De arbeidsmarkt van Noord-Holland Noord in 2005 en 2010

Transcriptie

1 De arbeidsmarkt van Noord-Holland Noord in 2005 en 2010 Bijlagenrapport Een onderzoek in opdracht van RPA Noord-Holland Noord Research voor Beleid SEO Economisch Onderzoek B3090 Leiden, 2 december 2005

2

3 Voorwoord Dit bijlagenrapport bevat de bijlagen bij het hoofdrapport De arbeidsmarkt van Noord-Holland Noord in 2005 en 2010 (Deel 1: Foto van 2005 en Deel 2: Vooruitblik op 2010). Het bijlagenrapport is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 1 bevat kaartjes met de subregionale indeling van Noord-Holland Noord in drie WGR-regio s en twee COROP-gebieden. Hoofdstuk 2 en 3 bevatten (kwantitatieve) informatie over respectievelijk vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt. Waar mogelijk en zinvol worden in deze hoofdstukken naast gegevens op het niveau van de regio Noord-Holland Noord en de drie subregio s ook gegevens op gemeentelijk niveau gepresenteerd. Hoofdstuk 4 sluit aan bij de kwalitatieve analyse van (oplossingen voor) discrepanties op de regionale arbeidsmarkt. Het bevat een uitwerking van de long list van oplossing(srichting)en, een lijst met ten behoeve van de analyse geraadpleegde literatuur en overzichten van de deelnemers aan de expertinterviews en de expertmeeting. Bovendien zijn verslagen opgenomen van de lunchbijeenkomsten die het RPA tijdens De week van het werk voor werkgevers in de drie WGR-regio s heeft georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten is gediscussieerd over de uitkomsten van het onderzoek de arbeidsmarkt van Noord-Holland Noord in 2005 en In hoofdstuk 5 is een methodologische verantwoording opgenomen. Het betreft een beschrijving van de bij de schatting van het aantal vacatures en werkzoekenden gehanteerde berekeningsmethode en een beschrijving van het voor de prognosticering van vraag en aanbod gebruikte rekenmodel. Ook is enige informatie opgenomen over de ten behoeve van de kwalitatieve analyse van (oplossingen voor) discrepanties op de regionale arbeidsmarkt gehanteerde variant van de Delphi-methode. Ten slotte bevat hoofdstuk 6 meer algemene (praktische) informatie. Daarbij gaat het om een overzicht van voor het arbeidsmarktbeleid relevante begrippen en definities, internetlinks en subsidieregelingen. 3

4 4

5 Inhoudsopgave Fout! Geen inhoudsopgavegegevens gevonden. 1 Subregionale indeling Noord-Holland Noord WGR-regio s COROP-gebieden 8 2 Bijlagen Vraagzijde regionale arbeidsmarkt Werkzame personen Vacatures 12 3 Bijlagen Aanbodzijde regionale arbeidsmarkt Werkzoekenden WW- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen Bijstandsuitkeringen Gesubsidieerde arbeid 24 4 Bijlagen Kwalitatieve analyse van discrepanties Uitwerking long list oplossing(srichting)en Geraadpleegde literatuur Deelnemers expertinterviews Deelnemers expertmeeting Verslagen lunchbijeenkomsten 43 5 Methodologische verantwoording Berekeningsmethode vacatures en werkzoekenden Rekenmodel voor de regionale arbeidsmarkt Delphi-methode 54 6 Algemene informatie Begrippen en definities Internetlinks Algemene links Links betreffende RPA Noord-Holland Noord Links naar andere regionale (onderwijs- en) arbeidsmarkt-platforms Sectorale links Subsidieregelingen 75 5

6 6

7 1 Subregionale indeling Noord-Holland Noord 1.1 WGR-regio s WGR-regio s in Noord-Holland en gemeenten in de drie WGR-regio s in Noord-Holland Noord: Kop van Noord- Holland, Noord-Kennemerland en West Friesland (Bron: 7

8 1.2 COROP-gebieden COROP Kop NH COROP Alkmaar e.o. De twee COROP-gebieden in Noord-Holland. COROP-gebied Kop van Noord-Holland bestaat uit de WGR-regio s Kop van Noord-Holland en West-Friesland, COROP-gebied Alkmaar en omgeving uit WGR-regio Noord- Kennemerland minus de gemeenten Castricum en Graft-De Rijp. 8

9 2 Bijlagen Vraagzijde regionale arbeidsmarkt In dit hoofdstuk staat de vraag naar arbeid centraal. Daarbij gaat het zowel om de zittende werknemers, de werkgelegenheid, als om de vacatures (respectievelijk paragraaf 2.1 en 2.2). 2.1 Werkzame personen Tabel 2.1 Arbeidsplaatsen (fulltime) naar klasse werkzame personen in Noord-Holland Noord op 1 januari 2004 (personen 15 upw of meer) (Sub)regio klein (<10 wn) middel (10-49 wn) groot (>49 wn) totaal (incl. onbekend) Kop van N-H gemeente Anna Paulowna Den Helder Harenkarspel Niedorp Schagen Texel Wieringen Wieringermeer Zijpe Totaal Kop van Noord-Holland N-Kennemerland gemeente Alkmaar Bergen Castricum Graft-De Rijp Heerhugowaard Heiloo Langedijk Schermer Totaal Noord-Kennemerland West-Friesland gemeente Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Totaal West-Friesland NHN Totaal Bron: RMO, bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005) 9

10 Tabel 2.2 Arbeidsplaatsen (fulltime) naar activiteit in Noord-Holland Noord op 1 januari 2004 (personen 15 upw of meer) (Sub)regio A-B landbouw visserij D-F industrie nutsbedr. bouwnijv. G-I handel horeca transport J-K zakelijke diensten L-O overige diensten Totaal Kop van N-H gemeente Anna Paulowna Den Helder Harenkarspel Niedorp Schagen Texel Wieringen Wieringermeer Zijpe Totaal Kop van Noord-Holland N-Kennemerland gemeente Alkmaar Bergen Castricum Graft-De Rijp Heerhugowaard Heiloo Langedijk Schermer Totaal Noord-Kennemerland West-Friesland gemeente Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Totaal West-Friesland NHN Totaal Bron: RMO, bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005) 10

11 Tabel 2.3 Arbeidsplaatsen naar arbeidsduur in Noord-Holland Noord op 1 januari 2004 (Sub)regio minder dan 15 uur p.w. meer dan 15 uur p.w. Totaal Kop van N-H gemeente Anna Paulowna Den Helder Harenkarspel Niedorp Schagen Texel Wieringen Wieringermeer Zijpe Totaal Kop van Noord-Holland N-Kennemerland gemeente Alkmaar Bergen Castricum Graft-De Rijp Heerhugowaard Heiloo Langedijk Schermer Totaal Noord-Kennemerland West-Friesland gemeente Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Totaal West-Friesland NHN Totaal Bron: RMO, bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005) 11

12 2.2 Vacatures De vacaturecijfers in deze paragraaf hebben betrekking op het eerste kwartaal van 2005 en zijn gebaseerd op gegevens van BBC Media en Reclamebank. 1 BBC Media en Reclame Bank onderhoudt sinds 2004 een databestand met vacatures uit printmedia (en in toenemende mate ook op internet). Deze gegevens vormen een nuttige aanvulling op de meer recente (maar minder gedetailleerde) vacaturecijfers van het CWI. De landelijke vacaturecijfers van het CBS hebben we gebruikt om de cijfers van BBC te wegen en zo representatief te maken voor alle vacaturebronnen (naast printmedia ook vacatures via internet). 2 Tabel 2.4 Vacatures in Noord-Holland Noord in het eerste kwartaal van 2005 naar subregio en branche van aanbieder (kolom totaal inclusief overige branches) (afgeronde aantallen)* Subregio landbouw & visserij Industrie bouw- handel horeca vervoer nijver- heid financiële diensten zakelijke diensten overheiwijs welzijn recrea- onder- zorg en cultuur, tie & overige dienstverlening Kop van N-H Noord-Kennemerland West-Friesland Totaal NHN Totaal Nederland * - = minder dan vijf; door gebrekkige vulling van gegevens over landbouw & visserij en horeca zijn vacatures in deze branches niet uitgesplitst naar subregio s Bron: BBC (2005), CBS (2005), bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005). totaal 1 In deel 1 van het hoofdrapport zijn vergelijkbare gegevens opgenomen over het tweede kwartaal van Zie hoofdstuk 5 van dit bijlagenrapport voor een uitgebreidere methodologische verantwoording. 12

13 Tabel 2.5 Vacatures in Noord-Holland Noord in het eerste kwartaal van 2005 naar subregio en beroepsgroep (kolom totaal inclusief onbekende/ overige beroepen) (afgeronde aantallen)* (para) medisch pedagogisch agrarisch technisch transport Subregio administr., bestuur- juridisch, commerc. en beveil. lijk en econ. taalkundig en maatsch. gedrag & cultureel verzorgend totaal Kop van N-H N-Kennemerland West-Friesland Totaal NHN Totaal Nederland * - = minder dan vijf Bron: BBC (2005), CBS (2005), bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005). Tabel 2.6 Vacatures in Noord-Holland Noord in het eerste kwartaal van 2005 naar subregio en opleidingsniveau (kolom totaal inclusief onbekende/ overige beroepen) (afgeronde aantallen) Subregio t/m VMBO MBO /HAVO/ VWO HBO WO totaal Kop van N-H Noord-Kennemerland West-Friesland Totaal NHN Totaal Nederland * - = minder dan vijf Bron: BBC (2005), CBS (2005), bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005). 13

14 14

15 3 Bijlagen Aanbodzijde regionale arbeidsmarkt Dit hoofdstuk bevat bijlagen betreffende de aanbodzijde van de regionale arbeidsmarkt. Achtereenvolgens komen aan de orde werkzoekenden, uitkeringsgerechtigden 1 en gesubsidieerd werkenden Werkzoekenden Het CWI presenteert elke maand een tot op gemeentelijk niveau uitgesplitst overzicht van het aantal ingeschreven niet-werkende en werkende werkzoekenden. Deze cijfers geven echter geen volledig (betrouwbaar) beeld van de groep werkzoekenden. Een deel van de bij het CWI ingeschreven niet-werkende werkzoekenden blijkt reeds werk te hebben. Een nog grotere groep ingeschrevenen heeft geen werk, maar is ook helemaal niet op zoek naar werk. Andersom heeft van de groep ingeschreven werkende werkzoekenden een deel naar eigen zeggen geen werk (meer). Verder is er naast de ingeschrevenen ook nog een groot aantal niet-ingeschreven werkende werkzoekenden en een stille reserve. Daarom hebben wij aanvullende berekeningen uitgevoerd op de CWI-cijfers. Gebruik is daarbij gemaakt van het onderzoek Hoe Zoeken Werkzoekenden? (HZW). De HZW-gegevens hebben we gekoppeld aan de CWI-gegevens. Op basis hiervan is berekend hoeveel werkloze en werkende personen daadwerkelijk op zoek zijn naar werk. 3 1 Tussen werkzoekenden en uitkeringsgerechtigden bestaat geen één-op-één relatie. Zo werkt een deel van de werkzoekenden en heeft geen uitkering en is een deel van de uitkeringsgerechtigden niet op zoek naar werk. 2 De nadruk bij gesubsidieerde arbeid komt steeds meer te liggen op doorstroom naar regulier werk. Gesubsidieerd werkenden vormen dan ook potentieel aanbod voor de reguliere arbeidsmarkt. 3 Voor een uitgebreidere uiteenzetting over deze berekeningsmethode verwijzen we naar de methodologische verantwoording in hoofdstuk 5 van dit bijlagenrapport. 15

16 Tabel 3.1 Werkloze werkzoekenden in Noord-Holland Noord, totaal en naar leeftijd, op 1 juni 2004, 1 december 2004 en 1 juni 2005 Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juni december juni 2005 Alkmaar Andijk Anna Paulowna Bergen Nh Castricum Den Helder Drechterland Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik Niedorp Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen Schermer Stede Broec Texel Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wieringen Wieringermeer Wognum Zijpe Kop van Noord-Holland Noord-Kennemerland West-Friesland Noord-Holland Noord w.v. < 24 jaar jaar >= 40 jaar Nederland Bron: CWI (2005), HZW (2004), bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005) Tabel 3.2 Werkende werkzoekenden in Noord-Holland Noord, totaal en naar leeftijd, op 1 juni 2004, 1 december 2004 en 1 juni 2005 Peildatum 1 juni december juni

17 Gemeente/ sub)regio Alkmaar Andijk Anna Paulowna Bergen Nh Castricum Den Helder Drechterland Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik Niedorp Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen Schermer Stede Broec Texel Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wieringen Wieringermeer Wognum Zijpe Kop van Noord-Holland Noord-Kennemerland West-Friesland Noord-Holland Noord w.v. < 24 jaar jaar >= 40 jaar Nederland Bron: CWI (2005), HZW (2004), bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005) 17

18 Tabel 3.3 Totaal aantal (werkloze + werkende) werkzoekenden in Noord-Holland Noord, totaal en naar leeftijd, op 1 juni 2004, 1 december 2004 en 1 juni 2005 Peildatum 1 juni december juni 2005 Gemeente/ sub)regio Alkmaar Andijk Anna Paulowna Bergen Nh Castricum Den Helder Drechterland Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik Niedorp Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen Schermer Stede Broec Texel Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wieringen Wieringermeer Wognum Zijpe Kop van Noord-Holland Noord-Kennemerland West-Friesland Noord-Holland Noord w.v. < 24 jaar jaar >= 40 jaar Nederland Bron: CWI (2005), HZW (2004), bewerking SEO Economisch Onderzoek (2005) 18

19 3.2 WW- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen Tabel 3.4 Lopende WW-uitkeringen in Noord-Holland Noord, ultimo 2003 en 2004 Peildatum Gemeente/ sub)regio Ultimo 2003 Ultimo 2004 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna Bergen Castricum Den Helder Drechterland Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik Niedorp Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen Schermer Stede Broec Texel Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wieringen Wieringermeer Wognum Zijpe Kop van Noord-Holland ,4 Noord-Kennemerland ,4 West-Friesland ,3 Noord-Holland Noord ,2 Nederland ,8 Bron: UWV, Atlas SV 2003 en 2004, bewerking Research voor Beleid (2005) 19

20 Tabel 3.5 Lopende arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (WAO/WAZ/WAJONG) in Noord- Holland Noord, ultimo 2003 en 2004 Peildatum Gemeente/ sub)regio Ultimo 2003 Ultimo 2004 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna Bergen Castricum Den Helder Drechterland Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik Niedorp Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen Schermer Stede Broec Texel Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wieringen Wieringermeer Wognum Zijpe Kop van Noord-Holland ,8 Noord-Kennemerland ,6 West-Friesland ,1 Noord-Holland Noord ,8 Nederland ,6 Bron: UWV, Atlas SV 2003 en 2004, bewerking Research voor Beleid (2005) 20

21 3.3 Bijstandsuitkeringen De tabellen 3.6 en 3.7 zijn gebaseerd op CBS-cijfers. De daarna volgende tabellen zijn gebaseerd op door gemeenten ten behoeve van het onderzoek aangeleverde gegevens. Tabel 3.6 WWB/IOAW/IOAZ-uitkeringen in het derde kwartaal van 2003 en 2004 Gemeente/ subregio ABW IOAW en Totaal WWB IOAW en Totaal % Mutatie IOAZ IOAZ 3e kw 03 3e kw 03 3e kw 03 3e kw 04 3e kw 04 3e kw 04 Alkmaar ,2 Andijk ,0 Anna Paulowna ,0 Bergen ,1 Castricum ,0 Den Helder ,9 Drechterland ,0 Enkhuizen ,0 Graft-De Rijp ,0 Harenkarspel ,0 Heerhugowaard ,6 Heiloo ,3 Hoorn ,7 Langedijk ,0 Medemblik ,0 Niedorp ,1 Noorder-Koggenland ,7 Obdam ,0 Opmeer ,3 Schagen ,0 Schermer ,0 Stede Broec ,0 Texel ,3 Venhuizen ,0 Wervershoof ,0 Wester-Koggenland ,7 Wieringen ,1 Wieringermeer ,0 Wognum ,0 Zijpe ,0 Kop van Noord-Holland ,7 Noord-Kennemerland ,1 West-Friesland ,4 Noord-Holland Noord ,1 Nederland ,1 Bron: CBS Bijstandskenmerkenstatistiek, bewerking Research voor Beleid (2005) 21

22 Tabel 3.7 Aantal WWB/IOAW/IOAZ-uitkeringen in het derde kwartaal van 2004 per 1000 inwoners (peiljaar bevolking 2004) Gemeente/ subregio Totaal Bevolking 2004 Aantal uitkeringen per 1000 inw Alkmaar Andijk Anna Paulowna Bergen Castricum Den Helder Drechterland Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik Niedorp Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen Schermer Stede Broec Texel Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wieringen Wieringermeer Wognum Zijpe Noord-Kennemerland West-Friesland Kop van Noord-Holland Noord-Holland Noord Nederland Bron: CBS Bijstandskenmerkenstatistiek; CBS Bevolkingstatistiek, bewerking Research voor Beleid (2005) 22

23 Tabel 3.8 Bijstandsuitkeringen (WWB/ IOAW/ IOAZ/ WWIK) 1 in gemeenten in Noord-Holland Noord, op 1 juli 2004 en 1 juli 2005 (nb = niet bekend; ntb = niet te berekenen) Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juli juli 2005 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna nb nb nb Bergen nb nb nb Castricum Den Helder nb nb nb Drechterland nb nb nb Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik nb nb nb Niedorp nb nb nb Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen nb nb nb Schermer Stede Broec nb nb nb Texel nb nb nb Venhuizen nb nb nb Wervershoof Wester-Koggenland nb nb nb Wieringen nb nb nb Wieringermeer Wognum nb nb nb Zijpe nb nb nb Bron: Gemeentelijke informatie, bewerking Research voor Beleid (2005) 1 WWB is de opvolger van ABW, WWIK van WIK. 23

24 3.4 Gesubsidieerde arbeid Met de inwerkingtreding van de WWB zijn ook de Wet Inschakeling Werkzoekenden (WIW) en het Besluit In- en Doorstroombanen (ID) komen te vervallen. Nieuwe vormen van gesubsidieerde arbeid op basis van de WWB gaan steeds meer de plaats innemen van de traditionele gesubsidieerde arbeid. Daarbij kan het onder meer gaan om structureel gesubsidieerde arbeidsplaatsen (WWBdetacheringen), tijdelijke arbeidsplaatsen met loonkostensubsidie en om voorzieningen als stages of verplicht werken met behoud van uitkering (bijvoorbeeld volgens de aanpak van Work First). Traditionele vormen van gesubsidieerde arbeid Tabel 3.9 WIW-banen (detacheringen) in gemeenten in Noord-Holland Noord, op 1 juli 2004 en 1 juli 2005 (nb = niet bekend; ntb = niet te berekenen) Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juli juli 2005 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna nb nb nb Bergen nb nb nb Castricum Den Helder nb nb nb Drechterland nb nb nb Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik nb nb nb Niedorp nb nb nb Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen nb nb nb Schermer Stede Broec nb nb nb Texel nb nb nb Venhuizen nb nb nb Wervershoof Wester-Koggenland nb nb nb Wieringen nb 1 nb Wieringermeer nb nb nb Wognum nb nb nb Zijpe nb nb nb Bron: Gemeentelijke informatie, bewerking Research voor Beleid (2005) 24

25 Tabel 3.10 ID-banen in gemeenten in Noord-Holland Noord, op 1 juli 2004 en 1 juli 2005 (nb = niet bekend; ntb = niet te berekenen) Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juli juli 2005 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna nb nb nb Bergen nb nb nb Castricum Den Helder nb nb nb Drechterland nb nb nb Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik nb nb nb Niedorp nb nb nb Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen nb nb nb Schermer Stede Broec nb nb nb Texel nb nb nb Venhuizen nb nb nb Wervershoof Wester-Koggenland nb nb nb Wieringen nb 4 nb Wieringermeer nb nb nb Wognum nb nb nb Zijpe nb nb nb Bron: Gemeentelijke informatie, bewerking Research voor Beleid (2005) 25

26 Nieuwe vormen van gesubsidieerde arbeid (op basis van WWB) Tabel 3.11 Detacheringen WWB in gemeenten in Noord-Holland Noord, op 1 juli 2004 en 1 juli 2005 (nb = niet bekend; ntb = niet te berekenen) Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juli juli 2005 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna nb nb nb Bergen nb nb nb Castricum Den Helder nb nb nb Drechterland nb nb nb Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo 0 5 ntb Hoorn Langedijk 0 10 ntb Medemblik nb nb nb Niedorp nb nb nb Noorder-Koggenland Obdam 0 4 ntb Opmeer 0 1 ntb Schagen nb nb nb Schermer Stede Broec nb nb nb Texel nb nb nb Venhuizen nb nb nb Wervershoof Wester-Koggenland nb nb nb Wieringen nb 2 nb Wieringermeer nb nb nb Wognum nb nb nb Zijpe nb nb nb Bron: Gemeentelijke informatie, bewerking Research voor Beleid (2005) 26

27 Tabel 3.12 Tijdelijke arbeidsplaatsen met loonkostensubsidie in gemeenten in Noord-Holland Noord, op 1 juli 2004 en 1 juli 2005 (nb = niet bekend; ntb = niet te berekenen) Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juli juli 2005 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna nb nb nb Bergen nb nb nb Castricum 0 3 ntb Den Helder nb nb nb Drechterland nb nb nb Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard 0 5 ntb Heiloo Hoorn 0 7 ntb Langedijk 0 2 ntb Medemblik nb nb nb Niedorp nb nb nb Noorder-Koggenland Obdam 0 2 ntb Opmeer Schagen nb nb nb Schermer Stede Broec nb nb nb Texel nb nb nb Venhuizen nb nb nb Wervershoof Wester-Koggenland nb nb nb Wieringen Wieringermeer nb nb nb Wognum nb nb nb Zijpe nb nb nb Bron: Gemeentelijke informatie, bewerking Research voor Beleid (2005) 27

28 Tabel 3.13 Werken met behoud van uitkering/ stages/ leerwerktrajecten in gemeenten in Noord- Holland Noord, op 1 juli 2004 en 1 juli 2005 (nb = niet bekend; ntb = niet te berekenen) Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juli juli 2005 % Mutatie Alkmaar Andijk 0 2 ntb Anna Paulowna nb nb nb Bergen nb nb nb Castricum Den Helder nb nb nb Drechterland nb nb nb Enkhuizen 0 11 ntb Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard 0 10 ntb Heiloo Hoorn Langedijk 0 1 ntb Medemblik nb nb nb Niedorp nb nb nb Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Schagen nb nb nb Schermer Stede Broec nb nb nb Texel nb nb nb Venhuizen nb nb nb Wervershoof Wester-Koggenland nb nb nb Wieringen nb 1 nb Wieringermeer nb nb nb Wognum nb nb nb Zijpe nb nb nb Bron: Gemeentelijke informatie, bewerking Research voor Beleid (2005) 28

29 Tabel 3.14 Vrijwilligerswerk i.h.k.v. WWB in gemeenten in Noord-Holland Noord, op 1 juli 2004 en 1 juli 2005 (nb = niet bekend; ntb = niet te berekenen) Peildatum Gemeente/ sub)regio 1 juli juli 2005 % Mutatie Alkmaar Andijk Anna Paulowna nb nb nb Bergen nb nb nb Castricum Den Helder nb nb nb Drechterland nb nb nb Enkhuizen Graft-De Rijp Harenkarspel Heerhugowaard Heiloo Hoorn Langedijk Medemblik nb nb nb Niedorp nb nb nb Noorder-Koggenland 0 1 ntb Obdam Opmeer Schagen Schermer Stede Broec nb nb nb Texel nb nb nb Venhuizen nb nb nb Wervershoof Wester-Koggenland nb nb nb Wieringen Wieringermeer nb nb nb Wognum nb nb nb Zijpe nb nb nb Bron: Gemeentelijke informatie, bewerking Research voor Beleid (2005) Andere vormen van gesubsidieerde arbeid (peildatum 1 juli 2005) Noorder-Koggenland: 2 ITB Castricum en Heerhugowaard: 4 respectievelijk 3 LBU (Loon Boven Uitkering) 29

30

31 4 Bijlagen Kwalitatieve analyse van discrepanties 4.1 Uitwerking long list oplossing(srichting)en Hieronder volgt - met de Arbeidsmarktcirkel als kapstok - een verdere uitwerking van de in het tweede deel van het hoofdrapport opgenomen long list van oplossingsrichtingen. Deels gaat het hierbij om in bepaalde sectoren/ deelgebieden reeds bestaande initiatieven (die geïntensiveerd en/ of ook in andere sectoren/ deelgebieden toegepast zouden kunnen worden), deels gaat het om nieuw te nemen initiatieven. Kwadrant Onderwijs Oplossingsrichting Bevorderen inen uitstroom Oplossing Bij leerlingen in hoogste klassen BO, in het VMBO en in de onderbouw HAVO/VWO Interesse wekken voor (opleidingen gericht op werk in) sectoren Informatie/ voorlichting over sectoren aan leerlingen hoogste klassen BO. In onderwijs op speelse manier interesse wekken voor sectoren. Daarmee ook nieuwe doelgroepen aanboren voor sectorrelevante opleidingen (meisjes in de techniek, jongens in de zorg, allochtonen in de bouw etecera). Belangrijke rol weggelegd voor bedrijfsleven (leuke projectjes, bezoeken van scholen aan bedrijven, bezoeken van bedrijven aan scholen etc). Informatie/ voorlichting over (opleidingen gericht op) werk in sectoren aan leerlingen VMBO en onderbouw HAVO/VWO die voor studiekeuze staan Algemene landelijke voorlichtingscampagnes gericht op leerlingen. Een voorbeeld is de door LTO Nederland tijdens de laatste Floriade georganiseerde gratis toegankelijke manifes-tatie Tuinbouwexperience voor decanen en scholieren. Deze activiteit heeft een vervolg gekregen in de website Directe contacten (Voorlichting door studenten (oud-leerlingen) die sectorrelevante opleiding volgen; Betrekken van bedrijfsleven bij ontwikkelen van aansprekende lespakketten, gastlessen door bedrijfsleven, bedrijfsbezoeken et cetera). Flexibelere vormen van scholing Modulair scholen Meerdere instroommomenten Voorkomen voortijdig schoolverlaten op VMBO en MBO Aantrekkelijker maken van het onderwijs binnen VMBO en MBO. Binnen bestaande opleidingstypen minder theorie, meer praktijk en meer aandacht voor basis-/ handvaardigheden ( denkende handen ). Op dit punt al diverse ontwikkelingen/ initiatieven: Revival Technisch Onderwijs (RTO) stimuleert het toepassen van het concept van Integraal Ontwerpen in het technisch beroepsonderwijs. Ook in het VMBO gaan steeds meer scholen het concept van Integraal Ontwerpen (IO) inpassen in hun onderwijs. Duale trajecten (combinatie van werken en leren, bijvoorbeeld BBL, MKBleerwerkbanen) 31

32 Onderwijs Bevorderen inen uitstroom Constructies waarin de werksituatie als het ware binnen de school wordt gebracht (praktijksimulatie). Voorbeelden zijn schoolkassen (tuinbouw), opleidingshotels (horeca) en leerafdelingen binnen ziekenhuizen (zorg). Herinvoering oude meer praktijkgerichte opleidingstypen: LTS/ ambachtsschool Bedrijfsopleidingen/ bedrijfsscholen (deze kunnen ook een rol spelen bij bijen opscholing van zittend personeel, zie ook kwadrant werkenden) Creatiever/ flexibeler omgaan met kwalificaties Minder werken met diploma s, meer met portfolio s, certificaten, EVC e.d. Invoering van (financiële) prikkels voor MBO-instellingen om leerlingen die niet meer leerplichtig zijn vast te houden. Aanpassing leerplicht Kwalificatieplicht voor jongeren van jaar zonder startkwalificatie Verlenging leerplicht van 16 naar 23 jaar voor jongeren zonder startkwalificatie Vroegtijdig oppakken/ intensief begeleiden van voortijdig schoolverlaters (RMC s, Jongerenloketten, Work first aanpak, kostscholen voor dropouts et cetera). Bevorderen doorstroom binnen keten beroepsonderwijs (VMBO MBO HBO) en tussen HBO en Universiteit Leerlingen gedurende hun schoolcarrière intensief begeleiden. Van belang is ook ouders hierbij te betrekken Functionarissen die VMBO-ers die dat nodig hebben begeleiden naar een praktijkplaats (praktijkplaats is voorwaarde voor inschrijving MBO) Minder hoge eisen stellen aan instroom in MBO gecombineerd met flexibelere lespakketten (bijvoorbeeld keuze tussen MBO vaardigheden en MBO kennis ) Invoeren van een tussenniveau binnen het HBO (voor functies waarvoor een HBO werk- en denkniveau nodig is, maar niet noodzakelijkerwijs een kennisniveau op 4- jarig HBO-niveau) (Verdergaande) samenwerking opleidingsinstellingen in keten: Inhoudelijke afstemming Uitwisseling van docenten (voorbeeld: in Alkmaar gaan MBO-docenten praktijkondersteunende lessen geven aan VMBO-leerlingen) Gemeenschappelijke praktijklokalen voor beroepsonderwijs op verschillende niveaus Doorlopende leerlijnen (VMBO MBO en MBO HBO) Huisvesting op één locatie (voorbeeld: in Alkmaar is de kop van het VMBO (fysiek op één locatie) gekoppeld aan het MBO). Modernisering/ optimalisering/ aantrekkelijker maken van beta-onderwijs in bovenbouw HAVO/VWO (m.n. van belang voor technische sectoren/ beroepen) Modernisering curriculum en uitwerking daarvan in aansprekende lesmethoden/ lesmateriaal Leuker en breder maken (meer onderlinge verbanden tussen natuurwetenschappelijke disciplines en verbanden met maatschappelijke problemen en toepassingen). Hier ook bedrijfsleven bij betrekken. Fit houden van lerarencorps (Continue) bijscholing van docenten. 32

33 Aantrekken van (meer) academisch gevormde docenten en docenten met ervaring in het bedrijfsleven. Versterking aanbod hoger onderwijs in de regio Dependances van universiteiten en hogescholen in de regio Binding schoolverlaters van beroepsopleidingen (aan bedrijfsleven) in regio Mentorprojecten, MKB-promotiecampagnes et cetera Onderwijs Verbeteren aansluiting onderwijsarbeidsmarkt Versterking interactie onderwijs-bedrijfsleven Netwerkvorming Netwerken van (docententeams van) onderwijsinstellingen en (vertegenwoordigers van) bedrijfsleven. Deze kunnen onder meer een bijdrage leveren aan: Uitwisseling van vakkennis Betrekken van bedrijfsleven bij vaststellen van leerdoelen onderwijs (bedrijfsleven kan competentie- / functieprofielen opstellen en onderwijs kan leerdoelen daar op afstemmen). Gezamenlijk ontwikkelen van aansprekende lespakketten. Op structurele basis verzorgen van gastlessen Organisatie van (voldoende) stageplaatsen. Een voorbeeld zijn de Opleidingsbedrijven Metaal (OBM), een initiatief van Metaalunie. Deze vernieuwing van het scholings- en opleidingsbeleid in de metaal houdt in dat bedrijven, opleidings- en onderwijsorganisaties en andere relevante partijen intensief samenwerken. Het OBM verzorgt behalve opleidingen ook stagebegeleiding, loopbaanadvies, ondersteuning bij subsidietrajecten, omscholing en bijscholing van medewerkers. Momenteel loopt een drietal pilots (in NHN in Den Helder en Heerhugowaard en in ZNH in Zaandam). Investering door bedrijfsleven in faciliteiten voor onderwijs (bijvoorbeeld in de vorm van beschikbaar stellen van apparatuur of huisvesting). Wederzijdse stages (docenten in bedrijf en medewerkers bedrijf in school). Regionale ondersteuningsbureaus (bijvoorbeeld onderwijstechnocentra). Ontwikkelen nieuwe - meer op de praktijk gerichte - opleidingsvormen/lesprogramma s In opleidingen/ lesprogramma s meer ruimte voor zelfsturend leren, versterking van praktijkcomponent, meer aandacht voor andere dan vakinhoudelijke vaardigheden (sociale/ communicatieve vaardigheden, management, marketing, logistiek e.d.) (zie ook Kwadrant Onderwijs, Bevorderen in-, door- en uitstroom ). Uitbreiding stagemogelijkheden VMBO, MBO en HBO (op alle niveaus) Minder strenge/ uniforme eisen stellen aan stageplaatsen (minder keurslijf). Meer rekening houden met (de mogelijkheden van) het individuele bedrijf en de individuele stagiair. Structurele contacten tussen onderwijsinstellingen en bedrijfsleven (netwerkvorming, zie hierboven). 33

34 Onderwijs Verbeteren aansluiting onderwijsarbeidsmarkt Verantwoordelijkheid voor stageplaatsen meer bij de sectoren leggen (en minder bij het onderwijs): Herinvoering van bedrijfstakadviseur : In het oude leerlingwezen was er per bedrijfstak een bedrijfstakadviseur die binnen de sector naar stageplaatsen zocht. Stageverplichting bedrijven: Werkgevers zouden een verplichting kunnen worden opgelegd om voldoende stageplaatsen aan te bieden. Dat zou regionaal per sector kunnen worden geregeld. Bijvoorbeeld: de regionale metaalsector moet jaarlijks x stageplaatsen per onderwijsniveau aanbieden, maar mag zelf bepalen hoe dat over de verschillende bedrijven wordt verdeeld. Te denken is ook aan afspraken op het niveau van bedrijventerreinen. Van belang is dan wel dat er per bedrijventerrein iemand is die de zaken organiseert/ coördineert. Afstemming vraag en aanbod Het regelen van stageplaatsen in het MKB (dat in Noord-Holland Noord relatief sterk is vertegenwoordigd) is lastig in verband met versnippering/ discontinuïteit. Een oplossing voor de versnippering zou kunnen zijn het samen met een aantal andere MKB-bedrijven aanbieden van één stageplaats. Een (onafhankelijke) stagecoördinator (of een stagebureau) kan een ondersteunende/ coördinerende rol spelen in het afstemmen van de vraag naar en het aanbod van stageplaatsen (in het MKB maar ook in het grootbedrijf). Dit zou je regionaal per sector kunnen regelen. Aparte stageafdelingen binnen bedrijven/ instellingen Uitbreiding aantal leerwerkbanen Volgen van schoolverlaters Alumni-onderzoek door onderwijsinstellingen. Door middel van dit soort onderzoek is in kaart te brengen waar de gediplomeerde uitstroom werk vindt, hoe men de aansluiting tussen de gevolgde opleiding en het werk in de praktijk ervaart et cetera. Terugkeerdagen van oud-leerlingen kunnen een vergelijkbare functie vervullen. Werkenden Optimaliseren inzet werknemers Jobgerichte bij- en opscholing en doorstroming van zittend personeel (gecombineerd met (on the job scholing van) nieuwe instroom van lager geschoolden aan de onderkant) Bijscholing gericht op: 1) vergaren van meer vakinhoudelijke kennis, en/of 2) verbreding van de kennis (communicatieve, commerciële, logistieke en/of managementvaardigheden). Personeel wordt daarmee beter/ breder inzetbaar Opscholing van zittend personeel zonder startkwalificatie tot MBO en van MBO tot HBO. Doorstroming van opgeschoold personeel maakt aan de onderkant plaatsen vrij voor de (op middellange termijn relatief ruimer voorradige) lager opgeleiden. Mogelijke vormen van bij- en opscholing van zittend personeel: Scholing door commerciële opleidingsinstituten Scholing door reguliere opleidingsinstellingen (bijvoorbeeld ROC s en hogescholen) Herinvoering bedrijfsopleidingen/ bedrijfsscholen oude stijl Scholing/ training on the job (interne opleidingsplaatsen met zittend personeel als leermeesters). 34

35 Aanpassen werktijden Verlenging werkweek fulltimers tot 40 uur per week (in CAO vastleggen). Het stimuleren van parttimers om meer uren te werken. Flexibeler inzetten van beschikbare uren (flexibele werkweek). Met name in MKBsectoren met wisselende bedrijfsdrukte (zoals de horeca) is behoefte aan het stretchen van werknemers. Werkenden Voorkomen uitstroom werknemers Beperking uitstroomroutes (wettelijke maatregelen) Versobering sociale zekerheid: maatregelen van het kabinet op het gebied van sociale zekerheid gericht op beperking van de uitstroom uit het arbeidsproces (zoals aanpassingen van ZW, WAO, WW en bovenwettelijke regelingen waarin aanspraken in aanvulling op de wettelijke regelingen geregeld worden). Bewust HR-beleid op bedrijfsniveau Professionalisering van het personeelsbeleid (aparte afdeling PZ of P&O; expliciet personeelsbeleid) Specifiek verzuimbeleid (verzuimcoördinatoren, ergo-coaches etc). Bevordering ontplooiing/ carrièremogelijkheden werknemers Goede carrièreperspectieven/ loopbaanmogelijkeden. Bevorderen dat ouderen langer (kunnen) doorwerken: Wettelijke maatregelen: Maatregelen die VUT en prepensioen financieel minder aantrekkelijk maken Financiële maatregelen die het in dienst nemen van ouderen aantrekkelijker maken (bijvoorbeeld vervallen WAO-basispremie voor werknemers ouder dan 50 jaar). Voorlichtingscampagnes gericht op bestrijding van vooroordelen over oudere werknemers bij werkgevers (en op verandering van de houding van werknemers t.a.v. langer doorwerken). Stimuleren leeftijdsbewust personeelsbeleid binnen bedrijven. Een voorbeeld in dit verband zijn de workshops Leeftijdsbewust personeelsbeleid die het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het metaalbedrijf (OOM) in betreffende sector heeft georganiseerd. Deze workshops waren vooral gericht op bewustwording van ondernemers. In een volgende fase wil OOM zich gaan richten op concrete activiteiten binnen bedrijven gericht op het behoud van oudere werknemers. Daarbij valt te denken aan bij- en opscholing (rekening houdend met andere leermogelijkheden/-gedrag van ouderen), EVC-trajecten en functieverschuiving (bijvoorbeeld door oudere werknemers in te zetten als coach/ begeleider van jongere werknemers, per bedrijf of sectoraal niveau). Maatregelen gericht op taakverlichting/ taakverschuiving oudere werknemers binnen zelfde bedrijf/ sector. Experimenten waarin ouderen die werken in sectoren met zwaar of eentonig werk tijdelijk of blijvend kunnen overstappen naar een andere sector. Weer (op contractbasis) inzetten van VUT ers en gepensioneerden in zelfde sector (bijvoorbeeld als adviseur) of andere sector (bijvoorbeeld ex-metaalarbeider die seizoensarbeid verricht in de tuinbouw). Begeleiding/ ondersteuning specifieke groepen wekenden Mentoring speciale doelgroepen (bijv. nieuwkomers, gedeeltelijk AO). 35

36 Goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden Goede (marktconforme) beloning. Mogelijkheden voor kinderopvang/ deeltijdwerk/ thuiswerk/ flexibele werktijden e.d. (voorkomt dat vrouwen met kinderen uitstromen). Goede arbeidsomstandigheden Aspecten zijn onder meer: arbeidsinhoud, arbeidstijden, fysieke belasting, werkdruk, werkomgeving (huisvesting/ faciliteiten van het bedrijf), (sociale) veiligheid, sfeer. Verminderen cyclische werkloosheid (c.q. opvangen van de gevolgen daarvan) in sectoren met seizoensarbeid Spreiding van arbeid en afvlakken arbeidsfilm (personeel in dalperioden andere werkzaamheden laten verrichten (onderhoud, reparatie e.d), combinatie van activiteiten met verschillende pieken etc). Introductie van sectorale baanoverbruggingsfondsen ter opvang van cyclische werkloosheid (betaald door werkgevers en werknemers samen). Vormen van netwerken van bedrijven Wanneer een werknemer het in ene bedrijf niet bevalt, mogelijk te plaatsen in ander bedrijf in netwerk. Zo behouden voor de sector Onderzoeken (potentiële) oorzaken uitstroom Medewerkerstevredenheidsonderzoek ( luisteren naar je werknemers ). Exitinterviews. Reserves Inschakelen bekende reserves Directe bemiddeling kansrijke reserves (werklozen en gedeeltelijk AO) Directe bemiddeling van kansrijke met sectorrelevante opleiding/ werkervaring in de hogere segmenten van de arbeidsmarkt Reïntegratietrajecten voor minder kansrijke reserves met overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt. Zwaarder accent op scholing in trajecten. Kwalificerende trajecten voor minder kansrijke werklozen/ gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Mogelijkheden vermoedelijk m.n. in de lagere segmenten van de arbeidsmarkt. Trajecten door reïntegratiebedrijven maar mogelijk ook door reguliere onderwijsinstellingen. Voor een belangrijk deel van de (jeugdige) werklozen/ gedeeltelijk AO zijn langdurige) voorschakeltrajecten nodig ter voorbereiding op kwalificerende trajecten (Voorbeeld: In Noord-Holland Noord is een convenant afgesloten tussen RPA, de O&O fondsen in de metaal en 5 gemeenten gericht op het opleiden voor en plaatsen in betreffende branche van 25 werklozen). Detacheringsbedrijven voor minder kansrijke reserves (bijvoorbeeld in de horeca) Uitbreiding (vormen van) gesubsidieerde arbeid voor minder kansrijke reserves als opstapje naar regulier werk Bijvoorbeeld tijdelijke participatiebanen gericht op doorstroom. Aanbieden van eenvoudig, routinematig werk aan laag- en ongeschoolde werklozen die niet 36

37 verder te kwalificeren zijn Gebruikmaken van de infrastructuur van de SW-bedrijven (inpakcentrales, productiehallen etc) voor eenvoudig routinematig werk door niet verder te kwalificeren laag- en ongeschoolde werklozen. Werven van grootschalige bedrijven met veel laaggeschoolde arbeid/ productiewerk. Zorgen voor groei in de kansrijke sectoren, waarbij op de koop toe wordt genomen dat (hoog) gekwalificeerd personeel van buiten de regio moet worden aangetrokken. Groei in kansrijke sectoren leidt tot indirecte werkgelegenheid ook in lagere en middensegment van de arbeidsmarkt Reserves Aantrekken mobiele personen Landelijke maatschappijbrede imagoversterkende publiciteitscampagnes Algemene publieksvoorlichting over (werk in) sectoren via media, websites, open dagen etc. Dergelijke algemene campagnes zijn overigens ook van invloed op instroom van jongeren in sectorrelevante opleidingen (zie Kwadrant Onderwijs, Bevorderen inen uitstroom). Instroom van gekwalificeerd personeel uit dezelfde sector Inzetten van elders in de sector door reorganisaties overbodig geworden gekwalificeerd personeel. Zij-instroom van gekwalificeerd personeel vanuit andere sectoren Inzetten van gekwalificeerd personeel uit andere sectoren met sectorrelevante opleiding ( spijtoptanten ). Inzetten van gekwalificeerd personeel uit andere sectoren met min of meer vergelijkbare opleiding of relevante praktijkervaring (bijvoorbeeld technische installateurs in de bouw of vaklieden in de BVE-sector). (Bij)scholing en begeleiding nodig. Inzetten van gekwalificeerd personeel uit andere sectoren zonder sectorrelevante opleiding of praktijkervaring. Langduriger (bij)scholing en begeleiding nodig. Diversiteitsbeleid Allochtonen/ nieuwkomers vormen groeiend arbeidsaanbod. Nog onvoldoende benut. Wervings- en selectiebeleid daar meer specifiek op richten. Rekening houden met mogelijke cultuurverschillen (Voorbeeld bouw: beeldvorming van allochtonen over werk in de bouw ( bouwen is geen vak )). Inzetten van legale buitenlanders Inzetten van gekwalificeerd personeel uit het buitenland. Inzetten van buitenlanders voor laaggeschoolde (seizoens)arbeid 37

38 Reserves Mobiliseren stille reserves Inzetten van herintreders (m.n. vrouwen) Mogelijkheden voor kinderopvang/ deeltijdwerk/ thuiswerk/ flexibele werktijden stimuleren herintreding van vrouwen met sectorrelevante opleiding/ werkervaring. Met name relevant in sectoren waar veel vrouwen werken (bijvoorbeeld onderwijs en zorg). Vaak is wel opfriscursus/ bijscholing nodig. Ook mogelijkheden in sectoren waarin flexibele werktijden mogelijk zijn (bijvoorbeeld tuinbouw en voedselverwerkende industrie). Bedrijfsvoering Optimaliseren arbeidsproductiviteit Randvoorwaarden Terugdringen overheidsbureaucratie; deregulering (minder regels vanuit Den Haag en Brussel) Onderlinge samenwerking tussen bedrijven Spreiding van kennis: Zorgen dat kennis van kennisintensieve (MKB-)bedrijven in de regio toegankelijk is en wordt benut door andere minder kennisintensieve (MKB-)bedrijven. Uitwisseling/ delen van personeel Gezamenlijk arbeidspools ten behoeve van opvangen tijdelijke onder- en overbezetting (bijvoorbeeld in de tuinbouw en bouw) en/ of collectief afdekken financiële risico s ziekte/ AO (bijvoorbeeld glastuinbouw). Bundeling van kleine bedrijven (vergaande samenwerkingsconstructies, allianties, fusies). Technologische aanpassingen/ vernieuwingen binnen bedrijven Informatisering, automatisering en mechanisering/ robotisering van productieprocessen (in sectoren als tuinbouw en industrie maar ook in zakelijke dienstverlening en publieke sector bijvoorbeeld e-learning binnen het (beroeps)onderwijs). Aanpassing bedrijfsprocessen/ werkmethoden/ functie-inhouden Stroomlijnen werkorganisatie/-verdeling (werkprocessen kritisch bekijken en optimaliseren). Voorbeeld zijn: gebruik van prefab producten in bouw en technisch installatiebedrijf; meer aandacht voor logistiek in de horeca; extensivering van de opleidingsprocessen in het (beroeps)onderwijs (e-learning, meer/ beroepspraktijkvorming); Functiedifferentiatie (bijvoorbeeld: onderwijsassistenten, toedeling van bepaalde artsentaken aan HBO ers in zorg (nurse practioners), werken met functiefamilies (takenpakketten) in plaats van vaste functiecategorieën). Dit combineren met op doorstroming vanuit nieuwe lagere functies gericht loopbaanbeleid. Scholing zittend personeel PM (zie ook Kwadrant Werkenden, Optimaliseren inzet werknemers). Verhoging van de kwaliteit van de dienstverlening door bedrijven Kwaliteitsverbetering leidt ook tot hogere arbeidsproductiviteit. Instrumenten: Benchmarks Medewerkers- en klanttevredenheidsonderzoeken Kwaliteitshandvesten 38

39 Bedrijfsvoering Verhuizen activiteiten Uitbesteding activiteiten in Nederland Bijvoorbeeld inschakeling zzp in bouw, gebruik prefab-producten in bouw en technisch installatiebedrijf. Verplaatsen activiteiten naar buitenland Uitbesteding activiteiten aan het buitenland (bijvoorbeeld productie uitgangsmateriaal tuinbouw in buitenland; lelies pluizen in het buitenland). Bedrijfsverplaatsing. Algemeen Imagoverbetering regio Noord-Holland Noord Gezamenlijke PR en publiciteitscampagnes Verbetering infrastructuur regio Noord-Holland Noord Verkeersinfrastructuur/ openbaar vervoer Bedrijventerreinen Havens Zorgen voor ruim, gevarieerd woningaanbod Behoud/ versterking aantrekkelijke woonomgeving (groen/ recreatiemogelijkheden) Verbetering onderlinge communicatie/samenwerking onderwijsinstellingen (zowel horizontaal als verticaal) Per sector zouden er overkoepelende organen kunnen komen van relevante beroepsopleidingen op verschillende niveaus (VMBO, MBO, HBO, Universiteit) en sectorale opleidingsinstituten Verbetering samenwerking arbeidsmarktrelevante partijen (onderwijs bedrijfsleven (semi)- overheid) Bedrijfsverzamelgebouw Jongerenloketten Platforms. Een voorbeeld zijn de Lokale Platforms Installatietechniek (LPI s). Hierin zijn vertegenwoordigd werkgevers(organisaties), onderwijsinstellingen, RPA s en OTIB. Men komt vijf maal per jaar samen. Op lokaal niveau worden gezamenlijke plannen opgesteld. Transparant maken van de arbeidsmarkt Onderzoek/ evaluatie/ monitoring van regionale en sectorale arbeidsmarktontwikkelingen. Actieve vacaturewerving (in het MKB) door CWI en andere bemiddelende instanties) Langetermijnstrategie bedrijfsleven en onderwijs (anticiperende (pro-actieve) en anticyclische aanpak) Meer bewustzijn bij onderwijs en bedrijfsleven t.a.v. in toekomst te verwachten knelpunten. In periode van laagconjunctuur al zorgen voor voldoende instroom in de opleidingen om tekorten op te vangen die ontstaan wanneer de economie weer aantrekt. 39