Voortplantingsgeneeskunde. Het invriezen en in bewaring geven van zaad

Transcriptie

1 Voortplantingsgeneeskunde Het invriezen en in bewaring geven van zaad

2

3 Voortplantingsgeneeskunde Inleiding U heeft met een arts gesproken over de mogelijkheid om uw zaad (sperma) te laten invriezen en bewaren in het Laboratorium voor Voortplantingsgeneeskunde van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Als u in de toekomst kinderen wenst, is het mogelijk dit eigen zaad hiervoor te gebruiken. Redenen voor het bewaren van zaad zijn onder andere: - De behandeling van een kwaadaardige aandoening of een chronische ziekte (chemotherapie, radiotherapie, immunotherapie) waarbij de kwaliteit van het zaad ernstig en mogelijk onherstelbaar wordt beschadigd. - Verslechterende kwaliteit van het zaad na een refertilisatie (herstel-) operatie. - Chirurgisch (via electrostimulatie), of met behulp van een electrovibrator verkregen zaad. - Retrograde ejaculatie. Dit is een aandoening waarbij de zaadlozing in de blaas plaatsvindt. - Kinderwens en de behoefte om tijdens langdurige afwezig heid van de man met vruchtbaarheidsbehandelingen door te gaan. De meest belangrijke informatie die met het invriezen en in bewaring geven van zaad te maken heeft, staat in deze folder beschreven. We vragen u een verklaring te ondertekenen, waarin de afspraken staan over het invriezen en bewaren van zaad. Wilt u daarom de onderstaande informatie zorgvuldig van tevoren doornemen. 1

4 Het invriezen en in bewaring geven van zaad Het leveren van zaad Als u zaad gaat leveren is het belangrijk dat u twee tot vier dagen voorafgaande aan de productie geen zaadlozing heeft gehad. Dit is niet altijd haalbaar als vanwege een te starten behandeling met spoed zaad moet worden ingevroren. Vermeld altijd of u ziek bent of recent ziek bent geweest omdat dit de zaadkwaliteit kan beïnvloeden. In de meeste gevallen produceert u het zaad door middel van masturbatie. Dit kan in een kamer vlakbij het Laboratorium. Als uw zaad chirurgisch door een uroloog wordt verkregen, wordt uw zaad meteen naar het Laboratorium gebracht. Het invriezen en het bewaren van het zaad Een analist van het Laboratorium bewerkt het zaad. Het zaad wordt in rietjes overgebracht en in vloeibare stikstof, bij -196ºC ingevroren. Het zaad wordt vóór het invriezen gemengd met een cryoprotectant; dit is een vloeistof die de zaadcellen beschermt tegen beschadigingen door invriezen en ontdooien. Desondanks zal meer dan de helft van de zaadcellen het invries- en ontdooiproces niet overleven. Met één zaadmonster kunnen variërend van 3 tot 20 rietjes worden gevuld. Afhankelijk van de situatie wordt er één tot enkele keren ingevroren. Enkele dagen na het invriezen wordt één van de rietjes ontdooid om de kwaliteit na het ontdooien te beoordelen. Op basis daarvan wordt met u overlegd hoeveel zaadmonsters er ingevroren moeten worden en welke behandeling in de toekomst met het zaad kan worden uitgevoerd. De rietjes worden bewaard in een diepvriesvat. In dit vat worden rietjes van meerdere mannen bewaard. Iedere man die zaad laat invriezen is verplicht zich van tevoren te laten testen op de infectie ziekten HIV, hepatitis B en hepatitis C. Dit is om de theoretisch kleine kans op besmetting van deze ziekten via de 2

5 Voortplantingsgeneeskunde vloeibare stikstof te voorkomen. Als u uit het Caribisch gebied, Azië of Afrika (uitgezonderd Marokko) komt, of één van deze landen regelmatig bezoekt, dan wordt u ook getest op HTLV1/2. U krijgt uiteraard de uitslagen van deze onderzoeken te horen. Als de testuitslagen goed zijn, kan uw zaad worden ingevroren en bewaard. Mocht u besmet zijn dan wordt u verwezen voor nader onderzoek en behandeling. De zeggenschap over uw zaad U bepaalt zelf of, wanneer en voor wie het ingevroren zaad wordt gebruikt of dat het zaad wordt vernietigd. Hierbij vragen onderstaande aspecten extra aandacht. Het gebruik Uw zaad kan alleen worden gebruikt voor het tot stand brengen van zwangerschappen bij de vrouw die u nu of later in uw verklaring (zie bijlage 1.) aangeeft. De zaadkwaliteit na ontdooien bepaalt welke behandeling kan worden aangewend voor een optimale kans op zwangerschap. Als u in de toekomst gebruik wilt maken van uw opgeslagen zaad, dan kunt u in omstandigheden verkeren, bijvoorbeeld als u ernstig ziek bent, die mogelijk niet in het belang zijn van een te verwekken kind. Dit kan dan voor de sectie Voortplantingsgeneeskunde aanleiding zijn u niet verder in behandeling te nemen. De arts zal dan aangeven waar mogelijk wel de door u gewenste behandeling kan worden uitgevoerd. Het zaad zal dan naar een ander laboratorium moeten worden overgebracht. Alleen uzelf of de in de verklaring vermelde vrouw kan na legitimatie het zaad ophalen. Postuum gebruik Als u mocht komen te overlijden dan is het mogelijk uw ingevroren zaad nog te laten gebruiken voor het verwekken van nakomelingen. 3

6 Het invriezen en in bewaring geven van zaad U kunt dit op de verklaring aangeven. Alleen de vrouw die u op de verklaring heeft aangegeven, mag dan na uw overlijden over het zaad beschikken voor het bij haar verwekken van nakomelingen. De sectie Voortplantingsgeneeskunde van het UMCG wil vooralsnog niet meewerken aan postuum gebruik van zaad. Dit kan dus betekenen dat het zaad na uw overlijden naar een andere kliniek wordt overgebracht. Alleen de in de verklaring (zie bijlage 1.) vermelde vrouw kan het zaad ophalen. Zij zal zich dan moeten legitimeren. De bewaringstermijn Er bestaat vooralsnog geen maximale bewaringstermijn. In principe wordt de bewaringstermijn ieder jaar met één jaar verlengd. Voor de mannen die vanwege een oncologische behandeling zaad hebben laten invriezen geldt het volgende: U krijgt (bij voortuitbetaling) een rekening voor het, een jaar lang, bewaren van zaad. Dit moet u beschouwen als de vraag of u het zaad nog langer wilt bewaren of dat het zaad moet worden vernietigd. Voor de mannen die om andere redenen zaad hebben laten invriezen geldt het volgende: U krijgt bij vooruitbetaling een rekening voor het nog een jaar bewaren van het zaad. Dit moet u beschouwen als de vraag of het zaad nog langer bewaard moet blijven of dat het moet worden vernietigd. Als u antwoord geeft op de brief of de rekening betaald, wordt het zaad weer een jaar langer bewaard. Het zaad zal worden vernietigd als u drie maanden na een herhaald verzoek van zes weken na het jaarlijkse schrijven niet heeft gereageerd, of de jaarlijkse nota niet heeft betaald. Het is dus 4

7 Voortplantingsgeneeskunde erg belangrijk dat u bij een eventuele verhuizing in de toekomst een adreswijziging doorgeeft aan het secretariaat Voortplantingsgeneeskunde. Het vernietigen van uw zaad U kunt op ieder moment schriftelijk opdracht geven om uw zaad te vernietigen. Als u komt te overlijden en u heeft geen toestemming gegeven voor postuum gebruik, of wel toestemming maar de gegevens van een vrouw zijn niet genoteerd, dan wordt het zaad vernietigd. Mochten wij drie maanden na het herhaalde verzoek van zes weken na het jaarlijkse schrijven met de vraag of het zaad nog langer bewaard moet blijven, geen antwoord hebben ontvangen of in geval van een jaarlijkse nota nog geen betaling hebben ontvangen, dan wordt het ingevroren zaad vernietigd. Zwangerschappen en kinderen De huidige techniek van invriezen en ontdooien brengt kwaliteitsverlies van het zaad met zich mee. Vooralsnog lijkt het erop dat de kans op een zwangerschap met ingevroren en ontdooid zaad niet afneemt. Tot nu toe zijn er ook geen aanwijzingen voor verhoogde risico s op problemen en/of afwijkingen bij zwangerschappen en kinderen die uit ingevroren bewaard zaad ontstaan. Voor de start van de behandelingen voor een volgend kind zal de eerder afgegeven verklaring worden gecontroleerd. Hierbij zal er met name op worden gelet of de gegevens van de vrouw met wie u een kind wenst, goed vermeld staan. 5

8 Het invriezen en in bewaring geven van zaad Zaadonderzoek ná een oncologische behandeling Als u een oncologische behandeling heeft ondergaan, is het mogelijk om op een later moment zaadonderzoek te doen. U kunt dan laten beoordelen of er herstel van de kwaliteit van het zaad is opgetreden. Als later zaadonderzoek aantoont dat de verse zaadkwaliteit voldoende kans op een zwangerschap geeft, dan kan in overleg met u worden besloten om het ingevroren materiaal te laten vernietigen. Aansprakelijkheid Het UMCG is niet aansprakelijk voor schade die wordt toegebracht aan het zaad of voor het verloren gaan van het zaad als gevolg van de door haar zorgvuldig uitgevoerde invries- en ontdooiprocedure. Evenmin is het UMCG aansprakelijk voor het verloren gaan of beschadigen van het zaad door oorzaken in de sfeer van overmacht. Voorbeelden hiervan zijn technische tekortkomingen van de gebruikte apparatuur of oorzaken van buitenaf zoals brand, inbraak of diefstal. De kosten Als u vanwege een oncologische behandeling zaad heeft laten invriezen, worden de kosten hiervan sinds eind 2009 vergoed door de zorgverzekeraar vanuit het basisverzekeringspakket. Als u om andere redenen zaad heeft laten invriezen krijgt u kort na het invriezen een eenmalige nota Kosten eerste jaar cryobank met de omschrijving Laboratoriumbepalingen - code OGCB Voor 2010 is dit bedrag ongeveer 380,00. Daarnaast ontvangt u ieder jaar een nota voor de jaarlijkse kosten van de cryobank. Op deze rekening staat de omschrijving Laboratoriumbepalingen - 6

9 Voortplantingsgeneeskunde code OGCB Voor 2010 is dit bedrag ongeveer 40,00. Als u deze nota betaalt wordt het zaad weer voor één jaar bewaard. Geef adreswijzigingen in verband hiermee altijd door aan het secretariaat! De (volgens het DBC-systeem) opgestelde nota s over de polikliniek bezoeken en de behandelingen met het zaad worden naar uw zorgverzekeraar gestuurd en worden, afhankelijk van uw polis, deels vergoed door uw zorgverzekeraar. Vragen Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met de sectie Voortplantingsgeneeskunde van het UMCG. Het telefoonnummer is (050) , bereikbaar op werkdagen van uur. Adresgegevens: UMCG Afdeling Obstetrie en Gynaecologie Sectie Voortplantingsgeneeskunde Postbus RB Groningen 7

10 Het invriezen en in bewaring geven van zaad Bijlage 1. Verklaring voor het in bewaring geven van zaad voor opslag Hanzeplein 1 Postbus 30001, 9700 rb Groningen sectie voortplantingsgeneeskunde cryobank Afdeling Obstetrie en Gynaecologie - UMCG Secretariaat (050) Laboratorium (050) VERKLARING voor het in bewaring geven van zaad voor opslag In aansluiting aan uitgebreide schriftelijke en mondelinge informatie, verklaart ondergetekende: ten aanzien van de hepatitis-b-, hepatitis-c-, HIV- en HTLV1/2-testen - akkoord te gaan met het vernemen van de uitslagen van deze testen. ten aanzien van het gebruik van het zaad - dat het zaad alleen mag worden gebruikt voor het tot stand brengen van een zwangerschap bij een door mij aangewezen vrouw. - dat de prognose van mijn gezondheidstoestand, op het moment dat ik zaad wil gebruiken voor een vruchtbaarheidsbehandelingen voor het UMCG - in het belang van het te verwekken kind, reden kan zijn om mij niet verder in behandeling te nemen. Als ik dit toch wil, verwijst men mij zo mogelijk naar een andere kliniek. - dat het ingevroren zaad op mijn verzoek overgedragen kan worden aan een ander fertiliteitslaboratorium. ten aanzien van postuum gebruik van het zaad (aankruisen wat u wenst) dat mijn zaad na mijn overlijden niet meer mag worden gebruikt en moet worden vernietigd. dat mijn zaad na mijn overlijden mag worden gebruikt voor het verwekken van nakomelingen bij de vrouw die ik (nu of te zijner tijd) schriftelijk zal aangeven, met de wetenschap dat het niet zeker is dat het UMCG dan de gewenste behandeling zal uitvoeren. De hieronder vermelde vrouw beschikt dan over het zaad. ten aanzien van de vernietiging - dat ik op ieder moment schriftelijk kan aangeven dat het zaad vernietigd moet worden. - het jaarlijkse verzoek of het zaad nog langer bewaard moet blijven te zullen beantwoorden, maar dat het zaad mag worden vernietigd als ik drie maanden na het herhaalde verzoek van zes weken later, nog geen antwoord heb gegeven. ten aanzien van aansprakelijkheid - dat het UMCG niet aansprakelijk is voor kwaliteitsverlies als gevolg van de gebruikte invries- en ontdooitechnieken, noch voor het verloren gaan door overmacht. ten aanzien van de kosten - de volgens officiële tarieven opgestelde jaarlijkse nota s voor het ingevroren bewaren van het zaad, te zullen voldoen. De heer... Geboren... Adres... Postcode en woonplaats... UMCG-nummer... Groningen, Handtekening... Mevrouw... Geboren... Adres... Postcode en woonplaats... UMCG-nummer... V 413 (1009) UMCG 8

11

12 Patiënteninformatie vlc 807/1008