur en leasing 1,4 Overige personeelskosten 1,3 Personeel niet in loondienst 1, (x 1 mld.) Investeringen : 5,8 mld. Investeringen in gebouwen en terreinen 2,8 Investeringen in machines en installaties 0,6 Investeringen in andere bedrijfsmiddelen, technische en administratieve uitrusting 1,4 Investeringen in materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen 0,9 Investeringen in niet aan het bedrijfsproces dienstbare materiële activa 0, (x 1 mld.) Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

21 Onderhoud en energie (-0,4%), voedingsmiddelen en hotelmatige kosten (+1,3%) en overige personeelskosten (+1,7%) stijgen minder hard dan de totale bedrijfsopbrengsten die met +3,0% zijn gestegen. De stijging in patiënt- en bewonersgebonden kosten, huur en leasing en vooral personeel niet in loondienst komt sterk boven de genoemde opbrengstenstijging uit. In de belangrijkste investeringscategorie investeringen in gebouwen en terreinen stijgen de uitgaven in 2011 met +7,5%. Figuur 19 Gemiddelde stijging inkoopgerelateerde uitgaven 2011 Inkoopgerelateerde exploitatiekosten : +3,7% Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten +1,3% Algemene kosten +3,9% Patiënt- en bewonersgebonden kosten +5,0% Onderhoud en energiekosten -0,4% Huur en leasing +5,0% Overige personeelskosten +1,7% Personeel niet in loondienst +7,3% -15% -5% 5% 15% Investeringen +4,2% Investeringen in gebouwen en terreinen +7,5% Investeringen in machines en installaties -11,0% Investeringen in andere bedrijfsmiddelen, technische en administratieve uitrusting +7,2% Investeringen in materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen +1,1% Investeringen in niet aan het bedrijfsproces dienstbare materiële activa +10,2% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

22 Naar sector De verdeling van de exploitatiekosten over de instellingssoorten is nagenoeg gelijk aan de verdeling van de investeringen. Ziekenhuizen vertegenwoordigen 46% van de exploitatiekosten en 47% van alle investeringen in de zorgsector, in omvang gevolgd door de VVT (=23%). Figuur 20 Verdeling inkoopgerelateerde uitgaven naar sector Inkoopgerelateerde exploitatiekosten 16,8 mld. 15% 46% 13% 23% 3% GGZ GHZ VVT ZBC ZKH Investeringen 5,8 mld. 14% 47% 14% 23% 1% GGZ GHZ VVT ZBC ZKH Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

23 De inkoopgerelateerde exploitatiekosten stijgen bij de gehandicaptenzorg en de VVT met respectievelijk +4,0% en +3,8%. Hiertegenover staan stijgingen in bedrijfsopbrengsten van respectievelijk +4,9% en +3,7%. Bij de ziekenhuizen stijgen de inkoopgerelateerde exploitatiekosten met +2,9% harder dan de groei in bedrijfsopbrengsten in deze sector van +0,7%. GGZ laat de geringste stijging zien in inkoopgerelateerde kosten met +2,0%. Hiertegenover staat bij de GGZ een stijging in bedrijfsopbrengsten van +4,9%. De VVT-sector laat als enige sector een daling (-6,8%) in de investeringen zien, vooral als gevolg van lagere investeringen in gebouwen en terreinen. Figuur 21 Gemiddelde stijging inkoopgerelateerde uitgaven: Exploitatiekosten : +3,7% -10% 10% 30% 50% 70% 90% GGZ GHZ VVT +2,0% +4,0% +3,8% ZBC +26,4% ZKH +2,9% Investeringen : +4,2% -10% 10% 30% 50% 70% 90% GGZ GHZ +10,0% +9,6% VVT -6,8% ZBC +93,1% ZKH +6,4% Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

24 4. Resultaat In 2011 stijgt het netto resultaat van zorginstellingen gemiddeld met +9,6% (= 86,9 mln). Over 2011 laten 220 zorginstellingen een negatief resultaat na belastingen zien. Dit aantal is vergelijkbaar met het aantal dat in 2010 rode cijfers schreef: 208. Van de 220 instellingen met een negatief resultaat in 2011 zijn er 77 die ook in 2010 al een negatief resultaat hadden. In totaal zijn 130 zorginstellingen in staat geweest om een negatief resultaat in 2010 om te buigen naar een positief resultaat in Het netto resultaat, uitgedrukt in de resultaatratio 4 bedraagt in de zorgsector gemiddeld 1,9%. Figuur 22 Top-10 zorginstellingen met negatief resultaat in 2011 Resultaat 2011 Resultaat 2010 Maasstad Ziekenhuis -14,1 4,7 Rivierduinen -9,8 5,6 Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg -5,4-8,5 Ruwaard van Puttenziekenhuis -5,1-1,0 Zorggroep Pasana -4,3 0,1 Ommelander Ziekenhuis Groep -3,8-2,7 Thuiszorg Rotterdam -3,3 0,0 Altra -3,3 1,9 Delta Psychiatrisch Centrum -3,0 2,6 Osira Amstelring -2,6-5,6 (x 1 mln.) Figuur 23 Top-10 zorginstellingen met positief resultaat in 2011 Resultaat 2011 Resultaat 2010 Isala Klinieken 20,7 19,3 Academisch Ziekenhuis Maastricht 18,6 6,2 Zorggroep Noorderbreedte 17,5 19,6 Stichting VU-VUmc 17,0 8,3 Espria 16,0 6,1 Geïntegreerde Geestelijke Gezondheidszorg in Eindhoven en De 13,4 4,7 Kempen Alliade Zorggroep 12,2 9,7 ASVZ. Interlevensbeschouwelijke Stichting voor Zorg ten behoeve 12,0 9,0 van Mensen met een Handicap IJsselmeerziekenhuizen 11,5 1,6 Protestants-Christelijke Stichting Philadelphia Zorg 11,4 9,2 (x 1 mln.) Naar sector 4 Resultaatratio: het netto jaarresultaat gedeeld door totale bedrijfsopbrengsten. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

25 GGZ laat met +23,3% het sterkst verbetering in de resultaten zien, gevolgd door de gehandicaptenzorg (+9,5%) en de cure-sector (+8,4). Achterblijver is de VVT met een geringe verbetering in het gemiddelde netto resultaat van +1,8%. Figuur 24 Gemiddeld stijging resultaat, uitgesplitst naar instellingssoort 0% 20% 40% 60% 80% 100% +9,6% GGZ +23,3% GHZ +9,5% VVT +1,8% ZBC +109,8% ZKH +8,4% Figuur 25 Gemiddelde resultaatratio s zorgsector, uitgesplitst naar instellingssoort 0% 1% 2% 3% 4% 5% 1,9% GGZ 2,0% GHZ 1,9% VVT 2,1% ZBC 2,0% ZKH 1,7% Naar bedrijfsgrootte (fte) Het zijn de 188 grootste instellingen boven fte die met resultaatratio s van gemiddeld 1,7% onder het gemiddelde van de zorgsector (1,9%) scoren. Het rendement van de kleinere zorginstellingen scoort gemiddeld boven het sectorgemiddelde. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

26 Figuur 26 Gemiddelde resultaatratio s zorgsector, uitgesplitst naar fte 0% 1% 2% 3% 4% 5% 1,9% 0-50 fte 2,5% fte 3,2% fte 2,7% fte 2,2% Meer dan fte 1,7% Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

27 5. Solvabiliteit 5.1 Eigen vermogen / solvabiliteit 5 Het totaal eigen vermogen neemt in de zorg met 11,5% toe tot een totaal van 10 mld. in De zorgsector lijkt hiermee bezig te zijn haar financiële positie te verstevigen. De gemiddelde solvabiliteit van zorginstellingen in Nederland stijgt in 2011 met +8,3% van 17% naar 19%. Naar sector De solvabiliteitsratio s van ziekenhuizen en GGZ bedragen respectievelijk 17% en 18%, oplopend tot 21% in de gehandicaptenzorg en 22% bij VVT-instellingen. Alle sectoren laten een verbetering in de solvabiliteit zien ten opzicht van 2010, variërend van +6,0% in de gehandicaptenzorg tot +11,0% bij de ziekenhuizen. Figuur 27 Gemiddelde solvabiliteit, uitgesplitst naar instellingssoort 0% 10% 20% 30% 40% 50% 19% GGZ 18% GHZ 21% VVT 22% ZBC 9% ZKH 17% 5 Solvabiliteit (zorgdefinitie): eigen vermogen/ bedrijfsopbrengst. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

28 6. Overig 6.1 Ziekteverzuim (Vernet) Het percentage ziekteverzuim bedraagt in de zorgsector in 2011 gemiddeld 4,7%. Van de zorginstellingen waarvan het verzuimpercentage bekend is, hebben 631 zorginstellingen een verzuim boven het sectorgemiddelde. 511 zorginstellingen hebben een verzuimpercentage onder het sectorgemiddelde. Figuur 28 Percentage ziekteverzuim Aantal zorginstellingen, uitgesplitst naar klasse ziekteverzuim (Vernet-definitie) Aantal organisaties Percentage organisaties 0-1% % 1-2% 39 3% 2-3% 54 5% 3-4% 97 8% 4-5% % 5-6% % 6-7% % 7-8% 90 8% 8-9% 35 3% 9-10% 11 1% Meer dan 10% 30 3% Naar sector De ziekenhuizen kennen een gemiddeld verzuimpercentage van 4,6%, net onder het sectorgemiddelde van 4,7%. GGZ, VVT en de gehandicaptenzorg scoren met gemiddelde verzuimpercentages van respectievelijk 5,1%, 5,2% en 5,3% nagenoeg gelijk. Naar bedrijfsgrootte (fte) Kleinere zorginstellingen tot 50 fte kennen gemiddeld een lager ziekteverzuim dan grotere instellingen met meer dan 50 fte. Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

29 Figuur 29 Gemiddelde verzuimpercentage zorgsector, uitgesplitst naar fte 0% 2% 4% 6% 8% 10% 4,7% 0-50 fte 3,6% fte 5,7% fte 5,5% fte 5,6% Meer dan fte 5,4% Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

30 6.2 Bestuurders In totaal zijn in de zorgsector bestuurders werkzaam. Gemiddeld telt een zorginstelling 1,6 bestuurder. Veruit de meeste zorginstellingen kennen één bestuurder (936 zorginstellingen). Vrouwen zijn in de bestuursfuncties in de zorgsector nog duidelijk ondervertegenwoordigd: van alle bestuurders in de zorgsector is bijna drie kwart man (=71%). Figuur 30 Aantal bestuurders in de zorgsector Aantal zorginstellingen Aantal bestuurders Naar sector Het gemiddeld aantal bestuurders per zorginstelling is het hoogst bij de ziekenhuizen. Ziekenhuizen kennen met 19% het minst aantal vrouwelijke bestuurders. Vrouwen zijn met 33% relatief het best vertegenwoordigd in de VVT. Figuur 31 Gemiddeld aantal bestuurders, uitgesplitst naar instellingssoort ,6 GGZ 1,8 GHZ 1,6 VVT 1,5 ZBC 1,9 ZKH 2,2 Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

31 Figuur 32 Aantal bestuurders naar geslacht, uitgesplitst naar instellingssoort 0% 20% 40% 60% 80% 100% GGZ GHZ VVT ZBC ZKH 71% 73% 78% 67% 79% 81% 29% 28% 22% 33% 21% 19% Man Vrouw Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

32 Wilt u de jaarcijfers van uw zorginstelling vergelijken met die van collega-instellingen? Tegen een geringe vergoeding krijgt u online toegang tot het overzicht met de jaarcijfers van alle zorginstellingen in Nederland. Neem hiervoor contact op met Intrakoop, afdeling Ledenservice, tel Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg

33 2012 Intrakoop. Overname of reproductie van de inhoud van deze rapportage, op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan met bronvermelding Intrakoop: Uitgavenontwikkeling Gezondheidszorg Intrakoop u.a. Regterweistraat 11a, 4181 CE Waardenburg Postbus 67, 4180 BB Waardenburg K.v.K. Midden-Nederland Uitgavenontwikkeling gezondheidszorg