Beleidsaanbevelingen voor gemeenten uit de Klimaatstudie Vlaams-Brabant

Transcriptie

1 Beleidsaanbevelingen voor gemeenten uit de Klimaatstudie Vlaams-Brabant Uitgangspunt: een duurzaamheidstransitie en een systeeminnovatie is noodzakelijk. De complexiteit van het klimaatprobleem en het ambitieniveau om op termijn klimaatneutraal te worden, is dermate hoog dat relatief kleine correcties doorvoeren onvoldoende is om de doelstellingen te bereiken. Hiervoor is een duurzaamheidstransitie noodzakelijk. Dergelijke duurzaamheidstransitie is een doorlopend proces van maatschappelijke verandering, waarbij de structuur van de maatschappij fundamenteel verandert. We zullen met name onze systemen van bouwen en wonen, energie, ruimtelijke ordening, landbouw en voeding, productie en consumptie en mobiliteit structureel moeten aanpassen om de langetermijnambitie te realiseren. De systemen bouwen en wonen, ruimtelijke ordening en mobiliteit zijn daarenboven onlosmakelijk met elkaar verbonden. Momenteel is ons (historisch gegroeid) systeem van ruimtelijke ordening niet duurzaam omdat het verspreide bebouwing in de hand werkt. Daardoor maken de mensen ook nietduurzame keuzes op vlak van wonen, en staat ons transportsysteem overmatig onder druk. Het is dus op het niveau van deze (meerdere) systemen dat oplossingen dienen gezocht te worden. Overkoepelende beleidsaanbevelingen 1. Integratie van het klimaatthema in het totale gemeentelijke beleidsveld. Het klimaatbeleid is een transversaal thema dat zich over alle beleidsdomeinen heen uitstrekt. Niet alleen voor de hand liggende beleidsdomeinen zoals ruimtelijke ordening en mobiliteit komen daarbij in beeld maar ook economie, handel en werkgelegenheid, wonen en huisvesting, landbouw, natuur, noord-zuid, toerisme en vrije tijd, patrimoniumbeheer 2. Gemeente als aanjager van hogere overheden: alle klimaatinitiatieven die van onderuit (bottom up) ontstaan verhogen het draagvlak voor het klimaatbeleid. Een groter draagvlak voor het klimaatbeleid verhoogt de druk op de hogere beleidsniveaus. Gemeenten zijn als beleidsniveau dat het dichtst bij de burger staat de uitgelezen speler. 3. Gemeente als voorbeeld: wil de gemeente een voor haar inwoners geloofwaardig klimaatbeleid voeren zal zij uiteraard zelf het goede voorbeeld moeten geven. Dit komt aan bod doorheen alle beleidsthema s, bv.:

2 De gemeente verhoogt de energie-efficiëntie van het eigen gebouwenpatrimonium door bij verbouwingen of bouwen rekening te houden met duurzaam bouwen (bv. BEN-normen nastreven). De gemeente vergroent haar eigen wagenpark De gemeente stimuleert de modal shift van autogebruik naar openbaar vervoer en fietsen/stappen bij haar personeelsleden Sectorale beleidsaanbevelingen 1. Ruimtelijke ordening a. Kernversterking als basis voor het ruimtelijk ordeningsbeleid Kernversterking heeft oog voor inbreiding en het bundelen van diverse en zoals wonen, werken, winkelen, schoolgaan, zorg. in een aantrekkelijke leefomgeving. Nabijheid van dagelijkse voorzieningen, herwaardering van kernen die goed ontsloten zijn door openbaar vervoer, slimme verdichting met aandacht voor groen, natuur en biodiversiteit, inzetten op CO 2 -reductie via energieefficiëntie en lokale energie leggen de basis voor een klimaatvriendelijke gemeente. Momenteel loopt het door de provincie gesubsidieerde BBL-project Levendige stads- en dorpskernen voor een klimaatneutraal Vlaams- Brabant. In dit project wordt aan de hand van concrete cases nagegaan hoe kernversterking in de deelnemende gemeenten gerealiseerd kan worden. De ervaringen worden daarna met alle gemeenten gedeeld in een toolkit met recepten voor kernversterking. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum Het concentreren van onze en (wonen, werken, ontspannen, winkelen) in stads- en dorpskernen langsheen hoogwaardige openbaar vervoers- en fietsassen is nodig om tot een systeemverandering te komen op vlak van mobiliteit en ruimtelijke ordening. Verder van deze assen zouden we en moeten afbouwen en een beroep doen op aangepast voor- en navervoer. Door het wonen te concentreren in stads- en dorpskernen wordt lintbebouwing tegengegaan. Bij het opstellen of het herzien van de ruimtelijke structuur- en uitvoeringsplannen houdt de gemeente rekening met het principe van het concentreren van en in stads- en dorpskernen langs hoogwaardige openbaar vervoers- en fietsassen. De gemeente houdt bij het aansnijden van woonuitbreidingsgebieden rekening met bovenstaand principe. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum

3 Als de verschillende schakels (werken, winkelen, school ) die gezinnen dagelijks moeten afleggen dichter bij elkaar zouden liggen, zijn efficiëntiewinsten mogelijk en moeten minder kilometers afgelegd worden. De gemeente stimuleert de scholen tot het opzetten van een inschrijvingssysteem waarbij de nabijheid bij de woning hoger wordt gewaardeerd. Daartoe doet zij voorstellen, brengt de scholen samen en overlegt met hen. Ook voor kinderopvang kan de gemeente eenzelfde rol opnemen. Naast woonplaats kan ook het werk als criterium meegenomen worden. Voor service flats en rusthuizen kunnen als criteria nabijheid van familie en vrienden in rekening gebracht worden. Woon Tertiaire Gem. met econom Centrum b. Klimaat als centraal thema in het ruimtelijk ordeningsbeleid Bij een actualisatie of opmaak van het gemeentelijke ruimtelijk structuurplan, gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen en stedenbouwkundige verordeningen wordt klimaat (een van) de rode dra(a)d(en). De gemeente kan in haar stedenbouwkundige verordeningen bepalingen opnemen rond afwijkingen van rooilijnen met het oog op buitengevelisolatie. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum c. Barrières die kernversterking in de weg staan worden onderzocht en zo mogelijk opgelost De gemeente gaat na hoe in de bestaande stedenbouwkundige verordening duurzaamheidsaspecten kunnen opgenomen worden of integreert duurzame aspecten bij de opmaak van een nieuwe stedenbouwkundige verordening (vb. Stad Leuven, 2. Gebouwen en bebouwde omgeving a. Collectieve wijkrenovaties naar lage energie In morfologisch homogene wijken (vrij uniforme wijken met vergelijkbaar type woningen) organiseert de gemeente concrete collectieve wijkrenovatieprojecten. De bedoeling is om de energievraag in zowat alle woningen van dergelijke wijken terug te dringen. De eigenaars van deze woningen doorlopen tegelijkertijd eenzelfde renovatietraject. Een gezamenlijke aanpak zorgt daarbij voor financiële voordelen omwille van de schaalvergroting (groepsaankopen,...) en organisatorische voordelen door centrale coördinatie, zowel in de

4 voorbereidingsfase als de uitvoeringsfase. De bewoners worden daarbij zoveel mogelijk ontzorgd. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum Ook collectieve renovatie van virtuele wijken (groepen van geëngageerder burgers) kan georganiseerd worden. Via een doorgedreven communicatie, inhoudelijke en organisatorische ondersteuning en het organiseren van samenaankoopacties kan de gemeente inwoners activeren om te renoveren (zie verder). Hiervoor kan samenwerking opgezet worden met diverse lokale woonactoren of verenigingen (bv..lokale wooninfopunten, energiehuizen (vroegere entiteiten FRGE),. b. Energieprestaties van woningen verbeteren Slimme subsidiëring: de gemeente kan subsidies voorzien met het oog op het verbeteren van de energieprestaties van woningen. Deze subsidies zijn bij voorkeur voor gezinnen met lagere inkomens of kunnen gedifferentieerd worden op basis van inkomen en locatie van de woning met het oog op het stimuleren van kernversterking. De gemeente verleent subsidies bovenop de subsidies van de netbeheerder of voor maatregelen die die niet gesubsidieerd worden door de netbeheerder en/of voor maatregelen waarvan de criteria strenger zijn dan die van de netbeheerder. Bijvoorbeeld: Aanvullende subsidie voor muurisolatie Aanvullende subsidie voor de installatie van een warmtepomp Premie voor de bouw van een lage-energiewoning Premie voor de bouw van een passiefhuis Premie voor het gebruik van isolatiematerialen uit nagroeibare grondstoffen. De gemeente kan het bouwadvies, gegeven door het provinciale steunpunt duurzaam bouwen, gratis maken voor haar inwoners door de bijdrage van de (ver)bouwer voor haar rekening te nemen. De gemeente verlaagt de drempel voor haar inwoners om concrete maatregelen uit te voeren die de energieprestaties van de woningen verbeteren. De gemeente organiseert of neemt daartoe deel aan en ondersteunt een samenaankoopactie. Naast de financiële winst die hieruit te halen valt, is het ontzorgingseffect van de inwoners minstens even belangrijk. Deze ontzorging kan zowel op administratief vlak (contacten met aannemers) als op financieel vlak (begeleiding bij subsidieaanvragen ) gebeuren. Hiervoor kan samenwerking opgezet worden met diverse lokale woonactoren of verenigingen (bv..lokale wooninfopunten, energiehuizen (vroegere entiteiten FRGE, OCMW s),.extra aandacht dient te worden besteed aan kwetsbare doelgroepen. De gemeente ondersteunt een samenaankoopactie van PV-panelen, dak, spouw- en, buitenmuurisolatie of condensatieketers. Het initiatief wordt mee bekendgemaakt en gepromoot bij de bevolking. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum

5 De gemeente sensibiliseert de inwoners, handelaars, dienstenleveranciers; KMO s rond het belang van duurzaam bouwen en verbouwen. Op lange termijn is attitude- en gedragsverandering zowel haalbaar als noodzakelijk. Dit kan door de energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij particulieren, bij de dienstensector en industrie te stimuleren. De gemeente sensibiliseert de inwoners op een voldoende laagdrempelige, concrete wijze die tegelijk ook duurzaam bouwen en verbouwen vanuit een systemische aanpak benadert (cf. Kyotomobiel). De gemeente neemt deel aan initiatieven zoals De energiejacht. Hierbij wordt een energie-uitdaging onder de bewoners met specifieke acties opgezet. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente initieert, onderzoekt of ondersteunt de realisatie van een warmtenet op haar grondgebied. Een warmtenet is duurzaam als de energiebron biobrandstof is die van niet te ver dient aangevoerd te worden. Idealiter wordt het warmtenet gevoed door restwarmte van de industrie. De gemeente zet een pilootproject op in samenwerking met bv. netbeheerders, energieleveranciers, sociale huisvestingsmaatschappijen bij een nieuwbouwwijk of bij een collectieve wijkrenovatie. Zij kan ook bottom up initiatieven van lokale initiatiefnemers of bouwpromotoren stimuleren en ondersteunen. Nieuw te ontwikkelen of om te vormen bedrijventerreinen kunnen heel wat mogelijkheden bieden. Woon Tertiaire Gem. concentratie Centrum econ De gemeente onderzoekt, stimuleert en induceert (piloot)projecten rond nieuwe woonvormen zoals kangoeroewoningen, woningdelen, woningruil De gemeente initieert of ondersteunt een pilootproject in de gemeente rond woningdelen in het kader van open oproep voor projecten rond woningdelen van de provincie Vlaams-Brabant. De gemeente stimuleert en ondersteunt de creatie van types zorgwoningen zoals kangoeroewoningen. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente stimuleert een daling van het energieverbruik door verlichting. Hiervoor kunnen relightingprojecten uitgevoerd, bevorderd en ondersteund worden. Specifieke kansen liggen voor de gemeente bij de openbare verlichting en eigen verlichting in het gemeentelijk patrimonium.

6 Bij de heraanleg van openbare wegen en fietspaden onder gemeentelijk beheer wordt onderzocht of de openbare verlichting vervangen kan worden door meer energiezuinige technieken (dimbare openbare LED-verlichting, LED-verlichting met bewegingsdetectoren langs fietspaden ). Voor sommige werken kunnen Vlaamse of provinciale subsidies bekomen worden. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum c. Energieprestaties van gebouwen van handel en diensten verbeteren De gemeente sensibiliseert handelaars, dienstensector, KMO s met het oog op de verhoging van de bewustwording rond het belang van duurzaam bouwen, verbouwen, het nemen van concrete maatregelen ter bevordering van de energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik. De gemeente stimuleert en ondersteunt de uitbreiding van de monitoring en de visualisatie van het energieverbruik, bij voorkeur van alle gebouwen. De netbeheerders kunnen hiervoor aangesproken worden. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente stimuleert een daling van het energieverbruik door verlichting bij de sector handel en diensten. De gemeente stelt een gemeentelijk reglement op dat normen oplegt aan het energieverbruik door verlichting voor de sector handel en diensten. Dergelijk reglement kan gepaard gaan met gelijktijdige sensibilisatie (de investering levert op termijn winst op door de energiebesparing) en/of een ev. (slimme) subsidie. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente verlaagt de drempel voor de handel- en dienstensector om concrete maatregelen uit te voeren die de energieprestaties van de gebouwen verbeteren. De gemeente organiseert, ondersteunt of neemt deel aan een samenaankoopactie. Naast de financiële winst die hieruit te halen valt, is het ontzorgingseffect van de sector minstens even belangrijk. De handel- en dienstensector leent zich goed voor een samenaankoop van PV-panelen. Veel tertiaire gebouwen hebben immers een grote ongebruikte dakoppervlakte. Zonneboilers voor de tertiaire sector wordt best enkel gestimuleerd voor bedrijven die een voldoende hoeveelheid warm water nodig hebben. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum

7 Energie a. Windenergie De gemeente vormt partnerschappen met investeerders voor de bouw van windturbines op haar grondgebied. De gemeente werkt mee aan de verhoging van het maatschappelijk draagvlak voor windturbines. De gemeente sensibiliseert haar bevolking over de voordelen van windturbines op het eigen grondgebied. De gemeente kan het maatschappelijk draagvlak verhogen door de coöperatief ondernemingsvorm te verkiezen bij partnerschappen die zij aangaat voor het bouwen en uitbaten van de windturbines. Burgers en de gemeente kunnen hierdoor mede-eigenaar worden van de windturbines. Woon Tertiaire Gem. met econom. (+) Centrum b. Zonne-energie De gemeente stimuleert de installatie van PV-panelen door middel van informatie en sensibilisatie Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum Slimme subsidiëring: de gemeente kan subsidies voorzien voor hernieuwbare energie-installaties. Deze subsidies kunnen gedifferentieerd worden op basis van inkomen en locatie van de woning met het oog op het stimuleren van kernversterking. De gemeente verleent subsidies bovenop de subsidies van de netbeheerder of voor maatregelen die die niet gesubsidieerd worden door de netbeheerder en/of voor maatregelen waarvan de criteria strenger zijn dan die van de netbeheerder, bv.: Subsidie voor de installatie van PV-panelen. Aanvullende subsidie voor de installatie van een zonneboiler Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente verlaagt de drempel voor haar inwoners om PV-panelen te installeren.

8 De gemeente ondersteunt of organiseert een samenaankoopactie van PVpanelen. Naast de financiële winst die hieruit te halen valt, is het ontzorgingseffect van de inwoners minstens even belangrijk. Deze ontzorging kan zowel op administratief vlak (contacten met aannemers) als op financieel vlak (begeleiding bij subsidieaanvragen ) gebeuren. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum c. Andere hernieuwbare energiebronnen De gemeente onderzoekt, stimuleert of neemt deel aan lokale biomassaprojecten. Het biogas dat geproduceerd wordt, kan bv. aangewend worden voor de verwarming van gemeentelijke zwembaden. De gemeente stimuleert en ondersteunt initiatieven rond pocketvergisting bij landbouwbedrijven. Woon Tertiaire Gem. met econom Centrum 4. Mobiliteit a. Modal shift van personenwagens naar fiets en openbaar vervoer Het gemeentebestuur hecht veel belang aan de verbetering van de fietsinfrastructuur om het fietsgebruik te bevorderen. De gemeente breidt de gemeentelijke fietspaden verder uit en zorgt voor of ondersteunt efficiënte fietsknooppunten. Naast de uitbreiding is ook de kwaliteit van de gemeentelijke fietspaden van groot belang om de burgers op de fiets te krijgen en te houden. De gemeente onderhoudt de fietspaden daarom goed. Ook de veiligheid van de fietspaden is hierbij heel belangrijk. De gemeente voorziet voldoende en comfortabele fietsparkings. Dit zowel in de kernen als bv. aan de aansluitpunten van de openbaar vervoersassen. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum (+) De gemeente bevordert het fietsgebruik door de beschikbaarheid van fietsen te verhogen. De gemeente voorziet publieke fietsdeelsystemen voor bewoners en bezoekers of breidt deze verder uit. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum

9 De gemeente stimuleert het fietsgebruik van het eigen personeel De gemeente geeft een voldoende hoge of hogere fietsvergoeding aan haar personeel. De gemeente voorziet in een eigen, veilige en comfortabele fietsenparking voor haar personeel. Douchemogelijkheid kan voorzien worden. De gemeente stimuleert de modal shift in de richting van openbaar vervoer en fiets door het autogebruik te ontmoedigen De gemeente bouwt het parkeeraanbod af. Er bestaat immer een verband tussen het parkeeraanbod en autobezit en gebruik. De gemeente heeft daarbij heel wat instrumenten in handen: verplaatsen van parkeerplaatsen naar de rand van de gemeente, initiatieven en vergunningenbeleid rond private parkings, het aanpassen van regels m.b.t. bewonerskaarten, parkeertarieven, blauwe zones De gemeente of stad voorziet autoluwe of vrije zones in de kern. Naast het positief effect op de luchtverontreiniging in de kern, zal een deel van de autokilometers vervangen worden door openbaar vervoer, de fiets of te voet gaan. De gemeente of stad ontmoedigt de meest vervuilende auto s uit haar kern door het instellen van lage emissiezones. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum b. Technologische shift De gemeente bevordert en ondersteunt de technologische shift naar elektrische voertuigen. De gemeente stimuleert de uitbreiding van het aanbod aan laadpalen voor elektrische wagens en fietsen. Hiertoe kunnen afspraken gemaakt worden met de privésector en de netbeheerders die de investering in de laadpalen op zich kan nemen. De gemeente voorziet preferentiële parkeerplaatsen voor elektrische voertuigen om het gebruik ervan te stimuleren. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente koopt elektrische voertuigen aan voor de eigen administratie. Bij de aankoop van nieuwe wagens worden systematisch elektrische wagens aangekocht. De gemeente voorziet in of bij haar eigen gebouwen (een) laadpa(a)l(en). De gemeente koopt een aantal elektrische fietsen aan voor gebruik bij grotere afstanden.

10 5. Bedrijven en industrie a. Informeren en sensibiliseren van bedrijven en industrie omtrent klimaatvriendelijke maatregelen De gemeente stimuleert de bedrijven en industrie rond duurzaam en energiezuinig bouwen door hen te informeren en sensibiliseren De gemeente organiseert een infomoment, workshop of excursie voor de bedrijven i.v.m. het energiezuiniger maken van hun gebouw. De gemeente informeert de bedrijven over het energiezuiniger maken van hun gebouwen aan de hand van verschillende communicatie-instrumenten. Woon Tertiaire Gem. met econom Centrum De gemeente stimuleert de bedrijven en industrie tot het nemen van maatregelen inzake energie-efficiëntie en monitoring en optimalisatie van de productieprocessen door hen te informeren en sensibiliseren. De gemeente organiseert een infomoment of excursie voor de bedrijven waarbij de verhoging van de energie-efficiëntie en monitoring en optimalisatie van de productieprocessen toegelicht en gestimuleerd worden. De gemeente informeert de bedrijven aan de hand van verschillende communicatie-instrumenten omtrent energie-efficiëntie en monitoring en optimalisatie van de productieprocessen. Woon Tertiaire Gem. met econom. ++ Centrum b. De gemeente bevordert de advisering en ondersteuning van bedrijven over energiezuinige gebouwen en productieprocessen De gemeente informeert de bedrijven en stimuleert hen om gebruik te maken van professioneel advies met het oog op het nemen van energiezuinige en klimaatvriendelijke maatregelen. De gemeente ondersteunt en draagt bij aan de werking van het Milieuinfopunt voor de KMO (mik) voor de begeleiding van de KMO s met het oog op de verhoging van hun energie-efficiëntie en monitoring en optimalisatie van hun productieprocessen. De gemeente of stad richt een ecoloket op voor handel en diensten om klimaatvriendelijke technische maatregelen in de verschillende sectoren te bevorderen. Woon Tertiaire Gem. met econom Centrum c. De gemeente stimuleert de samenwerking tussen bedrijven

11 De gemeente stimuleert de samenwerking tussen bedrijven binnen de gemeente. Door hen met elkaar in contact te brengen, kan kennis en expertise uitgewisseld worden. Netwerken kunnen ontstaan en bedrijven worden gestimuleerd om samen klimaatprojecten uit te voeren. Bijzondere kansen zijn te vinden bij bedrijven gelegen op hetzelfde bedrijventerrein. De gemeente brengt bedrijven van eenzelfde bedrijventerrein samen met het oog op het gebruiken van restwarmte zodat smart grids opgestart kunnen worden. Verschillende bedrijven van bedrijventerreinen sluiten gezamenlijk een Energie Supply Contracting (ESC) af met het oog op de levering van hernieuwbare energie. ESC omvat het efficiënt leveren van energie aan een eindgebruiker. Woon Tertiaire Gem. met econom Centrum 6. Landbouw a. De gemeente stimuleert goede praktijken van duurzame landbouwproductie Duurzame landbouwproductie draagt bij aan een verminderde uitstoot van broeikasgassen en kunnen zelfs winst opleveren. Een gezonde bodem bevordert de koolstofvastlegging. De gemeente informeert, sensibiliseert en zorgt voor kennisopbouw van de lokale landbouwers rond duurzame landbouw De gemeente organiseert infomomenten, bedrijfsbezoeken, opleidingen over het gebruik van dierlijke i.p.v. synthetische meststoffen, de herintroductie van roterende landbouwsystemen, de variatie van het veevoeder, het gebruik van nieuwe organische meststoffen, innovatie in rassensoorten en teelten... Woon (+) ++ Tertiaire Gem. met econom. Centrum b. De gemeente stimuleert korte-ketenlandbouw De gemeente draagt er toe bij dat lokale producten tot bij de consumenten geraken. De gemeente organiseert of stimuleert de organisatie van boerenmarkten waarop lokale producten aangeboden worden. De gemeente maakt afspraken met de winkels om winkelruimte te voorzien voor lokale producten. Woon Tertiaire Gem. met econom (+) Centrum

12 De gemeente informeert en sensibiliseert de bevolking omtrent het belang en voordelen van lokale producten De gemeente plaatst informatie over de voordelen van lokale producten en waar deze te krijgen zijn op haar website, in het gemeentelijke infoblad Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum c. De gemeente stimuleert duurzame energieproductie in de landbouw De gemeente bevordert het gebruik van biomassa en de aanleg van warmtenetten in de landbouw. De gemeente stimuleert of neemt deel aan pilootprojecten met andere partners die de mogelijkheden van duurzame energieproductie d.m.v. biomassa of warmtenetten nagaan, zoals pocketvergisters Woon ++ Tertiaire Gem. met econom. Centrum 7. Natuur a. Stimuleren van verhoging van CO 2 -captatie door aanplant en beter beheer van bossen en beperken van de areaalafname van bos De gemeente bevordert de toename van het bosareaal. De gemeente organiseert de aanplant van geboortebossen. De gemeente bebost gemeentelijke restgronden. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente stimuleert het beter beheer van bossen De gemeente beheert de bossen door gebruik te maken van de intergemeentelijke natuur- en landschapsteams (INL-teams). De gemeente ondersteunt of wordt lid van een bosgroep. Woon Tertiaire Gem. met econom Centrum

13 b. Stimuleren van aanplant van bomen buiten bosgebied De gemeente plant hagen en bomen als afrastering van (landbouw)percelen of in recreatiezones of stimuleert dit. De gemeente maakt gebruik van de intergemeentelijke natuur- en landschapsteams om hagen en bomen aan te planten. Woon Tertiaire Gem. met econom Centrum De gemeente stimuleert de aanplant van bomen door de bevolking De gemeente organiseert een geboorteboomactie waarbij een subsidie kan verkregen worden indien een geboorteboom aangeplant wordt. De gemeente stimuleert of organiseert boomplantacties door scholen. De gemeente ondersteunt de week van het bos Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum Adaptatie a. De gemeente stelt een structureel klimaatadaptatiebeleid op en voert dit uit De gemeente ondertekent het Europese Mayors Adapt-initiatief. Dit initiatief is de adaptatie-tegenhanger van het op CO2-reductie gerichte Burgemeestersconvenant. Door Mayors Adapt te ondertekenen engageert de gemeente zich om een eigen lokaal adaptatiebeleid te ontwikkelen of adaptatiemaatregelen in bestaande beleidsplannen te integreren. b. Realisatie van natuur, natuurverbindingsgebieden en blauwgroene netwerken De link tussen adaptatiemaatregelen (realisatie natuur, natuurverbindingsgebieden en blauw-groene netwerken) en andere beleidsdomeinen wordt uitgebouwd. Win-wineffecten worden gerealiseerd en het maatschappelijk draagvlak voor adaptatiemaatregelen kan hierdoor bevorderd worden. Beleidsdomein Biodiversiteit: o Bedrijventerreinen ingroenen en omringen met grachten. o Voorzien van vegetatie in de kernen vermindert het hitteeilandeffect: bomen worden aangeplant, aanplant van gevelgroen gestimuleerd o Bloemenzaadpakketten worden verdeeld bij de landbouwsector voor het inzaaien van perceelranden. Dit kan ook gebeuren bij de huishoudens voor het inzaaien in tuinen.

14 Beleidsdomein toerisme: o Een groen wandelnetwerk wordt uitgebouwd. Dit kan eveneens dienst doen als natuurverbinding die soortenmigratie bevordert. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum c. Realisatie van een veerkrachtig watersysteem De gemeente realiseert een veerkrachtig watersysteem door ook in andere beleidsdomeinen zoals het ruimtelijk ordeningsbeleid en waterlopenbeleid rekening te houden met klimaatadaptatie. De watertoets wordt streng en consequent uitgevoerd. Soepelere interpretatie om politieke redenen wordt vermeden. De gemeente neemt maatregelen voor het openleggen van waterlopen en waterberging. De gemeente voorziet in haar bouwcode bepalingen omtrent: o de aanleg van onverharde oppervlakten voor parkings o verplichten van groendaken op bepaalde types gebouwen De gemeente voorziet een gemeentelijke subsidie voor regenwaterputten. De gemeente communiceert het belang van een aangepast ruimtegebruik voor het voorkomen van wateroverlast aan de hand van succesverhalen. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum Consumptie a. De gemeente stimuleert de verlaging van het elektriciteitsverbruik De gemeente sensibiliseert en informeert de bevolking over het gemiddelde elektriciteitsverbruik. De gemeente communiceert het gemiddelde energieverbruik van de buurt aan de bevolking. De consument kan daarbij gesensibiliseerd wordt door de eigen elektriciteitsfactuur te vergelijken met gemiddelde van zijn buurt. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente besteedt bij sensibilisatie over de energiekost specifieke aandacht aan de kwetsbare gezinnen. Deze doelgroep is vaak moeilijker bereikbaar, terwijl de energiekosten zijn voor hen zeer belangrijk zijn. De gemeente ondersteunt en werkt samen met instellingen en organisaties

15 wiens doelgroep de kwetsbare gezinnen zijn (OCMW, Samenlevingsopbouw, Energiesnoeiers ) met het oog op sensibilisatie en het nemen van maatregelen om hun energiekost te verlagen. Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum (+) b. De gemeente sensibiliseert de bevolking over duurzame consumptie De gemeente organiseert en ondersteunt sensibiliserende acties voor de bevolking. De gemeente organiseert een sensibilisatieactie waarbij een zeker (ludiek) competitief element wordt ingebouwd (bv. zoals 40 dagen zonder vlees. Onderwerpen van de sensibilisatieactie kunnen zijn: o Tegengaan van energieverspilling o Voedselafdruk o Verminderen vleesconsumptie Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum De gemeente organiseert of ondersteunt concrete acties of initiatieven die duurzame consumptie als doel hebben. De gemeente ondersteunt concrete acties of intiatieven zoals: o Repair cafés o Community supported agriculture (CSA of landbouw, gedragen door een gemeenschap). Een voorbeeld daarvan zijn zelfoogstboerderijen. o Verpakkingsvrije winkels Woon Tertiaire Gem. met econom. Centrum Instrumenten Zoals bij elk beleidsdomein dient bij de uitvoering van het klimaatbeleid gebruik gemaakt te worden van verschillende instrumenten. Deze instrumenten zijn terug te vinden doorheen bovenstaande beleidsaanbevelingen, maar worden in dit hoofdstuk nog even samengevat. a. Planning, rapportering, beleidsondersteuning, studies De gemeente keurt een lokaal klimaatactieplan goed. De gemeente actualiseert haar Ruimtelijk structuurplan, waar de

16 klimaatthematiek als een rode draad doorheen loopt De gemeente laat een studie uitvoeren of ondersteunt een studie over de mogelijkheden van de combinatie van een biogasinstallatie en warmtekrachtkoppeling voor gemeenschapsvoorzieningen (bv. rusthuizen ) b. Directe instrumenten: eigen investeringen De gemeente houdt bij de bouw van een nieuwe gemeenteschool rekening met de BEN-eisen. De gemeente sluit een EPC-contract af voor een duurzame renovatie van haar gebouwenpatrmonium. c. Juridische instrumenten Tot de juridische instrumenten behoren vergunningen, verordeningen, reglementen De invoering van de omgevingsvergunning biedt de gemeente een uitgelezen kans om klimaatcriteria te laten meetellen in het kader van alle vergunningsaanvragen, uiteraard binnen de bepalingen van de Vlaamse wetgeving (Vlarem). De gemeente actualiseert haar stedenbouwkundige verordeningen en neemt hierin klimaatcriteria op (bv. materiaalgebruik van daken en verhardingen, groendaken m.b.t. hitte-effect in kernen). d. Economische instrumenten De gemeente versterkt haar klimaatbeleid door middel van slimme subsidies. Deze kunnen zowel geregeld zijn via een subsidiereglement als via nominatieve subsidies De gemeente screent al haar subsidiereglementen waarbij de opportuniteiten voor vergroening geïdentificeerd worden. De gemeente voert een subsidiereglement in met betrekking tot het plaatsen van een warmtepomp. De gemeente ondersteunt de bosgroepen via een nominatieve subsidie. De gemeente verstrekt een met het oog op de verhoging van de renovatiegraad op haar grondgebied leningen. De gemeente verstrekt een renovatielening aan kwetsbare gezinnen aan een lage intrestvoet. Een ander economisch instrument zijn belastingen. Een groene taxshift is noodzakelijk om het klimaatbeleid te laten slagen en is een voorbeeld van een financieel-economisch beleidsinstrument. Dergelijke groene taxshift situeert zich voornamelijk op de hogere beleidsniveaus, maar ook gemeenten kunnen dit opnemen. Zo heffen gemeenten heel wat belastingen. Deze zouden kunnen aangepast worden met het oog op het stimuleren van een gedrag dat leidt tot een verminderde CO 2 -uittsoot. Dergelijke taxshift kan budgetneutraal zijn

17 Differentiatie van de belasting op de aanvraag van een stedenbouwkundige vergunning in functie van klimaatcriteria (bv. aanleggen parkeerplaatsen, wijzigen aantal woongelegenheden ) (cf. reglement Aalst). Differentiatie of vrijstelling van de belasting op hinderlijke inrichtingen in functie van klimaatcriteria (cf. reglement Grimbergen) De gemeente stemt de gemeentelijke parkeerbelasting af op haar beleid dat het parkeeraanbod wil afbouwen. De gemeente verhoogt de belasting op leegstand/krotten. e. Sociaal-communicatieve instrumenten De gemeente sensibiliseert de bevolking via haar communicatiekanalen: gemeentelijk infoblad, website, ev. brochures De gemeente organiseert of neemt deel aan een sensibiliseringscampagne zoals De energiejacht waarbij actief gestreefd wordt naar de verlaging van het energieverbruik van de gezinnen. f. Netwerking, arena s, niches en experimenten De gemeente werkt samen met het OCMW bij het streven naar haar klimaatdoelstellingen door de ondersteuning van de organisatie van een Energiespaarbeurs door het OCMW. De gemeente participeert in en werkt nauw samen met de intergemeentelijke woonprojecten (wooninfopunten). De gemeente zetelt in de bestuursorganen van een aantal organisaties. Door deze vertegenwoordiging kan de gemeente proberen klimaataccenten te leggen in de werking van de betrokken organisaties op haar grondgebied.