JASJE OGER TAS MONTBLANC JACHTANTIEK PRINSHEERLIJK ANTIEK MET DANK AAN BOB ESHUIS EN ZUZI

Transcriptie

1 092 JASJE OGER TAS MONTBLANC JACHTANTIEK PRINSHEERLIJK ANTIEK MET DANK AAN BOB ESHUIS EN ZUZI

2 tekst Wilbert Geijtenbeek beeld Carlfried Verwaayen styling Michelle de Bolster DE HEADHUNTER ONTHOOFD In het kleine wereldje van corporate Nederland is er maar één telefoonnummer dat er echt toe doet. Als een AEX-bedrijf een serieuze vacature heeft, bellen we Joost. Joost van Heijningen Nanninga is al drie decennia huisheadhunter van de top van het Nederlandse bedrijfsleven. Maar nu zijn pensioen nadert, gebeuren er gekke dingen bij zijn nette club Egon Zehnder.

3 094 I k was ooit voor een gesprek bij een retaildirecteur die aan een gracht woonde. Ik was veel te vroeg, dus pakte ik een terrasje aan de overkant van het water. Aan het tafeltje naast mij zaten twee headhunters. Dat hoorde ik, want ze waren nogal luidruchtig. Bovendien hadden ze een stapel cv s voor zich liggen. En toen gebeurde het: er kwam een windvlaag en al die cv s werden zo in het water geblazen. Nooit heb ik iemand meer in paniek gezien. Als er geen bootje had gelegen, waren ze in het water gesprongen om die papieren terug te krijgen. Jan Rapmund, zelf headhunter, wil maar zeggen: headhunters doen alles om de discretie van hun klanten te waarborgen. DE MEESTEN DOEN HET MET EEN LAPTOP, EEN DATABANKJE MET CV S EN EEN PAAR GOEDE KENNISSEN Als het goed gaat met de economie, is werving en selectie een goudmijn. Rapmund: Het is een relatief eenvoudig vak. De meesten doen het met een laptop, een databankje met cv s, een paar goede kennissen liefst P&Odirecteuren en een telefoon met een zo ruim mogelijk abonnement. De kosten zijn laag en het geld is snel verdiend. Headhunters worden niet per uur betaald, maar per match. Als een headhunter een manager plaatst, ontvangt hij de eerste vier maandsalarissen. In een goed jaar kan een beetje opportunistische koppensneller al gauw negen managers slijten, goed voor drie jaarsalarissen. zolang niemand op vaste werknemers zit te wachten. De markt krimpt al snel met tientallen procenten. Een voorbeeld: op de top van de markt, in 2008, zette werving- en selectiekantoor Michael Page in Nederland een kleine veertien miljoen om in het eerste kwartaal. Twee jaar en een veelvoud aan ontslagrondes later is daar nog geen vierenhalf miljoen euro van over. Amper 24 maanden en ruim tweederde van de inkomstenstroom is verdampt. Daar komt nog bij dat de prijzen kelderen, want veel ontslagen headhunters kopen van hun exitpremie een laptop, gaan naar de Kamer van Koophandel, zetten Nu met korting op hun website en zijn van ex-werknemer ineens een prijsbrekende concurrent geworden. Het is voor werving- en selectiekantoren de kunst om een beetje handig met de markt mee te deinen. Hoewel Rapmund een deel van zijn geld net voor de crash in venture capital heeft gestoken ( Een gevalletje van minder goede timing ), heeft hij ervaring met een tijdige exit. Met zijn compagnons Tim Kamphorst en Marty Tuk was hij ooit eigenaar van Corinthe. Het drietal verkocht het executive-searchbureau in 2006 aan het Amerikaanse MPS en bleef er nog ruim een jaar werken. Tuk bleef twee jaar langer, en toen hij de deur achter zich dichttrok, stond een kwartier later de eerste Brit op de stoep. Die mocht doen wat Britten doen: hard reorganiseren. Niet dat het hielp; afgelopen zomer sloot MPS de executive-searchpraktijk. Corinthe is niet meer. Maar Kamphorst, Rapmund en Tuk hadden hun geld al lang binnen. En sinds hun concurrentiebedingen waren verlopen, was het geen probleem dat ze steeds vaker gebeld werden door voormalige Corinthe-klanten. En zo zijn de drie headhunters volgens Rapmund tot vreugde van hun vrouwen weer bij elkaar onder een andere vlag, The Executive Network. Een nieuw initiatief dat verdacht veel lijkt op het oude Corinthe: het moet een boetiek worden voor de plaatsing van topbestuurders in de financiële sector, er werken zes mensen tot aan de secretaresse toe allemaal afkomstig van Corinthe en de vennoten willen dezelfde positie terugverdienen die ze vroeger hadden. Vanuit het Wassenaarse Huis met het Blauwe Dak, ooit de residentie van Joseph Luns, proberen zij de markt te heroveren. Met als verschil dat de heren nu het geld hebben om te investeren in research om een eigen databank op te bouwen. Kost een miljoen, maar: Dat geld verwachten we nog dit jaar terug te verdienen. De eerste old boys lieten zich al strikken. Op de website figureert een imposante fotogalerie van bestuurders met oud-aegon-topman Kees Storm, bestuursvoorzitter Ronald Latenstein van Voorst van SNS Reaal, Deloitte-ceo Roger Dassen en voormalig topambtenaar Arthur Docters van Leeuwen. In crisistijd is zo n netwerk van onschatbare waarde. We hebben ze direct om een opdracht gevraagd, geeft Kamphorst toe. Zo werkt het ook wel weer. Rapmund: We melden ons opnieuw in de markt en gaan ervan uit dat er nog plek is in het gat dat we in 2006 achterlieten. En nu maar hopen dat de markt weer gaat groeien. Topkoppensneller Als ze goed hebben gegokt, mogen Rapmund, Kamphorst en Tuk straks gaan opboksen tegen de echt zware jongens van de koppensnellerij. De absolute marktleider onder de headhunters is het onoverwinnelijk geachte Nu met korting Headhunters zijn de vaste gasten van Auberge De Kieviet, Jan Tabak en Karel V, en in de goede jaren is het altijd feest, maar dat houdt bruut op zodra de economie begint te haperen. Dan hebben de werving- en selectiekantoren als eerste een curator. Wanneer iedereen doorheeft dat er werkelijk een recessie aankomt, zijn de agenda s van headhunters al helemaal leeg. En dat kan makkelijk twee, drie jaar zo blijven, GEMIDDELD AANTAL MEDEWERKERS EGON ZEHNDER* RUSSELL REYNOLDS SPENCER STUART** KORN FERRY*** * Boekjaar eindigend op 31 oktober ** Boekjaar eindigend op 30 september *** Boekjaar eindigend op 30 april

4

5 096 Egon Zehnder. Corporate Nederland vertrouwt zijn betere vacatures al dertig jaar toe aan deze van oorsprong Zwitserse vennootschap. Zo klopte ex-shelltopman en Unilever-commissaris Jeroen van der Veer bij het chique kantoor aan toen Unilever een opvolger voor Patrick Cescau zocht. Egon Zehnder maakte een lijstje, deed een selectie en een paar maanden later werd Paul Polman benoemd. Wie Egon Zehnder zegt, zegt Joost van Heijningen Nanninga. In de gsm van iedere president-commissaris in Nederland staat zijn mobiele nummer onder een voorkeurtoets. Omgekeerd weten ook bestuurders die toe zijn aan een nieuw karweitje bij een zo groot mogelijk beursfonds Nanninga te vinden. s Lands prijzigste headhunter laveert kundig tussen de vraag van commissarissen en de behoefte van bestuurders. Het maakt hem een graag geziene gast op de betere feestjes, waar hij zijn aanzienlijke netwerk oppookt. Maar de markt wordt steeds grimmiger voor het twaalf vennoten tellende kantoor. Niet alleen staan de prijzen enorm onder druk, ook de concurrentie neemt toe. In omvang én omzet. De grootste runner-up is een net ietsje minder chic JE KUNT ER DE KLOK OP GELIJK ZETTEN: ALS DE MARKT ZAKT, KRIJGEN DE VENNOTEN RUZIE OVER HUN BONUS kantoor: Russell Reynolds. Het zette in 1999 voet op Nederlandse bodem en begon met drie headhunters die al voor verschillende buitenlandse kantoren van Russell Reynolds scoutten, selecteerden en plaatsten: Harm van Esch, Jacques Bouwens en René de Zwaan. Dit driemanschap heeft zich in tien jaar tijd in de markt geknokt. Eind 2008 al neemt Russell Reynolds een gedeelde eerste plaats in de markt voor topheadhunters in, constateert Het Financieele Dagblad. En Van Esch steekt Nanninga naar de kroon. Het succes van Russell Reynolds ging voornamelijk ten koste van een andere Angelsaksische firma: Spencer Stuart. Dat kantoor stelde begin deze eeuw weliswaar het enige serieuze alternatief voor het old boys network te zijn, maar stond altijd in de schaduw van Egon Zehnder. De belangrijkste partners gingen rond de eeuwwisseling met pensioen en wie overbleef, zag het marktaandeel langzaam maar zeker afkalven. Tot vreugde van Van Esch en consorten. Hondstrouw De bedrijfsvoering van Russell Reynolds heeft veel weg van die van Egon Zehnder. Het is opgebouwd uit mondiale vennootschappen die ook over de Nederlandse dochter met alle partners beslissen. Verder blinkt het kantoor uit in de eigen opleiding en het behoud van werknemers. Bij Egon Zehnder Nederland is nog nooit iemand naar de concurrent overgestapt, noch bij een concurrent weggehaald. Ook de consultants van Russell Reynolds tonen zich hondstrouw en met uitzondering van Jan Alberdingk

6 097 Thijm, die van Egon-dochterbedrijf Yess afkomstig is, is geen enkel talent ooit bij de concurrent weggegrist. Maar er zijn ook verschillen tussen de marktleiders. Zo wordt een belangrijk deel van de bonussen bij Russell Reynolds bepaald op basis van de gedraaide omzet per consultant. Daar is Egon Zehnder een te bedaagde club voor, bevreesd dat bonussen haantjesgedrag in de hand werken. En haantjes zijn heel anders dan honden. Die lopen graag over naar de concurrent als die beter betaalt, denken de Zehnderianen. Ze hebben gelijk, zegt een anonieme headhunter, die zelf al een paar keer is geswitcht. Je kunt er de klok op gelijk zetten: als de markt zakt, krijgen de vennoten ruzie over hun bonus, want ik doe al het werk voor jou. Dan stampen ze over de vloer van hun kantoor en voor je het weet stuift de boel naar de concurrent toe. Daar begint het spelletje opnieuw. Dat verklaart waarom beursgenoteerde executive-searchkantoren het sterkst krimpen en groeien. Op deze kippenhokken, zoals ze in kringen van headhunters genoemd worden, kijkt men bij Egon Zehnder neer. In de woorden van Nanninga: Firma s als de onze hebben op de beurs niets te zoeken. Al dat RESULTAAT NA BELASTINGEN EGON ZEHNDER RUSSELL REYNOLDS SPENCER STUART* KORN FERRY Alle bedragen in duizendtallen in euro s * Cijfers Spencer Stuart betreffen verschil in algemene reserve ten opzichte van Y-1 kortetermijndenken, daar creëer je toch nooit een team mee? De bekendste beursgenoteerde kantoren zijn Korn Ferry en Heidrick & Struggles. En inderdaad: in de diverse raden van commissarissen spelen die een verwaarloosbare rol. De bijna zonderlinge behoudzucht maakt Egon Zehnder tot een prettige zakenpartner voor het old boys network. Commissarissen houden niet van opportunisme en de pleuris mag uitbreken, bij Zehnder blijven ze op hun plek. Hoe anders is dat bij Spencer Stuart. De huidige managing partner Ger Scholtens komt van concurrent Maes & Lunau en vennoot Ollo den Tex is zelfs twee keer overgestapt: eerst van Spencer Stuart naar Heidrick & Struggles en in 2005 terug. Belangenverstrengeling 2005 was een jaar waarin het goed ging met Spencer Stuart. Het kantoor had een grote opdracht bij Unilever binnengehaald. Maar sinds de plaatsing van Polman door Egon Zehnder lijkt Spencer Stuart ook bij dat bedrijf het nakijken te hebben, al was er tot dit jaar nog wel ER IS GEEN EXECUTIVE-SEARCHFIRMA WAAR DE PARTNERS ZO VEEL BIJBEUNEN ALS BIJ EGON ZEHNDER een strak lijntje met de gigant in was- en voedingsmiddelen. Commissaris Wim Dik zat jarenlang de externe adviesraad van Spencer Stuart voor. Dik, die in zijn hoogtijdagen wel tien commissariaten had, werd nog wel eens gevraagd of hij een goed woordje voor de headhunters kon doen. Dan vroegen ze: Is het mogelijk om ons bij zo n bedrijf in te steken? vertelt Dik. Soms kon ik helpen, soms ook niet. En ik zei er altijd bij welke pet ik op had. Dat is natuurlijk entendu. Toen in 2005 ceo Patrick Cescau aantrad, stapte Unilever over op een Angelsaksische one-tier board. En Spencer Stuart mocht een nieuwe generatie bestuurders opsporen en selecteren. Een droomopdracht: vier nieuwe directeuren en een langlopende evaluatie van alle zittende bestuurders. Helaas is Dik nu als commissaris afgetreden. Dat spelletje van binnendringen in adviesraden, raden van toezicht en van commissarissen speelt Egon Zehnder net ietsje geraffineerder. Sterker nog: er is geen executive-searchfirma waar de partners zo veel bijbeunen als bij Egon Zehnder. Zo bepaalt kantoormanager en partner Hans Horn als hoofd van het lidmaatschapscomité welke bedrijven er toetreden tot de Amerikaanse Kamer van Koophandel. En partner Rudolf Jordaan Ru voor intimi is lid van de raad van advies van private-equitypartij Gilde Investment Management. Maar de echt serieuze nevenfuncties zijn al tien jaar lang voor daar is hij weer Joost van Heijningen Nanninga. Steeds vaker maakt hij de overstap naar het bestuurderswereldje zelf. In 2000 krijgt hij zijn eerste commissariaat: bij it-bedrijf Exact onder president-commissaris en zijn goede vriend Leon van den Boom. Een jaar later volgt een commissariaat bij uitzendconcern USG People, waar de net als Nanninga in België woonachtige oprichter Alex Mulder (Quote 500 nr.47 met 447 miljoen euro) een bepalend twintigprocentsbelang houdt. Nog een jaar later wordt Nanninga lid van de raad van advies van private-equitypartij CVC Capital Partners. Het is een vreemde stap voor een headhunter. Net als bankiers, accountants en consultants draagt een commissaris altijd twee petten. Vroeg of laat heeft men je diensten nodig en de vraag is dan of je deze gratis doet, of toch een factuurtje stuurt. Snel nadat Nanninga zijn eerste bijbaantjes bij elkaar grabbelde, barstte dan ook de bom op het kantoor, vertellen twee betrokkenen. In 2002 verlaten twee jarenlange partners van Egon Zehnder plotseling de firma. Deze vennoten, Jan Theo Bautz en Floris Recourt, vonden met hun collega Robert van Dortmond dat Nanninga een te dominante rol had in de firma en bovendien plaatste het trio grote vraagtekens bij Nanninga s manier van werken, zo stelt een kenner van de executive-searchtop. Wat hun kritiek precies behelsde is niet bekend, maar

7 098 het drietal zou een poging hebben gewaagd Nanninga uit de firma te zetten. Dat was een verkeerde inschatting: Nanninga s positie bleek onaantastbaar. De 72-jarige Zwitserse oprichter Egon P.S. Zehnder zelf moest eraan te pas komen en koos subiet partij voor Nanninga. In alle stilte verlieten Bautz en Recourt in december de vennootschap. De drie heren willen niet ingaan op het voorval. Sindsdien is de rust niet weergekeerd. Egon Zehnder wordt nu geteisterd door een gevalletje van openlijke belangenverstrengeling, waarbij Nanninga s prominentste commissariaat centraal staat. Dubbele fee Als Nanninga in de zomer van 2009 met president-commissaris Cor Brakel USG-topman Ron Icke moet ontslaan, ontstaat er ineens een vacature voor een topman. De commissarissen vragen WE HEBBEN OP DE BEURS NIETS TE ZOEKEN, WANT MET AL DAT KORTETERMIJNDENKEN CREËER JE NOOIT EEN TEAM zich af: Bellen we Joost of niet? Zo ja, dan strijkt die een mooie winst op. Icke verdiende bijna zeven ton, de fee voor het koppelklusje komt al gauw op tweeënhalve ton voor een paar maanden werk. Tegelijkertijd vangt Nanninga persoonlijk 42 duizend euro als commissaris. Dat Brakel in oktober overlijdt, maakt het er niet gemakkelijker op. Zijn vervanger Marike van Lier Lels zet de zoektocht naar een nieuwe topman voort en besluit de search uit te besteden aan Egon Zehnder. Het kantoor neemt de opdracht graag aan. En Nanninga profiteert als partner. Naar eigen zeggen trekt hij zich geheel terug uit het zoekproces om de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Nanninga: Ik ben er helemaal niet bij geweest. Niet bij de intake, niet bij de executie, niets, nul! Ik heb zelfs de kandidaat niet geïnterviewd. Zijn collega s Jordaan en Horn mogen het klusje klaren en in december maakt USG People de naam van de nieuwe topman bekend: Herman van Campenhout. Toch komen de vragen. Bij de bijzondere aandeelhoudersvergadering, waar de nieuwe ceo en president-commissaris worden gepresenteerd, stelt de Vereniging van Effectenbezitters de hamvraag: waarom is niet een concurrent van Egon Zehnder ingehuurd? Van Lier Lels antwoordt dat de raad van commissarissen gezamenlijk heeft besloten dat het beste bureau de meeste toegevoegde waarde heeft voor USG People. En daarbij laat ze weten dat Nanninga weliswaar heeft meegedaan in het proces, maar dat andere collega s van zijn bureau de selectieprocedure [ ] hebben verzorgd. Wat niet in de notulen staat, maar Van Lier Lels volgens de VEB wel gezegd heeft, is dat Egon Zehnder een marktconforme vergoeding heeft ontvangen voor de opdracht. Chic is dat niet, vindt

8 099 de VEB, die bij monde van econoom David Tomic laat weten dat ze liever een ander bureau hadden gezien. USG had elke schijn van belangenverstrengeling moeten tegengaan. Dan maar de concurrent. Kan Nanninga nog wel onafhankelijk toezicht houden? Andere headhunters zijn eensgezind in hun oordeel: belangenverstrengeling. De ophef wordt nog groter als blijkt hoeveel geld Egon Zehnder met de deal verdiende. Dat staat in de jaarrekening van USG People: In 2009 is aan Egon Zehnder International B.V., waar commissaris J.H. van Heijningen Nanninga partner is, opdracht gegeven om voor de groep een nieuwe ceo te werven. Voor deze opdracht is een, in het maatschappelijk verkeer normaal geachte, vergoeding van 0,5 miljoen euro afgesproken. Volgens het door Nanninga zelf goedgekeurde jaarverslag ontving Egon Zehnder dus een half miljoen euro. Op het totale basisjaarsalaris van Van Campenhout van zevenhonderdduizend euro is dat meer dan zeventig procent. Dubbel zoveel als in het maatschappelijk verkeer normaal wordt geacht. Hoewel het dus zwart op wit staat, ontkent zowel Nanninga als Horn de hoogte van het bedrag. Horn: Was het maar waar! Als we dergelijke bedragen zouden ontvangen, waren we nu allemaal rijk. Maar OMZET EGON ZEHNDER* RUSSELL REYNOLDS Alle bedragen in duizendtallen in euro s * Boekjaar eindigend op 31 oktober nee, er klopt helemaal niets van. Beide heren willen niet zeggen hoe hoog het bedrag dan wel is en verwijzen naar cfo Rob Zandbergen van USG People, die de jaarrekening heeft opgesteld. Die stelt dat het een vergissing is, een slordigheidje. Ik kan wel verklaren hoe dat gegaan is: ik had het contract tussen de raad van commissarissen en Egon Zehnder niet gezien en dus reserveerde IK BEN ER HELEMAAL NIET BIJ GEWEEST, NIET BIJ DE INTAKE, NIET BIJ DE EXECUTIE, NIETS, NUL ik een half miljoen euro. In de uiteindelijke jaarrekening is het juiste bedrag verwerkt, maar in de toelichting hebben we dit nooit aangepast. Volgens Zandbergen heeft USG People drie facturen à 85 duizend euro ontvangen en betaald en prijkt er nu een bedrag van 255 duizend euro op de jaarrekening. Vervolgens is hij vergeten het half miljoen in het jaarverslag te halveren. Ik dacht: de commissarissen kijken er nog naar, de accountant kijkt er nog naar. Die zullen het toch wel opmerken? Niet dus. Commissaris Van Lier Lels stuurt Quote door naar president-commissaris Cees Veerman, maar die is na een telefoon Bronnen kaders: jaarrekeningen Egon Zehnder International B.V., Russell Reynolds Associates B.V., Spencer Stuart & Associates B.V., Korn/Ferry International B.V. Bijgaande cijfers zeggen weinig over de totale omzet die de kantoren in de Nederlandse markt maken. Door de belastingpolitiek en het feit dat overheadkosten en zelfs omzetten wereldwijd gelijkelijk gedistribueerd worden over de lokale vennootschappen, is alleen de langetermijntrend evident dat Russell Reynolds in de lift zit, Spencer Stuart niet meer groeit en Egon Zehnder marktleider is. Korn Ferry heeft als beursgenoteerde onderneming flink moeten schrappen in het personeelsbestand. tje van Egon Zehnder-consultant Reinier Brakema niet bereid te reageren. En zelfs de verantwoordelijk accountant en PricewaterhouseCoopers-bestuurder Peter van Mierlo laat per weten: U zult begrijpen dat ik niet kan reageren op vragen inzake de jaarrekening van een cliënt van ons kantoor. Begrijpelijk, want vorig jaar inde PwC voor de controle van de jaarrekening van USG People zelf ruim twee miljoen. Quote krijgt van Egon Zehnder geen uitleg over de opbouw van de factuur, cfo Rob Zandbergen is niet bereid een kopie van de facturen te sturen, en de collectief voor ondertekening van het jaarverslag verantwoordelijke commissarissen gooien de deur hard en zonder uitleg in het slot. En de onafhankelijk accountant is niet aanspreekbaar op de door hem geaccordeerde cijfers. We kunnen slechts vertrouwen op het woord van Zandbergen, die stelt: Ik lieg nooit. Trouwens, op de totale kosten van USG People hebben we het over niks. Niettemin zegt één executive-searcher met ervaring in de top: Dat soort bedragen is niet eens zo heel gek. Een half miljoen euro zou zomaar kunnen kloppen. Aan de echte top maakt een nulletje meer of minder niet zo heel veel uit. Wat dat betreft werken kantoren als Egon Zehnder en Russell Reynolds net als een verzekeraar: als je ze inhuurt, koop je automatisch kwaliteit. En niemand hoeft erop te worden aangesproken als het een keer misgaat. En zo zijn de twee topkantoren feitelijk too big to fail. Maar geldt dat ook voor Joost Nanninga? En: kan Egon Zehnder zonder het merk Joost? Gebruikelijk gaan de partners van Egon Zehnder op hun 62ste met pensioen, maar voor de onlangs 64 jaar geworden Nanninga is een uitzondering gemaakt. Zeker is dat de overgebleven vennoten geen van allen kunnen tippen aan de statuur van de oprichter. Maar Nanninga kan onmogelijk tot zijn honderdste doorgaan en ook zijn commissariaten zullen de komende jaren aflopen. In 2013 vertrekt hij uit de raad van commissarissen van USG People, de positie die hem zo in opspraak bracht. Een bestaan als pensionado is dus op handen, maar misschien stopt zijn telefoon al eerder met rinkelen als de zaak rond de belangenverstrengeling echt uit de hand loopt.