DIABETES MIJ 'N ZORG? De rol van de verpleegkundige in de zorg voor de psychiatrisch patiënt met (een dreigende) diabetes
|
|
- Thijs van Beek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DIABETES MIJ 'N ZORG? De rol van de verpleegkundige in de zorg voor de psychiatrisch patiënt met (een dreigende) diabetes Digna van der Kellen, GGZ verpleegkundig specialist i.o. Diabetes komt steeds vaker voor, de Nederlandse Diabetes Federatie schat in dat het inmiddels al om ruim één miljoen mensen gaat (Diabetesfonds, 2008). Ook in de psychiatrie is een enorme stijging van het aantal mensen dat diabetes heeft, of het risico loopt dit te krijgen, waar te nemen. Het al dan niet krijgen van diabetes geeft voor de psychiatrische patiënt een extra verhoogd risico omdat niet alleen bepaalde psychofarmaca maar ook de kwetsbaarheid van bepaalde psychiatrische ziektebeelden, zoals schizofrenie, in relatie kan worden gebracht met het krijgen van diabetes (Cohen, 2006). Omdat ik vanuit mijn privésituatie goed op de hoogte ben van het ziektebeeld diabetes en hierdoor alert ben op de signalen en verschijnselen hiervan, heb ik in de loop der tijd al een fors aantal patiënten ontdekt die aan (een beginnende) diabetes lijdt. Daar diabetes steeds vaker voorkomt is de kans dus groot dat de hulpverlener, werkzaam binnen de psychiatrie, te maken krijgt met de zorgvrager die al bekend is met de diagnose diabetes en/of een groot risico loopt om dit te krijgen. Ik constateer echter dat er onvoldoende kennis is over diabetes bij collega verpleegkundigen. Symptomen die kunnen wijzen op (een beginnende) diabetes worden niet, of te laat herkend. Ik ben echter van mening dat hier verandering in zou moeten komen en dat dit ook mogelijk is. De verpleegkundige zou, naast vroegtijdige signalering, nog veel meer kunnen betekenen voor de patiënt met (een dreigende) diabetes. "Hebben verpleegkundige eigenlijk wel een rol in de zorg voor deze patiënt" en zo ja "waar moet deze zorg dan uit bestaan", zijn enkele vragen die ik mijzelf destijds afvroeg. Om een antwoord te kunnen geven op de vraag wat nu eigenlijk de rol van de verpleegkundige in de zorg voor de patiënt met een (dreigende) diabetes is, zal ik eerst een toelichting geven op het begrip diabetes in zijn algemeenheid. Vervolgens zal ik beschrijven waarom kennis hebben van diabetes wel degelijk relevant is voor de psychiatrie. Tenslotte zal ik dit artikel eindigen met een aantal aanbevelingen voor verpleegkundigen ten aanzien van de zorg voor de psychiatrisch patiënt met (een dreigende) diabetes. Diabetes Diabetes Mellitus is een chronische, niet geneesbare aandoening. Bij diabetes produceert het lichaam onvoldoende insuline of is het lichaam ongevoelig voor het effect van insuline. Hierdoor kan suiker vanuit de voeding onvoldoende opgenomen worden in de verschillende cellen om daar als energiebron te dienen. Daardoor ontstaat een verhoging van het bloedglucosegehalte (hyperglykemie). De meest voorkomende en bekendste vormen van diabetes zijn type 1 en type 2 diabetes. Bij type 1 diabetes, dat vroeger ook wel bekend stond als jeugddiabetes, maakt de alvleesklier geen insuline meer aan. Omdat insuline nodig is om glucose uit het bloed naar de lichaamscellen te brengen, moet er met deze vorm van diabetes iedere dag insuline worden gespoten. Bij diabetes type 2, dat vroeger ook wel bekend stond als ouderdomsdiabetes, maakt het lichaam meestal nog wel zelf insuline aan maar niet genoeg of de insuline kan zijn werk niet meer goed doen doordat het lichaam ongevoelig is geworden voor insuline. SP Januari
2 Daarnaast zijn bij type 2 de vetstofwisseling en bloeddruk vaak ontregeld. Type 2 diabetes wordt meestal behandeld met orale medicijnen en met voedings- en bewegingsadviezen. Verschijnselen van diabetes kunnen zijn; dorst, vaak plassen, afvallen (met name bij type 1), vermoeidheid en beroerd voelen, oogklachten en slecht genezende wondjes. De bloedglucosespiegel schommelt in de ideale situatie tussen de 4 en 8 mmol/l. Komt het bloedglucosegehalte onder de 4 mmol/l, dan is er sprake van hypoglykemie, ook wel hypo genoemd. Verschijnselen kunnen zijn: zweten, trillen, duizeligheid, plotseling wisselend humeur, hoofdpijn, hongerigheid en vermoeidheid. Als er teveel glucose, dus ongeveer boven de 10 mmol/l, in het bloed zit, dan is er sprake van hyperglykemie, ook wel hyper genoemd. Verschijnselen kunnen zijn: veel plassen, veel dorst hebben (en houden), droge mond en tong, wazig zien en vermoeidheid. Relevantie voor de psychiatrie Voor dit artikel is het niet relevant om uitgebreid stil te staan bij de oorzaken van diabetes. Omdat er nog vaak wordt gedacht dat diabetes iets is dat hoort bij de algemene gezondheidszorg, is het wel zinvol om nog iets te zeggen over de relatie tussen diabetes en psychiatrie. Onderzoek van Cohen (2006) heeft aangetoond dat atypische antipsychotica het risico op het krijgen van diabetes vergroot. Gewichtstoename is een van de meest bekende bijwerkingen van de moderne antipsychotica, maar los van deze gewichtstoename, verhoogt atypische antipsychotica ook het risico op het krijgen van diabetes (Cohen, 2006). Daar komt bij dat diabetes bij mensen met schizofrenie vaker voorkomt. Omdat zij meestal ook antipsychotica gebruiken zijn zij dus dubbel vatbaar voor het krijgen van diabetes. Cohen baseert zijn conclusie op epidemiologisch onderzoek onder een half miljoen inwoners van de regio Utrecht en op een onderzoek onder 3000 patiënten met diabetes mellitus. Bij patiënten met schizofrenie komt diabetes tweemaal zoveel voor dan in de 'normale' populatie. In de leeftijd van jaar is dit zelfs 10 keer zoveel. Schizofrenie blijkt een risicofactor voor diabetes, los van gewicht, leeftijd en de invloed van geneesmiddelen (Cohen, 2006). Dat diabetes veel vaker voorkomt bij de nieuwere, de tweede generatie antipsychotica, dan bij de oudere is wetenschappelijk aangetoond. Dit geldt m.n. voor clozapine en olanzapine (Ypsilon, 2008). In de eerste zes maanden kunnen deze middelen bij mensen onder de vijftig jaar een ernstige en soms dodelijke ontregeling van de glucosespiegel veroorzaken. Om diabetes tijdig op te sporen en dodelijke ontregeling te voorkomen, moet het nuchter bloedglucosegehalte bij patiënten gedurende de eerste drie maanden extra bepaald worden. Dit geldt voor alle patiënten die behandeld worden met een antipsychoticum, ongeacht de leeftijd van de patiënt en ongeacht de soort antipsychotische medicatie. Ook bij depressie lijkt er een relevantie te bestaan met diabetes. Het is tot nu toe nog nooit met wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat depressie een verhoogd risico voor het ontwikkelen van diabetes geeft. Wel is onderzoek gedaan dat heeft aangetoond dat diabetes de kans op depressie verdubbelt (Meeteren-Schram & Baan, 2007). Veel symptomen van diabetes vertonen gelijkenis met psychiatrische symptomen. Alleen dit geeft al aan hoe belangrijk het is om over voldoende kennis te beschikken van diabetes. Bij een ernstige hypo kan er verwardheid optreden dat lijkt op de symptomen van een psychose. Ook bij agressie en geagiteerdheid zijn er gelijkenissen met psychiatrische symptomen. Bij hyper- en hypoglykemie kunnen er gedragsveranderingen ontstaan zoals plotseling wisselende stemmingen, dat ook bij veel psychiatrische beelden worden gezien. SP Januari
3 Ernstig gewichtsverlies kan een kenmerk zijn van een vitale depressie of een ernstige manische episode, maar zou net zo goed een signaal kunnen zijn van diabetes. Zo is vermoeidheid een symptoom dat optreedt bij veel psychiatrische ziektebeelden zoals bij depressie, angst of als negatief symptoom bij schizofrenie. Vermoeidheid is dus een vaag verschijnsel dat bij vele ziektebeelden voorkomt, maar is wel een belangrijk signaal dat kan wijzen op (een dreigende) diabetes. Dat psychische symptomen invloed kunnen hebben op diabetes lijkt voor de hand liggend. Ook is het goed om te bedenken dat het hebben van diabetes psychische problemen tot gevolg kan hebben zoals onder andere adaptatie-, stress- en angstklachten. Als verpleegkundigen hebben we geleerd dat het belangrijk is om niet eenzijdig naar klachten te kijken, maar dit te bekijken vanuit een holistische zienswijze. Het hebben of krijgen van diabetes geeft niet alleen een verstoring van de draagkracht en draaglast op lichamelijk gebied maar ook op psychisch en sociaal gebied. De schrikbarende feiten dat diabetes explosief onder de bevolking toeneemt, is genoeg reden om ons zorgen te maken. Dat diabetes wereldwijd in de top 10 van doodsoorzaken staat (Medicalfacts, 2008) bevestigt de ernst van de situatie. Dat de patiënt met schizofrenie hierbij nog een extra verhoogd risico loopt maakt dat de GGZ er niet meer omheen kan om extra aandacht te besteden aan deze groep patiënten. Wij als hulpverleners moeten er alles aan doen om diabetes te voorkomen, uit te stellen of waar nodig te ondersteunen en te begeleiden, wanneer de diagnose eenmaal al is gesteld. Ik ben van mening dat verpleegkundigen een belangrijke rol kunnen spelen in de zorg voor de patiënt met (dreigende) diabetes. Door de enorme toename van diabetes kan elke verpleegkundige ongeacht de werkplek, in aanraking komen met de ziekte diabetes. Om deze reden is het dan ook belangrijk dat elke verpleegkundige bekend is met (de verschijnselen van) diabetes. Bekend zijn met het ziektebeeld diabetes zou voor iedere verpleegkundige tot de (minimale) basiskennis moeten behoren, net zoals de psychiatrische ziektebeelden hiertoe behoren. Als we dan in ons achterhoofd nemen dat een aantal psychiatrisch patiënten zorgmijdend is, niet of zelden een arts zien en geen of een beperkt steunsysteem om zich heen hebben (en daarmee dus afhankelijk zijn van onze zorg), wordt het duidelijk dat het van cruciaal belang is, dat we op zijn minst alert zijn op de verschijnselen van diabetes. Aanbevelingen voor verpleegkundige interventies Hoge bloedglucosewaarden zijn slecht voor alle organen, lichaamsweefsels en zenuwen. Daarom hameren artsen zo op het laag houden van de bloedglucosespiegel. Dat verkleint de kans op problemen op de korte- en lange termijn enorm. Verpleegkundige interventies van diabetes kun je onderverdelen in primaire, secundaire en tertiaire preventie. Onder primaire preventie vallen alle maatregelen die kunnen helpen om diabetes type 2 te voorkomen dan wel uit te stellen. Secundaire preventie is de screening van ongediagnosticeerde diabetespatiënten en tertiaire preventie is gericht op het optimaal behandelen van patiënten die al diabetes hebben om zo complicaties te voorkomen en/of uit te stellen Primaire preventie De verpleegkundige kan een bijdrage leveren om het risico op diabetes te verkleinen of te voorkomen. Het is goed om (bij iedere patiënt) informatie te geven dat de gezondheid bevordert en het risico op diabetes verkleint. Voorlichting over (de risico's op) diabetes zou geïntegreerd kunnen worden in de psycho-educatie zoals deze doorgaans gegeven wordt over het ziektebeeld, de behandeling en of het gebruik van medicatie. 34 SP Januari 2010
4 De educatie moet aansluiten op de individuele behoeften, mogelijkheden en gewoonten van de patiënt. Gezondheidsvoorlichting moet gericht zijn op verbetering van de leefstijl ten aanzien van roken, voeding en bewegen. Verder is het is belangrijk patiënten die atypische antipsychotica gaan gebruiken, vooral in het eerste jaar goed te instrueren en te volgen middels jaarlijks labcontrole (nuchtere glucose, HbA1c, vetspectrum zoals HDL, LDL, triglyceride en totaal cholesterol) is hierbij essentieel. Bij het starten met atypische antipsychotica dient het bloed vaker gecontroleerd te worden. Periodieke gewichtsbepaling kan ervoor zorgen dat snelle of abnormale veranderingen in het gewicht aan het licht komt. Het (laten) invullen van de diabetes risicotest ( kan een belangrijk hulpmiddel zijn bij de signalering van diabetes en kan tevens dienen om met patiënten over diabetes in gesprek te gaan. Secundaire preventie Het tijdig signaleren van ongediagnosticeerde patiënten met diabetes is een vorm van secundaire preventie. Alert zijn op klachten en symptomen die kunnen wijzen op (een beginnende) diabetes, zoals dorst, vaak plassen, vermoeidheid enzovoort is essentieel. De eerste maanden nadat er gestart is met atypische antipsychotica alert zijn op (acute) diabetes, maar ook hierna minimaal eenmaal per jaar blijven screenen op diabetes. Doorverwijzen voor aanvullende diagnostiek en eventuele behandeling naar arts, internist en/of diabetesverpleegkundige is een logische volgende zet. Interventies gericht op gezondheid zoals cursus Health 4 U en/of het doorverwijzen naar diëtist voor hulp bij gewichtsreductie en voedingsadviezen zijn voorbeelden van mogelijkheden die verpleegkundigen tot hen beschikking hebben om iets te betekenen voor deze categorie patiënten. Tertiaire preventie Verpleegkundigen kunnen een belangrijke bijdrage leveren bij het voorkomen, dan wel uitstellen, van complicaties wanneer de diagnose diabetes eenmaal gesteld is. Voorbeelden van interventies kunnen zijn de patiënt te stimuleren om de behandeling van diabetes op te volgen. Verwijzen van en motiveren om naar internist, arts of diabetesverpleegkundige te gaan en ervoor zorgen dat er onderling goede samenwerking en communicatie is. De patiënt stimuleren gezonde voeding te eten en zich zoveel mogelijk te houden aan dieetvoorschriften om het risico op complicaties zo klein mogelijk te houden, blijft net als bij primaire en secundaire preventie van groot belang. Alert zijn op de verschijnselen van hypo- en hyperglykemie en indien nodig de bloedglucose controleren door middel van een vingerprik en bloedglucosemeter zijn andere manieren van tertiaire preventie. De patiënt kan geadviseerd te worden altijd suiker (dextro) en eventueel een SOS kaartje bij zich te dragen. Verder is het goed om te weten dat gewichtsdaling bij overgewicht een belangrijke daling van risicofactoren tot wel 5-10% kan geven (Effectief verplegen 3, 2006). Andere interventies die hulp kunnen bieden zijn: het rekening houden met de psychische gevolgen die het hebben van diabetes met zich meebrengt en stimuleren van lotgenotencontacten via diabetesvereniging of diabetesfonds. De hulp dient niet alleen gericht te zijn op de individuele patiënt maar ook op diens directe omgeving zoals partner, kinderen en andere direct betrokkenen zoals de hulpverleners van Beschermde Woonvorm enzovoort. Als laatste zou ik verpleegkundige willen aanraden om vakliteratuur goed bij te houden en zo de nieuwste ontwikkelingen in de gaten houden zodat er daadwerkelijk in de praktijk iets mee gedaan kan worden. SP Januari
5 Samenvatting Diabetes komt steeds vaker voor, ook binnen de psychiatrie is een enorme toename van patiënten met (een dreigende) diabetes waar te nemen. Een grote groep psychiatrisch patiënten lopen een verhoogd risico om diabetes te krijgen zoals patiënten met schizofrenie. De patiënt die gebruik maakt van atypische antipsychotica, is daarbij nog eens extra kwetsbaar voor het ontwikkelen van diabetes. De symptomen van schizofrenie geven risico's als het gaat om diabetes, maar ook andersom kan diabetes psychische symptomen geven. Om te voorkomen dat iemand diabetes ontwikkelt of door het risico op complicaties zoveel mogelijk te voorkomen of uit te stellen kunnen verpleegkundigen maatregelen treffen om dit te (helpen) realiseren. Voor een grote groep psychiatrisch patiënten is het van cruciaal belang dat verpleegkundigen kennis hebben van diabetes en dit daadwerkelijk kunnen omzetten in verpleegkundige interventies. Met dit artikel heb ik meer kenbaarheid willen geven aan de omvangrijkheid van diabetes binnen de GGZ en zo een bijdrage willen leveren aan de zorg voor de groep patiënten, die feitelijk moet leren leven met een dubbele handicap als zij eenmaal te horen hebben gekregen dat zij (een verhoogd risico op) diabetes hebben. Ik realiseer me als geen ander dat wat vandaag innovatie is, morgen tot geschiedenis kan behoren. De snelheid waarmee de wetenschap in de gezondheidszorg vooruit gaat, is een vaststaand gegeven die verpleegkundige moeten aanzetten om alert te zijn als het gaat om het volgen van, en het inspelen op nieuwe ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg. Literatuur en bronnen Cohen, D., Dekker, J.J., Peen, J., e.a. (2006a). Prevalence of diabetes mellitus in chronic schizophrenic inpatients in relation to longterm antipsychotic treatment. European Neuropsychopharmacology, 16, Cohen, D., Stolk, R.P., Grobbee, D.E., e.a. (2006b). Hyperglycemia and diabetes in patients with schizophrenia or schizoaffective disorders. Diabetes Care, 29, Diabetesfonds.nl Achterberg, T.H., Bours, G.J.J.W., & Strijbol, N.C.M. (red.) Effectief verplegen (2006). Handboek ter onderbouwing van het verpleegkundig Handelen, Dwingeloo: Kavanah Houweling, S.T., Kleefstra, N., Verhoeven, S., Ballegooie, E. van & Bilo, H.J.G. (2006/2007). Protocollaire diabeteszorg. Amstelveen: Stichting langerhals. Medialfacts.nl Nederlandse Diabetes Federatie (2000). Psychosociale zorg aan mensen met diabetes (Rapport van de Werkgroep Psychosociale Problematiek), Leusden Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Nationaal Kompas Volksgezondheid, versie 3.15, 25 september Meeteren-Schram, M.T. van, & Baan, C.A., (2007) Diabetes en depressie, een zorgelijk samenspel (Rapport /2007). Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Worldwidebase.com Ypsilon.org 36 SP Januari 2010
Samenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieDiabetes. Inhoud. In Nederland hebben ongeveer 750.000 mensen diabetes. Van die 750.000 weten 200.000 personen niet dat ze de ziekte hebben.
Zorg bij diabetes Inhoud Vormen van diabetes 4 Klachten en symptomen 5 Oorzaken 6 Behandeling 7 Leven met diabetes 8 Meer informatie 9 Wat kan Kring-apotheek voor jou betekenen? 10 Diabetes Diabetes is
Nadere informatieDiabetes mellitus. De behandeling van diabetes mellitus
Diabetes mellitus Diabetes mellitus (suikerziekte) is een ziekte van de stofwisseling; hierbij zit er te veel glucose in het bloed Dat kan twee oorzaken hebben: bil type 1 diabetes maakt het lichaam niet
Nadere informatieDiabetes. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Diabetes Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Type1 4 Type2 4 Klachten en symptomen 5 Type1 5 Type2 5 Oorzaken 6 Behandeling
Nadere informatieDiabetes Mellitus (suikerziekte) belicht
Diabetes Mellitus (suikerziekte) belicht In Nederland is bij 740.000 mensen de diagnose diabetes gesteld. Elk jaar komen daar 71.000 nieuwe patiënten bij. In werkelijkheid is het aantal mensen dat diabetes
Nadere informatieIk ben voel ziek me niet lekker
Diabetesstrip Ik ben voel ziek me niet lekker Ik voel Ik me ben niet ziek lekker. Ik voel me moe, moet vaak plassen en veel drinken, zie wazig en val af. 2 Gluky heeft diabetes Naar het ziekenhuis Naar
Nadere informatieRichtlijn screening op diabetes type 2 goedgekeurd door ALV op 17 september 2015
Richtlijn screening op diabetes type 2 goedgekeurd door ALV op 17 september 2015 VSG2267-1 - Goedgekeurd door ALV op 17-09-2015 Inhoudsopgave Inleiding 3 Algemeen 3 Meting en nauwkeurigheid 3 Interpretatie
Nadere informatieINFORMATIE OVER DIABETES
INFORMATIE OVER DIABETES 1126 DIABETES MELLITUS In Nederland lijden naar schatting ongeveer 650.000 mensen aan diabetes mellitus (suikerziekte). Van de Nederlandse bevolking heeft 3,9 procent nu of binnenkort
Nadere informatieFoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013
FoodSteps - diabetes in beweging Wat is diabetes Symptomen Gevolgen Behandeling 5% van de bevolking heeft diabetes (= 1 op 20) Zuid West-Vlaanderen: 15 000 Verwachting komende jaar: x 2 (= 1 op 10) Pancreas
Nadere informatieMedicatiewijzer Diabetes mellitus type 2
Medicatiewijzer Diabetes mellitus type 2 Ze vindt hem zo schattig, maar ze weet niet dat m n medicijnen er inzitten Sylvia, 34 jaar Deze medicatiewijzer Diabetes Mellitus is voor mensen met Diabetes Mellitus
Nadere informatiePre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum
Pre-diabetes Vasculair Preventie Centrum Wat is pre-diabetes? Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het glucosegehalte in uw bloed (bloedsuiker) is, vooral s ochtends voordat u gegeten
Nadere informatieDiabetes mellitus. Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis
Diabetes mellitus Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis U hebt te horen gekregen dat u diabetes heeft. Uw internist en diabetesverpleegkundige zullen u veel informatie geven over deze aandoening
Nadere informatieVasculair Preventie Centrum
Vasculair Preventie Centrum Afdeling interne geneeskunde Uw huisarts of specialist heeft u verwezen naar het Vasculair Preventie Centrum van Máxima Medisch Centrum, locatie Eindhoven. Bij u is een risicofactor
Nadere informatieCASUÏSTIEK BESPREKING OVER DIABETESZORG IN DE PALLIATIEVE FASE
CASUÏSTIEK BESPREKING OVER DIABETESZORG IN DE PALLIATIEVE FASE INLEIDING Diabeteszorg richt zich op leefstijl, scherpe streefwaarden en/of voorkoming van late complicaties (5-10 jaar) In de palliatieve/terminale
Nadere informatieChanging Diabetes is een geregistreerd handelsmerk. van Novo Nordisk A/S. Etery Sherbinad, diabetes type 2
Novo Nordisk beschouwt het als haar missie om de toekomst van diabetes te veranderen. Om deze visie gestalte te geven hebben wij het Changing Diabetes-programma ontwikkeld. Changing Diabetes omvat diverse
Nadere informatieInleiding. Huidige posities. Zoekvolume zoekwoorden. Tot slot
Inleiding Om de plaats van Roche in de organische zoekresultaten te verhogen, is het belangrijk om te weten op welke zoekwoorden het bedrijf gevonden wordt. Nog belangrijker, welke zoekwoorden mensen gebruiken
Nadere informatieDiabetes en depressie, een zorgelijk samenspel. Dr. Caroline Baan
Diabetes en depressie, een zorgelijk samenspel Dr. Caroline Baan State of the art Inleiding Hoe vaak komt depressie voor bij mensen met diabetes Wat zijn de gevolgen? Welke factoren spelen een rol Hoe
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Wat te doen bij ontregeling van een kind met diabetes mellitus en een insulinepomp
Wat te doen bij ontregeling van een kind met diabetes mellitus en een insulinepomp WAT TE DOEN BIJ ONTREGELING VAN EEN KIND MET DIABETES MELLITUS EN EEN INSULINEPOMP INLEIDING Het toedienen van de juiste
Nadere informatieP Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen
Diabetes en uw apotheek Als bij u diabetes is vastgesteld, dan kunt u natuurlijk terecht bij uw apotheek. Het apotheekteam zorgt ervoor dat u: Op tijd het juiste medicijn krijgt. Medicijnen krijgt die
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis
Zwangerschapsdiabetes Begeleiding in het Refaja ziekenhuis ZWANGERSCHAPSDIABETES BEGELEIDING IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING U bent verwezen naar het ziekenhuis, omdat u tijdens uw zwangerschap diabetes
Nadere informatieBehandeling van diabetes type 2
Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren.
Nadere informatieDIABETES IN DE WERELD EEN GROEIENDE WELVAARTSEPIDEMIE
DIABETES IN DE WERELD EEN GROEIENDE WELVAARTSEPIDEMIE PROGRAMMA Wat is diabetes Wat doet Diabetesvereniging Nederland Internationale contacten Diabetes in de wereld: hoe verder? stofwisseling Lichaam functioneert
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis
Zwangerschapsdiabetes Begeleiding in het Refaja ziekenhuis ZWANGERSCHAPSDIABETES BEGELEIDING IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING waar het ziekenhuis, omdat tijdens heeft ontwikkeld. Zwangerschapsdiabetes
Nadere informatieH.88011.0815. Diabetespolikliniek
H.88011.0815 Diabetespolikliniek 2 Inleiding Een goede diabetes behandeling bestaat, volgens de Nederlandse Diabetes Federatie, uit regelmatige controle voor uw diabetes. De inhoud van deze controles is
Nadere informatieChanging Diabetes is een geregistreerd handelsmerk van Novo Nordisk A/S. Mariska Francke, diabetes type 1
Novo Nordisk beschouwt het als haar missie om de toekomst van diabetes te veranderen. Om deze visie gestalte te geven hebben wij het Changing Diabetes-programma ontwikkeld. Changing Diabetes omvat diverse
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes. Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis
Zwangerschapsdiabetes Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis Zwangerschapsdiabetes ontstaat tijdens de zwangerschap; meestal rondom de 30 e week. Wat is zwangerschapsdiabetes? Bij diabetes is het glucosegehalte
Nadere informatieSUIKERZIEKTE? Herken de symptomen! Informatie over veelvoorkomende symptomen en risicofactoren. www.dierensuikerziekte.nl
SUIKERZIEKTE? Herken de symptomen! Informatie over veelvoorkomende symptomen en risicofactoren Wat is suikerziekte? Suikerziekte - ofwel diabetes mellitus, de medische naam voor suikerziekte - is een aandoening
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U bent zwanger en halverwege de zwangerschap krijgt u te horen dat u diabetes heeft. Er komt dan veel op u af. U wilt weten wat zwangerschapsdiabetes precies
Nadere informatieHet Huisartsenteam. Gaat verder dan genezen. Diabetes Zorgwijzer. Zorg die draait om ú
Het Huisartsenteam Gaat verder dan genezen Diabetes Zorgwijzer Zorg die draait om ú 1 Inhoud Samenwerking leidt tot een verbetering van de gezondheid en de kwaliteit van leven van de mens met diabetes.
Nadere informatieSamen diabetes de baas
Samen diabetes de baas Samen voor ú Inhoudsopgave Samen diabetes de baas 3 Wat is diabetes 3 Verschil tussen type 2 en type 1 diabetes 4 Samen met u 5 Jaarschema diabeteszorg eerste jaar 8 Leefstijl 8
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieDiabetes en mondgezondheid
Diabetes en mondgezondheid Dit doet diabetes met de mond Hebt u suikerziekte? Let dan extra op uw gebit en tandvlees. Mensen met diabetes hebben vaker problemen met hun tanden en tandvlees. Dat kan komen
Nadere informatieVoedingsmanagement in de Psychiatrie
Voedingsmanagement in de Psychiatrie Anneke van Hellemond, diëtist Anneke Wijtsma, diëtist 1 Inhoud presentatie Voedingsproblemen Overgewicht Metabool syndroom Verwijzen naar gespecialiseerd diëtist Behandelwijze
Nadere informatiezoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II.
diabetes voorkomen Wie elke dag 30 minuten actief is, heeft veel minder kans op welvaartsziekten, zoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II. 3 Meer aandacht voor diabetes
Nadere informatieBeter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2
Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 De flip-over Beter Leven met
Nadere informatieSCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I. Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden.
SCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden. Welkom Een kind met diabetes in de klas/groep Programma Over Diabeter Wat is Diabetes Mellitus type I
Nadere informatieDiabetes. jouw thuisverpleging. onze expertise.
Diabetes jouw thuisverpleging. onze expertise. Diabetes... en nu? Diabetes is een chronische aandoening die hoe langer hoe meer Belgen treft. Een gezonde levensstijl is de beste preventie tegen uitbreiding
Nadere informatieDiabetes en Hypo- en hyperglycemie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Injecteren 8 Diabetes en Hypo- en hyperglycemie Wat is diabetes Bij diabetes mellitus is de hoeveelheid suiker in het bloed te hoog. Daarom
Nadere informatieHypo- en hyperglycaemie
Hoofdstuk 4 Hypo- en hyperglycaemie 4.1 Inleiding Normaal schommelt het bloedglucosegehalte tussen 4 en 8 mmo/l. Bij mensen met diabetes mellitus is een waarde tussen de 4 en de 10 mmol/l acceptabel. Bij
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij
Workshop voor apothekers en huisartsen (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Diabetes Mellitus type 2 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l
Nadere informatieDiabetes. Wat zijn de oorzaken van diabetes?
Diabetes Diabetes of suikerziekte is een stofwisselingsziekte waarbij de bloedsuikerspiegel niet op peil blijft. Bij mensen met diabetes lukt het de insuline in het lichaam niet om de bloedsuiker (bloedglucose)
Nadere informatieSPREEKBEURT INFORMATIEPAKKET
SPREEKBEURT INFORMATIEPAKKET Inhoud Wat is diabetes?... 2 Soorten diabetes... 3 Hoe herken je diabetes?... 3 Meten... 4 Hypo en hyper... 5 Eten en diabetes... 6 Koolhydraten... 7 Sporten met diabetes...
Nadere informatieToelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus
Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Afdeling interne geneeskunde Deze informatie is een aanvulling op de folder Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus, die u heeft
Nadere informatieCOMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)
COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes In deze folder krijgt u informatie over zwangerschapsdiabetes. Deze vorm van diabetes kan bij vrouwen ontstaan tijdens de zwangerschap, meestal rondom de 20e week. Als je zwanger
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes In deze folder krijgt u informatie over zwangerschapsdiabetes. Deze vorm van diabetes kan bij vrouwen ontstaan tijdens de zwangerschap, meestal rondom de 20e week. Hoe ontstaat zwangerschapsdiabetes
Nadere informatieHoe kan ik voorkomen dat er ketonen ontstaan? Er zijn een aantal dingen die u kunt doen om te helpen verhoogde ketonenniveaus en DKA te voorkomen:
Ketonen en diabetes Wat zijn ketonen? Ketonen zijn een bepaald type zuur. Ketonen blijven over wanneer het lichaam een deel van zijn eigen vet verbrandt, dit gebeurt als er niet genoeg glucose aanwezig
Nadere informatie5-12-2012 WELKOM. Depressieve klachten en hulpbehoefte bij diabetes. De komende 45 minuten
WELKOM 5 december 2012 Depressieve klachten en hulpbehoefte bij diabetes Caroline Lubach: senior verpleegkundig consulent diabetes VUmc Anita Faber: research coördinator Diabetes Research Centrum, Hoogeveen
Nadere informatieDiabetes en Hypo- en hyperglycemie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Injecteren 6 Diabetes en Hypo- en hyperglycemie Wat is diabetes Bij diabetes mellitus is de hoeveelheid suiker in het bloed te hoog. Daarom
Nadere informatieEEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN
EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde
Nadere informatieDienst endocrinologie Diabetes mellitus. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst endocrinologie Diabetes mellitus Informatiebrochure voor de patiënt en de familie 2017 copyright AZ SINT-ELISABETH ZOTTEGEM www.sezz.be ref. BRO/555//v1.0 WAT IS DIABETES MELLITUS? Tijdens je hospitalisatie
Nadere informatieZelfmanagement bij diabetes
Zelfmanagement bij diabetes Samenvatting van de lezing door Elma Crüts diabetesverpleegkundige, verbonden aan het Máxima Medisch Centrum te Eindhoven, gehouden op maandag 18 april 2011 voor de Diabetesvereniging
Nadere informatieDomino-effect. Gevolgen van diabetes
Domino-effect Het gevaar van complicaties is dat ze pas na jaren optreden. Bovendien heeft diabetes een domino-effect. Vanaf dat je één aandoening hebt, zijn deze een trigger voor meerdere aandoeningen.
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes 2 Inleiding Je hebt een orale glucose tolerantietest gedaan een daaruit blijkt dat je zwangerschapsdiabetes hebt. Deze folder geeft antwoord op de volgende vragen: Wat is zwangerschapsdiabetes?
Nadere informatieDiabetes Zorgwijzer. Een overzicht van de zorg voor volwassenen met diabetes type 2
Diabetes Zorgwijzer Een overzicht van de zorg voor volwassenen met diabetes type 2 2 Inhoudsopgave Trefwoorden 3 Trefwoorden Inhoudsopgave Aanvullende verzekering 45, 46 Apotheker 34 Bloedglucosemeter
Nadere informatieBrief 1: Bevestiging geen deelname zorgprogramma
Brief 1: Bevestiging geen deelname zorgprogramma Datum Onderwerp: bevestiging afzien van ketenzorg voor Diabetes / COPD / Astma / CVRM Geachte heer/ mevrouw, Inleiding Voor patiënten met Diabetes / COPD
Nadere informatieMaak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein
Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein Diabetes mellitus (kortweg diabetes) is een chronische ziekte. Dat betekent dat u voor langere tijd voor deze ziekte behandeld moet worden. Bij
Nadere informatieVOEDINGS- EN DIEETVOORLICHTING. Diabetes Mellitus. Zeker als u ons nodig heeft
VOEDINGS- EN DIEETVOORLICHTING Diabetes Mellitus Zeker als u ons nodig heeft THUISZORG De Friese Wouden JEUGDGEZONDHEIDSZORG KRAAMZORG VOEDINGS- EN DIEETVOORLICHTING Diabetes Mellitus In deze folder vindt
Nadere informatieDiabetesverpleegkundige
Interne Geneeskunde Diabetes Diabetesverpleegkundige i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Een diabetesverpleegkundige is een verpleegkundige die gespecialiseerd is in diabetes. Zij begeleidt
Nadere informatieDiabetes bij kinderen: behandeling en instructies
Diabetes bij kinderen: behandeling en instructies Als uw kind de diagnose diabetes heeft gekregen, heeft dit grote invloed op zijn dagelijkse leven. Zo zal uw kind zijn bloedglucose moeten meten, insuline
Nadere informatieDIABETES. op weg wijzer
DIABETES op weg wijzer Deze op weg wijzer is van: Naam Waarom deze op weg wijzer Adres Woonplaats Telefoonnummer Emailadres Mijn zorgverlener is: Naam Adres Woonplaats Schrik, onzekerheid, opluchting en
Nadere informatieBeter leven met Diabetes Type 2. Luister naar uw lichaam.nl
Beter leven met Diabetes Type 2 Luister naar uw lichaam.nl Beter leven met diabetes type 2 Diabetes type 2 is een serieuze aandoening. Toch is er goed mee te leven. Maar goed kan altijd beter. Ook als
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Er zijn verschillende soorten diabetes. Er wordt onderscheid gemaakt tussen diabetes type 1 diabetes type 2 zwangerschapsdiabetes.
Diabetes Mellitus Diabetes Mellitus (in de volksmond suikerziekte genoemd) is een stofwisselingsziekte. Het lichaam is niet meer goed in staat om glucose (= bloedsuiker) uit het bloed te verwerken en op
Nadere informatieDIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES. In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes
DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes Inhoud 1. Inleiding 3 2. Diabetes bij CF 4 3. Behandeling 4 3.1. Doel van de behandeling
Nadere informatieDiabetes: zo zit dat. Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes. Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen?
Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen? Wat is diabetes? Diabetes type 1, diabetes type 2 de
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap DIABETES EN ZWANGERSCHAP Bij diabetes mellitus is er te veel glucose in uw bloed: de bloedglucosewaarde is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, er is dan sprake
Nadere informatie3 Persoonlijke gegevens
3 Persoonlijke gegevens Naam Telefoonnummer Voorgeschiedenis en SCORE-risico (%)* Diagnose(n) centrale zorgverlener Mevrouw Jansen Tensieweg 120 3415 BP Bovendruk 011-22110022 Zwangerschapshypertensie.
Nadere informatieDiabetes mellitus VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?? WWW.APOTHEEK.NL
Diabetes mellitus WAT IS DIABETES MELLITUS BEHANDELING: MEDICIJNEN EN DIEET WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VUUR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG
Nadere informatiewww.dvn.nl Diabetes Zorgwijzer Een overzicht van de zorg voor volwassenen met diabetes type 2 Dagelijkse zorg voor jou, de beste zorg voor iedereen
www.dvn.nl Diabetes Zorgwijzer Een overzicht van de zorg voor volwassenen met diabetes type 2 2011 Dagelijkse zorg voor jou, de beste zorg voor iedereen Diabetes Zorgwijzer Een overzicht van de zorg voor
Nadere informatieWat is diabetes Mellitus
Diabetes Mellitus Wat is diabetes Mellitus Bij diabetes kan het lichaam de bloedsuiker niet meer goed houden. Normaal regelt het lichaam de bloedsuikerspiegel heel precies, met het hormoon insuline. Mensen
Nadere informatieKennisgroep Speciaal. Zie voor uitgebreide informatie:
Diabetes 11 Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van zes organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen van kwalitatief hoogstaande kennis
Nadere informatieWat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen
1 Wat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen Nu u weet dat u aan diabetes lijdt, moet u zich plots geen grote zorgen maken. Waarschijnlijk lijdt u al gedurende lange tijd aan diabetes, mogelijks gedurende
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieDiabeteszorg in uw ziekenhuis
Diabeteszorg in uw ziekenhuis Hoofddorp U heeft, sinds kort of al langer, diabetes mellitus (suikerziekte). Diabetes mellitus is een chronische stofwisselingsziekte. De aandoening komt zowel voor bij jonge
Nadere informatieHet Diabetesteam. Meenemen voor de controle: Een dagboekje met recente dagcurves. Een lijst van de medicijnen die u gebruikt.
Het Diabetesteam Vanwege uw diabetes bent u onder behandeling bij de internist. De internist werkt nauw samen met de diabetesverpleegkundige. In deze folder wordt beschreven wat het doel is van de behandeling
Nadere informatieDIABETOgen Test. Diabetes mellitus Typ II. Risico s in kaart. Diabetes Mellitus
DIABETOgen Test Diabetes mellitus Typ II Prof Dr. B. Weber Laboratoires Réunis Risico s in kaart De DIABETOgen test biedt u de mogelijkheid uw persoonlijk risico en predispositie op diabetes mellitus type
Nadere informatieDiabetes of suikerziekte
Diabetes of suikerziekte (bron: Weet je voldoende over diabetes - Vlaamse Diabetes Vereniging) SUIKER EN HET MENSELIJK LICHAAM In onze dagelijke voeding zijn tal van koolhydraten (=suikers) aanwezig. Deze
Nadere informatiewww.diabetesopschool.nl
Informatie begeleiding schoolkamp Deze informatie is bestemd voor mensen die een schoolkamp begeleiden waaraan een kind met diabetes deelneemt. Als begeleiders weten hoe zij moeten handelen in bepaalde
Nadere informatieZorg die draait om ú. Diabetes Zorgwijzer
Diabetes Zorgwijzer Zorg die draait om ú 1 Inhoud Zorgstandaard Diabetes 4 Een zorggroep: samenwerkende zorgaanbieders in uw regio 4 Zorggroep West Alblasserwaard en Omstreken 6 Diabetes type 2 7 Zorgaanbieders
Nadere informatieH.88011.0210. Diabetespolikliniek
H.88011.0210 Diabetespolikliniek 2 Inleiding Diabetes mellitus is een chronische ziekte, die steeds meer voorkomt. Om die reden is er een team van deskundigen dat u behandelt; het diabetesteam. Dit team
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieVoorlichting diabetes type 2
Voorlichting diabetes type 2 www.novonordisk.nl P a s s i e v o o r l e v e n Hoe houdt u t leven met diabetes leefbaar? Op geen enkele wijze wil Novo Nordisk Farma B.V. de rol van behandelaar vervullen
Nadere informatieEen leerling met diabetes Informatie
Een leerling met diabetes Informatie en advies voor leraren landelijk netwerk ziek zijn & onderwijs Een leerling met diabetes Informatie en advies voor leraren Deze Ziezonbrochure geeft uitleg over diabetes
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. De diabeteszorg in het Refaja ziekenhuis
De diabeteszorg in het Refaja ziekenhuis DE DIABETESZORG IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING Diabetes mellitus is een veel voorkomende chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een te hoge bloedglucosewaarde.
Nadere informatieVoorlichting diabetes type 1
Voorlichting diabetes type 1 www.novonordisk.nl P a s s i e v o o r l e v e n Hoe houdt u t leven met diabetes leefbaar? Op geen enkele wijze wil Novo Nordisk Farma B.V. de rol van behandelaar vervullen
Nadere informatieHoofdstuk 4 Hypo- en hyperglycemie
Hoofdstuk 4 Hypo- en hyperglycemie 4.1 Inleiding Normaal gesproken schommelt het bloedglucosegehalte tussen 4 en 8 mmo/l. Bij mensen met Diabetes Mellitus is een waarde tussen de 4 en de 10 mmol/l acceptabel.
Nadere informatieBegeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen
Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn Het zijn net gewone mensen Voorstellen Julia Machielsen (POH-GGZ/verpleegkundig specialist GGZ) Ingrid Houtman (Huisarts/Kaderarts
Nadere informatiewww.dvn.nl Diabetes Zorgwijzer Een overzicht van de zorg voor volwassenen met diabetes type 2 Dagelijkse zorg voor jou, de beste zorg voor iedereen
2010 www.dvn.nl Diabetes Zorgwijzer Een overzicht van de zorg voor volwassenen met diabetes type 2 Dagelijkse zorg voor jou, de beste zorg voor iedereen Diabetes Zorgwijzer Een overzicht van de zorg voor
Nadere informatie18/06/2014 GROEPSVOORLICHTING DIABETES INHOUD WAAROM INFO OVER DIABETES? Info diabetes Prevalentie Types
INHOUD GROEPSVOORLICHTING DIABETES W E R K G R O E P D I AB E T E S L M N Z U I D E R K E M P E N Info diabetes Prevalentie Types Wat is LMN Werkgroep diabetes Conversation Maps Wat? Samenwerking lokaal
Nadere informatieIndividueel Zorgplan Cardiometabool
Individueel Zorgplan Cardiometabool Vasculair Centrum Naam: Geboortedatum: Patiëntnummer: Vasculair centrum Rijnstate Het Rijnstate Vasculair Centrum is een kennis- en behandelcentrum voor patiënten met
Nadere informatieBelangrijke veiligheidsinformatie over dapagliflozine alleen voor diabetes type 1
Belangrijke veiligheidsinformatie over dapagliflozine alleen voor diabetes type 1 Let op bij het gebruik van dapagliflozine. Dapagliflozine is het werkzame bestanddeel in het medicijn. Uw medicijn kan
Nadere informatieZorgpad chronische diabeteszorg
Zorgpad chronische diabeteszorg Zorgpad chronische diabeteszorg U wordt op de polikliniek van het Kennemer Gasthuis begeleid vanwege diabetes mellitus (suikerziekte). Uw internist heeft aangegeven dat
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap.
Diabetes en zwangerschap. Samenvatting van de lezing door dr. B.W. Mol, als gynaecoloog verbonden aan het Máxima Medisch Centrum te Eindhoven en Veldhoven, op dinsdag 24 oktober 2006 voor de DVN afd. Eindhoven.
Nadere informatieWat is diabetes mellitus?
Hoofdstuk 1 Wat is diabetes mellitus? 1.1 Inleiding Uw arts heeft u verteld dat u diabetes mellitus (suikerziekte) heeft. Ongetwijfeld heeft u veel vragen, zoals: hoe kom ik aan diabetes, wat is er aan
Nadere informatieWie van hen heeft diabetes?
verbindt Wie van hen heeft diabetes? De verwachting is dat in de toekomst één op de drie patiënten diabetes heeft. En wist u dat er een relatie is tussen diabetes en de mondgezondheid? In deze brochure
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U BENT ZWANGER EN HALVERWEGE DE ZWANGERSCHAP KRIJGT U TE HOREN DAT U DIABETES HEEFT. ER KOMT DAN VEEL OP U AF. U WILT WETEN WAT ZWANGERSCHAPSDIABETES PRECIES
Nadere informatieEEN LEERLING MET DIABETES IN DE KLAS Hoe hou ik hem / haar bij de les?
EEN LEERLING MET DIABETES IN DE KLAS Hoe hou ik hem / haar bij de les? Hester Stubbé Educatieve Voorziening UMC Utrecht September 2006 Voorwoord Een van de leerlingen in uw klas heeft Diabetes Mellitus
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Diabetes mellitus en zwangerschap. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis
Diabetes mellitus en zwangerschap Begeleiding in het Refaja ziekenhuis DIABETES MELLITUS EN ZWANGERSCHAP BEGELEIDING IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING U heeft diabetes en bent zwanger of wilt zwanger
Nadere informatieH Zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum)
H.40051.0318 Zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum) 2 Hoe het ontstaat Diabetes wordt veroorzaakt doordat u te weinig insuline aanmaakt, of doordat u minder gevoelig bent voor insuline. Insuline is
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4
Samenvatting SAMENVATTING 189 Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis die een hoge ziektelast veroorzaakt voor zowel de samenleving als het individu. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
Nadere informatie