EXAMENBLAD N.A. Jaargang 11, mei 2012, no.31

Transcriptie

1 EXAMENBLAD N.A. Jaargang 11, mei 2012, no.31 ETE Schouwburgweg z/n Willemstad, Curaçao. Tel: (5999) Fax: (5999) web-site: Bestemd voor - de schoolbesturen - de scholen voor voortgezet onderwijs - de examenklas docenten van het voortgezet onderwijs - de landsexamencommissie - de directie onderwijs en wetenschap - de onderwijsinspectie - de constructiegroepsleden VO van het ETE - de onderwijsvakbond Datum 14 juni 2012 Kenmerk 2012 / Ex-168 Inhoud Woord vooraf Vastgestelde rooster voor de centrale examens in bijlage 1A Eerste tijdvak 2013 centrale examens VSBO PBL bijlage 1B Eerste tijdvak 2013 centrale examens VSBO PKL bijlage 1C Eerste tijdvak 2013 centrale examens VSBO TKL bijlage 1D Eerste tijdvak 2013 centrale examens HAVO bijlage 1E Eerste tijdvak 2013 centrale examens VWO bijlage 2A Tweede tijdvak 2013 centrale examens VSBO, HAVO, VWO bijlage 3 Tijdschema Centraal Examen bijlage 4 Derde tijdvak Centraal Examen bijlage 5 Toegestane hulpmiddelen centrale examens Planning activiteiten Centraal Examen ETE Management Contactpersonen: Esther Padilla-Bomberg, Hoofd ETE: esbomexa@cura.net Directie Secretaresse: Emy Coelho, emilia.coelho@gobiernu.cw Telefoonnummers: / Faxnummer : Woord vooraf In deze editie van het Examenblad V.O. van het ETE treft u het definitieve Rooster voor de centrale examens van de eindexamens en de landsexamens vwo, havo en vsbo in Aan de schooldirecties wordt verzocht om goed kennis te nemen van deze informatie en een exemplaar van dit Examenblad aan de onder hen ressorterende examenklasdocenten te doen toekomen! Namens het ETE team wensen wij eenieder een succesvolle afronding van het schooljaar en een goed begin van het schooljaar

2 31.1 Vastgestelde Rooster voor de Centrale Examens van de eindexamens en de Landsexamens vsbo, havo, vwo in 2013 Regeling vaststelling rooster centrale examens. Met deze regeling worden het tijdstip en de duur van de examens voor de centrale examens van de eindexamens en de landsexamens vwo, havo en vsbo/vmmbo in 2013 vastgesteld. Tevens worden regels gegeven met betrekking tot de hulpmiddelen die gebruikt mogen worden bij het maken van de opgaven. Het Expertisecentrum voor Toetsen & Examens is verantwoordelijk voor de vaststelling van het rooster van de centrale examens vsbo, havo, vwo. Het Rooster Centrale Examens is geldig voor alle scholen van het voortgezet onderwijs op Curaçao en de eilanden van het Caribisch Nederland 1. Indien Sint Maarten in 2013 gebruik maakt van de ETE examens, dan geldt dit rooster ook voor hun. Er mag niet afgeweken worden van het centrale examenrooster. Het Rooster heeft betrekking op alle examenvakken, zowel de lokaal geconstrueerde als de examenvakken uit Nederland*. Dit laatste houdt in dat scholen niet uit moeten gaan van het rooster van Nederland*. *LET OP: Voor Curaçao en de overige afnamelocaties zoals hierboven is aangegeven, is de examentijd van de Nederlandse examens aangepast aan de lokale tijden en omvat een half uur extra tijd, met uitzondering van de vakken van de Moderne Vreemde Talen uit (Engels, Spaans, Frans, Duits). Bij de MVT-en is er geen sprake van half uur extra tijd. De examentijd/duur is daar gelijk met die van Nederland. Voor het examen Nederlands havo / vwo is de examentijd 210 minuten. De extra half uur tijd is reeds in het rooster van het ETE verwerkt. Gelet op artikel 19 van het landsbesluit eindexamens VWO-HAVO-VSBO, P.B. 2008, no. 54, d.d. 23 juni Artikel 1 De periode waarop in 2013 de centrale examens gepland zijn: a. het eerste tijdvak Centraal Eindexamen (CE) vindt plaats voor VSBO in de periode van 13 mei tot en met 28 mei b. het eerste tijdvak Centraal Eindexamen (CE) vindt plaats voor HAVO en VWO in de periode van 13 mei tot en met 30 mei c. het eerste tijdvak Centraal Praktijk Examen (CPE) in het VSBO PBL en Centraal Integratief Examen (CIE) in het VSBO PKL en het Centraal Schriftelijk Praktijk Examen (CSPE), vinden plaats vanaf maart Het definitieve gespecificeerde rooster hiervoor wordt alsnog vastgesteld. d. het tweede tijdvak CE begint op 17 juni en eindigt op 21 juni e. het tweede tijdvak CPE, CIE en CSPE vinden plaats in de periode van 5-12 juni f. het derde tijdvak vindt plaats in augustus Artikel 2 1. De dagen en uren waarop de examens van het Centraal Eindexamen in het eerste tijdvak worden afgenomen, zijn vastgesteld zoals vermeld in bijlage 1 bij deze regeling. De dagen en uren waarop de toetsen van het Centraal Eindexamen in het tweede tijdvak worden afgenomen, zijn vastgesteld zoals vermeld in bijlage 2 bij deze regeling. 2. Het tijdschema verdere afwikkeling Centraal Eindexamen 2013 is vastgesteld in bijlage 3 bij deze regeling. 3. De dagen en uren waarop de toetsen van het Centraal Eindexamen in het derde tijdvak worden afgenomen, worden na aanmelding meegedeeld door het ETE (zie ook bijlage 4 bij deze regeling). 4. De toegestane hulpmiddelen bij het Centraal Eindexamen 2013, zijn vastgesteld in bijlage 5 bij deze regeling. 5. De planning overige activiteiten Centraal Eindexamen 2013, is vastgesteld in bijlage 6 bij deze regeling. 1 de eilanden van het Caribisch Nederland nemen de ETE examens af tot en met de overgangsperiode, tw. vsbo 2015, havo 2016 en vwo

3 Artikel 3 De "regeling vaststelling rooster centrale examens" wordt bekend gemaakt in het officiële publicatieblad van het ETE, te weten in dit Examenblad VO ETE, no 31. Artikel 4 Deze regeling treedt op 1 augustus 2012 in werking Mevr. Esther A.R. Padilla-Bomberg Hoofd ETE, Uitvoerende Organisatie Ministerie van OWC&S /

4 Bijlage 1A Eerste tijdvak 2013 centrale examens VSBO PBL VSBO - Praktisch Basisgerichte Leerweg (PBL) DATUM vanaf ma. 11 maart 2013 TIJD en VAK C.P.E. en C.S.P.E. ma. 13 mei Nederlands di. 14 mei Biologie wo. 15 mei Papiaments do. 16 mei Mens & Maatschappij 1,2 vr. 17 mei Nask 1 ma. 20 mei Spaans di. 21 mei Wiskunde wo. 22 mei Engels do. 23 mei Economie vr. 24 mei vrij VASTGESTELDE ROOSTER CENTRALE EXAMENS 2013 EERSTE TIJDVAK ma. 27 mei vrij di. 28 mei Sectorprogramma vakken*: Administratie & Commercie Hospitality Koken & Serveren Hospitality Brood & Banket Sector Techniek vakken Toelichting 1. Het definitieve afnamerooster van het Praktijk-examen wordt na evaluatie met de scholen vastgesteld. 2. Zie bijlage 5 voor toegestane hulpmiddelen. Waar geen vakspecifiek hulpmiddel is vermeld, is alleen het basispakket hulpmiddelen toegestaan. Ook in 2013 is een eendelig verklarend woordenboek Nederlands of Engels of Papiamentu toegestaan bij alle schriftelijke examens. Uitgezonderd zijn de praktijkexamens. 3. Naast een verklarend woordenboek is een tweetalig woordenboek vanuit én naar de doeltaal toegestaan, in één band of twee afzonderlijke delen. Opmerkingen: - Eventuele hulpmiddelen bij de CSE sectorprogramma s en CIE en CPE en CSPE worden t.z.t. bekendgemaakt. - De zittingsduur van het Praktijk Examen (CPE en CIE) en van het Centraal Schriftelijk en Praktisch Examen (CSPE) van de beroepsgerichte programma s worden t.z.t. bekendgemaakt. Let op! In geval dat voor een kandidaat twee examens gelijktijdig zijn ingeroosterd, doet de kandidaat de examens na elkaar, waarbij hij/zij na het eerste examen in quarantaine wordt gehouden. 4

5 Bijlage 1B Eerste tijdvak 2013 centrale examens VSBO PKL VSBO - Praktisch Kadergerichte Leerweg (PKL) DATUM TIJD en VAK vanaf ma. 11 maart 2013 C.P.E. en C.S.P.E. VASTGESTELDE ROOSTER CENTRALE EXAMENS 2013 EERSTE TJDVAK ma. 13 mei Nederlands di. 14 mei Biologie wo. 15 mei Papiaments do. 16 mei Mens & Maatschappij 1,2 vr. 17 mei Nask 1 ma. 20 mei Spaans di. 21 mei Wiskunde wo. 22 mei Engels do. 23 mei Economie vr. 24 mei Vrij ma. 27 mei Vrij di. 28 mei Sectorprogramma vakken*: Administratie & Commercie Hospitality Koken & Serveren Hospitality Brood & Banket Sector Techniek vakken Toelichting 1. Het definitieve afnamerooster van het Praktijk-examen wordt na evaluatie met de scholen vastgesteld. 2. Zie bijlage 5 voor toegestane hulpmiddelen. Waar geen vakspecifiek hulpmiddel is vermeld, is alleen het basispakket hulpmiddelen toegestaan. Ook in 2013 is een eendelig verklarend woordenboek Nederlands of Engels of Papiamentu toegestaan bij alle schriftelijke examens. Uitgezonderd zijn de praktijkexamens. 3. Naast een verklarend woordenboek is een tweetalig woordenboek vanuit én naar de doeltaal toegestaan, in één band of twee afzonderlijke delen. Opmerkingen: - Eventuele hulpmiddelen bij de CSE sectorprogramma s en CIE en CPE en CSPE worden t.z.t. bekendgemaakt. - De zittingsduur van het Praktijk Examen (CPE en CIE) en van het Centraal Schriftelijk en Praktisch Examen (CSPE) van de beroepsgerichte programma s worden t.z.t. bekendgemaakt. Let op! In geval dat voor een kandidaat twee examens gelijktijdig zijn ingeroosterd, doet de kandidaat de examens na elkaar, waarbij hij/zij na het eerste examen in quarantaine wordt gehouden. 5

6 Bijlage 1C Eerste tijdvak 2013 centrale examens VSBO TKL VSBO - Theoretisch Kadergerichte Leerweg (TKL) DATUM TIJD en VAK ma. 13 mei Nederlands VASTGESTELDE ROOSTER CENTRALE EXAMENS 2013 EERSTE TJDVAK Frans di. 14 mei Nask 2 wo. 15 mei Papiaments do. 16 mei Mens en Maatschappij 1, 2 vr. 17 mei Vrij ma. 20 mei Spaans di. 21 mei Biologie wo. 22 mei Wiskunde do. 23 mei Engels vr. 24 mei Nask1 ma. 27 mei Economie di. 28 mei Sectorprogrammavakken*: Administratie & Commercie Hospitality Koken & Serveren Hospitality Brood & Banket Zorg en Welzijn Intrasectoraal Techniek Algemeen Toelichting 1. Zie bijlage 5 voor toegestane hulpmiddelen. Waar geen vakspecifiek hulpmiddel is vermeld, is alleen het basispakket hulpmiddelen toegestaan. Ook in 2013 is een eendelig verklarend woordenboek Nederlands of Engels of Papiamentu toegestaan bij alle schriftelijke examens. Uitgezonderd zijn de praktijkexamens. 2. Naast een verklarend woordenboek is een tweetalig woordenboek vanuit én naar de doeltaal toegestaan, in één band of twee afzonderlijke delen. Let op! In geval dat voor een kandidaat twee examens gelijktijdig zijn ingeroosterd, doet de kandidaat de examens na elkaar, waarbij hij/zij na het eerste examen in quarantaine wordt gehouden. 6

7 Bijlage 1D Eerste tijdvak 2013 centrale examens HAVO HAVO DATUM TIJD VAK VASTGESTELDE ROOSTER CENTRALE EXAMENS 2013 EERSTE TIJDVAK ma. 13 mei Management & Organisatie di. 14 mei Nederlands wo. 15 mei Geschiedenis do. 16 mei Papiamentu vr. 17 mei Wiskunde A Wiskunde B ma. 20 mei Spaans di. 21 mei Scheikunde wo. 22 mei Aardrijkskunde Frans do. 23 mei Biologie vr. 24 mei Engels ma. 27 mei Economie - nieuw programma di. 28 mei Natuurkunde wo. 29 mei Informatica do. 30 mei Kunst Algemeen (proefexamen) Toelichting 1. Zie bijlage 5 voor toegestane hulpmiddelen. Waar geen vakspecifiek hulpmiddel is vermeld, is alleen het basispakket Hulpmiddelen toegestaan. Ook in 2013 is een eendelig verklarend woordenboek Nederlands of Engels of Papiamentu toegestaan bij alle schriftelijke examens. Uitgezonderd zijn de praktijkexamens. 2. Naast een verklarend woordenboek is een tweetalig woordenboek vanuit èn naar de doeltaal toegestaan, in één band of twee afzonderlijke delen. 3 Het proefexamen Kunst Algemeen is nog tentatief in afwachting van een defintief besluit van beleid van Ministerie van OWCS. Opmerking: Bij de examens havo en vwo wordt voor ieder afzonderlijk examen Moderne vreemde taal (dus per taal en per schooltype) afkomstig van Nederland op een model van een antwoordblad (uitwerkblad voor de lln) geplaatst. Het eerste tijdvak wordt in mei 2013 geplaatst en het tweede tijdvak in juni De school kan dat zelf downloaden en printen voor de kandidaten. Voor het examen Spaans, Papiamentu en Nederlands havo en vwo afkomstig van het ETE wordt het antwoordblad door ETE aangeleverd. Let op! In geval dat voor een kandidaat twee examens gelijktijdig zijn ingeroosterd, doet de kandidaat de examens na elkaar, waarbij hij/zij na het eerste examen in quarantaine wordt gehouden. 7

8 Bijlage 1E Eerste tijdvak 2013 centrale examens VWO VWO VASTGESTELDE ROOSTER CENTRALE EXAMENS 2013 EERSTE TIJDVAK DATUM TIJD VAK ma. 13 mei Nederlands di. 14 mei Natuurkunde wo. 15 mei Geschiedenis do. 16 mei Papiamentu vr. 17 mei Economie - oud programma* ma. 20 mei Spaans di. 21 mei Engels wo. 22 mei Wiskunde A, B, C do. 23 mei Aardrijkskunde vr. 24 mei Scheikunde ma. 27 mei Biologie di. 28 mei Management & Organisatie wo. 29 mei Frans Informatica do. 30 mei Kunst Algemeen (proefexamen) Toelichting 1. Zie bijlage 5 voor toegestane hulpmiddelen. Waar geen vakspecifiek hulpmiddel is vermeld, is alleen het basispakket Hulpmiddelen toegestaan. Ook in 2013 is een eendelig verklarend woordenboek Nederlands of Engels of Papiamentu toegestaan bij alle schriftelijke examens. Uitgezonderd zijn de praktijkexamens. 2. Naast een verklarend woordenboek is een tweetalig woordenboek vanuit èn naar de doeltaal toegestaan, in één band of twee afzonderlijke delen. 3 Het proefexamen Kunst Algemeen is nog tentatief in afwachting van een defintief besluit van beleid van Ministerie van OWCS. * het eerste examen volgens het nieuwe examenprogramma is in het jaar In het jaar 2013 is het examen nog volgens het oude programma. Opmerking: Bij de examens havo en vwo wordt voor ieder afzonderlijk examen Moderne vreemde taal (dus per taal en per schooltype) afkomstig van Nederland op een model van een antwoordblad (uitwerkblad voor de lln) geplaatst. Het eerste tijdvak wordt in mei 2013 geplaatst en het tweede tijdvak in juni De school kan dat zelf downloaden en printen voor de kandidaten. Voor het examen Spaans, Papiamentu en Nederlands havo en vwo afkomstig van het ETE wordt het antwoordblad door het ETE aangeleverd. Let op! In geval dat voor een kandidaat twee examens gelijktijdig zijn ingeroosterd, doet de kandidaat de examens na elkaar, waarbij hij/zij na het eerste examen in quarantaine wordt gehouden. 8

9 Bijlage 2A Tweede tijdvak 2013 centrale examens VSBO, HAVO, VWO Praktisch Basisgerichte Leerweg (PBL) Praktisch Kadergerichte Leerweg (PKL) Theoretisch Kadergericht e Leerweg (TKL) HAVO VASTGESTELDE ROOSTER CENTRALE EXAMENS 2013 TWEEDE TIJDVAK VWO DATUM TIJD en VAK TIJD en VAK TIJD en VAK TIJD en VAK TIJD en VAK vanaf 5 juni 2013 C.P.E. en C.S.P.E. C.I.E. en C.S.P.E. ma. 17 juni Engels* - Spaans - Papiamentu - M&M 1,2 di. 18 juni Nask 1 - Economie - Biologie - Engels* - Spaans - Papiamentu M&M 1,2 - Nask 1 - Biologie Economie - Engels - Spaans - Papiamentu M&M 1, Nask 1 - Nask 2 - Economie - Biologie - Wiskunde Spaans - Engels Nederlands Spaans - Engels Wiskunde wo. 19 juni Nederlands Wiskunde - Nederlands - Nederlands Papiamentu - Informatica Papiamentu - Informatica Wiskunde A - Wiskunde B - Natuurkunde - Scheikunde - Biologie - Economie - Management & Organisatie Wiskunde A - Wiskunde B - Wiskunde C - Natuurkunde - Scheikunde - Biologie - Economie - Management & Organisatie Aardrijkskunde Aardrijkskunde do. 20 juni Sectorprogrammavakken: Adm. & Cie. Hos K&S Hos B&B Sectorprogrammavakken: Adm. & Cie. Hos K&S Hos B&B Sectorprogram -mavakken: Adm. & Cie. Hos K&S Hos B&B Geschiedenis Geschiedenis Sector Techniek vakken: Bouw, Metaal, Motorvt, Instalectro Sector Techniek vakken: Bouw, Metaal, Motorvt, Instalectro Techniek Alg Zorg&Wz Int vr. 21 juni Nederlands 9

10 Bijlage 3 Verdere afwikkeling centrale examens 2013 Tijdschema centrale examens 2013 Activiteit EERSTE TIJDVAK VSBO CPE, CIE en CSPE VSBO, schriftelijk VWO/HAVO Ophalen examens 1 e tijdvak bij ETE inzenden deelscores WOLF CPE, CIE en CSPE maart (datum wordt nader bekend gemaakt) uiterlijk wo. 22 mei dinsdag 07 mei woensdag 08 mei inzenden deelscores WOLF schriftelijke examens uiterlijk di. 4 juni uiterlijk wo. 5 juni bekendmaking normen (uiterlijk) uiterlijk ma. 3 juni, uur uiterlijk wo. 12 juni, uur uiterlijk do. 13 juni, uur uitslag eerste tijdvak uiterlijk do. 13 juni uiterlijk vr. 14 juni TWEEDE TIJDVAK Ophalen examens 2 e tijdvak bij het ETE n.v.t. do. 13 juni uur do. 13 juni uur aanmelding 2e tijdvak aangewezen examens uiterlijk vr. 14 juni, uur uiterlijk vr. 14 juni, uur Tweede tijdvak wo juni ma vr. 21 juni ma vr. 21 juni inzending deelscores tweede tijdvak bekendmaking normen (uiterlijk) n.v.t. n.v.t. n.v.t. wo. 26 juni, u wo. 26 juni, u wo. 26 juni, u Uitslag tweede tijdvak do. 27 juni do. 27 juni do. 27 juni DERDE TIJDVAK augustus 2013 aanmelding derde tijdvak n.v.t. uiterlijk vr. 28 juni uiterlijk vr. 28 juni De normen en de omzettingstabellen van de examenvakken van Nederland worden op de genoemde data om uur Nederlandse tijd op Internet bekend gemaakt. ( Op hetzelfde tijdstip staan ze ook op Deze normen dienen door de scholen zelf gedownload te worden van de betreffende cites. De bekendmaking op geldt als een officiële publicatie. De normen van de ETE examens worden door ETE naar de scholen g d. Scholen moeten een officieel adres opgeven waaraan de normen en de omzettingstabellen worden toegezonden Bijlage 4 Derde tijdvak Het derde tijdvak vindt plaats in augustus 2013 (data wordt tzt bekend gemaakt) Datum en plaats van de zitting worden meegedeeld na aanmelding. Het derde tijdvak dient uitsluitend door de landsexamencommissie afgenomen te worden. Deelname aan het derde tijdvak dient door de Inspectie goedgekeurd te worden. Aanmelding voor het derde tijdvak dient bij het ETE plaats te vinden, na goedkeuring door de Inspectie. 10

11 Bijlage 5 Toegestane hulpmiddelen (behorend bij Rooster toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de lansexamens vwo, havo en vsbo/ vmbo in 2013) In het Examenblad van CVE wordt aangegeven welke hulpmiddelen zijn toegestaan. In principe gelden die voor de door het ETE gemaakte examens ook. Hieronder staat een overzicht van alle hulpmiddelen die gebruikt kunnen worden, indien toegestaan. (behorend bij "Rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de landsexamens vwo, havo en vsbo/vmbo in 2013"). Hulpmiddelen vsbo/vmbo Wat is er anders in 2013? Voor het vsbo/vmbo zijn er ten opzichte van 2012 bij de hulpmiddelen de volgende veranderingen. Hoewel dit geen wijziging is ten opzichte van de eerdere examenjaren is bij wiskunde expliciet vermeld dat roosterpapier in cm 2 is toegestaan. In 2013 is het eerste centraal examen waarbij de 2 e editie van BINAS is toegestaan. Bij het CE 2013 is de 1 e editie van BINAS niet toegestaan. 2. Toegestane hulpmiddelen vsbo/vmbo 2013 Vak Leerweg Hulpmiddel Alle vakken Alle leerwegen Basispakket, bestaande uit: - schrijfmateriaal incl. millimeterpapier - tekenpotlood - blauw en rood kleurpotlood - liniaal met millimeterverdeling - passer - geometrische driehoek - vlakgum - elektronisch rekenmachine* 3.3 Alle schriftelijke examens Alle leerwegen Woordenboek Nederlands* 3.1 Moderne vreemde talen Alle leerwegen Woordenboek naar en vanuit de vreemde taal *3.2 Frans BB en KB Computer Wiskunde Alle leerwegen Naast of in plaats van de geometrische driehoek: een windroos Roosterpapier in cm 2 Nask1, Nask2 Alle leerwegen Door CVE goedgekeurd informatiemateriaal *3.4 CPE/ CIE/CSPE PKL, PKL, TKL De informatie over de benodigde materialen, grondstoffen, gereedschappen en/of hulpmiddelen bij de praktische opdrachten van het CPE, CIE of CSPE wordt elk jaar in de maand januari in de instructie voor de examinator meegedeeld. Het gebruik van een woordenboek Nederlands is bij deze praktische examens niet toegestaan. 3. Toelichting bij de tabel 3.1 Woordenboek Nederlands Een eendelig verklarend woordenboek Nederlands is toegestaan bij alle schriftelijke examens; dus NIET bij: CPE, CIE en CSPE s PBL en PKL. WEL bij CSE s beroepsgericht. In plaats van het eendelig woordenboek Nederlands mag ook gebruik gemaakt worden van een woordenboek van Nederlands naar een vreemde taal (bijvoorbeeld naar de thuistaal van de kandidaat). Uitgangspunt hierbij is de officiële instructietaal van het onderwijs. Voor een aantal scholen op de Bovenwinden, dat Engels als instructietaal heeft, geldt dan Engels naar een vreemde taal en voor één school op Curaçao met Papiaments als instructietaal geldt Papiaments naar een vreemde taal. Een digitaal woordenboek is NIET toegestaan. 11

12 Het woordenboek kan een natuurlijk en vanzelfsprekend hulpmiddel zijn dat de kandidaat zekerheid verschaft bij een enkel woord; het kan ook leiden tot bijvoorbeeld tijdnood als een kandidaat zekerheidshalve te veel woorden opzoekt. Bij vakspecifieke termen kan het woordenboek ook aanleiding geven tot verwarring. Een voorbeeld: eentonigheid heeft in het vak muziek een betekenis die niet strookt met de beschrijving in een woordenboek. In situaties zoals het voorbeeld bij het vak muziek is de vakinhoudelijke omschrijving de geldige; voor een inhoudelijk afwijkende omschrijving worden geen punten toegekend, ook niet als de kandidaat deze omschrijving letterlijk aan het woordenboek heeft ontleend. 3.2 Woordenboek bij moderne vreemde talen Bij de moderne vreemde talen is een woordenboek naar én een woordenboek vanuit de moderne vreemde taal toegestaan, in één band of in twee afzonderlijke delen. Een woordenboek naar de vreemde taal is zinvol bij centrale examens die een onderdeel schrijfvaardigheid bevatten: GL/TL Engels, BB en KB Frans. Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. 3.3 Rekenmachine Bij wiskunde PKL en GL/TL, Nask1 PKL en GL/TL en Nask2 moet de rekenmachine naar de grondbewerkingen tevens beschikken over toetsen voor pi, x tot de ye macht, x kwadraat 1/x en sin/cos/tan in graden (en hun inversen). Bij de overige vakken en bij alle vakken PBL zijn de grondbewerkingen optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen voldoende. Meer mogelijkheden mag, maar: De rekenmachine mag niet één of meer van de volgende eigenschappen hebben: Lichtnetaansluiting tijdens het examen, opladen tijdens het examen, schrijfrol, alarm of ander geluid. alfanumeriek (letters op scherm*), grafieken weergeven, zend- of ontvanginstallatie. Meerregeligheid van het scherm wordt in de criteria niet genoemd. Dit houdt in dat een meerregelige machine niet is verboden als hij aan de overige criteria voldoet. Wel is het zo dat de meerregelige machines mogelijkheden hebben die bij de eenregelige ontbreken, zoals het maken van tabellen. Bij de huidige centrale examens is niet gebleken dat die extra mogelijkheden de kandidaat voordeel bieden. * Bedoeld is dat er geen teksten kunnen worden ingevoerd of uitgelezen, zoals bijvoorbeeld met de mobiele telefoon wel kan. De letters sin als afkorting van sinus worden in dit verband dus niet als alfanumeriek beschouwd. 3.4 Informatieboek bij NaSk1 en NaSk2 Bij het centraal examen NaSk1 in alle leerwegen en NaSk2 in de gemengde en theoretische leerweg heeft de kandidaat op het centraal examen informatiemateriaal nodig. Goedgekeurd zijn: Voor PBL: Binas vmbo basis, informatieboek Na/Sk1, (ISBN ) Voor PKL en GL/TL: Binas vmbo kgt, informatieboek voor NaSk 1 en NaSk 2 (ISBN ) NB: 2013 is het eerste centrale examen waarbij de 2e editie van BINAS is toegestaan. Bij het CE 2013 is de 1e editie van BINAS niet toegestaan. In de Binas uitgaven voor het vmbo staan enkele fouten. zie voor errata de site > voortgezet onderwijs > zoeken op Binas errata. Het is toegestaan deze fouten in Binas vmbo te verbeteren. 4. Aanvullende opmerkingen: 4.1. Formules Wiskunde Bij de exameneenheid Meetkunde van het centraal examen wiskunde in PBL, PKL en GL/TL moet de kandidaat enkele oppervlakte- en inhoudsformules kunnen toepassen, de kandidaat hoeft deze formules echter niet te kennen (zie het eindexamenprogramma). Bij de examens PBL worden de formules vermeld in het examen bij de opgave(n) waarvoor en indien zij relevant zijn. De kandidaat moet eenvoudige meetkundige berekeningen (zoals de oppervlakte in een rechthoekige driehoek) ook moet kunnen uitvoeren zonder de bijgeleverde formule. Bij de examens PKL en GL/TL worden alle formules opgesomd in één tabel in het examen. 4.2 Aanpassingen voor kandidaten met een beperking Dit overzicht regelt niet de toegestane hulpmiddelen voor kandidaten met een beperking. Daarover beslist de directeur aan de hand van het deskundigenrapport omtrent de beperking van de kandidaat. Als bijvoorbeeld de kandidaat recht heeft op audio, dan is een hulpmiddel dat voor de audio zorgt (daisyspeler, computer of leespen) een toegestaan hulpmiddel; waarbij niet toegestane hulpmiddelen zoals een digitaal woordenboek ontoegankelijk moeten zijn gemaakt. Dit laatste (audio) is vooralsnog alleen mogelijk voor de examens van de CVE, afkomstig uit Nederland. Het is mogelijk dat er spanning is tussen de toegestane hulpmiddelen en wat voor de kandidaat op grond van zijn beperking gewenst is. In dat geval verstaat de directeur zich met de inspectie. De hulpmiddelen die de directeur toestaat, moeten zijn gericht op het bevorderen van de toegankelijkheid van het examen en mogen niet een onderdeel van de exameneisen vervangen. Spellings- en grammaticavoorschriften bij dyslexie of formulekaarten bij dyscalculie zijn geen hulpmiddel maar extra informatiemateriaal dat de kennis bevat waarover de kandidaat zelf moet beschikken. Zulke kaarten zijn dan ook niet toegestaan. Hetzelfde geldt voor een digitaal woordenboek. 12

13 4.3 Noodzakelijk of toegestaan? De lijst geeft een opsomming van de toegestane hulpmiddelen. Een kandidaat die bij een vak een voor dat vak toegestaan hulpmiddel gebruikt, is niet in overtreding. Een kandidaat die zonder het hulpmiddel aan het examen wenst deel te nemen, mag echter niet op grond van het ontbreken van het hulpmiddel de toegang worden ontzegd. De mate waarin een toegestaan hulpmiddel ook noodzakelijk is, varieert tussen vakken, hulpmiddelen en kandidaten. Een feitelijk noodzakelijk hulpmiddel is de binas bij nask1 en nask2: het lijkt niet aannemelijk dat een kandidaat alle informatie heeft gememoriseerd. Bij het verklarend woordenboek Nederlands is de behoefte en noodzaak kandidaat-afhankelijk: de een kent meer woorden dan de ander, de een heeft ook meer behoefte aan de zekerheid van het woordenboek dan de ander. Bij examens moderne vreemde talen zonder schrijfvaardigheid is een woordenboek naar de vreemde taal eigenlijk overbodig het is slechts toegestaan om de regelgeving eenvoudig te houden (bij examens met schrijfvaardigheid is het immers weer wel zinvol), en ter voorkoming van veronderstelde rechtsongelijkheid ten opzichte van kandidaten die beschikken over beide delen in één band. Door scholen wordt soms gevraagd of de school de hulpmiddelen ter beschikking moet stellen, of dat aan de kandidaat kan worden gevraagd ze mee te nemen. Dat is ter keuze aan de school. 13

14 (behorend bij "Rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de landsexamens vwo, havo en vmbo in 2013") Hulpmiddelen havo en vwo Wat is er anders in 2013? In 2012 is voor havo voor het eerst economie geëxamineerd volgens het nieuwe examenprogramma. Bij het centraal examen volgens het nieuwe examenprogramma economie havo (in 2013 het enige programma havo) is de grafische rekenmachine NIET toegestaan, eenvoudige rekenmachine uit het basispakket uiteraard wel. NB In 2013 is het examen economie vwo nog volgens het oude examenprogramma. Bij het centraal examen volgens het oude examenprogramma economie (in 2013 voor alle kandidaten vwo) blijft de grafische rekenmachine toegestaan. 2. Hulpmiddelen havo en vwo 2013 per vak Vak Havo en Vwo Alle vakken Basispakket, bestaande uit: - Schrijfmateriaal incl. millimeterpapier - tekenpotlood - blauw en rood kleurpotlood - liniaal met millimeterverdeling - passer - geometrische driehoek - vlakgum - elektronisch rekenapparaat (zie 3.3) Alle schriftelijke examens Woordenboek Nederlands (zie 3.1) Moderne vreemde talen Woordenboek naar en van de doel taal (zie 3.2) Wiskunde A, B, C - grafische rekenmachine (zie par. 3.4) - roosterpapier in cm 2 Natuurkunde, scheikunde - grafische rekenmachine (zie par. 3.4) - goedgekeurd informatieboek: BINAS 5 e druk Biologie een door de CVE goedgekeurd informatieboek: - Biodata alleen 2 e druk óf - BINAS 5 e druk Economie vwo bezem oud programma - grafische rekenmachine VWO oud programma (zie 3.4) Management & Organisatie - grafische rekenmachine (zie 3.4) Informatica - grafische rekenmachine (zie 3.4) Aardrijkskunde - Grote Bosatlas 53 e druk (zie 3.6) 3. Toelichting 3.1. Woordenboek Nederlands Een eendelig verklarend woordenboek Nederlands is toegestaan bij alle schriftelijke examens. In plaats van het eendelig woordenboek Nederlands mag ook gebruik gemaakt worden van een woordenboek van Nederlands naar een vreemde taal (bijvoorbeeld naar de thuistaal van de kandidaat). Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. Het woordenboek kan een natuurlijk en vanzelfsprekend hulpmiddel zijn dat de kandidaat zekerheid verschaft bij een enkel woord; het kan ook leiden tot bijvoorbeeld tijdnood als een kandidaat zekerheidshalve te veel woorden opzoekt. Bij vakspecifieke termen kan het woordenboek ook aanleiding geven tot verwarring. Een voorbeeld: eentonigheid heeft in het vak muziek een betekenis die niet strookt met de beschrijving in een woordenboek. In situaties zoals het gegeven muziek-voorbeeld is de vakinhoudelijke omschrijving de geldige; voor een inhoudelijk afwijkende omschrijving worden geen punten toegekend, ook niet als de kandidaat deze omschrijving letterlijk aan het woordenboek heeft ontleend Woordenboek bij Moderne Vreemde talen Bij de moderne vreemde talen is een woordenboek vanuit én een woordenboek naar de moderne vreemde taal toegestaan, in één band of in twee afzonderlijke delen. Een woordenboek naar de vreemde taal is bij examens zonder schrijfvaardigheid (alle talenexamens havo en vwo) niet erg zinvol maar ook niet verboden. Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. 14

15 3.3 De eenvoudige rekenmachine Bij de vakken zonder grafische rekenmachine is een machine met de basisbewerkingen voldoende. Meer bewerkingen zijn toegestaan, maar: Niet toegestaan is het gebruik van apparaten die: a. op het lichtnet aangesloten moeten worden b. tijdens het examen opgeladen moeten worden c. geluidsoverlast bezorgen d. zijn voorzien van een schrijfrol, alarminstallatie, dan wel zend- en/of ontvangstmogelijkheden e. alfanumeriek zijn f. grafieken kunnen weergeven in het afleesvenster 3.4 De grafische rekenmachine De meest recente toegestane grafische rekenmachines zijn: - Casio CFX-9850Gplus, CFX-9850GBplus, fx-9860g of fx-9860g SD - Hewlett Packard 38G of 39G+ - Sharp EL 9600, EL 9650 en EL Texas Instruments 83, 83 plus, 84 of 84 plus silver edition - Texas Instruments TI-Nspire, alleen de versie zonder CAS (de TI-Nspire CAS is niet toegestaan) Oudere typen zijn ook toegestaan maar de kans bestaat dat sommige examenopgaven daarmee niet of minder goed te maken zijn. De grafische rekenmachines genoemd in de Septembermededeling 2004 zijn in ieder geval nog voldoende. Verder geldt het volgende. a. Een grafische rekenmachine mag tijdens het examen niet op het lichtnet worden aangesloten of met andere apparatuur worden verbonden. b. Het is een kandidaat niet toegestaan tijdens het examen gebruik te maken van de grafische rekenmachine van een andere kandidaat. c. Het is niet toegestaan dat de kandidaat tegelijkertijd de beschikking heeft over twee grafische rekenmachines. d. Het is niet nodig dat het geheugen van een grafische rekenmachine wordt gewist voor de aanvang van een zitting van het centraal examen. 3.5 Formulekaart Wiskunde Bij de centrale examens wiskunde volgens het nieuwe programma is de formulekaart niet toegestaan. 3.6 Binas errata Voor de Binas uitgave (5e druk) voor havo/vwo is een erratum uitgegeven. Zie voor errata de site > voortgezet onderwijs > Binas errata. Het is toegestaan deze fouten in Binas te verbeteren. 3.7 Atlas Bij het examen Aardrijkskunde havo en vwo 2013 is net als in 2012 de 53 e druk van de Grote Bosatlas nodig. 4. Aanvullende opmerkingen: 4.1 Noodzakelijk of toegestaan? De lijst geeft een opsomming van de toegestane hulpmiddelen. Een kandidaat die bij een vak een voor dat vak toegestaan hulpmiddel gebruikt, is niet in overtreding. Een kandidaat die zonder het hulpmiddel aan het examen wenst deel te nemen, mag echter niet op grond van het ontbreken van het hulpmiddel de toegang worden ontzegd. De mate waarin een toegestaan hulpmiddel ook noodzakelijk is, varieert tussen vakken, hulpmiddelen en kandidaten. Een feitelijk noodzakelijk hulpmiddel is de atlas bij havo en vwo: in opgaven wordt concreet naar kaarten verwezen en het lijkt niet aannemelijk dat een kandidaat alle kaarten voldoende heeft gememoriseerd. Bij het verklarend woordenboek Nederlands is de behoefte en noodzaak kandidaat-afhankelijk: de een kent meer woorden dan de ander, de een heeft ook meer behoefte aan de zekerheid van het woordenboek dan de ander. Bij examens moderne vreemde talen zonder schrijfvaardigheid is een woordenboek naar de vreemde taal eigenlijk overbodig het is slechts toegestaan om de regelgeving eenvoudig te houden (bij examens met schrijfvaardigheid is het immers weer wel zinvol), en ter voorkoming van veronderstelde rechtsongelijkheid ten opzichte van kandidaten die beschikken over beide delen in één band. Door scholen wordt soms gevraagd of de school de hulpmiddelen ter beschikking moet stellen, of dat aan de kandidaat kan worden gevraagd ze mee te nemen. Dat is ter keuze aan de school. Als bij een hulpmiddel tussen twee opties kan worden gekozen (bijvoorbeeld Biodata en BINAS bij biologie havo en vwo), dan mag de kandidaat slechts één van beide gebruiken. Twee woordenboeken Nederlands of twee grafische rekenmachines zijn evenmin toegestaan. 15

16 31.2 Planning activiteiten Centraal Examen 2013 Net als de voorgaande jaren is dit jaar weer een algemene planning met belangrijke overlegmomenten met scholen. Mocht van de kant van een school behoefte zijn om over een belangrijk onderwerp een bijeenkomst te plannen, dan vernemen wij dat aan het begin van het schooljaar, zodat wij die mee kunnen nemen in de jaarplanning. Nr. Activiteit Datum inleveren informatie aan het ETE vs aan de scholen Datum bijeenkomst met schooldirecties / opmerking 1 Evaluatie Praktijkexamens Evaluatievragenlijst Praktijkexamens: wo. 29 augustus 2012 VSBO 2012 vr. 1 juni Evaluatie AWP 2012 Evaluatievragenlijst AWP: wo. 29 augustus 2012 wo. 29 augustus Vakspecifieke evaluatie centraal eindexamens VO Evaluatievragenlijst Centrale schriftelijke eindexamens: vr. 29 juni Evaluatie algemeen verloop examens Downloaden AWP 2013 wo. 29 augustus Opgave aantallen Bestellijsten eindexamens: examenkandidaten en centraal wo. 29 augustus 2012 eindexamens 2013* 7 In te leveren EX-formulieren en uitslag examen bij ETE en toezichthoudende instantie, Inspectie. Examenreglement en PTA : uiterlijk di. 31 juli 2012 EX-1 : uiterlijk wo. 31 oktober 2012 wo. 29 augustus 2012 wo 29 augustus 2012 Examenreglement+PTA, conform artikel 12, punt 2 examenbesluit 23 juni 2008 EX-1: lijst aantal examenkandidaten, conform artikel 20, punt 1, examenbesluit 23 juni 2008 EX-2 : -Havo/vwo: uiterlijk wo. 8 mei Vsbo: uiterlijk wo. 8 mei 2013 Ex-2: lijst examenvakken per leerling en cijfers schoolexamens conform artikel 20, punt 2, examenbesluit 23 juni Aanleveren materiaallijst Praktijkexamens VSBO 9 Aanleveren WOLF 2013 aan de scholen 10 Aanleveren waardepapieren (diploma s en cijferlijsten) aan de scholen 11 Bijeenkomst voorbereiding centraal eindexamen Afhalen centraal eindexamens eerste tijdvak en tweede tijdvak 13 Bekendmaken rooster tweede tijdvak examen vakken afkomstig van Nederland Ex-5 : uiterlijk vr. 28 juni 2013 (tevens examenuitslag) Examenuitslag indienen bij ETE: - eerste tijdvak: uiterlijk do. 13 juni tweede tijdvak: uiterlijk vr. 28 juni 2013 Nog nader te bepalen Uiterlijk wo. 17 april 2013 Havo/vwo en vsbo, respectievelijk di. 7 en wo. 8 mei 2013 Ex-5 verzamellijst eindcijfers eindexamen, conform artikel 39 en 46, examenbesluit 23 juni 2008 Examenblad CE, maart 2013 wo. 17 april e tv: - havo/vwo: di. 7 mei vsbo: * CPE/CIE: maart 2013 * CSE: wo. 8 mei e tv: - havo/vwo: do. 13 juni vsbo: * CPE/CIE: nvt (zelfde pakket 1 e tv) * CSE: do. 13 juni 2013 Maart-mededeling CVE, maart 2013 * Aan de hand van de opgave van het aantal examens wordt het aantal diploma s en cijferlijsten bepaald. Daarvoor is er geen aparte opgave nodig. * Mocht het nodig zijn, kan tussentijds anders dan hier gepland, meer vergaderingen worden gepland. 16